MAK NEN N K LOMETRE TAfiI; TAKIM TEZGÂHLARI. Kas m 2009 >> SAYI: 18

Transkript

1 Kas m 2009 >> SAYI: 18 Orta Anadolu Makine ve Aksamlar hracatç lar Birli i Ayl k Makine hracat ve Ticareti Dergisi kas m 2009 >> SAYI: 18 Orta Anadolu Makine ve Aksamlar hracatç lar Birli i Ayl k Makine hracat ve Ticareti Dergisi MAK NEN N K LOMETRE TAfiI; TAKIM TEZGÂHLARI

2

3 2 KÜNYE ORTA ANADOLU MAK NE VE AKSAMLARI HRACATÇILARI B RL ADINA SAH B Mahmut AKILLI YAYIN KURULU BAfiKANI Adnan DALGAKIRAN YAYIN KURULU Adnan DALGAKIRAN, Merih ESK N Mustafa BOZKURT, Kutlu KARAVEL O LU Sevda Kayhan YILMAZ, Mahmut AKILLI, Serol ACARKAN, Nam k Kemal MEM fi, Ali R za OKTAY, Dr. smet YALÇIN S. Tansel KÜNB, Mehtap ÖNAL, Ebru ATAMER YAYINA HAZIRLAYANLAR Free Birds Yay n Çözümleri YAYIN D REKTÖRÜ Can ERÇAKICA SORUMLU YAZI filer MÜDÜRÜ Tugay SOYKAN (tugay@freebirdsyayin.com) MUHAB R Handan Kazanc (handan@freebirdsyayin.com) Bora Erdin (bora@freebirdsyayin.com) KATKIDA BULUNANLAR Selçuk OKTAY Kemal Cenk SARIO LU SANAT YÖNETMEN Ersin KARATA (ersin@freebirdsyayin.com) FOTO RAF Candan YAfiARTAfi YAYIN ADRES Sanayi Mahallesi Turan Caddesi No: 14 Kat.1 Daire.1 4.Levent / STANBUL Tel: Faks: YAYIN TÜRÜ Süreli Yerel Dergi REKLAM VE PAZARLAMA OA B Genel Sekreterli i ADRES Sanayi Mahallesi Turan Caddesi No: 14 Kat.1 Daire.1 4.Levent / STANBUL Tel: Faks: BASKI VE C LT Feza Gazetecilik A.fi. Ahmet Taner K fllal Cad. No:6 Yenibosna / STANBUL Tel: OA B GENEL SEKRETERL Mahatma Gandhi Cad. No:103 G.O.P Çankaya Ankara Tel: Faks: OA B MOMENT EXPO Dergisi, Freebirds Yay n Çözümleri taraf ndan T.C. yasalar na uygun olarak yay nlanmaktad r. Moment Expo Dergisi ibaresi kullan larak al nt yap lmas izne ba l d r. OA B Moment Expo Dergisi Orta Anadolu Makine ve Aksamlar hracatç lar Birli i nin adet bas lan ücretsiz süreli yay n d r. Tugay SOYKAN MAK NEN N K LOMETRE TAfiI Genel makine imalat, otomotiv ve savunma sanayii baflta olmak üzere temel sanayi ile do rudan iliflkili olan tak m tezgâhlar n n, Türkiye'de stratejik sektör olarak kabul edilmesi gerekiyor. Bu kapsamda, Ar-Ge, vergi ve teflvik alanlar nda yenilikçi ve etkin bir flekilde desteklenmeye ihtiyaç duyuluyor. Teknoloji, günümüz dünyas nda çok h zl yay ld gibi bir o kadar da önemli ve pahal. Türkiye gibi belli bir sanayileflmeyi yakalam fl ülkeler için ise teknolojinin önemi yads namaz. Bu nedenle de, tüm sanayi mallar n n üretimi için gerekli olan makinelerin imalat nda en temel unsur olan tak m tezgâhlar sanayine özel önem veriliyor. Kendi kendini üretebilen tek makine grubu olan tak m tezgâhlar n üreten iflletmelerin, fabrika kuran fabrikalar olmas bu sektörü genel makine imalat sektörü içinde ayr bir noktaya yerlefltiriyor. mal edilen her fley ya bir tak m tezgâh, ya da yine bir tak m tezgâh ile imal edilmifl bir makine vas tas ile yap labilir. Kalemden otomobil üretim endüstrisine kadar, her ürünün üretilmesinde bir veya birden fazla tak m tezgâh kullan l yor. Temel mühendislik ve üretim sanayisinin önemli kollar ndan birisi olan tak m tezgâhlar tasar m ve üretimi, birçok ülkede stratejik ve öncelikli sektörler aras nda yer al yor. Tak m tezgâhlar üretimi ve teknolojisindeki geliflmelerin ve yeniliklerin tüm makine sanayisini etkiledi i yads namaz bir gerçek. Genel makine imalat, otomotiv ve savunma sanayii baflta olmak üzere temel sanayi ile do rudan iliflkili olan tak m tezgâhlar n n, Türkiye'de stratejik sektör olarak kabul edilmesi gerekiyor. Bu kapsamda, Ar-Ge, vergi ve teflvik alanlar nda yenilikçi ve etkin bir flekilde desteklenmeye ihtiyaç duyuluyor. Firmalar n yeni ürün tasar mlar ve Ar-Ge çal flmalar desteklenmeli. Teknik donan m ve finansman sorunlar, endüstriyel ve akademik deneyime sahip çal flanlardan oluflacak Ar-Ge ekiplerinin kurulmas n 2007 y l nda 614 milyon dolar ihracat gerçeklefltiren Türk tak m tezgâhlar sektörü, 2008 y l nda ihracat n yüzde 23 oran nda art rd ve 758 milyon dolar seviyesine yükseltti y l Ocak-A ustos döneminde 289 milyon dolar ihracat kaydeden sektörün 2009 y l sonunda ihracat de erinin 2008 y l n n oldukça alt nda kalaca tahmin ediliyor. engelleyen faktörler de sektörün sorunlar olarak öne ç k yor. Bu kapsamda, özellikle bir üst teknoloji grubunda yer alan bilgisayar destekli tak m tezgâhlar - n n tasar m ve üretilmesinde bu sorunlar etkisini daha fazla göstermektedir. Türkiye, tak m tezgah imalat bak m ndan dünya genelinde 15., Avrupa ülkeleri aras nda ise 9. konumda bulunuyor. Türkiye 2008 y l imalat de eri bir önceki y - la göre yüzde 15,5 art flla 616 milyon dolar seviyesinde gerçekleflti. mal edilen tezgâhlar n yüzde 70'ini metal flekillendirme makineleri, yüzde 30'unu ise talafll imalat tezgâhlar oluflturuyor y l nda 614 milyon dolar ihracat gerçeklefltiren Türk tak m tezgâhlar sektörü, 2008 y l nda ihracat n yüzde 23 oran nda art rd ve 758 milyon dolar seviyesine yükseltti y l Ocak-A ustos döneminde 289 milyon dolar ihracat kaydeden sektörün 2009 y l sonunda ihracat de erinin 2008 y l n n oldukça alt nda kalaca tahmin ediliyor.

4

5 Ç NDEK LER Baflkandan K sa k sa Ve ihracat yükselifle geçti Makine Tan t m Grubu Anadolu toplant lar nda Vidal kompresör ihracat n n 8 y ld r flampiyonu MVD nan makineleri 65 ülkede hizmet veriyor Haks z rekabet kaliteyi düflürüyor Türk makinesi imaj yeniliyor Sat n alman n çat organizasyonu olma yolundaki; OSO Kapak: Makinenin kilometre tafl ; tak m tezgâhlar Ostim Modeli dünyaya ihraç edilecek Orgalime Genel Direktörü Adrian Haris: Türkiye ile daha yak n iliflkiler istiyoruz Bu pazar görmek laz m Hollanda Sanayi sicil belgesi Hangi ülkeye hangi hediyeyle gitmek laz m? (5) Krizde baflar n n anahtar do ru insan kaynaklar d r Makinenin kilometre tafl ; tak m tezgâhlar

6 42 60 Bu pazar görmek laz m Hollanda TÜB TAK Makine malat Teknolojileri Grubu na baflvurular 4 kat artt TÜB TAK Makine malat Teknolojileri Grubu na baflvurular 4 kat artt Ar-Ge için altyap, maddi kaynak ve araflt rmac gerekli Göstergeler hracat rakamlar Ürünler 86 Bilgi hatt 88 Türkiye nin ilk yerli silah n üreten komutan 90 Dünya n n ilk dökümhanesi; Çatalhöyük 92 Fuarlar 94 letiflim 96

7 BAfiKANDAN >>ADNAN DALGAKIRAN Orta Anadolu Makine ve Aksamlar hracatç lar Birli i Yönetim Kurulu Baflkan Kriz ortam geçmifli sorgulamam z sa lad 6 KR Z ORTAMLARI HEP M Z N KEND YAPTIKLARIMIZI SORGULAMA VE YANLIfiLARIMIZI KABUL ETME VE DÜZELTME ZAMANIDIR. ÇÜNKÜ filer M Z NORMAL YÜRÜRKEN MEVCUT AKSAKLIKLAR GÖZ ARDI ED LEB L R VEYA DÜZELTMEK Ç N ZAMANA YAYILAB L RD K. ANCAK KR Z B ZE GÖSTERD K ÖNCE EV M Z N Ç N DÜZELTMEL ARDINDANSA DIfi PAZARLARA DAHA GÜÇLÜ B R fiek LDE G RMEL Y Z. Geçti imiz ay sizlere gelece e dönük umutlar m z canlanmakta oldu unu ifade etmifltim. Dergimiz yay nland ktan sonra aç klanan ihracat rakamlar da bu öngörümüzü destekledi. Dünyada henüz kara bulutlar n hepsi ortadan kaybolmad ancak umutlar m z yeflertecek bir ekonomik iklim ortaya ç kmaya bafllad. Bunu hep birlikte de erlendirece iz. Daha önce s kça vurgulad m bir konuyu tekrar hat rlatmak istiyorum. Kriz ortamlar hepimizin kendi yapt klar m z sorgulama ve yanl fllar m z kabul etme ve düzeltme zaman d r. Çünkü ifllerimiz normal yürürken mevcut aksakl klar göz ard edilebilir veya düzeltmek için zamana yay labilir. Ancak flunu belirtmeden geçemeyece im, hiçbir sistematik problem o koflullar yaratan sistemin içinde kal narak çözülemez. O sorunlar çözmek için de sistemin d fl ndan konuya yaklaflmak gerekir. flte içinde yaflad m z krizin, biz makine sanayicilerine bu f rsat verdi ini düflünüyorum. E er daha önceden hal n n alt na süpürdü ümüz ve çözmemiz gereken sorunlar m z varsa onlar çözmenin tam zaman d r diye düflünüyorum. Buna acilen ihtiyac m z var. Çünkü içinde yaflad m z dünya konjonktürü ülkemizi daha önceden, pek fazla beklemedi imiz stratejik noktalara do ru götürüyor. Ülkemizin bu stratejik konuma ulaflmas ve orada kalabilmesi için baflta makine sanayisi olmak üzere bütün sanayi sektörleri güçlü olmak zorunda. hracat ve özellikle yüksek teknoloji ihracat n da art rmak zorunlulu u apaç k ortada bulunuyor. Bunun için üzerimize düflen görevi en iyi flekilde yapt m za inan yoruz. Bunun için önce evimizin içini düzeltmeye koyulduk, sonra s ra d fl pazarlara geliyor. Öncelikle kamuoyunda Türk makinesi alg s konusunda yapt m z T k r t k r kampanyas n n çok ses getirdi ini belirtmeliyim. Bu morale bütün makineciler olarak çok ihtiyac m z vard. Bizler 200 ülkenin makine al c lar n ikna etmiflken ülkemizdeki makine al c lar n ikna etmekte zorlan yorduk. Yüzy llar n ülke olarak üzerimize yap flt rd eziklik psikolojisini üzerimizden att m z düflünüyoruz. Ülkemiz insanlar da art k dünya pazarlar nda rekabet edebilen makineler yapt m - z biliyorlar. Biliyorsunuz art k rekabet, kalite ve fiyatlar n ötesine geçti ve standart alan nda devam ediyor. Bütün ülkeler pazarlarda standardizasyon silah ile savafl yorlar. Art k yapt m z makineleri bizim haz rlad m z standartlara göre oluflturdu umuz TURQUM kalite belgesi ile belgelendiriyoruz. Biz de makine sanayicilerimizi d fl pazarlarda TURQUM ile donat yoruz. Kendi milli belgemiz olan TURQUM önümüzdeki günlerde büyük bir h zla kamuoyunun gündeminde yer almaya bafllayacak. Yüksek kaliteli üretim yapan bütün makine üreticilerimizi TURQUM almak için baflvurmaya davet ediyorum.

8

9 KISA KISA Tank güzellik yar flmas n n birincisi 8 Hattat tar m dan okyanus ötesine ihracat HATTAT HOLD NG BÜNYES NDE FAAL YET GÖSTERMEKTE OLAN HATTAT TARIM MAK NALARI A.fi. ÜRET M N GERÇEKLEfiT RD HATTAT MARKA TRAKTÖRLER N HRACAT A INA fi L Y DE EKLED. Hattat Tar m Makinalar A.fi. yüzde yüz Türk mal olarak üretimi gerçeklefltirdikleri Hattat marka traktörlerini, aralar nda Irak ve Polonya n n da bulundu u büyük pazarlara ihracat yapmas n n ard ndan flimdi de listeye fiili yi ekledi. fiili de Truckway Ltd. ile anlaflma gerçeklefltiren Hattat Tar m Makinalar A.fi. bu ihracat anlaflmalar n n kendileri için sadece küçük bafllang çlar oldu unu ve ilerleyen zamanlarda tamam Türk üretimi olan traktörlerin ihracat n n tüm dünya ya yay laca n belirttiler. Hattat marka traktörlerin çiftçilerin ihtiyaçlar ve istekleri göz önünde bulundurularak üretime haz rland n belirten Hattat Tar m Makinalar A.fi. Ticari Genel Müdür Yard mc s Uygar Uflar, son olarak HEMA n n projesini yaparak yaflama geçirdi i 4x4 otomatik kilit sistemine sahip, üç parçal genifl ön aks da bu serimizde kullanmaya bafllad k, dedi. Sözlerine devam eden Uflar, Bir Türk firmas olarak yapm fl oldu umuz ihracatlar büyük önem tafl maktad r. Yüzde yüz Türk üretimi olan Hattat traktörlerin Polonya ve fiili ye olan ihracatlar flirketimizin hedeflerine büyük bir h zla ulaflt n göstermenin yan s ra ayn zamanda da global alanda ülkemizin tan t m na ve gücünü göstermesine katk sa lamaktad r. GELENEKSEL HALE GELEN MAKET TANK GÜZELL K YARIfiMASINDA BU YIL SAVAfi KARfiITI PEMBE TANK B R NC LE LAYIK GÖRÜLDÜ. Bu y l ikincisi düzenlenen model tank yar flmas nda birincilik savafl karfl t bir tasar ma gitti. Tank yar flmas nda büyük ödülü ürerinde savaflma sevifl yazan pembe tank kazand. Türkiye'nin Türk savunma Sanayii Aselsan, Havelsan gibi güçlü dünya devi firmalarla h zl geliflirken bir di er uluslararas arenada bilinen savunma flirketlerinden FNSS Savunma Sistemleri A.fi., Askeri Kara Araçlar Plastik Model Yar flmas düzenledi. Bu y l ikincisi düzenlenen yar flmaya onlarca maket sever kat ld. Yar flmada haz r sat lan, plastik, reçine ve metal gibi malzemelerle haz rlanan maketler yar fl rken, ödül kazananlar aras nda çok dikkat çekici tanklar vard. "Yar flman n en iyisi" ödülünü üzerinde "Make love, not war" (Savaflma, sevifl) yazan papatyalarla süslü pembe bir tank maketi kazan rken, namlusunda atefllenmeye haz r kurflun kalem bulunan bir tank maketi de "Jüri özel ödülüne" lay k görüldü.

10 Türk mal süper silahlar geliyor MKEK, TÜRK S LAHLI KUVVETLER UNSURLARININ KULLANIMI Ç N HT YAÇ DUYDU U SÜPER S LAH ÜRET MLER NE A IRLIK VERECE N AÇIKLADI. Önümüzdeki dönem için 300 milyon liral k yat r m planlayan MKEK Genel Müdürlü- ü Türk Silahl Kuvvetleri unsurlar n n gücüne önemli katk sa layacak süper silahlar n üretimini tamamen yerli imkânlarla gerçeklefltirmeyi hedefliyor. Bu hedefler fl nda uzun vadeli tedarik program n proje baz nda belirleyen MKEK Genel Müdürlü ünce programa al nan silahlar tamamen yerli imkânlarla gerçeklefltirilecek. MKEK Genel Müdürü Ünal Sipahio lu, Türk Silahl Kuvvetleri Komutanl n n mevcut lojistik yap s na önemli güç katacak olan süper silahlar n gündemlerinde oldu unu söyledi. S LAH PROJELER Gündemlerinde bulunan savunma amaçl projelerle ilgili olarak MSI (Military Science Intell gence) dergisine aç klamalarda bulunan MKEK Genel Müdürü Ünal Sipahio lu, bir süreden bu yana üzerinde çal - fl lan bir proje ile TSK'n n manga, tim ve tak m seviyesindeki birliklerinde kullan lmak üzere ''milli bir makinal tüfek'' üretilece ini kaydetti. Sipahio lu, bu proje ile ilgili gelifltirme çal malar n n sürdürüldü ünü belirtti. Bunun yan s ra, yine öncelikli projeler aras nda bulunan ''milli tank'' projesi ile ilgili çal flmalarda belirlenen süreç içerisinde sürdürüldü ünü aç klayan Sipahio lu 'milli bir ana muharebe tank - n n gelifltirilmesi için bafllat lan ''Altay'' projesinde ''silah sistemlerinin tasar m ve üretiminden sorumlu'', ''modern piyade tüfe- inde'' de ''kurumun ana yüklenici'' olarak görev yapaca n söyledi. Kurumun, geçti imiz Temmuz ay nda Savunma Sanayii cra Komitesince al nan karar gere i Kara Kuvvetleri Komutanl n n ihtiyac olan milli havadan tafl nabilir 105 mm hafif çekili obüsü tasarlay p üretmekle de görevlendirildi ini hat rlatan Sipahio lu, proje kapsam ndaki obüsün at fl kontrol sistemlerinin de Aselsan taraf ndan imal edilece ini kaydetti. TÜB TAK VE SAGE fib RL TÜB TAK ve SAGE ile yap lan sözleflme kapsam nda MKEK'nin ayr bir üretim projesi olan milli duyars z patlay c üretimine yönelik pilot tesisi kurma yönündeki çal flmalar n da sürdürüldü ünü ifade eden Sipahio lu, bu do rultuda bir araflt rma-gelifltirme (ar-ge) çal flmas yürütüklerini de söyledi. 300 M LYON L RALIK YATIRIM MKEK'nin programa ald projeler içinde 300 milyon liral k bir yat r m planland n ifade eden Sipahio lu, flunlar söyledi: ''Genel Müdürlü ümüz son y llarda yapt at l mlarla 2008 y l nda gerçeklefltirdi i 560 milyon liral k üretimle, sat flla Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluflu aras nda 98. s rada yer alm flt r. Geçti- imiz y l 125 milyon dolarl k sözleflme imzalanm fl ve 2008 y l nda y ll k ihracat n ise 4 milyon dolardan 33,5 milyon dolar düzeyine ç karm flt r.'' 40 ÜLKEYE HRACAT MKEK ürünlerinin yurt d fl pazarlarda tan t m faaliyetlerinin de sürdürüldü ünü ve bu kapsamda düzenlenen bir çok uluslararas fuar ve organizasyona kat ld n ifade eden Genel Müdür Sipahio lu, kurumun halihaz rda, Malezya'dan ABD'ye kadar 40' aflk n ülkeye ihracat yapt n, ar-ge yat r m projeleri ile sektörde ''de iflimin öncüsü'' konumuna geldi ini de sözlerine ekledi. 9

11 GÜNDEM 10 Ve ihracat yükselifle geçti EK M AYI TÜRK YE HRACATI AÇISINDAN B R DÖNÜM NOKTASI OLDU. GER LEME ARTIK DURDU, KR ZDEN ÇIKIfi BAfiLADI. BU AYDA OLDU U G B BUNDAN SONRAK AYLARDA DA HRACATTA ARTIfiI BEKLEN YOR. Küresel krize ba l olarak yurtd fl nda talepte yaflanan daralma, emtia fiyatlar ndaki gerileme ve krize ba l olarak firmalar n karfl laflt sorunlar dolay s yla 2009 y l ihracat m z üçte bir oran nda ciddi bir gerileme yaflam flt. Ancak, ekim ay Türkiye ihracat aç s ndan bir dönüm noktas oldu. Gerileme art k durdu, krizden ç k fl bafllad. Bu ayda oldu u gibi bundan sonraki aylarda da ihracatta art fl bekleniyor. Kriz bitti, tempolu büyüme bafllad demek için daha erken oldu unu belirten uzmanlar ancak küresel düzeyde bir toparlanma yafland n n ve yeni dönemde Türkiye ihracat n n artmas, ihracatç n n sürdürülebilir rekabet gücünü korumas ve gelifltirmesi için tüm aktörlerin destek vermesi gerekti inin alt n çiziyorlar. EK M AYI HRACAT SONUÇLARI Ekim ay ihracat m z, geçen y l n ayn ay na göre yüzde 4,62 art flla, 9 milyar 945 milyon dolar oldu. Böylece geçen y l n Eylül ay ndan bu yana ilk kez ayl k bazdaki ihracat m z bir önceki y l n ayn ay na göre art fl kaydetti. Ekim ay nda ayr ca, geçen y l n Eylül ay ndan bu yana en yüksek seviyeye ulafl ld. lk on aydaki ihracat m z yüzde 29,52 azal flla 78 milyar 821 milyon dolar, geriye dönük bir y ll k ihracat m z ise yüzde 28,47 gerileme ile 94 milyar 702 milyon dolar seviyesinde gerçekleflti. Ekim ay nda en fazla ihracat yapan sektörümüz, 1 milyar 768 milyon dolar ile Otomotiv ve Yan Sanayii sektörümüz ol-

12 du. Bunu, 1 milyar 310 milyon dolar ile Haz r Giyim ve Konfeksiyon, 1 milyar 100 milyon dolar ile Demir-Çelik sektörlerimiz takip etti. Tar m grubu sektörlerimiz, Ekim ay nda 1 milyar 389 milyon dolarl k ihracatla, toplam içerisinde yüzde 13,97 pay ald. Bu grupta Zeytin ve Zeytinya, Kesme Çiçek, A aç Mamulleri ve Orman Ürünleri, Yafl Meyve Sebze ile F nd k ve Mamulleri sektörlerimiz Ekim ay ihracatlar n art rd. Ekim ay nda toplam ihracat m z n yüzde 83,88 ini gerçeklefltiren sanayi grubunda ise ihracat m z 8 milyar 341 milyon dolar oldu. Sanayi sektöründe ilk on ayl k ihracat m z 66 milyar 361 milyon dolar, son bir y ll k ihracat m z ise 79 milyar 412 milyon dolar geride b rakt. Sanayi grubunda Ekim ay nda en fazla art fl kaydeden sektörlerimiz Otomotiv ve Yan Sanayi, Haz rgiyim ve Konfeksiyon ile Hal sektörlerimiz oldu. Madencilik ürünleri sektörümüzün ihracat, Ekim ay nda 215 milyon dolar oldu. Sektör 2009 y l n n ilk on ay nda 1 milyar 961 milyon, geriye dönük bir y lda ise 2 milyar 328 milyon dolar ihracat gerçeklefltirdi. FA Z ND R MLER DEVAM ETMEL Önümüzdeki dönemde, merkez bankalar n n faiz indirimi konusunda daha dikkatli, hatta tereddütlü davranacaklar na dair baz kanaatler olufltu unu belirten ihracatç lar, krizin ve yan etkilerinin tam anlam yla geride kalmad bir ortamda, sermaye piyasalar ndaki yükselifl nedeniyle ortaya ç kan "erken bahar" karfl s nda Merkez Bankalar n n ald pozisyonlar görerek endiflelendiklerini söylüyorlar. Özellikle Merkez Bankas n n yapt son aç klamada "ikinci bir dalga göz ard edilmemeli" cümlesinin alt çiziliyor. hracatç lar hal böyleyken, tedbiri elden b rakmadan faiz indirimlerine devam edilmesi gerekti ini vurguluyorlar. Çünkü kredi piyasas ndaki s k l k hala devam ediyor ve özellikle ihracatç lar bu dönemde eskisine göre daha fazla ilgiyi hak ettiklerini düflünüyorlar. LK Y HABER HRACATTAN GELD hracat, ekonomik faaliyetlerde öncü bir göstergedir. Krizin afl lmas ile ilgili ilk iyi haber ihracattan gelecekti ve geldi de y llar aras nda 27 çeyrek aral ks z büyüyen ekonomide de ilk hareket ihracatta bafllam flt. Türkiye nin uzun soluklu büyüme döneminin en önemli itici gücü olarak üretimin ve istihdam n artmas ve bölgesel geliflmifllik fark n n azalmas için en önemli ifllevi ihracat üstlendi. hracat verileri, bundan sonraki dönemlerde de üretimde, kapasite kullan m nda, istihdamda ve büyümede olumlu geliflmeler olaca n gösteriyor. Tüm bu kazan mlar sa layarak krizle baflar yla mücadele eden ihracatç lar n finansal olanaklardan daha fazla yararlanmas sa lanmal. hracattaki bu olumlu geliflmelere karfl n, ihracatç n n katma de er yarataca kur seviyesinden hala uzakta oldu u belirten uzmanlar, bunu tarif etmek için de eldeki en önemli verinin firma karl - l klar oldu unu belirtiyorlar. Görünen flu ki, üretici ve ihracatç lar n elle tutulur karlar, bankalar n kâ t üzerindeki karlar için feda ediliyor. fiöyle ki, bankalar n elinde para var ama ticari ve kurumsal kredi vermiyorlar ya da veremiyorlar. Hazine Bonosu ve devlet tahvili almak daha revaçta ve firmalar n alamad krediler kamu kâ tlar na gidiyor. hracatç firmalar n teminat sorunu dolay s yla finansmanda sorun yaflad klar, kriz ortam nda yarat lan kaynaklar kullanamad klar ihracatç lar taraf ndan geçti imiz aylarda sürekli belirtilen bir konuydu. Uygulamada ihracatç lara pozitif ayr mc l k yap larak, fonun en az yüzde 40'n n ihracatç firmalara ayr lmas talep edilmiflti. hracat m zda yüzde 30 lara varan düflüfllerin kaydedildi i bir ortamda bu deste in çok önemli ve kritik oldu u söylenmeye devam ediliyor. Uluslararas pazar koflullar da dikkate al nd nda, ihracatç firmalar m z krediye en fazla ihtiyaç duyan iflletmeler konumunda. D fl pazarlarda yaflanan s - k nt lar ihracatç lar m z n üzerinde olumsuz etki yaratmakta, bu durum da ihracatç lar m z n finansman konusunda s k nt ya girmelerine sebep olmakta. Son yedi y lda büyük bir gayretle kazan lan pazar paylar n n kaybedilme riski var. E er ihracatç lar m za gerekli destek verilirse bunun geri dönüflünün çok daha çabuk olaca n n alt çiziliyor. Merkez Bankam z n önümüzdeki dönemde ihracatç ya rekabet avantaj sa layacak kur seviyesine ulafl lmas amac yla eskisinden daha da etkili olmas için ça r yapan ihracatç lar, tehlike daha geçmedi ve aradan gecen aylara ra men firmalar hala krediye ulaflmakta zorluk çekiyorlar diyorlar. Ayr ca kur seviyesinin uygun olmad ve bu flartlarda elde edilen baflar n n ise tarih kitaplar na geçecek cinsten bir zafer oldu unun alt çiziliyor. SANAY SEKTÖRLER HRACATINDA ARTIfi VAR Ekim ay ihracat nda öne ç kan önemli bir geliflme, sanayi sektörleri ihracat ndaki art fl. Bir önceki y la göre tekstil, haz r giyim, tafl t araçlar, elektrikelektronik, makine, demir ve demir d - fl metaller ile çimento ve toprak ürünleri gibi ihracat m z n a rl n oluflturan sanayi grubu ürünlerinde ihracat art fl n n bafllamas n çok önemli. Son dört ayl k dönemde, emtia fiyatlar nda da yavafl ama devaml bir yukar do ru hareket görüyoruz. Petrol, alt n, bak r ve alüminyum gibi fiyatlar n dikkatle takip etti imiz emtialar n tamam nda de er art fl var. Buradaki hareketlenme önümüzdeki dönemde ihracat art fl n n devam edece i yönünde kuvvetli iflaretler veriyor. KR ZDEN ÇIKIfiTA KOMfiULARIMIZLA YAPTI IMIZ T CARET ETK L OLDU hracat m zda önemli bir de iflim ve baflar var. Küresel kriz sonras nda pazar çeflitlili i için komflu ve yak n ülkelere a rl k verildi. Geldi imiz noktada, gerilemenin durmas nda ve art fl n sa lanmas nda küresel pazarlardaki geliflmeden ziyade, komflu ve çevre ülkeler stratejisinin iyi uyguland n görmekteyiz. Ocak Ekim döneminde en büyük ticaret orta m z AB oldu, ama toplam ihracat m z içindeki pay yüzde 48,2 ye geriledi. Ortado u ülkelerinin pay yüzde 16,9, Afrika ülkelerinin pay 10,4, Rusya n n dahil oldu u Ba ms z Devletler Toplulu u nun pay yüzde 9,1 oldu. 11

13 GÜNDEM 12 Makine Tan t m Grubu Anadolu Toplant lar nda MAK NE TANITIM GRUBU (MTG) TIKIR TIKIR TANITIM KAMPANYASI KAPSAMINDA ANADOLU DA TOPLANTILARA BAfiLIYOR. LK AYAK KONYA. Türkiye dünyan n makinesini üretiyor ancak yerli tüketici hala yabanc ürünlere yöneliyor. ç pazarda yerli ürünün avantajlar n bilen tüketici bir türlü yerli makinelerin dünya çap nda bir üne kavufltu unu hatta teknolojik olarak Türkiye den ileri olan ülkelerin bile Türk makinelerini tercih ettiklerini bilmiyor. Bu yan lg y de ifltirmek üzere at lan ilk ad m olan T k r T k r kampanyas kapsam nda Makine Tan t m Gurubu Anadolu daki tüketici ve üretici ile bulufluyor. Aral k ay ndan itibaren her ay düzenli olarak üreticilerin, makine kullan c lar n n, potansiyel müflterilerin ve yerel yönetimlerin bir araya gelmesi hedefleniyor. llerde yap lacak bu toplant larda sektörün mevcut durumu istatistiklerle düzenli olarak kamuoyu ile paylafl lacak, makine sanayinin kapsam hakk nda sektör mensuplar ve bas n temsilcileri bilgilendirilecek. Çeflitli seminerler düzenlenecek ve böylece illerin potansiyeli ortaya konarak Türkiye nin ithal etti i birçok makinenin ayn kalitede Türkiye de de üretildi i ve ihraç edildi i vurgulanacak. MTG, makine sektöründe faaliyet gösteren firmalar tek çat alt nda toplamaya

14 ve sektörün sözcüsü olmaya devam edecek. PROJEN N TANIMI Makine Tan t m Grubu taraf ndan bafllat lan ve yerli üretim ürünlerin kullan lmas konusunda sanayisi geliflmifl ve geliflmekte olan illere düzenlenecek ziyaretlerle potansiyel müflterilerin ve yerel yönetimlerin bilgilendirilmesi. MTG taraf ndan bafllat lan inisiyatifle ilgili yarat lan alg n n ikinci fazda da yap lacak iletiflim çal flmalar ile pekifltirilmesi. Projenin amaçlar n n bafl nda MTG nin tan t lmas geliyor. Makine sanayinin gidiflat na yönelik de erlendirmelerin kamuoyu ile paylafl lmas da projenin amaçlar içinde yer al yor. Makine Tan - t m Grubu nun, makine ve aksamlar sektöründe faaliyet gösteren flirketleri tek çat alt nda toplad ve sektörün sözcüsü oldu u alg s n n pekifltirilmesi ve yerli kullan c lar ve üreticiler taraf ndan tercih edilirli inin teflvik edilmesine yönelik gerçeklefltirilecek faaliyetlerin bas n mensuplar yla paylafl lmas bir di- er önemli konular n içerisinde yer al - yor. Türk Makine Sanayii nin geçmifli, bugünü ve gelece i ile Türk Makine Sanayii nin kapsam n n geniflli i hakk nda sektör paydafllar ve bas n mensuplar n n bilinçlendirilmesi gibi hedefleri olan çal flman n içerisinde öne ç kan di er faaliyetler ise flöyle s ralanabilir: Türkiye nin ithal etti i birçok makinenin ayn kalitede Türkiye de de üretildi inin ve ihraç edildi inin vurgulanmas, yerel yönetimlerin Türk Makine Sanayii hakk nda bilgilendirilmesi, mevcut ve potansiyel müflterilerin Türk Makine Sanayii nin kalitesi ve ürün çeflitlili i hakk nda bilgilerinin pekifltirilmesi. Makine Tan t m Grubu ilk olarak Konya da ard ndan Anadolu nun sanayisiyle marka olmufl birçok ilinde toplant lar gerçeklefltirecek LK AYAK KONYA Toplant lar n ilk aya Konya dan bafllayacak. MTG Üyeleri nin kat l m yla sanayisi geliflmifl illerde yerel yönetimler, Ticaret ve Sanayi Odalar iflbirli i ile düzenlenecek seminerler kapsam nda ilin sanayicilerine Türk Makine Sanayii hakk nda bilgi aktar lmas çal flmalar nda bulunacak toplant da il çap nda faaliyet gösteren mevcut ve potansiyel müflterileri, üreticilerle bir araya getirecek oturumlar da yer alacak. Türk Makine Sanayi ve ilin potansiyeli ile MTG taraf ndan bafllat lan inisiyatif ve projeler hakk nda bilgi aktar lmas ve her ile düzenlenecek ziyaretlerde ulusal bas ndan ekipler de dahil edilecek. 200 ÜLKEDE TÜRK MAK NELER TIKIR TIKIR Makine Tan t m Grubu kendi topraklar ndaki gücünü pekifltirmek amac yla Anadolu ya ç karma yap yor. Türk mal n teflvik eden ve sektörün yönünü belirleyen kurulufl Makine Tan t m Grubu toplant lar içersinde yaklafl k 200 ülkeye kendi markas ile ihraç edilen Türk makine sektör ürünleri ülkemizde de ayn kalite, ayn fayda/maliyet dengesi, daha uygun servis ve lojistik hizmetle sat n al nabiliyor mesaj n verecek. Türk Makine Sektörünün dünya makine sektörüne kalitesiyle, teknolojisiyle, insan kayna yla ve rekabetçi fiyat ile yön verdi inin anlat - laca organizasyonda makine sektörünün Türkiye de ihracatta ilk 5 içinde yer almakta ve imalatta da lider sektörler aras nda yer ald n n alt çizilecek. Öte yandan ithal edilen ürünlerin rekabeti olumsuz etkiledi i, fayda/maliyet dengesizlikleri yaratt ve Türkiye incelendi inde ithal ürünlerin baz - lar nda fiyat bask s nedeni ile tüketici taraf ndan gerekli sertifikasyonlar n aranmamas gibi s k nt larla karfl lafl ld ve bu sorunlar n ancak yerli üretim makineler ile çözülece i tüketici ve üreticilere anlat lacak. Ülke kaynaklar n n yurtd fl na gitmesi ile oluflan cari aç n bir nedeni de ithal ürünlere yönelmek diyen MTG bu durumun istihdam nitelik ve nicelik olarak olumsuz etkiledi ini belirtiyor. 13

15 SEKTÖRDEN 14 Vidal kompresör ihracat n n öncülerinden Ekomak V DALI HAVA KOMPRESÖRÜ VE BASINÇLI HAVA EK PMANLARI ÜRETEN EKOMAK KEND ALNINDA HRACATIN ÖNCÜLER NDEN B R. F RMANIN BAfiARISI KAL TEYE VE AR-GE YE YATIRIM YAPMASINDAN KAYNAKLANIYOR. flletmelerin en önemli enerji kaynaklar ndan biri olan bas nçl havan n üretilmesinde kullan lan vidal hava kompresörü ve bas nçl hava ekipmanlar üreten Ekomak,Türkiye nin sektördeki en önde gelen üreticisi konumundan. Zaten firman n ürünlerine duyulan güven sayesinde Ekomak son 8 y ld r sektör ihracat nda birinci s rada yer al yor. AB YE HRACAT YAPMAK HERKES N HARCI DE L A rl kl olarak Avrupa pazar ve Rusya ya ihracat yapan firman n, Almanya ve Rusya da kendi temsilcili i bulunuyor. Örne in Türkiye nin Almanya gibi bir ülkeye yapt vidal kompresör ihracat n n yüzde 85 ini Ekomak gerçeklefltiriyor. Avrupa ve Almanya ya ihracat yapmak kolay de il diyen Ekomak Sat fl Müdürü Ak n Oral sözlerini flöyle sürdürüyor: AB ye ihracat yapabilmek için kalite olarak çok üst seviyede bulunman z gerekiyor. Aksi takdirde h zl - ca pazardan d flar at lman z mümkün. Nitekim daha önce bu tür deneyimleri rakiplerimiz yaflad ve yaflamaya devam ediyor. Biz yaklafl k 10 seneden beri bu pazarda büyüyerek, Türkiye nin Avrupa da bu sektördeki gurur kayna ve ifl yapan tek firmas olduk. Almanya da çok önemli müflterilerimiz var, örne in dünyaca ünlü Airbus uçaklar n n testinin yap ld iflletmede 4 adet 250 KW kompresörümüz çal fl yor. Bir Alman firmas bize güvendi ve bizde bu güveni bofla ç karmad k. Bu pazardaki hedefimiz her y l ciromuzu minimum yüzde 15 art rmakt r y l gibi bir y lda dahi bu hedefe ulaflt k. Ekomak ayr ca Amerika n n en büyük kompresör firmalar ndan birine 1998 y - l ndan beri kompresör üretiyor. Bu firma dünyaca ünlü United Technologies grubuna ba l bir kurulufl. Ayn grup alt nda Otis, Carrier, Sikorsky helikopterleri gibi birçok büyük firma mevcut. Bu Ekomak n bu ABD firmas ile iflbirli i halen devam ediyor. EKOMAK BÜYÜK AR-GE YATIRIMLARI YAPIYOR Bas nçl hava pahal bir enerji kayna

16 oldu undan mümkün oldu u kadar bu enerjiyi ucuza getirmenin yollar aran yor. Bu konuda sürekli devam eden çal flmalar bulunana Ekomak, son olarak s geri kazan m üzerinde AR-GE çal flmalar yürütüyor. Bas nçl havan n yaklafl k yüzde 80 i s enerjisi olarak ortaya ç kt ndan firman n uygulad özel bir eflanjör sistemi sayesinde, kompresör s s n kullanarak iflletmenin s cak su ihtiyac n karfl lan - yor. Ayr ca iflletmedeki mevcut kompresörlere de bu sistem uygulan yor. Bu konuda ihtiyac olan firmalar ziyaret edilerek ve etüt çal flmalar yap larak, ne kadar bir tasarruf sa layaca - n hesaplan yor. Türkiye de AR-GE ye en çok para harcayan firmalardan biriyiz diyen Oral, bunun neticesinde Türkiye de birçok ilke imza att klar n ama yurtd fl ndaki büyük firmalar n AR-GE rekabetinde her zaman bir ad m önde olduklar n ancak art k dünya çok küçüldü ünü, bu yüzden de aradaki farklar n hiçbir zaman çok aç lmad n vurguluyor. MAK NE HRACATININ ARTMASI Ç N KAL TE ANLAYIfiININ YAYGINLAfiMASI GEREKL Makine konusunda Türkiye nin Avrupa pazar nda geçti imiz y llarda kötü deneyimler yaflad n belirten Oral, makine ihracat m z n istenilen düzeye ulaflmamas n n sebebini flu sözlerle özetliyor: Kalite konusunda çok gerideki firmalar bile Avrupa pazar na ürünler satm fl ve yüzüne gözüne bulaflt rm fl. Bizim sektörde de bu durum var. Biz firma gezerken bize çok dert yanan ve bizi de ayn kefeye koyanlar oldu. Böyle durumlarda ikna konusunda ciddi s k nt lar yafl yoruz. Makine ihracat n n artmas için özellikle firmalar n kalite anlay fl n n mutlaka yükselmesi gerek. ç piyasada rahatça sat lan ço u ürünün Avrupa pazar nda pay almas imkâns zd r. Bu kalite konusunda mutlaka baz devlet kurulufllar n n denetimler yap lmas gerekir. Türkiye nin makine üretemez imaj n k rmak gerekir, bunun içinde mutlaka sadece kaliteli ve yüzümüzü kara ç karmayacak ürünlerin ihracat n n yap lmas için çal flmalar yapmak gerek. Ak n ORAL Ekomak Sat fl Müdürü 2008 y l nda toplam ihracat m z 12 milyon dolar civar nda idi. Bu sene tabii ki krizden dolay bu rakamda yüzde 15 lik bir düflüfl yaflanaca n ön görüyoruz. Ancak 2010 y l için olumlu göstergeler mevcut, inflallah tekrar 2008 i yakalayaca z. Ayr ca tan t m faaliyetleri için devletin geri ödemeli destekleri var, ancak bu ödemeler çok geç yap l yor diyen Oral, bu durumunda firmalar n tan t m faaliyetlerinden uzak durmas na yol açt n iddia ediyor. F YATA DE L KAL TEYE ODAKLANMAK GEREKL Türkiye de ne yaz k ki nitelikli al c çok az diyen Oral, yapt klar sat fl görüflmelerinin süresinin yaklafl k yüzde 80 inin fiyat konusunda oldu unu söylüyor. Oral, fiyata de il de kaliteye odaklanmak gerekti ini flu sözleriyle ifade ediyor: Ço u al c ürünün verimlili i nedir, kalitesi nedir diye araflt rm yor. Size k sa bir hikâye anlatay m. Geçen sene bir askeri kurulufl vidal kompresör ihalesi açt. Tabii ki genellikle bu tür ihaleleri kazanan firma en düflük fiyat vererek yine kazand. Ancak yap lan ölçümlerde kompresörün belirlenen verimlilikten yüzde 30 daha düflük oldu u görüldü ve ürünler iade edildi ve firmaya 1 y l ihalelerden men cezas verildi. Daha sonra ihale tekrarland ve o ihaleyi biz kazand k ve yüzümüzün ak yla biz becerdik bu ifli. Bu firman n ayn ürün kalitesi ile yapt yüzlerce kompresör piyasada mevcut. Ayr ca iflin garibi 6 ay sonra baflka bir askeri kuruluflta yine ihale oldu. Cezal firma baflka bir firma üzerinden bu ifli kazand. fiimdi ne olacak bekliyoruz. Tüm kompresör ihtiyac olan firmalara sesleniyorum, kompresör al rken verimlili i mutlaka sorun ve bu konuda sözleflme yapaca n z firmadan yaz l garanti isteyin ve kompresör size geldikten sonra ölçün. Yoksa fark nda olmadan, gereksiz flekilde fazladan enerji bedelleri ödeniyor. EKOMAK TAN ED RNE YE YATIRIM Dünya zor bir süreçten geçiyor, belli pazarlarda daralmalar mevcut ve rekabet koflullar zorlafl yor ancak biz Ekomak olarak, bu dönemde bile yat r m yapt k diyen Oral, Edirne OSB DE Türkiye nin en büyük ve Avrupa n n beflinci en büyük vidal kompresör üretim tesisini bitirdiklerini söylüyor. Firma sene sonuna kadar Edirne de üretime bafllayacak. 15

17 GÜNDEM 16 MVD nan makineleri 65 ülkede hizmet veriyor YEN ZELANDA DAN, KANADA'YA fi L DEN RUSYA'YA, G.AFR KA'DAN, SVEÇ E, NG LTERE'DEN YUNAN STAN'A KADAR 65 N ÜZER NDE ÜLKEYE HRACAT GERÇEKLEfiT REN MVD NAN, ÜRET M N N YÜZDE 85 N YURT DIfiINA GÖNDER YOR. F RMA 1950 DEN BER MAK NA MALATI YAPIYOR y l ndan beri sac iflleme makineleri imalat yapan MVD nan Makine, ilk olarak presler ve giyotin makaslarla bafllad a r tip makima üretimine daha sonra bu makinelerin hidrolik ve bilgisayar sistemlileri ile devam etti. MVD nan bugün 65 in üzerinde ülkeye makine ihracat gerçeklefltiriyor. MVD nan Genel Müdürü A. Vas f nan ilk olarak 1950 y l nda dedesi Ali nan n makina imalat na bafllad n söylüyor. Bugün ise 3. kuflak A. Vas f nan, MVD nan Makine nin Genel Müdürü. Vas f nan teknolojik yenilikleri sürekli takip ettiklerini ve müflteri için iflleri kolaylaflt racak tasar m güncellemelerini sürekli takip ettiklerini belirterek, yurt d fl nda bir çok ülkeyle çal flman n, onlar n beklentilerini bilmenin de ifllerini kolaylaflt rd, her yönde gelifltirme yapmaya teflvik etti ini söylüyor. Bilgisayar kontrollü sistemlerin yayg nlaflt n ve o yöndeki çal flmalar n artt rd klar n n da alt n çizen nan, Hassasiyetlerde art k yüzde 1 lerden bin de 1 ler seviyesine geldi. Kuvvet ve ebat olarak da sürekli geliflme ve çeflitlilik sunuyoruz. Daha kapasiteli, daha çeflitli ölçüde ve daha özellikli makinelerle müflterilerimizin sac ifllemeya iliflkin her talebine çözüm sunmaya devam ediyoruz. diye konufluyor.

18 KAL TEYE ÖNEM VER YORUZ Firma olarak en iddial olduklar n makineyi sordu umuz nan flöyle cevap veriyor: Her makinede kaliteye önem veriyoruz. Makine üretimi konusunda sadece "Yapal m ve satal m. Ne kadar çok satarsak o kadar iyi." yaklafl m yla bakm yoruz. Kaliteli bir ürün sunmay ve sürekli arkas nda durmay hedefliyoruz. Her makinede iddial y z, her makinemizi üst kalitede yapma çabas içerisindeyiz. Bugünkü dünya flartlar nda Türkiye nin teknoloji lideri bir ülke noktas na gelmesine zaman oldu unu da sözlerine ekleyen nan, Dünyada bulunan ürünleri üretiyoruz ama tabi ki her firman n kendine göre özellikleri olabilir. Ya da daha önce yap lmam fl özel kapasitelerde üretim yapm fl olabilirz. Önemli olan nokta flu ki biz hassasiyet ve tolerans olarak daha iyi de erler sa lad m za inan yoruz makinelerimizde. Hidrolik abkant pres, panç pres ve giyotin makaslar konusunda üst kalitede ürünler sunuyoruz diyor. hracat n kendileri için çok önemli oldu- unun da alt n çizen nan, üretimlerinin yüzde 85 lik bölümünü ihraç ettiklerini aktar yor. MVD nan in ihracat gerçeklefltirdi i ülkeler ise, Yeni Zellanda'dan Kanada'ya, fiili'den Rusya'ya, G.Afrika'dan sveç'e, ngiltere'den Yunanistan'a kadar genifl bir yelpazeyi kaps yor. A.Vas f nan MVD nan Genel Müdürü Yeni Zellanda'dan Kanada'ya, fiili'den Rusya'ya, G.Afrika'dan sveç'e, ngiltere'den Yunanistan'a ihracat gerçeklefltiriyoruz. YEN PLAZMA TEZGÂHIMIZDA DA DD ALIYIZ Ar-Ge çal flmalar na da önem verdiklerine vurgu yapan nan, her makinede farkl özellikler ve esneklik sa lad klar - n söylüyor. nan flöyle devam ediyor: Mevcut makinelerde müflterinin talebine göre, de iflik ebatlar, de iflik özellikler konusunda esneklikle gösteriyoruz.ayr ca yeni tezgâhlar konusunda Ar-Ge çal flmalar m z oluyor. fiimdi lazer tezgâh konusunda ciddi avantaj sa layan bir tezgâh piyasaya sürece- iz. Bu yeni tezgah önümüzdeki 3 ya da 4 ay içinde pazara sunacaklar n aktaran nan, bu ürünlerinde de hem kalite hem de rekabetçi kullan m maliyetiyle fark yaratacaklar konusunda iddial olduklar n söylüyor. Eskiden fiyatlar - n n rakiplerine göre yüksek bulundu unu belirten nan, ancak art k kaliteyi muhafaza etmekle birlikte fiyat olarak da müflterilerine daha fazla yaklafl m sa layabildiklerini söylüyor. Vas f nan ayr ca, tek bir ürüne konsantre olmadan sürekli olara Ar-Ge çal flmalar na yo unlaflt klar n belirtiyor. CNC kontrollü tezgâhlarla üretim yapt klar n söyleyen nan flöyle devam ediyor: D fl piyasada hangi tezgâhlar kullan l yor, hangileri daha kaliteli, onlar al p onlarla üretim yap yoruz. Ekonomik piyasalar n düflüflte oldu u bu dönemde dahi yat r m hedefliyoruz. Kriz sonras için alt yap m z tamamlam fl oluyoruz. Bu kriz dönemini uygun bir flekilde de erlendirdik, yeni pazarlarla bayiliklerimizi oluflturduk. TÜRK YE MÜCADELEC B R ÜLKE Avrupa ya göre iflçiliklerin düflük oluflunun ve kaliteli ifl gücünün Türkiye nin avantaj oldu una da de inen nan flöyle devam ediyor: Türkiye mücadeleci bir ülke. En zor flartlarda mücadele ile bir yere gelen bir ülke ve imalat sektöründe de kendisini kan tlam fl durumda. Ancak marka firmalar n ad na fason üretir durumda oldu unuz zaman, tekstil sektöründeki zorlanma gibi ileride makine sektöründe de sorunlar yaflanabilir. Muhakkak ki kendi markam z yaratmal y z. tabii bunun için kaliteli üretime önem vermeliyiz. Marka olmak için sadece reklam yeterli de il Vas f nan, yurtd fl bayilerinin MVD nan kalitesinden memnun oldu unu aktar yor. nan flöyle devam ediyor: Geçti imiz günlerde bir talyan firmas yla görüfltük. Kendileri ürünlerimizin en tan nm fl talyan ürünlerinden daha kaliteli oldu unu, çok daha kaliteli bükümler yapt n ifade ettiler. Bu ifli bilerek yapt m z n bir göstergesi ve kaliteye verdi imiz önemim bir neticesidir. Biz ürünlerimizin kalitesini biliyoruz ama müflterinin bunu takdir etmesi bize daha çok flevk ve güç veriyor. Almanya ve talya gibi ülkeler makine sektöründe ileri ülkelerdir. Biz bu ülkelerin önünde kalitede bir ürün yapt - m z zaman tabi ki gururlanmam z laz m. Gelip bizim makinelerimizdeki farklar n foto raflar n çekiyorlar, çeksinler bu bizim için gururdur. MVD nan Genel Müdürü A. Vas f nan, 2001 y l nda Avrupa ya aç lmadan önce makinelerini için CE ye tam uyumlu hala getirdiklerini aktar yor. Türkiye makine sektörünün ihracat rakamlar n yeterli bulmad n söyleyen nan, flöyle devam ediyor: Hiçbir fleyi yeterli bulman n do ru olaca n düflünmüyorum. Türkiye rekabet ortam nda yer al yor. Yeterli buldu unuz zaman gelece i kaybedersiniz. Türk makine sektörünü de erlendirdi imiz zaman çok ciddi bir ivme ve yukar do ru bir sat fl potansiyeli gerçeklefltirildi ini görüyoruz. Bu sektördeki tüm firmalar için gurur vericidir. Kan mca makine sektörü ayn ivmeyle yükselmeye devam edecektir. Ancak burada d fl tehditler de var. Çin pazar bir tehdit olabilir. Bir kalite ve fiyat optimum noktas n yakalad m z zaman müflteriler bu ikisini düflünüp karar verecektir. Sadece ucuzlukla sat lm yor. Belki Çin ucuz olacak ama biz kalitemizi ve fiyat m z uygun noktada tuttu umuz zaman ayn yerimizi koruyacak ve hatta sektörde marka ülke oluflumuz daha da h zlanacakt r. 17

19 SEKTÖRDTEN 18 Haks z rekabet kaliteyi düflürüyor ANADOLU H DROL K DIfi T CARET YÖNET C S KORHAN YAfiAR SEKTÖRDE YAfiANAN EN ÖNEML SORUNLARDAN B R N N HAKSIZ REKABET OLDU UNU SÖYLÜYOR VE EKL YOR: ÇO U F RMA SATIfiLARINDA STANDART DIfiI POL T KALARLA TABAN F YATLA REKABET STRATEJ S ZL YOR. BU DURUMDA KARLILI I DÜfiÜRDÜ Ü G B KAL TE G B VAZGEÇ LMEZ KONULARDA TAV Z VER LMES NE YOL AÇIYOR. Hidrolik pompa, hidrolik silindir ve hidrolik direksiyon sistemleri üreten alan nda lider bir firmalardan biri olan Anadolu Hidrolik, ayn zamanda gelen talepler do rultusunda yön kontrol valfleri, krank milleri ve komple rot ve rotil üzerine de yo unlaflarak hem üretimini hem de pazarlamas n bünyesinde gerçeklefltiriyor. Firman n faaliyet alanlar aras nda traktör, kamyon, ifl makineleri ve binek otomobil gruplar say labilir. Moment Expo nun sorular n yan tlayan Anadolu Hidrolik D fl Ticaret Yöneticisi Korhan Yaflar son üretim teknolojilerini destekleyen bir anlay flla üretim yapt klar n n aktararak, üretilen malzemelerde verimi artt r c gerek prosesle alakal gerekse de malzeme odakl yenilikleri takip ettiklerini ve uygulad klar n söylüyor. Yaflar, Araç üzerinde daha dinamik, yak t tasarufu sa layan ve hassasiyet s n rlar n zorlayan parçalar üretmekteyiz diyor. Bütçesinin yüzde 6 l k bir k sm n Ar-Ge çal flmalar na ay ran firma, TUBITAK onayl projelerine de devam ediyor. Firma Almanya, ABD, Pakistan, talya baflta olmak üzere dünya genelinde 51 ülkeye aktif ihracat gerçeklefltiriyor. HAKSIZ REKABET VAR Türkiye makine sektör ihracat n n yetersiz oldu unu ifade eden Yaflar, özellikte sektörde yaflanan sat fl sonras teknik destek ve h zl yedek parça temini gibi konulardaki yetersizliklerin sektörü olumsuz etkiledi ini söylüyor. Bu konu üzerine yo unlafl lmas gerekti ine vurgu yapan Yaflar, makine üretiminde yeterli Ar-Ge çal flmalar ve bu çal flmalara ayr lacak bütçeler söz konusu olmas gerekti ini aktar yor. Yaflar ayr ca kaynak oluflturmada ve buna ba l yat r mlarda devletin yetersiz oldu unu da de inerek, KOB lere verilecek desteklerle hem milli hâs lat hem de fluan üst seviyelerde bulunan iflsizlik sorununun biraz rahata kavuflturulabilinece ini söylüyor. Yaflar di er bir önemli sorunun ise haks z rekabet oldu- unu söylüyor ve ekliyor: Ço u firma sat fllar nda standart d fl politikalarla taban fiyatla rekabet stratejisi izliyor. Bu durumda hem karl l düflürdü ü gibi kalite gibi vazgeçilmez konularda taviz verilmesine yol aç yor TEN BER FAAL YETTE Anadolu Hidrolik Sanayi ve Ticaret (AHS) 1975 y l ndan beri endüstriyel bilgi ve tecrübesi, yetiflmifl teknik ekibiyle hizmet veriyor. Konya 3. Organize Sanayi Bölgesi nde 55 bin metrekare aç k 17 bin metrekare kapal alanda bulunan firma, CNC ve konvansiyonel tezgâhlardan oluflan bir makine park na sahip. Tesiste Ford, Fiat, Steyr, Zetor, Utb, Massey Ferguson, Same, John Deere ve International traktörlere hidrolik direksiyon üretiminin yan s ra her çeflit tekli ve tandem hidrolik diflli pompa, hidro motor imalat da yap l yor. Firma ayr ca, hidrolik direksiyon, hidrolik diflli pompa, hidro motor üretiyor. Bünyesinde çal flmakta olan mühendisler, teknikerler ve teknisyenlerden oluflan bir kadrosu olan firma ayr ca çevresinde bulunan üniversite ö retim üyelerinden de dan flmanl k al yor. Türkiye nin hemen her bölgesinde kulla-

20 n lmakta olan ürünlerinin yan s ra Ortado u ve Avrupa ülkelerine de ihracat yapan firma, kalite ve uzmanl amaç edinerek, ihracat kapasitesini art r p geliflen Türkiye ekonomisine katk da bulunmay, Konya ve sanayi sektörünü yurt d fl nda en iyi flekilde temsil etmeyi hedefliyor. Anadolu Hidrolik te kalite anlay fl Kalite Kontrol Edilmez, Üretilir slogan ile ifade ediliyor. Sat n alma aflamas ndan bafllayarak ilk seferinde do ru üret felsefesine uygun olarak mamulün en ekonomik tarzda üretimi hedefleniyor. SEKTÖRÜNDE L DER F RMA Anadolu Hidrolik D fl Ticaret Yöneticisi Korhan Yaflar firma bünyesinde yürüttükleri faaliyetlerini ise flöyle aç kl yor: Anadolu Hidrolik; hidrolik pompa, hidrolik silindir ve hidrolik direksiyonu sistemleri üreten alan nda lider bir firmad r. Firmam z ayn zamanda gelen talepler do rultusunda yön kontrol valfleri, krank milleri ve komple rot ve rotil üzerine de yo unlaflarak hem üretimini hem de pazarlamas n bünyesinde gerçeklefltirmektedir. Faaliyet alanlar m z ise traktör, kamyon, ifl makineleri ve binek otomobil gruplar d r. Yine ayr ca endüstriyel olarak komple hidrolik çözüm sunan AHS showroomlar sektöre pozitif çözümler sunmakta ve gerekli parça tedari i yapmaktad r. Anadolu Hidrolik in son üretim teknolojilerini destekleyen bir anlay flla üretim yapt n n alt n çizen Yaflar, Üretilen malzemelerde verimi artt r c gerek prosesle alakal gerekse de malzeme odakl yenilikler takip edilmekte ve uygulanmaktad r. Araç üzerinde daha dinamik, yak t tasarufu sa layan ve hassasiyet s - n rlar n zorlayan parçalar üretmekteyiz diyor. BÜTÇEN N YÜZDE 6 SI AR-GE YE Yaflar firman n üretti i son ürünlerle ilgili flöyle konufluyor: Anadolu Hidrolik; gerek yurtiçi gerekse yurtd fl pazarlarda edinmifl oldu u itibar ve güvenle krank millerinin üretimine bafllam flt r. Krank milleri; biyel kolu ile motorun pistonuna ba l d r. Pistonun biyel kolu arac l ile krank mili dirseklerine yapt bas nç, mili dönmeye zorlar. Bu dönme hareketi Korhan Yaflar Anadolu Hidrolik D fl Ticaret Yöneticisi Bütçemizin yüzde 6 l k bir k sm n Ar- Ge çal flmalar na ay r yoruz. belli düzenlerle otomobilin tekerleklerine aktar l r. Özellikle kalite sorunu yaflayan Türkiye ve yurtd fl piyasalar ndan flimdiden olumlu sinyaller al yoruz. Bu konu ile ilgili yat r mlar m z devam edecek. Bütçesinin yüzde 6 l k bir k sm n Ar-Ge çal flmalar na ay ran firma, TUBITAK onayl projelerine de devam ediyor. Anadolu Hidrolik D fl Ticaret Yöneticisi Korhan Yaflar, Ar-Ge bizim için çok önem arz etmekte diye konufluyor. Almanya, ABD, Pakistan, talya baflta olmak üzere dünya genelinde 51 ülkeye aktif ihracat gerçeklefltirdiklerini söyleyen Anadolu Hidrolik D fl Ticaret Yöneticisi Korhan Yaflar, Anadolu Hidrolik çok etkin bir makine parkuruna sahip ve bu pazarda rakiplerimizle kolayca rekabet edecek güçteyiz. Yat r mlar m z devam edecek diyor. MAK NE HRACATI YETERS Z Yaflar, birlikte çal flt klar firmalarla flimdiye kadar herhangi bir kalite sorunu yaflamad klar n n alt n çizerek, Zaten üretimimizde milyonda bir hata prensibi ile üretim yapabilece imiz bir sistem için konu hakk nda tecrübeli müdürlerimiz faaliyet içindeler diyor. Türkiye makine sektörünün ihracat rakamlar n n yetersiz oldu una da de inen Yaflar, hracat n yetersiz olmas n n sebeplerinin bafl nda sat fl sonras teknik destek ve h zl yedek parça temini geliyor. Türkiye de maalesef bu konularda halen yetersiz ve bu da ileriki dönemde oluflacak sirkülasyonu engelliyor. Bu konu üzerine yo unlafl lmal! Ayr ca makine üretimi ciddi bir mevzu ve bu konuda yeterli Ar-Ge çal flmalar n z ve bu çal flmalara ayr lacak bütçeler söz konusu olmal ancak bu anlay flla baflar gelir. Yaflar, sektörün en önemli sorunlar n n bafl nda kaynak oluflturmada ve buna ba l yat r mlarda devletin yetersiz olmas n n geldi ine de inerek flöyle devam ediyor: Bu konu çok önemli zira KOB lere verilecek desteklerle hem milli hâs lat hem de fluan üst seviyelerde bulunan iflsizlik sorunu biraz rahata kavuflturulabilinir. Di er bir önemli sorun ise haks z rekabet. Ço u firma sat fllar nda standart d fl politikalarla taban fiyatla rekabet stratejisi izliyor. Bu durumda hem karl l düflürdü ü gibi kalite gibi vazgeçilmez konularda taviz verilmesine yol aç yor. DE fi ME VE YEN F K RLERE AÇIK AHS, dürüst, h zl ve ilkeli kurulufl olma özelli ini daima korumay amaçl - yor. Ayr ca de iflen ve geliflen pazar flartlar na uyum sa layarak, Toplam Kalite anlay fl prensipleri ile çal flmay, ürün ve hizmet kalitesini sürekli art rmay hedefliyor. Ürün ve hizmet kalitesinde istikrar ve süreklili i amaç edinerek, de iflime ve yeni fikirlere aç k olmay prensip edinen firma, alt yap s - n da teknolojinin gereklerine uygun olarak sürekli gelifltiriyor. Müflterileriyle iliflkilerinde güven ve ifl ahlak n öncelikli prensipler aras nda tutan firma, sürekli e itimlerle çal flanlar n performans n en üst seviyede tutmay amaçl yor. Her türlü öneri ve elefltiriye aç k ço ulcu kat l m anlay fl üslubuyla çal - flan firma, iç ve d fl pazarda sektörün önde gelen ve kal c kurulufllar aras na kat lmay temel hedefi olarak görüyor. Anadolu Hidrolik D fl Ticaret Yöneticisi Korhan Yaflar ayr ca, AHS bünyesinde yerli olarak traktör ekipman ve parçalar ürettiklerini ekliyor. 19

21 SEKTÖRDEN 20 Türk makinesinin imaj güçleniyor SARMAfiIK MAK NE THALAT HRACAT MÜDÜRÜ REYHAN TOPRAK, SEKTÖRLE LG L MALAT ANLAYIfiINDA DE fi M BAfiLADI INI BEL RTEREK, BU DE fi M SÜREC NE ERKEN G REN, MARKALAfiMIfi ÜRET C LER N 'TÜRK MAK NES ' MAJININ GÜÇLENMES Ç N C DD KATKILARDA BULUNDUKLARINI VE BELL B R ULUS- LARARASI BAfiARIYA ULAfiTIKLARINI SÖYLÜYOR. Sarmafl k Makina Sanayi ve Ticaret Afi y l ndan bu yana ekmekçilik sanayinde kullan lan tam ve yar otomatik ekmek üretim hatlar ve hamur iflleme tesisleri üretimi yaparak, gün geçtikçe modern tesislere ihtiyac artmakta olan yerli ve yabanc ekmek üreticilerinin ihtiyac n karfl l yor. Üretim felsefelerinde 'Türk ve dünya pazar için üretim' fleklinde bir ayr m n söz konusu olmad n söyleyen Sarmafl k Makine thalat hracat Müdürü Reyhan Toprak, imal etmekte olduklar makinelerin üzerinde herhangi bir de ifliklik yap lmadan tüm dünya ülkelerine sat labildi ini söylüyor. Toprak, d fl ticaret, pazarlama ve tan t m konusunda faaliyet göstermekte olan Sarmafl k Is Sanayi ve Ticaret A.fi.'nin uluslararas faaliyetlerini sürdürdü ünü belirtirken, di er bir firmalar olan Sarmatek Corporation'n n Amerika'n n Boston flehrinde faaliyet gösterdi ini aktar yor. Sarmafl k Makina'n n imal etti i makine ve tesisler, Sarmatek markas alt nda ABD ve Amerika k tas nda yerini al yor. Bu firmalar n yan s ra Birleflik Arap Emirlikleri'nde faaliyet göstermekte

22 olan Sarmafl k Bakery Systems and Trade isimli di er firmas yla da Orta Asya ekmek imalatç lar na hizmet veriyor. DÜNYANIN DÖRT B R YANINA HRACAT ABD, Rusya, Ukrayna, Avusturya, Romanya, Bulgaristan, Etiyopya, Nijerya, Almanya, Hollanda, Sri Lanka, Kongo, Katar, B.A.E., Irak, ran, Avustralya baflta olmak üzere tüm Sarmafl k ürünleri dünyan n dört bir yan na uluslararas kalite normlar na uygun olarak ihraç ediliyor. Ülkelerin geliflmifllik seviyesinin, o ülkenin makine sanayisinin geliflimi ile paralel oldu unu aktaran Toprak, Türkiye'deki makine sektörünün son y llarda h zl art fl trendi gösterdi ini söylüyor. Toprak flöyle devam ediyor: "E itim seviyesinin yükselmesi, geliflen teknolojinin yak ndan takip edilmesi, haberleflme olanaklar n n ve seçeneklerinin artmas, siyasi ve ekonomik giriflimler, sektörsel tecrübeler, müflteriler vb. faktörler sektörümüzün geliflmesinde önemli rol teflkil eder. Günümüzde piyasada var olabilmek için sadece iflinizi iyi ve do ru yap yor olman z, geliflmeleri yak ndan takip ediyor olman z yetmemektedir. Sat fl sonras hizmetlerinizi do ru ve zaman nda yerine getiriyor olman z; kurumsal kimlik sahibi olman z, teknolojik birikim ve sektörsel tecrübeye sahip olman z varl n z n devam için gerekenler aras ndad r. Müflteri odakl çal fl yor olmak 'yenilikçi' olabilmeyi, Ar-Ge çal flmalar na gereken zaman, emek ve yat r m yapmay gerektirir. Bu gerçek ve gereklerin fark na varm fl, yenilikçi yap ya sahip, Ar-Ge'si olan yerli firmalar m z AB direktiflerine ve di er teknik düzenlemelere uyumlu flekilde imalat yapmaktad rlar. Böylelikle Bat ülkelerinde ürün sat fl faaliyetleri göstererek Bat l markalarla rekabet etmektedirler." Bu rekabet gücünün ne kadar güçlü oldu unun tart - fl labilece ini sözlerine ekleyen Toprak, "Mevcut olan bu gücün artt r lmas için yurt d fl tan t mlar n güçlendirmek, uluslararas geçerlilikleri olan yerli sertifikaland rma çal flmalar na bir an evvel bafllamak,bu rekabet gücünü k r c faktörleri yok etmeyi hedeflemek acil gerekler aras ndad r" diye konufluyor. Reyhan Toprak Sarmafl k Makine thalat hracat Müdürü Ar-Ge çal flmalar nda alt yap kadar insan faktörü de önemlidir. Toprak, "Uluslararas piyasalarda firmalar n bireysel de il Türkiye Cumhuriyeti'nin bir temsilcisi gibi düflünmesi, hareket etmesi, davran fl ve kararlar bu yönde flekillendirmesinin Türkiye'nin yani 'Türk Mal ' imaj n n uluslararas pazarlarda güçlenerek büyümesine çok önemli bir destek olacakt r" diyor. TÜRK MAK NES N N MAJI GÜÇLEN YOR. Sektörle ilgili imalat anlay fl nda da de- iflim bafllad na de inen Toprak, bu de iflim sürecine erken giren, markalaflm fl üreticilerin 'Türk Makinesi' imaj - n n güçlenmesinde ciddi katk larda bulunduklar n, yurt içi ve yurt d fl pazarlarda belli bir baflar ya ulaflt klar n söylüyor. Kaliteden ödün vermeden, rakiplerimizden nas l daha iyi olabiliriz anlay fl içinde; cazip fiyat politikalar ile, modern teknolojilere adapte olmufl ürünlerimizi ekmek ve unlu mamul imalatç lar na sunarak pazardaki gücümüz artt rmak Sarmafl k Grub un çal flma prensipleri aras ndad r. Sarmafl k Makine thalat hracat Müdürü Reyhan Toprak, sektörlerin güçlenmesinde büyük önem tafl yan kaynaklardan birisinin 'müflteri' oldu unu söyleyerek, "Sektörün güçlenmesi 'müflteri'lerinin güçlenmesiyle paralel geliflme gösterir; 'Müflteri' talep eder mamul üretilir, müflteri tecrübeleri ile mamul gelifltirilir, uluslararas kabul edilmifl teknolojik yeniliklerin ürüne yans t lmas yla mamul modernize olur" diyor. YERL MÜfiTER LE YABANCI MÜfiTER FARKLI Yerli müflterileri ile yabanc müflterilerinin karakteristik özelliklerinin farkl oldu unu söyleyen Toprak flöyle devam ediyor: "Ülkemizde ekmek ve unlu mamul imalat nda yeterli olmayan denetim ve belgelendirmelerden dolay oluflan ruhsats z imalat n yaratt haks z rekabet ortam n n yan s ra; 'halk ekmek' giriflimlerinden dolay düflmüfl olan üretim kapasitesi ve karl l k oran ; makine yat r m KDV oran ile ekmek sat fl KDV'si oran ndaki dengesizlik; 'leasing' metoduyla yap lan al fllarda yat r ma teflvik eden KDV oran ndaki yasal de ifliklikler; devlet teflviklerindeki prosedür detaylar n n çoklu u sektörümüzü besleyen 'yerli müflteri'mizin yat r mlar nda s k nt l bir döneme tafl m flt r. Teknolojisini güncellefltirme konusunda daralm fl imkanlara sahip 'yerli müflteri'nin önemli bir oran kalite ile ilgilenmekten uzaklaflm fl, güncel ihtiyaçlar n giderecek, standart ve kaliteden uzak, düflük maliyetlerde çözümler aramaya bafllam flt r. Bu sebeple 'Yerli müflteri' 21

23 SEKTÖRDEN 22 talebini arza çevirmifl; merdiven alt imalat n beslemifl, ikinci el sektörünü güçlendirmifl, ve düflük piyasa de erlerini oluflturmufltur. Bu piyasa de erleri ile iyi ve kaliteli makine imalatç lar n n pazarda var olmalar n zora sokmufl, istihdam ve teknolojik ihtiyaçlar n gidermek için uluslararas pazarlar ndaki sat fl ve pazarlama mesailerini artt rmaya sevk etmifltir. sterdik ki yat r m konusu ürün seçimlerinde belirleyici faktör 'kaç para mant ' de il, 'hangi teknik özellikler, hangi kazanç getiren fonksiyonlar kaç para mant ' kullan labilsin. Çabam z bu düflünce yap s n yerli müflterilerimizde güçlendirmek yönündedir." F RMALARIN KEND LER N DO RU FADE ETMELER ÖNEML Uluslararas pazarlarda 'Türk Makinesi' imaj n n yeterli güçte olmad n aktaran Toprak flöyle devam ediyor: "Kabul etmek durumunday z. Bunun has sebeplerinin aras nda bireysel hareketlerin, belli standartlara vak f olmadan yap lan sat fllar n, ikinci el trafi inde ana üreticiler haricinde kurulufl ve bireylerin faaliyet içersine girmesi, sat fl sonras desteklerdeki zay fl k vs. say labilir. 'Yabanc müflteri'lerimizin karakteristik özelliklerinin aras nda genel anlamda Türk Mal 'n 'daha detayl sorgulamak' yatmaktad r. Ancak bu hissiyat çal flaca- firmay tan d ktan sonra ve bu firman n neler yapabilece ini alg lad ktan sonra zay fl yor. Yani firmalar n kendilerini müflterilerine do ru ifade edebilmeleri önemlilik arz etmektedir. Avrupal f r n üreticilerinin, 'kalite' standartlar na uygun imalat yapan yerli üreticilere göre belli bafll avantajlar da var. Toprak bu avantajlar flöyle s ral - yor: "Hammaddeye yak n olma, ticari itibar, güçlü ekonomi, devlet destekleri, ödeme kolayl klar vb. Avrupal üretici, bizler gibi üretiminin yüzde 50'ye varan hammaddesini ithal eden üreticilere göre hammadde ihtiyac n çok daha ucuza mal ediyor. Bizler, kaliteli olabilmek, uluslararas itibar edilen normlarda üretim yapabilmek için ithal girdi kullanmak zorunda ve hammaddeye ulaflmak için birden fazla maliyete (nakliye, gümrükleme, sigorta, döviz kuru vb.) katlanmak ve bu maliyetleri peflinen ödemek durumunday z." Toprak, pazar sorunlar n n yan s ra bir di er problem olarak ise yetiflmifl eleman bulma zorluklar n örnek gösteriyor. E itim birimlerinde kalitenin artt - r lmas gerekti ine vurgu yapan Toprak, teknik uzmanl k konusunda dönemsel s navlar n yap larak çal flanlar n bilgilerini güncellemelerinin sa lanmas gerekti ini belirtiyor. NSAN FAKTÖRÜ ÖNEML Toprak, "Maliyetleri afla çekip sat fllar art rma konusunda Türk firmalar n n bir avantaj var m?" sorusunu ise flöyle yan tl yor: "Sektörün önde gelen firmalar Avrupa ve Amerika menflelidir. Sü-

24 rekli Ar-Ge yat r mlar ve kaliteli ürün imali sayesinde 'sektörün ileri gelenleri' unvan n elde etmifllerdir. Maliyetlerini 'kalite'den ödün vermeden afla ya çekmeyi baflaran bu firmalar devletlerinin de ekonomilerinde do ru politikalar uygulamalar sonucu, uluslararas pazarlarda avantajl konuma gelmekte ayn zamanda pazarlar na hakim olmaktad rlar. Baflar ve hâkimiyetin temelinde güçlü araflt rma ve gelifltirme faaliyetlerinin oldu u yads namaz. Ülkemizde AR-GE çal flmalar na gerekli kadro ve yat r m n tam anlam yla yap - lamad n kabul etmeliyiz. Bu sadece ekonomik sebeplerden dolay de ildir. Bilim ve teknolojik yetinin gelifltirilmesi ve buna ba l olarak modernizasyonun ürüne yans t lmas disiplinli, araflt rmac, merakl, yarat c, özgüvene sahip, iyi e itimli AR-GE yi destekleyecek ve besleyecek insanlarla olabilmektedir. Bu aflamada insan yap land ran ve flekillendiren en önemli faktörler aras nda var olan e itim ve bu e itimde kullan lan sistemler önem kazanmaktad r. TUBITAK, üniversiteler, kamu ve özel araflt rma kollar, sanayici firmalar n çal flmalar ARGE altyap s n n temel tafllar d r. AR-GE çal flmalar nda altyap kadar insan faktörü de çok önemlidir. Türkiye geneli tüm makine ve aksamlar sektörünün y llar ilk 6 ayl k dönemler ihracat rakamlar karfl laflt r ld nda karfl m za yüzde 27,4 gibi bir de er kayb ç k yor. Toprak kendi sektörlerinde bu kab n yüzde 15,1 oldu unu söylüyor ve flöyle devam ediyor: "Son iki ayl k (Eylül- Ekim) dönemlerine bakt m zda ise de erler birbirine yak n bir e ilim sergilerken yine de y ll k ortalama rakamlar n n alt na düflmüfl gözükmektedir. Bu rakamlar yeterli bulmuyoruz. Ancak olumlu bakarak bu rakamlara neden olan etkenin yaflanan küresel kriz oldu unu biliyor ve t kan kl n yak n zamanda afl laca n umut ediyoruz." 23

25 SEKTÖRDEN 24

26 OSO s n rlar n geniflletiyor ORTAK SATIN ALMA YAPMAK STEYEN TÜM GRUPLARIN OSO ÇATISI ALTINDA, KEND KURUMSAL K ML KLER N KORUYARAK AMA OSO Ç NDE B RAZ DA GER DURARAK KEND PROJELER N GERÇEKLEfiT RMELER N SA LAYACAKLARI YEN B R ORGAN ZASYON OLMA YOLUNDA LERL YOR. Ortak Sat n Alma Organizasyonu (OSO) Yönetim Kurulu Baflkan Yard mc s Merih Eskin, OSO nun sat n alma alan nda çat bir organizasyon olma sürecini anlatt. Her fleyden önce birlikte hareket etme fikrini temeli neydi? Herkesin yapmak istedi i bir eylemdi bu. Birlikte hareket ederek, kaliteyi uygun fiyatlarda sat n alma. Biz bunu önce kendi sektörümüzde denedik. Biliyorsunuz ki üretimdeki en büyük gider enerji ve hammadde. Enerjiye dokunam yorsunuz o halde hammadde üzerine çal flmak gerekiyor. Türkiye flartlar ndan da bunun en iyi yolu birlikte hareket etmek. Özellikle de imalatç lar n yüzde 70 i KO- B olan bir ülkede ölçek ekonomisiyle bafl etmenin tek yolu bu. hracatta pazarl k pay m z yükseltmek için oldukça yüksek olan girdi maliyetlerimizi minimize etmemiz gerekiyordu. htiyaçlar konsolide ederek pazarl k gücü oluflturmak ve tedarikçilerden anlaml skontolar elde edebilmek için 2005 y l nda çal flmalara bafllad k. Önce sistemi kurduk, sonra ortak al mlar ve ihaleler yap ld. Ve 5 y ld r devam ediyor Tam olarak de il asl nda. Kurulufl aflamas nda aç k eksiltme yöntemi ile bafllad k. Ancak makine sektörü için pek de uygun bir sistem olamad n gördük çok k sa zamanda da al nan yenifl bir kararla tüm alt yap y sil bafltan de- ifltirerek katalog sistemine geçtik. Gerek di er birliklerde gerekse baz sektörlerde uygulanan bir yöntem bu. Peki OSO nun onlardan fark ne? Her fleyden önce OSO, devletinde de destekledi i ilk ticari kiflilik. Bir pilot proje. 13 a ustos taki son çal fltay n 3 ana konusundan biri de OSO nun tabana yay lmak için nas l bir yol izleyece i idi. Bizim ortaya koyduklar m zdan bahsedecek olursak; bugüne kadar hiçbir organizasyonun teknik al mlar ve hizmet kalemleriyle ilgili aksakl klar yaflamadan OSO nun geldi i noktaya gelemedi ini net bir flekilde söyleyebilirim. Bizde tamamen profesyonel bir yönetim söz konusu. Operasyonel anlamda bugüne ortaklar m z n teknik al m anlaflmalar ndan elde etti imiz tecrübeler, hukuki ve teknik alt yap m zla her problemin alt ndan kalkabilecek bir yap ya sahibiz. Bugün bu birikimlerimizi di er sektörlerde de kullanmak istiyoruz. Art k onlar da kapsayacak bir noktaya geldik çünkü. Yani OSO s n rlar n geniflletiyor. Peki, hangi sektörlerde nas l çal flmalar yapmay planl yorsunuz? OSO s n rlar n zaten üyelik sistemi ile geniflletmeye bafllam flt. Teknik al mlar d fl nda hizmet anlaflmalar da yaparak sadece bu anlaflmalardan yararlanabilecek firmalar üye olarak bünyemize katt k. Bu flekilde ciddi bir potansiyel oluflturduk ama büyümeyi, taban yay lmay da kontrol etmek gerekiyor. Sistemin güvenli i için üyelerin daha dikkatli incelenmesini sa layacak farkl mekaniz- 25

27 SEKTÖRDEN malar laz m. Bu mekanizmay da dernekler ve birlikler olarak düflündük. Aksi halde her fleyi biz yapal m dersek, hantal bir yap ya dönüflürüz. 26 Tek tek firmalar yerine derneklerimi üye alacaks n z? Hay r, onlar orta m z olacak. Art k sadece stratejik ortakl klar kabul ediyoruz. Dernekler, birlikler, kümelenmeler bizim için stratejik ortakl klar. Bu flekilde sistemin bir parças olacaklar gibi, söz sahibi de olacaklar. Kendi bünyelerindeki üyeler de yine kendilerinin denetimindeki bir filtreden geçerek OSO ya dahil olabilecekler. Burada kurmak istedi imiz bir çat var. Ortak sat n alma yapmak isteyen tüm gruplar n OSO çat s alt nda, kendi kurumsal kimliklerini koruyarak ama OSO içinde biraz da geri durarak kendi projelerini gerçeklefltirmelerini sa layaca z. Bunun için Ekim ay içinde OSO bünyesine kat lacak derneklerle birlikte ortak imza töreni organize edildi. Az önce de dedi im gibi, gerek IT yap s, gerek hukuksal yap s, gerekse sahip oldu u tecrübelerle hepsini kapsayabilecek gücümüz var. Ama tabii ki savurganl k yapma lüksümüz de yok. Besleyebilece imiz kadar firmaya sahip olmak zorunday z. Yeni sisteme kat lman n 2 yolu var. Ya ortak olacaks n z ya da üye. Bunun ayr m neye göre yap l yor kriterleriniz ne? Sistemdeki ortaklar m z hem hammadde hem de hizmet anlaflmalar m zdan yararlanabiliyor. Bunun içinde imalatç ve ihracatç olman z gerekiyor. Ancak az önce de belirtti im gibi ortak al mlar m z durduruldu. Art k sadece bir ölçe e katk sa layacak büyük montanl al mlar yapan stratejik firmalar ve baz dernekler kabul edilebiliyor. Üyeler ise yak t, kargo, gümrük gibi pek çok kalemde yap lm fl olan hizmet anlaflmalar n kullanabiliyorlar. Ama üyelik içinde ölçe e katk sa lama durumu söz konusu. Peki, üyeleriniz içerisinde hammadde temin etmek isteyen firmalar olursa Önceden bu durum hiçbir üye için söz konusu de ildi. fiimdi ise, orta m z Merih Eskin OSO Yönetim Kurulu Baflkan Yard mc s OSO yu bir cazibe merkezi haline getirmek ve referans kurum olmak. Bir firma e er OSO bünyesindeyse ticari ve etik aç dan güvenilir bir firmad r dedirtmek istiyoruz. olan derne in üzerinden gelmesi aranan ilk flart. Sonras nda derne in ve OSO nun birlikte verece i karar ile karfl l kl menfaat sa lanan firmalar için yine belirli kriterler alt nda teknik al mlar n yap lmas mümkün. Peki, sistem nas l iflliyor? htiyac neye göre belirliyorsunuz? Öncelikle, anlaflma yap lacak kalemin al m hacminin olmas gerekiyor. Sonra bu talepler konsolide ediliyor ve ortaya ç kan sonuçlara göre ihaleye gidiliyor. hale sonucuna göre anlaflma yap lacak tedarikçiler belirleniyor. Ürünler kategoriye ayr larak fiyat belirleniyor. Sisteme giriflleri yap ld ktan sonra da firmalara duyurusu gerçeklefliyor ve sistem üzerinden al mlar bafll yor. Peki, tedarikçi mal n istedi i fiyata satabilecekken, neden yüksek skontolarla sat fl yapmay tercih etsin. Bugünün flartlar nda krizi daha az zararla atlatabilmek için mi? Bu durumun krizle bir ilgisi yok. Her fleyden önce onlara haz r bir Pazar su-

28 27 nuyoruz. Bu pazar n sat n alam al flkanl klar afla yukar belli. Böylece tedarikçi de depomla ve stok maliyeti için öngörüde bulunup maliyetlerini düflürüyor. Öte yandan bu kadar genifl bir portföye sahip olarak reklam ve pazarlama maliyetlerini de minimize ediyor. Yani bir taraftan da kendi maliyetini düflürüyor. Yat r mlar her geçen gün biraz daha azald bir dönemde uygun fiyattan hammadde temin etmek büyük bir avantaj. Ama finansal sorunlar nedeniyle imalat na devam edemeyen üreticilerde mevcut. Onlar için herhangi bir çal flma yapmay düflünüyor musunuz? Bu çal flmalar n temelleri zaten at ld. Biliyorsunuz ki özellikle kriz döneminde bankalar piyasaya tüketici kredileri ile fonlad. Ama bu kredilerin üreticiye bir faydas yok. Yapt m z görüflmelerde finansal aç lar n OSO üzerinden pilot proje olara denemesini istedik. Böylece krizden etkilenen tedarikçi ve üretici aç s ndan üretime devam edebilmeleri için malzeme al mlar n n duraksamamas karar al nd. Firmalar, hem ödemelerinde hem de çekecekleri krediye gösterecekleri teminatta sorun yafl yorlar. Üzerinde çal flt m z çözüm, banka k sm n n OSO aya nda devlet garantörlü ü ile üretime destek olmak. SO, TOBB ve DTM kanal yla KGF nin önü aç lacak. Özellikle devlet bankalar bu sisteme çok uygun. Ayr ca hazineden KGF ye verilecek deste in belirli bir süre havuzdan çekilmemesiyle büyük bir kredi hacmi yarat lacak. Böylece yanl fl yat r mlar veya mevcut krediyi uygun kullanmama yüzünden üretimde yaflanan aksakl klara da destek gelecek. Bütün bunlar n yan nda GEME ile devam eden görüflmelerimizde farkl aç l mlar da yapmak istiyoruz. Bu kadar emek ve çaban n sonunda OSO nun maddi anlamda bir kar oldu mu? Ya da böyle bir amac var m? OSO bir A.fi dolay s yla kar amac m z tabii ki var ve olacak da. Zaten kurulufl aflamas nda 5 y ll k bir plan m z vard. Ancak sistemin 2006 da yeniden kurulmas yla bu süreç uzad. Sonuçta el edece imizi kar da yine yat r ma dönüfltürmeyi istiyoruz. Son olarak OSO nun gelecek ile ilgili planlar ne, nerede olmas düflünülüyor? lk etapta anlaflma yapt m z kalemleri ço altmak istiyoruz. Bunun yan nda yurt d fl nda yap lmas planlanan spot al mlar da var. Tabii bunlar detayl bir çal flma istiyor, bu yüzden de zamana ihtiyac m z var. Ama as l hedefimiz OSO yu bir cazibe merkezi haline getirmek ve referans kurum olmak. Bir firma e er OSO bünyesindeyse ticari ve etik aç dan güvenilir bir firmad r dedirtmek istiyoruz.

29 KAPAK Makinenin kilometre tafl ; tak m tezgâhlar 28 TÜM SANAY MALLARININ ÜRET M Ç N GEREKL OLAN MAK NELER N MALATINDA EN TEMEL UNSUR OLAN TAKIM TEZGÂHLARI SANAY NE ÖZEL ÖNEM VER L YOR. KEND KEND N ÜRETEB LEN TEK MAK NE GRUBU OLAN TAKIM TEZGÂHLARINI ÜRETEN filetmeler N, FABR KA KURAN FABR KALAR OLMASI BU SEKTÖRÜ GENEL MAK NE MALAT SEKTÖRÜ Ç NDE AYRI B R NOKTAYA YERLEfiT R YOR.

30 29

31 KAPAK 30 Temel mühendislik ve üretim sanayisinin önemli kollar ndan birisi olan tak m tezgâhlar tasar m ve üretimi, birçok ülkede stratejik ve öncelikli sektörler aras nda yer al yor. Tak m tezgâhlar üretimi ve teknolojisindeki geliflmelerin ve yeniliklerin tüm makine sanayisini etkileyece i göz ard edilemez. Moment Expo nun tak m tezgahlar sektörü hakk ndaki sorular n yan tlayan Butech Makine Genel Müdürü Nam k Kemal Memifl, Ülke ekonomisine önemli katk sa layan ve bu katk s n ekonominin rekabet avantaj na da yans tacak olan makine sektörü, spesifik özelliklerinden dolay daha özel bir ilgiye ihtiyaç duymaktad r diyor. Teknoloji, günümüz dünyas nda çok h zl yay ld gibi bir o kadar da önemli ve pahal. Türkiye gibi belli bir sanayileflmeyi yakalam fl ülkeler için ise teknolojinin önemi yads namaz, Bu nedenle de, tüm sanayi mallar n n üretimi için gerekli olan makinelerin imalat nda en temel unsur olan tak m tezgâhlar sanayine özel önem veriliyor. Kendi kendini üretebilen tek makine grubu olan tak m tezgâhlar n üreten iflletmelerin, fabrika kuran fabrikalar olmas bu sektörü genel makine imalat sektörü içinde ayr bir noktaya yerlefltiriyor. mal edilen her fley ya bir tak m tezgâh, ya da yine bir tak m tezgah ile imal edilmifl bir makine vas tas ile yap labilir. Kalemden otomobil üretim endüstrisine kadar, her ürünün üretilmesinde bir veya birden fazla tak m tezgâh kullan l yor. GEL fim fi ÜLKELERDE ÖNCEL KL SEKTÖR Tak m tezgâhlar sektörü geliflmifl ülkelerin sanayilerinin önceliklerinden biri olarak kabul edilir. Almanya, Japonya, ABD ve talya gibi endüstri alan nda dünyan n en geliflmifl ülkelerinin bafl nda gelen devletlerin tamam makine sektörünü özel bir kategoride de erlendirmekte ve makine sektörü içinde de tak m tezgâhlar na ayr bir önem verirler. Almanya ve Japonya otomobil devi olmalar n, ABD ise savunma sanayisinde bu denli ilerlemesini, makine sektörünün temeli niteli indeki tak m tezgahlar imalat yap s n n çok sa lam ol- mas na borçludur. Avrupa Tak m Tezgah malatç lar Birli i (CECIMO) verileri, Gardner Publication verileri gibi çeflitli kaynaklar, sektörü GT P aral nda de erlendirirken, ISIC Rev 3 e göre ise sektörün s n fland rmas daha genifl bir aral kaps yor. Bu nedenle bu çal flmada, imalat GT P aral na göre ele al nm fl olup, d fl ticaret verileri Orta Anadolu Makine ve Aksamlar hracatç lar Birli i ifltigal alan itibariyle yani GT P aral na 8515 numaral GT P in ilavesiyle de erlendiriliyor. TÜRK YE DÜNYA GENEL NDE 15. SIRADA Türkiye, tak m tezgah imalat bak m ndan dünya genelinde 15., Avrupa ülkeleri aras nda ise 9. konumda bulunuyor. Türkiye 2008 y l imalat de eri bir önceki y la göre yüzde 15,5 art flla 616 milyon dolar seviyesinde gerçekleflti. mal edilen tezgâhlar n yüzde 70'ini metal flekillendirme makineleri, yüzde 30'unu ise talafll imalat tezgâhlar oluflturuyor y l nda 614 milyon dolar ihracat gerçeklefltiren Türk tak m tezgâhlar sektörü, 2008 y l nda ihracat n yüzde 23 oran nda art rd ve 758 milyon dolar seviyesine yükseltti y l Ocak- A ustos döneminde 289 milyon dolar ihracat kaydeden sektörün 2009 y l sonunda ihracat de erinin 2008 y l n n oldukça alt nda kalaca tahmin ediliyor. Türkiye nin 2008 y l ndaki sektör ihracat ürün baz nda incelendi inde, ilk s ray Metalleri Dövme, flleme, Kesme, Sataflama Presleri, Makineler nin oluflturdu u, A aç, Mantar, Kemik, Sert Kauçuk, Plastik vb. flleme Makineleri nin de 2. s rada bulundu u görülüyor. Tak m tezgâhlar sektöründe, 2008 y l Ocak-Aral k döneminde Almanya, Rusya Federasyonu ve Bursa Serbest Bölgesi ilk üç pazar konumundayken, 2009 y l ilk sekiz ayl k verilere göre Almanya yerini korudu. kinci s ray ran, üçüncü s ray da 2008 y l nda ilk 15 ülke aras nda bulunmayan Irak ald. Sektör, 2008 y l nda (serbest bölgeler dahil olmak

32 SEKTÖRÜN DÜNYADAK DURUMU M B raporu ve Gardner Publication da yay nlanan verilerine göre; dünya tak m tezgâhlar imalat nda en önde gelen ülkeler s ras yla Japonya, Almanya, Çin ve talya. Tayvan, G. Kore ABD, sviçre ise bu ülkeleri takip ediyor. Japonya imalatta çok az farkla Almanya n n önünde yer al rken, ihracatta Almanya ilk s rada bulunuyor. Tak m tezgâhlar sektörü yat r m ve üretim ile yak n bir iliflki halinde. Kriz nedeniyle dünya genelinde son kullan - c lar n yer ald pazarlarda gerileyen talep yat r mlar azaltt, sektör de bu durumdan olumsuz yönde etkilendi. Avrupa Tak m Tezgâhlar sanayine bak ld nda ise sektörün; krizden en çok etkilenen sektörler aras nda yer ald ancak, mevcut ekonomik güçlüklere ra men rekabet gücünü korudu u söylenebilir. Bununla birlikte, halen dünya tak m tezgâh imalat nda yüzde 44 pazar pay na sahip olan CECIMO ya üye ülkelerin uzun vadede Asyal ve Amerikal rakipleri karfl s nda pazar pay nda bir miktar gerileme olabilir. üzere) 161 ülkeye ürün ihraç etti y l nda sektör ihracat m zda en büyük pay alan ilk 15 ülke aras nda ihracat art fl esas al nd nda yüzde 174 art fl ile Azerbaycan-Nahc van n ilk s rada yer ald görülüyor. Yüzde 134 ile Brezilya ve yüzde 121 ile Avusturya sektör ihracat m zda önemli oranda art fl kaydedilen di er önemli iki ülke. Söz konusu dönemde ilk 15 ülke aras nda Bursa Serbest Bölgesi, Ukrayna ve spanya ya yönelik sektör ihracat nda ise gerileme meydana geldi. EN FAZLA THALAT ALMANYA DAN 2007 y l nda 1,6 milyar dolar de erinde tak m tezgâhlar ithal eden Türkiye, 2008 y l nda sektörde 1 milyar 800 milyon dolar düzeyinde ithalat gerçeklefltirdi. An lan y lda sektörün ihracat ndaki yüzde 23,4 oran ndaki art fla karfl l k ithalat nda yüzde 12 art fl meydana geldi y l sekiz ayl k dönemde ise ithalat 571 milyon dolar olarak gerçekleflti y l nda sektör ithalat m zda önemli yer tutan ülkeler aras nda ilk üç s ray Almanya (yüzde 27,6 pay), talya (yüzde 15,3 pay) ve Tayvan (yüzde 11,2 pay) ald y l nda sektörün ithalat nda en büyük pay alan ilk 15 ülke aras nda ithalat art fl esas al nd nda; yüzde 59 ile Japonya, yüzde 53 ile Avusturya, yüzde 43 ile Çin, yüzde 37 ile de ABD den kaydedilen ithalatlardaki art fl dikkat çekiyor y l nda Fransa dan yap lan ithalat ise yüzde 26 düflüfl ile en büyük oranl düflüfl oldu y l nda ülkemiz toplam 87 ülkeden (serbest bölgeler dahil) sektör ithalat gerçeklefltirdi. AR-GE ÇALIfiMALARI DESTEKLENMEL Temel mühendislik ve üretim sanayisinin önemli kollar ndan birisi olan tak m tezgâhlar tasar m ve üretimi, birçok ülkede stratejik ve öncelikli sektörler aras nda yer al yor. Tak m tezgâhlar üretimi ve teknolojisindeki geliflmelerin ve yeniliklerin tüm makine sanayisini etkileyece i göz ard edilemez. Genel makine imalat, otomotiv ve savunma sanayii baflta olmak üzere temel sanayi ile do rudan iliflkili olan tak m tezgâhlar n n, Türkiye'de stratejik sektör olarak kabul edilmesi gerekiyor. Bu kapsamda, Ar-Ge, vergi ve teflvik alanlar nda yenilikçi ve etkin bir flekilde desteklenmeye ihtiyaç duyuluyor. Firmalar n yeni ürün tasar mlar ve Ar-Ge çal flmalar desteklenmeli. Teknik donan m ve finansman sorunlar, endüstriyel ve akademik deneyime sahip çal flanlardan oluflacak Ar-Ge ekiplerinin kurulmas n engelleyen faktörler de sektörün sorunlar olarak öne ç k yor. Bu kapsamda, özellikle bir üst teknoloji grubunda yer alan bilgisayar destekli tak m tezgâhlar n n tasar m ve üretilmesinde bu sorunlar etkisini daha fazla göstermektedir. KAYIT DIfiI DESTEKLEN YOR Butech Makine Genel Müdürü Nam k Kemal Memifl sektörün öne ç kan sorunlar n flöyle s ral yor: Kay t d fl eko- 31

33 KAPAK 32 nominin büyümesi, vergisini ödeyen, mevzuata uygun çal flan flirketleri cezaland r r hale getirmifltir; vergi ve SSK aflar çal flma hayat ndaki disiplini ve ifl ahlak n olumsuz yönde etkilemektedir. Kay t d fl ekonominin yaratt haks z rekabet, vergisini ödeyen ve standartlara uygun üretim yapanlar n yaflamas n engeller hale gelmifltir. Bu durum standart d fl üretime ve devletin vergi kayb na sebebiyet vermektedir. Ayr ca belirli dönemlerde yap lan vergi aflar yüzünden bu husus daha da cazibeli hale gelmektedir. Mevcut vergi oranlar yüksek tutularak kay t d fl desteklenmektedir. Gümrük Birli i ni oluflturan anlaflma uyar nca Türkiye nin AT-R Belgesi ile AB ülkelerinden gelen mallar serbest dolafl ma girmifl kabul etti ini ve bunlar için gümrüklerde bir denetim yapmad n aktaran Memifl, Üçüncü dünya ülkelerindeki firmalar bu imkan kendi avantajlar na göre de erlendirmekte ve baz lar CE iflareti gereklerine uygun olmayan makinelerini önce bir AB ülkesine göndermektedir. Bu limanlarda, ço u kez gümrük antreposunda, hatta gemi ambar nda veya TIR üzerinde iken gümrük idarecilerince AT-R belgesi düzenlenmektedir. Bu makineler taahhütlerimiz gere i serbest dolafl ma girmifl kabul edilmekte ve ithalat s ras nda bir denetim yap lmamaktad r diyor. YERL SANAY C YE GÜVEN LS N Memifl ayr ca mali disiplinin sa lanmas, sorumluluktan kaç nan ve haks z rekabet elde eden kurum ve kurulufllar için af uygulamalar n n kald r lmas gerekti ini ifade ediyor. Memifl flöyle devam ediyor: Sanayi ve Ticaret Bakanl - n n piyasa denetimlerinin etkinli inin bir an önce sa lanmas, öncelikli bir konu haline gelmifltir. Vergi, sigorta, elektrik, su, do algaz v.b. tüm flirket Ülke ekonomisine önemli katk sa layan ve bu katk s n ekonominin rekabet avantaj na da yans tacak olan makine sektörü, spesifik özelliklerinden dolay daha özel bir ilgiye ihtiyaç duymaktad r Teknoloji ile iç içe olan bir sektör oldu undan endüstriyel Ar-Ge gereksinimi bulunmakta ve istihdam aç s ndan gittikçe yüksek nitelikli bir iflgücü profiline ihtiyaç duymaktad r DÜNYA TAKIM TEZGÂHLARI HRACATINDA BAfiLICA ÜLKELER (B N $) SIRA ÜLKE De iflim % % Pay (08) Almanya Japonya talya Çin ABD sviçre Tayvan Belçika G. Kore Avusturya Fransa ngiltere sveç Çek Cum. Hong Kong Singapur Hollanda spanya Kanada Meksika Di er TOPLAM Kaynak: ,0 9,2 9,1 16,2 6,2 13,6 1,2 15,7 20,6 16,1 13,1-4,5 10,0 12,5-4,3-3,2 29,9-13,4 8,1-15,3 12,7 9,6 19,6 13,4 9,1 8,9 7,3 6,1 4,9 3,0 2,5 2,4 2,3 1,8 1,7 1,6 1,4 1,4 1,4 1,2 1,1 0,9 7,9 100,0 borçlar n n ertelenmesini önleyecek kanuni tedbirler al nmal d r. Ayr ca ilgili kamu kurumlar denetim organlar n nicelik ve nitelik olarak artt rarak, denetlemede süreklili in sa lanmas, kanun de iflikli i ile cezai flartlar n a rlaflt r lmas gerekmektedir. DTM, yerli sanayicilere güvenerek, yüksek risk iflaret edilen noktada koruma önlemlerini almal d r. Ülke sanayinin korunmas konusunda, en az di er ülkeler kadar hassas olunmal - d r. Geliflmifl ülkelerde uygulanan kamu al mlar nda yerli mal al m na öncelik tan nmas konusunda Kamu hale Yasas 'ndaki hükmün Kamu darelerince etkin bir flekilde uygulanmad na da de inen Memifl, Kamu al mlar yerli üreticiyi desteklememektedir. Kamu flartnameleri yabanc ürün prospekt veya broflürlerinden tercüme edilerek haz rlanmaktad r diye konufluyor.

34 33 KAMU ALIMLARI YERL SANAY C Y KORUMALI Dünya Ticaret Örgütü çerçevesinde yap lm fl bir uluslararas anlaflma olan Kamu Al mlar Anlaflmas na Türkiye'nin kendi sanayilerini korumay amaçlayan di er baz geliflmifl ülkeler gibi taraf olmad n sözlerine ekleyen Memifl, flöyle devam ediyor: Avrupa Birli i ile yürütülen üyelik müzakereleri yönünde de, 03 Ekim 2005 tarihli AB ile Müzakere Çerçeve Belgesi 12. maddesinde belirtilen Türkiye'nin de ç karlar korunur ve baz uyarlamalar kat l m tarihi itibariyle yap labilir fleklindeki ifadeler gere ince uygulanamamaktad r. Kamu al mlar nda ve yabanc yat r mlar nda off-set uygulamas uluslararas de erlere getirilmelidir. Teflvik mevzuat ndaki de ifliklik ve di- er geliflmelerde makine sektörünün merkezi pozisyonunun göz ard edildi- ini aktaran Memifl, Ülke ekonomisine önemli katk sa layan ve bu katk s - n ekonominin rekabet avantaj na da yans tacak olan makine sektörü, spesifik özelliklerinden dolay daha özel bir ilgiye ihtiyaç duymaktad r diyor. Memifl flöyle devam ediyor: Teknoloji ile iç içe olan bir sektör oldu undan endüstriyel Ar-Ge gereksinimi bulunmakta ve istihdam aç s ndan gittikçe yüksek nitelikli bir iflgücü profiline ihtiyaç duymaktad r. Teknolojik yenilik özelli inden dolay ülkenin uluslararas pazarlardaki rekabet avantaj na do rudan katk sa layan makine sektörünün geliflimi, ayr ca ilgili sektörler (elektrikelektronik, kimya, plastik ve nano-teknoloji) ile entegrasyon ve Ar-Ge iflbirli- i ile sanayinin genifl bir alan n etkileyebilmektedir. FUARLARA DEVLET DESTE YETERS Z Uzak Do u ve Amerika K tas nda düzenlenen fuarlarda devlet desteklerinin 2008 HRACAT B R NC S ALMANYA 2007 y l nda 105 milyar dolar ihracat gerçeklefltiren sektör, yüzde 9,6 art fl ile bu de eri 2008 y l nda 115 milyar dolara yükseltti y l toplam ihracat nda; Almanya (yüzde 19,6 pay), Japonya (yüzde 13,4 pay), talya (yüzde 9,1 pay) ve Çin (yüzde 8,9 pay) baflta gelen ülkeler oldular. Söz konusu dönemde, dünya sektör ihracat ndan yüzde 0,66 pay alan Türkiye ise 21. konumda yer ald. Almanya ve Japonya tak m tezgâhlar sektöründe en önemli tedarikçi ülkelerdir ve dünya ihracat n n yüzde 33 ü 2008 y l nda bu iki ülke taraf ndan gerçeklefltirildi. Sektör ihracat nda 4. s rada bulunan Çin in 2008 y l nda ihracat yüzde 16,2 artarken, ilk 20 ülke aras nda en büyük ihracat art fl n yüzde 29,9 ile Hollanda kaydetti.

35 KAPAK DÜNYA TAKIM TEZGÂHLARI THALATINDA BAfiLICA ÜLKELER (B N $) SIRA ÜLKE De iflim % % Pay (08) Kaynak: ABD Çin Almanya Fransa talya Rusya Fed. Belçika ngiltere Hindistan Tayvan Kanada Meksika sviçre G. Kore Polonya spanya Japonya Avusturya Brezilya Hollanda Di er TOPLAM ,0 5,5 14,8 11,2 7,5 63,4 9,9-11,1 33,0-32,5-2,2-5,7 16,6 4,0 33,7-3,0 3,5 18,8 71,1 33,8 11,2 8,8 11,8 9,9 8,2 3,9 3,6 3,5 3,2 2,7 2,7 2,5 2,5 2,4 2,2 2,1 2,0 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 27,8 100,0 yetersiz kald na vurgu yapan Memifl, tak m tezgahlar sektöründe her bir makinenin a rl n n çok fazla olmas n n, bu tür fuarlara farkl model ve özellikte en az 3-4 makinenin götürülmesinin, nakliye için yüksek ödemeler gerektirdi ini söylüyor. Bürokratik engelleri olmayan ve ürün gelifltirme sürecinde Ar-Ge sürecinin h z n kesmeden sonuca var lmas n teflvik eden, Dinamik Ar-Ge Destek Hibeleri nin devreye sokulmas gerekti inin de alt n çizen Memifl, Bunlar n iflleyifli Past Performance bazl ve süratli olmal d r diye konufluyor. Memifl flöyle devam ediyor: Sektör iflletmeleri aras nda iflbirliklerini artt racak, ölçek ekonomilerini sa layacak ve sektörel bilgi transferi ve özümsenmesini sa layacak Endüstriyel Teknoloji Havza projelerine do rudan destekler sa lanmal d r. Kurumlar vergisi ve yat - r m indirimi teflvikleri etkili bir flekilde devreye sokulmal d r. stihdam teflvikleri, asgari ücretten çok nite-

36 THALAT YÜZDE 8,8 ARTTI Sektörün 2008 y l nda toplam ithalat önceki y la göre yüzde 8,8 artarak 115 milyar dolara yükseldi. Dünya ithalat ndan ald klar pay baz nda lider ülkeler; ABD (yüzde 11,8), Çin (yüzde 9,9), Almanya (yüzde 8,2) ve Fransa (yüzde 3,9) oldu. Türkiye ise yüzde 1,56 pay ile 22. s rada yer ald. Dünyan n en büyük tak m tezgahlar ithalatç lar olan ABD, Çin ve Almanya 2008 y l nda toplam ithalat n yüzde 30 unu gerçeklefltirdi. lk 20 ülke aras nda yer alan ve en fazla art fl kaydeden Brezilya ve Rusya n n 2008 y l nda ithalatlar s ras yla yüzde 71,1 ve yüzde 63,4 yükselirken, Tayvan, ngiltere, Meksika, spanya ve Kanada n n ithalatlar geriledi. rulmas na ihtiyaç duyulmaktad r. Makine sektöründe uygulamaya konulacak olan stratejiyi daha etkili k lacak hükümet programlar gerekmektedir diyor. likli iflgücü istihdam na odaklanmal - d r. Verilecek teflviklerde yeterli bir teknolojik efli e gelmifl ve potansiyel yans tan belli ölçekteki sanayilere odaklan lmal d r. Hedef, sermaye, tecrübe, bilgi birikimi ve pazar deneyimi olan, d fla aç l m sa layabilen iflletmeler olmal, kay t-d fl (merdiven alt ) veya sermaye birikimi olmayan bireysel giriflimler teflvik edilmemeli, bu suretle ölçek ekonomileri ve birleflmeler teflvik edilmelidir. Tak m tezgahlar sektöründe tespit edilen sorun ve ihtiyaçlara cevap verebilecek, sektörün geliflimini sa layacak etkin bir makine sanayi stratejisi bulunmad n söyleyen Memifl, Makine sektörünün sorun ve ihtiyaçlar göz önünde bulundurarak, stratejik amaç ve hedeflerin belirlenmesi, sektörün geliflimini sa layacak yol haritas n n haz rlanmas ve firmalar m z n uluslararas düzeyde rekabetinin artt r lmas gereklili inden de hareketle sektörde izlenmesi gereken yol haritas n n belirlenmesi amac yla bir stratejinin olufltu- ÜLKELERE GÖRE SEKTÖR HRACATI $ (2008 YILINA GÖRE DE ER SIRALI) Kaynaklar: Türkiye statistik Kurumu International Trade Center (ITC), Y l nda Tak m Tezgahlar malat Sektörünün malat, hracat ve thalat, Haziran 2009, M B The 2009 World Machine-Tool Output and Consumption Survey (Gardnerweb), Kobiden Haberler, SIRA ÜLKE %De iflim (Ocak-A ustos) 2008/ ALMANYA RUSYA FEDERASYONU BURSA SER. BÖL. RAN BULGAR STAN ROMANYA BREZ LYA POLONYA SPANYA TALYA AZERBAYCAN-NAHÇ. UKRAYNA A.B.D. SUUD ARAB STAN AVUSTURYA D ER TOPLAM Kaynak: TÜ K Verileri 35

37 PLATFORMDAN 36 Ostim Modeli dünyaya ihraç edilecek OST M KÜÇÜK SANAY C N N, ANADOLU KAPLANLARI DED M Z ESNAF VE ZANAATKÂRIN NELER BAfiARAB LECE NE L fik N B R MODELD R D YEN OST M BAfiKANI AYDIN OST M MODEL N DÜNYAYA HRAÇ ETMEK Ç N KOLLARI SIVADI. PEK ÇOK YABANCI HEYET N TANIMA FIRSATI BULDU U OST M MODEL BÖLGESEL KALKINMA PROJES OLARAK ULUSLARARASI ALANDA DA LG GÖRÜYOR. SUDAN, IRAK, N JERYA, MISIR G B PEK ÇOK ÜLKEN N LG DUYDU U OST M MODEL N N HRACINA YÖNEL K PROTOKOLLER YAPILIYOR.

38 Ostim küçük sanayicinin, Anadolu Kaplanlar dedi imiz esnaf ve zanaatkâr n asl nda neleri baflarabilece ine iliflkin bir modeldir diyen Ostim Organize Sanayi Bölgesi Baflkan Orhan Ayd n ostim modeli ni dünyaya ihraç etmek için kollar s vad. Kurduklar sistemi Ostim Modeli olarak tan mlayan Ayd n, kamunun sanayiciye yönelik giriflimlerinde pilot bölge olduklar n söyleyerek Ülkemizin di er OSB lerine de gelifltirdi imiz yönetim ve üretim sistemleri ile örnek oluyoruz. Pek çok yabanc heyetin tan ma f rsat buldu u Ostim Modeli bölgesel kalk nma projesi olarak uluslararas alanda da ilgi görüyor. Sudan, Irak, Nijerya, M s r gibi pek çok ülkenin ilgi duydu u Ostim Modeli nin ihrac na yönelik protokoller yap yoruz diyor. TEMELLER 1975 TE ATILDI Ülke sanayisinin ve küçük iflletmelerin geliflip büyümesindeki hayati koflulun sanayicilere rekabet ve üretim flartlar na uygun bir üretim ortam haz rlamak oldu una inanan kurucular, bu ihtiyaçtan hareketle Ostim Küçük Sanayi Sitesi Yap Kooperatifi ni kurdular. Ostim i küçük sanayicilerin verimlerini art racak, bir arada olman n verdi i güç ve sinerji ile Türk sanayisinin önemli merkezlerinden biri olarak tasarlayan kurucu baflkan Cevat Dündar ve proje arkadafllar, ilk ad m müteflebbis bir ruhla büyük u rafllar vererek flehrin d fl nda 3 milyon metrekarelik bir alan sat n alarak att lar. Dönemin flartlar içinde hayal denilebilecek bu giriflimin inanç ve azimle arkas nda duran Cevat Dündar Orhan Ayd n Ostim Organize Sanayi Bölgesi Baflkan Ostim küçük sanayicinin, Anadolu kaplanlar dedi imiz esnaf ve zanaatkâr n asl nda neleri baflarabilece ine iliflkin bir modeldir. ve kurucular uzak görüfllülükleri sayesinde projeyi, 7 y ll k bir mücadeleyle 1975 y l nda inflaat aflamas na getirdi ve bu günün KOB kenti Ostim in temellerini att lar. Bölge yönetimi 1997 de OSB (Organize Sanayi Bölgesi) statüsü kazand ve OSB Yönetmeli- i çerçevesinde yasa ile kendisine verilen görevleri yerine getirmeye bafllad. Kuruluflundan bu yana, bir sanayi kentini yönetme konusundaki tecrübelerini, OSB unvan ile sürdüren Ostim i yenileme anlay fl yla pekifltiren kuruluflun temel hizmetleri olarak Ostim OSB olarak bölgemizde yaklafl k 5000 iflletme bulunmakta. Bunlar n yaklafl k yüzde 18 i makine ve aksamlar ile ifl makinesi üreten iflletmelerden olufluyor. Ama makine ve aksamlar çok genifl bir grubu oluflturmaktad r. Bölgemizde bu sektöre destek veren, ürünün oluflumu k sm nda bir parças n iflleyen ve ya onlara hammadde temin eden de birçok firma bulunmaktad r. elektrik ve do algaz, mar-iskân ve altyap, fuar-organizasyon, çevre düzenleme ve denetim, güvenlik hizmetleri, küflat ifllemleri, insan kaynaklar, müflteri memnuniyeti, bilgi ve iletiflim, bas n ve halkla iliflkiler, e itim, iflçi sa l ve ifl güvenli i takip hizmetlerini say labilir. OSB, tüm bu hizmetlerin yan s ra kamu ve özel kurumlarla iflbirli i içinde gelifltirdi i projeleriyle üyelerinin rekabet yar fl na çok yönlü ve düzenli olarak destek veriyor. ANADOLU KAPLANLARI NIN GÜCÜ Ostim Organize Sanayi Bölgesi Baflkan Orhan Ayd n, Ostim in Türk sanayi aç - s ndan önemini flöyle aç kl yor: Ostim küçük sanayicinin, Anadolu Kaplanlar dedi imiz esnaf ve zanaatkâr n asl nda neleri baflarabilece ine iliflkin bir modeldir. K rk y l aflan deneyimi ile s naî üretimi geleneksel tarzdan, modern teknolojinin kullan ld bir üretim sahas - na dönüfltürmüfltür. Bölge yönetimi sadece yerel altyap hizmeti de il, KO- B lere bir ad m önde olma niteli ini verecek hizmet ve enstrümanlar da haz rlamaktad r. Üniversite sanayi iflbirlikleri, e itim kurulufllar, tan t m ve iletiflime yönelik birimler bölgenin bir marka olmas n sa lamaya yöneliktir. Kurdu- umuz sistemi Ostim Modeli olarak tan ml yoruz. Kamunun sanayiciye yönelik giriflimlerinde pilot bölgeyiz. Ülkemi- 37

39 PLATFORMDAN ürünün oluflumu k sm nda bir parças n iflleyen ve ya onlara hammadde temin eden de birçok firma bulunmaktad r. Örne in sadece torna ve freze iflleri yapan onlarca firma bulunmaktad r. Bu aç dan bak ld nda makine ve aksamlar grubu bölgemizde yüksek bir üretim oran na sahiptir. 38 KÜMELENME ÇALIfiMALARI ÇOK ÖNEML Ostim OSB olarak gerçeklefltirdikleri ve halen yürütmekte olduklar birçok proje bulundu unu vurgulayan Ayd n, bunlar n en önemlilerinden birisinin ise yerel kalk nma modeli olarak kümelenme çal flmalar oldu unu söylüyor. fl ve nflaat Makineleri Kümesi, Savunma Yan Sanayi Kümelenmesi, Yenilenebilir Enerji ve Çevre Teknolojileri Kümelenmesi ve Medikal Sanayi Kümelenmesi olmak üzere 4 ayr sektör grubunda kümelenme çal flmalar yürütüldü ünü aktaran Ayd n flöyle devam ediyor: Firmalar n tek bafllar na rekabette yeterli gücünün olmamas kümelenme çal flmalar n n bafllamas n n ana sebeplerinden biridir. Kümelenme çal flmalar firmalar için bir iflbirli i, güç birli i çal flmas d r. Bu sayede büyük iflletmelerle rekabet etme gücüne sahip olabilirler. Kümelenme çal flmalar na fl ve nflaat Makineler Kümesinde yapt m z örnek çal flmalardan bahsedebiliriz. Ortak Akaryak t al - m ile akaryak t al mlar nda firmalara iskonto sa lanmas, ortak katalog çal flmas, ortak fuar kat l m, üniversiteler ile iflbirli i vb. zin di er OSB lerine de gelifltirdi imiz yönetim ve üretim sistemleri ile örnek oluyoruz. Pek çok yabanc heyetin tan - ma f rsat buldu u Ostim Modeli bölgesel kalk nma projesi olarak uluslararas alanda da ilgi görüyor. Sudan, Irak, Nijerya, M s r gibi pek çok ülkenin ilgi duydu u Ostim Modeli nin ihrac na yönelik protokoller yap yoruz. TÜRK YE DE LK 3 OSB ARASINDA Ostim OSB nin di er Organize Sanayi Bölgelerine göre firma ve ciro aç s ndan Türkiye genelinde ilk 3 OSB aras nda yer ald n belirten Ayd n, Ostim OSB olarak bölgemizde yaklafl k 5000 iflletme bulunmaktad r diyor. Bunlar n yaklafl k yüzde 18 inin makine ve aksamlar ile ifl makinesi üreten iflletmelerden olufltu- unu sözlerine ekleyen Ayd n flöyle devam ediyor: Ama makine ve aksamlar çok genifl bir grubu oluflturmaktad r. Bölgemizde bu sektöre destek veren, AB N N DESTEKLED PROJELER ÜRET YORUZ Ostim olarak üyelerin bilgi, beceri ve teknolojiye uyumu konusuna önem verdiklerine de de inen Ayd n, Küresel rekabet koflullar nda uluslararas bilgi birikiminden yararlan yoruz diye konufluyor. Baflta Avrupa olmak üzere ileri ülkelerin özel sektör kurulufllar ve üniversiteleri ile iflbirlikleri oldu unu da aktaran Ayd n, oluflturduklar sektörel kümeleflme projeleri kapsam nda uluslararas partnerleri oldu unu söylüyor ve ekliyor: Rekabet gücümüzü yükseltecek bilgi ve teknoloji nerede ise elde etmeye çal fl yoruz. Avrupa Birli i nce desteklenen projeler üretiyoruz.

40 ile üniversite sanayi iflbirli ine çok iyi bir örnek oluflturdular. Çal flman n ilk aflamas nda seçilecek pilot sektör kümelefltirme çal flmalar - n yürütebilmesi için bir küme ekibi oluflturuldu. Ekip, bölgesel kalk nman n esas n teflkil eden sektörel bazda güçlü küme oluflumu için araflt rmalar yapt ve analizlerin sonucunda Kas m 2007 sonu itibariyle fl ve nflaat Makineleri sektörünün kümelendirme çal flmalar için en uygun sektör olaca sonucuna var ld. Bu ba lamda, fl ve nflaat Makineleri sektöründe faaliyet gösteren 120 adet iflletmenin kümelendirilmesi için çal flmalar bafllat ld. fi VE NfiAAT MAK NELER KÜMES Ostim Organize Sanayi Bölgesi ile Çankaya üniversitesi aras nda ilk olarak 16 Mart 2007 de yap lan bir protokol ile bafllayan Kümelenme çal flmas geride b rakt zaman diliminde oldukça mesafe ald ve bugün Türkiye de kümelenme denilince örnek gösterilen bir çal flma haline geldi. Çankaya Üniversitesi ve Ostim, yap lan çal flmalar sonucunda, geliflmifl ülkelerin hemen hepsinde baflar yla uygulanan kümelenme modelinin Türk Sanayii için en do ru model oldu u konusunda tam bir görüfl birli- indeler. 6 Milyar Ostim e Pazar Yapmak amac ile yola ç kan taraflar, bir buçuk y ld r süren bu altyap çal flmalar fi M N FAAL YETLER Pilot sektör olarak seçilen fl ve nflaat Makineleri Kümesi firmalar na Kümelenme fark ndal k ve bilgilendirme toplant lar yap ld. Mart 2007 tarihinde bafllayan Kümelenme çal flmalar sektör temsilcisi firmalar taraf ndan da onayland. Böylece 22 May s 2008 tarihinde fl ve nflaat Makinalar Kümesi ( fi M ) kuruldu. fl ve nflaat Makineleri Kümesi ( fi M) olarak flu ana kadar yap lan faaliyetlerinden baz lar flöyle s ralanabilir: Sektör bilgilendirme toplant lar, akademik ve tan t c toplant lar. Ayr ca sektör firmalar ile pilot projeler yürütüldü. Ekibin baflvurdu u Ar-Ge destekli projeler is flöyle: Çankaya Üniversitesi Ostim proje ekibi Mart 2008 den itibaren, 2 adet AB Leonardo da Vinci yenilik transferi program na baflvurulmufltur. rlanda, spanya ve Romanya uluslar aras proje ortakl klar yap ld. 1 adet AB fikur Aktif stihdam Tedbirleri Program kapsam nda Bilgisayar Destekli malat Teknolojileri E itim Program projesi haz rland. Bu projelerin toplam bütçesi 800 bin Euro. Ekibin destek almay baflard projeler ise flöyle: 14 Mart 2008 tarihinde AB LDV Yenilik Transferi Program na sunulan toplam 434 bin Euro de erinde 2 adet proje onayland ve bu projelerin sözleflmeleri Eylül 2008 tarihinde imzaland. Söz konusu projeler Kas m ve Aral k 2008 tarihinde bafllad ve 2 sene sürecek. 39

41 RÖPORTAJ 40 Orgalime Genel Direktörü Adrian Harris: Türkiye ile daha yak n iliflkiler istiyoruz AVRUPA B RL Ç NDE 23 FARKLI ÜLKEDEN 33 FEDERASYONUN ÜYE OLDU U ORGAL ME GENEL D REKTÖRÜ ADR AN HARR S TÜRK YE MAK NE SANAY SEKTÖR PLATFORMU LE KONTAK HAL NDE OLDUKLARINI VE TÜRK YE LE L fik LER N GEL fit RMEK STED KLER N SÖYLÜYOR. Orgalime (Organisme de Liaison des Industries Métalliques Européennes) AB kurumlar ile Avrupa makine, elektrik-elektronik ve metal ürünleri endüstrisiyle iliflkilerini bütün olarak temsil eden bir Avrupa federasyonu. Orgalime in üye federasyonlar direkt veya endirekt olarak 130 binden fazla firma ile iliflki halinde ve 11,1 milyon kifliyi istihdam ediyor. Orgalime büyük ço unlukla küçük ve orta ölçekli yat r mc lar n oluflturdu u firmalar, ürün, pazar pay ve co rafi da l m aç s ndan farkl endüstrileri kaps yor. Mühendislik sanayi AB nin en genifl endüstri kolu. Bu sanayi Avrupa Birli i üretiminin yüzde 27 sini ve toplam ihracat n 1/3 nü karfl l yor. Avrupa düzeyinde makine mühendisli i sanayini etkileyen politika sorunlar Orgalime' n Makine Mühendisli i flbirli i Komitesi (Mechanical Engineering Liaison Committee - MELC) ve teknik sorunlar ise Teknik Uyum Grubu (Technical Harmonisation Group - THG) taraf ndan yürütülüyor. Makine mühendisli i AB üretimindeki yüzde 9 luk pay ile Avrupa n n en genifl sektörlerinden biri. Ayr ca 3,3 milyon kifliyi istihdam eden 169 bin firmas yla (Genellikle KOB ler) Avrupa n n en önemli iflvereni konumunda. Avrupa yüzde 36 l k dünya pazar ile ise en önemli makine üreticisi ve ihracatç s konumunda. Makine mühendisli i ise Avrupa daki sanayi fabrikalar n n en temel bölümü niteli inde. Ekonominin bütün di- er sektörleri için ana ürün tedarikçisi olmas n n yan s ra, önemli bir müflteri ve bafll ca endüstriler taraf ndan üretilen materyallerin sa lay c s olmas nedeniyle makine mühendisli i Avrupa için çok önemli bir noktada duruyor y l nda Orgalime, Avrupa n n en büyük imalat sektörü olan mühendislik endüstrilerinin geliflimi ve sürdürülebilirli ini güvence alt na almay amaçlayan Mühendislik Gelece i ad nda bir manifesto yay nlad. Bu manifeto da Orgalime n vizyonu önemli rekabetçi çerçeve flartlar alt nda Avrupa daki geliflmeyi aktif olarak desteklemek, ayr ca firmalar n hem

42 Avrupa içinde hem de ihracat yapt klar ülkelerde karfl laflt klar ticaret flartlar - n n adil oldu undan emin olmakt. Orgalime ayr ca endüstriye sa lad bir dizi servisle üyelerine katma de er sa lamay da amaçl yor. Orgalime üyelerini bilgi paylafl m sa layabilecekleri ve üye firmalar için gerekli servisleri birlikte geniflletebilecekleri bir a da toplayarak bilgi paylafl m hizmeti sunmay hedefliyor. Orgalime n ana amaçlar ise flöyle s ralanabilir: AB aktiviteleri hakk nda üyelerine ve AB içinde çal flan mühendislik flirketleriyle ba lant l uluslararas kurulufllara bilgi sa lamak. Üyelerinin genifl bir k sm n etkileyen seçilen konular üzerinde AB mühendisli i endüstrisinin ana sesi olmak. Üye dernek ve federasyonlar aras nda iliflkiyi desteklemek. Orgalime Genel Direktörü Adrian Harris Moment Expo nun Türkiye makine sektörü ve Avrupa ile iliflkileri hakk ndaki sorular n yan tlad. Halihaz rda Makine Sanayi Sektör Platformu ile irtibat halinde olduklar n belirten Harris, Orgalime olarak Türk makine sanayi ile daha yak n iliflkiler kurmak istediklerini söylüyor. Harris ayr ca Avrupa Birli i olarak makine üretimde önemli bir noktada bulunduklar n ancak hala kalifiye ifl gücünün çok önemli oldu unun alt n çiziyor. Türkiye nin de makine üretiminde daha önemli bir paya sahip olmak için özellikle kalifiye ifl gücüne sahip olmaya odaklanmas gerekti ini belirtiyor. K saca Orgalime den ve faaliyetlerinden bahsedebilir misiniz? Orgalime Avrupa mühendisli iyle ilgili 3 endüstri dal n (Elektirik ve elektronik, makine mühendisli i ve metal iflleme) ele al yor. Ayn zamanda Orgalime üyeleri, Avrupa Birli i nin toplam üretiminin yüzden 27 sinden fazlas n imal ediyor. Orgalime, 23 farkl ülkede 35 üye federasyona sahip. Ayr ca Orgalime olarak endüstri üretim miktar n n 1/4 ünden fazlas n ve toplam AB ihracat n n da 1/3 lük bir bölümünü karfl l yoruz. Orgalime n AB deki en büyük federasyon oldu unu söyleyebilir miyiz? Asl nda en büyük federasyon de il an- cak en büyük sektörü karfl lad m z söyleyebilirim. Projelerinizden baz örnekler verebilir misiniz? Özellikle endüstri politikalar üzerine çal flmalar yap yoruz. Avrupa da faaliyet gösteren endüstri kurulufllar ile Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu aras nda da iletiflimi sa l yoruz. Üyemiz olan firmalar n bir k sm enerji verimlili i üzerine çal fl yorlar. Bu önemli bir pazar ve asl nda gelece- in pazar. Yapt m z iflleri daha çok regülasyon alan nda çal flma olarak tarif edebilirim. Örne in Reach içinde yer al yoruz çünkü üyelerimiz aras nda kimyasal ürünlerle çal flan firmalar da yer al yor. Biz ayr ca önemli bir ihracatç y z. Bu nedenle de pazara devam etmek için AB regülasyonlar yla çal fl - yoruz. Türkiye deki derneklerle iliflkilerinizden bahsedebilir misiniz? Asl nda Türkiye de uzun zamand r iletiflim halinde oldu umuz dernekler var. Ancak hiçbir zaman üyemiz olmad lar. Daha çok bizim kardefl organizasyonlar m z içinde yer ald lar. Ancak flu anda Makine Sanayi Sektör Platformu ile kontak halindeyiz, özellikle de cra Kurulu Baflkan Kutlu Karavelio lu yla. Aç kça söylemek gerekirse Makine Sanayii Sektör Platformu Türk endüstrisiyle sa lam bir uyum içinde. Orgalime üyeli inin gereklilikleri nedeniyle biz sadece dernekleri kabul edebiliyoruz. Bu nedenle de üyelik için Platform dan derne e dönmeleri gerekiyor. Biz Türkiye makine sektörü ile yak n iliflkiler kurmak konusunda çok istekliyiz. Federasyon olarak da flimdiye kadar Türk endüstrisiyle pek çok ba lant m z oldu. Ayn sektör içinde yer al yoruz. Direkt bizim üyemiz olmasalar da bizim ba lant da oldu umuz derneklerle iliflkileri var ya da üyeler. E er bir dernek veya federasyon olurlarsa çok kolay bir flekilde üyelik ifllemlerine bafllayabilirler. Ancak e er platform olarak kal rlarsa bizim üyelik koflullar m za uyum sa layamazlar. Fakat biz Türkiye ile s cak iliflkilerimiz olmas n çok istiyoruz ve bu nedenle de Say n Karavelio lu ile görüflüyoruz. Asl nda iletiflimi flimdiden kurduk diyebiliriz. Türk makine sektörünü nas l görüyorsunuz? Bence pragmatik. Ayn zamanda da rekabetçibir yap ya sahip. Türkiye nin co rafi olarak Avrupa ya yak n olmas sizce bir avantaj m? Bu bir avantaj ancak Ukrayna n nda ayn avantaja sahip oldu unu unutmamak gerekiyor. fiunu söyleyebilirim, Türkiye özellikle eski Sovyet ülkeleriyle bir yar fl halinde. Bu ülkelerin ço u önemli sanayi ürünlerini üretiyor. Burada önemli olan Avrupa ya co rafi olarak yak n olmak de il Türkiye nin sanayisini ve kalifiye eleman ihtiyac n üst seviyelere ç - karmas d r. Sizce Türkiye makine sektörünü gelifltirmek için neler yapmal? Asl nda bu soruya makul bir cevap verebilecek kadar bilmiyorum. Ancak önemli olan flu ki, Türkiye pek çok alanda geliflmifl durumda ve uzun dönemli geliflmeler için de sa lam bi temele sahip. Makine sektörü ileri teknoloji gerektirir. Ancak daha da önemlisi kalifiye eleman gücüne ihtiyaç vard r. Endüstirisini gelifltirmek için Türkiye özellikle yetiflmifl eleman gücüne odaklanmal. 41

43 ÜLKELERDEN Bu pazar görmek laz m Hollanda AVRUPA NIN EN BÜYÜK MAK NE PAZARLARINDAN B R OLAN HOLLANDA YA MAK NE HRAÇ EDEN ÜLKELER ARASINDA TÜRK YE 36. SIRADA ANCAK SON DÖNEMLERDE BU ÜLKEYE ARTAN MAK NE HRACATIMIZ UMUT VER C. 42

44 43

45 ÜLKELERDEN 44 Kuzey Denizi k y s nda ve Ren Nehri deltas üzerinde yer alan, topraklar n n yüzde 20 si denizin doldurulmas ya da batakl klar n kurutulmas yoluyla elde edilen ve 16,4 milyon nüfusuyla Avrupa n n nüfus yo unlu u en yüksek ülkesi olan Hollanda, dünyan n en büyük ekonomileri aras nda yer al - yor. Hizmetler sektörünün, imalat sektörüne k yasla oldukça büyük oldu u Hollanda n n hizmetler sektörü 2007 y l itibariyle, yüzde 74, imalat sektörü ise yüzde 15 oran nda katma de er yaratt. Hollanda, kifli bafl na düflen yüksek milli gelir ve eflite yak n gelir da l m ile geliflmifl bir ekonomiye sahip. Refah düzeyinin ana etkenini d fl ticaret oluflturuyor. Toplam mal ve hizmet ihracat, GSY H n n yaklafl k yüzde 60 na denk geliyor. Hollanda n n 2008 y l itibar yla makine ihracat yüzde 1,85 art flla 74,7 milyar dolar seviyesinde gerçekleflti. Hollanda n n makine ihracat nda en önemli al c Almanya ve ard ndan s ras ile Fransa, ngiltere, ABD ve talya izliyor. 63 milyar dolarl k makine ithalat bulunan Hollanda ya makine ihraç eden ülkeler aras nda ne yaz k ki ilk 15 te Türkiye nin yeri yok. Türkiye, 2008 y l nda Hollanda n n makine ihraç etti i ülkeler aras nda ise 16 nc s rada yer al yor. Hollanda ya ihracat m zda 84 üncü fas lda bulunan makine ve aksamlar 5 inci s rada yer al yor. Söz konusu ülke, makine ve aksamlar aç s ndan ihracat m - z n geliflme kaydetti i potansiyel bir pazar niteli i tafl yor. AVRUPA YA AÇILAN KAPI HOLLANDA Avrupa n n ana liman ve lojistik merkezi konumunda olan Hollanda n n d fl ticaretinin önemli bir bölümünü, Rotterdam liman ve Schiphol havaliman nda gerçeklefliyor. Lojistik faaliyetlerinin en yo un oldu u limanlar vas tas yla ABD ve Asya dan yüksek oranlarda ithalat yap l yor. thal edilen ürünlerin önemli bir bölümü çok az veya hiç bir iflleme tabi tutulmadan di er ülkelere ihraç ediliyor. Bu durum, Hollanda n n, Avrupa n n en önemli ticaret ve da t m merkezi olma özelli ini yans t yor. Özellikle Avrupa pazar na girifl için çok avantajl bir da t m merkezi olmas, öne ç kan alt yap ve lojistik hizmetleri nedeniyle, halen ço u global firman n Hollanda y bir pazarlama üssü olarak seçmesine neden oluyor. Hollanda n n büyüme oranlar, 1998 y l ndan 2005 y - l na kadar Avrupa ortalamas n n alt nda gerçekleflti. Ancak, son y llar nda ekonomiye güven, ihracattaki önemli yükselifl ve harcamalar n canlanmas yla Avrupa ortalamas n aflan bir büyüme oran yakalayan Hollanda kriz ortam nda bile büyümesini sürdürmeyi baflard y l nda 541 milyar dolar ihracata karfl l k, 489 milyar dolar ithalat bulunan ülkenin d fl ticaret hacmi son y llarda art fl sergiliyor. Ülke y llar aras nda sürekli d fl ticaret fazlas verdi. PAZAR POTANS YEL FARKED LD Türkiye ile Hollanda aras nda 2002 y l nda milyon dolar olan toplam d fl ticaret hacmi 2,6 kat ndan fazlas na ç - karak 2008 y l nda milyon dolar aflt. Bu durum Türk ifladamlar n n pazardaki yerlerini sa lamlaflt rma çabalar n n ürünü olarak görülüyor 2008 y l nda milyon dolarl k ihracata karfl - l k, söz konusu ülkeden milyon dolara yak n ithalat yap lm fl. Hollanda ile Türkiye nin d fl ticaret hacmi Türkiye lehine fazla veriyor. D fl ticaret fazlas 2008 y l nda 87,3 milyon dolar civar na ulaflt. Di er taraftan, 2008 y l nda Hollanda ya olan ihracat yüzde 4,1 artarken, Hollanda dan ithalat yüzde 15,1 oran nda art fl sergiledi. Rakamlara bak ld nda Hollanda pazar nda Türk ifladamlar n n kendilerinden söz ettirmeye bafllad sonucuna ulaflmak mümkün. ki ülke aras nda d fl ticaretin daha yak ndan incelenmesi amac yla mal gruplar baz nda verilere bak ld nda; 2008 y l nda Türkiye nin Hollanda ya yapt

46 ÇEL K ALIYORUZ MAK NE VER YORUZ 2008 y l nda Türkiye nin Hollanda dan yapt toplam ithalat içinde ise en büyük paya sahip olan ürün grubu yaklafl k yüzde 20 ile demir ve çelik. Bu ürün grubunu, yüzde 14,1 pay ile plastik ve plastikten mamul eflya izliyor. 84 üncü fas lda bulunan makine ve aktoplam ihracat içinde en büyük paya sahip olan ürün grubunun 511 milyon dolar ile örme giyim eflyas ve aksesuarlar oldu u görülüyor. Bu ürün grubunu, örülmemifl giyim eflyas ve aksesuarlar ile motorlu kara tafl tlar izliyor y l nda Hollanda ya ihracatta 84 üncü fas lda bulunan makine ve aksamlar 5 inci s rada yer al yor. Söz konusu ülke, makine ve aksamlar aç s ndan ihracat n geliflme kaydetti i potansiyel bir pazar niteli i tafl yor. TÜRK YE, HOLLANDA NIN MAK NE THALATINDA 36 NCI SIRADA Birleflmifl Milletler verilerine göre; Hollanda n n 2008 y l itibar yla makine ihracat yüzde 1,85 art flla 74,7 milyar dolar seviyesine ulaflt. Hollanda n n makine ihracat nda en önemli al c ise Almanya. Almanya y Fransa, ngiltere, ABD ve talya izliyor. Türkiye ise 2008 y l nda Hollanda n n makine ihraç etti i ülkeler aras nda 16 nc s rada yer al yor. Hollanda n n makine ve aksamlar ihracat nda ilk s ray yüzde 19,3 pay ve 14,4 milyar dolar ile matbaac l a mahsus bask makineleri, yard mc makineler, ikinci s ray da yüzde 19,2 pay ve 14,3 milyar dolar ile otomatik bilgi ifllem makineleri, üniteleri kalemi al yor. Dörtlü GT P baz nda ilk befl kalem Hollanda n n makine ihracat n n yaklafl k yüzde 61 ini oluflturuyor. Hollanda n n 84 üncü fas l baz nda makine ithalat 2008 y l nda bir önceki seneye göre yüzde 6,22 oran nda art fl göstererek 63,2 milyar dolara yükseldi. Bu verilere bakarak Hollanda n n global krizin etkili oldu u 2008 y l nda da makine ithalat n sürdürdü ünü söylemek mümkün. Çin Halk Cumhuriyeti, Almanya, ABD, Japonya ve ngiltere Hollanda n n makine ithal etti i bafll ca ülkeler aras nda yer al yor. Türkiye ise 2008 y l nda Hollanda n n makine ithalat nda 36 nc s rada bulunuyor. Hollanda n n makine ve aksamlar ithalat ndaki bafll ca kalemler aras nda ilk s ray 8471 nolu GT P de bulunan otomatik bilgi ifllem makineleri, üniteleri al yor. Ülkenin di er önemli makine sektörü ithal kalemleri aras nda ise; matbaac l a mahsus bask makineleri, yard mc makineler, yaz, hesap, muhasebe, bilgi ifllem, büro için di- er makine ve cihazlar n aksam, dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici, a r ifl makine ve cihazlar n n aksam, parçalar gibi alt ürün gruplar yer al yor. Dörtlü GT P baz nda makine ithalat ndaki ilk befl kalem Hollanda n n toplam makine ithalat n n yüzde 63,5 ini oluflturuyor. 45 TÜRK YE'N N HOLLANDA'YA HRAÇ ETT BAfiLICA MALLAR ($) FASIL TANIMI /2008 % DE fi M ÖRME G Y M EfiYASI VE AKSESUARLARI ÖRÜLMEM fi G Y M EfiYASI VE AKSESUARLARI MOTORLU KARA TAfiITLARI,TRAKTÖR,B S KLET,MOTOS KLET VE D ER DEM R VE ÇEL K NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAK NA VE C HAZLAR,ALETLER,PARÇALARI GEM LER,SUDA YÜZEN TAfiIT VE ARAÇLAR DEM R VEYA ÇEL KTEN EfiYA ELEKTR KL MAK NA VE C HAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI MENSUCATTAN MAMUL D ER EfiYA,KULLANILMIfi EfiYA,PAÇAVRALAR YEN LEN MEYVALAR,KABUKLU YEM filer,turunçg L VE KAVUN KABU U D ERLER TOPLAM ,54 0,14-8,59-19,46 30,45 62,64 49,50-35,11 14,70-1,32 17,11 4,13 Kaynak: TÜ K verileri

47 ÜLKELERDEN TÜRK YE-HOLLANDA DIfi T CARET ($) hracat m z hracat m z% De iflim thalat m z thalat m z % De iflim Toplam Ticaret Hacmi D fl Ticaret Dengesi ,55 40,11 15,51 2,82 18,89 4, ,34 15,18 12,76 0,40 22,91 15, Kaynak: TU K verileri 46 samlar ise Hollanda dan ithalatta 3 üncü s rada bulunuyor. MAK NE VE AKSAMLARI DIfi T CARET HACM YAKLAfiIK K KATINA ÇIKTI Hollanda, 2008 y l nda Türkiye nin 84 üncü fas l itibariyle makine ve aksamlar sektörü ihracat nda 14 üncü s - rada yer al yor. Ayn y lda Hollanda ya Türkiye den sektör ihracat yüzde 30,4; ithalat ise yüzde 15,7 artt y llar aras nda ise; Hollanda ile Türkiye aras ndaki makine ve aksamlar d fl ticaret hacmi yaklafl k iki kat na ç karken, bu dönemde iki ülke aras ndaki makine d fl ticareti Hollanda lehine d fl ticaret fazlas verdi döneminde, Hollanda ya yönelik makine ihracat yaklafl k 6,2 kat na ç karken, Hollanda dan makine ithalat 1,3 kat art fl gösterdi. Yine bu dönemde, Hollanda ya en fazla makine ihracat art fl yüzde 78,9 ile 2006 y l nda, bu ülkeden en fazla makine ithalat art fl yüzde 33,5 ile 2004 y l nda kaydedildi. Her ne kadar iki ülke aras ndaki makine ve aksamlar ticareti, Hollanda lehine d fl ticaret fazlas veriyorsa da, Türkiye nin bu ülkeye yönelik makine ihracat son yedi y lda art fl gösterdi. Öte yandan 2002 y l nda Hollanda dan makine ihracat, bu ülkeye makine ithalat - n n de er baz nda yüzde 9,3 ü kadar iken, 2008 y l na gelindi inde bu oran yaklafl k yüzde 45 ine yükseldi. MAK NE HRACATININ 3 TE 1 N ÜÇ SEKTÖR EL NDE TUTUYOR Hollanda ya yönelik olarak OA B ifltigal alan na; TÜ K verilerine göre 84 üncü fas lda olup, OA B ifltigal alan nda bulunmayan GT P lerin eklenmesiyle oluflturulan makine sektörü toplam ihracat, 2008 y l nda bir önceki y la göre yaklafl k yüzde 50,6 artarak 182,7 milyon dolara ulaflt y l nda Hollanda ya yönelik makine sektör toplam ihracat nda, yaklafl k 26,5 milyon dolarl k ihracat ile silah ve mühimmat mal grubunun ilk s rada, 24,3 milyon dolar ile de klima ve so- utma makineleri in ikinci s rada yer ald görülüyor. 84 üncü fas l itibariyle sektör ihracat nda önemli yer tutan kalemler ise dörtlü GT P baz nda incelendi inde; ilk üç s - rada yer alan 8418 nolu GT P alt nda tan mlanan buzdolaplar, dondurucular, so utucular, s pompalar, 8431 nolu GT P alt nda tan mlanan a r ifl makine ve cihazlar n n aksam, parçalar ile turbojetler, turbo-propeller, di- er gaz türbinleri nin an lan ülkeye Türkiye den yap lan makine ihracat n n yaklafl k üçte birini oluflturdu u görülüyor. HOLLANDA NIN ÜLKELERE GÖRE MAK NE VE AKSAMLARI THALATI (B N $) FASIL ÜLKE /2007 %De iflim 1 Çin ,03 2 Almanya ,00 3 Japonya ,93 4 ABD ,13 5 ngiltere ,59 6 Malezya ,29 7 Fransa ,36 8 Belçika ,91 9 Kosta Rika ,36 10 talya ,82 11 Çek Cum ,13 12 Tayland ,98 13 Singapur ,21 14 sveç ,82 15 rlanda Di er Ülkeler TOPLAM ,22 1,50 6,22 Kaynak: BM statistik Bölümü Not: BM verileri ile TÜ K verileri aras nda farkl l klar söz konusu olup, bu tabloda Türkiye verileri BM verileridir.

48 HOLLANDA NIN MAK NE VE AKSAMLARI THALATINDAK BAfiLICA KALEMLER (B N $) ÜRÜN ADI % De iflim 2007/2008 OTOMATIK BILGI ISLEM MAKINELERI, ÜNITELERI MATBAACILIGA MAHSUS BASKI MAKINELERI, YARDIMCI MAKINELER YAZI, HESAP, MUHASEBE, BILGI ISLEM, BÜRO IÇIN DIGER MAKINE VE CIHAZLARIN AKSAMI DOZERLER, GREYDER, SKREYPER, EKSKAVATÖR, KÜREYICI, YÜKLEYICI VB. AGIR IS MAKINE VE CIHAZLARININ AKSAMI, PARÇALARI TURBOJETLER, TURBO-PROPELLER, DIGER GAZ TÜRBINLERI HAVA-VAKUM POMPASI, HAVA/GAZ KOMPRESÖRÜ, VANTILATÖR, ASPIRATÖR MUSLUKÇU, BORUCU ESYASI-BASINÇ DÜSÜRÜCÜ, TERMOSTATIK VALF DAHIL IÇTEN YANMALI, PISTONLU MOTORLARIN AKSAM-PARÇALARI SIVILAR IÇIN POMPALAR, SIVI ELEVATÖRLERI DIZEL, YARI DIZEL MOTORLAR (HAVA BASINCI ILE ATESLENEN, PISTONLU) BUZDOLAPLARI, DONDURUCULAR, SOGUTUCULAR, ISI POMPALARI SANTRIFÜJLE ÇALISAN KURUTMA, FILTRE, ARITMA CIHAZLARI KENDINE ÖZGÜ FONKSIYONLU MAKINE VE CIHAZLAR RULMANLAR ,27 28,28 2,22 3,28 5,30 21,13 10,97 10,69 16,49 21,19 7,79-16,86-20,16 12,85 21,24 Kaynak: BM statistik Bölümü HOLLANDA BÜYÜK ORANLARDA MAK NE THAL ED YOR Makine sektör toplam, 84. fasl n tamam ve 84. fas l d fl Orta Anadolu ve Aksamlar hracatç lar Birli i ifltigal alan itibariyle Türkiye nin Hollanda dan ithalat, 2008 y l nda bir önceki y la göre yüzde 15,6 l k art flla 348,6 milyon dolar olarak gerçekleflti. Hollanda dan en fazla ithal edilen mal grubunu, 48,2 milyon dolar ile g da sanayiinde kullan lan makineler oluflturdu y l nda Türkiye nin Hollanda dan 84 üncü fas l itibariyle en fazla ithal etti i ürün grubu ise, yüzde 9,8 pay ile 8438 nolu GT P de yer alan yiyecek/içecek sanayinde kullan lan makine ve cihazlar oldu. Buhar kazanlar d fl nda kalan merkezi s tma kazanlar ile kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar di er önemli ithal kalemleri aras ndaki yerini ald y - l nda Hollanda n n bafll ca befl ihraç fas l s ras yla; mineral yak tlar ve ya lar, makine ve aksamlar, elektrikli makineler, organik kimyasallar ve plastik ile plastikten mamul eflyalar oldu y - l nda Hollanda n n bafll ca befl ithal fas - l ise s ras yla; mineral yak tlar, makine ve aksamlar, elektrikli makineler, motorlu kara tafl tlar ve eczac l k ürünleri olarak kaydedildi. Makine ve aksamlar ürün grubu Hollanda n n d fl ticaretinde önemli yer tutmakta olup, ülkenin toplam ihracat ndan ald pay yüzde 15,6 iken, ithalat ndan ald pay ise yüzde12,9 oldu. AVRUPA NIN DA ITIM ÜSSÜ HOLLANDA 2008 y l nda 541 milyar dolarl k ihracat ve 489 milyar dolarl k ithalat ile toplam milyar dolarl k d fl ticaret hacmine sahip Hollanda, dünyan n en büyük ekonomileri aras nda yer al yor. Kifli bafl na milli geliri 40 bin dolar n üzerinde olan Hollanda, ihracatta uzman bir ülke. Tüm dünya piyasalar nda tecrübe sahibi Hollandal tüccarlara sat lan ürünlerin yaklafl k yar s Hollanda dan baflta Avrupa ülkeleri olmak üzere üçüncü ülkelere da t l yor. Bu nedenle, Hollanda pazar - na girmek, Avrupa ve di er global pazara girme f rsat olarak de erlendiriliyor y l nda Türkiye nin Hollanda ya OA B ifltigal alan itibariyle makine ve aksamlar ihracat, bir önceki y la k yasla yüzde 72,7 artarak 138,5 milyon dolar olarak gerçekleflti. Yine OA B ifltigal alan baz nda, Türkiye nin makine sektörü ihracat ndan yüzde 1,92 lik pay alan Hollanda, Türkiye nin sektör ihracat yapt 201 ülke aras nda 13 üncü ülke konumunda olmakla birlikte potansiyel arz eden bir pazar y l nda Türkiye nin Hollanda dan OA B ifltigal alan itibariyle makine ve aksamlar ithalat, bir önceki yüzde 20,5 artarak 302,9 milyon dolar olarak gerçekleflti. Yine OA B ifltigal alan baz nda, Türkiye nin makine sektörü ithalat ndan yüzde 1,88 lik pay alan Hollanda, Türkiye nin sektör ithalat yapt 149 ülke aras nda 14 üncü ülke konumunda.2008 y l nda makine ve aksamlar sektörü ithalat nda yüzde 6,22 lik art fl gerçekleflen Hollanda pazar nda, Çin Halk Cumhuriyeti, Almanya, Japonya ve ABD nin lider ülkeler durumdalar. Di er taraftan, Türkiye nin ise Hollanda ya 2008 y l nda ihraç etti i makine ve aksamlar nda, bir önceki seneye k yasla yüzde 30,4 art fl yafland görülüyor. Özellikle Avrupa pazar na girifl için çok avantajl bir da t m merkezi olan ve öne ç kan alt yap ile lojistik hizmetleri nedeniyle, halen ço u global firma taraf ndan bir pazarlama üssü olarak nitelendirilen Hollanda, Türkiye taraf ndan makine ve aksamlar sektörü aç s ndan önemli bir pazar olarak kabul ediliyor. KAYNAKLAR: Birleflmifl Milletler statistik Bölümü Verileri, CIA The World Factbook, Hollanda Müflavirlik Raporu, DTM, 2008 Hollanda Ülke Profili, GEME, 2008 TÜ K Verileri 47

49 BELGELER SANAY S C L BELGES 48 SANAY S C L BELGES NED R? Sanayi Sicil Belgesi; 6948 say l Sanayi Sicil Kanununun 1. maddesi kapsam nda de erlendirilen sanayi iflletmelerine ve devaml ve seri halinde tamirat yapan iflletmeler ile elektrik veya di er enerji üreten santraller, gemi inflaat gibi büyük inflaat yerlerine verilen bir belgedir. Sanayi Sicil Belgesi almak için, afla- da belirtilen belgeler ile Sanayi ve Ticaret l Müdürlüklerine müracaat edilir. SANAY S C L BELGES ALMAK Ç N HANG BELGELER GEREKMEKTED R? 1- Sanayi Sicil Beyannamesi Sansic A ve Sansic C formlar ndan oluflmaktad r. Sansic C formu sadece Gayri Maddi Hak (Lisans, Know-how, Patent) kullanan iflletmeler taraf ndan doldurulacakt r.(sanayi ve Ticaret l Müdürlüklerinden veya web sayfas ndan temin edilebilir). 2- Y ll k flletme Cetveli Sansic B formu olarak adland r lm flt r. Firman n bir önceki y lla ilgili faaliyetlerinin gösterildi i formdur. lk müracaatta ve her y l verilmesi zorunludur. (Sanayi ve Ticaret l Müdürlüklerinden veya sayfas ndan temin edilebilir). 3- Kapasite Raporu Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odalar ve Ticaret Borsalar Birli ince (TOBB) onayl, geçerlilik süresi müracaat tarihi itibari ile sona ermemifl olan kapasite raporunun TOBB veya düzenleyen oda onayl nüshas veya Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonunca (TESK) onayl iflyeri durum belgesi (kapasite raporu) asl ya da konfederasyon veya faaliyette bulunulan ilin Esnaf ve Sanatkârlar Derneklerince tasdikli örne i. Onaylanm fl kapasite raporu fotokopileri üzerindeki onay tarihi, alt aydan eski olmayacakt r. Kapasite raporu olmayan resmi sektör sanayi iflletmeleri y ll k tüketilen madde miktarlar, makine tesisat listesi ve y ll k üretim kapasite miktarlar n ihtiva eden, kurumlar nca onayl liste göndereceklerdir. 4- Ticaret Sicil Gazetesi flletmenin kuruluflunu ve unvan de iflikli- i yap lm fl ise de iflikli i içinde bulunduran Ticaret Sicil Gazetesi (veya Esnaf Sanatkârlar Sicil Gazetesi) fotokopisi, Resmi Sektör flletmelerinin Ticaret Sicil Gazetesi vermesi flart de ildir. 5-Kira Sözleflmesi Makine tesisat n n kiral k olmas halinde en az bir y ll k kira sözleflmesinin asl veya fotokopisi. SANAY S C L BELGES N N SANAY filetmeler NE SA LADI I FAYDALAR NELERD R? 1 - hraç kayd yla mal teslimlerinde KDV Tecil-Terkin iflleminden faydalan rlar. 2 - Elektrik faturalar n Sanayi Abonesi Tarifesinden öderler. 3 - Kamu hale Kanununda yer alan yerli isteklilerin belirlenmesinde avantajl d rlar. 4 - Dolayl olarak ifl imkân sa larlar. 5 - Kamu Kurum ve Kurulufllar n n sa lad desteklerden yararlan rlar. SANAY S C L BELGES SAH B filetmeler N SANAY VE T CARET BAKANLI INA KARfiI YÜKÜMLÜLÜKLER NELERD R? say l Sanayi Sicil Kanununun 5. maddesi uyar nca, ilk müracaatta verilen bilgilerde de ifliklik olmas durumunda ve sanayi iflletmesinin sürekli veya geçici olarak kapat lmas veya tekrar faaliyete geçmesi durumunda, bir ay içerisinde Bakanl a (Sanayi ve Ticaret l Müdürlü üne) bilgi verilmesi zorunludur. Bildirmeyenler hakk nda idari para cezas uygulan r. 2- Kanunun 5. maddesi gere ince iflletmeler her y l bir önceki y la ait bilgileri içeren y ll k iflletme cetvelini, Nisan ay sonuna kadar Sanayi ve Ticaret l Müdürlüklerine vermek zorundad rlar. Vermeyenler hakk nda idari para cezas uygulan r. 3- Kanunun 11. maddesi gere i, sanayi iflletmeleri taraf ndan yanl fl bilgi verilmemelidir. Gerçe e ayk r bilgi verilmesi durumunda idari para cezas uygulan r. SANAY S C L BELGES V ZE filemler NASIL YAPILIR? Vize ifllemleri için sanayi sicil belgesinin asl ve y ll k iflletme cetveli ile Sanayi ve Ticaret l Müdürlüklerine müracaat edilir. Vize ifllemleri iki y lda bir yap l r. DE fi KL K filemler NDE STENECEK BELGE VE B LG LER NELERD R? 6948 say l Sanayi Sicil Kanununun 4.maddesinde, Sanayi siciline kaydedilen iflletmeler verilen beyannamelerde yaz l malumatta bir de ifliklik vukuunda bir ay içerisinde bakanl m za bildirmekle yükümlüdür denilmektedir. Sanayi siciline kaydedilen iflletmeler unvan, adres, ürün de iflikli i veya ilavesi durumunda gerekli de ifliklik müracaat n Sanayi Sicil Belgesi asl, Sanayi Sicil beyannamesi, Y ll k flletme cetveli, En son de iflikli i içinde bulunduran Kapasite Raporu, Ticaret Sicil gazetesi (unvan de iflikli i halinde istenir) ile birlikte yap lmas gerekmektedir. Sanayi siciline kay tl iflletmelerin faaliyetlerine son vermeleri halinde Sanayi ve Ticaret Bakanl na (veya Sanayi ve Ticaret l Müdürlüklerine) durumu bildirerek, iptal edilmek üzere Sanayi Sicil Belgesi asl n iade edecekler, kay p edilmifl ise gazete zayi ilan n vereceklerdir. UYGULAMA VE DE ERLEN- D RME LE LG L HUSUSLAR 1- Sanayi Siciline tescilde tereddüt hâs l olabilecek faaliyetlerle ilgili hususlar: flletmelerin Sanayi Siciline kayd için 6948 Say l Sanayi Sicil kanunun 1. Maddesi uyar nca tan ma uygun bir s naî faaliyette bulunmalar, bunun için de en az bir hammadde veya malzemenin vas f, flekil, hassa ve terkibine de ifliklikler yapmalar gerek-

50 mektedir. lk madde üzerinde yap lacak de ifliklikler; baflka bir ifadeyle oluflturulacak katma de er makul bir düzeyde olmal d r (En az %20) Afla da 1. Maddede yer alan faaliyetler sanayi ifli olarak kabul edilmez ve müracaatlar kabul edilmez. 2. maddede yer alan faaliyetler ise sanayi ifline kanaat getirilirse (uygun donan m ve makine kullan m nda) sanayi siciline kay t edilebilir. A-Sanayi Siciline kayd kabul edilmeyen faaliyetler: - Yumurta, civciv üretimi - Çamafl r, hal, kilim y kama iflleri - Ses ve görüntü bantlar doldurulmas - Bilgi-ifllem, yaz l m hizmetleri - So uk depolama ifller (floklama ve dondurma hariç) - Bitki, sebze ve meyvelerin tabii halde kurutulmas - Bakliyat, hububat ve sebze meyve tasnif, muhafaza, ölçümleme iflleri - Paketleme ve ambalajlama iflleri B-Sanayi Siciline kay tlar uygun görülebilecek ifller: - Yün, k l y kama tarama vb. - LPG dolum iflleri - Hal, kilim parlatma ve matlaflt rma iflleri - Memba sular ar tma ve flifleleme iflleri - Madenlerin ç kar lmas ve zenginlefltirme, flekillendirme gibi k smi ifllerin yap lmas - Kuruyemifl haz rlamas - Turflu, yaprak, kapari, zeytin vb. salamura iflleri - Hammadde ya da yar mamul üzerinde hiçbir ifllem yapmadan sadece basit montaj teknikleri ile yap lan üretim. 2-Ayn adreste birden fazla iflletmenin faaliyeti Ne büyüklükte olursa olsun bir mahalde, bir adreste, bir arazi bütünlü ü içerisinde infla ve teçhiz edilmifl; ifllem, gaye, altyap ve sahiplik aç s ndan bir bütünlük oluflturan atölye ve atölyeler toplulu u bir iflyeri say l r. Böyle bir iflyerinin birden fazla firman n kullan m na verilmesi ve bunun sonucunda birden fazla firman n sanayi siciline kay t edilmesi afla - daki hallerde mümkündür. a-)bir baflka firman n kullan m na verilecek atölyenin (bölümün) fiziki yönden ve ürün yönünden di er bölümlerden ayr olabilece inin, di er bölümlerdeki üretim faaliyetlerinin ikmali için bu bölüme ihtiyaç duyulmayaca n n bakanl k heyetince tespit edilmesi. b-)bu bölümü kullanacak firma ad na her türlü oda ve SSK kay tlar n n yap lmas c-)bu bölümde çal flacak personelin kay tlar n n kullanacak firma ad na yap lm fl oldu- unun tevsik edilmesi. d-)bu bölümün ve geri kalan bölümlerin ayr ayr yeni kapasite raporlar n n ç kart lmas e-)tevsik edilebilecek yeni bir yat r m n, yap lm flsa evvelki tek kapasite raporu ile ayr lm fl flekildeki kapasite raporlar nda belirtilen makine ve ekipmanlar ile ürün kapasitelerinin de iflmemifl olmas f-) flyerinin bütünlü ü halinde, yukar da izah edilen esaslar kapsam nda müstakil bir sanayi iflletmesi s fat na haiz olmayan iflletmeler ad na önceden Sanayi Sicil Belgesi tanzim edilmifl ise bu belgenin Bakanl a iadesi gerekir (zayi halinde gazete zayi ilan gönderilmelidir). Bu durum Bakanl kça ilgili iflletmenin vergi dairesine ve elektri i sat n ald kurulufla bildirilir. Bütün bu hususlar n gerçekleflmesi ve bu durumun Bakanl kça teflkil edilecek heyet taraf ndan raporland r lmas halinde bütünlük arz eden bir iflyerinin baflka bölümlerinin baflka bir firman n kullan m na verilmesi, dolay s yla bu iflletme için Sanayi Sicil Belgesi düzenlenmesi mümkündür. C. Ön Kapasite Raporu ile Sanayi Siciline yap lan müracaatlar Sanayi tesislerinin iflletmeye geçmeden önce, üretimleri için gerekli ham ve yard mc madde stoklar n temin amac yla firma talebi üzerine bir y l süre ile geçerli Ön Kapasite Raporu tanzim edilmektedir. Ön Kapasite Raporu ile yap lan müracaatlarda, ifl yerinin Bakanl k uzmanlar nca yerinde incelenerek; yat r m n büyük ölçüde tamamlanm fl olmas, iflyerinin kiralanm fl veya mülkiyetinin firmaya ait olmas, makine tesisat n büyük bölümünün (yerli makine tesisat n monte edilmifl, ithal makinelerin geri dönülmez flekilde akreditiflerinin aç lm fl oldu- unun belgelendirilmesi) monte edilmifl veya sat n al nm fl (veya kiralanm fl) olmas, yeterli say da personel çal flt rmas halinde, bu tür iflyerlerinin sanayi siciline kay tlar n n uygun görülmesi yönünde verecekleri rapora istinaden bir y l süreli Sanayi Sicil Belgesi tanzim edilir. D. Personel istihdam ile ilgili hususlar 6948 say l Sanayi Sicil Kanunu do rultusunda tarih ve say l Resmi Gazetede yay mlanan Sanayi Sicil Tebli i ne göre, Sanayi Siciline kaydolacak iflletmelerden muharrik kuvvet kullanan iflletmelerde asgari BEfi kiflilik, muharrik kuvvet kullanmayan iflletmelerde en az ON kiflilik istihdam flart aranmaktad r. De iflen ve geliflen teknolojik flartlar do rultusunda sanayi iflletmelerinde sermaye, makine ve ileri teknoloji yo- unlu unun giderek daha fazla a rl k kazand gözlenmektedir. Teknoloji ve makine yo unlu u artarken, iflgücü ihtiyac da buna paralel olarak azalmaktad r. Bu geliflmeler do rultusunda; ürünün niteli i ve/veya üretimde kullan lan teknoloji aç s ndan 5 kifli veya daha fazla personel istihdam gerektirmeyebilecek sanayi iflletmelerinden, Bakanl kça yap - lan incelemede, sanayi iflletmesi niteli- inde olan ve Sanayi Sicil Belgesi ile de- erlendirilmesine kanaat getirilenlerin sanayi siciline tescilleri yap lmaktad r. E. Sanayi Sicil Belgesi tarihi ile ilgili hususlar Bir Firman n hukuken mevcut olup olmad n tevsik eden Ticaret Sicil Gazetesi nin ve bir sanayi tesisine sahip oldu- unu gösteren Kapasite Raporunun bulundu u dosyan n (beyanname ve iflletme cetvelindeki noksanl klar n tamamland tarihe bak lmaks z n) Sanayi ve Ticaret l Müdürlü ü taraf ndan gönderilifl tarihi ( l Müdürlü üne teslim tarihinin belirtilmesi halinde bu tarih) veya Bakanl k Merkez teflkilat na yap lan müracaatlarda Genel Evrak a teslim tarihi, Belge Tarihi (belge geçerlili inin bafllang ç tarihi) olarak kabul edilmektedir. Unvan de iflikli i, ürün ilavesi ve üretim de iflikliklerinde ise Kapasite Raporu ve Sanayi Sicil Belgesi asl (kay p edilmiflse gazete zayi ilan ) ile yap lan müracaat tarihi belge tarihi olarak kabul edilmektedir. Sadece adres de iflikli i müracaatlar nda ise eski Sanayi Sicil Belgesi tarihi sabit kalmaktad r. 49

51 ARAfiTIRMA Hangi ülkeye hangi hediyeyle gitmek laz m? (5) 50 HABER D Z M Z N BAfiLADI INDAN BU YANA TAM 52 ÜLKEYE G DERKEN fi ORTAKLARINIZA NE ÇEfi T HED YELER GÖTÜREB LECE N ZE DA R PRAT K B LG LER SUNDUK. BU HABER HAZIRLARKEN ÖZELL KLE HRACATÇILARIN filer NDEN DAHA BAfiARILI OLMALARINI SA LAYACAK PUÇLARI SUNMAYA ÖZEN GÖSTERD K. LERLEYEN SAYILARIMIZDA DA BU TARZ HABERLER YAPMAYA DEVAM EDECE Z.

52 ARJANT N >> Arjantinliler alkollü içeceklerden hofllanmaktad r. Arjantin de kaliteli flarap üretildi inden hediye olarak flarap götürülmemesinde fayda vard r. Çok kaliteli bir skoç viski ve Frans z fiampanyas ülkede nadiren elde edilebilecek içkilerdir. >> Dostlu u zedeleyece i düflünülen b çak gibi kesici aletleri hediye olarak götürmeyiniz. >> Bilindi i üzere büyük bafl hayvanc l kta Arjantin çok iyi yerlerdedir. Bu yüzden deri eflyas n hediye olarak götürmeyiniz. >> Elektronik malzemeler de popüler hediyeler aras ndad r. AVUSTRALYA 51 >> Hediye verme Avustralya ifl kültürünün bir parças de ildir. Ancak bir eve davet edildiyseniz çiçek, çikolata, ülkenizle ilgili sanatsal de eri olan bir hediye veya bir flifle flarap götürebilirsiniz. >> Kendi yörenizden aç klamal bir kitap di- er güzel bir hediye seçene i olabilir. >> Ayr ca Türkiye ile ilgili bir yiyecek de kabul görebilir. Bu yiyeceklerin fliflelenmifl veya teneke ambalaj olan bir kutuda götürülmesinde fayda vard r, aksi halde Avustralya gümrü- ü el koyabilir. Hediyenin gerçek maliyetinden ziyade, iyi düflünülmüfl bir hediye olmas na özen gösteriniz.

53 ARAfiTIRMA BOL VYA >> yi niyetli davran fllar hediyelerden daha fazla makbuldür. >> Herhangi bir hediye takdirle karfl lanacakt r. >> Ülkenizle ilgili bir hediye daha da ilgi çekecektir. 52 ÇEK CUMHUR YET >> Çok fazla pahal olmayan kaliteli hediyeler kabul görmektedir. >> En uygun hediyeler kalem, hesap makinesi, çakmak, skoç, Bourbon veya Konyak gibi alkollü içkiler olacakt r.

54 EKVATOR >> Bir eve davet ald n zda çiçek, pasta ve çikolata götürebilirsiniz. >> Cenaze törenlerini ça r flt rd için zambak götürmemeye çabalay n z. >> E er gitti iniz evde ifl yapt n z kiflilerin çocuklar n n da oldu unu biliyorsan z, onlar için de bir fleyler götürmeyi ihmal etmeyiniz. >> Kaliteli flarap ve viski iyi seçeneklerdir ancak yabanc bira pek makbul de ildir. >> Ambalajlanm fl hediyeler genellikle aç lmamaktad r. EL SALVADOR 53 >> Bir eve davet ald n zda çikolata veya flekerleme götürebilirsiniz. >> Beyaz çiçek götürmekten kaç n n z.

55 ARAfiTIRMA F NLAND YA >> Toplant ya gitti iniz gibi hemen ifle koyulman z tavsiye edilmektedir. Hediye beklenmemektedir. Belki ziyaretinizin sonunda çok ufak bir hediyeyi kendilerine takdim edebilirsiniz. >> Bir Fin evine davet ald ysan z, bir flifle flarap veya çiçek götürebilirsiniz. >> Finliler göz boyayan ve zenginlik gösteren fleylerden hofllanmazlar bu yüzden çok fazla gösteriflli ürünler götürülmesinden kaç n lmal - d r. 54 F L P NLER >> Kontrat bir kez imzaland ktan sonra, yeni ortaklar n za hediye vermek konusunda haz rl - n z yap n z. Bu hediyeler içerisinde çok nezih bir lokantada akflam yeme i, erkekler için viski, kad nlar için parfüm yerinde olacakt r. >> Bir Filipin evini ziyaret ederken, çiçek, çikolata veya flekerleme götürebilirsiniz. >> Alkollü içecek veya a r yiyeceklerin gönderilmemesine dikkat edilmelidir. Kendi ülkenizle veya bölgenizle ilgili bir yiyecek de iyi karfl lanabilir. >> Baz aile toplant lar nda özellikle vaftiz törenlerinde orada bulunan çocuklara bir avuç dolusu metal para verilmesi bir gelenektir.

56 RLANDA >> Pratik ve orta düzeyli fiyatlardaki hediyeler uygun olabilir. Kaliteli kalemler veya ülkenizi tan t c kitaplar iyi seçeneklerdir. >> Akflam yemekleri için en uygun hediye bir flifle kaliteli flarap, bir kutu çikolata veya basit bir çiçek demeti olabilir. Bilindi i gibi k rm z güller özel günler için ayr lmakta leylak ve zambak ise cenaze törenleri için uygun düflmektedir. Di er kalan her türlü çiçek götürülebilir. >> E er bir hediye al rsan z, bunu kiflinin önünde aç n ve teflekkürlerinizi iletmeyi de ihmal etmeyin. SVEÇ 55 >> Hediyeler genellikle sosyal olaylar için düflünülmelidir. Özellikle özel bir gecenin sonras nda teflekkür etmek için gönderilebilir. E er çiçek göndermeyi planl yorsan z akflam yeme ine giderken yan n zda götürünüz. Ancak eve vard n zda ve ev sahibesine çiçekleri iletirken ambalaj n açt n zdan emin olunuz. >> Bir sveç evine davet ald n zda, çiçek, alkollü içecekler, flarap, pasta veya çikolata en uygun hediyeler aras nda yer almaktad r. Çocuklar için de flekerleme düflünülebilir. >> Alkollü içecekler sveç te çok pahal oldu u için kabul görmektedir. >> Ülkenizle ilgili kitaplar, masa aksesuarlar gibi hediyeler uygun düflmektedir.

57 ARAfiTIRMA SV ÇRE >> Afl r derecede pahal hediyeler vermemeye özen gösteriniz. Fazla cömert davran fl n z rüflvet olarak alg lanabilir. >> E er bir sviçreli evine davet ald ysan z, çiçek, kaliteli çikolata en iyi hediye seçenekleridir. >> Tercümanlara bahflifl yerine güzel bir hediye düflünebilirsiniz. B çak, makas, çatal ve kesici aletlerin her türünden kaç n lmal d r. Bu tür aletler arkadafll ve yak n ba lar zedelemektedir. Ayr ca büyük pelüfl fleklinde olan banyo havlular da de erli hediyeler aras ndad r. >> En iyi hediyeler aras nda bölgenizle ilgili kitaplar, kaliteli viski veya konyak yer almaktad r. 56 TAYLAND >> Taylandl lar parlak renklerden hofllanmaktad rlar. Bu yüzden parlak renkli ka t ve kurdelelerle hediyenizi ambalajlay n z. Ayr ca ambalaj ka d n y rtarak açmak iyi bir izlenim b - rakmayabilir. >> Mümkünse sade ve fazla pahal olmayan hediyeler götürün. >> Üç, flans getiren bir say d r. >> Eve davet edildi inizde, çiçek (karanfil d - fl nda), pasta veya meyve götürebilirsiniz. >> Di er popüler hediyeler aras nda kad n kozmetik ve parfümleri, brendi, kravat, sigara, k rtasiye ve ülkenize has herhangi bir hediye bulunabilir.

58 TAYVAN >> thal alkollü içecekler ve alt n kalemler en iyi hediye seçenekleridir. >> Havyar, som bal, mersin bal, karides i hediye olarak düflünmeyin, çünkü bu deniz mahsulleri bu bölgede çok fazla bulunmaktad r. >> Hediye verirken üç kez srar etmenizde fayda vard r. >> Siz de hediye al rken birkaç kez reddetmenizde fayda vard r. Hediye verirken al c kiflinin mali durumunu da hesaba katman z gerekmektedir. Müsrif say labilecek bir hediyeye karfl l k vermekte zorlanabilirler ve bu durum sizin ifl iliflkinizi zedeleyebilir. UKRAYNA 57 >> Ülkede zor bulunan Bat ya has ürünler takdirle karfl lanmaktad r. >> Kravat, buna ilaveten çakmak, k rtasiye malzemeleri ve pahal olmayan saatler çok uygun hediyelerdir. >> E er birisinin evine davet al rsan z, çiçek, alkollü içecekler veya g da ürünlerinden birini götürebilirsiniz. E er alkollü bir içecek götürecekseniz votka d fl nda bir içki olsun. Ülkede konyak ve flampanya da bulunmaktad r. KAYNAK: GEME -FARKLI KÜLTÜRLERDE HED YE VERME, Haz rlayan: Vural ÇEK NMEZ

59 ARAfiTIRMA KAYNAK: Deloitte Türkiye * anahtar olabilecek önemli hususlar n bafl nda geliyor. Peki, bu önlemler neler olmal ve nas l hayata geçirilmelidir? 58 Krizde baflar n n anahtar do ru insan kaynaklar d r DÜNYADA SÜRMEKTE OLAN EKONOM K KR ZE KARfiI fi RKETLER N ALMASI GEREKEN PEK ÇOK ÖNLEM BULUNUYOR. BUNLARIN BAfiINDA SE NSAN KAYNAKLARININ DO RU YÖNET LMES GEL YOR. DELO TTE TÜRK YE N N GERÇEKLEfiT RD ARAfiTIRMA MAK NE ÜRET C S F RMALARIN NSAN KAYNAKLARINI KR Z ORTAMINDA NASIL YÖNETMES GEREKT NE DA R DE ERL B LG LER SUNUYOR. Kriz küresel olarak tüm pazarlarda kendini hissettirmeye devam ediyor ve bir süre daha yo un tipinin devam edece i düflünülüyor. Tüm flirketler kendi bilgi ve tecrübelerine uygun olarak tedbirlerini ald ve almaya devam ediyor. Fakat gelecek için belirsizlik hala devam ediyor. Dolay s yla, ürün ve müflteri portföyünüzü optimize etmeye, maliyetleri kontrole, risklere karfl tedbirler almaya, vergi optimizasyonu ve nakit ak fllar n düzeltmeye ve gelifltirmeye devam etmenizde büyük yarar var. Bu önlemlerin yan s ra do ru insan kaynaklar yönetimi de krizde baflar n n K KEZ HESAPLAYIN, B R KEZ fiten ÇIKARIN Tüm çal flanlar kapsayacak flekilde yap - lan iflten ç karmalar sadece s k nt yaratmakla kalmay p, ayn zamanda verimi de düflürmektedir. Bunun nedeni ise, iflten ç karmalar n kötülerle birlikte iyileri de süpürmesidir ve özellikle kriz sonras büyümeye çal flma dönemlerinde iyi eleman eksikli inin ac s kötü bir flekilde hissedilir. Ekonomik darbo azda, iflten ç karmalar s ras nda bunu dikkate al n. flten ç karma stratejiniz, yetenek ortam n z n ayr nt l bir görünümü ile birlikte, uzun ve k sa vadeli ifl gereksinimlerinizi büyük bir dikkatle dengelemelidir. fieffaf OLUN Ekonomik kriz vurdu unda, çal flanlar da gerginleflir ve neler olup bitti ini bilmediklerinde, her fleyin kötü gitti ini varsayarlar. Bu da insanlar n daha önce hiç olmad klar kadar verimli olmalar na ihtiyac n z oldu u bir dönemde, verimlili in büyük ölçüde düflmesine neden olabilir. Bu ayn zamanda, en iyi yeteneklerinizden baz lar n n kaderlerini kendi elleri ile çizmelerine ve gemiyi terk etmelerine neden olur. Çal flanlar - n z onlara karfl dürüst davrand n z hissederlerse, siz kötü haberler veriyor olsan z bile, daha sad k ve verimli olacaklard r. K M N ÖNEML OLDU UNU B L N flsizlik yüksekken bile, kritik yetenekler daima az bulunur olmufllard r. Zor zamanlarda, flirketlerin kritik yeteneklere her zamankinden daha fazla ihtiyac olur. Sorun hangi çal flanlar n flirketiniz üzerinde en büyük etkiye sahip oldu unu bilmenin zor olmas d r. Bir kritik yetenekler haritas ç kar n (örne in de erli akademik bilgi birikimine sahip bireyler, daha fazla de er katan bireyler ya da flirket içinde önemli etkiye sahip bireyler). Kritik ve de er katan bu çal flanlar flirkette tutman z sa layacak stratejiler gelifltirdi inizden emin olun. Di er bir yandan da, bu tip dalgalanmalar n, verimli olmayan çal flanlar n zdan

60 baz lar n iflten ç karmak için iyi bir f rsat olaca n da unutmay n. Zor koflullarla karfl karfl ya kalmak bunalt c d r. Belirsizlik kol gezmektedir ve maliyetleri düflürme çabalar ço unlukla gündemdeki en önemli maddedir. Liderler bugünün zorlu ifl ortam nda çözümler bulmaya çabalarken, gelece e bakmak, zaten bunalt c olan bu görevi daha da bunalt c hale getirir. Tahminler alt y ll k bir süre içinde, nüfusun sadece yüzde 20 lik bir bölümünün ifllerin yüzde 60' n yapabilmek için gerekli becerilere sahip olaca n göstermektedir. fiimdi bir de yetenekleri bugünden iflten ç karman n neden olaca riskleri bir düflünün. fiu anda yaflanan olumsuz dalgalanmalar bazen baflar n n temel unsurlar n unutmam za neden olur. Yetenek yönetimi, tüm flirketler aç s ndan yönetilmesi en önemli ve en temel süreçtir. Darbo azda yetenek yönetimini etkili bir flekilde yapan flirketler, krizden daha önce oldu undan çok daha iyi bir durumda ç kabilirler. Daha az ile daha fazlas n yapma konusunda birkaç kullan fll ve kan tlanm fl ipucunu burada bulabilirsiniz. Ekonomide yavafllamalar n oldu u dönemlerde, yöneticilerin maliyetleri düflürmenin en h zl yolu olarak ilk u rad klar yer genellikle K departman d r. Ve bugün ekonomide yaflanmakta olan yavafllama da bir istisna de ildir. Dünyan n her yerindeki flirketler krizi atlatmak amac yla çal flan say s n önemli ölçüde azaltmaya devam ediyor. Ama küçülmek tek bafl na bir strateji de ildir. Yanl fl insanlar iflten ç karmaktan ve mevcut ve gelecekteki büyümeyi k s tlamaktan kaç nmak için tüm k sa vadeli önlemler, flirketin uzun vadeli yetenek stratejisi ve genel ifl hedefleri ile büyük uyum içinde olmal d r. Ana ifl stratejileri üzerine odaklanan ve flirketin mevcut kaynaklar ve gelecekteki gereksinimleri ile ilgili güçlü bir fikre sahip olan K liderleri, kurumlar n n zor zamanlarda dayan kl ve rekabetçi kalmaya devam etmelerinde önemli bir rol oynarlar. fi N Z N GEREKS N MLER S ZE YOL GÖSTERS N fl stratejileri darbo az dönemlerinde genellikle de iflikli e u rar ve bu nedenle K liderlerinin flirketin nabz n tutmalar için bundan daha önemli bir zaman yoktur. Yetenek yönetimi stratejileri daima ifl stratejisi ile iç içe olmal ve bu tür zamanlarda, bunun önemi daha da artmaktad r. Personel konusunda al nan tüm önemli kararlar kurumsal strateji süzgecinden geçirilmelidir: Bugün flirket aç s ndan önemli olan nedir ve bu öncelikleri nas l destekliyoruz? Bu flirket aç s ndan en önemli olan noktada de er yaratmakla ilgilidir. Bu noktada, kararlar çok daha net bir hal al r. NEREYE G TT N Z B L N Yaflanan bir darbo azda K departmanlar çok bunalabilir ve bu da resmin tamam n n gözden kaç r lmas n kolaylaflt r r. Er ya da geç, ekonomi kendisini toparlayacakt r. Ekonomi kendini toparlad nda, yetenek yönetim stratejiniz flirketin yenilenen büyüme hedeflerini desteklemeye haz r olacak m yoksa haz rl ks z m yakalanacaks n z? stihdam durdurmay n darbo azdan ç kman za ve gelece e daha iyi haz rlanman za yard mc olabilecek ve oyunun kaderini de- ifltirebilecek baz kiflileri flirkete kazand rmak için bu iyi bir zaman olabilir. Bugün alaca n z kararlar n gelecek üzerinde do rudan bir etkisi olacakt r. Yaflanan düflüflü yönetmek için kararlar al rken, kendinizi yükselifle haz rlad n zdan da emin olun. Bu günler yönetici olmak için çok zor zamanlar ama unutmayal m bu zor günler ayn zamanda da önemli f rsatlar da içermektedir. K saca ifade etmek gerekirse, K departman, ifller ile daha iç içe olma ve gerçek bir stratejik ifl orta olma rolü üstlenme flans na sahiptir. fiirketin karfl karfl ya oldu u acil sorunlar n üstesinden gelmesine yard mc olan ve gelecekte de baflar l olman n temellerini atan yetenekli bir K ekibi, bu darbo azda paha biçilemez bir güçtür. Umar z bu fikirler flirketinizin önümüzdeki zorlu günlerde ayakta kalmas n sa lar ve büyümesine yard mc olur. * Deloitte Türkiye nin haz rlad bu çal flma, Deloitte Kanada n n People are at the heart of business success adl çal flmas ndan esinlenerek ortaya ç kar lm flt r. 59

61 RÖPORTAJ TÜB TAK TÜB TAK Makine malat Teknolojileri Grubu na baflvurular 4 kat artt YILINDA MAK TEG'E 243 ADET PROJE BAfiVURUSU YAPILMIfi KEN, 2007 YILINDA BU RAKAM 603'E, 2008 YILINDA 966'YA ÇIKTI YILI ÇER S NDE fiu ANA KADAR BAfiVURUSU YAPILAN PROJE SAYISI SE 665 ADET. BUNA GÖRE, 2006 YILINA KIYASLA 2008 YILINDA MAK NE MALAT SEKTÖRÜNDEN TÜB TAK A BAfiVURUSU SAYISI YAKLAfiIK 4 KAT ARTMIfiTIR K, BU OLDUKÇA ÖNEML B R RAKAMDIR.

62 61

63 RÖPORTAJ 62 TÜB TAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programlar Baflkanl - ve Makina malat Teknolojileri Grubu (MAK TEG) olarak faaliyetlerinizden bahsedebilir misiniz? TÜB TAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programlar Baflkanl (TEYDEB), teknolojinin toplumsal faydaya dönüflme sürecini h zland rmak için ülkemiz sanayi kurulufllar n n araflt rma-teknoloji gelifltirme ve yenilik faaliyetleri ile süreç gelifltirme çal flmalar n desteklemek amac yla kurulmufltur. Böylelikle, ülkemiz kurulufllar n n araflt rma-teknoloji gelifltirme yetene inin, yenilikçilik kültürünün ve rekabet gücünün artt r lmas hedeflenmektedir. TEYDEB, bahsedilen hedefler do rultusunda, destek programlar tasarlamakta ve yürütmektedir. TÜB TAK TEYDEB sektörler baz nda befl ayr grup alt nda yap lanm fl bulunuyor. Bu gruplar, Makine, malat Teknolojileri Grubu (MAK TEG), Malzeme, Metalurji ve Kimya Teknolojileri Grubu (METATEG), Elektrik, Elektronik Teknolojileri Grubu (ELOTEG), Biliflim Teknolojileri Grubu (B LTEG) ve Biyoteknoloji, Tar m, Çevre ve G da Teknolojileri Grubu (B YOTEG) dur. TÜB TAK TEYDEB taraf ndan yürütülen destek programlar ve kodlar flunlard r: 1501-Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Program, 1503-Proje Pazarlar Destekleme Program, 1507-KOB Ar- Ge Bafllang ç Destek Program, Teknoloji ve Yenilik Odakl Giriflimleri Destekleme Program (TEKNOG R - fi M) ve 1509-Uluslararas Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Program. TÜB TAK TEYDEB bünyesinde özel sektöre yönelik yürütülen Ar-Ge destek programlar na teknoloji gelifltirmeye ve yenilikçili e yönelik Ar-Ge faaliyetleri için yap lan proje baflvurular nda proje hedefleri olarak; yeni ürün üretilmesi, ürün kalitesi veya standard n n yükseltilmesi, maliyet düflürücü ve standart yükseltici yeni tekniklerin gelifltirilmesi ve yeni üretim teknolojilerinin gelifltirilmesi beklenmekte ve bu kapsamdaki Ar-Ge projeleri desteklenmektedir. Bu do rultuda, Makina malat Teknolojileri Grubu (MAK TEG), TÜB TAK TEYDEB bünyesinde gelifltirilmifl çeflitli destek programlar na baflvuruda bulunan özel sektör sanayi kurulufllar m z n proje baflvurular n de erlendirmekte ve desteklenmesine karar verilen projelerde, proje faaliyetleri izlenerek gerekli hibe deste i kurulufllar m za aktar lmaktad r. Özel sektör kurulufllar n n makine ve imalat teknolojileri alan nda sunduklar proje önerileri MAK TEG Grubu uzmanlar taraf ndan yap lan ön inceleme TEYDEB bünyesinde gelifltirilmifl çeflitli destek programlar na baflvuruda bulunan özel sektör sanayi kurulufllar m z n proje baflvurular n de erlendirmekte ve desteklenmesine karar verilen projelerde, proje faaliyetleri izlenerek gerekli hibe deste i kurulufllar m za aktar lmaktad r. süreci sonras nda de erlendirilmek üzere ilgili alanlarda akademik çal flmalar olan hakemlere ve Komitemize sunulmakta, desteklenmesi uygun bulunan projeler 6 ayl k dönemler halinde takip edilerek desteklenmektedir. Türk makine sektörü ile ortaklafla düzenledi iniz faaliyetleriniz neler? Hangi konularda sektörü destekliyorsunuz? TÜB TAK taraf ndan özel sektör firmalar na yönelik olarak destek programlar n n tan t lmas na yönelik Ar-Ge günleri düzenlenmektedir. Bu etkinlikler kapsam nda yap lan sunum, çal fltay ve paneller ile firmalar kendilerine sunulan olanaklar / f rsatlar hakk nda bilgi sahibi olmaktad rlar. Destek koflullar n dinleyen pek çok firma desteklerden yararlanmak için detayl bilgi istemekte, TÜB TAK internet sitesini ziyaret etmekte ve TÜB TAK a proje baflvurusunda bulunmaktad rlar. TÜB TAK taraf ndan sa lanan desteklerin Ar- Ge nin fonlanmas n n ötesinde, Ar-Ge faaliyetlerinin kurumsallaflmas, proje yürütme yetene i kazand ran, yenilikçilik, d fla aç kl k ve iflbirli i kültürü oluflturma gibi konularda etkili bir mekanizma oldu u TÜB TAK tan Ar-Ge yard m kapsam nda destek alan firmalar n ortak görüflüdür. Genel olarak, sektör ayr m yap lmaks - z n TÜB TAK bünyesindeki destek programlar n n özel sektör sanayi kurulufllar m za tan t lmas na yönelik etkinlikler düzenlenmektedir. Bu kapsamda, çeflitli illerde sanayi kurulufllar m z ile genifl kat l ml bilgilendirme toplant lar düzenlendi, düzenlemeye devam etmektedir. Son olarak genifl kat l ml olarak TÜB TAK Baflkanl k Binas 'nda gerçeklefltirilen etkinlikte, Destek Programlar Uygulama Esaslar nda Yap lan De ifliklikler, Proje Önerisi Haz rlama ve De erlendirme Süreçleri, Ar-Ge Yard m stek Formunun K lavuzuna Göre Haz rlanmas, Yeminli Mali Müflavirler Taraf ndan Düzenlenen Raporlara iliflkin firmalara bilgilendirme yap ld. Gerek destek programlar m z n tan - t m, gerekse firmalar n Ar-Ge nin önemini kavramalar, proje haz rlama becerileri kazanmalar amac yla sektör kurulufllar n n veya bölgesel sivil toplum kurulufllar n n ça r s üzerine zaman zaman bilgilendirme ve paylafl m toplant lar na da yap l yor. Böylece firmalar n Ar-Ge ye yönelmeleri, destek programlar m zdan daha etkin bir flekilde yararlanabilmelerine yard mc olunmaktad r. Türkiye makine sektörünü nas l de erlendiriyorsunuz? Ülkemiz geliflmekte olan her ülke gibi kendi ihtiyaçlar n yerli olarak karfl layabilmek, dünya pazarlar na ürün sunabilmek için üretim yapmak zorundad r. Üretim yapmak için de makinelere ihtiyaç vard r. Dolay s yla makine imalat, özellikle de makine imal eden makinelerin imalat ülkelerin gücünde belirleyici bir role sahiptir. Ülkemiz makine imalat sektöründe y llara göre üretimini artarken, makine it-

64 halat da ayn oranda artmaktad r. Bu durum, imalat n ithalata ba ml oldu- unu ve teknoloji ürünlerinde yurt d - fl ba ml l n hala devam etti ini göstermektedir. Bu ba ml l ktan kurtulman n yolu, ülkemiz makine sektörünün Ar-Ge yaparak kendi özgün tasar mlar ile farkl l k yaratan yenilikçi ürünler ortaya koyma noktas nda baz s k nt lar oldu unu düflünmekteyiz. Makine sektörümüzde genel olarak hakim olan, geliflmifl ülkelerdeki ürünlerden tersine mühendislik yöntemi ile benzeterek üretim yapma al flkanl n de ifltirmemiz gerekmektedir. Bu yöntem, sanayi üretimine yeni bafllayan ülkeler için oldukça faydal olmakla birlikte, ülkemizin potansiyeli dikkate al nd nda, tersine mühendislik ve lisansl üretimden s yr larak kendi özgün tasar mlar n ve dolay s yla özgün ürünlerini oluflturma zaman gelmifltir. Ayr ca özellikle makine teknolojisini yak ndan ilgilendiren sensör teknolojileri, robot teknolojileri, lazer teknolojileri, elektronik kart ve devre imalat gibi disiplinler aras konularda teknolojik d fla ba ml l - m z sürmektedir. Yaz l m konusunda önemli ölçüde ulusal geliflim sa lanm flt r, ancak makinelerin beyni diyebilece imiz nitelikli makine donan mlar konusunda hala yeterli olmad - m z düflünmekteyiz. Ülkemiz makine sektörü, nitelikli ve genç insan gücünün fazlal ve iflçilik maliyetlerinin nispeten ucuz olmas ile oldukça rekabetçi bir potansiyele sahiptir. Son y llarda ülkemiz makine sektörü oldukça önemli geliflmeler kaydetmifl ve birkaç y l öncesine kadar ülkemizde üretilmesi hayal olarak görülen pek çok ileri teknoloji ürünü makine ve ürün bugün rahatl kla üretilebilir hale gelmifltir. Otomotiv konusunda önceleri sadece montaja yönelik olan yat r mlar m z art k çeflitli modeller için dünyadaki tek üretici olma konumuna ulaflm fl ve ülkemiz kendi imkanlar ile imalat tesisini kurabilir, hatta kendi araç tasar mlar n yapar hale gelmifltir. Kalite konusundaki s k nt lar n aflan ülkemiz makine üreticileri dünyan n dört bir yan na y llarca güvenle kullan lan makinelerini ihraç etmektedirler. Özellikle makinecilikte Ar-Ge çal flmalar konusunda Türkiye nin durumunu nas l de erlendiriyorsunuz? Dünya ile karfl laflt r ld nda Türkiye nas l bir konumda sizce? Son 4 y lda makine imalat sektörünün TÜB TAK a proje baflvuru say s nda ciddi bir art fl gözlemlenmektedir y l nda TÜB TAK a yap lan baflvurular n yüzde 34 ü makine imalat sektöründen gelirken 2009 y l Eylül ay itibar yla bu oran yüzde 44 e ulaflm flt r. Baflvuru say s ndaki art fl sevindiricidir ancak ülkemiz sanayinin genel anlamda Ar-Ge çal flmalar na yönelimi yeterli düzeyde de ildir. Bunun birlikte özellikle son y llarda, makine sektöründe faaliyet gösteren firmalar n Ar-Ge çal flmalar na daha fazla yöneldi ini görmekteyiz. Bunun en güzel kan t, son y llarda MAK TEG'e sunulan proje baflvurular n n say s d r y l nda MA- K TEG'e 243 adet proje baflvurusu yap lm fl iken, 2007 y l nda bu rakam 603'e, 2008 y l nda 966'ya ç km flt r y l içerisinde fluana kadar baflvurusu yap lan proje say s ise 665'dir. Buna göre, 2006 y l na k yasla 2008 y - l nda makine imalat sektöründen TÜB - TAK a baflvurusu say s yaklafl k 4 kat artm flt r ki, bu oldukça önemli bir rakamd r. Proje önerilerindeki art fllara paralel olarak baflvuru yapan kurulufl say lar nda da ciddi art fl gözlemlenmektedir. Özel sektörde Ar-Ge kültürünün özümsenmesi ve bu kültürün yerleflmesi zaman al c bir süreç olup, TÜ- B TAK n proje destekleri ile bu süreç h zlanmakta ve sistematik Ar-Ge yapabilen firmalar m z n say s h zla artmaktad r. Sonuç olarak iyi bir yolda ilerledi imizi söyleyebiliriz, ancak makine sektöründe ve genel olarak tüm sanayi sektörlerimizde Ar-Ge çal flmalar henüz yeterli düzeyde de ildir. Örne in, 2006 y l itibariyle Ar-Ge harcamalar n n Gayri Safi Yurt çi Has laya (GSY H) oran Almanya 'da yüzde 2,51, Fransa'da yüzde 2,12 iken, 2007 y l itibariyle bu rakam ülkemiz için yüzde 0.71 olarak gerçekleflmifltir. Türkiye, Avrupa Birli i nin stratejik hedefiyle de uyumlu olarak, 2004 sonlar ndan bafllayarak bir dizi önlem üretmifl ve 2013 y l na kadar Ar- Ge harcamalar n n Gayri Safi Yurt çi Has laya (GSY H) oran n yüzde 2 ye yükseltmeyi hedefleyen bir strateji oluflturmufltur. Ar-Ge ye ayr lan kayna- n art r lmas n n yan s ra sanayi kurulufllar n n toplam Ar-Ge harcamalar ndaki pay n n ço unlu u oluflturmas ulusal bir hedeftir te Ar-Ge harcamalar n n GSY H e oran n n yüzde 2 ve özel sektörün Ar-Ge harcamalar ndaki pay n n yüzde 50 olmas hedeflenmektedir. Avrupa Birli i Komisyonu nca haz rlat - lan raporlarda, Makina sektörü, mühendislik sanayilerinin önemli bir bölümüdür ve Avrupa Birli i ekonomisinin bafll ca dayana ve önemli temel dire- idir ifadesi yer almaktad r. Makina sanayii; g da sanayii, tekstil, mobilya, otomotiv, gemi infla, malzeme tafl ma, tar m, inflaat, nakliye, kimya, t bbi ekipmanlar, elektronik, uzay-havac l k, savunma sanayileri gibi bütün önemli sektörlerin verimlili ini etkilemektedir. Bütün sanayi kollar n n performans son derece etkin çal flan Avrupa makine sektörüne ba ml durumdad r. Ekonomik ve sosyal geliflmenin kayna- olarak Ar-Ge ye dayal yenilikçili e (inovasyon) daha fazla yat r m yapma düflüncesi özellikle son 25 y ld r tüm dünyada kabul görmüfltür. ABD, Japonya, Almanya, sveç gibi ekonomisi güçlü ülkelerce benimsendi i kadar, sonradan büyük ilerleme gösteren, G. Kore, rlanda, srail, Finlandiya gibi ülkelerin de baflar s n n arkas ndaki neden, bu yaklafl m n politika haline getirilerek kararl l kla uygulanmas d r. Türkiye nin toplam makine imalat de- eri bak m ndan Avrupa ülkeleri aras nda 6. s rada yer ald görülmektedir. Türkiye den daha fazla imalat olan ülkeler ise; Almanya yüzde 40 talya yüzde 19, ngiltere yüzde 9, Fransa yüzde 10 ve spanya yüzde 5 d r. Türkiye spanya ya yak n bir konuma gelmifltir. Makine sektöründe de di er sektörler gibi yeni ürün, süreç gelifltirme çal flmalar pazar n talepleri do rultusunda yap lmaktad r. MAK TEG e yap lan proje baflvurular a rl kl olarak otomotiv, özel amaçl tezgâh ve imalat üniteleri, otomasyon uygulamalar ve s - n rl olarak da savunma ve havac l k ile yenilenebilir enerjilere yönelik çal flma- 63

65 SEKTÖRDEN 64 lardan oluflmaktad r. Ancak günümüzde makine sektöründeki Ar-Ge çal flmalar elektrik-elektronik, kontrol, malzeme gibi di er disiplinler ile yo un iliflkili hale gelmifl durumdad r. Yani makine teknolojilerinin al fl lagelmifl imalat, s, mekanizma, enerji gibi alt dallar yerini farkl disiplinlere ve farkl özel alt teknolojilere b rakmak durumundad r. Geliflmifl ülkelerdeki güncel çal flmalara bakt m zda mikro-elektromekanik, biyomekanik ve nano uygulamalar ile karfl laflmaktay z. Makine ihracat n artt rabilmek için yap lmas gerekenler neler? Ar-Ge ve yenilikçili in ana hedefi, rakiplere göre önde olmak ve önde kalmaya devam etmek olarak yorumlanmal d r. Günümüzde bilgiye ve dolay - s yla teknolojiye hakim olan toplumlar, ayn zamanda dünya ticaretine de hükmetmektedir. Bilgiye ve teknolojiye ise ancak Ar-Ge çal flmalar ile hakim olunabilir. Bu do rultuda, makine-imalat sektörümüzün Ar-Ge çal flmalar na a rl k vererek katma de eri yüksek, yenilikçi ve özgün ürünler ortaya koymay hedeflemesidir. hracat n art r labilmesi için markalaflma ve markan z n kalite, güvenilirlik, h zl ve yayg n servis hizmeti ile kan tlanmas zorunludur. Makine ihracat bir anlamda teknoloji ihracat d r ve teknolojik ba ml l k do- urdu undan tekstil veya g da ürünleri gibi tek kullan ml k ürünlerin sektörüne benzememektedir. Ortado u ülkeleri, Kuzey Afrika ülkeleri ve komflu ülkelerimiz bu anlamda ihracat için bir f rsat oluflturmaktad r. Bu pazarlar makine aç s ndan hala bakir ve kolayl kla girilebilir durumdad r. Bu baflar l rsa, makine ihracat m z da önemli ölçüde artacakt r, aksi takdirde ithalat/ihracat dengemiz sürekli ithalat yönünde artmaya devam edecektir. Ülkemiz makine ihracat n n yüzde 60 AB ülkeleri ile ABD ve Kanada gibi geliflmifl ülkelere yöneliktir. Bu geliflmifl pazarlarda yer edinmenin en önemli flart ; güncel teknolojileri kullanmak, mevcut tasar mlar müflteri beklentilerine göre gelifltirmek, kaliteye önem vermektir. Makine imalat sektörü, kal c ve süreklilik arz eden Ar- Ge yap lanmas ve bilinci ile güncel teknolojileri ve yenilikleri uygulayan, kaliteli, farkl hedef pazarlar n standartlar ile uyumlu, güvenilir makineler imal etmeli ve imalatta müflteri isteklerine cevap verecek esnek üretim metotlar n uygulama yetene ine sahip olmal d r. fiüphesiz bunlar kurumsal bir Ar-Ge çal flmas ile mümkündür. Firmalar n uzun vadeli ve kal c rekabet sa layabilmek için, gerekli kaynaklar ay r p Ar- Ge ye gereken önemi ve önceli i vermesi gerekmektedir. Size göre makine sektörünün sorunlar neler? Sektördeki Ar-Ge bilincinin azl ve Ar-Ge çal flmalar na ayr lan kaynaklar n yetersizli i en büyük sorunu oluflturuyor. Sektörde yerleflmifl lisanl üretim ve tersine mühendislik anlay fl ndan mutlaka s yr lmak gerekmektedir. Di- er taraftan ülkemizde nitelikli genç nüfus say s oldukça fazla olmakla birlikte, özellikle küçük firmalarda yeterli düzeyde makine mühendisi istihdam - n n olmad n gözlemlemekteyiz. Bu

66 durum da özellikle KOB 'lerimizin teknoloji gelifltirme ve Ar-Ge'ye yönelme konusunda s k nt çekmesine yol açmaktad r. Ayr ca ülkemizde makine sektörünün sorunlar n n bafl nda yetiflmifl, kalifiye eleman s k nt s gelmektedir. Tüm sektörleri yak ndan ilgilendiren ara eleman sorunu makine sektörü için de geçerlidir. Teknoloji ve Ar-Ge aç s ndan bakt - m zda en büyük sorun üretebildi imiz makinelerin alt teknolojilerine hala hakim olamamam zd r. Bu teknolojileri sadece kullan r durumday z, tasarlama veya gelifltirme konusundaki katk lar - m z maalesef s n rl düzeyde kalmaktad r. Örne in bir lazer kesme tezgah üretebiliyoruz, ancak bu tezgah n as l fonksiyonunu gerçeklefltiren k sm olan lazer ünitesini haz r temin etmek zorunday z. Bu durum da ülkemizi teknolojiyi gelifltiren de il, takip eden bir konuma itiyor. Ayr ca s nai mülkiyet haklar n n korunmas na önem verilmeli, özellikle yeni gelifltirilen, rakiplerin imal ettiklerine göre belirli farkl l klar olan makineleri için mutlaka patent veya faydal model tescilleri al narak bu ürünler koruma alt na al nmal d r. Bu sorunlar aflmak için neler yap - labilir? Ülkemiz makine sektörünün Ar-Ge ve teknoloji gelifltirme faaliyetlerine yönelimi konusunda üniversite-sanayi iflbirli inin oldukça önem tafl maktad r. Üniversitelerimizde bulunan teorik bilgi ile sanayi kurulufllar m zdaki uygulamaya yönelik tecrübelerin mutlaka ticari olarak farkl l k ve yenilik yaratan ürünlere dönüfltürülecek flekilde bir araya getirilebilmesi gerekmektedir. TÜB TAK n özel sektöre yönelik destek programlar bu konuda önemli bir görev üstlenmektedir. Di er taraftan sektörde Ar-Ge bilincini art rmaya yönelik e itimlerin düzenlenmesi gerekiyor. A r rekabet koflullar n n oldu u bugünün dünya ticaretinde, firmalar n Ar-Ge ye gereken önemi vermeden uzun vadede ayakta kalamayacaklar n bilmeleri gerekmektedir. Makine üreticileri birbirleriyle üniversitelerimizle veya bahsetti imiz alt teknolojileri gelifltirmeye aday firmalarla iflbirli i içinde olmal d rlar. Avrupa ya veya di er geliflmifl ülkelere bakt m zda firmalar n ortak sorunlar için rekabetten uzak bir flekilde ortaklafla Ar-Ge çal flmalar yapabildi ini görmekteyiz. Nitekim Avrupa Birli- i 7. Çerçeve Program n n temel felsefesi de bu iflbirli i içinde çal flma ve projenin sonuçlar n paylaflabilme esas na dayanmaktad r. Bu alanda Ankara OST M sanayicilerinin ifl makineleri, yenilenebilir enerji ve imalat konular nda yürüttü ü kümelenme ve iflbirli i a çal flmalar ülkemize örnek olabilecek niteliktedir. Özellikle KOB ölçe indeki kurulufllar n mali imkânlar, kaliteli teknik eleman istihdam için yeterli olmad ndan büyük ölçekli Ar- Ge projelerini gerçeklefltirmeleri oldukça zordur. Bu nedenle eski al flkanl klar n terk ederek, birlikte çal flmaya, baz özel konularda ortak araflt rma yapmaya yönelmeleri gerekmektedir. Birlikte çal fl lacak alanlar, ortak kullan mda olan ileri teknoloji alt modüllerin gelifltirilmesi, daha ucuz ve daha kaliteli yeni malzeme teknolojisindeki geliflmelerin izlenmesi, dünya pazarlar ndaki müflteri taleplerinin izlenmesi ve buna göre sektör stratejilerinin tespiti gibi konular olabilir. Üniversitelerimiz ile yap lacak iflbirliklerini çok önemli bulmaktay z. Konular nda uzman pek çok araflt rmac m z var, ancak araflt rma konular kimi zaman sanayinin beklentilerinden uzak, kimi zaman da koflullar sanayi ile iflbirli i içinde çal flmaya uygun de ildir. Bunlar bir flekilde afl p ürünlerimize bilgi katmal y z. TÜB TAK TEYDEB bünyesinde 2008 y l nda firmalara aktar lan toplam hibe tutar 240 milyon TL dir. Bu y l gerçekleflmenin 300 milyon TL nin üzerinde olaca beklenmektedir. Bunun yaklafl k olarak yüzde 40' ndan fazlas makine imalat sektöründen gelen projelere aktar ld n söylenebilir. Eklemek istedikleriniz? Biz katma de er yaratan, yenilikçi fikirleri olan, Ar-Ge ve teknoloji gelifltirme yetene i olan makine sektöründeki tüm firmalar m z n destek programlar - m za baflvurmalar n bekliyoruz. Destek programlar m z ile firmalar m za ciddi miktarlarda geri ödemesiz (hibe) fleklinde kaynak aktar lmaktad r. Örne in, TÜB TAK TEYDEB bünyesinde 2008 y - l nda firmalara aktar lan toplam hibe tutar 240 milyon TL dir. Bu y l gerçekleflmenin 300 milyon TL nin üzerinde olaca beklenmektedir. Bunun yaklafl k olarak yüzde 40' ndan fazlas makine imalat sektöründen gelen projelere aktar ld n söylenebilir. Firmalar, bu kaynaktan yararlanarak, Ar-Ge yeteneklerini, özgün ve yenilikçi ürünler ortaya koyma yeteneklerini art rabilirler. Sanayiciler genellikle Ar-Ge yard m kapsam nda verilen deste in koflullar ve hangi çal flmalar n Ar-Ge kapsam nda de erlendirilece i konusunda sorular yöneltmektedirler. Firmalar n yaflad klar n ifade ettikleri en önemli sorun, de erlendirme süreçlerinin uzunlu udur. Bu konuda TÜB TAK gerek çal flt rd uzman personel say s n artt rarak gerekse proje baflvuru, de erlendirme ve izleme süreçlerini tamamen çevrimiçi (online) hale getirerek çözüm aramaktad r. Her iki tedbirin olumlu sonuçlar al nmaya bafllanm flt r ve de- erlendirme süreçleri giderek h zlanmaktad r. Araflt rma Teknoloji Gelifltirme ve Yenilik faaliyetleri ile ülke sanayimizin tüm sektörleri kendi özgün tasar mlar na sahip ürünlerini gelifltirmeleri böylelikle ürünlerine veya üretim yöntemlerine ait teknolojilere sahip olmalar n ve dünya ölçe inde rekabet etmelerini sa lama yolunda biz üzerimize düflen görevleri yapmaya devam edece iz. 65

67 ÜN VERS TELERDEN 66 Ar-Ge için altyap, maddi kaynak ve araflt rmac gerekli ULUDA ÜN VERS TES MÜHEND SL K FAKÜLTES MAK NE MÜHEND SL BÖLÜM BAfiKANI PROF. DR. MUHS N KILIÇ, B LG N N ÜRET LMES VE TEKNOLOJ N N GEL fit R LMES ARAfiTIRMA VE GEL fit RME FAAL YETLER N GERÇEKLEfiT RECEK DÜZEYDE B LG DENEY M NE SAH P ARAfiTIRMACILARA, YETERL ALTYAPIYA, MADD DESTE E VE ZAMANA HT YAÇ GÖSTERMEKTED R D YOR.

68 Uluda Üniversitesi, Mühendislik Mimarl k Fakültesi, Makine Mühendisli i Bölümü, e itimö retim y l nda lisans, y l nda ise yüksek lisans ve doktora düzeyinde e itim vermeye bafllad. Makine Mühendisli i Bölümü, 20 Profesör, 6 Doçent, 8 Yard mc Doçent, 7 Ö retim Görevlisi ve 19 Araflt rma Görevlisi'nden oluflan güçlü bir akademik kadroya sahip. Bölümünde toplam lisans ö rencisi say s ise 814 (364'ü ikinci e itim ö rencisi). Bölüm ö retim üyelerinin yönetiminde halen 129 yüksek lisans, 37 doktora ö rencisi çal flmalar na devam ediyor. Örgün e itimde ise Zorunlu ngilizce Haz rl k Program uygulan yor. KATMA DE ER YÜKSEK SEKTÖR Uluda Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisli i Bölüm Baflkan Prof. Dr. Muhsin K l ç, makine sektörünün, sürdürülebilir sosyal ve ekonomik kalk nmay sa layabilmek aç s ndan katma de eri yüksek olan sektörlerden birisi oldu unu ve Türkiye aç s ndan büyük önem tafl d - n söylüyor. Makine sektörünün katma de eri yüksek ürünler üreten, kalifiye eleman çal flt ran ve ülke gelir düzeyini yükselten bir sektör oldu una da vurgu yapan Prof. Dr. K l ç, Makine sektörü, tüm di er sektörlere makine vermekte ve imal etti i makinelerde uygulad yeni teknolojiler ile bu sektörlerin verimlili inin artmas - na katk sa lamaktad r diyor. Türkiye de iflçilik yan nda, mühendislik hizmetlerinin de kaliteli ve makul maliyette olmas, makine imalatç s firmalar n rekabet flans n artt r yor. Müflteri istekleri do rultusunda imalatta, mühendislik ve iflçilik ücretlerinin makine üreticisi geliflmifl ülkelerden düflük olmas n n yan s ra, oldukça emek yo un olan bu üretim dal nda firmalar n teknolojik birikimlerinin rekabete imkân verecek düzey oldu unu aktaran Prof. Dr. K l ç flöyle devam ediyor: Bu olumlu yap, ülkemiz makine imalatç s n n, bat firmalar ile gerekti inde iflbirli i yaparak tesislerin yenilenmesi veya yeni yat r mlar n gerçeklefl- Prof. Dr. Muhsin K l ç Uluda Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisli i Bölüm Baflkan Makine sektörü firmalar n ve çal flanlar n 7-8 Haziran 2010 da gerçeklefltirilecek olan ve iki y lda bir düzenlenen Otomotiv Teknolojileri Kongresi Otekon 2010 a davet ediyoruz. tirilmesi flans n art rmaktad r. Sektörün katma de eri, teknolojiye hâkim olma, tasar m yapabilme ve üretim bilgilerine sahip olma ile iliflkilidir. Türkiye nin sürdürülebilir sosyal ve ekonomik kalk nmas n n gerçekleflmesi hedeflerine katk s olabilmesi için Makine Sanayinin üretim alan nda elde edilen üstünlükleri korumas ve gelifltirmesinin yan nda tasar m merkezi olma kavram n benimsemesi gerekmektedir. Ana hedef, ürün know-how na sahip ve uluslararas alanda katma de eri yüksek ürünler ile rekabet eden bir makina sanayinin oluflturulmas olmal d r. Her alanda büyük bir rekabetin yafland günümüzde, rekabet edebilmek için araflt rma ve teknoloji gelifltirmeye dayal bir sanayii yap s gerekmektedir. B LG VE TEKNOLOJ GEL fit R LMEL Türkiye makine sektörünün katma de- er sa lamas nda ve rekabette en önemli sorunlar ndan birisinin bilgiyi ve teknolojiyi gelifltiren de il kullanan bir sanayi olmas oldu una vurgu yapan Prof. Dr. K l ç, Katma de eri yüksek bilgi ve teknoloji gerektiren ürünlerin üretimi yerine ço unlukla ya teknolojiyi üretenlerin lisanslar ile onlar n kontrolünde bedelini ödeyerek ya da teknoloji sahiplerinin çeflitli sebepler ile terk etti i a r ve emek yo un alanlardaki ürünlerin imalat yap lmaktad r diye konufluyor. Sektördeki birçok firman n da kendi özgün tasar m n gelifltirmek yerine rakip ürünlerin kopyalanmas ile üretim yapt n n alt n çizen Prof. Dr. K l ç, Bu ise firman n ulusal ve uluslararas sahada yasal problemler ile karfl karfl ya kalmas n n yan nda ürüne yönelik kalite, performans gibi çeflitli sorunlar n ortaya ç kmas na neden olmaktad r diyor. Bu durumun sektördeki firmalar n Ar-Ge ye yeterli önemi ve kayna ay rarak kendi bilgi ve teknolojisini gelifltirmesi ve üretmesi ile afl labilece ini söyleyen Prof. Dr. K - l ç flöyle devam ediyor: Ancak Ar-Ge için öncelikle araflt rma ve gelifltirme potansiyeline sahip ilgili sektörde yeterli deneyimi olan en az lisans derecesine sahip teknik elemanlar n istihdam gereklidir. kinci olarak Ar-Ge çal flmalar nda yard mc olacak baflta üniversiteler olmak üzere Ar-Ge kurulufllar yla iflbirlikteliklerine ihtiyaç olacakt r. Üçüncü olarak bilgi elde etmek ve teknoloji gelifltirmenin sab r ve zaman gerektirdi- i unutulmamal d r. Makine sektöründeki firmalar n uluslar aras alanda rekabet güçlerini korumalar, ihracata yönelmeleri, araflt rma ve gelifltirme faaliyetlerine, kalite ve teknolojiye yeterince önem vermeleriyle mümkün olacakt r. YETERL ALTYAPI VE MADD DESTEK OLMALI Bilgiyi üretmek ve teknolojiyi gelifltirmek ulusal ve uluslar aras pazarda rekabet edebilmek ve bunu sürdürülebilir olmas n sa lamak için gereklidir diyen Prof. Dr. K l ç sözlerine flöyle devam ediyor: Ancak, bilginin üretilmesi ve teknolojinin gelifltirilmesi araflt rma ve gelifltirme faaliyetlerini gerçeklefltirecek düzeyde bilgi deneyimine sahip araflt rmac lara, yeterli altyap ya, maddi deste- e ve zamana ihtiyaç göstermektedir. Ço u kuruluflun bunu tek bafl na sa lamas olas de ildir. Her firman n kendi 67

69 ÜN VERS TELERDEN 68 Ar-Ge merkezini kurmas ve iflletmesi de fizibil olmad gibi kaynak israf na da neden olacakt r. Di er tarafta say - lar giderek artan üniversitelerimiz önemli bir k sm nda yeterli bilimsel yetkinli e sahip akademisyenler, yap - yönetmelikler akademisyenlerin sanayi ile birlikte çal flmas n teflvik edecek düzeyde de ildir. Üniversitelerdeki döner sermaye sistemi t p fakültelerine göre düzenlendi inden di er fakültelerdeki akademisyenler için bu kapsamda çal - Ar-Ge merkezlerinin üniversite bünyesinde oluflturulmas ve bunlara yönelik mevzuat n düzenlenmesi, sanayi ve üniversitenin iflbirli ini artt rman n yan nda yetiflmifl elemanlar n e itiminin daha donan ml olarak sa lanmas n ve kaynaklar n daha verimli kullan lmas n sa layacakt r. lacak çal flmalarda görev alabilecek yüksek lisans ve doktora ö rencisi bulunmaktad r. Üniversiteler sanayi ile iflbirlikteli ine haz rd r. Ancak, devlet üniversitelerinde mevcut kanun ve flan cezaland racak flekilde düzenlenmifltir. Akademisyen döner sermaye kapsam nda yapt iflten ald katk pay n sonraki aylarda maafl ndan kesinti olarak geri ödemektedir. Dolay s y- la birçok akademisyen döner sermaye kapsam nda ifl yapmak istememektedir. Bu durum sanayi kurulufllar na TÜB - TAK, TTGV ve Sanayi Bakanl taraf ndan verilen proje desteklerinde akademisyenlerin aktif olarak yer almas ve iflbirli i yapmas n engellemektedir. Hâlbuki proje desteklerinde üniversite ve sanayi iflbirliktelikleri teflvik edilmeli, üniversiteye ve projede görev alan akademisyenlere kendilerini rencide etmeyecek düzeyde gelir sa layacak flekilde gerekli yasal düzenlemelerin yap lmas büyük önem tafl maktad r. BURSA DA OLMAK AVANTAJ Üniversitenin, otomotiv ve tekstil sanayinin önemli merkezlerinden biri olan Bursa da yer almas n n avantajlar na da de inen Prof. Dr. K l ç, makine mühendisli i bölümü olarak sanayi kurulufllar yla birlikte çeflitli iflbirliktelikleri gerçeklefltirdiklerini söylüyor. Sanayinin ihtiyaç duydu u çeflitli ölçüm ve testlerin yap lmas yan nda, Bursa da yer alan baflta TOFAfi, BOSCH, Coflkunöz

70 ve Durmaz Makine gibi firmalar ile ortak Ar-Ge projeleri, çeflitli firmalar ile San-Tez projeleri gerçeklefltiriliyor. Üniversite bünyesinde kurulu olan ULU- TEK teknoloji gelifltirme bünyesinde yer alan çeflitli firmalar ile ö retim üyeleri ortak çal flmalar yapmalar n n yan nda, baz ö retim elemanlar n n ULUTEK bünyesinde firmalar da bulunuyor. Üniversitenin ö retim elemanlar çeflitli firmalara dan flmanl k hizmeti sunman n yan nda sanayi kurulufllar n n ihtiyaç duydu u konularda ilgili kurulufla yönelik e itim ve seminer hizmeti de veriyor. DURMAZLAR DAN YEN BÖLÜM B NASI Türkiye de makine mühendisli i e itimi veren en güçlü akademik kadroya sahip bölümlerden biri olduklar n belirten Prof. Dr. K l ç, mezunlar n n yurt içinde ve yurt d fl nda en iyi üniversitelerde lisansüstü e itime kabul edildikleri gibi, yurt içi ve d fl nda çeflitli sanayi kurulufllar nda rahatl kla görev alabildiklerini söylüyor. 6 Kas m 2009 da aç l fl yap lan ve Durmazlar Makine taraf ndan merhum sanayici Ali Durmaz ad na yap lan yeni bölüm binas e itim-ö retim için modern bir ortam sunuyor. Atölye ve laboratuar alt yap m zda baz eksiklikler olmas na karfl l k bu eksikli in sanayi kenti Bursa da olman n avantaj yla göz ard edilebilece ini söyleyen Prof. Dr. K l ç, Bosch gibi baz kurumlar ile ö rencilerimizin yar zamanl çal flmas na yönelik iflbirlikteliklerimizi di er firmalara da yayg nlaflt rmak için çal flmalar - m z sürdürüyoruz. E itim-ö retim dönemi içinde her hafta sanayiden davet etti imiz konusunda uzman olan ve tan nm fl misafirlerimiz ile ö rencilerimize yönelik seminer program uygulamaktay z. Böylece ö rencilerimiz sanayicilerimiz ile yüzyüze gelerek bilgilenmektedir diye konufluyor. Temel makine mühendisli i e itimini tamamlam fl son s - n f ö rencileri ise üç ayr proje dersi kapsam nda grup olarak proje çal flmalar n gerçeklefltirerek, dönem sonunda yap lan çal flmay sözlü olarak s nav jürisi ve izleyiciler önünde s n fa sunuyor. Proje konular genel makine mühendisli i kapsam nda oldu u gibi firmalar n sorunlar na yönelik önerileriyle de belirlenebiliyor. Ö renciler, proje kapsam nda ilgili sanayi kurulufluna giderek proje çal flmas n yapabilme flans na da sahip. Prof. Dr. K l ç, yetiflmifl eleman bekleyen sanayicilerden en önemli isteklerimizden birisi staj için kurumlar - na gelen ve ileride çal flanlar olmaya aday ö rencilere stajlar n yapmalar nda gerekli önem ve hassasiyeti göstermeleri oldu unu söylüyor. Prof. Dr. K l ç üniversitemiz bünyesinde ço unlu unu Makine bölümü ö rencilerinin oluflturdu u ve dan flmanl n kendisinin yapt makine toplulu u (UMAKIT) çeflitli aktiviteler gerçeklefltirdi ini belirtiyor. Bu aktiviteler kapsam nda 2006 y l ndan itibaren ulusal bazda Tübitak taraf ndan düzenlenen günefl arabalar ve hidrojen arabalar yar fllar na kat lan ö renciler ayr ca, okulun alt n sponsorlar olan Bosch ve Coflkunöz yan nda Beyçelik gibi firmalar n deste inde kendi tasar mlar olan temiz enerji araçlar n imal ediyorlar. Bu y lki yar fllarda ise Uluda Üniversitesi Makine Mühendisli i bölümün günefl arabas üçüncü oldu. Benzer olarak di er bir topluluk ise robot toplulu u. Ayr ca bu faaliyetlere kat lan ö rencilerin baz lar daha mezun olmadan ilgili kurulufllarda ifle bafll yorlar. Makine sektörü firmala- 69

71 ÜN VERS TELERDEN 70 r n n ö rencilere yönelik bu tür faaliyetlerde, projelerde ö rencilere kurumlar nda yard mc ve destek olmalar gerekti ine de inen Prof. Dr. K l ç, Bunun sonucu yetiflmifl eleman ihtiyaçlar - n ö rencilerimiz daha mezun olmadan çözebilecekleri bir kazan-kazan modeli oluflturulabilecektir diyor. USTA VE MÜHEND S KARIfiTIRILMAMALI Türkiye de tekniker ve usta kavram yla mühendis kavramlar n n s k s k kar flt - r ld na vurgu yapan Prof. Dr. K l ç flöyle devam ediyor: Mühendisten bir usta yada tekniker kadar pratik beceri, tezgah kullanma ve ustal k beklenmektedir. Hâlbuki tasar m, hesaplama, bilgiye ulaflma ve teknoloji gelifltirme kavramlar mühendislik e itimi bilgisi ve ö rencinin mesle ini icra ederken bilmesi gereken temel bilimler, temel mühendislik bilimleri ve temel makine mühendisli i meslek derslerinden oluflan bir süre için tasarlanm flt r. Bu e itim mühendislik için olmazsa olmaz bir kofluldur. Ö renci kendisine tan nan staj imkânlar yla ö rendi i temel bilgilerin uygulamas n sanayide ö renir. Ancak, mezun mühendis e itimini esas çal flaca sahada iflyerinde tamamlayacakt r. Buradaki uzmanlaflma sürecini bizler mümkün oldu unca k saltmaya ve ö renimi süresince yapaca staj ve projeler ile azaltmaya çal flmaktay z. Bu di er meslek dallar nda: örne in t pta mezuniyet sonras dört y l uzmanl k, ya da avukatl kta mezuniyet sonras iki y l stajerlik gibi do al bir ö renme sürecidir. le devlet üniversitelerinde bu konudaki mevzuat n düzenlenmesi gerekti ini aktaran Prof. Dr. K l ç, Ar-Ge merkezlerinin üniversite bünyesinde oluflturulmas ve bunlara yönelik mevzuat n düzenlenmesi, sanayi ve üniversitenin iflbirli- ini artt rman n yan nda yetiflmifl elemanlar n e itiminin daha donan ml olarak sa lanmas n ve kaynaklar n daha verimli kullan lmas n sa layacakt r diyor. Üniversiteler göz ard edilerek her bir kuruluflun kendi Ar-Ge merkezini oluflturmas n n çal flmalar n n gerek buralarda istihdam edilecek personel bulunmas ve gerekse kaynak israf na neden olaca, üniversite sanayi iflbirli ine zarar verece i ve üniversitelerin Ar-Ge çal flmalar n zay flataca n düflündü- ünü belirten Prof. Dr. K l ç flöyle devam ediyor: Di er taraftan kendi Ar- Ge merkezini kuramayacak olan iflletmeler için teknoloji gelifltirmede üniversiteler destek vermeye devam edeceklerdir. ABD ve AB nin geliflmifl ülkelerinde olan üniversite sanayi iflbirli ini oluflturmak için üniversiteler ve sanayi iflbirli i konusunda altyap ve mevzuat düzenlemelerin yap larak iflbirli i ortam n n h zla iyilefltirilmesi vakit geçirilmeden uygulamaya konulmas gerekmektedir. deneyimi olmadan gerçeklefltirilemez. Sonuçta bugün birçok küçük ve orta ölçekli iflletmelerde gözlemledi imiz gibi Ar-Ge projesi olarak sunulan projeler Ar-Ge den uzak sadece teflvik alabilmek için sunulan bilgi eksikli i olan en basit kavramlar n yanl fl sunuldu u projelerden öteye geçememektedir. Ülkemizde ve dünyada makine mühendisli i e itimi, almas gereken dersler, ö renmesi gereken bilim dallar nerdeyse standartlaflm flt r. Dört y ll k bir ö renim süresi AR-GE TEfiV KLER NDE DÜZENLEME YAPILMALI Son y llarda yap lan Ar-Ge teflviklerinin üniversite sanayi iflbirli i yolunda yap - lan çal flmalara h z kazand rd na de inen Prof. Dr. K l ç, henüz gerçek anlamda istenen düzeyde hedeflere ulaflmaktan uzak olundu unu söylüyor. Teflviklerin sanayi aya n n yan nda üniversitenin ve akademisyenlerin gerçek anlamda iflbirli ini sa lamas için üniversiteye yönelik teflvik yöntemi ve özellik- OTEKON 2010 HAZ RAN DA Bölümün otomotiv sanayinin yetiflmifl eleman ihtiyac n karfl lamak ve sektördeki mühendislerin mesleki bilgilerini gelifltirmek için 2007 y l nda Tofafl ve Torino Politeknik Üniversitesi ile ortak olarak Otomotiv mühendisli i tezsiz yüksek lisans program n bafllatt n aktaran Prof. Dr. K l ç, ngilizce olan program n derslerinin yüzde 40 tele konferans ile Torino Politeknik Üniversitesi ö retim üyelerince verilmektedir. Bu program baflar yla devam etmektedir. Yine bölümümüz giriflimleriyle Mühendislik Fakültesi bünyesinde Türkiye de ilk olarak Otomotiv Mühendisli i Bölümü aç lm flt r diye konufluyor. Prof. Dr. K l ç son olarak makine sektörü firmalar n ve çal flanlar n 7-8 Haziran 2010 da gerçeklefltirilecek olan ve iki y lda bir düzenlenen Otomotiv Teknolojileri Kongresi nin beflincisi Otekon 2010 a davet ediyor.

72 göstergeler göstergeler göstergeler göstergeler

73 GÖSTERGELER Savunma sanayii ile hadde ve döküm makineleri ihracat yükseliyor 72 MAK NE HRACATININ BAZI MAL GRUPLARINDA DÜfiÜfiLER DEVAM EDERKEN 2009 YILI OCAK-EK M DÖNEM NDE SAVUNMA SANAY Ç N S LAH VE MÜH MMAT LE HADDE VE DÖKÜM MAK NELER HRACATIMIZ GEÇT M Z AY OLDU U G B YÜKSEL fi N SÜRDÜRÜYOR. Orta Anadolu Makine ve Aksamlar hracatç lar Birli i ifltigal alan na giren GT P ler kapsam nda belirlenen Türkiye geneli ihracat kay tlar na göre; 2008 y l Ocak-Ekim dönemi ihracat kay t rakam 5 milyar 977 milyon dolar iken, bu rakam 2009 y l n n efl zaman diliminde yüzde 23,2 oran nda azalarak 4 milyar 591 milyon dolar olarak gerçekleflti. Makine sektörü toplam, 84. fasl n tamam ve 84. fas l d fl Orta Anadolu Makine ve Aksamlar hracatç lar Birli i ifltigal alan itibariyle 2009 y l n n ilk 10 ay nda önceki y l n ayn dönemine k yasla yüzde 22,6 azalarak 7 milyar 201 milyon dolar olarak kaydedildi. Mal gruplar baz nda incelendi inde ise; 2008 y l Ocak-Ekim döneminde, ihracat nda en yüksek art fl gerçekleflen kalemler ise yüzde 8,1 ile Savunma Sanayi için Silah ve Mühimmat ve yüzde 2 ile Hadde ve Döküm Makineleri, Kal plar olmufl y l Ocak-Ekim dönemi ihracat nda en fazla gerileme görülen ilk befl mal grubu ise; yüzde 48,3 ile Di er Endüstriyel Y kama ve Kurutma Makineleri, yüzde 43,5 ile nflaat ve Madencilik Makineleri, yüzde 42,3 ile yüzde 42,3 ile Tak m Tezgahlar yüzde 35,3 ile Kauçuk, Plastik ve Lastik flleme Makineleri ve yüzde 33,4 ile de Rulmanlar olmufl. OA B ifltigal alan na giren ürünler itibariyle, mal gruplar n n sektör ihracat ndan ald klar paylar incelendi inde; 2009 y l Ocak-Ekim döneminde; yüzde 12,8 pay ile Endüstriyel Klimalar ve So utma Kaynak: Tüm hracatç Birlikleri Kay tlar Makineleri birinci, yüzde 10,8 pay ile nflaat ve Madencilikte Kullan lan Makineler ikinci, yüzde 8,2 pay ile Pompa ve kompresörler üçüncü s rada yer al yor. HRACATIMIZIN EN HIZLI ARTTI I LK 3 ÜLKE, GÜRC STAN, IRAK VE SUUD ARAB STAN OLDU Ülkeler itibariyle ihracat kay t rakamlar ORTA ANADOLU MAK NE VE AKSAMLARI HRACATÇILARI B RL fit GAL ALANI T BAR YLE HRACAT GERÇEKLEfiT R LEN LK ON ÜLKE ( YILLARI OCAK-EK M DÖNEM ) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar De er Miktar De er Miktar De er ALMANYA 83,885, ,328,187 54,751, ,172, ABD 34,126, ,244,459 21,031, ,030, RAN 34,941, ,457,323 35,555, ,514, NG LTERE 68,473, ,479,558 47,096, ,877, IRAK 28,516, ,430,635 41,641, ,008, RUSYA FEDERASYONU 52,193, ,790,102 24,371, ,376, TALYA 50,588, ,393,488 28,347, ,977, FRANSA 35,365, ,904,417 25,717, ,787, GÜRC STAN 11,616,824 84,843,529 9,384, ,900, SUUDI ARABISTAN 16,532, ,340,213 19,884, ,173, D ER 510,522,598 3,363,095, ,144,393 2,555,896, T O P L A M 926,762,550 5,977,307, ,926,217 4,591,716,

74 MAK NE VE AKSAMLARI SEKTÖRÜNÜN TAMAMINA L fik N HRACAT KAYIT RAKAMLARI incelendi inde; 2009 y l Ocak-Ekim döneminde en fazla ihracat yap lan ilk üç ülke Almanya, ABD ve ran olarak s ralan yor. Söz konusu dönemde ilk on ülke aras nda en büyük ihracat art fl n n yüzde 54 ile Gürcistan a yönelik oldu u görülüyor. An lan ülkeye makine ihracat m z 130 milyon 9 bin dolar olarak gerçekleflmifl. Gürcistan n ard ndan makine ihracat m z n yükselifl kaydetti i önemli pazarlardan biri olan Irak a yönelik olarak 2008 y l n n Ocak-Ekim aylar aras nda 146 milyon 430 bin dolarl k makine ihracat m z söz konusu iken 2009 y l n n ayn zaman dilimine gelindi- inde bu de er yüzde 41 oran nda yükselifl kaydederek 207 milyon 8 bin dolar olmufl. Suudi Arabistan pazar da geçti imiz aylarda oldu u gibi makine ihracat m z n yükseldi i ülkelerden biri olmufl. Suudi Arabistan a yönelik makine ihracat m z 2008 y l - n n Ocak-Ekim döneminde 106 milyon 340 bin dolar iken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde ise yüzde 21 art flla 129 milyon 173 bin dolarl k ihracat yap lm fl. Kaynak: Tüm hracatç Birlikleri Kay tlar Not: 12'li GT P baz nda ihracat kay t rakamlar na " web sitesinin " statistik" bölümünden ulaflabilirsiniz. RUSYA FEDERASYONU NDAK GER LEME SÜRÜYOR Türkiye makine ihracat n n en fazla gerileme kaydetti i pazar n bu ayda Rusya Federasyonu oldu u görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n Ocak- Ekim döneminde 381 milyon 790 bin dolarl k makine ihracat yap lm flken 2009 y l n n ayn OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 (%) De iflim Miktar Kg De er ($) Miktar Kg De er ($) Miktar kg De er ($) REAKTÖRLER VE KAZANLAR 32,174, ,617,600 34,543, ,631, TÜRB N-TURBOJET, 7,831, ,846,606 9,850, ,992, TURBOPROPELLERLER.AKS., PARÇ. POMPA VE KOMPRESÖRLER 62,421, ,010,252 47,248, ,758, MOTORLAR 67,659,995 1,344,569,672 46,485, ,456, VANALAR 32,061, ,645,539 24,786, ,387, KL MALAR, SO UTUCU 322,074,420 1,672,766, ,399,976 1,362,059, VE DONDURUCULAR ISITICILAR VE FIRINLAR 26,701, ,563,216 22,211, ,899, HADDE VE DÖKÜM MAK., 30,981, ,788,926 32,120, ,310, KALIPLAR, AKS. VE PARÇ. GIDA SAN. MAK NELER, AKS. 47,221, ,236,594 45,456, ,985, VE PARÇ. TARIM VE ORMANCILIKTA 66,768, ,896,706 55,166, ,099, KULLANILAN MAK., AKS., PARÇ. YÜK KALDIRMA,TAfiIMA VE 27,918, ,366,388 25,177, ,300, ST FLEME MAK., AKS., PARÇ. NfiAAT VE MADENC L K 220,993, ,454, ,762, ,615, MAK. AKS. PARÇ. KA IT MAL VE 4,463,396 47,969,292 4,174,105 34,872, MATBAACILIK MAK. D ER YIKAMA, KURUTMA 228,175, ,807, ,594, ,320, MAK., AKS. PARÇ. AMBALAJ MAK NELER 3,137,432 71,459,427 2,567,391 53,466, TEKST L VE KONFEKS YON 33,943, ,523,635 41,893, ,741, MAK NELER DER fileme VE MALAT 1,188,958 5,599,824 1,042,783 4,340, MAK NELER KAUÇUK, PLAST K, LAST K 7,462,982 80,536,595 5,421,683 52,109, fil. VE MAL MAK. TAKIM TEZGAHLARI 97,284, ,758,970 58,297, ,319, BÜRO MAK NELER 3,066, ,905,274 2,358,672 70,664, RULMANLAR 8,387,036 81,483,953 5,477,543 54,238, SAVUNMA SAN. Ç N S LAH 11,155, ,416,412 10,874, ,254, VE MÜH MMAT D ER MAK NELER, AKSAM 78,658, ,718,706 56,277, ,980, VE PARÇALAR TOPLAM 1,421,731,720 9,299,941,830 1,195,190,621 7,200,806, dönemine gelindi inde bu de er yüzde 56 oran nda azalarak 167 milyon 376 bin dolar olmufl. Makine ihracat m z n gerileme gösterdi i bir di er ülke ise ngiltere. Bu ülkeye 2008 y l n n ilk 10 ay nda 288 milyon 479 bin dolar makine ihracat m z varken 2009 y l n n Ocak-Ekim dönemiyle karfl laflt r ld nda yüzde 27 oran nda ge- 73

75 GÖSTERGELER 74 ORTA ANADOLU MAK NE VE AKSAMLARI HRACATÇILARI B RL fit GAL ALANI T BAR YLE HRACAT KAYIT RAKAMLARI OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 (%) De iflim MAL GRUBU ADI Miktar (Kg) De er ($) $/KG Miktar (Kg) De er ($) $/KG Miktar De er REAKTÖRLER VE KAZANLAR TÜRB NLER, TURBOJETLER, AKS. VE PRÇ. POMPALAR VE KOMPRESÖRLER VANALAR ENDÜSTR YEL KL MALAR VE SO UTMA MAK. ENDÜSTR YEL ISITICILAR VE FIRINLAR HADDE VE DÖKÜM MAK., KALIPLAR,AKS. VE PRÇ. GIDA SANAY MAK NELER, AKS. VE PARÇ. TARIM VE ORMANCILIK MAK NELER YÜK KALDIRMA, TAfiIMA VE ST FLEME MAK. NfiAAT VE MADENC L K MAK NELER KA IT MAL NE VE MATBAACILI A MAHSUS MAK. D ER ENDÜSTR YEL YIKAMA, KURUTMA MAK. AMBALAJ MAK NELER, AKSAM VE PARÇALARI TEKST L VE KONFEKS YON MAK NELER DER fileme VE MALAT MAK NELER KAUÇUK, PLAST K, LAST K fileme MAK NELER TAKIM TEZGAHLARI MOTORLAR BÜRO MAK NELER RULMANLAR SAVUNMA SAN. Ç N S LAH VE MÜH MMAT D ER MAK NELER, AKSAM VE PARÇALAR TOPLAM 32,174,691 7,831,584 62,421,661 32,061, ,237,174 22,096,806 30,981,331 47,221,380 66,768,781 27,918, ,993,859 4,463, ,987 3,137,432 33,943,151 1,188,958 7,462,982 97,284,010 51, ,140 8,387,036 11,155,711 69,568, ,762, ,617, ,846, ,010, ,645, ,937, ,630, ,788, ,236, ,896, ,366, ,454,975 47,969,292 12,252,554 71,459, ,523,635 5,599,824 80,536, ,758, ,277 5,118,342 81,483, ,416, ,102,500 5,977,307, ,543,910 9,850,395 47,248,215 24,786, ,620,061 18,373,646 32,120,595 45,456,754 55,166,313 25,177, ,762,868 4,174, ,127 2,567,391 41,893,225 1,042,783 5,421,683 58,297, , ,172 5,477,543 10,874,989 48,050, ,926, ,631, ,992, ,758, ,387, ,517, ,950, ,310, ,985, ,099, ,300, ,615,063 34,872,409 6,331,371 53,466, ,741,453 4,340,743 52,109, ,319, ,024 4,435,755 54,238, ,254, ,534,706 4,591,716, Kaynak: Tüm hracatç Birlikleri Kay tlar rileme ile ihracat rakam 211 milyon 877 bin dolara düflmüfl. talya da Avrupa pazar nda ihracat m z n geriledi i ülkeler aras nda yer al yor. talya ya yönelik makine ihracat m z 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 254 milyon 393 bin dolar iken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde yüzde 38 de er düflüflü yaflanarak ihracat m z 157 milyon 977 bin dolara inmifl. Fransa da talya gibi de er düflüflü yaflanan ülkeler aras nda yer al yor. Fransa ya 2008 y l n n ilk 10 ay nda 230 milyon 904 bin dolarl k makine ihracat m z söz konusu iken 2009 y l n n ilk 10 ay na gelindi inde ise yüzde 36 oran nda gerileme ile 148 milyon 787 bin dolarl k ihracat kaydedilmifl. MAL GRUPLARINA GÖRE EN FAZLA HRACAT YAPILAN ÜLKELER 2009 y l Ocak-Ekim döneminde mal gruplar baz nda en fazla ihracat yap lan ülkeler ise, nflaat ve Madencilik Makinelerinde; Almanya, Cezayir ve Libya; Endüstriyel Klimalar ve So utucularda; ngiltere, Irak ve Fransa, Tak m Tezgâhlar nda; Irak, Almanya ve ran, Pompa ve Kompresörlerde; Almanya, Romanya ve talya, Tar m ve Ormanc l k Makinelerinde; ABD, Fas ve Irak, G da flleme Makinelerinde; Suriye, Kazakistan ve Almanya, Vanalarda; Almanya, Libya ve Irak, Tekstil ve Konfeksiyon Makinelerinde; M s r, Etiyopya ve Hindistan, Hadde ve Döküm Makinelerinde; ran, talya ve Almanya, Reaktör ve Kazanlarda; stanbul Deri Serbest Bölgesi, ngiltere ve Almanya, Türbin, Turbojet ve Hidrolik Silindirlerde; ABD, Avusturya ve Fransa, Yük Kald rma, Tafl ma ve stifleme Makinelerinde; Suudi Arabistan, Rusya ve Çin, Kauçuk, Plastik, Lastik flleme Makinelerinde; Rusya Federasyonu, Romanya ve ran, Rulmanlarda; Almanya, Fransa ve talya, Ambalaj Makinelerinde ise; talya, Irak ve Suriye olmufl.

76 AMBALAJ MAK NELER Türkiye ambalaj makineleri ihracat Ocak-Ekim 2009 döneminde azalma gösterdi. Geçti- imiz y l n ilk 10 ayl k dönemine göre ambalaj makineleri ihracat m z 2009 y l n n ayn zaman dilimine gelindi inde yüzde 25,2 oran nda düflüfl kaydederek 71 milyon 459 bin dolardan 43 milyon 466 bin dolara geriledi. Ambalaj makineleri ihracat m z ülkeler baz nda incelendi inde ise talya n n bu mal grubu için en fazla ihracat gerçeklefltirdi- imiz ülke oldu u görülüyor. talya ya 2008 y l n n Ocak- Ekim döneminde 10 milyon 412 bin dolarl k ambalaj makineleri ihracat gerçeklefltirilen firmalar m z 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde yüzde 19,2 azalma ile 8 milyon 414 bin dolarl k ihracat gerçeklefltirdiler. talya n n ard ndansa en fazla ambalaj makineleri ihracat yapt m z ikinci ülke ise Irak oldu. Irak a 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 1 milyon 116 bin dolarl k ambalaj makineleri ihracat yap lm flken 2009 y l n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise 5 milyon 488 bin dolarl k ambalaj maki- neleri ihracat gerçeklefltirildi. Ambalaj makineleri ihracat m - z n üçüncü en büyük pazar ise Suriye oldu. Suriye ye 2008 y - l n n Ocak-Ekim döneminde 2 milyon 832 bin dolar ambalaj makineleri ihracat gerçeklefltirilmiflken 2009 y l n n efl zaman AMBALAJ MAK NELER TÜRK YE GENEL HRACATINDAK LK 5 ÜLKE (2008 ve 2009 Y llar Ocak-Ekim Dönemi) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar De er TALYA , ,1-30,0-19,2 IRAK , ,6 - - SURIYE , ,4 46,2-3,3 GU. AF. CUM , ,6 - - AZERBAYCAN , ,1-49,7-62,1 OA B fit GAL ALANI T BAR YLE AMBALAJ MAK NELER HRACATI (2008 ve 2009 Y llar Ocak- Ekim Dönemi) OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 DE fi M (%) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) ,2-25,2 dilimine gelindi inde ise yüzde 3,3 oran nda düflüflle 2 milyon 738 bin dolarl k ihracat rakam na ulafl lm fl. Ambalaj makineleri ihracat m z n en fazla oldu u dördüncü pazar n ise Güney Afrika Cumhuriyeti oldu u görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 54 bin dolarl k ambalaj makineleri ihracat yap lm flken 2009 y l n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise bu de er 2 milyon 248 bin dolar seviyesine yükselmifl. Güney Afrika Cumhuriyeti nin ard nda ise en fazla ihracat yapt - m z beflinci pazar Azerbaycan oldu. Bu ülkeye 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 5 milyon 885 bin dolarl k ambalaj makineleri ihraç edilirken 2009 y l n n ilk 10 ayl k döneminde ise yüzde 62,1 oran nda düflüflle 2 milyon 229 bin dolarl k ihracat gerçeklefltirilmifl. Ambalaj makineleri ihracat - m z n en h zl artt pazarlar incelendi inde ise Güney Afrika Cumhuriyeti nin birinci s rada yer ald görülüyor. Güney Afrika Cumhuriyeti nin ard ndan ihracat m z n en h zl art fl gösterdi i ikinci pazar Irak olmufl. Suudi Arabistan da yüzde134,3 art fl oran ile ambalaj makineleri ihracat aç s ndan önemli bir pazar olarak dikkat çekiyor y l n n Ocak-Ekim döneminde Suudi Arabistan a 734 bin dolarl k ambalaj makineleri ihracat yapan firmalar - m z 2009 y l n n efl zaman dilimine gelindi inde bu de eri 1 milyon 721 bin dolara ç karm fllar. 75

77 GÖSTERGELER HADDE VE DÖKÜM MAK NELER 76 Hadde ve döküm makineleri ihracat m z 2009 y l n n Ocak- Ekim döneminde de yükselifline devam ediyor y l - n n ilk 10 ayl k döneminde 231 milyon 788 bin dolar olan hadde ve döküm makineleri ihracat m z 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde ise yüzde 2 oran nda artarak 236 milyon 310 bin dolar olmufl. Hadde ve döküm makineleri ihracat m z ülkeler baz nda incelendi inde ise ran n ilk s rada yer ald görülüyor. Bu ülkeye 2008 y l n n Ocak- Ekim döneminde 15 milyon 537 bin dolarl k hadde ve döküm makineleri ihracat yap lm flken 2009 y l n n efl zaman dilimine gelindi inde ise yüzde 191,4 oran nda art flla bu mal grubu için 45 milyon 283 bin dolarl k ihracat gerçeklefltirilmifl. ran n ard ndan en fazla ihracat gerçeklefltirdi imiz ikinci ülkenin ise talya oldu u görülüyor. talya ya 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 23 milyon 324 bin dolarl k hadde ve döküm makineleri ihracat söz konusu iken 2009 y l n n Ocak-Ekim dönemine HADDE VE DÖKÜM MAK NELER TÜRK YE GENEL HRACATINDAK LK 5 ÜLKE (2008 ve 2009 Y llar Ocak-Ekim Dönemi) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar De er RAN , ,7 159,9 191,4 TALYA , ,0 42,8 4,5 ALMANYA , ,0 8,6 13,2 RUSYA FED , ,1 75,2-4,9 MISIR , ,9 32,0 40,0 OA B fit GAL ALANI T BAR YLE HADDE VE DÖKÜM MAK NELER HRACATI (2008 ve 2009 Y llar Ocak- Ekim Dönemi) OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 DE fi M (%) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) ,7 2,0 gelindi inde ise bu de er yüzde 4,5 oran nda art fl göstererek 24 milyon 377 bin dolar olmufl. Hadde ve döküm makineleri ihracat m z n en fazla oldu u üçüncü pazar ise Almanya. Bu ülkeye 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 20 milyon 21 bin dolarl k hadde ve döküm makineleri ihracat yap lm flken 2009 y l n n Ocak- Ekim döneminde ise yüzde 13,2 oran nda yükselifl kaydedilerek 22 milyon 667 bin dolar seviyesi kaydedilmifl. Almanya n n ard ndan en fazla ihracat yapt m z dördüncü ülkenin ise Rusya Federasyonu oldu u görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 22 milyon 234 bin dolarl k hadde ve döküm makineleri ihracat - m z söz konusu iken bu de er 2009 y l n n efl zaman dilimine gelindi inde yüzde 4,9 gerileyerek 21 milyon 150 bin dolar olmufl. Hadde ve döküm makineleri ihracat m z n en büyük beflinci pazar olan M s r a 2008 y - l n n Ocak-Ekim döneminde 11 milyon 57 bin dolarl k ihracat yap lm flken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde yüzde 40 art flla 15 milyon 479 bin dolarl k ihracat rakam kaydedilmifl. Ülkeler baz nda hadde ve döküm makineleri ihracat m z n en h zl art fl gösterdi i ülke ise Slovenya olmufl. Slovenya ya gerçeklefltirilen hadde ve döküm makineleri ihracat 2008 y l n n ilk 10 ayl k sürecinde sadece 211 bin dolar iken 2009 y l n n efl zaman diliminde söz konusu ülkeye 6 milyon 323 bin dolarl k hadde ve döküm makineleri ihracat yap lm fl. Slovenya n n ard ndan bu mal grubu için en h zl ihracat art fl n n yafland ikinci ülkenin ise ran oldu u görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l - n n Ocak-Ekim dönemine göre 2009 y l n n efl zaman diliminde yap lan hadde ve döküm makineleri ihracat m z yüzde 191,4 oran nda art fl göstermifl.

78 NfiAAT VE MADENC L KTE KULLANILAN MAK NELER Türkiye inflaat ve madencilikte kullan lan makineler ihracat geçti imiz y l n Ocak- Ekim dönemine göre 2009 un efl zaman diliminde yüzde 43,5 oran nda geriledi y l n Ocak-Ekim döneminde bu mal grubu ihracat 880 milyon 454 bin dolar iken 2009 y l n n Ocak-Ekim döneminde ise 497 milyon 615 bin dolar olmufl. nflaat ve madencilikte kullan lan makineler ihracat m z ülkeler baz nda incelendi- inde ise Almanya n n birinci s rada yer ald görülüyor. Almanya ya 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 106 milyon 575 bin dolarl k inflaat ve madencilikte kullan lan makineler ihracat söz konusu iken 2009 y l n n Ocak- Ekim dönemi için bu de er yüzde 41,6 oran nda gerileme kaydederek 62 milyon 198 bin dolar olmufl. nflaat ve madencilikte kullan lan makineler ihracat m z n en büyük ikinci pazar ise Cezayir olmufl. Cezayir e yönelik inflaat ve madencilik makineleri ihracat m z 2008 y l - n n ilk 10 ayl k döneminde 22 milyon 343 bin dolarken 2009 y l n n efl zaman dilimine gelindi inde yüzde 100,5 yükselifl yakalanarak ihracat m z 44 milyon 808 bin dolar seviyesine yükselmifl. Cezayir in NfiAAT VE MADENC L KTE KULLANILAN MAK NELER TÜRK YE GENEL HRACATINDAK LK 5 ÜLKE (2008 ve 2009 Y llar Ocak-Ekim Dönemi) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar De er ALMANYA , ,2-40,2-41,6 CEZAY R , ,8 102,9 100,5 L BYA , ,4-9,1 9,8 RAN , ,2-18,6-3,0 SUUDI ARABISTAN , ,7 31,4 17,0 OA B fit GAL ALANI T BAR YLE NfiAAT VE MADENC L KTE KULLANILAN MAK NELER HRACATI (2008 ve 2009 Y llar Ocak- Ekim Dönemi) OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 DE fi M (%) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) ,5-43,5 ard ndan ise üçüncü en büyük ihracat pazar m z n Libya oldu u görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n Ocak- Ekim döneminde 34 milyon 622 bin dolar inflaat ve madencilik makineleri ihracat yap lm flken 2009 y l n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise yüzde 9,8 oran nda yükseliflle 38 milyon 29 bin dolarl k ihracat yap lm fl. nflaat ve madencilik makineleri ihracat m z n en fazla oldu u dördüncü pazar n ise ran oldu u görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 23 milyon 424 bin dolarl k inflaat ve madencilikte kullan lan makineler ihracat yapan firmalar - m z 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde yüzde 3 ora- n nda gerileme ile 22 milyon 710 bin dolarl k ihracat gerçeklefltirmifller. nflaat ve madencilikte kullan lan makineler ihracat m z n en h zl art fl gösterdi i ülke ise yüzde 100,5 oran nda ihracat yükselifli ile Cezayir e yönelik olmufl. Cezayir in ard ndan inflaat ve madencilik makineleri ihracat m z n en h zl artt ülke ise yüzde 30 yükseliflle Irak olarak kaydedilmifl. Irak a 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 14 milyon 867 bin dolarl k inflaat ve madencilikte kullan lan makineler ihracat yapan firmalar m z bu de eri 2009 y - l n n Ocak-Ekim döneminde 19 milyon 325 bin dolara ç - karm fllar. 77

79 GÖSTERGELER POMPA VE KOMPRESÖR 78 Türkiye makine ve aksamlar ihracat kay t rakamlar incelendi inde pompa ve kompresör ihracat m z n 2008 y l - n n ilk 10 ayl k döneminde geçti imiz y l n ayn zaman dilimine göre yüzde 27,6 oran nda de er baz nda geriledi- i görülüyor y l n n Ocak-Ekim döneminde 523 milyon 10 bin dolar olan pompa ve kompresör ihracat m z 2009 y l n n Ocak-Ekim döneminde ise 378 milyon 758 bin dolar olmufl. Pompa ve kompresör ihracat m z n en fazla oldu u ülkenin ise Almanya oldu u görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 110 milyon 595 bin dolarl k pompa ve kompresörler ihracat yap lm flken 2009 y l - n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise yüzde 39,5 oran nda gerileyerek 66 milyon 897 bin dolarl k de ere düfltü. Pompa ve kompresörler ihracat m z n en büyük ikinci pazar ise Romanya oldu. Bu ülkeye 2008 y ll n n ilk 10 ayl k döneminde 34 milyon 330 bin dolarl k pompa ve kompresörler ihracat gerçeklefltirilmiflken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde yüzde 30,7 oran nda düflüflle 23 milyon 802 bin dolar seviyesine geriledi. Pompa ve kompresörler ihracat m z n en fazla oldu u üçüncü pazar ise talya olmufl. Söz ko- POMPA VE KOMPRESÖR TÜRK YE GENEL HRACATINDAK LK 5 ÜLKE (2008 ve 2009 Y llar Ocak-Ekim Dönemi) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar De er ALMANYA , ,8-45,4-39,5 ROMANYA , ,6-14,9-30,7 TALYA , ,7-15,2-30,4 ABD , ,4-32,0-23,2 IRAK , ,6 180,5 13,6 OA B fit GAL ALANI T BAR YLE POMPA VE KOMPRESÖR HRACATI (2008 ve 2009 Y llar Ocak- Ekim Dönemi) OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 DE fi M (%) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) ,3-27,6 nusu ülkeye 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 31 milyon 558 bin dolarl k pompa ve kompresörler ihracat söz konusu iken 2009 y l n n Ocak-Ekim döneminde ise yüzde 30,4 oran nda gerileme ile bu de er 21 milyon 962 bin dolar seviyesine düflmüfl. talya n n ard ndan en fazla pompa ve kompresörler ihracat gerçeklefltirdi imiz dördüncü ülke ise ABD olmufl. ABD ye 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 27 milyon 99 bin dolarl k pompa ve kompresör ihracat gerçeklefltiren firmalar m z 2009 y l n n efl zaman dilimine gelindi inde yüzde 23,2 gerileme ile 20 milyon 819 bin dolarl k ihracat yapm fllar. Irak ise pompa ve kompresör ihracat m z n en büyük beflinci pazar olmufl. Irak a 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 14 milyon 162 bin dolarl k pompa ve kompresörler ihracat yap l rken 2009 y l - n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise bu de er yüzde 13,6 oran nda yükselerek ihracat m z 16 milyon 85 bin dolara ulaflm fl. Pompa ve kompresörler ihracat m z n en h zl art fl gösterdi i pazar ise Cezayir olmufl. Cezayir e geçti imiz y l n Ocak- Ekim döneminde 2 milyon 814 bin dolarl k pompa ve kompresörler ihracat yap lm flken 2009 y l n n efl zaman dilimine gelindi inde yüzde 355,6 oran nda art fl gerçekleflerek bu mal grubu için ihracat m z 12 milyon 823 bin dolar olarak gerçekleflmifl.

80 TEKST L VE KONFEKS YON MAK NELER Ülkemiz tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat 2009 y l n n ilk 10 ayl k döneminde geçti imiz y l n ayn dönemine göre yüzde 8,6 oran nda geriledi y l n n Ocak-Ekim döneminde 229 milyon 523 bin dolar olan tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat m z 2009 y - l n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise 209 milyon 741 bin dolar oldu. Tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat m z ülkeler baz nda incelendi inde ise M s r n birinci s rada yer ald görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y - l n n ilk 10 ayl k döneminde 22 milyon 296 bin dolarl k tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat gerçeklefltirilmiflken 2009 y l n n ayn döneminde ise yüzde 12,3 oran nda düflüfl yaflanm fl 19 milyon 546 bin dolar seviyesinde gerçekleflmifltir. Tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat m - z n ikinci en büyük pazar ise Etiyopya oldu. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 16 milyon 262 bin dolarl k tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat söz konusu iken 2009 y l n n Ocak-Ekim döneminde ise yüzde 17,5 oran nda art fl kaydedilerek 19 milyon 103 bin dolar ihracat gerçeklefltirilmifl. Etiyopya n n ard nda ise üçüncü s rada Hindistan yer al yor. Hindistan a TEKST L VE KONFEKS YON MAK NELER TÜRK YE GENEL HRACATINDAK LK 5 ÜLKE (2008 ve 2009 Y llar Ocak-Ekim Dönemi) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar De er MISIR , ,4 51,6-12,3 ET YOPYA , ,5 128,5 17,5 HINDISTAN , ,4 135,4 34,7 ÖZBEK STAN , ,8 34,6 16,5 SUDAN , ,4 - - OA B fit GAL ALANI T BAR YLE TEKST L VE KONFEKS YON MAK NELER HRACATI (2008 ve 2009 Y llar Ocak- Ekim Dönemi) OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 DE fi M (%) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) ,4-8, y l n n ilk 10 ayl k döneminde 11 milyon 579 bin dolarl k tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat yap l rken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi- inde ise ihracat yüzde 34,7 oran nda artarak 15 milyon 593 bin dolar seviyesine yükselmifl. Tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat m z n en büyük dördüncü pazar n n ise Özbekistan oldu u görülüyor. Özbekistan a 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 13 milyon 2 bin dolarl k ihracat yapan firmalar - m z 2009 y l n n ayn zaman dilimine gelindi inde bu ihracat oran n 15 milyon 146 bin dolara ulaflt rm fllar. Tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat m - z n en fazla oldu u beflinci ülke ise Sudan. Söz konusu ülkeye 2009 y l nda 14 milyon 204 bin dolarl k tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat gerçeklefltirilmifl. Tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat m z n en h zl flekilde art fl gösterdi i ülkeler incelendi inde ise birinci s rada Sudan n yer ald görülüyor. Sudan n ard ndan yüzde 34,7 ihracat art fl oran ile Hindistan ön plana ç k yor. Hindistan ard ndan ise yüzde 21,9 ihracat oran n art fl ile ran ihracat - m z n en h zl flekilde yükseldi- i üçüncü ülke konumunda. ran a 2008 y l n n Ocak-Ekim aylar aras nda 11 milyon 541 bin dolarl k tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracat söz konusu iken bu de er yüzde 21,9 oran nda artarak 2009 y l n n efl zaman diliminde 14 milyon 69 bin dolara yükselmifl. 79

81 GÖSTERGELER TÜRB N, TURBOJET, H DROL K S L ND R 80 olmufl. Fransa ya 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 18 milyon 857 bin dolarl k türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat söz konusu iken 2009 y l n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise yüzde 57 oran nda düflüfl kaydedilerek 8 milyon 103 bin dolar olmufl. Fransa n n ard ndan ise en fazla ihracat yapt m z dördüncü ülkenin ise ran oldu u görülüyor. ran a 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 10 milyon 585 bin dolarl k türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat söz konusu iken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde ise bu de er yüzde 39,4 oran nda gerileme göstererek 6 milyon 409 bin dolar olmufl. Ege Serbest Bölgesi ise türracat yap l rken 2009 Ocak- Ekim döneminde ise yüzde 13,2 oran nda gerileme yaflanarak 9 milyon 638 bin dolara düflmüfl. Türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat m z n en büyük üçüncü pazar ise Fransa TÜRB N, TURBOJET, H DROL K S L ND R TÜRK YE GENEL HRACATINDAK LK 5 ÜLKE (2008 ve 2009 Y llar Ocak-Ekim Dönemi) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar De er ABD , ,0 13,6-2,2 AVUSTURYA , ,3-3,6-13,2 FRANSA , ,5-83,8-57,0 RAN , ,6 31,4-39,4 EGE SER. BÖL , ,5-11,1 40,0 OA B fit GAL ALANI T BAR YLE TÜRB N, TURBOJET, H DROL K S L ND R HRACATI (2008 ve 2009 Y llar Ocak- Ekim Dönemi) OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 DE fi M (%) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) ,8-4,1 Ülkemiz türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat 2009 y l n n ilk 10 ayl k sürecinde geçti imiz y l n ayn dönemine göre de er olarak yüzde 4,1 oran nda gerileme gösterdi y l n n Ocak-Ekim döneminde 189 milyon 846 bin dolar olan türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat 2009 y - l n n Ocak-Ekim döneminde 181 milyon 992 bin dolara geriledi. Türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat m z ülkeler baz nda incelendi inde ise ABD nin birinci s rada yer ald - görülüyor. ABD ye 2008 y l - n n ilk 10 ayl k döneminde 114 milyon 702 bin dolarl k türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat söz konusu iken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde ise bu de er yüzde 2,2 oran nda gerileme göstererek 112 milyon 225 bin dolar olmufl. ABD nin ard ndan bu mal grubu içinde en fazla ihracat gerçeklefltirilen ikinci ülkenin ise Avusturya oldu u görülüyor. Avusturya ya 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 11 milyon 101 bin dolar türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat m z n en fazla yap ld beflinci yer olmufl. Ege Serbest Bölgesi ne 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 4 milyon 112 bin dolar türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat yap l rken 2009 Ocak-Ekim döneminde ise yüzde 40 oran nda art fl yaflanarak 5 milyon 756 bin dolara yükselmifl. Türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat m z n en h zl flekilde art fl gösterdi i ülke ise sviçre olmufl. sviçre ye 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 218 bin 224 dolarl k ihracat yap ld y l n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde 3 milyon 498 bin dolarl k türbinler, turbojetler ve hidrolik silindir ihracat yap lm fl.

82 YÜK KALDIRMA, TAfiIMA VE ST FLEME MAK NELER Türkiye geneli makine ve aksamlar ihracat kay t rakamlar incelendi inde, yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat m z n 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 115 milyon 366 bin dolar iken 2009 y l n n Ocak- Ekim dönemine gelindi inde ise bu de er yüzde 5,5 oran nda gerileme göstererek 137 milyon 300 bin dolar oldu. Yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat - m z ülkeler baz nda incelendi inde ise Suudi Arabistan n ilk s rada yer ald görülüyor. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n Ocak- Ekim döneminde 4 milyon 135 bin dolarl k yük kald rma, tafl - ma ve istifleme makineleri ihracat yap lm flken 2009 y - l n n Ocak-Ekim döneminde yüzde 120,4 art flla 9 milyon 115 bin dolar seviyesi yakalanm fl. Suudi Arabistan n ard ndan, bu mal grubu için en fazla ihracat gerçeklefltirilen ikinci ülkenin ise Rusya Federasyonu oldu u görülüyor. Rusya Federasyonu na 2008 y l n n ilk 10 ayl k dö- neminde 16 milyon 647 bin dolarl k yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat söz konusu iken 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde yüzde 47,5 gerileme ile 8 milyon 736 bin dolar ihracat yap lm fl. Yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat m - YÜK KALDIRMA, TAfiIMA VE ST FLEME MAK NELER TÜRK YE GENEL HRACATINDAK LK 5 ÜLKE (2008 ve 2009 Y llar Ocak-Ekim Dönemi) ÜLKE 2008 YILI 2009 YILI (%) DE fi M Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar (Kg) De er ($) $/kg Miktar De er SUUDI ARAB , ,4 211,5 120,4 RUSYA FED , ,9-47,1-47,5 Ç N HALK CUM , ,5 94,4 13,6 ALMANYA , ,9 52,7 86,9 CEZAY R , ,4 39,8 54,6 OA B fit GAL ALANI T BAR YLE YÜK KALDIRMA, TAfiIMA VE ST FLEME MAK NELER HRACATI (2008 ve 2009 Y llar Ocak- Ekim Dönemi) OCAK-EK M 2008 OCAK-EK M 2009 DE fi M (%) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) M KTAR (kg) DE ER (dolar) ,8-5,5 z n en büyük üçüncü pazar ise Çin Halk Cumhuriyeti olmufl. Bu ülkeye 2008 y l n n Ocak- Ekim döneminde 6 milyon 754 bin dolarl k yük kald rma, tafl - ma ve istifleme makineleri ihracat yap lm flken 2009 y l n n ayn döneminde gelindi inde ise yüzde 13,6 de er art fl yla 7 milyon 671 bin dolar rakam yakalanm fl. Yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat m z n dördüncü en büyük pazar n n ise Almanya oldu u görülüyor. Almanya ya 2008 y l n n Ocak-Ekim döneminde 3 milyon 709 bin dolarl k yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat yapan firmalar m z 2009 y l n n Ocak-Ekim dönemine gelindi inde ise bu de eri yüzde 86,9 oran nda yükselterek 6 milyon 933 bin dolarl k ihracat gerçeklefltirmifller. Almanya n n ard ndan en fazla yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat yapt m z beflinci ülke ise Cezayir olmufl. Söz konusu ülkeye 2008 y l n n ilk 10 ayl k döneminde 4 milyon 402 bin dolarl k yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat kaydedilmiflken bu de er 2009 y l n n ayn dönemine gelindi inde yüzde 54,6 art flla 6 milyon 804 bin dolar olmufl. Yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat m z n en fazla art fl gösterdi i pazar ise Fas olmufl. Fas a 2008 y l - n n Ocak- Ekim döneminde 1 milyon 716 bin dolarl k yük kald rma, tafl ma ve istifleme makineleri ihracat yap lm flken 2009 y l n n Ocak-Ekim döneminde yüzde 283,9 oran nda art flla 6 milyon 588 bin dolarl k ihracat de eri yakalanm fl. 81

83 HRACAT RAKAMLARI OA B fit GAL ALANINA G REN MAK NE HR. BRL. ÜLKE DA ILIMI OCAK - 30 KASIM OCAK - 08 KASIM 2009 ÜLKE ADI De er ($) De er ($) De iflim % ALMANYA B R.DEVLETLER(ABD) RAN ( SLAM CUM.) BR.KRALLIK( NG LTERE IRAK RUSYA FEDERASYONU TALYA FRANSA GÜRC STAN SUUDI ARABISTAN MISIR L BYA AZERBAYCAN-NAHCIVAN CEZAY R ROMANYA ST.DER SERB.BÖLGE SURIYE ARAP CUM.(SUR TÜRKMEN STAN SPANYA FAS BULGAR STAN KAZAK STAN HOLLANDA BELÇ KA YUNAN STAN BIRLESIK ARAP EMIRLI POLONYA ÖZBEK STAN AVUSTURYA UKRAYNA HINDISTAN SUDAN ISRAIL EGE SERBEST BÖLGE Ç N HALK CUMHUR YET ET YOPYA URDUN TUNUS K.KIBRIS TÜRK CUMH. MEKS KA MALEZYA MACAR STAN AVUSTRALYA PAKISTAN NIJERYA SVEÇ DAN MARKA BREZILYA BANGLADEfi LÜBNAN ÇEK CUMHUR YET KATAR 617,624, ,093, ,937, ,948, ,502, ,492, ,653, ,520, ,226, ,914, ,837, ,609, ,519, ,010, ,474, ,474, ,036, ,175, ,708, ,201, ,498, ,242, ,880, ,085, ,075, ,660, ,275, ,049, ,942, ,282, ,103, ,233, ,026, ,115, ,627, ,209, ,837, ,322, ,625, ,200, ,545, ,116, ,469, ,867, ,563, ,310, ,931, ,235, ,563, ,987, ,353, ,673, ,570, ,438, ,896, ,885, ,422, ,706, ,880, ,441, ,849, ,312, ,803, ,534, ,591, ,427, ,780, ,442, ,311, ,364, ,196, ,026, ,184, ,160, ,374, ,385, ,720, ,949, ,774, ,079, ,565, ,086, ,270, ,120, ,603, ,293, ,535, ,502, ,978, ,374, ,175, ,273, ,630, ,574, ,998, ,306, ,191, ,189, ,014, ,843, ,943, ,720, ,290, ,902,

84 TÜRK YE GENEL KARfiILAfiTIRMALI ÜLKE RAPORU (01 OCAK - 30 KASIM 2008 / 01 OCAK - 08 KASIM 2009) ÜLKE ADI TÜRK YE GENEL ÜLKE TÜRK YE GENEL ÜLKE TÜRK YE GENEL MAK NE SEK. TÜRK YE GENEL MAK NE SEK. TÜRK YE MAK NE 01 OCAK - 30 KASIM OCAK - 08 KASIM OCAK - 30 KASIM OCAK - 08 KASIM 2009 DE.% DE. % ALMANYA B R.DEVLETLER(ABD) RAN ( SLAM CUM.) BR.KRALLIK( NG LTERE IRAK RUSYA FEDERASYONU TALYA FRANSA GÜRC STAN SUUDI ARABISTAN MISIR L BYA AZERBAYCAN-NAHCIVAN CEZAY R ROMANYA ST.DER SERB.BÖLGE SURIYE ARAP CUM.(SUR TÜRKMEN STAN SPANYA FAS BULGAR STAN KAZAK STAN HOLLANDA BELÇ KA YUNAN STAN BIRLESIK ARAP EMIRLI POLONYA ÖZBEK STAN AVUSTURYA UKRAYNA HINDISTAN SUDAN ISRAIL EGE SERBEST BÖLGE Ç N HALK CUMHUR YET ET YOPYA URDUN TUNUS K.KIBRIS TÜRK CUMH. MEKS KA MALEZYA MACAR STAN AVUSTRALYA PAKISTAN NIJERYA SVEÇ DAN MARKA BREZILYA BANGLADEfi LÜBNAN ÇEK CUMHUR YET KATAR 12,086,641, ,827,718, ,876,995, ,526,051, ,500,738, ,294,736, ,435,545, ,300,049, ,670, ,106,160, ,222,619, ,025,628, ,563,027, ,528,412, ,889,923, ,339, ,041,730, ,935, ,948,612, ,772, ,067,813, ,569, ,945,941, ,981,312, ,369,717, ,233,835, ,539,934, ,725, ,126, ,119,289, ,719, ,115, ,833,398, ,511, ,364,839, ,163, ,685, ,126, ,686, ,212, ,718, ,385, ,690, ,809, ,521, ,010, ,005, ,589, ,519, ,036, ,466, ,066,724, ,172,082, ,610,154, ,681,329, ,731,861, ,315,722, ,698,180, ,871,799, ,174,483, ,776, ,533,438, ,410,641, ,582,596, ,178,126, ,570,550, ,857,855, ,825, ,175,108, ,760, ,375,240, ,643, ,200,481, ,375, ,786,405, ,460,377, ,404,236, ,825,377, ,113,189, ,232, ,710, ,309, ,392, ,945, ,238,022, ,375, ,256,840, ,186, ,381, ,326, ,326, ,515, ,248, ,878, ,510, ,880, ,427, ,930, ,212, ,722, ,923, ,023, ,264, ,661, ,624, ,093, ,937, ,948, ,502, ,492, ,653, ,520, ,226, ,914, ,837, ,609, ,519, ,010, ,474, ,474, ,036, ,175, ,708, ,201, ,498, ,242, ,880, ,085, ,075, ,660, ,275, ,049, ,942, ,282, ,103, ,233, ,026, ,115, ,627, ,209, ,837, ,322, ,625, ,200, ,545, ,116, ,469, ,867, ,563, ,310, ,931, ,235, ,563, ,987, ,353, ,673, ,570, ,438, ,896, ,885, ,422, ,706, ,880, ,441, ,849, ,312, ,803, ,534, ,591, ,427, ,780, ,442, ,311, ,364, ,196, ,026, ,184, ,160, ,374, ,385, ,720, ,949, ,774, ,079, ,565, ,086, ,270, ,120, ,603, ,293, ,535, ,502, ,978, ,374, ,175, ,273, ,630, ,574, ,998, ,306, ,191, ,189, ,014, ,843, ,943, ,720, ,290, ,902,

85 HRACAT RAKAMLARI SEKTÖREL BAZDA HRACAT RAKAMLARI $ EK M OCAK - EK M S E K T Ö R De iflim (09/08) Pay(09) (%) De iflim (09/08) Pay(09) (%) 84 I. TARIM A. B TK SEL ÜRÜNLER Hububat,Bakliyat,Ya l Tohumlar ve Mamulleri Yafl Meyve ve Sebze Meyve Sebze Mamulleri Kuru Meyve ve Mamulleri F nd k ve Mamulleri Zeytin ve Zeytinya Tütün Kesme Çiçek B. HAYVANSAL ÜRÜNLER Canl Hayvan,Su Ürünleri ve Mamulleri C. A AÇ VE ORMAN ÜRÜNLER A aç Mamulleri ve Orman Ürünleri II. SANAY A. TARIMA DAYALI filenm fi ÜRÜNLER Tekstil ve Hammaddeleri Deri ve Deri Mamulleri Hal B. K MYEV MADDELER VE MAMULLER Kimyevi maddeler ve Mamulleri C. SANAY MAMULLER Haz rgiyim ve Konfeksiyon Tafl t Araçlar ve Yan Sanayi Elektrik-Elektronik Makine ve Aksamlar Demir ve Demir D fl Metaller Demir Çelik Ürünleri Çimento ve Toprak Ürünleri De erli Maden ve Mücevherat Di er Sanayi Ürünleri III. MADENC L K Madencilik Ürünleri TOPLAM 1,432,666 1,128, , , , , ,776 12, ,683 2,463 93,800 93, , ,957 7,834, , , , ,941 1,029,630 1,029,630 6,049,857 1,077,599 1,504, , , ,462 1,227, , ,595 2, , ,216 9,505,978 1,388,809 1,058, , , , , ,715 18,387 58,089 3,345 78,339 78, , ,004 8,341, , ,507 96, ,291 1,035,509 1,035,509 6,498,315 1,310,095 1,767, , , ,748 1,099, , ,122 3, , ,770 9,944, ,109,711 8,233,778 3,142,240 1,330, , ,464 1,216, , ,032 37, , ,270 2,199,663 2,199,663 97,825,435 8,016,253 5,922,579 1,124, ,717 12,149,394 12,149,394 77,659,789 13,560,612 22,221,261 8,373,020 5,977,308 5,462,641 17,759,885 2,979,394 1,265,108 60,560 2,893,846 2,893, ,828,993 10,499,749 7,823,609 2,959,867 1,428, , , , , ,981 40, , ,093 1,999,047 1,999,047 66,360,632 6,208,464 4,495, , ,075 7,887,994 7,887,994 52,264,174 10,877,928 13,690,604 6,809,905 4,591,717 3,608,915 9,284,168 2,564, ,797 36,107 1,960,579 1,960,579 78,820,

86 TÜRK YE GENEL ÜLKE RAPORU 01 OCAK - 30 KASIM OCAK - 08 KASIM 2009 ÜLKE ADI De er ($) De er ($) De iflim % ALMANYA FRANSA TALYA BR.KRALLIK( NG LTERE IRAK RUSYA FEDERASYONU B R.DEVLETLER(ABD) MISIR SPANYA ROMANYA BIRLESIK ARAP EMIRLI HOLLANDA RAN ( SLAM CUM.) L BYA CEZAY R SUUDI ARABISTAN BELÇ KA YUNAN STAN Ç N HALK CUMHUR YET ISRAIL BULGAR STAN AZERBAYCAN-NAHCIVAN SURIYE ARAP CUM.(SUR POLONYA UKRAYNA TÜRKMEN STAN AVUSTURYA GÜRC STAN K.KIBRIS TÜRK CUMH. SVEÇ KAZAK STAN LÜBNAN DAN MARKA MALTA SLOVENYA TUNUS FAS SV ÇRE ÇEK CUMHUR YET URDUN MACAR STAN HINDISTAN PORTEK Z YEMEN NORVEÇ BREZILYA KANADA SINGAPUR KATAR EGE SERBEST BÖLGE SIRB STAN RLANDA 12,086,641, ,300,049, ,435,545, ,526,051, ,500,738, ,294,736, ,827,718, ,222,619, ,948,612, ,889,923, ,233,835, ,945,941, ,876,995, ,025,628, ,528,412, ,106,160, ,981,312, ,369,717, ,364,839, ,833,398, ,067,813, ,563,027, ,041,730, ,539,934, ,119,289, ,935, ,126, ,670, ,686, ,010, ,569, ,036, ,005, ,495, ,644, ,126, ,772, ,423, ,466, ,685, ,385, ,719, ,676, ,599, ,195, ,589, ,315, ,769, ,066,724, ,511, ,445, ,624, ,172,082, ,174,483, ,871,799, ,731,861, ,315,722, ,698,180, ,610,154, ,410,641, ,375,240, ,857,855, ,825,377, ,786,405, ,681,329, ,582,596, ,570,550, ,533,438, ,460,377, ,404,236, ,256,840, ,238,022, ,200,481, ,178,126, ,175,108, ,113,189, ,309, ,760, ,710, ,776, ,326, ,930, ,375, ,023, ,212, ,686, ,981, ,326, ,643, ,222, ,264, ,381, ,878, ,392, ,837, ,831, ,379, ,722, ,710, ,351, ,661, ,375, ,449, ,319,

87 ÜRÜNLER Hürsan dan lastik ve kauçuk piflirme makinesi expo 86 Hürsan Pres ve Tak m Tezgahlar 1976 y l ndan beri faaliyetlerine devam ediyor. Konya 2. Organize Sanayi Bölgesi nde bulunan firma sektöründe 30 y l aflk n tecrübesiyle üretti i ürünlerini dünyan n dört bir taraf na gönderiyor. Hidrolik pres imalat nda dünyadaki teknolojik geliflmeleri yak ndan takip ederek Ar-Ge çal flmalar na her geçen gün h z veriyor. Bugün Ortado u baflta olmak üzere çeflitli ülkelere pres ihracat bulunan firma, kuruldu u y ldan bugüne kadar Hidrolik Pres üzerine faaliyetlerine devam ediyor. Firman n ürün yelpazesinde,a Hidrolik Atölye Tipi Preslerle, Özel Amaçl Kapal ve Aç k tip s vama presleri, Çelik Konstrüksiyon S vama Presleri, Gemi inflas nda kullan lmak üzere Tersane Presleri, Beton, Döküm üzerine Test Presleri, Saç Desen Presleri, Çuval Balya, Klasör Karton S vama, Ahflap Mobilya S k flt rma Presleri baflta olmak üzere sanayicinin ihtiyaçlar na uygun Hidrolik presler bulunuyor. Hidrolik ki Gözlü Lastik ve Kauçuk Piflirme Presi ise 60, 100, 150, 200, 300 tonluk farkl modellerde bulunuyor ve sektörden önemli ilgi görüyor. moment Çift sütunlu metal kesme tezgâh Her ölçüde metal kesme ve flerit testere tezgâhlar üreten bir mühendislik firmas olan Aymaksan Çift Sütunlu Metal Kesme fierit Testere Tezgâhlar da üretiyor. Firman n bu ürününün ana motor de eri AY-1250 ve AY-1300x1800 modellerinde 3x( rpm) KW. AY-1250 de Malzeme Besleme Sehpas A rl 850 Kilogramken, AY-1300x1800 de ise Malzeme Besleme Sehpas A rl 936 kilogram de erinde. stanbul da 8 bin 500 metrekare üzerine kurulu olan fabrika üretimlerine devam eden firma talafll ve talafls z imalat, projelendirme, tasar m, montaj ve servis hizmetlerini kendi uzman kadrosu ile gerçeklefltiriyor.

88 DTC 315 CNC Punto Kaynak Makinesi leti Teknik taraf ndan üretilen DTC 315 CNC kullan c lar na, tam otomatik aç l testere makinesi ve PLC kontrollü dokunmatik ekran, elektronik kumanda sistemi sunuyor. GHidropnömatik çal flma sistemi (6 bar hava bas nc ile çal flmaktad r). Makine, ayr ca çift devirli motoru sayesinde malzeme özelliklerine en uygun devri seçebiliyor. Otomatik aç ve boy ayar imkan da veren DTC 315 CNC, kesilecek malzeme boyutlar na göre kesme bafllang ç ve bitifl noktalar n n strok ayar sa l - yor. Testere inifl h z n (kesme h z n ) ayarlayabilme imkan sa layan makine püskürtme so utma sistemine de sahip. 87 Çift eksen çal flabilen, sevo sistemli, otomatik punta kaynak makinesi. Makine tel zgara, asansör kap lar, çelik kap sektörü ve özel imalatlarda kullan labilir. Akdeniz Makina 1991 y l nda kuruldu. Kurulufl amac dijital elektronik punta makineleri, al n punta kaynak makineleri, galvano redresörleri, flarj redresörleri, voltaj regülatörleri, kaynak makineleri, gazalt kaynak makineleri ve punta makinesi trafolar imalat yapmak. kitelli Organize Sanayi Bölgesi Atatürk Oto Sanayi Sitesi nde faaliyetlerine devam eden firma, 2000 y l ndan beri yurt içi fuarlar na 2004 y l ndan beri yurt d fl fuarlar na kat larak yurt içi ve yurt d - fl nda tan t m n yap yor. Firma 2004 y l nda CE belgesini, 2005 y l nda da ISO belgesini ald.

89 B LG HATTI 88 HRACATTA DIfi PAZARLARA G R fi YOLU OLARAK MEVCUT ÖRGÜTLENME, KÜMELENME MODELLER Ülkemizde Küçük ve Orta Büyüklükteki flletmelerin (KOB ) tek bafllar na ihracatta kal c bir baflar sa lamalar ; iyi bir organizasyon, bilgi, deneyim, sermaye ve kadro gerektirmektedir. Bunlar n KOB 'ler taraf ndan sa lanmas ise çok zordur. Oysa KOB 'ler güçlerini ve deneyimlerini bir araya getirerek ve ihracatlar n tek elden yürüterek daha çok baflar l olma flans - na sahiptirler. hracata yönelmek isteyen KOB 'lerin özellikle sermaye ve bilgi yetersizlikleri ortak giriflimleri zorunlu k lmaktad r. Ülkemiz ihracat stratejisinin tespitinde bu gerçe in göz önüne al nmas ve iflbirli ine gidilecek alanlar için uygun ortamlar ve örgütler oluflturulmas ve bu yöndeki giriflimlerin desteklenmesi gerekmektedir. Misyonunu; KOB leri ölçek ekonomisinden yararland rarak, onlar n mal ve hizmet tedarik maliyetlerini düflürmek, finansman sorunlar n çözmek, yurt içi ve yurt d fl sat fl organizasyonlar n kurmak üzere oluflturacak olan organizasyonlar n KOB lerin küresel pazarlarda rekabet etme güçlerini art raca bir gerçektir. KOB LER N HRACATTA ÖRGÜTLENME NEDENLER NELERD R? Birbirleriyle rekabet etmeyen, ayn üretim dal nda faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli iflletmelerin, ancak, ihracatta örgütlenip bir kurulufl çat s alt nda iflbirli ine giderek ihracat yapmalar mümkündür. Bu tür organizasyonlarda üretim d fl nda oluflturulacak tedarik, pazarlama, finansman gibi birimler kanal yla Küçük ve Orta Ölçekli flletmeler daha verimli ve rasyonel çal flma düzenine kavuflmufl olacakt r. Örne in; yaln z ihracat pazarlama birimi kanal yla flirket ortaklar n n; ürün gelifltirme, pazar araflt rmas, enformasyon, sat fl da t m, tutundurma ve sat fl gelifltirme gibi pazarlama fonksiyonlar ndan faydalanabileceklerini söyleyebiliriz. Yine KOB lerin; ihracatta tek bafllar na kal c bir baflar sa lamalar n n, iyi bir organizasyon, birikim, sermaye ve kadro gerektirmesi, yurt d fl nda proje ve pazar araflt rmas yapacak finansmana ve personele sahip olmamalar, yurt d fl nda yeter düzeyde bir referansa sahip olmamalar, yeterli say da ve kalitede mal n üretiminin yan nda, modern pazarlama yöntemlerinden de yararlanmak gerekti i, bu ifllemlerin de KOB ler için hem güç hem de pahal olmas, bu faktörlerin de KOB ler taraf ndan tek bafllar na sa lanmas n n pek mümkün olmamas gibi olumsuzluklar n yan nda ihracatta örgütlenmenin sa layaca yararlar ise flunlard r: HRACATTA ÖRGÜTLENMEN N KOB LERE SA LAYACA I YARARLAR 1 - flletmelere olan döviz getirisini art rmas. 2 - flletmelerde yeni istihdam alanlar n n aç lmas na ve üretimin kalitesinin yükseltilmesine yard mc olmas. 3 - flletmeyi ulusall k boyutundan uluslararas boyuta tafl yarak, firman n optimum üretime, kaliteye ve etkin pazarlamaya yönelmesi, dolay s yla tüketiciler aras nda firma ürünlerine karfl olumlu bir prestij oluflmas n temin etmesi. 4 - flletmenin teknolojik olarak yenilenmesini ve pazarlama teknikleri aç - s ndan da uzmanlaflmas n sa lamas. 5 - flletmede at l kapasitenin kullan lmas na, dolay s yla verimlili in artmas na neden olmas. 6 - flletmenin iç piyasalardaki mevcut ekonomik dalgalanmalardan, enflasyonist bask lardan, yo unlaflm fl risk ortam ndan kurtulmas na yard mc olmas yönünde yararlar sa lamas. 7 - Pazarl k gücünün elde edilmesiyle daha karl sat fllar yap labilmesi. 8 - Endüstri genelinde sesini duyurabilme f rsatlar n n tan nmas. 9 - hracat giderlerinin paylafl lmas yla daha az finans ve kaynak tahsis edilmesi Birlikte hareket edebilme kabiliyetinin kazan lmas Uzun dönemli yat r m ve üretim planlamas yapabilmesi Büyük miktarlarda olan siparifllerin flirket arac l yla kolayl kla karfl lanabilmesi Birim üretimde ve da t m harcamalar nda azalma sa lamas hracatta bilgi birikiminin artmas na katk sa lamas Devlet sanayi aras nda etkili bir iletiflim sa lamas Rekabetçi stratejiler oluflturmaya zemin haz rlamas Büyüme ve geliflme stratejilerinin gelifltirilmesine ve uygulanmas na imkan vermesi. Bu gibi yararlar KOB lerimizin dünya pazarlar na aç lmalar n ve bu aç lmay sa layabilmek için de güçlerini bir kooperatifçilik mant içerisinde bir araya getirmelerini zorunlu k lm flt r. Bunun tabii sonucunda ise KOB ler için kurtulufl; yurt d fl - na aç lmak ve yurt içinde rakip iken yurt d fl nda tek bir güç olarak davranmakt r. SEKTÖREL DIfi T CARET fi RKETLER Bilindi i üzere, ülkemizin 1980 sonras nda ihracata dayal bir geliflme stratejisi benimsemesi ile birlikte, firmalar m z n d fl pazarlara aç lmalar n sa lamak, ihracat m za ivme kazand rmak ve ülkemizin uluslararas ticarette, ekonomik ve siyasi büyüklü üyle orant l bir pay alabilmesini temin etmek amac yla, genel ihracat stratejimizin bir parças olarak, çeflitli teflvik ve destekleme politika ve programlar yla bir taraftan firmalar m z ihracata yönlendirirken di er taraftan bu amaca dönük flirket modelleri oluflturulmas yoluna gidilmifltir. Di er taraftan, ülkemizin Dünya Ticaret Örgütü Anlaflmas na taraf olmas ve Avrupa Birli i ile Gümrük Birli i sürecine girilmesiyle birlikte rekabetin daha da artmas, Türkiye'de faaliyet gösteren ve d fl ticaret ile kredilerdeki paylar son derece düflük olan KOB "lerin finansman, üretim, pazarlama, altyap, teknoloji, personel v.b. sorunlar n n daha da a rlaflmas na yol açm flt r. Bu çerçevede; ülkemiz sanayisinin omurgas n oluflturan söz konusu iflletmelerin, artan rekabet ile birlikte ço alan sorunlar na çözüm getirilebilmesini teminen, ayn üretim dal nda faaliyet gösteren firmalar n çok ortakl d fl ticaret flirketleri fleklinde örgütlenerek ihracata yönlendirilmesi amac yla, "Sektörel D fl Ticaret fiirketi (SDfi) modeli gelifltirilmifl ve Sektörel D fl Ticaret fiirketi Statüsüne liflkin 96/39 say l Tebli, tarih ve say l Resmi Gazetede yay mlanarak yürürlü e girmifltir. hracatta kal c bir baflar elde edilebilmesinin, iyi bir organi-

90 zasyon, bilgi, deneyim, sermaye ve kadro gerektirdi i gerçe inden hareketle, SDfi modelinin aksayan yönlerinin, uygulamadan kaynaklanan sorunlar n n giderilmesi, tüm SDfi lerin, güçlü sermaye yap lar ile orta KOB lerin ihracat nda daha etkin pazarlama faaliyeti gerçeklefltirmelerini teminen, hracat 96/39 Say l Tebli de gözden geçirmeye gidilerek, hracat 96/39 say l Tebli i yürürlükten kald ran ve SDfi modeli ile ilgili yeni uygulamalar içeren hracat 2004/4 say l Tebli, tarih ve say - l Resmi Gazetede yay mlanarak yürürlü e girmifltir. Bu Tebli e göre, Normal Yörelerde, Sektörel D fl Ticaret fiirketlerinin; ayn üretim dal nda faaliyette bulunan, asgari 10 (on) KO- B nin bir araya gelmesiyle en az 500 (beflyüz) bin TL sermayeli anonim flirket olarak kurulmas, Kalk nmada Öncelikli Yörelerde, Sektörel D fl Ticaret fiirketlerinin; ayn veya ayr üretim dal nda faaliyette bulunan ve bu yörelerde yerleflik asgari 5 (befl) KOB nin en az 250 (ikiyüzelli) bin TL sermayeli anonim flirket olarak kurulmas gerekmektedir. Ayr ca ayn üretim dal nda faaliyette bulunan Üretici Dernekleri ve Üretici Birlikleri taraf ndan anonim flirket fleklinde ve en az 500 (beflyüz) bin TL sermaye ile kurulan flirketlere de Sektörel D fl Ticaret fiirketi Statüsü verilebilir. SEKTÖREL DIfi T CARETLER UYGULAMASININ FAYDALARI GENEL OLARAK NELERD R? 1- hracat giderlerinin paylafl lmas ile daha az finans ve kaynak tahsis edilmesini sa lamak. 2- Büyük miktarda olan siparifllerin flirket arac l ile daha ucuz ve kolayl kla karfl lanabilmesi imkân n yaratmak. 3- Mevcut pazar n devaml l n sa lamak. 4- Aktif pazarlama faaliyetleri ile yurtd fl temsilcilikleri ve oluflturulan müflteri portföyü sayesinde yeni pazarlar bulunmas na çal flmak ve d fl pazar e ilimlerini takip etmek. 5- Nakliye, gümrükleme ve mal teslimini daha h zl ve etkin gerçeklefltirmek. 6- Kaliteli ve çevreye duyarl standart üretime yönelmeyi teflvik etmek. 7- Ortak bir ürün markas yarat lmas na çal flmak. 8- hracatç firmalar aras ndaki fiyat rekabetini önlemek. 9- Sermaye birikiminin oluflmas n ve kullan lmas n sa lamak. Ayr ca sektörel D fl Ticaret fiirketi statüsü alan KOB lere, D fl Ticaret Müsteflarl nca uygulanan hracata Yönelik Devlet Yard mlar baflta olmak de iflik kurum ve kurulufllarca çeflitli destekler verilmektedir. hracat 2006/12 say l Dahilde flleme Rejimi Tebli i ile; SDfi ler için, müracaat tarihinden önceki takvim y l nda yapm fl olduklar ihracatlar kadar, dahilde iflleme izin belgesi/dahilde iflleme izni kapsam nda gerçeklefltirecekleri ithalatlar nda, bu ithalattan do an verginin % 10 unun teminat olarak yat r lmas kayd yla, gümrük idaresince ithalat n gerçeklefltirilmesine izin verilmesi hükme ba lanm flt r. 94/6401 Say l hracata Yönelik Devlet Yard mlar na iliflkin Bakanlar Kurulu Karar na dayan larak uygulamaya konulan Devlet Yard mlar Tebli lerinden; pazar araflt rmas ve pazarlama deste i, e itim ve dan flmanl k yard m, istihdam yard m, Türk ürünlerinin yurtd fl nda markalaflmas ve Türk mal imaj n n yerlefltirilmesi ve Turqual ty 'nin desteklenmesi yurt d fl fuar kat l mlar n n desteklenmesi, yurt d fl nda ofis-ma aza açma, iflletme ve marka tan t m faaliyetlerinin desteklenmesi kapsam nda SDfi lere avantaj ve kolayl k sa layan düzenlemelere yer verilmifltir. Ayr ca, SDfi ler taraf ndan tedarik edildikleri flekliyle ihraç edilmek üzere mal al mlar ile ilgili ifllemler ve bu sebeple düzenlenen kâ tlara ifllem yapan kurulufllarca re sen damga vergisi ve harç istisnas uygulanmakta, 27 ve 62 Seri Nolu KDV Genel Tebli lerine göre imalatç olmayan mükelleflerin, SDfi lere ihraç kayd yla yapt klar teslimler de tecil-terkin uygulamas kapsam nda de erlendirilmekte ve 84 Seri Nolu Katma De er Genel Tebli i ile yap lan düzenlemeler ile SDfi lerin ihracat istisnas ndan do an katma de er vergisi iade taleplerinde avantajl teminat oranlar uygulanmaktad r. Bunun yan nda, Türk Eximbank, D fl Ticaret Sermaye fiirketi (DTSfi) ve Sektörel D fl Ticaret fiirketlerinin (SDTfi) ihracat faaliyetleriyle ilgili finansman ihtiyaçlar n n karfl lanmas amac yla, D fl Ticaret fiirketleri (DTfi) K sa Vadeli hracat Kredisi program n uygulamaktad r. Sektörel D fl Ticaret fiirketi unvan verilen firmalar D fl Ticaret Sermaye fiirketlerinden farkl olarak Türk Eximbank nezdinde KOB statüsünde de erlendirilir ve arac bankalar vas tas yla kulland r lan Sevk Öncesi TL ve Döviz hracat Kredilerinden yararland r l rlar. DIfi T CARET SERMAYE fi RKETLER hracat 2006/12 say l D fl Ticaret Sermaye fiirketi Statüsüne liflkin Tebli e göre, ödenmifl sermayeleri en az 2 milyon TL olan ve bir önceki takvim y l nda gümrük beyannamesi baz nda; en az (FOB) 100 milyon dolar veya efl de erdeki fiili ihracat gerçeklefltiren (transit ve bedelsiz ihracat hariç) anonim flirketlere, her y l n Ocak ay n n son gününe kadar baflvurulmas kayd yla "D fl Ticaret Sermaye fiirketi" statüsü verilebilmektedir. Türkiye'de 1980 y l nda hracata Yönelik Kalk nma Stratejisinin benimsenmesi ile birlikte Teflvik Sisteminde de köklü de- ifliklikler yap lm fl ve sistem yeni bir yap ya kavuflturulmufltur. Bu de iflikliklerin bir sonucu olarak, Japonya, Güney Kore, Tayland, Brezilya ve hatta A.B.D. de uygulanan Genel Ticaret fiirketleri modeli, 18/07/1980 tarihli 8/1173 say l hracatç Sermaye fiirketlerini Teflvik Karar ile Türkiye'de uygulamaya konulmufltur döneminde D fl Ticaret Sermaye fiirketlerinin genel ihracat içindeki paylar ortalama yüzde 40 olarak gerçekleflmifl, 1988 y l nda ise yüzde 50 ile en yüksek seviyesine ulaflm flt r y l ndan itibaren D fl Ticaret Sermaye fiirketlerinin büyük bir bölümü y ll k ihracat hacimlerini korumufllard r. D fl Ticaret Sermaye fiirketlerinin son befl y ll k performanslar na bak ld nda, genel ihracat m z n içerisindeki paylar n n yüzde 30 seviyelerinde oldu u gözlemlenmektedir. Statünün avantajlar ise flöyle s ralanabilir; KDV iadelerinde teminat kolayl, Dahilde flleme Rejiminde teminat kolayl, Eximbank TL ve döviz kredilerinde indirimli faiz uygulamas, kredi temininde indirimli teminat kolayl, ihracatta baz devlet yard mlar nda avantajlardan yararlanma, onaylanm fl kifli statüsü edinmek yoluyla, gümrük ifllemlerinde sürat ve kolayl k. 89

91 NOSTALJ Türkiye nin ilk seri üretim yerli silah NUR K LL G L TARAFINDAN SINIRLI SAYIDA ÜRET LEN 9 MM ÇAPINDA YARI OTOMAT K TABANCA, ZAMANININ ÖTES NDE B R TASARIMA SAH PT. MÜKEMMEL DURUMDA SAKLANMIfi B R ÖRNE STANBUL HARB YE ASKER MÜZES 'NDE BULUNAB L R. M RASÇISI TARAFINDAN MÜZEYE BA IfiLANMIfi VE ÖZEL KUTUSUNDA LK GÜNKÜ G B SAKLANMAKTADIR. YEDEK fiarjörü VE HARB S LE BERABER GÖRÜLEB L R. 90 Enver Pafla'n n kardefli olan Nuri Killigil, I. Dünya Savafl 'n n sonlar nda Azerbaycan'a hâkim olan Rus ve Ermeni birliklerinin Mart Olaylar ad ile an lan Müslüman katliamlar yapmalar üzerine, Kafkas slam Ordusu ad nda Osmanl, Azeri ve Da stan askerlerinden oluflan bir ordu ile Azerbaycan' iflgalden kurtarma harekat bafllatt. Enver Pafla, Babas Ahmet Bey, Kardefli Nuri (Killigil) bu ordunun önünü kesmek ve Azerbaycan' kontrol eden Rus ve Ermeni birliklerine yard m etmek için ngilizler Bakü'ye küçük bir kuvvet yollam fllard, fakat Nuri Pafla'n n komutas ndaki Kafkas slam Ordusu'nun Azerbaycan genelinde büyük destek bulup güçlenmesi üzerine Bakü Muharebesi'nde yenilip buradan çekildiler. 15 Eylül 1918'de Bakü'nün kurtar lmas ndan sonra Ekim ay nda da bir Osmanl müfrezesi Da stan'a geçerek oray da Osmanl mparatorlu u'na katt. Fakat Suriye cephesinde, Liman von Sanders komutas ndaki Osmanl Y ld r m Ordular Grubu'nun, Edmund Allenby komutas ndaki ngiliz ordusu karfl s nda Nablus Hezimetine u ramas sonucunda Mondros Mütarekesi yap lmas, Enver Pafla'n n ülkeyi terk etmesi ve Moskova Antlaflmas ile Türkiye'nin Azerbaycan' Sovyetler Birli i'ne terk etmesi üzerine bu kuvvet da ld. SAVAfiTAN SONRA ALMANYA YA G TT Savafltan sonra Almanya'da yaflayan Nu- ri Killigil, 1938 y l nda Türkiye'ye döndü ve Zeytinburnu'nda kok kömürü satan bir flirketi sat n al p buray bir madeni eflya fabrikas na dönüfltürdü. Bu fabrikada tabanca, matara, demir çubuk, gaz maskesi ve mermi üretmeye bafllad y l nda Nuri Killigil, Ankara'daki Alman Büyükelçisi Franz von Papen ile gö- rüflmeye bafllad ve Türkiye'de Turanc harekete gizli destek vererek Almanlar n müttefikli ini kazand. Nuri Pafla'n n görüflleri Alman D fliflleri Bakanl 'n n Türkiye ifllerinden sorumlu müsteflar Ernst Woermann taraf ndan rapor haline getirilip, Almanya'da Turanc l k Masas 'n n ve SS Do u Türkistan Alay 'n n kurulma-

92 SÜTLÜCE DEK FA L MECHUL PATLAMA Daha sonra Killigil fabrikas n geniflleterek Sütlüce'ye tafl d, yeni motor ve makinelerle havan ve havan mermisi üretimine de bafllad. Bir süre sonra fabrikan n silah üretmeyece ini beyan etti fakat üretim gizlice devam etti senesi sonuna do ru savafl n Almanya taraf ndan kaybedildi i anlafl ld - nda Milli fief ve T. C. hükümeti Almanya'y destekleyenlere karfl sert tedbirler almaya bafllad. Bu arada, 2 Mart 1949 günü saat 16.30'da fabrikada faili meçhul büyük bir patlama meydana geldi ve aralar nda Nuri Killigil'in de bulundu u 27 kifli bu patlamada hayatlar n kaybettiler. Patlaman n kimler taraf ndan gerçeklefltirildi i ise meçhul kald. 91 s na öncülük etti. Nuri Pafla, Türkiye ile bütünleflecek di er Türk halklar n n ilk olarak Türkiye s n rlar na yak n yaflayan Azeri ve Türkmenler oldu unu belirtiyor, bunlardan sonra ise Tataristan'a kadar uzanan bölgedeki Türk halklar n n bütünleflece ini düflünüyordu. Bunun için ise Türkiye, Almanya ile birlikte Sovyetler Birli i'ne karfl savaflmal, Almanlar da Türk as ll Sovyet esirlerinden ordu kurup bunu Türkiye'nin emrine vermeliydi. Alman taraf n n bu görüfllerin destekçisi olup olmad endiflesine ise orduda çokça bu fikirde subay bulundu- unu, hükümetin bu görüflmelerden haberdar oldu unu, halk n ise bu fikirleri çabukça benimseyece ini söylemiflti. K LL G L TABANCASI Nuri Killigil taraf ndan s n rl say da üretilmifl 9 mm çap nda yar otomatik tabancad r. Zaman n n ötesinde bir tasar ma sahiptir. Mükemmel durumda saklanm fl bir örne i stanbul Harbiye Askeri Müzesi'nde bulunabilir. Mirasç s taraf ndan müzeye ba fllanm fl ve özel kutusunda ilk günkü gibi saklanmaktad r. Yedek flarjörü ve harbisi ile beraber görülebilir.

93 GEZ 92 Dünya n n ilk dökümhanesi; Çatalhöyük ANADOLU TÜM KÜLTÜRLER N BEfi VAZ FES N GÖRDÜ Ü G B DÖKÜMCÜLÜKTE DE EN ESK OLMA ÖZELL N KORUMUfiTUR. KONYA CUMRA YAKININDA ÇATAL HÖYÜK KAZISINDA MÖ 6000 YILLARINDA ANADOLU'DA MADENC L K VE DÖKÜMCÜLÜK YAPILDI I TESP T ED LD. Konya Cumra yak n nda Çatalhöyük kaz s nda MÖ 6000 y llar nda Anadolu'da madencilik yap ld kaz larla tepsi edilmifl durumda. Bu nedenle Çatalhöyük günümüzde dünyada dökümcülü ün ilk kez yap ld merkez olarak kabul ediliyor. Ayr ca Tokat Erbaa'da Gümüfllük mevkiinde yap lan sondajlarla araflt rmalarda galerilerde MÖ 3800 y llar na ait ahflap kaz ma ve tafl ma el aletlerine rastlanm flt r. Yine Kütahya Gümüflköy Aktepe bölgesinde MÖ 2400 y llar nda madencili in ç ra fl nda yap ld tespit edilmifltir. Alacahöyük'te yap lan kaz larda (1937) içinde yüzde 9-17 aras nda kalay ihtiva eden MÖ 2400 y llar na ait bronz parçalar bulunmufltur. Ayn kaz da MÖ 3000 y l na ait alt n kabzal bir hançer bulunmufltur. MÖ y llar nda Hititler döneminde bronz ve bak r n bol kullan ld tespit edilmekle beraber ayn y l-

94 da demir ticaretinin yap ld tarihi kay tlardan belirlenmifltir. Tokat yöresinde -Ankara -Karaali ve Amasya-Gümüflköy buca ndaki kaz - larda Ton ile 1.5 Milyon ton aras de iflen cüruf haznelerine rastlanm fl, buradan al nan cüruf analizlerinden MÖ 1880 y llar nda çok iy döküm yap ld tespit edilmifltir. MÖ y llar nda Urartu'lar Kuzey talya'daki Etrüskler'e -Yunanistan'a tunçtan dökülmüfl ürünler ihraç ettikleri tarihi belgelerden tespit edilmifltir. MÖ y llar nda Anadolu'da yaflayan FR GLER zaman nda döküm tekni inin çok yüksek oldu u bilinmektedir. OSMANLI DÖNEM DÖKÜM VE METALURJ TEKNOLOJ S GEL fi M Görüldü ü gibi metalürjinin önceleri ortaya ç kt bölgeler Anadolu civar ve Anadolu ile iç içe iliflkili olan bölgeler olup Türklerinde Metalürji ile ilk u raflan topluluklardan biri oldu u anlafl lmaktad r. Anadolu Türk Uygarl klar na gelindi inde metalürji ve döküm teknolojisinin 15.As rdan sonra geliflme gösterdi ini görebiliyoruz. En önemli geliflmenin MS 1450 y llar nda Padiflah Fatih Sultan Mehmet mühendis Saruca Bey ile Mimar Muslihiddin hoca ve o s rada Bizans'ta çal flan ancak ücretinin az olmas ndan dolay mühendis Saruca Beye müracaat eden Macar as ll top dökümcüsü ORBAN ' n yard mlar ile stanbul tophane mevkiinde ilk top döküm tesisinin de dev toplar n dökümüne bafllanm flt r. Bu tesis her ne kadar top gövdeleri dökümü için gelifltirildiyse de di er askeri araçlar nda yap m nda önemli görevler görmüfltür. II. Beyaz t zaman nda Tophane geniflletilmifltir. Osmanl imparatorlu unun yükselme ve geniflleme dönemi olarak önemli bir bölümünde padiflahl k yapan Sultan Süleyman ( ) eski Tophaneyi y karak yerine daha büyük ve daha modern tophanenin kurulmas n sa lam flt r. Bu Tophane ve burada yap lan döküm ifllemlerinin teferuat n Evliya Çelebi 1640'larda kaleme ald Evliya Çelebi Seyahatnamesinden ö renmek mümkün olmaktad r. Di er taraftan 1755 y l nda Fransa elçisine tercüman olarak gelen Baron de Tott tophanenin slah edilmesinde büyük katk s olmufl,hatta 1770 y l nda stanbul'a tekrar gelerek 1773 y l nda Mühendishane-i Berri Hümayun Topçu okulunun kurulmas nda dolay s yla bu günün.t.ü. kurulmas na ön ayak olmufltur. Osmanl dökümcülü ünün tek büyük dökümhanesi Tophane idi. Burada resimhane, numunehane, muayenehane, tüfekhane, kundakhane, tavhane, demirhane, çarkhane (iflleme atölyesi)nakkaflhane, bask hane gibi önemli bölümler vard y l nda stanbul'a gelen ngiliz elçisi eserinde Tophane'de y lda 300 Top döküldü ünü anlatmaktad r y l nda ölen hoca shak efendinin 127 sayfa metin ve 60 sayfa Teknik Resim çizimli Teknik Kitab nda tamam top dökümüne ait yak n ça n teknolojik çal flmalar bulunmaktad r. Mühendishane-i Berri Hümayunda (.T.Ü.) hocal k yapm fl,modern döküm ve sanayi konular nda ders vermifltir. Bu gün bu kitab n bir nüshas Askeri Müze koleksiyonunda bulunmaktad r. 14 Nisan 1868 y l nda Dökümcüler fiirketi kurularak ülkede yap lan döküm iflleri ayr nt l flekilde izlenmifltir. AVRUPA DÖKÜM SEKTÖRÜNDE GEL fi RKEN OSMANLI LKEL TEKN KLERDEN KURTULAMADI Avrupa'da döküm sektörü h zla geliflirken Osmanl döneminde de c l z geliflmelere rastlanmaktad r. Bir taraftan Ergani Bak r madenleri çal flt r lmaya bafllanm fl di er taraftan demir malzeme üretimine de geçilmifltir. Osmanl mparatorlu unda demir madenleri demir cevherinin bulundu u bölgelerdeki yerel demirciler taraf ndan ifllenmekte ve o günkü teknolojiye ba ml olarak dövme demir ve sertlefltirilmifl çelik malzemelerin üretiminin yap ld bilinmektedir. Demir madenlerinde devlet taraf ndan ayr ca bir naz r bulundurup,devlet ihtiyac olan demir malzemeleri ücretini ödeyerek sat n alma yolunu izlemekti. Bilhassa demir madenlerinde Tophane'de dökülen büyük boyutlu toplarda kullan lmak üzere demir gülleler naz r nezaretinde yerinde dökülür ve gerekli yerlere gönderilirdi. K Madenlerinden üretilen Demir güllelerin buradan önce Trabzon'a oradan da gemilere nakledildi i resmi yaz flmalarda mevcuttur. Avrupa'daki teknolojik geliflmeler karfl s nda Osmanl mparatorlu unda da bafl gösteren slahat hareketleri sonunda öncelikle askeri malzemeler üretiminde devrin modern teknolojisini kullanabilen Demir Çelik üretim ve imalat tesislerine ihtiyaç duyulmufltur. Bu aç - dan stanbul Hasköy civar nda (Gülle) humbarhane kurulmas ile Zeytinburnun da Baruthane yak nlar nda demir madeni ç kar lan bölgelerde üretilmifl piklerle çal flmak üzere demir fabrikas n n kurulmas izlemifltir Tanzimat ferman n n okunmas ndan sonra Zeytinburnu'ndaki demir fabrikas n n büyütülmesi söz konusu olmufltur 'de bu fabrikalarda üretilen malzemelerle çelik gövdeli gemiler yap labilmifltir y llar n n bafl nda özellikle gemi yap m ndaki geliflmeler için Camialt Tersanesinde Demir ve Döküm tesisleri infla edilmifltir. Tesiste 2 adet 5 Tonluk siemens martin f r n ile 1 adet döner f r n demir çelik döküm üretimi için kullan lm flt r. Mondros Antlaflmas gere i tersaneler ve askeri amaçl fabrikalar kapat lm flt r. Bunun sonucu olarak (kalafat ) tamir ve bak m amac ile Galata ile Hasköy aras nda Kalafatç lar bölgeleri oluflmufl ve döküm sanayi çok ilkel flartlarda buralarda sürdürülmeye çal fl lm flt r. 93 KAYNAK: TÜDÖKSAD