› Ronelle Rademeyer
Boere wie se Kalahariplase aan
die Kgalagadi Oorgrenspark
grens, ly gereeld skade sonder
om vergoed te word wanneer
roofdiere soos leeus uit die park
hul vee vang. Hulle vrees ook veldbrande uit Botswana en Suid-Afrika
kan hul weiweld verwoes weens die
gebrek aan brandpaaie in die buurlande.
Dit blyk die grensheining suid van
Aminuis tot waar die Nossobrivier
die landsgrens kruis, is in ’n erg
vervalle toestand. Die deel van die
park noord van die Nossobrivier is
in Botswana geleë en die deel suid
van die rivier is deel van Suid-Afrika.
Mnr. Hendrik Barnard van die
plaas Bechuana, wat 150 km oos van
Aranos geleë is, sê dié deel van die
grensheining noord van die Nossobrivier is voor onafhanklikwording
laas in stand gehou. Hy het verlede
jaar ’n video op YouTube geplaas
waarin die verval duidelik gesien
kan word.
(Skandeer die
QR-kode met
jou slimfoon
om na die video
te kyk.)
Die Namibiese polisie
(Nampol) is
verantwoordelik om die grensheining te patrolleer, maar die strook
niemandsland (ook die gordel
genoem) tussen dié heining en boere
se plaasheinings, word nie skoon
gehou nie, sê hy.
“Nampol op Aranos wil weer begin
om die lyn te patrolleer, maar die
draadheining is tot niet en die strook
waar hulle moet ry, is oorgroei met
bosse en gras. Hulle kán nie daar ry
nie,” sê Barnard.
Volgens hom het ’n buurman, mnr.
Casper Steenkamp van die plaas
Boesmankolk, in 2004 die gordel
skoongemaak, maar dit het sedertdien weer toegegroei.
Hy sê van die plase in daardie omgewing het wildwerende grensheinings, maar die leeus jaag soms wild
vanuit die park deur hul heinings.
“Die heining tussen Namibië en
Botswana is op plekke so stukkend
dat jy met ’n Cruiser daardeur kan
ry,” sê hy.
’n Ander groot frustrasie is die
gebrek aan brandpaaie. Barnard sê
wanneer veldbrande in Botswana
ontstaan en die wind stu dit in die
rigting van Namibië, is daar geen
brandpaaie wat keer dat hulle plase
afbrand nie.
Me. Ruth Burger, wat sedert 1982
op die plaas Eensaam suid van die
Nossobrivier boer, sê Suid-Afrika
het jare gelede die materiaal vir die
oprigting van ’n wildwerende grensheining beskikbaar gestel, maar
die Namibiese boere moes self die
heining oprig.
Dié boere wat die heining wou elektrifiseer, moes dit op eie koste doen,
sê sy.
Burger sê anders as noord van
die Nossobrivier, is daar nie tussen
Namibië en Suid-Afrika ’n dubbele
heining met ’n gordel tussenin nie.
“Dis net ons eie grensheinings wat
ons van die park skei.”
Sy sê geen instandhoudingswerk word deur die Suid-Afrikaanse óf Namibiese owerhede aan die
heining gedoen nie.
“Boere moet self gereeld die
heining inspekteer en die gate in
die heining regmaak.
“Hierdie koste is vir boere se eie rekening; van die Suid-Afrikaanse of
Namibiese kant kom geen hulp nie,”
het sy gister aan Republikein vertel.
’n Myl
in haar
skoene
Nuus 2-3 | Praat Saam 6 | Sport 8 BESOEK ONS AANLYN BY WWW.REPUBLIKEIN.COM.NA
JAARGANG
45
NO. 224
IN VANDAG
SE KOERANT
ISSN 1560-9448
Kry al die nuus hier:
http://info.my.na/
Vrydag 28 Oktober 2022
“Die heining tussen
Namibië en Botswana is
op plekke so stukkend
dat jy met ’n Cruiser
daardeur kan ry.”
HENDRIK BARNARD
PLAASBOER TEEN BOTSWANA-GRENS
Toe me. Hillery /Goagoses in Mei verlede jaar met borskanker gediagnoseer is, vier jaar nadat dieselfde kanker haar ma van haar weggeneem het, was sy verpletter en vrees het oorgeneem. Lees haar verhaal en dié van vier ander vroue in die laaste aflewer van ons reeks artikels
oor vroue met kanker op bl. 5. FOTO DIRCK KUZATJIKE
VIR ’N WYLE IN HUL SKOENE
Boere se grenspyne
Gen. Murtala Muhammed AVE P.O. BOX 3436, Windhoek • Tel: (061) 297 2000 • Fax: 061 223 721 Synergi Sales Manager: Carmen Stenger
• Tel (061) 297 2102 • E-mail: [email protected] Coordinating Editor: Jo-Maré Duddy • Tel (061) 297 2073 • E-mail: [email protected]
THIS EDITION IS BROUGHT TO YOU BY
News N$198.97 bn DMRE denies
SA faces
imminent fuel
shortages
Small open economies like
ours need to be especially
careful and have solid fiscal
buffers in place to weather
the coming storm.
Estimate for
nominal GDP in
2022/23.
5 MINISTRY OF FINANCE
Get all the news here: http://info.my.na/
To visit the Market Watch
Flipper
website
please scan the QR code
with a QR
reader 2
ENOCH GODONGWANA, SA FINANCE MINISTER
2,44% NSX Overall (closed) • 1,561,57 NSX Local (closed) • 500,21 JSE All Share(closed) • 67,103,10 Gold (closed) • US$1666.75/oz Copper (closed) •US$7792.00/t 0.45% 3.58% 1,90% 0,03%
THUR FRI MON TUE WED THUR FRI MON TUE WED THUR FRI MON TUE WED THUR FRI MON TUE WED THUR FRI MON TUE WED
Market Watch
28/10/22
FRIDAY
Although not all recommendations made to government to
create a pro-growth environment have been addressed, the NCCI says the finance minister’s announcements are positive and welcomed by a beleaguered private sector where many businesses are still struggling to recover following the past two disruptive years.
NCCI applauds Shiimi ‘for listening’
STAFF REPORTER
The national business sector representative body the Namibia
Chamber of Commerce and Industry (NCCI) says that advice proffered to government over the years has all too often been conveniently
ignored. However, the chamber lavishly praised finance minister Iipumbu Shiimi for embracing the private sector’s recommendations. “This is a good start,” says NCCI chief executive, Charity Mwiya. In the medium-term budget review (MYBR) presented by Shiimi in parliament on Tuesday the minister announced that the non-mining company tax rate will be reduced by two percentage points, one percent
annually over the two outer years of
the next MTEF. Although it remains higher in comparison to neighbouring countries, effectively the tax rate reduces to 31% in the 2024/25 and to 30% in 2025/26
fiscal years. “But as NCCI recommended to government previously and repeated earlier this year, further reductions are required to achieve taxation parity with other countries in the SADC [Southern African Development Community] economic bloc,”
Mwiya says.
‘Commendable developments’
She also applauded government for committing to undertake an assessment of the consideration to increase the threshold for income tax on individuals from the current N$50 000
to N$100 000 with a view to provide relief to low-income earners. The NCCI’s CEO says government fast tracking the implementation of
a Business Rescue Fund is another commendable development. Shiimi announced that the fund’s launch is slated for November when the procurement process for a pool of business rescue consultants will start. Initially the fund’s focus will be Development Bank of Namibia (DBN) clients, but it will be broadened to include other lending institutions, by a further allocation of funds in the 2023/24 fiscal year.
Other recommendations Although not all recommendations made to government to create a pro- growth environment have been addressed, the Mwiya says Shiimi’s announcements are positive and welcomed by a beleaguered private sector where many businesses are still struggling to recover following the past two disruptive years. Concerning other recommendations, she says NCCI asked for the write-off of the prescribed debt of
road users. She says despite indications that amendments will be made to the Road Fund Administration (RFA) Act to facilitate such write-offs, bureaucracy
is reportedly the cause of delay. Although voluntary registrations should still be accommodated, the NCCI also recommended that compulsory registration for value added tax (VAT) be applied to businesses with an annual turnover exceeding
N$1 million. Asked about NCCI’s other concerns that must be addressed to make Namibia’s environment more business friendly, Mwiya says consideration should be given to introducing a lower business tax rate for small enterprises
with an annual turnover not exceeding N$2 million. Based on feedback received from members, guidelines for the issuance of Good Standing Certificates was
submitted to the Namibia Revenue Agency (NamRA) with an aim to improve tax compliance. Mwiya says it is her fervent hope the responsiveness demonstrated by Shiimi will be emulated by NamRA, and going forward by other public sector entities who serve the business community.
The chief executive of the Namibia Chamber of Commerce and Industry (NCCI), Charity Mwiya. PHOTO FILE
Minimum wage
in construction
increases
STAFF REPORTER
The minimum wage payable in the construction sector will increase by 2.6% from N$17.38 per hour to N$17.84 per hour next month.
This marks the second year of the collective agreement which had been negotiated between the Construction Industries Federation of Namibia (CIF) and Metal and Allied Workers Union (Manwu) in May
last year. It is not a general increase of 2.6% across the entire industry, but is relevant only to the categories as listed in the collective agreement. Although the CIF is one of the negotiating parties, conditions as stipulated in the collective agreement are applicable and mandatory for everyone operating in the sector, irrespective of whether they are a
member of the CIF or not.
“This will ensure that minimum wages payable as per employment
categories will be the same across the entire construction sector. Although employers can pay more than the minimum payable wage, if desired,” CIF chief executive officer
Bärbel Kirchner said in a statement
yesterday. “This will ensure a level playing field in the industry and that wages to not become a differentiating factor for when building and construction companies are bidding for tenders
or work,” she added.
‘Need to pull together’ Kirchner encouraged all employers in the sector to adhere to the requirements as stipulated in the collective agreement. “Of course, the CIF understands that our industry is really struggling – we see less private and public
investment, global supply chain problems, fluctuating fuel prices, ongoing unjustifiable competition with foreign contractors, and not the least, there are also issues about late payment,” she said.
Kirchner added: “But we have to honour our commitment as per the
agreement. “Our employees are equally affected by high inflationary pressures and rely on our support. “Employers and employees really need to pull together, where our contractors will commit themselves to paying the 2.6% increase of minimum wage payable and
where construction workers equally commit themselves to high productivity levels.”
Conducive environment The sector needs to see that government also focuses on a better and more conducive environment for the industry, Kirchner said. “Overall, investment-friendly policies remain a top requirement, and then, specifically for the construction sector, it is critical that the industry will be regulated by a construction council in the interest
of greater Namibianisation, local capacitation and regulation of our sector,” she said. Other benefits for employees in construction remain the same until a next collective agreement is being
negotiated. These include a service allowance equal to 150 hours of a worker’s wage, which is to be paid as part of
the December remuneration before the commencement of annual leave during December. It is also mandatory that all employees, for whom minimum wages payable are prescribed as per the agreement, are registered by the employer with the Namibian Building Workers Pension Fund
(NBWPF). Alternatively, employers can offer pension and retirement benefits that provide for the same as the NBWPF, or indeed better benefits.
Construction contracted by 25.3% year-on-year in the second quarter of this
year. PHOTO UNSPLASH/SHIVENDU SHUKLA
Company tax break welcomed
Further reductions are
required to achieve taxation parity with other
countries in the SADC
economic bloc.
Charity Mwiya, CE: NCCI
THERESIA LUCAS
Tjuna Kauapiruara-Daringo is one of Namibia’s most influ
ential business -
women. She describes herself as a Herero girl from Epukiro who was raised among strong-willed and prideful women who never let failure define them. She is the founder of Mothers & Busi ness, a realtor, an actress, and a mom.-
Daringo says she is a mom-preneur. “A mom-preneur is a mother who is still trying to find independent ways of sustaining herself and her family through entrepreneurial initiatives.” The mom-preneur sustains her family through her different busi ness ventures. -
Apart from business, Daringo is also an actress, having featured in popular Namibian movies such as Katutura (2014), Fish Out of Water (2016) and in one of Namibia’s most prominent TV series’ ‘The Third Will’.
In addition to her acting, she is also a real estate agent for Naziah prop erties and is a mom-blogger. The -
mother of two studied industrial psychology and is fluent in German. Daringo took an interest in business when she was in her second year of university, where she hosted small events. Although the vision was not as clear as it is today, the spark was definitely there, and Daringo realised she had a desire to be self-sufficient.
Mothers & Business
Mothers & Business is a platform where mothers and future mothers can come together and discuss various hardships and share advice on how to be a mother and a profes sional at the same time. The overall -
initiative is there to create a space where mothers and women can engage, network, share knowledge, skills, and mobilise each other. Mothers & Business recently hosted a gala dinner to celebrate women from all walks of life in one massive event that reviews the conversations they had through the course of the year.
The event’s main guest was actress
and businesswoman, Connie Fergu son. “Inviting Mrs Connie Ferguson -
this year was fitting as she was a true reflection of imperfect progress,” said Daringo.
Daringo is married with two kids and says that her family is her driving force in life. She strongly believes she is meant for big and great things and that mediocrity is not part of her destiny. She also added that part of the reason she is so driven in life and is hopeful for the future is because she is God-fearing and has an ambi tious partner. -
Daily routine
The mom-preneur wakes up and says a short prayer. She then takes the kids to school. After her school drop-offs, she indulges in some self-investment by going to the gym, which is then fol lowed by a trip -
to the office, where she ticks off all she needs to do and attends to meetings and clients. In- between her office meetings, she runs some errands as well. This is then fol lowed by a school pick-up and a trip -
home, where she gets ready to make dinner and take care of her family. By the end of the day, she finds some quiet time for herself, meditates, and concludes with a facial care routine.
Challenges
The mom-preneur says that she is yet to fully find a balance between her work life and being a mother and wife. Creating room for grace, Daringo highlights that it is normal to feel guilty when it comes to work and parenting.
“I don’t think there is a way to not feel guilty when you are either at work or home because sometimes you always feel like you are giving one area too much attention and that you
are neglecting the other.”
One of the challenges she faces in the industry is competing with well- established brands and companies in a saturated market.
She emphasises that one needs to be different from the rest or be so firmly placed in the industry that the com petition is viewed as healthy competition. -
Capitalising on her creativity is one of her biggest strengths. The mom- preneur combats different work chal lenges with her creativity. -
She leverages her own unique per sonal brand while having a mentor -
who fully understands her and what she represents and has to offer.
Advice
Daringo advises aspiring entrepre neurs to create an extensive business plan no matter the size of their -
business.
Through this plan, she believes one can manage their progress better. She also insists that research is impor tant and that one should be hands-on -
when it comes to business, noticing every detail.
“You have to know the ins and outs of your business to the whereby you too know how clean a point
toilet should be because you have done and tested it yourself,” she said. The actor implores women from all walks of life to unite and stand up for each other. Highlighting that life in itself is already challenging for women, she says that the last thing one needs is another woman bring ing you down. -
“Make a decision to focus only on constructive criticism and have a clear vision,” Daringo said. She added that when faced with negative opinions and backlash, it is often a projection of their own feelings and one needs to ignore it, as people who speak like that about others should be pitied instead.
THIS EDITION IS BROUGHT TO YOU BY
CAREER
MOTIVATION
“Empathy is a
very important
quality of a successful call centre
agent.”
Martinu Ndala
3
Get all the news here:
http://info.my.na
2 MOVER AND SHAKER
I know what it feels like
to study for long hours
on an empty stomach
and have sugar water
afterwards to fall asleep. Careers Hub
28/10/22
FRIDAY
Gen. Murtala Muhammed AVE • P.O. BOX 3436, Windhoek
• Tel: (061) 297 2000 • Fax: 061 223 721
Synergi Sales Manager: Carmen Stenger
• Tel (061) 297 2102 • E-mail: [email protected]
Coordinating Editor: Wetumwene Shikage
• Tel (061) 297 2039 • E-mail: [email protected]
FOLLOW CAREERS HUB ON
SOCIAL MEDIA FOR CAREER
MOTIVATION UPDATES
WEEKLY
https://www.facebook.com/careershubnmh
Reasons
why you
need travel
insurance
RIAAN VERMEULEN
If you are wondering whether travel insurance is worth it, weigh the small cost of buying insur ance against the massive cost of -
unforeseen medical expenses or cancellation of flights while on holiday or on a business trip. Affordability is probably number one reason people do not the
want or consider buying travel in surance. We recognise and realise -
that you would have paid thou sands towards your long-awaited -
holiday or business trip, but it is important to spend a little more on mitigating the risks that come with international travel.
Insurance can be affordable.
When you get a quote for travel insurance from the convenience of your home or office, you are presented with three packages to choose from, allowing you to pick the best one for your trip and your budget. We offer you:
• A personal package that is ideal for families, holidaymak ers, adventure seekers and travellers who are visiting family -
and friends. The package has the option of three cover types: Silver, Gold, and Platinum. Each cover type has a competitive schedule of benefits and excesses, which cus tomers can compare to select the -
most suitable cover type. • A business package that is tai lored to meet the needs of corporate travellers. Business travellers -
and corporate organisations can enjoy the comfort and convenience of us taking care of any unforeseen
travel costs. All they
need to worry about is
doing business.
• A senior package that is exclusively for senior citi zens (senior package from -
71 up to the age of
81). This package
is designed to
give you peace
of mind and
remove any “what if” questions that keep you up at night during your travels.
All these packages offer travel medical expenses, trip cancella tion costs, lost luggage, flight accidents, and other losses incurred -
while travelling internationally for business or personal reasons. These offers are subject to the terms and conditions of the indi vidual packages. You should also -
bear in mind that, if you are not completely satisfied, you can still make changes to suit your budget. Here are three reasons why you cannot afford not to have travel insurance:
1. You cannot afford to lose your holiday investment.
If you, for example, pay N$10 000 for a vacation to Bali with your family or friends: on the depar ture day, your mother suffers a -
serious fall and ends up in the hospital. When you call the travel agency and explain what hap pened, they are sympathetic. -
However, you will not be getting your money back as company policy clearly states that there are no refunds if you cancel within 10 days of departure.
Situations like these are why travel insurance is a must. When you have travel insurance with Old Mutual, you can get reim bursement for prepaid, non-refundable trip costs when you -
must cancel for a covered reason. Covered reasons can include situ ations like the covered serious -
illness or injury of the insured person, a travel companion, or a family member; the death of the insured traveller, travelling com panion, or a family member; a -
natural disaster or other event that renders your destination un inhabitable; etc. -
2. Medical emergencies overseas can be expensive.
• Consider this scenario: On a driving tour through Bali, a truck slams into your rental car, leaving you with serious inju ries. When you arrive at the -
hospital, you pull out your medical aid card and the staff
just shake their heads. You will need to pay up front for treatment - and your medical bills will rapidly climb into
the tens of thousands
of dollars.
• When you
have travel insurance with
emergency
medical benefits, it can
pay for losses
due to covered
medical emergencies that
occur during
your trip.
Riaan
Vermeulen -
Old Mutual
Short-Term
Insurance
managing
director
Daringo shows
it can be done
Bringing women together
through Mothers & Business
Tjuna Daringo
Five things you may not know about Daringo:
1. She is patient.
2. She is not easily fazed.
3. She gets very angry and annoyed when someone does not wash the dishes and the
toilet properly.
4. She has OCD and loves clean environments.
5. She speaks German fluently.
The multi-faceted Daringo flourishes
INTERVIEW | TJUNA KAUAPIRUARA DARINGO
24
bladsye
inhoud
SPORT
PROTEAS HIER VIR
WB-OEFENLOPIE
HOKKIE
8
BLADSY
»Plaaseienaars moedeloos oor veldbrande, roofdiere uit Kgalagadi
Die gebrek aan instandhouding
van die oostelike grensheining
tussen Namibië en sy bure
Botswana en Suid-Afrika, skep
groot frustrasie vir boere.
NA BL. 2
VALID ONLY: MONDAY 31.10.2022
PASTA POLANA
ELBOWS/ MACARONI
3KG PACK
N$6999
EACH
BAKPRO
VETKOEK
FLOUR 5KG
N$6999
EACH
MARATHON
FINE WHITE SUGAR
5KG PACK
N$6999
EACH
REAL GOOD
IQF MIXED PORTIONS
2KG PACK
N$6999
EACH
MONDAY MADNESS ONE DAY SPECIAL ONLY.
N$6999
EACH
BOKOMO SUPER MAIZE MEAL 2.5KG
MARATHON WHITE SUGAR 2KG PACK
PASTA GRANDE ELBOWS/
MACARONI/ SCREWS/ SPAGHETTI/
SCREWS TRI COLOR 500G PACK
COMBO
VERKOPE EN AFLEWERING
Madelein Beukes 081 811 2218
Tel: 061 330 504
ERONGO
Otis Finck 081 299 1211
Faks: 064 403 451
BEMARKINGSKOÖRDINEERDER
Carmen Stenger
081 239 7664/061 297 2102
REDAKTEUR
Frank Steffen
081 124 0882 / 061 297 2316
NUUSREDAKTEUR
Ronelle Rademeyer
081 127 8159 / 061 297 2114
SPORTNUUS
Andrew Poolman
081 247 2837 / 061 297 2011
KONTAKPERSONE GENL. MURTALA MUHAMMEDRYLAAN. POSBUS 3436, WINDHOEK
TEL: 061 297 2000 | VOLG ONS OP: ISSN 1560-9448
STREKE
Grootfontein: Elvira Hattingh @ 081 737 3235
Keetmanshoop: Monique Adams @ 081 245 4688
Otjiwarongo: Desiree Gases @ 081 659 6015
Ongwediva: Tuyeimo Haidula @ 081 339 3112
2 NUUS Republikein Vrydag 28 Oktober 2022
BINNELAND: Gedeeltelik bewolk en warm
in die weste, suide en sentrale dele. Elders
gedeeltelik bewolk en warm tot baie warm
met geïsoleerde tot verspreide donderbuie
in die noordoostelike helfte.
KUS: Gedeeltelik bewolk en koel tot matig.
GETYE BY WALVISBAAI: H: 04:56 L: 10:42
H: 17:08
VOORUITSIGTE
WINDHOEK 17° 33°
RUNDU 20° 36°
OSHAKATI 20° 37°
GOBABIS 19° 32°
MARIENTAL 18° 33°
KEETMANSHOOP 18° 30°
WALVISBAAI 15° 19°
LUANDA 23° 29°
JOHANNESBURG 14° 25°
KAAPSTAD 13° 26°
WEER
WEBWERFKODE: 9243 [email protected] ’n Publikasie van NAMIBIA MEDIA HOLDINGS (Pty)Ltd, gedruk deur NEWSPRINT NAMIBIA (Pty)Ltd.
› Augetto Graig
Tien voltooide toilette staan
verlore in die veld in die verafgeleë Okarongo in die Otjombinde-kiesafdeling in die Omahekestreek.
Dié toilette teen ’n koste van tussen
N$70 000 en N$80 000 elk is reeds in
2017 opgerig, maar is nooit in gebruik
geneem nie.
Dit weens die feit dat niemand weet
waar die sleutels is nie.
Rondom die toilette bly ongeveer
200 lede van ’n San-gemeenskap wat
daarheen verskuif is.
Beloftes van ’n kliniek en ’n skool het
nooit gerealiseer nie en die inwoners
moet in informele huise van plastiek
en afvalmetaal oorleef.
Kwesbare Namibiërs vir wie die
regering glo verskuif en daarna van
vergeet, het dié week aan die lig gekom
toe die streekraadslid van die Otjombinde-kiesafdeling, mnr. Winsel
Kavaka, die voorsitter van die Nasionale Raad, mnr. Lukas Sinimbo Muha,
na dié San-gemeenskap geneem het.
Die parlement se interne kommunikasiedepartement het die geleentheid opgeneem.
Volgens Kavaka is die gemeenskap
vanaf Eiseb Blok Een verskuif omdat
hulle té naby aan die stedelike Eiseb
Blok Sewe was om hul kultuur te kon
beoefen, asook om hul toegang tot
alkohol te beperk.
Hy sê die grond waarheen hulle verskuif is, was tevore ongerepte natuur.
Dit was reeds vyf jaar gelede en hy is
eers ’n jaar-en-’n-half gelede tot die
raad verkies, sê hy.
Hy sou die kantoor van die eerste
minister vir meer inligting nader, het
Kavaka gesê.
Muha het die situasie as armoede
beskryf en gesê talle mense gaan
landswyd gebuk onder dieselfde omstandighede.
“Wat ons julle kan bemoedig, is dat
julle nie uitgesluit moet voel nie. Die
regering sal nooit van julle vergeet
nie. Julle is deel van die regering en
julle moet ons help om te beplan hoe
om hierdie gebied te ontwikkel om
gepas te kan wees,” het hy aan die
gemeenskap gesê.
Die gemeenskap het hul insette op ’n
stuk karton neergeskryf en Muha het
gesê hy sal dit as bewysstuk gebruik
wanneer hy antwoorde by die eerste
minister aanvra.
Muha wil by die streekraad uitvind
wat die gedagte was en hoekom dit
nie uitgevoer is nie.
“Ek ken nie die oorspronklike plan
nie en as die eerste minister mense
stuur om op te volg, glo ek, sal hulle
julle inlig oor wat vorentoe sal
gebeur,” het hy gesê.
Lede van die San-gemeenskap wat vyf jaar gelede na die verafgeleë Okarongo
in Omaheke verskuif is. FOTO PARLIAMENT.NA
VAN BL. 1
Sy, net soos Barnard, vertel van
boere se frustrasie as wild uit die
park die heining beskadig en roofdiere deurglip en vee hul prooi
maak. Verder word veldbrande in
die Kgalagadi oorgrenspark nie
bestry nie.
“Grensboere pas dag en nag die
heining op sodat die brand nie
deurkom en hul veld verwoes nie.
“Hulle was nou onlangs letterlik siek van al die rookinaseming
soos wat hulle die vure opgepas om
te keer dat dit oor die grens kom,”
vertel Barnard.
Burger sê aan die RSA-kant van die
heining is dit oopgeskraap, “maar
dit is nie ’n brandpad wat kan keer
dat die vuur oorspring nie”.
MINISTER SCHLETTWEIN
Mnr. Calle Schlettwein, minister
van landbou, water en grondhervorming, sê die direktoraat veeartsenydienste in sy ministerie wat na die
instandhouding van grens- en kordonheinings moet omsien, is weens
finansiële beperkings genoodsaak
om “te prioritiseer”.
“Ons is bewus van die toestand van
daardie grensheining, maar aangesien daar nie buffels of beeste in
die park is nie, fokus ons op dié heinings waar die gevaar van bek-enklouseer groter is.”
Hy sê grensheinings in gebiede
waar die bedreiging van bek-enklouseer uit naburige gebiede nie
groot is nie, sal aandag kry namate
die finansiële situasie verbeter en
die begroting dit toelaat.
Volgens Schlettwein het Namibië
reeds die toestand van die heining
met Botswana bespreek, aangesien
die instandhouding ’n gedeelde verantwoordelikheid is.
Die vervalle grensheining tussen Namibië en Botswana, met die strook niemandsland tussenin wat nie skoongehou word vir patrollievoertuie om daar
te ry nie. FOTO VERSKAF
Boere se grenspyne
»Reeds in 2017 opgerig
Geslote toilette in die bos
Die geïsoleerde San-gemeenskap op Okarongo in die Omahekestreek wag reeds vyf jaar
lank vir beloftes om te realiseer.
› Toivo Ndjebela
Die regering “bied teenstand”
teen ’n voorstel deur sy groenwaterstofvennoot, Hyphen Hydrogen Energy, dat die staat behuising en verwante infrastruktuur moet
aanbou vir al Hyphen se werknemers
sowel as diegene wat vir voorsieningsmaatskappye in en om Lüderitz werk.
Die inhoud van die memorandum
oor die uitvoerbaarheid en implementering van die konsepwet waarop
die partye ooreengekom het en wat
Woensdag deur die Affirmative Repositioning (AR)-aktivis, mnr. Job Amupanda, openbaar gemaak is, wys die
regering se onderhandelingspan en
Hyphen het nie konsensus oor die behuisingskwessie bereik nie. Die memorandum is een van die kritieke
stappe in die proses om die groenwaterstofplan van US$10 miljard (N$170
miljard), ’n vlagskipprojek onder die
Geingob-administrasie, deur te voer.
BEHUISINGSDEBAT
Hyphen glo die regering moet verantwoordelik wees vir behuising vir
werknemers nadat die kommersiële
bedrywighede van die groenwaterstofprojek afgeskop het.
Dit omdat die regering verantwoordelik is vir “die algemene maatskaplike en ekonomiese ontwikkeling van
die gebied” waar werknemers gevestig sal wees.
“Die regering se onderhandelingspan het teenstand teen hierdie verdeling van verantwoordelikheid
gebied...” lui ’n memorandum deur
die regsfirma Clifford Chance Europe
LLP, wat as Hyphen se verteenwoordiger optree.
Soos sake staan, mik Hyphen en die
regering om in Januarie 2025 met
bouwerk te begin, met die eerste fase
wat teen die einde van 2026 sal afskop
– met die belofte van duisende werksgeleenthede wat geskep sal word.
In April het Namibië se groenwaterstofkommissaris, mnr. James Mnyupe,
aangekondig dat die regering begin
werk het aan wetgewing oor sintetiese brandstowwe wat alles verband
hou met groenwaterstof en ander
sintetiese brandstowwe sal beheer.
Volgens die konsepmemorandum
wat Amupanda vrygestel het, sal
Hyphen ’n kritieke rol speel in die
formulering van hierdie wet.
“Weens die belangrikheid van
hierdie wetgewing vir Hyphen, is ’n
prosedure uiteengesit waarvolgens
[die regering] met Hyphen sal konsulteer en die maatskappy van die regering se voorstelle vir die wetgewing
sal voorsien,” lui die memorandum.
“Hyphen sal dan die vermoë hê om in
te weeg op daardie wetgewing (met die
wete dat hierdie reg nie eksklusief tot
Hyphen is nie), sodat die regering ook met ander belanghebbende rolspelers kan konsulteer
indien hy sou wou.”
Die memorandum lig uit dat
indien die wet op sintetiese brandstof op die ou einde
die groenwaterstofprojek onuitvoerbaar maak, of as dit
nie aanvaar word nie, dit as
’n staatsrisiko-gebeurtenis
beskou sal word – waarvoor die
regering Hyphen dan sal moet
vergoed vir sy belegging in die
projek.
Kommer is uitgespreek oor
Hyphen se voorstel dat die
wet op sintetiese brandstof opgestel
moet word in ooreenstemming met
die haalbaarheids- en implementeringsooreenkoms tussen Hyphen en
die regering, terwyl dit in werklikheid ’n wet vir die hele bedryf behoort
te wees.
“Dit sal belangrik wees dat die regering konsepte van die wetsvoorstelle hersien om te verseker dat dit
in ooreenstemming is met die [haalbaarheids- en implementeringsooreenkoms] om nie onbedoelde konfliksituasies te skep wat aanleiding kan
gee tot onuitvoerbaarheid waarvoor
die regering verantwoordelik sou wees
nie,” lui die memorandum.
RISIKO’S VIR BELASTINGBETALERS
Hyphen vra indien dié wet in die
toekoms verander word, moet
Namibië onderneem om “die beleggers te vergoed vir veranderinge in die
wet vanaf ’n basisdatum, gegewe dat
voldoening aan enige wetsverandering
’n vereiste van betroubare voortgesette bedrywighede sal wees.”
“Om dit duidelik te stel, die regering
kan altyd die wet verander en vereis
dat Hyphen aan daardie wetsverandering voldoen – die kwessie is watter
party verantwoordelik sal wees vir die
finansiële gevolge.”
’n Plaaslike ekonoom het Woensdag
gesê: “Dit lyk of die Namibiese belastingbetaler baie van die risiko gaan
dra, en asof massiewe belasting- en
ander konsessies vereis en oorweeg
word, insluitend die opstelling van ’n
wet wat Hyphen bevoordeel.
“Dit lyk asof hulle [Hyphen] eksklusiwiteit oor waterstofproduksie wil
hê, wat duidelik mededingend is; dit
is met die eerste oogopslag nogal kommerwekkend.”
NAMIB CHARCOAL 5KG BAG
+ BLITZ FIRELIGHTERS 12’s
Both for
N$69.99
BRAAI COMBO BRAAI COMBO
NOT FOR SALE TO PERSONS UNDER THE AGE OF 18
Valid until
Saturday
29th October 2022
E&OE
Windhoek Draught
500ml 6 pack
N$15999
for both
Strongbow
440ml 6 pack
EAGLE LAGER BEER
750ML BOTTLE
N$12 99
each
Vrydag 28 Oktober 2022 Republikein NUUS 3
Uitgelekte dokumente wys
Hyphen het ’n “niemededingende” wet op sintetiese brandstof,
soos ontleders dit beskryf, ter
tafel gelê.
Regering, Hyphen stamp
koppe oor behuising
»’n ‘Maatskaplike verpligting’
Hyphen glo dis die regering se verantwoordelikheid om behuising aan die maatskappy se werknemers in en om Lüderitz te verskaf. FOTO WIKIPEDIA
Die Windhoek Oktoberfest is
vanjaar met mening terug en
word vandag en môre by die
SKW aangebied.
Die fees sal weer eens ’n verskeidenheid tradisionele Duitse
speletjies en vermaak bied. Die
Kirchdorfer, ’n wêreldklas oorspronklike Oktoberfest-orkes
uit Duitsland, en die spesiale gasorkes Jägermeister Brass
Cartel sal vir vanjaar se musiek
sorg. Daar sal weer eens kosen drankstalletjies wees om
van te kies en keur, en die bierkroeg beloof om soos altyd ’n
hoogtepunt van die geleentheid
te wees. Kaartjies is by Pick n
Pay-winkels beskikbaar of kan
aanlyn via Webtickets gekoop
word.
Suid-Afrika se Karen Zoid tree
vanaand by die MTC Dome in
Swakopmund op en “plesierige Afrikaners” en rockaanhangers moet nie dié geleentheid misloop nie! Kaartjies is
vooraf teen N$300 beskikbaar
en teen N$400 by die deur.
Aanhangers wat die sangeres
agter die verhoog wil ontmoet,
kan ’n BBP-kaartjie teen N$800
koop, wat jou ook ’n sitplek in
die voorste ry sal waarborg.
Kaartjies is aanlyn via Webtickets beskikbaar, asook by Pick n
Pay-winkels en die MTC Dome
se kaartjiekantoor.
Die Duitse ambassade en die
ambassade van Brasilië bied
vanaand vanaf 19:00 ’n unieke
aand van klassieke barokmusiek aan. Die twee kunstenaars,
Diego Leveric (fluit) en Romes
Jorge da Silva Junior (barokfluit), speel stukke wat wissel
van Bach tot Brasiliaanse komposisies op oorspronklike
barokinstrumente. Hulle sal ook
verduidelik hoe hul instrumente
werk en uitbrei oor die historiese agtergronde daarvan, alles
in die atmosferiese omgewing
van die Christuskirche. Toegang
is gratis.
Die Sphinxblick opelug-rockfees vind weer hierdie naweek
by dié gasteplaas buite Usakos
plaas, met optredes deur plaaslike bands en kunstenaars soos
Akkedis, Weissdorn, Echo
Vision, Damn Right, Wicked
World, Blinded by Thorns,
Midnight Sun, As Night Fades,
Desert Comet, Riaan Smit en
vele meer! Maak gereed vir
’n naweek van kamp, musiek
en ’n lekker atmosfeer. Vir
meer inligting, kontak Holger
Kleyenstüber by 081 127 0595
of holger.kleyenstueber@gmail.
com.
Die Dunes-inkoopsentrum in
Walvisbaai bied môre vanaf
10:00 ’n braaikompetisie aan.
Die inskrywingsfooi is N$200,
en ’n groot prys ter waarde
van N$10 000 is op die spel.
Cee-jay Jacobs sal sorg vir
musiek met ’n lekker braaidag-atmosfeer. Vir meer inligting, kontak Jenovive by 064
209 619.
Die teatervertoning Guts and
Glory waarin Sven-Eric Müller
en Lize Ehlers te sien sal wees,
vind Sondag by die Brewer’s
Market plaas en sal slegs toeganklik wees vir diegene wat
vooraf kaartjies koop. Kaartjies
kos N$100 en is beskikbaar via
sven-eric.com of 081 810 0761.
Jou
naweekkalender
FOTO WILLEM VREY
FOTO FACEBOOK
Sy het geleer om altyd positief te wees,
want ’n vrou is iemand na wie haar
familie en gemeenskap opkyk, sê
Josephine Eises (54) van Katutura.
Net meer as ’n jaar gelede in September
2021 is Josephine ná ’n biopsie met borskanker gediagnoseer en het dadelik met
chemoterapie begin.
Sy erken die pad was nie maklik nie, “omdat
ek altyd na beter dae uitsien”. Josephine het
egter haar diagnose met ’n “kerkmaatjie”
gedeel wat dadelik saam met haar begin bid
het.
Dit het haar laat moed skep en haar raad
is om voluit te lewe. “As jy vaskyk teen jou
omstandighede, sal die lewe jou in ’n hoek
vasdruk.”
MARTHA
Toe sy nege jaar gelede met fase 3 borskanker gediagnoseer is, het Martha Angolo
gedink haar wêreld gaan verkrummel.
Danksy emosionele steun van haar dokter,
familie en vriende, aangevuur deur haar vasberadenheid om te leef om ander met kanker
aan te moedig en deur haar geloof dat God
haar sal dra, is Martha vandag ’n lig in vele
kankerlyers se lewe.
Sy erken die begin van haar reis was nie
maklik nie, maar sy het bewustelik hoop bo
vrees gekies en geglo saam met God is alles
moontlik. Die chemoterapie was “aaklig” en
haar “kaal kop” was moeilik om te aanvaar.
’n Mastektomie en bestraling het ook
gevolg; ook later ’n oordrag van vel wat van
haar bobeen verwyder is omdat die wond
waar nog kliere uitgehaal is, nie wou gesond
word nie.
Die les wat sy geleer het, is om te aanvaar,
aan te pas en oop te wees sodat ander jou
kan help.
“Ek het geleer daar sál ’n dag ná ’n lang nag
wees as jy vertroue en hoop het.”
Haar raad aan vroue is om hul situasie te
aanvaar, ander toe te laat om te help, hul
storie te vertel en nooit afsprake by hul
dokters mis te loop nie.
QUINTEN EN SY MA, BARBARA
Quinten Potgieter moes twee keer die kankerpad saam met sy ma Barbara stap, eers
met borskanker en ’n jaar later met limfkanker. Hy was by toe die spesialis die nuus
aan haar oordra en sy eerste reaksie was “ons
gaan teen dit veg en hierdeur kom!”
“My ma was ongelooflik deur die hele
proses. Sy het geweier om toe te laat dat die
kanker haar positiewe uitkyk op die lewe
beïnvloed.”
Quinten erken daar is nie ’n “handboek” vir
dié tipe situasies nie, maar as ’n familie het
hulle die kanker “erken”, maar nie toegelaat dat dit sentraal in hul lewens staan nie.
Natuurlik is daar vrees en woede en daar
is oomblikke deur die proses waar jy hulpeloos voel, erken hy.
“Wanneer jy vir iemand lief is, is jou begeerte om enige pyn en siekte van hul weg
te neem. Die onvermoë om dit te kan doen,
is die ergste.”
Vir hulle as familie was dit baie belangrik
om steeds voort te gaan om die lewe te vier.
Sy grootste les wat hy geleer het, is dat
die lewe kosbaar is en dat niks as vanselfsprekend aanvaar moet word nie.
“Ons vermoë om te kies hoe ons op enige
traumatiese gebeurtenis reageer, is iets wat
niks en niemand van ons kan wegvat nie.
Ongeag watter geloof jy aanhang, om nie vertroue te verloor nie en met vaste vertroue in
die aangesig van teenspoed te staan, is ons
grootste geskenk as mensdom. In alle oomblikke het ons ’n keuse.”
Met sy ma wat twee keer teen kanker
moes baklei, het sy telkens die lewe gekies,
sê Quinten.
“Met haar as rolmodel, hoe kan ek nie
nederig my plek langs haar inneem, vas staan
en eggo wat sy sê en glo nie?”
Sy beste raad is om ’n “ware man en weerloos” te wees.
“Jy kan dit nie regmaak nie, maar jy kan ’n
bron van lig en ondersteuning wees. Deel jou
gevoelens, vrese en woede. Nie een van julle
het die antwoorde nie, maar julle sal verenig
om saam teen dit te baklei.”
SHARLENE
Dit was ’n geweldige moeilike tyd toe Sharlene Bergh in 2003 op die ouderdom van 37
met borskanker gediagnoseer is. Sy erken sy
het van haar vriende onttrek en het steun by
die ondersteuningsgroep van die Kankervereniging van Namibië (CAN) gevind.
Die grootste les vir haar was om nie oor
die toekoms bekommerd te wees nie, sê
Sharlene. Sy maan vroue om hulle nooit na
“dokter Google” te wend nie, maar eerder
na hul dokter te luister wat die beste weet.
HILLERY
Toe sy in Mei verlede jaar met borskanker
gediagnoseer is, vier jaar nadat haar ma
aan dieselfde siekte gesterf het, was sy verpletter en het vrees oorgeneem, sê Hillery
/Goagoses. Sy was ook bang om die nuus
aan haar bejaarde pa en haar twee seuns
oor te dra.
Toe sy die onkologiedepartement binnestap, het die herinneringe aan haar ma se
laaste week haar oorweldig en het sy haar
trane agter haar masker weggesteek.
Die eerste chemoterapie se uitwerking
was verwoestend en Hillery het dit moeilik
gevind om die nagevolge vir haar seuns
weg te steek. ’n Week later het sy Covid-19
opgedoen, wat vir haar soos ’n “doodsvonnis”
gevoel het.
“Ek was kwaad vir God; dit het gevoel asof
Hy my straf.” Elke derde week moes sy uit
Swakopmund na Windhoek reis vir chemo
wat haar vir ’n paar dae bitter siek gemaak
het. Haar hare het uitgeval en sy het ’n veluitslag op haar hande en voete ontwikkel.
Sy erken sy was ’n emosionele wrak en het
haar selfvertroue verloor, maar het begin om
haar situasie te aanvaar en te veg, om haar
seuns se onthalwe.
Maande later kry Hillery die nuus dat sy
skildklierkanker het. Dié nuus het sy van
haar seun weerhou. Sy besluit ook om haar
mastektomie uit te stel omdat dit in sy
eksamen sou val.
Sy erken die wete dat sy haar bors sou
verloor, het haar “minder vrou” en depressief laat voel. Ná gesprekke met vriende en
vroue wat dieselfde pad gestap het, besluit
sy op ’n dubbele mastektomie.
“Soveel soos wat ek die chirurgie aanvaar
het, was dit steeds met tye baie moeilik
wanneer sy na haar letsels kyk, omdat die
linkerkant “opgemors” is.
Ná nog ’n operasie is bevind haar skildkliere was skoon, die kanker het nie versprei nie
en sy was kankervry.
Daar is steeds dae wat sy nie na haarself wil
kyk as sy aantrek nie en sy “minder vrou”
voel, sê Hillery.
“Ek herinner myself egter my letsels het ’n
storie om te vertel. Ek het oorleef en dis ’n
teken dat ek ’n langer leeftyd het.”
Aanvaarding is baie belangrik; ook om God
te vra om jou die vrede te gee wat alle verstand te bowe gaan. Onmiddellike familie
wat veral emosioneel geraak word, kan ook
vir berading gaan
“Sonder God is die reis nie maklik nie; jou
geloof sal jou genees.”
Vrydag 28 Oktober 2022 Republikein FOKUSARTIKEL 5
Josephine
Eises Martha Angolo
FOTO’S TANJA BAUSE
Sharlene
Bergh
Vir ’n wyle
in hul skoene
»Die kronkelpad
van kanker
› Henriette Lamprecht JOERNALIS
e-pos: [email protected]
Deel 4
Republikein stap vandeesmaand die
pad saam met Namibiërs
wat op welke manier
ook al deur kanker
geraak is.
Quinten Potgieter en sy
ma, Barbara. FOTO VERSKAF
6 PRAAT SAAM Republikein Vrydag 28 Oktober 2022
SPOTPRENT
WIL JY REAGEER?
Oop hand vir ’n bak hand
Chris Jacobie
SÊ MAAR NET 30 JAAR GELEDE [email protected]
SMS'e
“. . . rook
mense
rondom
jou. . .”
BYBELSE WYSHEID
Praat saam Sit “lesers” vooraan en SMS na 51500 (N$3/160 karakters)
WhatsApp 0811 7000 10
Hallo Ma
Ma, het dit al met Ma gebeur dat jy
iemand leer ken en dan weet met dié
persoon kan jy ’n pad loop? So iemand
is vir my Amanda Strydom. Amanda
kom Windhoek toe vir die Woordfees
en doen haar program Ongegrendel,
Woensdag 16 November. Ma,
en boonop is ek en sy op ’n
dag na ewe oud!
Uit die liedere wat sy
sing, is dit asof sy
direk uit mý hart uit
praat, Ma. Ek verbeel
my selfs dat ek so
’n bietjie na haar lyk!
Hoewel sy al ’n hele
paar CD’s uitgegee het,
het sy (anders as ek) nooit
as kind formele musiekonderrig gehad nie, en kan sy blykbaar
(net soos ek) nie ’n noot musiek lees
nie! Weet Ma, sy het op ’n keer die
swartmag-saluut gegee na een van
haar kabaret-liedjies in die Oude Libertas in Stellenbosch, en daarna is daar
dikwels na haar verwys as Amandla!
Mamma, ná Ma se vertrek het ek ’n
paar keer die voorreg gehad om op
ONS TAAL
Ongegrendel
20 JAAR GELEDE...
Beste lesers, keuring vir die
publikasie van SMS’e, briewe en
alle ander lesersbydraes berus by
Republikein.
Klagtes oor die diens van private
besighede word eers aan die
onderneming vir reaksie voorgelê.
Die menings van ons lesers en
rubriekskrywers verteenwoordig
nie noodwendig die standpunt
van Republikein of Namibia Media
Holdings (NMH) nie.
Tik LESERS vooraan jou mening
of nuuswenk en stuur dit aan ons.
(N$3 per SMS van 160 karakters)
SMS 51500
Republikein is ’n lid van die Redakteursforum van Namibië (EFN).
NMH as mediahuis onderskryf die
etiese kode vir die Namibiese media
soos toegepas deur die:
Dit loon ’n mens soms die
moeite om stil op ’n plek te
sit en rondom jou te kyk en in
te neem wat gebeur.
’n Straatkafee in Madrid het
gewys dat ’n mens se styl
afhang van die gemeenskap
waaruit jy kom.
Vroegaand, wanneer die
Spanjaarde se dag eintlik
breek, besluit ek om by een
van die straatkafees te gaan
stilsit.
’n Boemelaar het ’n kort
rukkie tevore en ’n ent weg
van my tafel, met sy rug na
’n winkelvenster en sy gesig
na die verkeer, op sy knieë
plaasgeneem met ’n skoendoos wat presies in een van
die plaveiselblokke voor hom
pas.
Hy het geen geluid gemaak
nie, maar doodstil en roerloos
met sy hande langs sy sye en
sy kop omlaag na die skoendoos voor hom gestaar in
die hoop dat verbygangers ’n
paar pesetas daarin sal gooi.
Heelwat toeriste, seker as
gevolg van die vrygewigheid
weens die Spaanse wyn,
het gegee. Van die Spaanse
muntstukke is groot en met
die gooislag verskuif die
skoendoos elke keer so ’n aks
van ’n kwart van ’n millimeter.
’n Onbeduidende skuif.
Wanneer die muntstukke die
skoendoos sowat ’n millimeter verskuif het, beweeg die
bedelaar vir die eerste keer
sonder dat hy sy oë van die
geldpot afneem.
Hy strek sy hande net effe
vorentoe en met sy vingerpunte aan die kante van die
skoendoos skuif hy dit dat dit
presies weer in die plaveiselblok pas.
Dit is styl.
Dit getuig van ’n bedelaar
wat trots is op hoe hy mense
oorreed om van hul geld ten
gunste van hom ontslae te
raak.
Hy gee die indruk van iemand
wat nie sommer ’n ou hoed
onder enigiemand se neus
wil druk nie, maar dat hy
’n ernstige bedelaar is wat
respek het vir diegene by wie
hy bedel.
In ’n stadium, ná ure op sy
knieë, bedaar die voetgangerverkeer effens en die geld val
nie meer sy skoendoos uit sy
afgebakende gebied uit nie.
Ek plaas ’n weddenskap teen
myself dat hy gaan opstaan
en na groener weivelde op
een van die markpleine sal
vertrek voordat nog tien
minute verby is.
Selfs hier verloor ek die
weddenskap teen myself en
was op die punt om self ’n
geldstuk te gaan ingooi om
die man nie moed te laat verloor nie, toe daar skielik weer
’n stroom Spanjaarde op die
sypaadjie is wat uitdeel na
die bedelaar se kant toe.
Toe besef ek die man ken sy
mense. Hy weet seker dat
hulle almal in die bioskoop
was en dat vasbyt deel van
die sorge van die bedelaarsbedryf is.
Die indrukwekkendste was
dat hy nooit opgekyk of
sywaarts geloer het in ’n
poging om vas te stel wat sy
sake-moontlikhede is nie.
Hy was ’n toonbeeld van
selfvertroue en ’n kenner van
sy vakgebied.
Met my opstaanslag stap
ek ook verby en gooi ’n paar
Suid-Afrikaanse sente in, in
die hoop dat hy sal opkyk en
my vra wat my planne nou
eintlik is, want dié aalmoes is
nutteloos.
Hy roer nie. Dit is asof hy
vir my wou sê dat ek nie
geselskap moet soek nie.
Ek probeer steeds gesels en
verduidelik aan myself, maar
eintlik vir sy aandag, dat ek
’n fout gemaak het en gooi ’n
paar pesetas in. Steeds kry ek
geen reaksie nie. In daardie
stadium is die stroom by die
skoendoos op sy dikste en ek
blokkeer so half-en-half die
voornemende skenkers.
Selfs dit laat hom nie ’n oog
knip nie en die volgende oomblik staan hy op, kyk nie eens
na my nie, en gaan val vier
tree verder op sy knieë. Plaas
sy skoendoos weer presies in
die middel van die plaveisel
en kyk toe vir die eerste keer
in my rigting.
Die boodskap was duidelik.
Ek moet my narstreke in sy
omgewing los, want dit is sleg
vir besigheid.
Hy is besig met die oudste
beroep op aarde en op so ’n
wyse asof hy die bedelaarsberoep uitgevind, vervolmaak
en persoonlik in stand moet
hou.
Gee was toe ’n plesier.
– 22 Oktober 1992
MAANDAG 21 OKTOBER 2002
• Namibië kan hom gereed maak vir
’n vlaag van arbeidsprotes soortgelyk aan die onlangse landswye
stakings in Suid-Afrika indien die
regering voortgaan met die privatisering van semi-staatsinstellings,
staatsmaatskappye en ander staatsbates.
DINSDAG 22 OKTOBER 2002
• Die vermeende Duitse swendelaar,
Hans-Jürgen Koch, sal tot minstens
vroeg aanstaande maand in polisieaanhouding bly vir ’n ondersoekverhoor oor sy moontlike uitlewering aan die Duitse regering.
WOENSDAG 23 OKTOBER 2002
• ’n Jarelange werker van die plaas
Probeer in die Namib Naukluftpark
het gisteroggend in die kragtige
kake van ’n tweejarige leeumannetjie gesterf enkele maande nadat die
Ministerie van Omgewingsake en
Toerisme die dier van ’n aangrensende plaas laat verwyder het.
• Die regulasies vir munisipale
polisiedienste is in die regeringskoerant gepubliseer en daarmee
moes die tafel gedek wees vir die
Windhoekse Stadsraad om ’n kwasipolisiediens in te stel om te help om
die misdaadgolwe wat die hoofstad
tref, hok te slaan.
DONDERDAG 24 OKTOBER 2002
• Namibië se misdaadkrisis is
opnuut op die nasionale voorgrond
met die gelyktydige indiening gister
van die Polisie se jaarverslag in die
Nasionale Vergadering, volgehoue
politieke druk en bekentenisse oor
onopgeloste wetstoepassingvraagstukke deur die Inspekteur-generaal
van die Polisie en die Minister verantwoordelik vir dié portefeulje.
VRYDAG 25 OKTOBER 2002
• Met oorlogwolke wat opnuut in
die Demokratiese Republiek opbou,
het President Sam Nujoma gister
saam met sy Angolese en Zimbabwiese ampsgenote in Kinshasa
beraadslaag.
• Die Polisie gaan spesiale moeite
doen om die gemeenskap te betrek
in die voorkoming van misdaad.
• Internasionale dwelmhandel
hou ’n ernstige gevaar in vir goeie
staatsbestuur en het ook ’n invloed
op finansiële krisisse.
Wie pas nog die rookwet toe?
Omtrent orals waar jy gaan eet, rook
mense rondom jou. Al sit jy in die
buitelig mag die lodge of restaurant
nie toelaat dat mense rook waar kos
bedien word nie?
Die feëtjiesirkels. Daardie wetenskaplikes het nog baie om te leer. Dat die
permanente gras rondom die
sirkels die water horisontaal na jul wortels toe
aantrek, kan moontlik
wees by ’n sirkel of
kaal kol wat reeds bestaan. Dit is beslis nie
dit wat die ronde kaal
kolle oorspronklik
veroorsaak het nie. ’n
Graspol wat op die kant
van die sirkel staan, het
mos wortels na die buitekant
toe ook, waarvandaan hy ook water
opneem. Waarom is dan net aan sy
een kant ’n kaalkol en aan sy ander
kant ’n aanmekaar, permanente gras?
Waarom sal al die graspolle rondom
die kaal kol oorspronklik die vog slegs
van jul een kant af mooi in ’n sirkel
vorm opneem? Waarom is die kolle
almal rond en ongeveer ewe groot?
1 Johannes 3 vers 1: “Kyk watter
groot liefde die Vader aan ons bewys het: Hy noem ons kinders van
God, en ons is dit ook.”
Kinders wat aangeneem is, soek
dikwels na hul biologiese ouers.
Wanneer hulle hulle kry, is daar
twee basiese reaksies. Die eerste
is dankbaarheid vir die ouers wat
hulle grootgemaak het. As hulle kyk
na die omstandighede waarin hulle
kon geleef het, is hulle net gelukkig met wat hulle gehad het! Die
ander reaksie is blydskap dat hulle
die biologiese ouers kon ontmoet.
Hulle ken hul oorsprong!
Hoe weet jy jy is jou ouer se kind?
Het jy al bloedtoetse laat neem?
Die meeste van ons sal nie so ver
gaan nie. Ons is seker dat ons hulle
kinders is. Ons is van kleins af ons
geleer om ons ouers “ma” of “pa”
te noem. Hulle het dit as’t ware
in ons monde gesit. Ons kon niks
doen om dit te verdien nie.
Johannes sê dat God ons sy kinders
noem. Dit is hoe lief Hy ons het.
Ons was nie voorheen sy kinders
nie, maar nou ontdek ons ons ware
wese, ons oorsprong! Ons is uit
God gebore!
Ons het die sekerheid en vertroosting dat die Here wat ons met
sy eie hande gemaak het en ons
gekoop het deur die bloed van sy
Seun, ons sy kinders noem. Dit is
wat ons is!
te tree – ook in Stellenbosch en in
Europa, en om vir Ma te sê wat dit vir
my beteken het, is moeilik. Dis nie ’n
praat-ding nie; dis ’n voel-ding. Wanneer ek teater speel, word ek met iets
gevul wat, wat . . . ’n onverdunde skoot
vreugde bevat. Blygeit is dalk die regte
woord. Want dit is ’n geit-ding hier
diep uit die maag uit.
Miskien bied Amanda se lied “Ek glo”
’n manier om iets van haarself en haar
liedere te probeer raakvat. Daarin sing
sy dat sy (o. a.) glo in bome en in rooibostee, in duine en die see, in skulpe
en die son. In kerrie en in Krismis, in
vure en vergifnis, in wolke en in fairies,
in kitare wat kan raas. In woorde wat
nooit wond nie. En dan ook in God en
al haar wonders.
Ma, met dié vrou wil ek graag eendag
net één lied saamsing. Sal Ma vir my
die versoek insit daar waar Ma nou
woon?
Kon Ma toe ek nou net die Ek glowoorde aangehaal het ... kon Ma toe
haar stem hoor? Dit moes tog kon ...?
Anders, vra tog ’n bietjie by die engeleargief of Ma na Ndiyakholelwa (Ek glo)
kan luister. Ma sal dit geniet. Glo my.
Baai my Ma
C
Chrisna Beuke-Muir
Afgetrede dosent
8 SPORT Republikein Vrydag 28 Oktober 2022
Sport 24
bladsye
inhoud
Proteas hier vir
WB-toetslopie
»Hokkie
› Tielman van Lill
Suid-Afrika se nasionale senior binnenshuise hokkiespanne vir mans
en vroue sal vir die volgende drie
dae hul Namibiese eweknieë by die
Skougronde in Windhoek in vyf toetse
elk beproef.
Beide lande sal dié byeenkoms gebruik
om vir die Binnenshuise Wêreldbeker
(WB) voor te berei wat van 5 tot 11 Februarie volgende jaar in Pretoria voorlê.
Dié WB sou in Januarie vanjaar in
Liège, België, plaasgevind het, maar die
Internasionale Hokkiefederasie (FIH)
het die kompetisie weens die risiko van
Covid in Europa gekanselleer.
Die teleurstelling vir die spanne was in
daardie stadium enorm, maar met die
topkompetisie nou net enkele maande
weg in Gauteng, is die Namibiërs vuur
en vlam om weer hul selfde peil as vroeër
in 2022 te behaal.
Veral die Protea-vroue het ’n punt om
te bewys nadat Namibië hulle verlede
jaar in die finaal van die Binnenshuise
Afrika-beker met 2-0 winduit geslaan
het om vir die WB te kwalifiseer.
Met dié sege teen die Proteas by die
Thomas More College in Durban op
hul getuigskrif, was die Namibiërs vir
die tweede keer opeenvolgend as die
Afrika-kampioenspan bekroon.
Die Proteas is tans boonop vyf posisies laer as die Namibiërs op die FIHwêreldranglys.
Maggy Mengo, vrouekaptein van
Namibië, het aan Republikein gesê: “Ons
is reg en opgewonde om die Proteas die
stryd aan te sê. Al is ons span nog nie
tans 100 persent fiks nie, is ons geestelik reg en wil graag goeie hokkie vir ons
ondersteuners speel.
“Ons opbou na die WB vorder goed en
die spelers het die afgelope weke hard
aan hul vernuf en tegniese vaardighede
geskaaf. Ek nooi die publiek hartlik uit
om die Namibiese spanne by die Skougronde te gaan ondersteun. Sien julle
almal daar!”
Erwin Handura, hoofafrigter van die
vroue, sê: “Hierdie reeks sal wys hoe
die spelers die afgelope twee maande
op voorbereiding gereageer het. Dis ons
eerste wedstryde in ’n baie lang tyd.
“Net een speler wat in Stellenbosch
studeer, kan nie by ons aansluit nie,
maar Danja Meyer is hier en is ons is
byna op volle sterkte.
“Die gemiddelde ouderdom van die
span is nou 22.8 jaar. Toe ons in die
vorige WB gespeel het, was Namibië
die jongste span (21.3 jaar), maar nou is
die spelers bietjie ouer en wyser.
“Ons span is ’n goeie mengesel van ervaring en jeug met twee o.17’s wat nog
nie vir Namibië gespeel het nie. Vyf
spelers was by die vorige WB. Tien is
steeds oor van die span wat die Proteas
laas jaar in die finaal geklop het.”
MANS
DJ Strauss, die manspan se doelwagter en kaptein, sê: “Ons het in Desember 2021 teen die Proteas in Suid-Afrika
gespeel en goed gevaar. Hopelik kan ons
hulle dié keer onderkry en terselfdertyd
vir die WB slyp.
“Dis opwindend om die Proteas vir
’n slag hier te ontvang, want ons reis
maar altyd na hulle toe. Die laaste keer
dat hulle hier was, was in 2017. Ek het
vandeesweek met hul kaptein gesels
en hulle is opgewonde om hier te kom
speel.
“Ons is nie op volle sterkte nie, maar
die voorbereiding het goed gevorder en
ons sal goeie rekenskap van onsself gee.”
Trevor Cormack, hoofafrigter, sê:
“Ongelukkig is ons nog nie waar ek die
span wil hê nie. Ná die 2021 Desember-toetsreeks was die spelers absoluut
puik, maar met die kansellering van die
Wêreldbeker in België moes Namibië
noodgedwonge ’n tree terug gee.
“Met sewe spelers woonagtig buite
Windhoek, is dit moeilik om deurentyd
volspoed te oefen. Die manne het vandeesweek aangesluit en ons kon skouer
aan die wiel sit.
“Ongeag die uitslag, is hierdie vyf
toetse binne drie dae die ideale geleentheid vir Namibië om weer as ’n span vir
die WB te oefen.”
Suid-Afrika se mans is tans elfde op die
FIH-wêreldranglys, met Namibië 16de.
Die Afrika-vrouekampioen, Namibië,
spog met plek nommer nege, terwyl die
Proteas (14de) ’n punt het om te bewys.
• Die toetsreeks se program by die
Skougronde:
Vrydag en Saterdag (10:30 en 18:30):
Namibië vroue teen RSA.
Vrydag en Saterdag (12:00 en 20:00):
Namibië mans teen RSA.
Sondag 09:00, Namibië vroue teen
RSA. Namibië mans teen RSA 10:45.
Die prysuitdeling volg om 11:30.
Doelwagter DJ Strauss op die verdediging in .n vorige reeks teen Suid-Afrika. FOTO CHRIS MURPHY PHOTOGRAPHY