Professional Documents
Culture Documents
Digitized by
MAGYAR
GYGYSZERKNYV
PHARMACOPOEAHUNGARICA.
1871.
PESTI KNYVNYOMDA-RSZVNY TRSULAT.
(Hold-utcza 4. sz.)
Digitized by
MAGYAR
GYGYSZERKNYV
PHARMACOPOEA HUNGARICA.
PESTI KNYVNYOMDA-RSZVNY-TRSULAT.
(Hold-utcza 4. sz.)
Bayerische
I Staatsbibliothek
Mnchen
1. Minden egszsggyi tisztvisel, hat' sgi s gyakorl orvos, llatorvos s gygyszersz kteleztetik 1872. v mrtius 15-dik
Digitized by
Digitized by
ELSZ.
PRAEFATIO
Digitized by
Az orszgos kzegszsgi Tancs, alapszerkezetnek megfelel hivatsa folytn, felterjesztst intzett a magyar kirlyi Belgyministeriumhoz, e magyar gygyszerknyv] kiadsa
vgett.
A magyar kirlyi Belgyministerium ennek
folytn felhivta az orszgos kzegszsgi Tancsot, hogy a gygyszerknyvet kidolgozza,
s egyszersmind annak kinyomatst elrendelte.
E czlbl a Tancs sajt kebelbl bizottsgot kldtt ki, melynek tagjai gyannt a kvetkezk mtikdtek:
Elnk:
Than Kroly, vegytudr, a vegytan ny. r. egyetemi tanra ; az orszgos kzegszsgi Tancs rendes
tagja.
Jegyz :
Digitized by
Digitized by
vin
Kornyi Frigyes, orvos- s sebsztudr, ny. r.
egyetemi tanr ; az orszgos kzegszsgi Tancs rendes
tagja.
Balogh Klmn, orvostudr ; ny. r. egyetemi tanr ; az orszgos kzegszsgi Tancs rendkivli tagja.
Marg Tivadar, blcsszet-, orvos- s sebsztudr; ny. r. egyetemi tanr; az orszgos kzegszsgi
Tancs rendkivli tagja.
Mller Bernt, blcsszettudr ; gygyszertrtulajdonos ; az orszgos kzegszsgi Tancs rendkivli tagja.
Jrinay Gusztv, gygyszertrtulajdonos.
Digitized by
TV
Fridericus Kornyi, medicinae et chirurgiae doctor ; professor Ordinarius publicus Univers. R. Pesti ens.
Consilii Sanitatis Regni Hungariae membrum ordinarium.
Colomannus Balogh, medicinae doctor ; professor
Ordinarius publicus Univers. R. Pestiens. Consilii Sanitatis Regni Hungariae membrum extraordinarium.
Theodorns Marg, doctor philosophiae medicinae
e t chirurgiae ; professor Ordinarius publicus Univers. R.
Pestiens. Gonsilii Sanitatis Regni Hungariae membrum
extraordinarium.
Bernhardns Mller, philosophiae doctor ; phar macopola; Gonsilii Sanitatis Regni Hungariae membrum
extraordinarium.
Gustavus Jrmay pharmacopola.
Principia in elaboratione Pharmacopoeae
huius consecuta sequentia fuere :
1. Nomenclatura ordine alphabetico enumerata articulorum denominationibus scientificis adaptabatur.
2. In selectione articulorum receptorum non tantum rationes stricte scientifcae, sed etiam usus praxeos
communis spectabantur.
3. In praeparatione articulorum vehementer agentium et secnndum modos diversos praeparationis differentium, nova praecipue pharmacopoea Austriaca nee
non pharmacopoeae aliarum gentium eo respeetae sunt
intuitu : ut praeparata haecee in quantum fieri poterat
nee quoad concentrationis gradum, nee quoad praeparationis modum differant.
4. E praeparatis in mercatura oecurrentibus divers a e qualitatis, ubique optima selecta fuerunt.
Digitized by
5. A vegytani ksztmnyek ellltsa vagy megtiszttsa mind azon esetekben eliratott, melyekben a
gyri ksztmnyek minsgkre nzve tbb biztostkot
nem nyjthatnak, mint a kis mrvben trtnt kltsgesebb elllts utjn nyert szerek.
Az rtkesebb s hatsos gyri ksztmnyek tisztasgnak kipuhatolsra azonban, lehetleg nem csak
minsgi, hanem mennyisgi tekintetben is, kell gond
fordittatott.
6. A gygyszerknyvbe felvett hgtott savak tmnysgi fokozataikra nzve akknt viszonylanak, hogy
ugyanazon mennyisg higitott sav mindenkor egyenl
mennyisg gvnyes anyagot kzmbst.
7. Mindentt, hol a hfok rendszere nincs jelezve,
az, Celsius szerint rtend.
8. Az eddig hasznlatban volt osztrk gygyszerszi mrtk, a gramm slymrtkrendszer ltal helyettesittetett.
Digitized by
XI
5. Praeparatio aut depurao praeparatorum chemicalium praescrpta est, ubicunque praeparata officinarum maiorem non praebent certitudinem bonae indolis,
quam illa, quae in dosibus exiguis sed "maioribus expensis praeparantur.
Maximae curae vero pro investigatione praeparatorum in fabrcis emtorum ac inquinationum eorum, non
lantum quoad qualitatem sed etiam quoad quantitatem
adhibitae sunt.
6. Acida diluta in pharmacopoea hungarica recepta
quoad gradum concentrationis ita congruunt, ut quaepiam acidi diluti cuiusvis quantitas, eandem quantitatem alicuius corporis alkalini, neutram reddat.
7. Ubicunque temperaturae gradus absque nominatione scalarum thermometricarum occurrunt, gradus
thermometri Celsiani subintelliguntur.
8. Ponderi medicinali Austriaco hucusque usitato,
pondera systematis grammatum substituta sunt.
Digitized by
XII
Digitized by
XIII
Digitized by
Digitized by
T ART ALO M.
INDEX.
Digitized by
Digitized by
A.
Lap.
Absdnihium
A e et s Ammoniae solntns
Lixivae .
>
natricus c n m a q u a *. . . . . . . . .
Flambi acidulus
Plumbi acidalus solata
Potassae
3
41
241
295
351
351
241
Zinci
zincicus
489
489
>
>
antisepticum
aromaticum
cardiacum
crndum e Spirita Vini
Lithargyri
PUimbi
prophylaeticnm
pyrolignosum rectiflcatum
quataor latronam
5
5
5
3
349
349
5
5
5
Acidum
>
Saturili
Scillae
aceticum concentratum
aceticum dilutum
arsenicosum
carbolicum
chromicHm
. . . . .
* . 349
5
7
7
9
9
lt
b
XVIII
Lap.
Acidum citricum
Halleri
Hydrochloratum concentra tum purum
hydrochloratuin dilutuni purum . .
hydro-chloricum concentrai um p u r u m . .
hydro-chloricum crudum
hydro-chloricum dilutum p u r u m
L i g n i euipyreumaticum
uiuriaticmn
iiuiriaticum concentratum
. mnriaticmii concentratum pnruni
.
muriaticum dilutum purum
nitricum concentratum purum
nitricum crudum
nitricum dilutum purum
phenylicnm
phosphoricum
pyrolignosuni
pyroxylicuni
Salis fumans
sulfuricum anglicanum
> sulfuricum concentratum purum
sulfnricum crudum
sulfuricum dilutum purum
tannicum
Tartari
artaricum
Aconitinura
. .
Aconitum
Adeps suillns
Aether aceticus
crudus
depuratus
sulfuricus
sulfuricus crudus
vegetabilis
* Vitrioli
11
269
. . 13
. .
15
. .
13
15
.15
5
15
13
. .
13
15
15
17
17
9
17
5
5
15
21
21
21
21
23
25
25
. .
25
25
73
27
29
29
29
29
. . 27
29
XDC Lap.
Agaricus Chirurgorum
qaercinus praeparatus
Aldefcydum triehloratum
Alkali minerale
vegetatole mite depuratum
volatile siccnm
Allylii Sulfocyanidnni
rviLouanidiim
31
31
121
299
243
41
323
o23
Alnp
lucida
socotrina
31
31
Alumen
calcinatami
spongipsnm
ustum
Alumina hydrica
Ammonia
aqua soluta
pura liquida
Aramoniacum
causticuni solutum
Ammonium aceticum solutum .
carbonicum
chloratum
niuriaticum depuratum
Amygdala amara
dulcis
. , . ' . . . .
Amylum
Tritici
Angelica
Anisum stellatum
vulgre
Antidotuin Arsenici albi
Antimonium chloratnui
erudii ni
sulfuratum
b*
35
35
35
35
35
39
39
39
39
39
41
41
43
43
45
45
45
45
47
49
49
276
415
417
416
XX
Lap.
v ' I U C f l J r l c M s
V 4 & 1 C 1 S
>
>
Ghamomillae
Chlori
Cinnamomi simplex
Cinnamomi spirituosa
destillata simplex
Foeniculi
Goulardi
Krecsoti
Laurocerasi
laxativa viennensis
Melissae
Menthae crispae
Menthae piperitae
51
51
. . . .
oxymuriatica
Arsenicum album
Aea dulcis
foetida
Atropinura sulfuricum
Aurantium
Axungia Porci
53
53
55
57
57
59
G3
59
59
233
01
G
61
53
plumbica
Rosarum
saturnina
vegeto-mineralis Goulardi
Aquila alba
Arcanun) duplicatura
Argen tum nitricura crysiallisatum
nitricum fusum
G
63
61
63
227
255
63
65
65
65
. .
9
77
69
71
71
73
XXI
B.
Lap.
Balsamum Gopaivae
Nucistae
peruvianura
vitae Hoffmanni
Belladonna
Bicarbonas Natri
natrieue
Sodae
BicMoretum Hydrargyri
Bjodetum Hydrargyri
Bismuthum album
liydrico-nitricum
>
subnitricum
Bisulfas Chinii
Bolus armena
. . .
B o r a s Sodae
B o r a x depurata
y>
Ve 11C T il
Bromidum Natrii
Bromuretum natricum
potassicura
Bulbus Scillae siccatus
Squillae
Butyrum Antimonii
73
333
75
75
77
301
301
301
225
: . . 225
79
79
79
117
81
297
297
Z\J (
299
299
241
391
389
415
C.
CaffeinuDi
131
Calcari
85
83
83
83
87
caustica
colorata
hypochlorosa
oxymiiriatica
phosphorica
XXII
Lap.
Calearia solata
53
hypochlorosum
*
oxydatum
t
oxysulfuratum
*
phosphoricum
Calumba
Calx viva
Gamphora
Cannabis indica
#3
83
83
85
85
87
89
85
91
91
dantnans
yo
Capillus Venris
Capita Papaveris
Caragaheen
Garbo ligni depuratus
vegetabilis
Carbonai Ammoniae
>
Lixivae
Lixivae purus
Potassae
Sodae
Sodae acidulus
Gardamomum
J>
malabaricum
minus
vlCuVUin
95
343
95
95
95
41
243
243
243
299
301
97
97
97
Caryophylli
\JWOSMSL
99
i i J^ II e a
Castoreum
Cansticnm antimoniale
Centaurium
v46*l
aUJcl
u(
Ceratum Getacei
>
fuscum
101
415
103
i v O
105
107
XXTIT
v^enies
Lap,
Cetaceum
Chamomilla romana
Chamomilla vulgaris
Chelidonium
China Calisaya
*
ludC>cL
107
109
109
111
111
officinalis
regia calisaya
Chinidinum sulfuricum
Chinimn
hydro-chloricum
sulfnricum
Chinnum
bisulfurcum
hydro-chloricum
inuriaticum
sulfuricum
snlfuricum neutroni
Chloralum hydrcum
ChJoras kalicns
Lixivae
Potassae
Chlorelum Ammoniae
Antimonii
ferricuni
Hydrargyri
hydrargyrosum
Stibii
fW*
i>
113
Ili
115
117
. . . 119
119
117
117
119
" 119
119
119
117
121
245
245
245
43
415
203
227
227
491
MJWWJX
1 Xp
A 4 C
Chlorhydras Ammoniae
morphicus
Chlorina liquida
Chloroformium
Chlorum solutum
. . . .
iii^
43
289
53
123
53
XXIV
Lap.
Cinchoninum sulfuricum
Cinnabaris factitia
Cinnamomum
127
127
127
Cochlearia
Coffeinum
C! chic in um
Colchicum
. . m
Collodium
flexile
Collyrium adstringens luteum
Colocynlhis
Colombo
Columbo
Conium . . .
Coriandrum
Cortex Cassiae cinnamoiueae
Cbinae regius
Cinnamomi Cassiae
> Granati radicis
peruvianns
Creme celste
Cremor Tartari
Creta alba
Crocns
Crystalli Tartari
Cubeba
Cuprum aluminatum
sulfuricum
129
131
131
133
. 133
133
133
133
39
89
137
137
127
111
127
361
113
473
247
83
139
247
139
139
141
D.
Decoctum Sarsaparillae compositum fortius
>
mitius
Zittmanni fortius .
Zittmanni mitius
Deutochloridum Hydrargyri
141
. . 143
141
143
225
XXV
Lap.
Deutojoduretum Hydrargyri
Dextrinum
Digitalinum depura tum
Digitalis
Draco mitigatile
volans
Dulcamara
225
145
145
147
227
225
149
E.
Elaeosachara
Electnarinm anodynnm
aperiens
>
aromaticum
lenitivum
e Senna
Stomachicum
Elixirinm acidum Halleri
Emplastrum adhaesivum borussicum
>
adhaesivum linteo extensum
album
anglicanum
Ganthardum
Cantharidum perpetuum
Cerussae
Cieutae
Conii maculati
diachylon compositum
diachylon gunimi-resinosum
diachylon simplex
Euphorbii
fascimi
glutinosum
Hydrargyri
Lithargyri compositnm
simplex
>
Meliloti
, ,
149
151
151
151
151
, . 151
. . 151
151
269
153
153
157
155
155
157
157
159
159
159
. . . .
159
161
157
163
155
161
159
161
161
XXVI
Lap.
Emplastrum mercuriale
Minii adustum
norictun
oxycroceum
Plumbi compositum
Plumbi simplex
ad Rapturas
saponatum
saponato-camphoratum
Spermatis Ceti
vesicatorium consuetum
perpetuimi
Emulsio amygdalina
comniunis
olei amygdalarum
oleosa
Ergotina
Euphorbium .
Extracta
Extractum Aconiti
Alos
Belladonnae
Galumbae
Cannabis indicae
y>
Cascarillae .
Gentaurii
Chelidonii
Ghinae fuscae . ;
Cicutae
Golocynthidum
Conii maculati
Cubebarum
Ferri pomati
Filicis Maris .
Gentianae
Gramiuis
Hyosciami foliorusa . , . , ,
161
163
. . 163
. . . .
165
159
161
167
167
167
105
155
157
169
169
169
169
195
. 171
171
177
177
179
179
179
181
181
..181
183
185
183
185
185
189
185
185
187
187
xxvn
Lap.
Lactucae virosae
y>
Liquiritiae
187
1B9
189
Liquiritiae succi
423
y>
y>
Malatis Ferri
Nucis vomicae
189
191
vJpLL
plumbicum
y>
y>
Quassiae
Ratanhae depuratimi
Rhei .
Saturni
349
y>
y>
y>
Scillae
Seealis cornuti
Taraxaci
Trifolii
Valerianae
193
195
195
197
197
li/1
349
191
.193
193
ftbrini *
F.
Farina seminimi Sinapis
Ferrum Hydrogenio reduetum
lacticum
mnriaticum oxydatum
oxydatum nativum rubrum
pulveratum
sesquichloratum crystallisatum
sesquichloratum solutum
sulfuricum
Filix mas
Flavcdo corticis Aui'antii . . ;
corticis Citri
F l o r e s Brayerae
y>
ivOSSO
7 i n / i
Foeniculum
397
197
201
203
261
201
203
203
205
205
71
129
259
. . . . . .
&O
43
427
.Q Q
. 207
XXVIII
Lap.
Folia Anthos .
Sennae sine resina
Fronde Sabinae
Frondes Thujae occidentali
Fructus Taniarindorum
Fucus Caragaheen
373
207
375
445
441
95
e.
Galbanum
Gallae
halepenses
> Quercus turcicae
Gentiana
Glandes Quercus tostae
Glandulae Rottlerae
Globuli martiales
Glycerinum
Gramen
Guajacum
nativum
Guaran
Gummi Ainmoniacum
> arabicum
D ex tri mini
Guajaci
209
209
209
209
211
365
365
211
213
215
215
215
217
30
217
145
215
> Mimosae
resina Amino ni cum
>
Asae foetidae
Galbanum
Myrrha
Gutta percha
vjfUttl
,.
. . . 217
39
69
. . .
200
295
219
elJ
XXIX
H.
Lap.
vulgre
Herba Cicutae
Hirudo . . . .
Hydrargyri Chloridnm corrosivum
>
Joddum viride
Subchloridniu
Hydrargyrum
ainidato-bichloratuni
ammoniatum
bichloratum ammoniatum
bichloratum corrosivum
bijodatum rubrum
chloratum mite
jodatum
flavum
jodatum rubrum
muriatici!m corrosivum
muriaticum mite
oxydaluin
>
oxydatum ilav um
perjodatum
subjodatum
sulfnratuni rubrum
Hydras Chlorali
kalicus fusus
inagnesicus
Hydrochioras ammoniacus
Ammouiae
Hydro-jodas Lixivae
Hydromel infantum
Hydt'oxydum Aluminii
Hyoscyamus
. . . .
253
256
137
219
225
229
227
221
223
223
223
225
225
227
227
229
225
225
227
229
229
225
229
127
121
247
275
43
43
249
231
35
231
XXX
Lap.
Ichthyocolla
Infusum laxativum
Sennae compositum
Ipecacuanha
233
233
235
233
235
Tri?
*>H7
J.
jaiajpa
! .
Jodidum Natrii
Jodum . . . .
Jodurotmn hydrargyricnin
hydrargyrosuin
Natrii
Potassae
Juniperus
^ o
303
239
225
229
303
249
239
K.
Kali aceticnin solntnm
bitartaricnm
carboincuin purum
carbonicnm solutum
causticnm
chloricum
hydricnm fusum
nmriaticum oxygenatum
natrouato-tartaricnni
nitri cum depura tum
oxymuriaticum
sulfnricnni
tartni icum aeidum depuratuni
tartaricnm neutrnm
Kalium aceticum solutum
bromatum
carbonicum crudum
241
247
243
245
247
245
247
245
251
251
245
255
247
257
241
241
243
XXXI
Lap.
243
245
245
249
249
247
247
249
249
251
251
253
253
255
255
257
227
257
417
259
Kuqcn
9*Q
L
Lac Snlfuris
Lactas Ferri
ferrosns
Lactucarium
Lapis causticus Chirurgo-rum . . . . . . . .
divinus
Haematites
infern al is
Ophthalmien
Laudanuni
liquidum Sydenhaini
Laurus
Lavandula
Lichen Caragaheen
423
201
201
261
247
139
261
65
139
337
461
263
263
95
XXXII
Lap.
Lichen islandicus
Lignnm qnassiae surinamense
Limatura Marts alcoholisata
Limonada solvens
Magnesiae
Linimentum ammoniatum
>
saponato-camphoratum
volatile
Linum
Liquiritia
Liquor acidus Haller
Ammonii acetici
Ammonii caustici
ammonii caustici anisatus
anodynus martiatus
anodynus mineralis Hoffiuanni
*
V/2L1CXS
265
363
201
355
335
265
265
265
267
267
269
41
39
409
- . . . 409
405
.
Ferri muriatici
Ferri perchlorici
Ferri sesquichlorati
Kali acetici
Plumbi subacetici
> Salis Tartari
Terrae foliatae Tartari
Lithargyruni
*
Lixiva fusa
203
203
203
241
349
245
241
353
247
. . .
Lupulinum
Lupulus
Lycopodium
271
271
273
M.
JjlciCie
Magisterium Bismuthi
>
Jalapae
Sulfuris
79
367
423
'.
'.
xxxm -
Lap.
Magnesia
>
alba
calcinata . . . .
carbonica
. .
hydrica . . . . .
hydrico-carbonica
Muriae
. . .- .
.. . . . .
. . .
.v.
. . . . .
. . . . . . .
. .
. . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 276
.277
.275
.275
275
. 275
pura
. . . . . .
. . . . . . ., 2 7 7
s u l f u r i c a . ...''. . . . . . . 2 7 7
nsta
? i '.. . . . .
. . . 277
u s t a in a q u a . . . .
M a g n e s i a e C a r b o n a s . . . . . . . '_..* , .
Magnesium carbonicum hydro-oxydaturo'.,., \
hydro-oxydatum . . \. . . . .
>
oxydatum
.
.
.
. . . . -.''., .. . . .
>
sulfuricum . . . . .
Malva
Manganunj hyperoxydatura nativum
Manna
.
metallornm . . . . .
Mannitum
..... .
Mastiche
*. . . .
JHASUA
J .
. .
. .
.
.
.
75
^
275
275
275
.2 7 7
. . . .
. . . 277
< . . . 279
.
279
. . . . . .
. 281
. . .
. . . . 227
^ .-. ; : . . . . 2 8 1
... . . . . . 283
A89
Meconinm
. . . . .337
Mei c r u d u m . . . . ... . . . . . . ... . 2 8 3
depuratum . . . . . . . . . . . . . . 2 8 5
rosatum
. .
.;,-.:;,. /
Melilotus
XH.GHSS8
* .
. . ...
..
Mellago Graminis . . . . . .
Mentha
. . -. .
Mercurius dulcis
. . . . . .
j o d a t n s flavus . . . .
>
jodatns ruber
praecipitatus albus . .
praecipitatus flavus .
sublimatus corrosivus
Minium
. 285
. 285
. %jt
. . . . .
. 187
. . . .. 287
. . . .
. . 227
. . . . . .229
. . .225
. , . . . . 223
. . . . . . 229
. . . . . . 225
353
e
XXXIV
Lap.
oleoso-balsaiuica
Morphia
Morphine Murias
Morphina
Morphinum
>
hydro-chloratum
hydro-chloricum
Morphium
muriaticum
Moschus
Mucilago Gummi arabici
Murias Amnioniae
Chili ini
Hydrargyri corrrosivus
Hydrargyri miti
Murias Stibii
Zinci
Muscns Caragaheen
Myrrha
'.
. . .
85
169
75
289
289
289
289
289
289
289
289
291
293
43
119
225
227
415
491
95
295
N.
Naphta Aceti
> vegetabilis
Vitrioli
Natrium aceticum
>
boracicum
bromatum
carbonicum
carbonicum crystallisatum
carbonicum dilapsuni
carbonicum siccum
hydro-carbonicum .
hydro-oxydatum solutum
jodatum
nitricum
27
27
29
295
297
299
299
299
301
301
301
303
303
305
XXXV
Lop.
Natrium phosphoricum
307
silicicum liquidum
807
sulfuricum cryslallisatum
307
sulfuricum dilapsuu
309
>
salfuricum giccum . . . . . . . . 309
Natro-Kali tartari cnni
251
Natrum aceti cum crystallisatum
295
bicarbonicnm
301
boracicnm
297
boricum
297
carbonicmn
.'
299
* causticnnt solntam
303
phosphoricum
307
sulfuricum crystallisatum
307
Nihilum album
493
Nitras Argenti
63
Argenti fosns
65
kalicus depuratus
251
Lixivae
251
Potassae
251
Sodae
305
strychnicns
421
Nitrum depuratum
251
cubicum
305
Nuz moscbata
309
vomica
309
0.
Olea aetherea
Oleum Amygdalarum dulcium
>
>
Anthos
Aurant
Aurantiorum Corticum
Bergamottae. .
Cacao
cadinum
311
325
florum
321
313
. . 313
313
325
327
c*
XXXVI
Lap.
Oleum
>
>
9
camphoratum
Carvi
Garyophyllorum
Cassiae cinnamomeae
Castoris
Cinnamomi
de Cedro
veltri
327
315
315
317
333
317
317
Crotonis Tiglii
Foeniculi
Hyosciami foliorum e oc tum
Jecoris Aselli
flavum
Jecoris Aselli fuscum
Juniperi
Juniperi empyreuiuatieuni
Lauri
Lavandulae
Lini lotum
> Macidis
Martis
Menthae crispae
Menthae piperitae
Neroli
Nucis moschatae
Nucistae
* Olivarum
Palmae Christi
Ricini
Rosarum
, Rosmarini
, Sinapis aethereuin
. Tartari per deliquiuui
. Terebinthinae rectificatum
Valerianae
.Vitrioli
Vitrioli depura tum
Olibanum
oli
327
317
329
- . 329
331
317
327
331
319
331
319
203
319
321
313
333
333
333
333
333
321
321
323
245
323
325
21
21
335
>
xxxvn
Lap.
dnonis
. . . . . .
ooo
Opium
337
Opodeldoc
265
Origanum
341
Oxydulura Stibii hydro sulfnratum rubrum . . 417
Oxyd um Aluiuinii hydratmn
35
Arsenici album
.
9
Hydrargyri
flavoni
229
magnesicum
277
Zi nei
493
Oxymel Scillae
341
simplex
341
P.
Panacea mercurialis
Papaver Rhoeas
somniferum
Pasta Guaran
Pastilli Bilinenses
e Natrio hydro-carbonico
de Vichy
Paullinia
Perchloridum Hydrargyri
Permanganas Po tassa e
>
potassicus
Petroleum rectificatum
Phellandrium
Phenolnm
Phosphas Calcis
Sodae
Pilnlae Blankardi
ferri jodati
ferri jodurati
lax an tes
Pix liquida
Plumbum aceticum basicum stolutum
227
343
343
217
343
343
343
217
225
249
249
345
345
9
87
307
347
347
347
347
349
349
XXXVIII
Lap.
aceticum depuratum
oxydatum
Pompholix
Potassa caustica
Potassae Hydras <
Tartras
Tartras acidus
Potassii Bromiduin
Jodidum
Potio antiemetica
citrica purgane
laxans viennensis
Magnesiae citricae effervescens
Riveri
Protochloridum Hydrargyri
Protojoduretnm Hydrargyri
Pulpa Prunorum
Tamarindorum
Tamarindoram cruda . . .
Pulvis arophorus
aSropborus anglicanus
arophorus Seidlilzensis
Carthusianorum
Doveri
> gummosus
Ipecacuanhae cum Opio
Punica granatum
Pyrethrum
61
351
35 j
353
353
353
493
247
247
257
247
24i
249
355
355
233
355
355
227
229
357
m 357
.441
359
359
359
417
361
361
361
361
363
Q.
Quassia
Quercus
363
365
XXXIX
Lap.
\ir U l l i Ltt
Qtiiniae Marias
>
O U l I A S
119
X LJ
R.
Radix
>
Acori
Consolidae majoris
Hellebori albi
Ratanhiae
Rhabarbari
Veratri albi
l A c i X c l i l I l t l
81
427
483
367
369
483
Resina BenzoSs
empyreuinatica liquida
}
VxUaiaOl.
>
Pini burgundica
77
349
I O
369
Roob Juniperi
Sambuci.
371
371
Rosmarinus
373
s.
&cUjl Oliici
Crihinn
O3CCHIFUITI
Sai
O l O
^ 7 ^
lapfie
Mann a e
Saturni
Saturni solutum
amarus
anglicus
Epsomensis
essentiale Tartari
mirabilis Glauberi
mirabilis Glauberi dilapsus
fj 4 i
VII
281
351
351
277
277
277
25
307
. 300
*
O O 1
xxxx
J
"
>
Lap.
0lneOil
307
255
. . . 277
, . . . . . 01
Sodae
. . . . . . . . . . . . 299
T a r t a r i . . . . . . >'. .
243
Thermarum Carolinarimi
OcLl"J
OcllVici
. 377
j . ' _.
. ' . , ' ,
Sambucus . . . . .
Sanguis Draconis
. .
. O
. . . ,
379
381
'.
i
Santonicum . . . . . . .
125
Santoninum .. . ., . . . , , \
S f t p o a l b u s . . . . . . .. , . . . . . . . .
> amy^daliniis . . . . . . . .
>
medicinalis.
oleaceus
'
i l U I
>
S z e g e d i n e n s i . . . . . . . . . . >,
s u l f u r a t u s . . . . . . . . . ..
venetus
381
. . .3 8 5
3 8 3
3 8 3
387
'
..
O O O
385
385
387
Sarsaparilla . . . . .
Scammonium . . . . . . . . . .
>
halepp6nse
387
389
389
{Spill
UvIUA
^ Q
Sebum ovile
Secale cornutum
r . . . .
. . .
%\J%s
. 391
391
359
49
125
345
309
345
XXXXI
Lap.
Semen Santonici
* Stryclmi . . .
OGI16&
125
309
J
395
399
Vleniingkx
Sparadrap
Species Althaeae
amaricantes
aromalicae
aromaticae pro cataplasmate
emollientes
emollientes pro cataplasmate
laxantes St. Germain
Sperma Ceti
Spil&nthus
Spiritus Aetheris
Aetheris ferratile
Aetheris snlfnrici
>
aromaticus
camphoratus
Carmelitarum
Gochleariae . .
>
Ferri sesquichlorati aethereus . . . . . . . .
Lavandulae
Melissae compositus
Salis acidns
Salis fumans
saponatus
Sinapis
Terehiuthiuae
Vini concentratile
87
153
399
399
401
401
401
403
403
107
403
405
409
405
405
407
405
407
409
409
405
15
409
39
15
411
411
323
411
XXXXII
Lap.
413
411
Spongia pressa
Stibium chi ora tum
> sesqnichloratum
sulfuratum aurantiacum
sulfuratum nigrum
sulfuratum rubrum
Stramonium
. . . . . . .
Strychninm
nitricnm
Strychninum
nitricum
Subchloras calcicus
Snbnitras bismuthicns
Succus Liquiritiae depuratus .
> Liquiritiae liquidum
Snlfas Aluminae et Lixivae
Aluminae et Lixivae cum aqua
Atropinae
Chinidini
Cupri crystallisatus
ferrosus
> kalicus
Lixivae
Magnesiae
Potassae
.
413
415
415
415
417
417
419
421
421
421
421
83
79
423
423
35
35
71
115
141
205
255
255
277
255
>
oOCIfte
quinicus
Pillici
Sulfuv
>
O v i
119
*c'O
auratuin Antiniouii
citrinuui
crudum
depuratimi
415
423
423
427
precipitatimi
423
>
stibiatum aurautiaci't
415
xxxxni
Lap.
Potassae
Symphitum
Syrupus Acetositatis Gitri
427
253
253
427
429
>
ivitnaeae
>
amygdalinus .
Aurantiorum corticum
Capili or um Veneris
Cinnamomi
>
Diacodii
emnlsivus
Ferri jodati
mannatus
Mororum
Papaveris albi
Ribium
Rubiidaei
Sennae cum Manna
simplex
4^t/
429
431
433
433
435
429
435
437
437
435
439
441
437
441
T.
Tamarindus
Tanninuni
441
23
Tartarus depuratns
emeticus
natronatus
solubilis
stibiatus .
tartarisatus
>
vitriolatns
Tartras kalicus
Lixivae acidulus
Lixivae et Antimoni!
247
253
251
257
253
257
255
257
247
253
XXXXIV
Lap.
Lixivae stibiatus
Potassae acidnlns
p
potassicus
Terebinthina
251
247
247
257
443
commnnis
Terra foliata Tartari crystallisata
443
205
chinensis
Theinum
445
131
J. U l l j c l
~i4O
Thnft
X Ilici
^*^
x l D C l U r C
TXTJL
Aconiti
TCT
440
440
anodyna simplex
A r n i CRC
y>
y>
x
Aurantiorum corticum
Belladonnae
Benzoes
Gantharidum
Gastorei
Ghinae composita
Cinnamomi
Golocynthidum
Digitalis
453
453
453
455
455
455
457
457
457
Ferri pomati
459
T>
Ipecacuanhae
459
x>
Lobeliae
Malatis Ferri
Myrrhae
459
459
461
>
nervinotonica Bestuschelii
409
463
4 0 1
xxxxv
Lap.
Opii crocata
Opii simplex
>
Paraguay-Roux
Ratanhae
Rhei aqnosa
Rhei Darelli
>
Rhei vinosa
roborans Whytii
Stramonii
Thujae
*
Valerianae
Veratri viridis
Traumaticinum
Trifolium
fibrinum
461
461
461
463
465
463
235
465
465
455
465
451
467
467
467
469
469
469
u.
Unguentimi
>
album
aromaticum
Autenriethi
Cerussae
emolliens
fuscuin
Glycerini cum Amylo
Glycerini cum Sapone
Hydrargyri
Hydrargyri cinereuui
Juniperi
Lithargyri
mercuriale
neapolitanum
uervinuni
contra pedicnlos
473
469
471
473
473
107
473
475
475
475
475
477
475
475
469
479
XXXXVI
Lap.
Unguentimi
>
u v a tirsi
ad Phtiriasim
Plumbi acetici
rosatum
Sabadillae
satnrninnm
ad scabiem
simplex
sulfuratum
Tartari emetici
Tartari stibiati
479
477
477
479
477
479
479
479
471
471
, * # #
4 o x
V.
valeriana #
^ o i
Veratrinum
Veratrum album . .
483
483
Verbascum .
Vinnm Antimoni!
Colchici
emeticuni
Huxhami
Malagense
stibiato-tartaricum
Vitriolum album panini
eaernleum
. , 485
487
487
487
487
487
487
495
141
z.
A^CtOana
Zineum aceticum
> chloratum
depurai um granulatimi
^to*/
489
491
493
XXXXVII
Lap.
Z i n e u ni hydro-chloricuni
mariaticam
oxydatum
sulfuricum
>
valerianicum
491
491
493
495
499
Digitized by
Digitized by
1. Absinthium.
2. Acetnm.
Eczet.
Digitized by
I. Absinthium.
Artemisia Abeinthium Limi. Oompositae
Valli. Seneoionideae. Herba indigena.
Herba florens paniculata foliis canosericeis, bivel
tripinnatifidis, summis indivisis, laciniis spathulatis, anthodiis subglobosis, nutantibus, receptaculo piloso, corollis
subflavis, saporis peramari, odoris peculiaris gravis aromatici. Herba spontanea, alioquin apud nos non rara,
ante florum anthesin colligenda.
2. Acetum.
Aoetnm orndnm e Spirita Vini.
Sit decolor, vel parum flavescens, a metallis, acidis
alienis et substantiis
acribus liberum, ejusque aciditatis
*
u t grammata decem aceti, centimetris cubicis decem solutionis acidimetricae perfecte neutra reddantur.
Continet in 100 partibus, circiter sex partes acidi
acetici.
*
Digitized by
3. Acetum aromaticum.
lllatos eczet.
Angyalfgykeret
Zedoaria-gyktrzset
25
t 5. cetum Scillae.
Csilla eczet.
Digitized by
40
3. Acetum aromaticum.
Aoetnm antiseptionm. Aoetum prophylaotioom. Aoetum o&rdiaoum. Aoetnm quatuor
latronuxn.
Rp. Foliorum Menthae piperitae
Rosmarini
Salviae
aa grammata piginti quinque 25
Badicie Angelicae
RMzomatis Zedoariae
Caryophylloram a~; grammata quinque 5
Aceti
grammata mille 1000
Macere per triduum in vase vitreo bene clauso.
Sit limpidum, servetur in vasis vitreis bene obturatis.
-A
f 5. Acetum Scillae.
Rp. Bulbi Scillae siccati, minatim contnei
grammata quadraginta
40
Digitized by
6
Eczetet
ngys\\ grammot 400
ztasd gyakori felrzs mellett hat napig.
A szrlzett folyadk legyen
ngys^^ gramm 400
TSmny eczetsav.
- (CH3GO)OH - 60.
Szntelen, tltsz folyadk, raely meggyujthat, s
that savany szaggal bir.
Hevits ltal az eczetsav teljesen elillanjon, tszr
annyi leprolt vizzel higittatvn, sem chlorbaryum, sem
lgenysavas ezst ltal csapadkot ne adjon. Amnionival
telitve kn-ammonium ltal csapadkot ne idzzen el.
Nhny csepp savany chromsavas kalinm-oldattal elegyitve zld sznt ne mutasson.
Egy gramm tmny-eczetsav legalbb 16 kbcentimeter nonnalsavmr-folyadkot telitsen. Ennlfogva
100 slyrszben legalbb 96 slyrsz savhydrtot tar-
talmazzon.
Higitott eczetsav.
Szntelen, tltsz, minden kozms szag nlkli folyadk. Fajslya 1 '028. Hevits ltal teljesen elillanjon.
Chlorbaryum- vagy lgenysavas ezst-oldattal, csapadkot ne adjon; ammoniaval telitve knammonium
Digitized by
Digitized by
t 8. Acidum arsenicosum.
Arsenessav.
Mirenyeaiav.
AS2O3 = 198.
9. Acidum carbolicum.
Phenylsav.
Oarboleav.
OH - 94.
Talak, szntelen, idvel barnss vl jegeczeket
kpez, melyek nedvessg beszivsa ltal sztfolynak,
mintegy 33-nl megolvadnak, 187-nl forrnak; 20
sz vizben, borszeszben s aetherben, minden viszony
Digitized by
Ammonia et ammonio hydro-sulfurato addito colorem ne mutet, nee praecipitatum demittat, mixtum cum
aliquot guttis solutionis Kalii bichromici colorem viridem ne induat.
Contineat in 100 partibus 20*4 hydratis acidi
acetici, decem grammata acidi hujus ergo 34 centimetra
cubica solutionis acidimetricae neutra reddant.
f 8. Acidum arsenicosum.
Arsenioum album. Oxydnm Arienioi album.
e
198.
Requiratur in massis extus albis, opacis, intus flavescentibus, vitreis plus minus pellucidis.
In tubo probatorio calefactum sit ex integro volatile
fmum album inodorum emittens, detque sublimatum
album ex splendentibus regularibus octa'dris consistens.
Prunis candentibus iniectum odorem alliaceum
spargit.
9. Acidum carbolicum.
Aoidum phenylionm. Phenolum.
G6H6O=(C6H5)OH=94.
Sistit crystallos aciculares, decolores, tempore fuscescentes, quae humiditate attracta deliquescunt, versus
temperaturam 33 liquescunt, sub 187 ebulliunt, in 20
partibus aquae, in omni proportione spiritus vini aut
Digitized by
10
Ghromsav.
Festenysav.
CrO3= 100-2.
Biborszn hasbalak jegeczekbl all, melyek nedves levegn sztfolynak, hevitve megolvadnak s lenyt
fejlesztve zld chromlegg vltoznak t. Vizben igen
knnyen olddik, az aethert s 90%-os borszeszt meggygtja. Jl zrt ednyben gondosan tartand, mert
minden knnyen lenyl anyagok, mint : por s gzk
ltal, igen knnyen felbomlik.
Czitromsav.
Szntelen hasbok, a levegn vltozatlanok, melyek
alacsony hfoknl sztmllanak, magasabbnl megolvadnak s felbomlanak. Oldhatk egyenl mennyisg vizben, nehezebben borszeszben s aetherben.
Vizoldata mszvizzel tltelitve s forrsig hevitve
oly csapadkot ad, mely a kihls utn teljesen felolddik.
Digitized by
11
Digitized by
12
Digitized by
13
Digitized by
14
Nyers ssav.
Fstlg ssav.
Fajslya legyen 1*16. Elvetend, ha arsenessavat
tartalmaz
Digitized by
Digitized by
16
Nyers lgenysav.
Fajslya = 1*35 legyen.
ktszdz grammot
200
240
leprolt vizbl
elegyitsd.
Fajslya legyen 1 13.100 slyrszben 2 i *42 slyrsz lgenysavhydratot tartalmazzon; ennlfogva 10
gramm folyadk 34 kbcentimeter savmr folyadkot
telitsen.
Phosphorsav.
Vllanysav. Vileav.
H3PO4 - P0(0H)3 = 98.
Vgy: Phosphorbl
hs\ grammot
tedd tgas grebbe, melyben
Digitized by
20
17
200
Aquae destillatae
grammata ducenta et quadraginta
240
T
*
Phosphori
grammata viginti
Irnmitte retortae satis amplae, cui insunt.
20
2
Digitized by
18
hdromszdztven gramm
350
foglaltatk.
A greb vizfrdbe llittassk s kttessk ssze
tigan (ne lgzran) a szedvel, mely kevs vizet tartalmaz. Most gyengn hevittessk a greb mindaddig, mig
a phosphor tkletesen felolddott s vrs gzk tbb
nem fejldnek. Ezutn a greb s szed tartalma porczelln csszbe ntessk s ebben miudaddig hevittessk,
mig a folyadkbl kivett kmle tmny knsav s knsavas vaslecs hozzadsa ltal nem barnul meg.
A visszamaradt folyadk hromszoros slymennyisg leprolt vizzel higittassk s knkneny-lggel
telitessk.
A folyadk ezutn tbb napon t meleg helyre llittassk, hogy a netaln jelenlev knarsen tkletesen
lelepedhessk.
Vgl a folyadk, a knkneny tkletes elzse
cztjbl, hevittessk s megszretvn, higittassk annyira,
hogy fajslya 1*117 legyen.
Digitized by
19
350.
Digitized by
20
Angol knsav.
Legyen arsenmentes s 1.83 fajslylyal birjon.
szz grammot
100
Leprolt vizbl
tszz grammot
500
Elegyitsd akknt, liogy a knsavat ntsd lassanknt
a vizbe.
Fajslya 1*117 legyen.
A folyadk 100 slyrszben 16*6 knsavhydratot
tartalmaz, minlfogva 10 gramm belle 34 kbcentimeter
savmr folyadkot telit.
Digitized by
21
Digitized by
22
Csersav.
C27H22O17 *** 6 1 8 .
200
300
75
Miutn a gubacs 24 rig nedves helyen llott, ttessk jl bezarhat ednybe s ntessk le az aetber s
borszesz elegyvel. Kt napig lljon az egsz, mialatt
tbbszr rzassk ssze. Ezutn a folyadk lentetvn, a
maradkra ismt a borszesz s aether elegynek uj rszlete adassk, 12 ra lefolysa utn a folyadk az elbbe-
sk el.
A srgs-fehr, fanyar sszehz z por, vizben s
borszeszben knnyen s tkletesen oldhat legyen. Hevits ltal maradk nlkl gjen el. A borszeszbeli savanyas hats oldat aether hozzntse ltal ne zavarodjk meg.
Digitized by
23
Aetheris
Spiritus vini 90%
grammata septuagintaquinque 75
Gallis antea per 24 horas loco humido expositis et
dein in vas bene claudendum immissis infunde aetherem
cum spiritu vini mixtum. Stent saepius quassatae per
biduum, tum defunde liquorem. Residuo novam portionem eiusdem miscellae adde, post 12 horas fluidum
supematans collige, residuum exprime. Liquoribus filtratis et commixtis tertiam voluminis partem aquae destillatae conquassando immisce, dein sepone. Solutionem
aquosam, postquam ab aetherea subsederit, separa et
cum aetherea eandem operationem bis repete. Quo
facto liquores aquosi commixti, et, si limpidi non essent,
filtrati evaporent ad siccum.
Residuum in pulverem redactum servetur vase sicco
bene clauso.
Sit pulvis e flavo albus, saporis adstringentis austeri
in aqua et spiritu vini facile et ex toto solubilis, ignitus
sine residuo comburat. Solutio spirituosa reactionis aci*
dulae admixto aethere ne turbetur.
Digitized by
24
BorkSsav.
Borsav.
150.
A hasb- vagy lemezalak, kregg sszentt jegeczek szntelenek, szagtalanok s tkletesen elgethetk
legyenk, szrpapirt meg ne nedvesitsk; vizben
felolvadva az oldat sem knkneny-viz, sem chlorbarium,
sem pedig sskasavas ammonival meg ne zavarocljk.
124. Aconitinum.
Sisakvirgal.
Szntelen, igen keser, azutn lesen get z, gvnyes hats por legyen, mely 80-nl megolvad a nlkl, hogy vizgzt fejlesztene. Forr vizben srgs,
gyantaszer tmegg ll ssze. tven slyrsz forr vizben, valamint borszeszben, aetherben s chloroformban
oldhat. Tmny knsav ltal elbb srgra, aztn
barna-vrsre festessk. Maradk nlkl gjen el.
f 25. Aconitum.
Sisakvirg.
Digitized by
25
t 24. Aconitinum
Sit pulvis albus, saporis fortiter amari, dein acris,
urentis, reactionis alealinae, sub 80 liquescat, quin vapores aqueos edat, in aqua bullienti in massam resinosam
flavescentem conglutinet, in partibus quinquaginta aquae
fervidae solubile itidem solvatur in spiritu vini, aethere
et chloroformio ; per acidum sulraricum concentratum
induat colorem ab initio flavum, dein e fusco rubrum.
Sit sine residuo combustibile.
f 25. Aconitum.
Aoonitam Napello Linn., ejusque in alpibus
nostris indigena* varietates: A. taurionm
Wolf, et A. neomontannm Wulf. Ranunoulaoeae. Jnss.
Tuber (Radix Aconiti) obeonica, napifoitni, superne residuo eaulis vel gemma terminata, aut solitria,
Digitized by
26
Eczetaether.
Digitized by
27
aut per para cohaerenjtia, tum aetatis inaequalis, recentja succulenta, siccata dura, quatuor ad octo centimetra
longa, superne duo ad tria centimetra crassa, hornotina
ponderosa, compacta, intus ex albo cinerescentia, annotina levia, intus subfusca, non raro excavata, utraque
extus fosca, longitudinaliter rugosa, perraro et quidem
solummodo annotina glabra, radiculis tenuibus plus minusve longis numerosis in omni ambitu obsessa aut radicibus bisce deciduis cicatrisata. In segmento transverso
cortex crassus est punctatus, et a medulla ampia, stellatini circumscripta circulo ligneo, angustissimo, obscuriore,
stellatiin quator-vel octo-radiato, radiis valde porrectis,
separatus. Odor recentium acris raphani siniilis, siccatorum nullus, masticata ab initio exiguam, serus acerrimam, diu haerentem producunt sensationem relieta
oanaesthesia gustatoria.
Rejicienda tuber aliarum aconiti specierum, inprimis aconiti variegati Linn. prioribus minora, ligno et
medulla irregulariter stellatis, radiis parum porrectis.
Colligantur tuber plantae spontaneae florentis;
caute siccanda et servanda.
Digitized by
28
eczetaethert kilencz rsz vizze] sszerzasz, kis rsze oldatlani a viz flletn uszva maradjon.
Szabad savat ne tartalmazzon, teht savanyu sznsavasntrummal sszerzva ne pezsegjen.
Ha a kszitmny szabad savat tartalmaz, kevs
magnesium leggel rzd ssze, azutn olvasztott chlorcalciummal lljon zrt ednyben 24 rig, ekkor vizfrdbl prold t, teljesen megsziitott vegbe, ezt jl bezrva tedd el.
Nyers Aether
Nyers gny.
Tisztitott Aether.
Tieztitott gny.
= (G2H5)2O -= 74.
Vgy : Nyers aetherbl tetszs s\erinti mennyisget.
Elegyitsd a szabad sav tkletes telitse vgett
kis mennyisg kaliumhydroxyd oldattal.
Vlaszd el az aethert a vizes rtegtl s megolvasztott chlorcalciummal hagyjad 24 rig llani, mi alatt
fbbszr rzd ssze ; a lenttt tblyadkot azutn prold
le vizfrdbl s fogd fel jggel htittt szedben. Igen
zrt ednyben hvs helyen tartassk el.
Digitized by
29
Digitized by
30
Taplgomba.
Kezitett taplgomba.
Tapls galcza. Hjas gombak.
Gombadarabok, melyek majdnem egsz Kzpeurpban, kivlt ids tlgyek trzsein tenysznek, kereskedsbeliek, vizben val ztats s fakalapcsokkali ts
ltal (kivlt nalunk) kszittetnek, a kznsg eltt igen
ismeretesek.
Saltromtl nem szabad thatva lennik.
130. AloC.
loe.
Vilgos lo.
Az loe klnbz fajai, mint a kznsges a.,
Digitized by
31
1 3 0 . Alo.
Aloe lucida. Aloe eoootrina.
Aloes variae species : A. vulgaris Lam., A. socot r i n a Lam., A. purpnrascens Hawk., A. spicata
Thunb., A. arborescens Mill. etc., plantae indigen a e in Africa, Australia et India orientali occidentaliqne. Asphodeleae Jussieu.
Snccns induratus e propriis foliorum vasis elicitus sistit frusta variae magnitudinis verniceo nitentia,
coloris e subviridi obscure fusci, fractura conchata lu-
Digitized by
32
vilgos trssel, itt ttetszszlekkel, melyben meglgyuluak, hidegben trkenyek lesznek, porr torve undorit
szaguak, zk felettbb keser. Hideg vizben lgy gynta
btrahagysa mellett rszben oldatik ; meleg vizzel zavaros. mig borszeszszel majdnem tiszta oldatot kpez.
31. Althaea.
Zilz.
Digitized by
33
*
cida, ad margines subdiaphana, calore emollescentia
ftigore friabilia, pulverem flavum odoris nauseosi largientia, saporis peramari. In aqua frigida partim solvitur, resinani mllern relinquens, in aqua fervida turbidam, in
spiri tu vini fere limpidam solutionem praebet.
31. Althaea.
Althaea offloinalis Linn., pianta indigena saepieaime in neue pharmaoeuticos oalta.
Btalvaoeae Jnss.
Folia subcordato ovato-angulosa, vel subovata, inaequabiliter dentata, quinque-nervia, tomentosa, mollia,
ex albo viridia, odoris nullius, saporis mucilaginosi.
Colligantur aestate fiorente pianta.
Radcalae Rhizoniatis (Radix Althaeae) simplices, teretes, longae, digitum crassae vel tenuiores, degluptae tantum et saepe fissae quoque prostant, albae vel
albidae, extus in longitudinem non raro sulcatae, cicatricibus fibrillarmi! abscissarum subfuscis notatae, libro
crassiusculo valde fibroso et flexili, obtectae, ligno carnoso, amylo scatente farinoso. Odor peculiaris debilis,
sapor fatuus, valde mucilaginosus.
Fodienda radix plantae sponte crescentis vel cultae
primo vere ve! autumno. Rhizomate partibus lignosis et
cariosis, nec non corticeflaviusculogriseo exteriore tenui
rejectis cito siccanda.
Digitized by
34 -
32. Alumen.
Tims.
getett tims.
K2A124SO4 = 517.
Knny, szivacsos. kevss fanyar z tmeg, mely
elegend mennyisg leprolt vizben lassan ugyan (24
ra alatt alig) de tkletesen felold^jk.
Nagyon ersen kigetett tims, mely nemcsak vizt,
hanem a knsav egyrszt is elvesztette, s ennlfogva
vizben nem olddik, visszautasitand.
Altuninitun hydroxyd.
Timlegvizegy.
A1 2 (OH) 6 = 156*8.
Vgy: Timsbl
ktszdzhetvent grammot
Digitized by
275
35
32. Ahmen.
et uxnrae oun
4 SO4.24 H?O = 949.
Sistit crystallos octaedricas. deeolores, sapori? siiptici subdulcis. In arepaulumfatiscit. calefaetum aquam
emittit et in massam spongiosam abit. demum fortiier
ustum acidi sulfurici partem ainittit.
Calefactum cum natrio hydro-oxydato ammoniant
ne eTolat
Rp. AlaminLs
grammala ducenta sepluaginta quinque
275
3*
Digitized by
36
old fei
2500
kts\\tven grammbl
250
e\er grammbl
1000
kszlt.
A jl sszerzott keverk 24 rig pUitassk.
azutn a keletkezett csapadk szrln gyjtessk ssze.
mosassk ki, addig mig a lugos hats eltnik, ezutn a
csapadk oldassk fei- annyi
Higitott ssavban
Digitized by
37
Solve in
250
soluta in
Aquae destillatae grammatibus mille 1000
Miscellam intime agitatam digere per 24 horas.
Praecipitatum filtro collectura elue, donec reactio
alcalina disparuerit, tum solve in
530)
Ammoniae
sufficientem quantitatem zcirca grammata
trecento 300)
ad perfectam praecipitationem.
Praecipitatum optime lotum, inter chartam bibulam
expressum et aere sic e a tum, in pulverem subtilissimum
redige.
Sit pulvis albus, levis, linguae adhaerens cum aqua
tenuem pultem reactionis neutrius formet et in acidis
quaravis dilutis, nec non in solutione natrii hydro-oxydati perfecte solvatur.
Digitized by
38
35. Ammonia.
Ammonia-oldat
Lgenykneg. Lgenykneg-oldat.
H3N =
Tiszta tltsz, szntelen, that szag s fltte
mar z folyadk. Tkletesen ill legyen.
36. Ammoniacum.
<
Ammoniakgynta.
Dorema Ammoniaoom Don, Pertiban honoa.
Ernysek.
Digitized by
39
35. Ammorta.
Ammonta pura liquida. Ammonta aqua
solata. Spiritus 8alie ammoniaoi oaustiou.
Liquor Ammonii caustici. Ammoniaoum oauetioum solutum.
H3N-17.
Sit liquor limpidus, decolor, odoris penetrantis peculiaris, saporis valde caustici, penitus volatlis. Liquor
nee aqua hydrosulphurata nec baryo chlorato tentatus
praecipitatum producat, quod acido hydro-chlorico diluto
solvi non posset. Post suturationem per acidum sulphuricum dilutum ne sparget odorem empyreumaticum.
Sitpond. specif. 0'960.
Continet in 100 partibus partes 10 gasis Ammoniaci, 5 ejus grommata ergo neutra reddantur, 29*4
centimetris cubicis solutionis alcalimetricae.
36. Ammoniacum.
CHimmi Ammoniaoum. Gummi resina Am"
moniaoum. Dorema Ammoniaoum Don Pianta
Persidem inoolens. TTmbelllferae Jusg.
r
Digitized by
40
zek, melegben kevss foghagymhoz hasonl sajts
szaguak, vizben drzslve ez tejszerv lesz, borszeszben
rszben oldhatk. z odatapad tiszttlansgok tvolittassanak el.
Eczetsavas ammonium-oldat
Vgy : Higitott eczetsavbl
Lassanknt adj hozz
szdz grammot
100
Sznsavas ammonium.
(H4N)2CO3,2(H4N)HCO3 254.
Fehr, ttetsz, szros ammonia-szaggal biro darabok. Felletk porlkony, melegben tkletesen illk.
Digitized by
41
100
q. s.
20.5)
Aqnae destillata e
q. s.
Digitized by
42
Szalmiak. Szalamias.
(H4N)G1 = 53'5.
tsii grammot
e\ert$\\ grammban
500
1500
husi grammot
Digitized by
43
gramtnata quingenta
500
1500
20
Digitized by
44
Kesertt mandola.
Kznegee mandola, ezen fa Sziriban a
ezki AMkban honoe. Nlank tenysztik.
M&ndolaflk.
A magvak hosszas-petdedek, sszenyomvk, hrtys, srgabarna, hosszbari rnczosan cskolt, poros s
rdes hjjal boritva, az breny fehr, hsos, lapos dombor szikekk sztvl, a gykrke igen kicsiny, egyenes; igen keser zek, szagtalanok, ha azonban kevs
des mandola.
42. Amylnm.
Kemnyit,
Bozakemnyit.
Tiezta busa. Nlunk tenysztlk. Ffilk.
A tiszta buzbl kivlasztott kemnyitt rendette
Digitized by
45
42. Amylum.
Amylnm Tritio!.
Tritionm eativum Linn. Gramineae Joes.
Amylum e fructibus tritici separatimi venditur in
Digitized by
46
43. Angelica.
Angyalfi.
Kerti angyalfti. Ktvi nvny Europa havaoalatti i mooearoa vidkein, kivlt pedlg
az szaki tajkon tenysz, e nem ritkn faine! kertekben tenysztetik. Ernyek.
A gykr kzepetti vastag, nyolcz centimeter hoszsz, flig szivacsos, felfel finoman s srn gytirztt tkbl ll, szmtalan. hossz, ngy egszen hat millimeter
vastag, puha, barzds gykrkkkel, meglehetsen vastag,
kivl szrksbarna, bell fehr kreggel, mely sarga s
balzsamos tszkben bvelkedik ; a fa sugaras, halavnysrga. A gykr rgskor get, that s sajtsgos
illatos szag, kezdetben desks s vgl kesernys z.
A rovarok ltal megragott gykerek vettessenek el.
A msodik vben lev nvnyek gykere kora
tavaszszal sassk ki, s azutn gondosan megezrtva.
jl zrt ednyekben tartassk.
Digitized by
47
43. Angelica.
Arohangelioa offioinalie Hoffm., pianta bienni in regionibne eubalpinie et paludosi
Enropae inprimis boreali* oreeoene, in hortis
rnetioornm non raro oolta. Umbelliferae JVLBB.
Radix constat e caudice intermedio crasso, ad octo
centimetra longo, subspongioso, sursum subtiliter denseque annulato, radiculis instructus numerosis, iongis
quatuor vel sex millimetra crassis, mollibus, sulcatis,
cortice crassiusculo, extus e giiseo fusco, intus albo,
folliculis balsamiferis copiosis flavis, nitidis repleto;
ligno radiato, subflavo. Radix manducata urens, odoris
penetrantis, peculiariter aromatici, saporis initio sbdulcis, demum subamari. Radix insectis corrosa rejiciatur.
Primo vere anni aetatis plantae secundi effossa et
caute siccata servetur in vasis bene clausis.
Digitized by
48
Csillagos nizs.
Illioinm anieatum Loureiro, ohinai fa.
Winterflk.
A gyttmlcs (mag) egszen nyolcz csontos szty-
bl ll, kzepetti oszlopocska krl csillagszeren elhelyezve, s egymssal rintkezve ; a sztyk szabadok,
tbbnyire egyentelenek, sajkaszerek, flpetdedek,
oldalvst sszenyomvk, alapjukon hasasak, cscsaikon
hasi varrny irnyban kt vrflvnyuak, fels szlkn
kovadnak, egyrekeszek, kivl rdesesek, bell simk,
egymaguak, sszenyomott, fnyl, gesztenyebarna maggal, nizsos, de kellemesebb illatuak, desks zek,rgva
a nyelvet kevss getik.
Kznsges nizs.
Ksnegee anizs. Keleten honos, nlunk
tenysztetlk, Ernyeek.
A gymlcs (mag) petded vagy flgmblyded,
oldalvast kevss sszenyomott, srn pelyhes, szrkszldes buracsenk, a gymlcsfelek legtbbnyire egybetapadvk, keskenyen tsz^-bordasak, egyenletes, oldalvsti, azlekkel elltott bordkkal, a bordk kztt igen
sok cskkal. Igen illatos szag, desks z, rgskor a
nyelvet kevss geti.
Digitized by
49
Digitized by
50
ktszaztpen grammot
250,
a sztzzs utn szabaditsd meg ismtelt sajtolas utjn
zsiros olajtl. A kisajtolt lepnyt zzd ssze, rostld t
s egy tizenketted rszt tedd flre. A fenmaradt tizenegy
rszt vesd aprnknt leprl kaznba, mely mr tartal-
mazzon :
Forr leprolt yizet
ktezertszdz grammot
2500.
E keverket forrald nhny perczig, s azutn tvolitsd el a tzet. Kihls utn keverd hozz a lepnynek
ama flretett tizenketted rszt s egy napi alias utii
prolj le belle
tszd% grammot
500.
A folyadk kiss tejszn, keser mandola szag,
get kesernys z legyen. Ezer slyrszben hat tizedrsz (0*6) slyrsz kksavat tartalmazzon, vagy tven
gramm (50) viz 0*15 gramm cyanezstt nyujtson.
Egszen tele tlttt, jl zrt kis vegekben, stt s
hideg helyen tartand.
Narancsvirg viz.
Fmeket ne tartalmazzon.
Digitized by
51
Digitized by
52
Mszviz.
Mezoldat.
Vgy : Frissen getett meszet sz% grammot
100
Locsolj r agyag-ednyben
Kznsges vizet
tven grammot
50
A megolts utn keveij hozz
Kznsges vizet ti^e^er grammot 10,000.
A keverket nmelykor felrzva, jl zrt ednyben
tartsd. Hasznlat alkalmval az tltsz folyadkot tltsd
le, s ha szksg kivnn, szrlzd.
*
A felforralsnl megzavarodjk.
Szkfvirg viz.
Vgy : Mezei szkfvirgot
ngyszdz grammot 400
Kznsges vizet
hate\er grammot 6000
Prolj le
kte^er grammot 2000.
Chlorviz.
Halvanyviz. Halvanyoldat.
Vgy : Mangan fellegbl darabokban
tetszs
Digitized by
53
100
Aquae communio
grammatibus quinquaginta
Post exstinctionem admisce :
50
Aquae communis
grammata decem millia 10,000
Miscellam interdum agitando, serva in lagenis optime
clausis.
Usui iiquorem limpidum defunde et nisi opus fuerit,
filtra.
Ebullitione turbetur.
Aqua Chamomillae.
Rp. Flornm Chamomillae vulg.
grammata quadringenta 400
Aquae communis grammata sexmillia 6000
Abstrahantur
grammata duomillia 2000.
Digitized by
54
Tedd elg tgas lombikba s nts re, elbb egyharmad slyrsz kznsges vizzel higitott :
Nyers ssavbl
elegend mennyisget,
ugy hogy a lombik krlbell flig legyen megtelve.
A lombikot ksd ssze Woulf-fle veggel, melyben
a chlor megmossra elegend viz foglaltatik.
A mos vegbe ktszer pszgleg meghajtott cs"
illesztend, ugy hogy annak hosszabb szra egy flig leprolt vizzel megtlttt veg fenekre rjen. A lombik gyenge
hevitse ltal fejlesztessk ki a lg. Mihelyt az veg
chlorral megtelt, masik ltal helyettesittessk, melyben
ugyanannyi leprolt viz foglaltatik. Az els tiveget dugaszold be s rzs ltal segitsd el a lg elnyeletst, azutn tltsd meg ismt chlorral. Hasonlan kell a rasik
veggel elbnni s e mutetet mindaddig ismtelni, mig
vgre lg nem nyeletik el.
Zldessrga, fojt szag folyadk legyen, mely a
nvnyi sznanyagokat gyorsan szntelenitse. Jodkaliumoldatba csepegtetve, bsgesen vlaszszon ki jodot. Rgi
Egyszer fahjviz.
Vgy : sszetrt kszia fahjat
vizet
ktszz grammot
ktezer grammot
Digitized by
200
2000
55
Digitized by
56
ztasd tizenkt rig s pro\j le szabad
tzn
e\er grammot
dses z legyen.
1000
Borszeazes fahjviz.
Vgy : sszetrt kszia fahjat
Kznsges vizet
hats\\ grammot
hrome\er ngys\\
Tmny boi*sze8zt hats\\
ztasd tizenkt rig s prolj
tzn
kte\er
Zavaros s deses z legyen.
600
grammot 3400
grammot
600
le szabad
grammot 2000
Leprolt viz.
Vgy : Kznsgee vizet
mennyit akarsz.
Digitized by
57
Macera per horsdrodecim et abstrahe igne
libero
granimata mille
Sit saporis subdulcis.
1000
600
Aquae coniniunie
grammata triamillia quadringenta 3400
q. v.
Digitized by
58
des kmnyviz.
Vgy : Osszezzott des kmnymagvat
hromszdz grammot
Kznsges vizet
300
Kreozot-viz.
Vgy: Kreozotot
egy grammot
Old fei sszerzs ltal
Leprolt Tizben
stfi grammban
Szrlzd. Hevenyben kszitend.
l
100
Borostynmegy-viz.
Zavaros, keser mandola szag s kiss kesernys
z legyen. A knenykneg viz ltal srgsbarna sznt
ne kapjon.
Ezer slyrsze (1000) hat tizedrsz (0*6) kksavat
tartalmazzon, s e szerint 50 gramm viz 0*15 graram
Cyanezstt actfon.
Tele tlttt, lehet legjobban zrt kis vegekbei>
sdtt s hideg helyen tartassk.
Digitized by
59
1
100
Digitized by
60
Czitromf-viz.
Vgy : Ozi troni f-level et ngys\\ grammot
400
Kznsges vizet hate\er grammot 6000
Pro\j le
kte\er grammot 2000.
Fodormnta-viz.
Vgy : Fodormnta levelet
ngys\\ grammot 400
Kznsgee vizet hte\er grammot 6000
Prolj le
ktezer grammot 2000.
Borsosmnta-viz.
Vgy : Borsosninta levelet
ngyszz grammot
Kznsges vizet
Prolj le
400
lmos viz.
Higitott aljas eozetsavas lom-oldat.
Vgy : Aljas eczetsavas lom-oldatot
egy grammot
Digitized by
61
Digitized by
62
Leprolt vizet
Hevenyben elegyitsd.
tven grammot
50
Rzsaviz.
Vgy: Rzsa olajat egyti\edrs\ grammot
0*1
ktszz grammot
200.
Tgas ednyben gyakran sszerzva, langyo& helyen
tartsd egy napig, azutn hozzadvn
Leprolt vizet
kts\\ grammot
200.
az elegyet szrlzd.
Goulard vize.
kt grammot
szz grammot
t grammot
100
5.
Digitized by
63
Aquae destillatae
grammata quinquaginta
50
Misce ex tempore.
0.1
grammata ducenta
200
In lagena ampliori saepissime conquassando slent
loco tepido per diem ; dum additis
Aquae destillatae
grammatibus ducentis
200
Misce et filtra.
2
100
5
**
Digitized by
64
nem vltoznak. Gyenge hevits ltal megolvaszthatk ; magasabb hmrsknl elbomlanak. Egyenl
slyrsz hideg vizben, borszeszben nehezebben oldhatk.
A vizoldat flsleges ammonival elegyitve, se fehr
csapadkot ne adjon, se kk sznt ne vegyen fel. Lgenysavas bariuramal csapadk ne keletkezzk. A vizoldat
flsleges ssavval kitve, megszrve s elprologtatva,
maradkot ne adjon.
t grammot
5
Lgenysavas kaliumbl tiz grammot 10.
Bensleg elegyitve olvasztassk meg porczellntgelyben s ntessk alkalmas mintban rudacskkk.
A rudacskk fehrek, kemnyek legyenek, eltrve
alig jegeczes felletet mutassanak.
Digitized by
65
nis est, non mutant ur, leni igne liqueliunt, aucto destruuntur; solvuntur in aquae frigidae aequali pondere,
diffcilius in spiritu vini. Solutio aquosa per ammoniain
abundantem nec praecipiiatum album demittat, nec colorem caerulemn induat. Cum Baryonitricopraecipitatum
ne deponat. Solutio aquosa per abundans acidum hydrochloricum praeciptata etfiltratapost evaporationem resici uum ne relinquat.
linam praebeant.
Digitized by
66
66. Arnica.
Kappanr.
tart z.
A tavaszszal vagy szszel sott gyktrzset fentebbi
Digitized by
67
66. Arnica.
Arnica montana Linn., pianta indigena, in
Enropae mediae et borealis pratis montanie
eilvatiois eat frequens. Compositae Adaneon.
(Senecionideae.)
Flores. Capitula radiata luteo-aurantiaca, floribus
l'adii ligulatis;, quatuor millimetra circiter latis, tridentatis, anantheris, disci tubulosis, hermaphroditis quinquedentatis, acheniis subcyliudricis, asperis, pappo rigido,
piloso, balzellato coronatis, receptaculo subpiloso insistentibus. Capitula peifecte explicata et remotis involuc r i s siccata, a larvis nigris Trypetae Arnicae libera serventur. Odoris exigui aromatici, saporis acris amari,
confricati sternutamentum excitantes.
Folia quinquenervia, integerrima, superne laete
viridia, sparse pilosa, subtus pallidiora, subvillosa, radic a l i a 26 verticillatim congesta, ovata, basi angustata,
caulina opposita, oblongo lanceolata.
Rliizoma (Radix Arnicae) horizontale vel obliquum
diversae longitudinis, ad tria millimetra crassum, prae, fuscum, rugosum, annulatum, passim squammis
iis, mollibus, et caulium rudimentis obsessum, cortice
c r assiusculo, intus albido, circa lignum subcitrinum rad i a t u m annulo ductuum balsamiferorum ornato ; medulla
d a ; ex latere inferiore radices copiosas emittens, lona d millimetrum crassas, duras, fragiles pallide flavas,
albidas, cortice ductibus balsamiferis praedito. Est
singularis aromatici, saporis aromatici subamari,
is, diu induranti^.
Rhizoma vere vel autuiiino fodiatum aeque'facile
5*
Digitized by
68
tulajdonsgaitl megklnbztetni az alakra hozz hasonl betonica-, fragaria-, hieracium- s eupatoriumgykerektl ; valamint a virgokat is megklnbztethetni
ms sszetett virgaktl, melyekkel sszezavarhat.
Bzaszat.
Bzaezat mzgs gyntja.
A trzs srtett gykerbl kijv s napon megszradt tejnedv, klnbz nagysg, egymssal gyakran sszetapadt vagy banis darabokkal kevert szemcskbl ll, melyek kivl pirosas barnk ; fris trskn kevss
kagylsak, zsirfnyek, tejszerek, kevss pirosasak,
ksbb szenyesbamsak lesznek, hidegben kemnyekk
vlnak, melegben meglgyulnak, igen eros foghagymaszagak, sajtsgos kesemys, kevss csips zek;
vizzel drzslve, tejszer folyadk kpzdik ; borszeszben
felnl tbb oldhat. Hidegben torve, srgs port kpez,
s a tiszttlansgoktl klnsen e czlra hasznlt szrszita ltal tisztittassk meg, szraz s hideg helyen tartassk.
Digitized by
69
distinguitur, characteiibus modo allats a radicibus quoad
formam similibus betonicae, fragariae, hieraciorum, eupatorii etc. ac flores discrepant a floribus aliaram compositarum, quibuscum permutari possent.
Saccus la etene e radice stirpis vulnerata collectus, solis calore induratile, sistit grana variae magnitudini, saepe interse conglutinata vel massae subfuscae
intermixta, extus e roseo subfusca, fractura recenti leviter
conchata, pinguiter nitida, lactea, paullatim purpurescentia, tandem sordide fuscescentia, frigore duriuscula,
calore mollescentia, odoris vehementis sive alliacei, saporis peculiaris cum aliqua acredine subamaii, cum aqua
trita refert asa foetida liquorem lacteum ; in spiritu vini
ultra dimidiam partem solvitur. Pulvis lutescens frigore
ex asa foetida obtentus et ab immixtis quisquiliis ope
cribri setacei ad hoc destinati purgatus servetur loco sicco
et sat frigido.
Digitized by
70
Knsavas Atropin.
Knsavas nadragulyaal.
(C17H23O3N)2H2SO4 = 676.
A levegn nem vltoz, hiom, fehr, hasbos jegeczek, gvnyes hatsuak. Vizben s borszeszben igen
knnyen, aether s chloroformban nem oldhatk. A hevitsnl rszben elbomlanak, rszben fellenglnek,
elgetve nem hagynak maradkot. Tmny knsavval
megnedvesitve, kezdetben sznket nem vltoztatjk, ksbb srgsbarna sznt vesznek fl.
A jegeczek egy slyrsznek ezer slyrsz vizbeni
oldata mg keser, melygst okoz s a ltt kitgitja.
69. Aurantiiun.
Narancs.
Digitized by
Il
69. Aurantium.
Citrus bigaradia Duhamel, Citrus Aurantium
Linn., arbor in regionibus oalidioribus oulta,
Anrantiaoeae Juss. Hesperideae.
Cortex Aurantioruin
(Malicorium Aumntii).
Digitized by
Disznzsir.
A kzneges serte hzi vlfaja (Sue sorofa
var. domestious Linn.), emls llat a nem krdz Prosujjaak (Artiodaotyla non-ruminantia) rendjbl e a sertsflk (Suina)
osaldjabl.
Az llat blfodrbl s a vesk tjrl nyert. gyenge
melegsg mellett a hrtys rszektl elkilnitett s vizzel
kimosott zsiradk.
Tiszta fehr, kencs srsg s egynem, szapialan.
enyhe z legyen s nem avas.
Kopaiva balzsam.
Digitized by
Digitized by
Perui balzsam.
Hofmann letbalzsama.
Szerecsendivirg olajat
Narancsvirg olajat
Digitized by
0.5
3
1
250.
75
Macidis
Aurantii florum
decigrammala quiti q ne
0.5
Cinnamomi
guttas tres
3
Balsami peruviani
gramma unum
1
Spiritus aromatici
grammata ducenta et quinquaginta 250
Stent in digestione per aliquot dies, dein miscelJa
j j e n e saturata filtretur et servetur.
Digitized by
76
t 74. Belladonna.
Nadragulya.
Maszlagos nadragulya. vel nvny, maj einem egez Europa erdeiben, kivlt pedig a
hegyen levkn tenyezik. Csuosorflk.
A petded levelek rvid nylczbe megvkonyodvk, teljesen egszek, simk, hegyesek, fent settzldek, a
fatalokpelyhesek, az idsebbek csak a bordkon pelyhesek kevss. Szaguk csekly, kevss bdit ; zk keseruys, nmileg csips. A radon tenysz, virgz nvny
] er elei gyjtessenek, gyorsan szrittassanak, jl zrt
odnyben tartassanak, s minden rben ujittassanak meg.
Elgaz, hossz gykr, egszen ngy centimeter
vastag, legtbbnyire hasitra kaphat, gai hosszk, egyszerek, rtollnl kerss rastagabbak, nhny rostocskral elltrk ; kivl hosszban cskolt s rnczos, srgs-szrks, bell fehres, gyren likacsos, srgs, fs
nyalbokkal ; torre port kpez.
A radon tenysz nrnyek gykerei taraszszal
ragy oszszel gyjtessenek. A lehmozott, fs, szirs,
belil res, barna, frgektl megrgott pldnyok rettessenek el. reukint iijittassk meg.
75. Benzo.
Benzoegynta.
Digitized by
77
f 74. Belladonna.
Atropa Belladonna Linn., pianta perennie,
in Eoropae fere totiue nemoribue, imprimi
montani oretoene. Solanaoeae Bartling.
Folia ovala in petiolum breve attenuata, integerrima, acuta glabra, superne saturate viridia, juuiora pubescentia, adulta nervis tantum subpubescentia. Odor
exiguus subnarcoticus, sapor amariusculo subacris. Folia
e pianta spontanea florescente colligenda, cito siccanda.
in vase bene clauso caute serranda et quotamiis renovanda.
Radix ramosa, longa, ad quatuor centimetra crassa,
plerumque fissa prostat, rainis longis, simplicibus, calamo
scriptorio paulo crassioribus, fibrilli, .paucis obsitis,
extus per longitudinem striata atque rugosa, ex luteolo
grisea, intus albida, fasciculis ligneis, sparsis, citrinis,
porosis, fracta pulverem excitans.
Golligenda e pianta sponte crescente, vere vel autumno. Rejicienda radix deglupta, lignosa, tenax intus cava,
fusca, e vermibus exesa, caeterum quotannis renovanda.
75. Benzoe.
Resina Benzoe. Asa duloie.
Styraz benzoin Dryander, arbor in India
orientali indigena. Styraoeae Biohard.
Resina sponte eftluens vel vulneratione arboris ad
lignum usque facta mauans, sistit massas e rufo fuscas,
Digitized by
78
100
260
Tmny lgenysavbl
tartalmaz.
Miutn az olds heve raegcsendesedett, a sav behatst melegits ltal segitsd el, vgre fzd fel. Az ekknt
nyert folyadkot ntsd le s elegyitsd
Digitized by
79
100
Digitized by
80
rmny agyag.
Leinnos (Stalymene) szigetrl val agyagfleg,
nely vasleget bven tartalniaz, s idomtalan, barnaveres,
knny, tapintva zsirszen, ujjaklioz tapad, agyagszag
s fldes-fanyaras z darabokban Ibrdul el. Vizbe bemeritve recsegssel sztesik, s savakkal nem pezseg.
78. Calauius.
Klmos.
Digitized by
81
Aqnae destillatae tepidae
grammatum sexmillibus 6000
Prdecipitatuni inde enatuin filtro collectuin et
78. Calamus.
Aoorui Calamo* Linn., pianta indigena.
Aroideae Jose.
*
Rhizoina (Radix Acori, Radix Calami aromatici)
cylindjicum cornpressum, annulatum, fere ad centimetra
Digitized by
82
Megolvasztott chlorcalcium.
Btegolvasztott mszenyhalvag
CaCl2 =
Fehr legyen. Vizben knnyen s maradk nlkl
oldhat.
Alchlorossavas calcium.
Digitized by
. -
83
Digitized by
84
Alchlorsavan calcium
egy gramm
1
Leprolt viz
szz gramm 100
Elgsges higitott ssavban oldott arsenessav
kts\\hetvent milligramm 75.
Mszenyleg.
Mszenylegkneg.
Keverk a meszenylegkneg-oldathoz.
Vgy: MszeByleget
harminc\ grammot 30
zzd ssze aprbb darabokra s nedvesitsd meg :
Kznsges vizzel
hus\ grammal 20
Az oldott mszhez keverj
Knvirgot
hatvan grammot 60.
A keverket igen jl elzrt ednyben tartsd el.
Digitized by
85
30
20
60
Digitized by
Ha
8olutio oaloil oxyeulpharati, Vlemingkxoldata vagy belga oldat
forre Yizbe,
hront rs\t
hus\ rs\
Phosphorsavas calcium.
Vilanyeavae mezeny.
Ca2H2 2 P0 4 ,4 H 2 0 = 344.
50
300
5
bl
s\\hatvan grammot
160
mely elbb kilenc%s\\hatvan gramm
960
Leprolt vizben feloldatott.
r
A keletkezett csapadkot g> jtsd ssze szrln
leprolt vizzel a legjobban mosd ki, szritsd meg enyhe
melegben s tedd el.
Digitized by
20
12
50
Solve in
Aquae destillatae
grammatibus trecentis
300
Adde :
Ammonae
grammata quinque
5
Post 24 horas solutionem filtra, dein admisce continue agitando
160
Aquae destillatae
grammatibus nongentis sexaginta 960
Praecipitatum inde natum infiltrocollige, cum aqua
destillata optime elue et leni calore siccatum serva.
Digitized by
88
85. Caliunba.
Calambo.
Colombo.
Ooooulne Palmatns De Candolle, Menisperna
Palmatnm Lam., Jatoorrhiza Palmata Miere.
Nvny, keleti Afrika forrvi parijain honoe ;
Digitized by
80
85. Calumba.
Colombo. Colombo.
CooooluB Palmata De Candelle, Menispermnm Palmatnm Lam., Jatoorrhiza Palmata
Miers. Planta ad litora Afrioae orientalii intertrepioa habitans ; in India orientali oolitnr
et eine radiz exinde advehitnr. Meniepermaoeae Joes.
Radix prostat in segmentis suborbicularibus, trium
vel quatuor centimetrorum diametro, quatuor vel duodecim millimetrorum crassis,*extus rugosis e griseo fuscis,
intus farinosis coloris e subviridi vel subfusco flavi, utrinque intra marginem latum elevatum concavis vel circa
centrum iterum elatis ; marginem convexum circulus obscurus, striis numerosis radiatis decussatus dimidiat; e
disco concavo emergunt fasciculi Ugni sparsi. Est valde
mucilaginosa. saporis peramari. iodo addito colorem
caeruleum induit.
Digitized by
86. Oamphora.
Kmfor.
Orvoei Kmforfa, Kmforos Babrfa, Chinban s Japnban honoe. Babrflk.
Ilio olaj Stearoptenje, mely a trzs gaibl s
leveleibl prologtats ltal nyeretik, s ezen nyers kmfor
Europban fellengits utjn tisztittatik. Fehr, jegeczes,
ttetsz, knny, zsiros, lemezes, fnyl, szivos tmeget
kpez. igen sajtsgos that szag, fuszeres, kesernys
z, a nyelven hvfts rzst tamaszt, kznsges hmrsknl elszll : meggyiytva megolvad, elillan s sr fstt bocstva, vilftgos 1 .'nigra lobban ; Tizben nem oldatik.
niig borszeszben, borgnyben, eczetsavban, zsiros s
ill olajokban kftnnyen oldhat.
Indiai kender.
Digitized by
91
86. Camphora.
Gamphora Oftainanun Neee. Lauras Oamphora Linn., arbor in China et in Japonia
indigena. Laniineae JUM.
**
Stearoptennm olei aetherei, destillatione e
truneo, ramis et foliis obtentum qua camphora cruda in
Europa sublimatione purgatur. Sistit massam albam crystallkiam diaphanam, levim, pinguiusculam, lamellatam,
nitidam, tenacem, odoris penetrantis, admodum pecuaris, saporis aromatici nonnihil amaricantis, in lingua sensum frigorie relinquentem, temperatura ordinaria volatilem, incensa liquescentem, avolantem et fiamma lucida
fumoque denso deflagrantem ; in aqua non, facile in spiriti! vini, aethere, acido acetico, oleis pinguibus et aethereis soublem.
Digitized by
92
f 88. Cantharis.
Krisbogr.
Hlyaghz Izgoncz (Lytta vesicatoria Fabr.),
a Thelyrpttek (Coleoptera) rendjbe s a HlyagIizk (Vesicantia) csaldjba tartoz. Europa leg-
Digitized by
93
f 88. Cantharis.
Lytta vesicatoria. Fabr. Insectum (Ordo : Coleoptera, Familia : Vesicantia Mult.) apud nos mense
Majo et Junio potissimum fraxinos et syrngos gregatim
depasccns.
Animai integrura, ex aureo-viridi aut caeruleo
viridi splendens, antennis duabus nigri filiformibus, capita exserto declinato subcordato, thorace obtuse quadrigono, scutello minuto subrotundo-cordato, elytris oblongis, angustie, tenuibus, mollibus, juxta longitudinem
subtiliter lineatis, coloris viridis splendentis, abdomen
ut plurmum ex toto obtegentibus, alis membranaceis.
subfuscis, pedibus sex longis, tenuissimis, iiigiis ; odort'
penetrante gravi, ingrato ; sapore initio parum manifesto,
1
x
dein acerrimo. Longitudo = l ^ 2 /2 centim: latitudo = 3V25 millim. Cantharides collectae leni igne
bene exsiccatae in vasis bene clausis serventur.
Ne sint ab aceris, anthrenis aut tineis corruptae.
Digitized by
94
Fodorka.
Vnuehaj.
Adiantom Capillue Veneri Linn. fil., dllebb
Europa rendes ezirtein tenyezik.
Harasztok.
Finom gftfyak (Vnushaj-fii), czimpsak, feketebaraa fnyl uylczvel, hajszer gacskkkal, petdedkalak nylczs, vilgos zld, bordas, fent metszett-karlyos czimpkkal, csipks karlyokkal, szleiken vonalszer csfrhalmazzal, mely pikkelyalak lepellel fedetik.
Drzslve vagy forr vizzel lentve, kellemes illatos szag
tmad. deses, kevss sszehz z, nmi cspses
kesersggel.
90. Oaragaheen.
Gmbmoszat.
Tisztitott fa-szn.
Nvnyi szn.
Vgy : Faszenet nagyobb darabokbaii.
Digitized by
95
90. Caragaheen.
Fuouft Caragaheen Liohen Garagaheen
mueoue Oaragaheen.
8phaeroooooue Criepns et Sph. Tifami 11 osns
Agardh, algae ad marie atlantioi litora Enropaea frequente. Algae Florideae, Lamooronz.
Thallus planus vel canaliculatus, dichotomus, segmentis linearibus vel cuneatis, recens rubri vel subviridis
coloris, e sub flavo albi, cum aqua coctus refrigerando
gelatinam praebet.
Digitized by
96
Izzitsd jl fedett vasednybeii ; kihls utn a hamutl te^esen megtisztitva s igen fmom porr torve.
jl zart ednyben tartassk.
92. Cardamomum.
Malabri kardamomum.
Elettaria oardamonram White e Bfaton, kivllag Malabaron tenytz. 8oitaminek.
Gymlcs. Papirszer tok,*hromszeglet, cskolt,
nyolcz egszen tizenkt milimeter hossz, barnssrga,
hromrekeszes, teljesmag, apr, kemny, tompaszegletes
rnczos, ennlfogva barzds magvakkal; szaga'ersen
illatos. Ne hasznltassanak a kevsb illatos, az ugynevezett ceyloni, nemklnben a kerekded vagy jvai kardamomum-magvak.
93. Carvum.
Kmnymagvak.
KonyhA Xmny, rteken, kivlt pedig
larkn tenytz, gyakran tenyeztik.
Ernysek.
Gymlcs, hosszdad, oldalvst sszenyomva, majdneni ngy millimeter hossz, a gymlcsfelek knnyen
sztvlaszthatk, keskenyek, mindegyik oldalon megvkonyodvk, tbordsak, keskeny, fehr bordkkal, szles,
barna, egycsk barzdkkal, sajtsgos szag.
Digitized by
97
92. Cardamomum.
Cardamomnm minile eeu malabarioum,
Elettaria Oardamomum White et Matoni,
pianta Malabariae praesertim. Soitami*neae B, Brown,
Fructus. Capsulae chartaceae trigonae, striatae,
octo ad duodecim millimetra longae, straminei coloris,
triloculares, pleio-spermae, seminibus paivis, duriuseulis, fuscis, obtusangulis, rugosis, hinc sulco instructis,
odoris intense aromatici. Rejiciatur cardamomum minus
aromaticum, quod vocant longum Zeylanicum, nec non
rotundum vel javanicum.
93. Carvum.
Oarmn Carvi Linn,, nerba in pratis imprimi*
montani oresoens, frequenter onlta. Umbelliferae Jnss.
Fructns (Semen Carvi) oblongi, e latere valde
compressi, quatuor fere millimetra longi, mericarpiis facile separabilibus, angustie utriusque adtenuatis, quinque
costatis, costis angustie, albis, sulcis latis, fuscis, univittatis, odoris peculiaris.
7
Digitized by
94. Caryophylli.
Szegfszeg.
95. Cascarilla.
Kaszkarillakreg.
Croton Stataria, Cascarilla et 81eanei Bennett
et Cr. Lineare Jaoquin, oserje, az Antillkon,
kivlt a bahamai ezigeteken tenyez.
Kntyatejflk.
Kreg, kemny, csorgaszer vagy sszegngyldtt, egszen kt miilimeternyi vastag, vkony, kivl
fehrl, keresztz repedsektl barzds pararteggel,
mely gyakran le van esve ; a kreg kivl szinte repedses, vastagabb, verhenyesbarna, szaruszer trs, harnt
metszetben sugarasan cskos, ikalak nyalbokk egybeszedett sugarakkal ; rgva a szajat geti, keser z, fszeres szag. A kzbekeveredett agacskk vettessenek el.
Digitized by
99
94. Caryophylli.
OaryophylluB Aromattoue. Linn., arbor in
faumlU Meluooi indigena, mmo regienibue
trepioie onlta. Myrtaoeae. JUM.
Flores (Caryophylli) ante corollae expaiisionem deeerpti, claviculos referunt unguiculares, obscure ferugineos, ex hypanthio compositos cylindrico subtetragono,
calycis. laciniis quatuor lanceolatis erectis coronato, et e
corolla tetrapetala clausa, sphaerulae mnutae forma.
Sint obscure fasci ponderosi, odore peculiari fragrantissimo, manducati os vehementer urentes, digitis
pressi oleum aethereum emittentes.
95. Cascarilla.
Croton Elateria, Casoarilla et SUanei Bennett
et Cr. Unere Jaoqnin, fratioee rboreeoentee
in inraHs Antilianlw, praeeertim Bfthameneibtui oreeoentee, Enpherbiaoe*e JOM.
Cortes durus canaUculatus vel involutus, ad duo
millimetra usque crassus, strato tuberoso tenui, extus
candicante, rimis decussatis sukato, saepe jam partim
delapso ; cortice ulteriore extus pariter rimoso, crassiore,
coloris e rubeuti fusci. fractura cornea, in segmento
transverso radiatim striato, radiis ad fasciculos cuneatos
cojogestis ; manducatus os urens. saporis amari, odoris
aromatici. Rejiciantur ramuli intermixti.
7*
Digitized by
100
96. Castoreum.
Hdony.
Sajtszer szagos aliati llomny, mely a kznsgeeHd (Caetor Fiber Linn.), egy a Rgcslk
ritt tbb-kevesb lgyak vagy kemnyek ; alakjuk krteidom tojsdad, tyktojs egszen, majdniem klnyi nagysggal, ugy hogy hosszasguk krlbell ktszer
fllmulja szlessgket. Mindegyik hdonyzacsk ngy
hrtybl ll, kt kls ersebb s a zacsk kltakarjt
kpez hrlybl s kt belsbl ; ez utbbiak befel tbb
szabiytalan, reds nyulvnyt kpeznek, melyek kzt a
hdony talltatik, egy eleinte lgy, kiszrads utn pedig
porhany-szraz, sztmorzsolhat, srgabarna, vagy mjszn, sajtos ers szag, illatos-kesernys z, a borszeszben oldhat llomny.
Elvetend az am erik ai vagy kanadai hdony
(Castoreum americanum seu Canadense), melyet a kzn-
Digitized by
101
96. Castoreum.
Sabstantia animalis odoca sui generis in saccis
giandulosis geminis cum praeputio penis vel cum vagina
communicantibus animalis Mammalis. (Castor Fiber
Linn. Ordo: Rodentia, Familia: Castorina Wagn.)
Asiae borealis, rarius Europae fluvios et lacus accolentis. tarn maris, quam feminae contenta.
Castoreum indigenum rarissime obtinetur, ideoque
ex animali in Sibiria degente, Castoreum sic dictum
sibiricum seu moscoTiticnm emendum est.
Sistit saccos geminos, quandoque cum folliculis
duobus minoribus, massam unguinosam (axungiam Castorei) continentibus junctos, plerumque adhuc inter se
connexos, glabros, subcompressos, et pro gradu exsiccationis plus minus molles vel duros, fonna pyriformiovata, magnitudine ovi gallinacei usque ad pugni fere
molem, longitudine latitudinem dupplo circiter superante. Saccus castorei quilibet constat e membranis quatuor, duabus externis tenioribus, integumentum formantibus, et duabus internis in Processus plures irregulres
plicatos productis, inter quos Castoreum, haeret, massa
primum mollis, post exsiccationem pulverulento sicca,
friabilis, coloris flavo-fusci seu hepatici, odoris proprii,
gravis saporis aromatici amaricantis, in alcohole solubilis.
Castoreum americanum seu canadenee e Castoris Fibri varietate americana (Castor americanus F,
Digitized by
102
sges Hdnak szakamerikban seregesen l egyik vaifajbl (Castor americaftoa F. Cuv.) nyernek. Ez ke
vesb szagos s kisebb, majdnem hosszas-ikidom
klsleg reds zacskkban talltatik, melyeknek taka
rja vkony s tbb lemezre szt nem vlaezthat.
97. Centaurium.
EzerjfB.
Fehr viasz.
Digitized by
103
97. Centaurium.
Erythrea Centaurinm Pere., pianta bienni
indigena in ilvatioi montani volgari.
G-entianeae Joes.
Herba florens caule angulato inferne simplici,
superne corymboso, foliis oppositis sessilibus, ex ovalioblongis, tri- vel quinquenerviis, glabris, floribus rubris,
antheris defloratis Cochleae instar tortis, saporis amari.
Colligatur herba cum floribus perfecte apertis, antheris
pulvere emisso in spiram contortis.
Digitized by
104
olvad, parafranal lehet hamisitva. A tiszta viasz vltozatlaa marad, ha knenylgeggel, mely ktszer annyi vizzel
higittatott, rzatik, ha azonban faggyanysawal van
tiszttalanitva, akkor a viaszreszelk azon elegygyel sr
fejett lesz. Faggyanynyal, faggyval vagy liszttel ne
legyen hamisitva.
Srga viasz.
Sajtszer aliati zsiradk, melyet a mzel'
mh (Apis mellifica Linn.) egy a hrtyarpek
(Hymenoptera) rendjbe s a mhflk (Apidae) csaldjba tartoz rovar ltal kszitett lpekbl kisajtols s
vizzeli fzs ltal a mztl elvlasztva, megolvaszts, tszrs s lehts ltal nyeruk.
Kemny, kevss ragads, hidegben trkeny, srga
szn, mzszag tmeget kpez.
Czetfaggy viasztapasz.
Vgy: Czetfaggyt
Fehr viaszt
Digitized by
105
(38%) non submergit, et infra 61 liquescit, parafino
inquinata censeri possit. Cera genina fere intacta
manet, si cum ammonia duplo volumine aquae destillatae diluta conquassatur, sed acido stearico adulteratae
cerae rasura cum ilio liquido emulsionem densam exhibet. Ne sint adhuc admixta stearinum, sebum, farina.
Digitized by
106
Barna viasztapasz.
Barna kenos.
szdzhusz grammot
120
Hevitsd, mig folytonos kavarsmelleitfekets-barna
sznt nyert, ekkor adj hozz :
Srga viaszt
Juh-faggyt
36
60
102. Cetaceum.
Czetfaggy.
Digitized by
107
Cerne flavae
Sebi ovilis a grammata triginta et sex
xungiae Porci grammata sexaginta
Effunde in capsulam chartaceam.
36
60
102. Cetaceum.
Sperma Ceti.
Pkyseter macrocephalns Limi, animai Mammale. (Ordo : Cetacea, Familia : Catodontine Gray) in
Oceano pacifico et indico, rarius atlantico et mari septemtrionali gregatim obvium.
Substantia animalie pingui sui generis, in
cavis subcutaneis supra cranium et columnam vertebralem, sitis contenta, elotione a sanguine depurata et ab
oleo adhaerente (Oleum Ceti) liberata.
Sistit massas albissimo-nitentes. lamelloso-crystallinas subpellucidas. tactu lubricas, friabiles, odoris et
saporis fere expertes. calore + 50 G. circiter liquescen-
Digitized by
g e n y b e n ,
f a j s l y a
v a l a m i n t
s r g s
s z n ,
k v r -
S u g a r a s
b u r o k
r o n g y o s
k o r o n g o n
b e n
s z l i
s g o s
l e v k
g
b
S u g a r a s
b u r o k k a l ,
l e n
L .
d
s
k o r o n g
a
o l d k o n y a k
s
e
r
h
g
l o b o r d a d ,
A r v e n s i s
L .
s e
p e d i g
g a i
m v e l s t l
a
b u j l k o d k ,
t e l e p
v i r g o k
s r g k ,
d o m b o r ,
p e h e l y t e l e n e k ,
l e g n a g y o b b
r s z -
t v l t o z v k ,
l
a
t
k
s a j t -
e
s
c s e r p f e d l a l a k
r e s ,
a z
s z e z
s a j t s g o s
v i r a
t v e s z t e s s k
h
d l i
c s u p a s z ,
c s a l a k a k ,
f e h r e k ,
k e s e r e k .
k z p e n
N e
v i r g o k k
i g e n
z e k .
i
n y e l v a l a k
n y e l v a l a k a k ,
k o s r v i r g z a t ,
v i r g o k
s e r n y s
i s
e l v e t e n d .
c s e r p f e d l s z e r ,
s z a g a k
c s o a l a k a k ,
1 0 4 .
o l a j b a n
c z e t f a g g y
m u i v c s k k k a l ,
f e h r ,
e r o s
i l l
k o a r v i r g z a t o k ,
v i r g z a t i
t o m p a
a v a s
0 * 9 4 8 .
1 0 3 .
1 0 8
s s z e
A
p e h e l y t e -
s r g k ,
n e h z
s z l e k e n
s z a g a k
s e
i
v i r g z a t i
a
i
P
d
y
n
r
i
s
e
C
h
o
k e r
v a i .
Digitized
by G
109
tes, in alcohole fervido ; aethere, oleo pingui et aethereo
solubiles, pond. spec. = 0*948.
Cetaceum flavum, rancidum rejiciendum.
Digitized by
110
105. Chelidonium.
Fecskef.
Gdiroz.
Nagy Feoskef, velo nvny, rnyas, nedvee
helyeken * kvr ezennetee taiajban egsz
Srga chinakreg.
Cinohona Calieaya Weddell, fa, a boUviai e
dli perni Andeeeken honoe, jelenleg Keletindiban ie tenyeztik. Bnzrflk.
A trzsiiek laposas hncsa, verbenyessarga, kivl
felletes, terjedelmes, valamennyire kagylszer, mlyedsekkel, leeszl, vagy gyakrau helyenkint kemny
para-pikkelyekkel, vltogatva settebb s halavnyabb
rtegekbl ali, a trs egyenletesen igen rvid s merev
rostos, a bels fellet sima, a lthat rostalak sejtek
helyn fnyl. Igen gyenge cserszag, felettbb keser
z. A kiralyi, ugynevezett lapos chinakreg: kirlyi
china redveg nlkl.
A srga chinakreg a chinaalagokbl legalbb 2
szzalkot tartalmazzon.
A kirly-chinakreg porbl 20 grammo! elegyits 5
gramm mszenyleggel, melyet elbb tiasezeres mennyi-
Digitized by
Ili
105. Chelidonium.
Chelidonium Majas Linn., pianta perennie in
lodi ambrosie humidis et ruderatis pingnibue
Enropae totius crescens. Papaveraoeae De
Oandolle.
Herba recens, succo luteo acri repleta, foliis sublyratis, subtus glaucescentibus, ibidem nervis praesertini
pubescentibus, laciniis rotundatis, lobato-crenatis. Colligenda herba, quum pianta florescit.
Digitized by
11O
sgo vizzel megoltottl. A gyenge hnl kiszritott elegyet tedd lombikba s tizszeres mennyisg 90 szzalkos borszeszt advn hozz, fzve vond ki. A maradvnyt
ugyanazon mennyisg forr borszeszszel mg ktszer
vond ki.
Az egyesitett s higitott knsawal megsavanyitott
folyadkokbl a borszeszt a szrlzs utn prold le, s a
htramaradt folyadkot vizfrdn csekly trfogatra prold be. Hat ra mulva a savanyu oldatot szrlzd meg,
a szrlt mosd ki, s a nyert flyadkhoz adj szikenylgot,
Barna chinakreg.
Cinchona Miorantha Bniz et Favon, C. Maorocalyz etC. Uritnsinga Pavon, & Condamlnea
Humboldt, a perni s eonadori Andeeeken.
Buzrflk.
Az gak krge, majdnem hrom millimeternyi
vastag, sszegngyldtt, ldtollnyi egszen kis ujjnyi
vastagsg darabokban, a kzps rteg kerek, gynts,
majdnem fekete, a trs kifel sima, mig befel rostos.
Vtessk vagy az ugynevezett liuanucoi kreg,
srgasbarna, felletn itt-ott fehr, gyakori hosszanti repedsekkel, mig a harntiak majdnem egszen hinyoznak ; vagy pedig a loxai, barna szn, felletn szrke,
Digitized by
113 -
Digitized by
114
Knsavas Chinidin.
5
2H2O = 782.
Digitized by
115
rimis transversis frequentibus remoti usculis. Odor peculiaris, modicus, sapor amaricans, subadstringens cum
aliquo aromate.
Deterioris conditionis sunt cortices superficie laevjssima aut squamoso-rugosa, coloris hepatci aut extus
nigricantis, circulo obscuro intracorticali deficiente.
Digitized by
116
109. Chininum.
Kinal.
Chinin.
Digitized by
117
109. Cfmimim.
Chininm. Qninia.
Massa structurae vix crystallinae, alba, friabilis, saporis peramari, sub temperatura 120 liquescit, solvitur
in 400 circiter partibus aquae frigidae, in omni fere proportione : in spiritu vini 90%, in 60 partibus aetheris, in
2 chloroformii, in*200 glycerini.
Chininum aqua chlori solutum addita ammonia
praecipitatum viride deponit, quod superabundante ammonia colore viridi intensivo solvitur.
Digitized by
118
Ssavas kinal.
(C20H2AN2), HC1,H2O 378*5.
A jegeczek fehrek, selyemfnyek, talakuak,
rendkivl keser zek. 24 rsz vizben s 9 rsz chloroformban oldhatk.
Vizben feloldva sem higitott knsawal, seni chlor-
barim-oldattal csapadkot ne adjon. Az idegen kinaalokat illetleg vizsgltassk ipeg ugy, mint a knsavas
kinal.
Knsavas kinal,
azeltt aljas kneav&e klnal.
, 7H2O - 872.
Talak, igen finom, lgy, selyemfny, rendkivl
keser z jegeczek. Szraz levgben vagy lanyha melegben elmlnak, krlbell 740 rsz hideg vizben 30
rsz forr vizben, 60 rsz 90 szzalkos borszeszben oldhatk.
Nhny csepp higitott knsavval elegyitett vizben,
knnyen s maradk nlkl olddjk fel.
Ezen oldat sok chlorvizzel s azutn ammonival
elegyittetvn, stt-zld sznt ltsn fel.
Ha fl gramm knsavas kinalt kmcsben t gramm
aetherrel s rasfl gramm ammonival sszerzasz,
Digitized by
119
III.
Chininum
hydro-chloricum.
*
Chniom hydro-ohlorioum, Morias Chinini,
Chininum muriatfoum. Qniniae murias.
(Q0H24O2N2),HCl,H2O = 3785.
Crystalli sunt albae, sericeo-nitentes, aciculares,
admodum amarne, in aquae partibus 24, nec non in 9
partibus chloroformii solubiles.
Soluto aquosa nec cum acido sulfurico, nec cum
baryo chlorato praecipitatum demittat.
Tententur quoad alcaloida chinae reliqua eadem
ratione, qua Chininum sulfuricum.
Digitized by
120 -
Chloralhydrat.
Chloralvizegy-
C2H3HO, H2O - 1 6 5 5 .
Finom talak jegeczekbl ll, fehr szilrd tmeg,
mely hevits ltal niegolvaszthat. Szaga sajtsgos gyengn szurs, vizben teljesen oldhat, az oldat csak hoszszabb id lefolysa utn mutai nmi homlyosodst. A
vizoldat kznys hats, lgenysavas ezsttel megzavarodnianemszabad. Ha a vizoldat natriumhydroxyddal elegyittetik, azonnal tejes zavarods keletkezik, mely nhny
percz mulva eltnik, ekkor az edny fenekn egy csepp
tltsz chlorofonn gyl ssze. E cseppnek a tiszta Chloroform minden sajtsgval kell birai. A chloralhydrat
tmny knsavval kezelve, szntelen olajos rteget
kpez, mely nem sokra szilrd tmegg mered meg. Jl
zrt vegekben tartassk el.
Digitized by
121
addito grommate uno et dimidio ammoniae post conquassationem praebeat liquorem, qui subsidendo in stratum
aethereum et aquosum, atruinque limpidam separtur. Acido sulfurico humectatum coloreni non mutet. Ex
integro comburat. Cave a praeparato bumectato.
Quodsi grammata 2'18 chinini sulfurici ope aliquot
guttis acidi hydro-chlorici in aqua destillata soluta miscueris, cum centimetris cubicis quinque solutionis normalis baryi chlorati, praecipitatum oriatur et liquor
supematans nec nova portione baryi chlorati nec addito
acido sulfurico diluto praecipitatum maius deponat.
Digitized by
122
t 114. Chloroformium.
Hangyhalvag.
Chloroform.
= 119 5.
te^er grammot
Kznsges vizbl
husze^er gramm 20000
foglaltatik. Bensleg elegyitve melegitsd a keverket 40
45-ra, azutn acy hozz
90 szzalkos borszeszbo'l
hts\\tven grammot
750
A kszlket kellen elzrva, vatosan emeld fel a hmrsket 60-ra, de gondoskodjl arrl, hogy az 70-on tl
ne menjen. Mihelyt az tprls megsznik s tbb chloroformcseppek nem hullnak a szed fenekre, a Chloroform
rteget vlaszd el a vizrtegtl s vizzeli sszerzs ltal
mosd ki tbb izben. Az ekknt vizzel megmosott s ettl
elvlasztott chloroformot apr darabokra trt getett
mszszel tedd stt, hideg helyre s hadd 24 rig llni,
mikzben tbbszr rzd ssze. Azutn szarilsd meg teljesen a chloroformot megolvasztott chlorcalcium segitsgvel, s vizfrdbl prold t 65-kot meg nem halad
hmrsknl jl megszritott szedbe.
Igen jl elzart vegekben stt helyen tartassk.
Digitized by
123
f 114. Chloroformium
CHCI3-119-5.
^V.quae communis
grammatum viginti millia 20,000
Intime mixta calefiant ad temperaturam 4045
dein admisceantur.
750.
Digitized by
124 -
Tiszta, tltsz, szntelen legyen. A tenyrrl gyorsan prologjon el s ne hagyjon kozms vagy szeszolajszagot vissza. Vizzel sszerzva, annak savany hatst
ne klcsnzzn. Jdkaliumoldattal sszerzva, rzsasznt ne vegyen fel.
Fajslya 1*49 egszl*50. Forrponija 63*5.
Tmny krsawal elegyitve, szntelen maradjon.
Ol y Chloroform, mely vizfrdbl 65-nl teljesen nem
prolog t, visszautasitand.
115. Cina.
Aleppoi cinavirgok.
Artemisia Contra VaM s A. Vahliana Koetel,
keleteu honos. sezetettvirgak.
Ki nem nyilt, kevsvirg kosrvirgzat, hosszdad, oszlopszer, sima, zldessrga vagy barns, egszen
kt millimeternyi hossz, a virgzati burok pikkelyei fedlszerleg helyezvk el, bordsak, hrtys-szlek, htukon apr, aranysarga mirigyekkel behintvk, a klsk
kicsinyek s tojsdadok, mig a belsk hosszasak, sajtsgos undorit kmforszagak, keser zek.
Az ugynevezett levantei virgzatok hasznltassanak,
mig az indiaiak vagy a Berbersgbl valk vettessenek el,
nielyek kzl az utbbiak a hivatalosaktl tmtt szrke
szrzetk, mig az elbbiek nagysguk s nagyobb mirigyeik llal klnbznek.
Digitized by
125
115. Cina.
Santonioum, Semen oinae halepen.
Artemisia Contra Vahl et Artemisia Vahliana.
Kostel., plantae in Oriente indigenae. Compositae Adaneon.
i
Digitized by
126
Knsavas cinchonin.
Knsavae ozinkonal.
(<^H24ON2)2H2SO4,2H2O - 750.
Nagyobb pszg hasbokbl ll kemny jegeczeket
kpez, melyek kevsb keserek mint a knsavas kinal.
Feloldhat 60 rsz hideg vizben, 7 rsz legtisztitottabb
borszeszben; aetherben oldhailan. Oldata szntnetet
(fluorescentia) nem mutat, ammonival csapadkot ad,
mely sem flsleges ammoniban, sem aetherben nem
oldhal.
Mestersges czinber.
Veree higanykneg.
Vegyi gyrtmny.
Igen finom por, lnk piros, szagtalan, ztelen, tzn
illkony, lgenysavban oldhatlan.
118. Cinnamomum.
Fahj.
Cinnamommn Cassia Fr. Neos vagy Cinnamomnm Aromatioum Chr. Nees., Cbinban s a
Sonda szigeteken tenysz a. Babrflk.
Az gak sszegngyldtt bels krge vkony,
srgsbama szn, nem egszen egyenetlen trs,
Digitized by
127
118. Cinnamomum.
Cinn&momnm Cassia Fr. Nees seu Cinnamomum Aromatioom Chr. Nees., arbor in China
et insidie Sundaiois indigena Lanrineae Juss.
Cortex (Gortex Cassiae, Gortex Gassiae Gin*
namomeae), interior ramorum convolutus, tenuis,
coloris e flavo fusti, fractura subaequabili, sparsim
Digitized by
128
119. Citrus.
Czitrom.
Kznsgee ozitrom, Keletindiban honos,
dli Enrpban tenysztik. Naranosflk.
A hj az rett gymlcskrl lehzva s megsz-
120. Cochlearia.
Kanl-torma.
nylczsek,
szivalak-kerekdedek, majdnem egszek, a szron levk
tojsdad-hosszasak, fogazottak, mindannyian simk, meglehetsen nedvesek, fnyl zldek ; drzslve mulkony
csips-szagak, rgva get, keser zek.
Digitized by
129
119. Citrus.
Citrus Limonnm Bisso, arbor in India orientali indigena, in Europa meridionali onlta.
Anrantiaoeae Juss.
Cortex fructus Citri (Cortex Citri), e fructibus
maturis detractus et siccatus e strato exteriori punctato,
rugoso, vesiculis oleo aethereo foetis scatente, luteocitrino, aromatico, subamaro et ex interiore spongioso,
albo, tenui constans. Ulteriore orbatus, sistit Flavedinem Corticis Citri. Odor grate aromaticus, sapor subamarus.
120. Cochlearia.
Coohlearia Offloinalis Linn., herba biennis in
oris maritimis Europae borealis imprimis
oresoens, apad nos ad laous imo et montioola,
oaeternm non raro onlta. Crnoiferae Jass.
Folia recentia radicalia petiolata, cordato-rotundata, subintegerrima, caulina ovato-oblonga, dentata,
omnia glabra, subsucculenta, nitide viridia; trita acredinis volatilis, manducata saporis urentis, amari.
9
Digitized by
130
121. Coffeinum.
Kval.
Theaal.
C 8 H 10 O 2 N 4 ,H 2 O-212.
Talak, selyemfny, kellemetlen kesernys z
jegeczek. vatosan hevitve megolvadnak s maradk
nlkl elillannak. Vizben, borszeszben, aetherben s
chloroformban oldhatk.
Hrom vagy ngy rsz lgenysawal felforralva,
srga oldatot adnak, melyalacsony hmrsknl beproltatva, ammonival bibor-sznt idz el.
1122. Colchicinnm.
Kikiricsal.
Colohloin.
C17H19O5N =
Srgs fehr, nha jegeczes por. ze trtsan keser. A levegbl nedvessget sz s barna szn lesz.
Kt rsz vizben, valamint borszeszben, aetherben, chloroformban s amylszeszben is oldhat. Hevitsltalmegolvad s elbomlik, maradk nlkl g el.
Tmny lgenysav ltal a por elbb ibolyas, ksbb
vrs, azutn srga sznt vesz fel. Vizoldata ugyanazon
sawal kmlelve, eleintn srga, ksbb stt vrs sznt
vesz fel.
Tiszta tmny knsav a colchicint megsrgitja,
lgenysav hozzadsa ltal a srgas szn kkk, ksbb
zldd, azutn bibor-sznv vltozik, s vgre ismt
srgv lesz.
Digitized by
131
121. Coffeinum.
C&ffeintun Thinum
C8H1O02N4,H2O = 2
Grystalli aciculares, sericeo nitentes, saporis amariusculi ingrati, caute calefactae liquescunt, demum avolant,
residui nihil relinquentes, solvuntur in aqua spiritu vini,
aethere et chloroformio.
Cum tribus usque quatuor partibus acidi nitrici ad
ebullitionem calefactae solutionemflavampraebent, quae
leni calore evaporata pauxillo ammoniae addito colorem
purpureum gignit.
f 122. Colchicinum.
Pulvis alboflavescens,sub inde crystallinus, saporis amari perseverantis, humiditate attracta brunescit, in
duabus partibus aquae nec non in spiritu vini, aethere,
chloroformio et alcohole amylico solubilis. Galefactum
liquescit et decomponitur, sine residuo deflagrat.
Per acidum nitricum concentratum pulvis colore
primum violaceo, dein rubro, deniqueflavotingitur ; ejus
solutio aquosa eodem acido tentata ab initio flavum,
postea profunde rubrum colorem induit.
Acido sulfurico concentrato puro tractatum flavescit, addito acido nitrico color flavidus in caeruleum,
dein viridem, tunc purpureum, denique flavum mutatur.
9*
Digitized by
- m t 123. Colchicum.
Kikirics.
ezi Kikirioe, flig erde rteken nlunk
mindenhol tenyez. Kikiricsflk.
Az egszen rett magvak gmblydedek, kt millimetemyi vastagok, szaruszerek, kivl barnk, gdrsek,
kevss nykosak, bell fehres-szrkk, rkosan rnczosak, az alapon lekapart kldkkel, igen keser, szerfelett
csips zek. A magvak jl riztessenek s egy ven tl
ne tartassanak.
124. Collodium.
Gyapot-mz.
" Kiss sr, flig tltsz, kznys kmhatas folyadk legyen.
Igen jl zrt ednyben tartassk.
Hajlkony gyapotmz.
Vgy: Gyapot-mzat s\\negyven grammot 140
Kanadai balzsamot nyolc^ grammot
8
E balzsamot old fei
Himboj-olajban
hrom egsz s ttizedrsz grammban
3.5
Azutn a gyapot-mzzal sszerzs utjn elegyitsd.
Digitized by
133
f 123. Colchicum.
Colohioum Autunnale Linn., pianta in pratie
subsilvatiois ubique apud noe bresoens. ' Colohioaoeae De Candolle seu Melanthaoeae
R. Br.
Semina perfecte matura, subglobosa, ad duo millimetra crassa, cornea, extus fusca, scrobiculata, subviscida intus albido-grisea, areolato-rugosa, hilo basilari
deraso, saporis admodum amari, insigniter acris. Semina
ne ultra annum et caute serventur.
124. Collodium.
Sit liquor submucilaginosus, semipellucidus, reactionis neutrius.
Servetur in vitro optime clauso.
4
140
8
Olei Ricini
grammatibus tribus et dimidio 3*5
leni calore solutis, dein cum collodio agitando
mixtis.
Digitized by
134
1.25
2.5
200
0.75
40
0.20
rig
f 127. Colocynthis.
Srtk.
Czitromezerfi Srtk, keleten honoe, n&lunk
tenyeztett nvny. Tkflk.
Gymlcs, gmbalak, almanagysg, meg vaii
szritva s lehmozva, bele hatrekeszes, knny, szivacsos, szagtalan s felettbb keser. A nagyobbak bldsak,
kevesebb magak, a tbbiek felett elnynyel birnak ; mag
nlkl hasznltassanak.
Ovatosan tartassanak.
Digitized by
135
Zinci sulfurici
grammala duo et dimidium 2*50
Aquae destillatae grammata ducenta 200
Camphorae
centi grammata septuaginta quinque 0*75
soluta in
40
adde
Croci
centigrammata pigimi 0*20
Digere saepius agitando per 24 horas et filtra.
f 127. Colocynthis.
Citrullo* Colooynthie Arnott seu Cuoumia
Colooynthis Linn., pianta in oriente indigena et onlta. Cnourbitaoeae Jose.
Frnctus globosi, mali magnitudine, siccati,
decorticati, carne sexloculari, levi, spongiosa, albida,
inodora, amarissima instructi. Praeferantur fructus majores, multimi carnis, seminum vero minorem copiara
continentes ; adhibeantur a seminibus liberati.
Caute serventur.
Digitized by
136
1128. Conium.
Brk.
Folto Brk, ktvi nvny, kertekben s
szemetes helyeken mindennapi. Ernysek.
Virgos ftt, sinia, hromszor vagy ngyszer czimps
levelekkel, melyek alapjukon hvelyesek, az osztatlan
czimpk tojsdadok, tompk, bkczsek, a virgok ernysek, aprk, fehrek, amagzat majd nem gmblyded,
csipksen bords ; sajtsgos uudorit szag. Megszradva
alig van szaga, hamanylggal pedvesitve, a heveny nvny szaga teijed szt.
A f. sajtsgos szag, a barns-folt szr, nemklnben a vastagabb gak elvettetvn, ovatosan riztessk, s egy ven tl ne tartassk.
129. Coriandrum.
Koriander.
Korindermagvak.
Digitized by
137
1128. Conium.
Conium Maoulatum Linn., piatita bienni*
nostra, in hortis et rnderatis vulgaris. Umbelliferae Joes.
Herba (Herba Gicutae) florens, glabra, foliis tri-vel
quadripennatifidis, in basi vaginats, laciniis ultimis ovalibus, obtusis, mucronulatis, floribus umbellatis parvis,
albis, germine fere semigloboso, crenato costato, odore
peculiari nauseoso. Herba siccata vix odora liquore
kalii hydro-oxydati humectata herbae recentis odorem
recuperat.
Herba conii maculati, odore peculiari praedita, a
caule fusco-maculato ramisque validioribus liberata tum
recens adhibenda, tum siccata caute neve ultra anmim
servetur.
129. Coriandrum.
Semen Coriandri.
Coriandrnm Sativnm Linn., pianta Europae
australie, apud noe colta. Umbelliferae Joes.
Frnctus (Semen Coriandri) globosi, calyce coronati,
duo ad tria millimetra crassi, coloris e fusco-subflavi, intus excavati, mericarpiis plerumque cohaerentibus, dorso
multi-striatis, saporis subdulcis, odorjs peculiaris.
Digitized by
138
130. Crocus.
Sfrn.
131. Cubebe.
Kubbk.
Rztims.
Digitized by
139
130. Crocus.
Croous Sativne Linn., pianta In oriente indigena, nono in varile Europa* et Asiae partibus onlta. Irideae Juss.
Stigmata siccata, crciter tria centmetra longa,
tubulosa, subcanaliculato complanata, antrorsum sensim incrassata, crenulata, aurantiaca, plerumque siylo
luteo brevissimo insidentia, odorls fragrantis peculiaris,
saporis subdulcis.
Cave ab adulterato.
131. Cubeba.
Cubeba Offloinalis Miquel, frutex in India
orientali spontanei et oultas. Piperaoeae
Biohard.
Frnctus (Drupae) siccati (Gubebae), duriusculi,
subglobosi, monospermi, basi attenuata stipitiformi quam
fructus longiori, reticulatim rugosi, coloris e cinereo obscure fusci, piperis nigri magnitudine, odore fragranti,
manducati urentes.
Digitized by
140
tmeghez keverj :
egy grammot
Knsavas rz.
Kkglicz. Rzglioz.
CuSO4,5H2O - 249-4.
Ferde hasbalak, kkszn jegeczek, melyek a
levegn kiss elmllanak s vizben knnyen oldhatk. A
vizoldat flsleges ammonival csapadkot ne adjon,
natriumhydroxyddal te\jesen kiejtve, a leszrt folyadk
knammoniummal meg ne zavarodjk.
Kznsges vizet
Digitized by
141
480
Aquae commnnis
grammdtum viginti
tribus millibus et
centum 23100
Digere per horas viginti quatuor; dein
additisi
* **
Digitized by
142
Czukorport
Timsport
30
20
5
hte\erhts\\ grammnyi
maradvnyra ;
fzs vge fel adj hozz :
7700
nizsmagvat
nizskaponnagvat
mindegyikbl husz grammot
20
Szennalevelet
s$zhusz grammot
120
des gykeret
hatvan grammot
60
Sajtold ki s gyapjuszveten szrd t.
A htezer htszz grammnyi szredket oszd szt
nyolcz vegre.
Jelld : ersebb f'zet.
240
Kznsges vizben
Digitized by
143
Sacchari
Almninis
a grammatibus triginta
Calomelis grammatibus viginti
Cinnabaris
30
20
grammatibus quinque
5
sacculo linteo inclusis, coque ad remanentiarn
grammatum Septem millium et septingentorum 7700
sub finem coctionis addendo :
Foeniculi cont.
a~ grammata viginti
20
120
Foliorum Sennae
Radieis liquiritiae
grammata sexaginta
60
Exprime et per paimum cola.
Colaturam gfammatum septem millium et septingentorum 7700 distribue in lagenas octo.
240
Aquae communis
grammatibus viginti tribus millibus et
centum 23100
Digitized by
144
sszemetlt czitromhjat
sszetrt Kszia fahjat
sszetrt Kardamom magvat
des gykeret
136. Dextrinum.
Kemnyitmzga.
06^005=162.
Szntelen vagy kiss srgs, tltsz, nem jegeczedett szemcsk, vizben knnyen s teljesen oldhat. 90
szzalkos borszeszben oldhatlan. A vizoldat ne legyen
savany hats ; nhny csepp igen hig iblany-oldattal
ne vegyen fei igen stt kk sznt, natriumhydroxydoldattal s ferridcyankaliummal felfzve az oldat el ne
szntelenedjk. Elgets alkalmval maradkot nem hagy
vissza.
Tisztitott Digitalin.
Gyeznkeal.
Vgy : Ugynevezett nmet digitalinbl
i
grammot
Digitized by
10
145
ad remanentiam
grammatum septem millium et
septingentorum
Sub finem coctionis addendo :
7 700
15
7 7 00
136. Dextrinum.
GummiJDextrinum.
Sistit grana decolora vel parum flavescentia non
crystallina, in aqua facile et penitus solubilia, in spiritu
vini 90% insolubilia. Solutio aquosa non sit reactionis
acidae, cum aliquot guttis solutionis dilutae jodi mixta
colorem intensive coeruleum ne induat, cum natrio hydroxidato et kalio ferrocyanato cocta decolor non evadat.
Sit ex integro combustibile.
10
io
Digitized by
146
70 szzalkos borezeszszel s
Leprolt vizzel
mindegyikbl t grammot
A ppet add jl elzrhat ednybe, mely
Chloroform bi
ti\enot grammot
15
tartalmaz.
A keverk lljon 12 rig, mialatt gyakrabban razassk fel. Ezutn a Chloroform vlasztassk el a vizrtegtl s ez utbbihoz adj ismt :
Chloroorniot
ti\enb't grammot
15.
Ily mdon a digitalin a vizoldatbl Chloroform ltal
teljesen vonassk ki.
A szrlzett chloroform-oldat igen gyenge melegben
proltassk el s a maradk tmny knsav mellett teljesen szrittassk ki.
Flig lgy, vkony rtegben ttetsz, srgsbarna,
tartsan igen keser z tmeg legyen, mely kznys
hats. Vizben, borszeszben, chloroformban teljesen oldhat legyen. Maradk nlkl gjen el.
t 138. Digitalis.
Gysznke.
Piros gysznke, ktvi nvny. Kzp-Eurpa napos hegyein s Magyar orezg kivtelvel, helyenkint tenysz, kertekben
gyakran tenysztetik. Alakoeak.
Levelek, hosszdadok, nylczbe megvkonyodvk,
rdesek, hegyesen csipksek, alant tbb-kevsb tapl-
Digitized by
147
f 138. Digitalis.
talis purpurea Linn., herba biennis in
montibus aprieis Europae mediae, ezoeptis
terris Hungariois, passim creacene, in hortis
saepe calta. Sorofularineae B. Brown.
Folia oblonga in petiolum attenuata,* rugosa, acute
crenata, subtus praesertim magis minusve tomentosa odo10*
Digitized by
148
san szrsek, szagtalanok, keser zek. A vadon tenysz virgz fvekrl szakittassanak le, mig a tenysztett
nvnyekrl ne szedessenek. mykban szrittassanak.
Fnytl vott helyeken ttessenek el, egy ven tl ne
tartassanak.
139. Dulcamara.
deskeser.
deskeser oeeeal.
deskeser osucsor, kez oserje, svnyek
krtil nedves helyeken no. Cscsorflk.
A szrak s ksz gak, gyakran tekeredettek,
szivsak, ngy egszen nyolcz millimeternyi vastagok,
elmosdottan tszegletesek, tbb-kevsb gcssek,
hosszukban cskosak vagy barzdsak, kiyl halavnyzldesek vagy barnssrgk, a bl kiszradsa folytii
resek, a kreg vkony, pararteggel fedett, mely a zld,
ksbb fehr kzprtegrl szritskor levlik, a fs
rteg eleinte zld, ksbb zldes, kevss halavnysrga,
gen likacsos, gyakran krkrs rtegekkel elltva. Hevenyben igen kellemetlen szag, mi szaradskor elenyszik ; a kreg ze keser, a fa des.
140. Elaeosachara.
Olajczukrok.
Vgy : Cznkorport
Ill olajat
Drzsls ltal elegjritsd.
kt grammot 2
egy cseppet 1
Digitized by
149
rs nuilius, saporis amari. Golligenda folia e planus sponte
crescentibus florescentibus, e cultis ne colligantur. Siccentur in umbra. I vasis a luce remotis, neve ultra
annum sed caute serventur.
139. Dulcamara.
Solannm daloamara Lina., ftatex soandeae
oiroa sepes in humidis passim oresoens, Solanaoeae Bartling.
* Caules (Stipites Dulcamarae) ramique flexuosi,
saepe torti, tenaces, quatuor ad octo millimetra crassi,
obsolete quinquangularis, nodis alternis instructi, magis
minusve verrucosi, longitudinaliter striati vel sulcati,
extus e subviridi vel e subfusco lutei, intus medulla
exsiccata excavati, cortice tenui, peridermate obtecto
a mesophloeo viridi, demum albido, inter siccandum
sejuncto, Ugno initio viridi, paullatim subflavo, valde poroso, saepe stratis ligni concentricis praedito. Odor recentium valde ingratus siccatione evanescit, sapor corticis
amarus, ligni dulcis.
Stipites biennes vel triennes primo vere vel sero
autumno collectos, plerumque conscisos in mercaturam
venientes adhibere licet.
140. Elaeosachara.
Rp. Sachari pulverati
grammata duo 2
Oleiaetherei
gutta una 1.
Digitized by
150
lllatos nyelet.
50
10
mindegyikbl t grammot
300
Angyalgykrport
Czitvr-gyktrzsport
Fahjport
Szegfftszegport
Szerecsendiport
hatvan grammot
egy fl grammot
60
0,5
Hashajt nyelet.
Vgy: Szilvappet
Bodza-lsrt
ktszdztiz grammot
hetven grammot
Digitized by
210
70
151
Salviae
a~a grammala quinquaginta
,.
50
radicis Angelicae
rhizomatis Zingiberis
corticis Cinamoini
Caryophyllorum
Nucis moschatae
a~ grammata quinque
5
Mellis depurati q. 8. grammata trecenta 300
fat leni calore in balneo aquae Electuarium.
grammata sexaginta.
gramma dimidium
60
0*5
Digitized by
152
Szennalevl port
Borkport
titott mzet
35
Porosz ragtapasz.
' Egyszer diachylontapaszt
Flkent ragtapasz.
Vszonra kent ragtapasz.
Vgy : Porosz ragtapaszt
mennyi szksges
' Kend mszably szernt vaszonra.
Digitized by
153
Pulverte foliomm Sennae
Kalii hydro-tartarici
a grommata triffinta quinque
35
Mellis depurati q. s.
grammata ducenta et decem
f. L a. Electuarium.
Serva loco frigido et sicco.
*
210
Digitized by
154
Angol tapasz.
Vgy : Aprra metlt vizahlyagot
nyolc\van grammot
ztasd 24 rig
Leprolt vizben ezertszz grammban
azutn old fel gynge hnl s aclj hozz :
80
1500
Tmny borszeszt
nyolc^van grammot
80
Zsir-det
hat grammot
6
A megszrt oldatotraiudannyiszorgyngn hevitve,
ecset seglyvel kend fel nyolczvaiikbcentimeterselyemszvetre.
A tkletesen megszradt szvetet darabokra metld szt.
Krisbogr tapasz.
Kzneges hlyaghz tapasz.
Vgy : Srga viaszt
s\\hatvan grammot 160
Kznsges terpentint
Disznzsirt
Digitized by
155
80
macera in
Aquae destillatae
grammatibus mille et quingentis 1500
per 24 horas, dein solve* leni calore et adde :
160
Terebinthinae communio
Axungiae Porci
a~ grammata quadraginta
Colliquefactis et colatis admisce :
40
Pulveris Cantharidum
grammata centum et viginti
et in balneo aquae per horara agita.
Malaxandum.
120
Digitized by
156
17
3
20
10
5
lomfehr tapasz.
Fehr tapass.
Vgy : Egyszer diachylon tapaszt
hroms\\ grammot
Disznzsirt
harmincz grammot
Megolvasztvn kavars kzt elegyits hozz
300
30
hdromszdz grammot
300
Szneavae lomport
Sodord ki.
Digitized by
157
17
3
20
Pnlveris Cantliaridum
grommata decerti
10
grommata quinque
Effonde super laminam lapideam et serva.
Enphorbii
300
30
300
Malaxandum.
Digitized by
158
Brk tapasz.
Vgy : Disznzsirt
kts\d\tven grammot
Srga viaszt
tszdz grammot
Kznsges terpentnt tven grammot
Megolvaszts s tszrs utn adj hozz
kavars mellett
Brkfport
szdz grammot
Sodord ki.
250
500
50
100
sszetett diachylon-tapasz.
sszetett lomt&pasz.
Ammoniak mzgagyantaport
sz\huszont grammot
melyet elbb feloldtl
125
negyven grammban
40
vgl adj hozz elleges egytlv olvaszts
s tszrs utn
Srga viaszt
$\%hatvan grammot 160
Fenygyantt
nyolc^van grammot
80
Sodord ki.
Digitized by
159
250
500
Terebinthinae communis
grammata quinquaginta
Colliquefactis et colatis admisce agitando :
50
100
Malaxandum.
Pnlveris Ammoniaci
grammata centum et viginti quinque
soluti in
125
40
Cerae flavae
grammata centum et sexaginta
Resinae Pini
grammata octaginta
Malaxandum.
160
80
Digitized by
160
Egyszer diachylon-tapasz.
Egyszerft lomtapaez.
Vgy: Disznzsirt
e\er grammot 1000
lomlegport
tszdz grammot
500.
Fzd viznek gyakori hozzcsepegtetse s folytonos
kavars mellett kell tapaz-sszsra.
Sodord ki.
Higany-tapasz.
Vgy : Higanyt
szdzharmincz grammot
drzsld el a higany eloszlsaig
130
hetpen grommai
Keverj hozz gynge hnl megolvasztott
70
Kznsges terpentinnel
Egyszer lomtapaezt
tszz grammot
500
A tapaszban higanygolycskk ne legyenek lthatk.
Sodord ki.
Srga lherefi-tapasz.
Vgy: Srgaviaszt
Dsznzsirt
kts\\tven grammot
Digitized by
250
161
130
Terebinthinae communis
grammatibus septuaginta
dein misce intime cum
70
250
Axungiae Porci
il
Digitized by
162
Fenygyantt
Jnh-faggyt
60
hus\ont grammot
25
Ammoniak mzgagyantaport
melyet elbb
Kznsges megolvasztott s megszrt terpentinben hatvan gramtnban
oldottl fel,
Flig kihlvn, folytonos kavars mellett
adj hozz:
Srga lherefftport
s\\hatvan grammot
Febr rmfport
Szikfvirgport
Babrgyiimlesport
mindegyikbl
ttz grammot
60
160
10
Sodord ki.
getett lom-tapasz.
Nrnberg^ vagy barna tapasz.
Vgy : Faolajat
hroms\\hatvan grammot
360
180
30
Digitized by
163
Resinae Pini
Sebi OYlis
a~ grammata sexaginta
Colliquefactis et colatis adde :
60
Pulveris Ammoniaci
gr animata vigiriti et quinque
25
in
60
160
herbae Absinthii
flornm Chamomillae
frnctunm Lauri
U grammata decerti
10
Malaxandum.
360
Pnlveris Minii
grammata centum et octaginta
Goque sub continua agitatione, donec colorem nigro fuscum acceperit, tunc adde :
Cerae
flavae
grammata triginta
180
30
il*
Digitized by
164
Megolvasztvn s kevss kihlvn, adj hozz :
Kmforport
ti\ent grammot
15
ntsd ki papirtokba.
Sfrnos tapasz.
Vgy ; Srga viaszt s\qnyolc\van grammot
Fenygyantt
szihusz grammot
Megolvasztvn, tszrvn s flig kihtvn, adj hozz :
Ammoniak mzgagyantaport
Galbn mzgagyantaport
180
120
40
negyven grammban
oldottl. Ezutn folytonos kavars kzben
adj hozz:
40
60
harmincz grammot
30.
Tmjnport
Rgmn y-gy a u ta port
Digitized by
165
Colliquefactis et paulum refrigeratis admisce
Pulveris Camphorae
granimata quindecim
effnde in capsulas chartaceas.
15
180
Resinae Pini
grommata centum et viginti
120
Colliquefactis, colatis et semirefrigeratis adde :
Pnlveris Ammoniaci
Galbani
ali grommata quadraginta
in
Terebinthinae coraniunis li quata e et
colatae
grammatibus quadraginta
soluta. Dein sub agitatione continua admisce :
40
40
Pnlveris Olibani
Mastichis
grammata sexaginta
60
30
Malaxandum.
Digitized by
166
Srvellenes tapasz.
Vgy: Fenytfgyantt
ngys\\nyolc\van grammot
Srga viaszt s\a\kUenc\ven grammot
Kznsges terpentint
szzhusz grammot
A megolvaszts s tszrs utn adj
hozz :
Srknyvr-p ort
Kgmny
Tmjn
melyeket
480
190
120
20
tnben
s^husz grammban
oldottl.
Flig kihtve elegyits hozz folytonos kavars mellett
120
60
Nadlyt-gykr port
rmnyagyag
Vrktf
Ksodrand.
Szappanos tapasz.
Vgy: Egyszert lomtapaszt
hats\\ grammot
Digitized by
600
167
480
190
Terebenthinae communis
grammata centum et viginti
Liquatis et colatis.adde :
120
20
in
120
Boli armenae
Lapidis Haematitis
a~ grammata sexaginta
60
Malaxandum.
600
Digitized by
:.;
168
Fehr Tiaszt
szz grammot
Gynge tznel megolvasztvn adj hozz
100
tven grammot
Ajl sszekvert es flig kihlt tmeghez adj
Kinforport
ti% grammot
melyet elbb
Faolajban
harminc\ grammban
oldottl.
Sodord ki.
50
Velenczei szappanport
10
30
Mandola-fejet.
Kznsges fejet.
husiont grammot
25
Czukrot
ti\enb't grammot
15
Kznsges Tizet
a mennyi s^ksges,
hogya mszably szerint kszitett fejet
szredke legyen ktsybfitven gramm
250
Ilasonl mdon ksziteridk a tbbi olajtartalm
magvak fejetei.
Digitized by
10
169
Cerae albae
grommata centum
leni igne liquatis adde :
100
50
10
30
25
15
10
Digitized by
170
Arab mzgaport
t grammot
Egyszert szrpt
tz grammot
Kznsges vizet kts\\ grammot
Kszitsd mszably szerint fejett.
5
10
200
t 161. Euphorbium.
Kutyatej.
nagysg egszen mogyornyi darabokban jn el, sokalakak, gyakran tfrvk, szenyes halavnysrgk,
homlyosak, hidegen trkenyek, nagyon csipsek; pora
szerfelett heves tsszentst okoz, minlfogva az vatosan
kszittessk.
Vizben s borszeszben csak rszben oldatik. A
gyakran kzbekevert gacskktl megszabaditva, ovatosan tartassk.
r
162. Eztractum.
Kivonatok.
A kivonatok kszitsnl talban a kvetkez szablyok tartandk szem eltt.
1. A kivonand anyagok, rainsgk s szvetk
szerint aprra metlendk vagy zzandk, hogy az alkalmazott kivonszer az aitala oldhat anyagokat tkletesen kivonhassa.
Digitized by
171
Syrupi simplicis
grammala decem
Aquae communis grammala ducenta
fiat lege artis emulsio.
10
200
161. Euphorbium.
Euphorbia Offloinarum Linn., et aliae affines
speoies pianta* in Afrioa boreali-oooidentali
et in insilile Oanariie indigena. Euphorbiaoeae Joes.
Saccus lacteus aere induratile (Euphorbium)
Qccurrit in frustulis pisi magnitudinis usque ad coryli
avellani, multi-formibus, saepe perforatis, sordide subflavis, opacis, frigore friabilibus, magnae acritudinis,
pulvere sternutamentura vehementissimum excitante,
hinc pulvis caute parandus.
Euphorbium in aqua et spiritu vini nonnisi e parte
solvitur. A ramulorum partibus saepe admixtis liberatum caute servetur.
f
162. Extractum.
In parandis extractis generatim sequentia observanda
veniunt
1. EJxtractorum materiae, pro earum habitu et textura minutim seu conscindendae, seu contundendae
erunt, ut menstruo adhibito solubilia perfecte exhauriri
queant.
Digitized by
172
2. A kivonszer az elirott mennyisgnl nagyobb
mennyisgben ne alkalmaztassk ; tancsos azonban a
maradvnynak ismtelt kivonsa. A kisajtolt oldatok
sszesitendk.
3. Az ztatsnk Cels. szerinti 10 s husz hfok, a
pllitsok 30 s 40 kztt eszkzltessenek.
Digitized by
173
Digitized by
174
kt$zztven grammot
Tiszta dextrnport
sz%huszont grammot
250
125
(250+125 = 375)
Ha teht a szrtott tmeg volna
hroms\z ti^ent gramm 315
ez esetben a szritsi vesztesg (375
315=)
hatvan grammot
60
tenne ki.
Ez a vett sr vonat slybl kivonva
(25060), a nyert szraz vonat slyt
eredmnyezn, azaz
szdzkilenczPen grammot 190
Ennlfogva a szraz tmeghez mg adnunk
kellene
Tiszta dextrnport
hatvant grammot
Digitized by
65
175
Sic v. g.
65
Digitized by
176
Sisakvirg kivonat
Vgy: Szritott s porrtr Sisakvirggumt
Higitott borszeszt
hrome\er grammot
PDitsd hrom napig, ezutn sajtold ki s
a maradvnyra ujolag nts
Higitott borszeszt
500
ts%z grammot
3000
Aloe kivonat.
Vgy : Porr trt aloet
ts^ grammot
500
Leprolt Tizet
kte^er grammot 2000
ztasd nhny napig gyakori felkavaras
mellett. Az oldat letltse utn a maradvnyt ismtelve ztasd
Digitized by
177
conterenda veniret, ut pondus totius adhibiti Dextrini (125 plus 65) aequeat ponderi extracti sicci (190).
Extractorum hoc modo siccatorum, tarn in pulvere,
quam in solutione quantitas duplo major dispensetur,
quam quae a medico praescrpta fuerit, quae sic ponderi
exigiti extracti sicci, quam rectius correspondet.
grammata quingenta
500
Spiritus vini di In ti
grammata irta milita 3000
digere per triduum, tum exprime et residuo
novitus affunde :
Spiritus vini dilnti
grammata mille 1000
Post iteratam per viginti quatuor horas digestionem
exprime, et fluida commixta atque depirata evapora.
Extractum cum Dextrino siccetur.
500
2000
12
Digitized by
178
Nadragulya-kivonat.
500
Kolombo-kivonat
p ugy kszittessk a Kolombo-gykrbl
grammbl 500
mint a sisakvirg kivonat, azonban dextrin alkalmazasa
nlkl.
Indiai kender-kiwnat
p ugy kszittessk az indiai kenderfbl
ktsz\ grammbl 200
mint a sisakvirg-kivonat, azonban ennl 9 0 % tmny
borszesz alkalmazand s kt rsz Dextrinnel kiszritand.
Digitized by
179
Aquae destillatae
grammatum duobus millibus 2000
Solutiones commixtae agiientur cum
Aqua destllata sensim affusa
quamdiu ea turbantur.
Filtratae evaporentur, Extractum spissum dein
exsccetur.
500
500
Digitized by
180
Kaszkarilla kivonat
EzerjfQ-kivonat
Fecskefi-kivonat
Digitized by
500
500
Digitized by
182
Higitott borszesz
Barna chinahj-kivonat
tszdz grammot
500
Srtk-kivonat
Srtk gymlcsbl
Digitized by
183
purgatimi, et in balneo aquae ad mellis consistentiam inspissatum, stei in lagena cum
500
Aquae destillatae
gramtnatum sex millibus 6000
Fluida commixta ebulliant et illieo per pannum colata evaporentur ad siccum.
Digitized by
184
BUdos brk-kivonat
Kubba-kivonat.
250
Pfrn-kivonat
Tarnics-kivonat
400
Digitized by
185
250
400
Digitized by
186 -
Taraczk-kivonat
Vgy: sszemetlt Taraczk-gyktrzset
T
Belndeklevl-kivonat.
p ugy kszittessk a belndek leveleibl
mint a fecskefu-kivonat.
Belndekmag-kivonat
p ugy kszittessk a
Digitized by
187
500
250
Digitized by
188
Mrges salta-kivonat.
p ugy kszittessk a mrges saltafbl
ngyeier grammbl 4000
mint a fecskef-kivonat
desgykr-kivonat.
p ugy kszittessk az sszezzott
des gykrbl
e\er grammbl 1000
mint a taraczk-kivonat.
Digitized by
189
4000
1000
3000
Digitized by
190
Ebvszmag-kivonat.
200
Mkony-kivonat
szdz grammot
100
Keserfa-kivonat.
Digitized by
191
200
100
800
Digitized by
192
kts\\tven grammot
250
! Rheum-kivonat
Rhabarbara-kivonat.
p ugy kszittessk a Rheum-gykrbl
hroms\d\ grammbl 300
mint a Taraczk-kivonat, a vonat azonban kiszaritand.
Tengeri hagyma-kivonat
p ugy kszittessk a szritott
Tengeri hagymbl kts\\ grammbl
mint a sisakvirg-kivonat.
Digitized by
200
193
250
200
13
Digitized by
194
Anyarozs kivonat
Ygy : sszezzott anyarozsot
70 szzalkos borszeszt
hromszoros mennyisget.
Hagyd llani gyakori sszerazas mellett huszomigy
rig. A kpzdtt ledkrl letlttt folyadkot szrlzd
s vizfrdn sr vonat-sszllsra prold be.
Pitypang-kivonat
Ep ugy kszittessk egyenl mennyisg szritott
Pitypang-gykr s levlbl
mindegyikbl hromszd% grammbl 300
mint az ezeijffl-kivonat.
A vonat folykony llomny legyen.
Digitized by
195
triplam quantitatem
Stent saepius conquassando per vjginti quatuor horas. Sedimento deposito liquor filtretur et in balneo
aquae ad extracti spissi consistentiam evaporetur.
13*
Digitized by
196
Vidra eleczke-kivonat
Gyknke-kivonat
Higitott borszeszt
tiz grammot
Digitized by
10
197
400
Aquae communis
grommata quadringenta
400
10
Digitized by
198
Old fei :
200
ktszdz grammban
adj hozz:
Digitized by
199
Solve in
200
Adde :
q. s.
ad perfeclam praecipitationem.
Praecipitatum aqua fervida quam optime elue, filtra
et perfecte sicca dein in crucibulo fortiter candefactuin
redige in pulverem subtilissimum. Pulverem ingere in
tubum ferreum aut vitreum, qui per fornacem e lamina factum horizontaliter transit. Junge unum finem
tubi cum apparatu Hydrogenii, alter vero sit cum tubo
deorsum inflexo et in aquam orificium habente conjunctus
Postquam apparatus gase Hydrogenio perfecte plenus
esset, candefiat carbonibus ad lenem candescentiam usque
dum vapores e tubo aquosi adhuc evolvuntur et refrigeretur ex integro ferrum reductum in torrente gasis Hydrogenii.
Gas Hydrogenii in hoc processu e Zinco et acido
sulphurico diluto evolvatur, et ad perfectam purgationem
per tubos U formam habentes derivetur, quorum primus
Kalium hydro-oxydatum, secundus frusta Lapidis pumicis, solutione Cupri sulfurici humectata, tertius Calcium
chloratum contineat.
a-
Digitized by
200
Tejsavas vas.
, 3H2O 288.
Vaspor.
Fe - 56.
Digitized by
201
1000
Sacchari
Ferri pulverati
aa grommata quinquaginta
50
inixta sepone in loco tepido per 810 dies, subinde agita
et sachari novam portionem adde, quamdiu fernim lacticum nascitur, quod pulvere crystallino viridulo deposito
dignoscitur. Dein miscella ebulliat et adhuc fervida filtretur in vas bene claudendum.
Quodsi sub refrigeratione crystalli non amplius increscunt, liquorem decanta, crystallos collige, cum parva
aquae frigidae quantitate lava, charta bibula involutas
lenissimo calore sicca et contritas in pulverem serva in
vase bene clauso.
Sit pulvisflav-escens,saporis styptici subdulcis, in
partibus 48 aquae frigidae, 12 fervidae solvatur in spiritu vini insolubilis sit.
Ignitus vaporem densum acidum evolvit oxydum
ferri relinquens.
Digitized by
202 -
Jegeczedett vaschlorid.
Jegeozedett vaehalvag.
Vaschlorid-oldat
Vaehalvag-oldat.
Vgy: Jegeczedett vaschloridbl
Leprolt vizbl
egyenl slyrs\eket
Elegyitsd.
Az oldat fajslya 1*26 legyen.
Digitized by
203
Solutio ejus acida aqua hydro-sulfiirata praecipitatum ne deponat. Eadem solutio natrio hydro-oxydato
praecipitata et filtrala ammonio hydro-sulfurato ne turbetur.
Servetur in vasis bene clausis loco sicco.
parte aequali.
Digitized by
204 -
Knsavas vas.
FeSO47H2O = 278.
Pfrny.
Pfr&nygykr.
pftrny, majdnem'egsz Europa
hegyee vidkein. Pfrnyok.
Gyktrzs, klnbz nagysg, harmadfl centi-
Digitized by
205
150
Aquae communis
grammatibus sexcentis
600
Immitte
Ferri in
filis
grammata centum
100
Solve caute, ut exigua pare ferri insoluta remaneat,
sub fnem solutionem promove leni adhibito calore. Solutioni dilutae adde:
Digitized by
206 -
200. Foeniculum.
des kmny.
des kmnymagvak.
des kmny, dli Enrpban honoe, nlunk
tenyeztik. Ernysek.
Gymlcs (buracsenk), hosszdad, hengerded,
barns vagy zldes szn, krlbell ngy millimeter
hossz, a gymlcsfelek legtbbszr kettvltak, tbordsak, a bordk halavnyabbak, a barzdk szlesek,
settebbek, sajtsgos szag, deses z, rgva a nyelvet
cspi.
Gyantanlkli szennalevl.
szdz grammot
Digitized by
100
ridis, paullatim cinnamomei, instructum fasciculis vasorum majusculisad annulum interruptum dispositis, superfcie tota dense petiolorum stipitum, residuis secundis,
adscendentibus, angultis, camosis, extus atrofuscis, intus
viridibus et squammis paleaceis fuscis et radicibus tenuibus ; sapore e dulci subamaro, odore peculiari subnauseoso.
Fodiatur autumno et ne ultra annum servetur.
Ad pulverem parandum rhizoma a petiolorum residuis squamisque et radicibus liberatimi una cum reliquiis
petiolorum deguptis caute siccetur et pulvis viridis in
vasis bene obturatis luci imperviis servetur ; pulvis cinnamomei coloris rejiciatur.
200. Foeniculum.
Foenlonlum officinale Alitane, pianta Europae
meridionali*, apud noe oulta. Umbelliferae
Joes,
Fructus (diachenia) oblonga teretiusculi (Semen
Focniculi), coloris subfusci vel subviridis, circiter quatuor
millimetra longi, mericarpiis duobus, plerumque discretis, quinque-costatis, costis pallidioribus, sulcis latis obscurioribus, odoris peculiaris, saporis subdulcis, manducati linguam paullum urentes.
100
Digitized by
208
90 szzalkos borszeszben
kell tnennyisgben
azutn sajtold ki s szrtsd meg.
202. Galbanum.
203. Gailae.
Gubacs.
Digitized by
209
Macera per 24 horas cum
s. q,
202. Galbanum.
Gummiresina Galbanum.
Galbanum offloinale Don. et ferola erubeaoens Boissier, Persidis Inoola. Umbelllferae.
Gummiresina. Massae e subviridi vel subfusco luteolae, manus calore emolliendae, aestate facile diffluentes, frigore fragiles, paulum splendentes, granis vel frustulis saepe intermixtis, coloris albidi vel luteoli, saporis
amari, odoris gravis subnauseosi. Galbanum solvitur pro
parte in spiritu vini, trita cum aqua emulsionem largitur.
Eligatur merces purior granis vel e massis constane,
quibus plurima grana pura insunt. Grana sicca, subflava,
intus albida, olei aetherei minorem copiam continente
quapropter praeferenda non sunt.
203. Gallae.
Gallae Halepenses. Gallae Querous turoioae.
Excrescentiae ictu Cinipis Gallae tinctoriae
Olivier in gemniis foliiferis Quercus infectoriae
Olivier et aliarum aifmium speciemm ortae, subglobosae verrucosoechinatae, aepe foramine praeditae,
u
Digitized by
210
204. Gentiana.
Tarnics.
Srga Tarnice es pannoniai Tarnice. Nvnyek, melyek Kzpeurpa havasi s havasalatti rtein tenysznek. Tarnicsflk.
1. A srga vagy nagyobb Tarnics gykere legtbbnyire klnbz nagysg darabokban kaphat, leginkbb hosszban metszett, rnczos, gyrszer, egymshoz kzelitett rnczokkal, kivl srgs vagy verhenyesbarna, bell verhenyes vagy narancsszer barns, szritva
trkeny, gyakraii szivacsos, rdes trs, a kreg vkony, a vastag s hsos ftl settebb gyr ltal klnvlasztva.
2. A veres Tarnics gykere, a pannoniai Tarnicsbl val, mely az osztrk havasokon s a Krptokon
'gyjtetik, egsz metszetekben kaphat, harnt gyrkkel,
melyek fell elmosdvk vagy hinyzanak, hosszukban
rnczosak, settebb barna sznek.
Mind a kt gykr cseklyszag, ze kezdetben deses, ksbb felettbb keser, torokhoz sokig tapad,
Vasas golyk.
Vgy: Vasport
Borkport
negyven grammot
kts\\ grammot
Digitized by
40
200
211
ponderosae, durae, coloris e subviridi cinerei vel obscurioris vel pallidioris, manducatae adstringentes.
Rejiciantur gallae leves, spongiosae, laeves sic dictae
germanicae.
204. Gentiana.
Gentiana lutea Linn., et Gentiana pannonioa
Scop., pianta in prati alpini et subalpini
Europae mediae epontaneae. Ctentianeae
Juee.
1. Radix Gentianae luteae seu majoris sistit
plerumque segmenta diversae magnitudinis, plerumque
longitudinaliter secta, rugosa, rugis annularibus approximatis, extrorsum subflava vel e subrufo fusca, introrsum e rubro vel ex aurantiaco subfusca, exsiccata fragilia, saepe spongioso-porosa, fractura aspera, cortice
tenui, per annulum saturatius tinctum a Ugno crasso,
carnoso separato.
2. Radix Gentianae rubrae e Gentiana pannonica Scop. in alpibus nostris et in Garpathis collecta, occurrit in segmentis integris, annulis transvei-sis, superne
obsoletis vel nullis, longitudinaliter rugosis, profundius
fuscae coloratis
Odor utriusque radicis debilis, sapor primum subdulcis, deinde amarissimus, faucibus diu haerens.
40
200
14
Digitized by
. 212
Keverd vasserpenyben.
Kznsges vizzel ppnem tmegg pllitsd gyakri. kavars s az elprolg viznek lassanknti ptlsa
mellett, mig a vas, mennyire lehetsges, felolddott, s
a tmeg egynem, sszefgg fekets zld s forr vizben
legnagyobb rszt oldkony ppet kpez.
negyven grammosokat
40
melyek igen gynge hnl kiszritva s viaszos papirba gngylve, jl zrt ednyben tartassanak.
Feketk, fnylk, vaszek legyenek; nyolcz rsz
brr vizzel csekly oldatlan maradvny htrahagysaval fekets zld szn elegyet nyujtsanak.
206. Gliceriniim.
Zsird.
Olajd.
C 3 H 8 O 3 = (C3H5)(OH)3 == 92.
Szntelen, szagnlkli szi*pllomny tltsz falyadk, des z, kmhatasa kznys, vizben s 90%-os
borszeszben minden viszony szerint oldhat. Fajslya
125. A vizoldat sem sskasawal, sem chlorbariummal,
sem lgenysavas ezsttel, sem kiiknenyvizzel meg ne zavaroc(jk. Natrium hydroxyd-oldattal elegyitve s felfzve
sznt ne vltoztassa. Magasabb hmrsknl rszben
lelbomolva, csaknem ma rad k nel kill elprolog.
Digitized by
213
206. Glycerinum.
C3H8O3 - (C3H5) (OH)3
Liquor consistentiae syrupi, limpidus, coloris et odoris expers, saporis dulcis, reactionis neutrius, in aquae
et spiritus vini 90% quantacunque copia solubilis, pond.
spec. 1*25.
Solutio aquosa nec acido oxalico, nec baryo-chlorato, nec argento nitrico, nec aqua hydro-sulfurata turbetur. Cum natrio hydro-oxydato soluto mixtum et ad
ebullitionem calefactum colorem ne mutet. Sub calore
fortiori partim decompositum evaporet, fere nihil residui
relinquens.
Digitized by
214
2.07. Gramen.
Taraczk.
Taraozkgykr.
Taraozkbuza, tflen, svnyeknl s szantfldeken igen gyakori. Fvek.
Gyktrzs. Fldalatti, msz, igen hossz, elgaz,
kt millimeter vastag, hengerded, gcss, halavny szalmasarga, gykerek csak a gcsk helyein, hvelyes, bell
res, des z.
Tavaszkor sassk, mieltt hajtana, s a gykerek lemetszetvn, megszritva ttessk el.
208. Quajacum.
Guajk.
Ouajak-g^yanta.
Orvosi Guajkfa, forrvi Amerikban, kivalt
az AntiUkon tenyszik. Zygophylleaflk.
Gyanta, idomtalan darabokban, zldes vagy verhenyes-bama, trkeny, a trs rdes, fnyl, a szegletekeh zld, tltsz, melegitve benzoszag, lenyit anyagok ltal zldes vagy kkes szn lesz, borszeszben s
Digitized by
215
207. Gramen.
Tritionm repene Linn., Agropyrum repene
Beauvois, herba ad viae, sepes et in agris
frequentissima. Gramineae Juss.
Rhizoma (Radix Graminis). Stolones subterranei,
longissimi, ramosi, ad duo millimetra orassi, teretes, nodosi,
coloris pallide straminei, ad nodos tantumradicibusobsiti,
vaginati, intus fistulosi, saporis dulcis.
Fodiatur vere, antequam culmi prodierint et resectis radicibus siccatum servetur.
208. Guajacum.
CKunmi Cfoajaoi. Resina Chiajaoi. Guajaoum
nativnm. Guajaoum officinale Linn., arbor in
America tropioa, imprimis in inenlis
Antillanie oresoene. Zygophylleae B.
irown
Resina in frustis difformibus, e subviridi aut subrubro fusca, fragilis, fractura aspera splendente, ad angulos
colore viridi diaphana, calefacta odoris benzoini, substantiis oxydantibus colore viridi vel caeruleo tincta, in
spiritu vini et liquore kalii hydro-oxydati solvitur.
Cave, ne adulterata sit resina Colophonio, quae separetur, si ad resinam guajaci in spiritu vini rectificatissimo solutam et aqua praecipitatam natrium hydrooxydatum solutum copia abundante addideris.
Digitized by
216
209. Guaran.
Guarana-tszta.
Paullinia sorbilis Mart., Brasillban honoe
fa. Sapindaoeak.
Szilrd tmeg, leginkbb plcza-, ritkbban lepnyvagy gmbalak, ll pedig napon szritoit s porr trt
csupaszmagvakbl, melyek vizzel tsztav gyrattak, s
napon vagy fstn. megszrittattak. Barnsfekete, kemny, trse majdnem egyenes, csekly fny, bell nem
rtkn egyes magvakkal, vizben rszben oldhat. Sajtsgos szag, fanyar s kesernys, csokoldhoz hasonl z.
ara
Arab mzga.
rzke-mzga.
Aoaoia Seyal Dolile, A. ehrenbergiana et a.
tortili Hayne, ezaki Afrika pusztaegain
tenyezik. rzkeflk.
A kregbl magtl kiszivrg, a leTeg'n meg-
Digitized by
217
*
209. Guaran.
Fanllinia orbilis Mart., arbor in Brasilia
indigena. Sapindaoeae Jnee.
Massae solidae (Pasta Guaran Paullinia) potissimum sub forma baculorum, rarius placentarum vel globorum a seminibus nudis sub sole siccatis, pulveratis,
cum aqua in pastam formatis et in sole vel fumo siccatis constantium. Sunt coloris fusconigri, durae, fractura
ut plurimum plana, nitoris exigui, interne non raro
singola semina includentes, in aqua pro parte solubiles,
odoris proprii, saporis adstringentis, subamari chocolatae
similis.
Digitized by
218
Gutta percha.
tl megszabadittatk.
1212. Gatti.
Gutti mzga.
Hebradendron oambogioidee et Xanthoohymnm ovalifolium Roxb., forrvi Azsiban,
kiTlt Chinban tenysz fa. Clusiaoek.
Mzgs gynta, tmtt, trkeny darabokban
r
213. fflrudo.
Nadly.
Orvosi Nadly (Hirudo medicinalis Linn.) s mfltermi Nadly (Hirudo officinalis Linn.), a Gyr-
Digitized by
219
f 212. Slitti.
Gommi Guttae.
Hebradendron oambogioidee et Xanthoohymnm ovalifolium Boxb. ; arboree in Asia tropioa imprimie in China oreeoentee. Clusiaoeae I^indl.
Gummi resina occurrit in frustis compactis, fragilibus, circa angulos paullum diaphanis, fractura conchata, cerae instar nitentibus, coloris aurantiaci, tritis
citrini, madefactis laete flavi, inodoris ; manducatis initio
sapore vix ullo, demum subdulci, os urentibus.
Caute serva.
213. Uirudo.
Hirndo medicinalis et Hirado officinali^
Lini. Vermes. (Qassis Annuiata ordo: Discophora,
Digitized by
220
214. Hydrargyrum.
Higany.
Knes.
= 200.
Ne legyen tapad. Idegen fmeket ne tartalmazzon ;
utols esetben az elprlsnl nem illan el maradk nlkl.
Digitized by
221
Familia : Hirudinaceae Grube) in lacubus, stagnis et rivulis totius Europae obvii, hermaphroditi, corpore oblongo
subdepresso nudo, annuls numerosis, ore suctorio mutabili, maxillis tribus semicircularibus, radiatim dispositis,
dentibus minutissimis numerosis armatis oculis simplicibus decem, acetabulo suctorio terminali.
Hirudo medicinali^, etiam germanica dieta,
dorso obscure olivaceo, striis sex longitudinalibus laete
ferrugineis nigro punctatis, abdomine subviridi-luteolo,
maculis irregularibus nigris, margineque nigro.
Hirudo officinalis, sic dieta hungarica, in Europa
meridionali, praesertim Hungaria frequentior, fusco-nigricans, vel nigricante viridis, dorso striis sex longitudinalibus ferrugineis haud punctatis, abdomine olivaceo immaculato, linea utrinque marginali nigra notato.
Haemopis Sanguisorba. Savigny, ob dentes obtusos, haud numerosos, ad vulnerandam cutim, adeoque
ad usum medicinalem inepta, a prioribus utplurimum
distinguitur corpore majore, dorso irregulariter punctato
haud lineato, abdomine obscure colorato.
214. Hydrargyrum
Hg = 200
Ne sit adhaerens, nec metallis alienis inquinatum,
quod destillatione non ex integro evaporai.
Digitized by
222
Higanyammonium - chlorid.
(HgH2N)Cl = 251*5.
Vgy: Higyanychloridbl
tven grammot
50
e\er grammban
A leszrt folyadkot folytonos kevers
kzben elegyitsd :
Animonival
hetvent grammban
1000
old fel:
Leprolt vizben
75
A szrln sszegytijttt, kevs hicleg vizzel kiinosott s kisajtolt csapadkot stt helyen szritsd meg.
Digitized by
223
Ammoniae
grammatibus septuaginta quinque
75
Praecipitatum filtro collectum, parva aquae destillatae frididae copia lotum et expressum in loco obscuro
siccetur.
Sit albissimum, in tubo probatorio calefactum ex
integro volatile, cum natrio hydro-oxydato soluto mixtum et calefactum colorenti in flavum mutet, et ammoniam exhalet.
Digitized by
224
Mar higanychlorid.
Mar higanyhalvag.
HgCl 2 -271.
Jegeczes, nagyon fmz tmeg, 16 slyrsz hideg,
40
hatszdz grammban
uzutn nlsd a folyadkot oly oly oldatba
mely :
Jodkalimnbl
tven grammbl
600
Digitized by
50
225
40
Solve in
600
50
15
Digitized by
226
Leprolt vzbl
kts\\ grammbl
200
kszlt.
Jl sszerzva az elegy mindaddig lljon, mig a csapadk lelepedett. Utbbit mosd ki jl leprolt vizzel s
szritsd meg kznsges hmrsknl. Jl zrt ednyben
tartassk el.
Skarlat vrs por legyen, mely borszeszben s higanychlord vagy jodkalium tartalm vizben tkletesen
feloldhat. Hevitsnl elbb olvadjon meg, azutn illanjon el, maradk nlkl. Gze, ha lehtd, srga, jegeczes tmegg srdik meg, mely ksbb vrs szint vesz
fel. Leprolt vizzel sszerzva s a folyadkot leszrve,
ez sznsavas ammonium ltal legkevsb se zavarodjk meg.
Szelid higanychlorr.
Fellengitett higanyhalvaoe.
Digitized by
227
in Aqnae destillatae
grammatibus ducentis
200
paratam.
Intime mixta steht, donec praecipitatum subsederit,
quod aqua destillata optime lotum sub temperatura ordinaria siccatum servetur in vase bene clausa
Sit pulvis laete coccineus, in spiritu vini fervido nec
non in aqua, quae Kalium jodatum vel Hydrargyrum
bichloratum solutum tenet, ex integro solubilis. Calore liquescat et ignitus plane avolet, emittens vapores
sub refrigeratione in crystallos flavas coguntes, quae postea colorem rubrum induunt. Cum aqua destillata conquassatus liquorem praebeat, qui fltratus Ammonio
carbonico addito ne nimis turbetur.
Digitized by
228
Srga higanyjodr.
Higanyiblaoe.
Hg22 = 654.
Vgy: Higanybl
ti\enhat grammot
16
Jdbl
tiz grammot
10
Nedvesitsd meg mindkettt 90%-os borszeszszel s
vegmozsrban drzsld mindaddig, mig a fmgolycskk egszen el nem tntek ; gondoskodjl azonban arrl,
hogy drzsls kzben a tmeg nedves maradjon. Vgl
mosd ki forr borszeszszel, szritsd meg stt helyen s
tartsd el oly ednyben, melyen a fny keresztl nem hat.
Zldes sarga, vizben s borszeszben oldhatlan por
legyen. Hevits ltal teljesen illanjon el. A fny behatasa
ltal nagyon megszrklt vagy megfeketedett kszitmny
vettessk el.
Srga higanyleg.
Vgy: Higanyehloridbl
szz grammot
Digitized by
100
229
100
Digitized by
230
old fei :
hatszdz grammban
600
a megszrlzett folyadkhoz adj tiszta tltsz oldatot, mely
Kalyumhydroxydbl
negyvent grammbl
45
s leprolt vizbl s\\tven grammbl 150
kszlt.
A tmadt csapadkot gyjtsd ssze szrln, mosd
ki tkletesen leprolt vizben, sziitsd meg stt helyen
s tedd el.
Narancssrga por legyen, mely vizben oldhatlan,
higitott ssavban knnyen oldhat. vegcsben hevitve
barna-vrs gzk fejldse nlkl lenyt s higanyt keletkeztessen, maradkot ne hagyjon.
222. Hyoscyamus.
Csalmatok. '
Belndek.
Fekete Csalmatok, ktvi nvny, szemtdombokon nlnnk gyakori. Csncsorflk.
Levelek, tojsdad-hosszasak, blsen fogazottak,
pelyhesek, undorit bdit szagak. Virgzskor szedes-
Digitized by
231
Solve in
Kalii hydro-oxydati
grammatibus quadraginta quinque
45
in Aquae destillatae
grammatibus centum quinquaginta 150
paratam.
Praecipitatum inde ortum filtro collige, aqua destillata perfecte elue, demum in loco obscuro siccatum serva.
Sit pulvis aurantiaco-flavus, in aqua insolubilis, in
acido hydro-chlorico diluto facile solubilis ; in tubo vitreo
ignitus oxygenium et vapores hydrargyrosos, minime
rutilos prodat, residuum nullum derelinquens.
grommata triginta
grommata decem
30
10
f 222, Hyoscyamus.
Hyosoyamus niger Linn., pianta bienni, in
rnderat obvia, apud noe frequene. Solanaoeae Bartling.
Folia ovato-oblonga, sinuato-dentata, villosa, odoris
nauseosi, narcotici. Colligantur, quum pianta florescit.
Caute neve ultra annum serventur.
Digitized by
232
223. Ichthyocolla.
Halenyv.
Viza Tok (Accipenser Hnso Linn.) s a Tokoknak egyb fajai (csillagos Tok-Accipenser stellatila
Pali., sima Tok-Accipenser glaber Heck., szrke
Tok-Accipenser Schypa Glden, sto.) a Zomncosok
(Ganoidei) rendjbe s Tokflk (Accipenserini) csaldjba tartoz halak, melyek a fekete s kaspi tengert s
az e tengerekbe szakad folyamokat lakjk.
Az szhlyagnak bels hrtyja ztats aliai a kls
rostos hrtytl elvlasztva, megtisztitva, kiszritva s
klnfle alakban sszehajtva lanlalak gytirkk, vagy
vkony fehres tltsz, igen szvs, szag- s znlkli
lemezekk idomitva fordul el, melyek forr vizben s
borszeszben csaknem egszen felolvadnak ; az igen ragads oldat tmnyits s kihls ltal sr kocsonyt
kpez.
Hashajt forrzat
huszont grammot
Digitized by
25
233
Semina e capsulis operculatis collecta, minima,
orbiculari-sub-reiiiformia, compressa, reticulato-rugosa,
cinereo vel ochroleuco-fiisca ; odoris nullius, saporis
amari cum quadam acrimonia. Nonnisi bene matura,
operculo capsulae ad tactum secedente legantur.
223. Ichthyocolla.
Accipenser Huso Linn. (Classis: Pisces, Ordo:
Ganoidei, Familia: Accipenserini) aliaeque species
Accipenserum (Accipenser stellatile Pali., Accipenser glaber Heck.) Accipenser Schypa (Gueld. etc.)
mare nigrum, caspicum fluminaque in ea aquas effundentia inhabitantes.
Tunica interior vesicae natatoriae maceratione a
tunica exteriore fibrosa separata, depurata et siccata, in
varias formas redacta; sistit annulos lyriformes vel lamellas tenues albidas, pellucidas, tenacissimas, inodoras,
et insipidas, in aqua fervida et spiritu vini ex toto fere
solubiles, solutione glutinante concentrata et refrigerata
in gelatinam spissam abeunte.
25
Digitized by
234
Kznsges forr vizet
200
ktszz grammot
Negyed rai pllits utn a szredkben
oldj fel
harminczt grammot
35
10
tiz grammot
hrom grammot
s\\hatvan grammot
ztasd gyakori kavars mellett tizenkt
rig, ezutn szrd meg, s forrald fel.
160
160
t 226. Ipecacuanha.
Hnytat gykr.
Cephalie Ipeoaonanha Willd., Brasilia fiatai
erdeiben tenysz nvny. Bnzrflk.
Gykr, hajladoz, kt egszen ngy millimeternyi
vastag, mindkt fel megvkonyodva, srn ll, nem
Digitized by
235
infonde per quadrantem horae cum
Aquae commnnis fervidae
grammatibus ducentis
In colatura solve
200
35
240
10
160
160
f 226. Ipecacuanha.
Cephalis Ipeoaouanha Willd., pianta in silvie primaevie Braeiliae oresoena. Rubiaoeae
Joes.
Radix flexuosa, duo ad quatuor millimetra crassa,
in utramque partem attenuata, annulis densis, incom-
Digitized by
236 -
227. Iris.
Nszirom.
Firenze! nszirom gykere.
Firenze! nszirom s halavny D., Europa
dliebb tjain honos, s fels Olaszorszgban
kivllag tenyeztik. Nsziromflk.
Gyktrzs lehmozva, kevss nyomott, szilrd,
kemnyj klnbz hosszsg, majdnem ngy centimeter szles, tagolt, als felletn a lemetszett gykerek
helyeiti hegyes, fehres szn, gyakran buzognyalak
gakkal keverve, ibolyaszagot raszt.
t 228. Jalapa.
Jaiapa gykr.
Digitized by
237
pletis, torosis verrucosa, cortice crasso, corneo, extrorsum obscurius vel pallidius fusco, iutrorsum subfusco,
facile a Ugno tenui albido separando ; odoris mucidi, ingrati, saporis nauseosi, amari, subacris.
In parando pulvere lignum internum, quod circiter
quartam ponderis partem effcit, remaneat atque rejiciatur. Radix caute servetur.
227. Iris.
Irle fiorentina Linn., et Iris pallida Lamarok,
in Europa australiore indigena et in Italia
superiore imprimis oulta. Irideae Juss.
Rhizoma (Radix Ireos florentinae) decorticatimi,
paullum depressum, solidum, durum, variae longitudinis,
ad quatuor fere centimetra latum, articulatum, latere inferiore radicibus resectis cicatricatum, coloris albidi, saepe
ramis clavatis mixtum, odorem violarum spargens.
f 228. Jalapa.
Ipomoea purga Hayne; pianta in montibue
mexioanis indigena. Convolvulaoeae Juss.
Tuber (Radix Jalapae) vel globosa vel piriformia
vel oblonga, variae magnitudinis, integra aut dissecta,
compacta, ponderosa, extus rasca, rugosa, in rugis resina
Digitized by
238
229. Jodum.
Jd.
Iblany.
J 2 =254.
A dlny rendszerhez tartoz, tbbnyire lemez alak,
fmfny, fekets szrke, egszen szraz jegeczek. Vizben kevss jdkalium oldatban, borszeszben, aetherben
barna sznnel, chloroformban biborvrs sznnel tkletesen oldhatk. Hevits ltal teljesen iUaojon el.
vakocyl a vizzel megnedvesitett jd beszerzstl.
230 Juniperus.
Borka.
Fenymagvak.
Kznsges Borka, oeerje, hegyeinken.
Toboztermk.
Gymlcs, gnibly, borsnyi, hsos, hja kiv
fekete ibolyaszn, fnyl, szrtva feketebams ; gyur
mja lgy, vgl szivacsos, zldesbarna; csonlkemny
Digitized by
239
229. Jodum.
m
J2 - 254.
Sistit crystallos rhomboideas, plerumque lamellares,
metallice splendentes, nigro-griseas, plane siccas, in aqua
parum, in solutione Kalii j oda ti, nec non in spiritu vini
et aethere colore fusco, in chloroformio colore purpureo
perfecte solubiles. Calefactae ex integro avolent.
Cave, ne jodum aqua humectatum emas.
230. Juniperus.
Baooae Juniperi.
Janipenie oommanie Linn., fratex vel arbnae apnd noe montloola. Coniferae Joes.
Frnctus globosi (Baccae Juniperi), pisi magnitudinis, carnosi, integumento exteriore nigro-violaceo, nitido, insiccatis nigro fuscente; parenchymate pulposo,
Digitized by
240 -
Eczetsavas kalium-oldat
KG2H3O2 = (G2H3O)OK = 98* 1.
70
Bromkalium
Hamanybzeg.
KBr119-1.
A kbalak, szntelen, szagnlkli jegeczek csps
sszek, vizben knnyen, borszeszben nehezebben oldhatk. A vizoldat chlorviz aliai vrsbarna szn lesz s
Digitized by
241
m
Digitized by
242 -
Digitized by
Digitized by
244 -
bariummal csak gyenge zavarodst adjon. Ssawal telitve, knhydrogenviz ltal csapadkot ne idzzen el s
stt sznt se vegyen fei. A vizoldat knsavas vas-oldattal
s egy csepp vaschlorid oldattal elegyitve azutn ssavval
megsavanyitva, sem kk sznt, sem kk csapadkot ne
keletkeztessen.
Egy gramm sznsavas kalium leprolt vizben feloldva s 14*4 kbcntimeter lgmr folyadkkal elegyitve, felforrals utn mg gvnyes hats folyadkot
adjon.
grammot 100
Leprolt vizbl
kts\\ grammot
200
A szrlzett folyadkot tedd oly srv, hogy fajslya 1*33 legyen s tartsd el.
Chlorsavas kalium.
Halvanysavae hamany.
KG1O3 122-6.
Lemez vagy tbla alak, az egy hajls rendszerbe
tartoz jegeczek, melyek krlbell 16 slyrsz hideg s
2 slyrsz forr vizben oldhatk.
Digitized by
245
100
200
1*33
Digitized by
246
Kaliumhydrat
Mar hamany vizegy.
KOH-56-1.
nyers sznsavas kaliumbl elllitott rudakba
Digitized by
247
Digitized by
248
Felmangansavas kalium.
KMnO 4 =1581.
Jodkalium.
Hftmanyiblag.
KJ= 166-1.
Kbalak, szin s szag nlkli jegeczek. A levegn
3
vltozatlanok, / 4 slyrsz hideg vizben, 6 slyrsz 90
szazalkos borszeszben oldhatk. A vizoldat kznys
hats legyen, igen hg ssawal jdot ne vlaszszon ki ;
chlorbarummal alig zavai*djk meg. A csapadk, melyet
lgenysavas ezst elidz, ammonival sszerazva s le-
Digitized by
249
Digitized by
250
Lgenysavas kalium,
Saltrom.
KNO 3 =1011.
Hasb alak, lgll jegeczek, 3 slyrsz hideg
0*4 slyrsz forr vizben oldhatk. Az oldat lgenysavas
ezst hozzadsra csak kevss zavarodjk meg, de
csapadkot ne adjon.
Digitized by
251
Digitized by
252
Borksavas antimon-kalium.
Hnytat bork.
= 343*1.
Knklium.
Hamanyknmj.
Vgy: Knvirgbl
tven grammot
50
100
Digitized by
253
50
Digitized by
254
Knsavas kalium.
K 2 SO 4 = 174*2.
Tmr hasbos jegeczek vagy jegeczes krgek, melyeknek hatszg cscsai letompitvk ; a levegn llandak, lakmusz papirra h;tts nlktiliek, 9 slyrsz hideg
s 4 slyrsz forr vizben oldhatk.
A vizoldat knhydrogenviz aliai ne zavarodjk meg.
Digitized by
255
perfecte solvatur. Tum massam in mortarium effasam et
refrigeratam in vase bene claudendo reconde.
Sit coloris e fsco citrini, in aqua et spiritu vini
solubile.
Digitized by
256
tvent grammot
55
Old fei :
Leprolt vizben
kts\a\ grammban 200
A porczelln csszben felmelegitelt oldathoz adj
lassanknt folytonos kevers mellett:
248. Kamala
Ramala,
Kutyatejflk.
A Rottlera niirgyei a gymlcsburkon jnnek
el, innt gyjtve, flig gynts, tglaszn port kpez-
Digitized by
257
248. Kamala.
Rottlera tinotoria Bozb. ; arbor Indlae orientalie. Eaphorbiaoeae R. Br.
Glandulae Rottlerae indumentis fructuum insidentes collectae sistunt pulverem subresinosum, colore
17
Digitized by
258
249. Kreosotnm.
Kreosot
250. Kusso.
Brayera virgai.
Brayera anthelmintioa Kunth, Abyseinia hegyein tenyez fa. Rzeaflk.
Bugavirgzat, ntfi, igen tmtt, nagyon szt-
Digitized by
259
-f
laterum, constantem ex glandulis minutis depresso subglobosis, vesiculas clavatas, balsamo repletas continentibus. Sit a pilis minutis stellatis semper immixtis, multo
levioribus, quantum fieri potest, et ab arena liber.
249. Kreosotum.
Sistit liquorem oleosum, initio decolorem, dein flavescentem, odoris empyreumatici fortis, peculiaris; solvitur in 100 partibus aquae, facillime in spiritu vini et
aethere ; versus temperaturam 203 ebullire incipit ; pondus spec. variat 1*0371*086. Solutioni ferri sesquichlorati colorem caeruleum non tribuit, verum accedente
spiritu vini color intense viridis enascitur; sub temperatura 20 in massam solidam non abit.
250. Kusso.
Brayera anthelminthioa Kunth, arbor in
Abyeeiniae montibne indigena. Roeaoeae
Lindley.
Paniculae femneae (Flores Brayerae, Flores
Kosso) densissimae, ramosissimae, villosae, multiflorae,
floribus bibracteatis, peryginis, plus minusve defloratis,
bracteis subrotundis sepalsque exterioribus (quatuor vel
quinque oblongis, circiter centimetrum longis, membranaceis, reticulatis, rubentibus vel subviridibus, hyanthio
brevi, turbinato, villoso insertis; saporis nauseoso-subamar i. A ramis crassioribus liberatae in vasis bene clausis, luci imperviis serventur.
17**
Digitized by
260
t 251. Lactucarium.
Saltanedv.
Kznsgee Salata, a nlnnk tenysztett novnyek kztt igen emeretee. Osezetett.
virgak.
Tejnedv, levegn megszradva, rendetlen idom
darabokban, melyek borsnyi vagy mogyornyi nagysgak, vegyest srgsbarna s szenyes-zld sznek, homlyosak, trkenyek. Sajtsgos szag, kevss mkonyhoz hasonl; cspses-keser z. Vizzel zavaros
oldatot kpez, borgnyben s borszeszben csak rszben
oldhat.
Mg el nem viragzott nvnybl gymlcsrskor
gyjtetik, reggel a szrak s a levelek hmjt harntl
bemetszvn, s a megsrsd cseppeket dleltti rkban
sszeszedvn, minek megtrtntvel azok enyhe hnl
szrittassanak meg.
Azon nedv, mely az egsz nvny kisajiolsbl llttatik el s penszes, vettessk vissza.
Jl zrt ednyekben tartassk.
Vrk.
Veree terme vaeleg.
Vaslegben ds svny, szilrd, rostos-sugaras ve
. res porr trhet.
A kn-halvanysav rntsekor ne pezsegjen, nem-
Digitized by
261
f 251. Lactucarium.
Laotuoa sativa Linn., pianta inter otdtas
notissima. Compoeitae Vaillant.
Saccus lacteus, aere induratus, prostat in
frustis rregularibus pisi vel nucis avellanae magnitudine,
colore e flavo ftisco et sordide virescenti mixto, opacis
friabilibus. Odor peculiaris, aliquomodo opio similis, sapor subacri-amarus. Cum aqua solutionem turbidam
praebet, in aethere et in spiritu vini e parte tantuni solubile.
Colligitur e pianta nondum deflorata fructum maturescente, mane caulis ac foliorum epidermide transversim incisa, atque lacrymis spissescentibus horis p
meridianis collectis, leni deinde calore penitus exsiccatis.
Ex integra pianta pressione obtentum et mucidum
rejiciatur.
Servetur in vasis bene clausis.
Digitized by
262 -
253. Lauras.
Babr.
Babrbogyk.
Nemee Babr, a fldkzi tenger vidkein
tenyez rkzld fa. Babrflk.
Gymlcs, csontar, szraz, tojsdad, rncos, bar-
254. Lavandula.
Lavandula.
Digitized by
263
253. Laurus.
Lauras nobilt Linn., arbor semperviren*
regionie mediterraneae. Lanrineae Vent.
Fructus (Baccae Lauri) sistunt drupas siccatas,
ovales, rugosas, e fusco nigras, minoris cerasi magnitudine, mesocarpio tenui, putamine chartaceo, ex fusco
rubro ; semine in cotylas duas fere hemisphaericas, oleosocarnosas, subfuscas facile secedente; odoris peculiaris,
saporis oleosi, amari.
254. Lavandula.
Lavandaia officinali Chaix, pianta in Europa
australi spontanea, in hortie apnd noe onlta.
Labiatae Joes.
Flores ante plenariam anthesim e pedicillis decerpti, caerulei, calyce cylindrico, villoso, quinque-dentato, dente summo majore, corolla bilabiata, odore aromatico fragrantes.
Digitized by
2<54
Islandi zzm.
Cetraria ialandioa Aohariue, szaki Eurpban, tovbb kzps e dli Europa maga-
1116 kencs.
Bepl zsir.
Vgy: Faolajat
s\\hatvan grammot
Lgeny knegoldatot
negyven grammot
Keverd sszerzva.
160
40
Kmforos szappankencs.
Opodeldok.
negyven grammot
Digitized by
40
265
160
40
40
Digitized by
266
Levendula olajat
Rozmarin olajat
80
500
10
mindegyikbl t grammot
5
Lgeny-kneg oldatot husz grammot
20
Elegyits s szrlzs utn tltsd kln e czlra
szolgl vegekbe, melyek jl bedugaszolandk.
258. Linum.
Len.
259. Liquiritia.
des gykr.
Hi^virioz.
8ima Higvirioz, dlibben fekv Eorpban
honos, nlunk tenyeztetik. Pillangeak.
Gykr, igen hossz, majdnera egyszer, kt centhneter vastag, slyos, kivl szrksbarna, cskos barz-
Digitized by
267
80
258. Linum.
Liniim usitatieeimum Linn. Lineae De Candolle.
Semina obovato longa, compressa, circiter quatuor
millimetra longa, laevia, nitida, fusca, in aqua turgescentia et lubrica, nucleo albido oleoso.
Quotannis renovanda.
259, Liquiritia.
CMyoyrrhiza glabra Linn., pianta in Europa
aoetraliore spontanea, apud nos calta. Papilionaoeae L.
Radix perlonga, subsimplex, ad duo centimetra
crassa, ponderosa, extus griseo-fusca, striato-sulcata, in-
Oigitized by
268
$\\tven grammot
150
tven grammot
50
A savat cseppenknt add a borszeszhez, hogy a keverk megnelegedjk, mely vegdugval jl zrt vegben
tartassk.
tltsz srgs szn, szesz s gny szag folyadk legyen.
Digitized by
269
150
Digitized by
270
t 261. Lobelia.
Porhonrojt
Hlyagoe porhonrojt ttve.
Hlyagos Porhonrojt, szakl Amerikban
honoe. Porhonrojtflk.
i
262. Lupulns.
Koml.
Komldk.
Kzneges Koml, floeerje, ksz, ktlaki,
nlnnk tenyeztik. Kenderflk.
Mirigyek, kicsinyek, igen rvid kocsnyosak, vesdedalakak, a hevenyben szritott komltobozoktl
szita ltal kln vlasztva, arany-, vgl narancssrga
port kpeznek, mely klns szag s keser z. Homokkal ne legyenek tiszttlanitva.
vente ujittassanak meg.
Digitized by
271
f 261. Lobelia.
Lobelia fallata Linn., pianta in Amerioa boreali spontanea. Lobeliaoeae Bartling.
Planta florida integra (Herba Lobeliae inflatae)
in usu est. Gaulis simplex, superne ramulosus, glaber,
folia alterna, sparsa, utrinque pi Iosa, inferiora breviter
petiolata, superne sessilia, oblongo-lanceolata, acuta inaequaliter serrata ; flores racemosi, parvi, calyx inflatus,
corolla sublabiata, caerulea ; fructus capsula inflata, polysperma. Sapor initio debilis, demum peracris.
Advehitur nobis pianta integra discissa in placentis
valde compressis, quadrangularibus.
262. Lupulus.
Humulus Lnpnlus Linn., euifrutex oandene
dioious, apnd noe oultns. Cannabineae
EndL
Glandulae minutae, brevissime stipitatae, subreniformes a strobilis lupuli recens siccatis ope cribri
setacei separatae sistunt pulverem aureum, deinde aurantiacum, odoris peculiaris, saporis amari (Lupai in um).
Arena ne sint inquinatae.
Annue renovandae.
Digitized by
272
263. Lycopodium.
Korpaf.
Korpaf magva,
Buzoganyidom Korpaf, mez oserjoske,
magaeabban fekv hegyi erdkben tenysz.
Korpafflk.
Csrszemcsk, igen aprk, reczs-bordsak, ngyszeglet-gmblydedek, hromszeg-loboralakak, alapjuk dombor, igen finom s knnyen elfujhat, vizzel
nem kevered port kpeznek, lngon hirtelen fellobbannak, halavnysrgk, szagtalanok s ztelenek.
Tiszttlansgoktl, homoktl s kemnyittl legyen
szabad, alakjrl s iblanyos kmhats ltal knnyen felismerhet, ne zavartassk ssze fenyvek s mas fak srga
hmporval, mely knnyen gmbkk tapad, s ujjak kztt drzslve, terpentjnszagot raszt szt.
264. Macis.
Szerecsendihj.
Myristioa fragrane Houttuyn, Myrlstioa mosohata Linn., a molokkai szigeteken
tenysz fa. 8zereoeendiflk.
A magvak czafatos kpenye, trkeny, zsrfny,
narancsszn, sajtsgos illatos szag, rgva csps.
A kereskedsben rszint sszenyomva, rszint darabokban kaphat.
Digitized by
273
263. Lycopodium.
Lyoopodium olavatum Linn ; frutioulue repens in silvie montani elatioribus oreeoens.
Lyoopodiaoeae De Oandolle.
Sporae minutissimae, reculato - costatae, tetragono-globosae, pyramidem trigonam, basi maxime convexam efficientes, sistunt pulverem subtilissimum, mobilissimum, aquam respuentem, flanimae inspersum celeriter deflagraniem, pallide flavum, odoris et saporis expertem (Semen Lycopodii).
Sit liber quisquiliis, arena et amylo, forma et reactione jodi soluti facile discernendo, ne commutetur cum
polline aureo pinoruni aliarumque ai'borum, quod facilius in glomerulos coit et sub digitis trito terebinthinam
redolet.
264. Macis.
V*
Arili US setniuis
coloris amtiktiaKi J lodhgri ^iiliiriii auottatcny I ujii/d uca
^iensJiV/vj^irjyl
Hotiijiif ^ b m
tviim]ix^>f
/K)
Digitized by
274
Sznsavas magnesium-hydroxyd.
Sznsavas keeereny.
,3H 2 O=364.
Porlkony, hfehr, igen knny, vizben oldhatlan
tmeg, mely savakban pezsegve knnyen feloldhat. A
savany oldat chlorbariummal ne zavarodjk meg,
s ammonival telitve sskasav ltal csak igen csekly
csapadkot acjjon.
Magnesium hydroxyd.
Keserenyvizvegy. Keserenylegvizegy.
Mg(OH)2=58.
Vgy : Frissen kszlt kesereny-legbl
ketven grammot
70
Leprolt vizbl
tszdz grammot 500
Elegyitsd ssze s tedd el ngy jl zrt ednyben.
A kszitmny ezen mennyisgben mindig kszen
fartassk a gygyszertrakban.
A hydrat knnyen oldjjk higitott savakban.
Oly kszitmny, mely liigitott knsavval pezseg,
vettessk el.
Digitized by
275
70
Aquae destillatae
grammata quingenta 500
Mixta serva in lagenis quatuor optime clausis.
Haec praeparati quantitas in pharmacopoliis sernpor praesto sit.
Hydras sit in acidis dilutis facile solubilis. "
Rejiciatur miscella, quae addito acido sull'urico diluto effervescit.
18*
Digitized by
276
Magnesiumoxyd.
Keserenyleg.
MgO=40.
Knsavas magnesium.
Kneavas kesereny. Kesers.
MgSO4,7H2O=i246.
Fehr, fnyl, a levegn kiss elmll, hasbos jegeczkk, melyek kznys hatsak, 2 slyrsz hideg s
1 slyrsz forr vizben oldhatk. A vizoldat ammonival
ds fehr csapadkot adjon, knknenyviz s knammonium ltal ne zavarodjk meg. Flsleges oltott mszszel
fzve oly folyadkot adjon, mely leszrve, sznsavas
unmoniummal kitve s ujra leszrve, ygre pedig
Digitized by
277
q. v.
Digitized by
278
tkletesen szrazra beprologtatva. gvnyes hats
maradkot ne hagyjon vissza.
269. Malva.
Papsajt.
Kereklevel Malva, erdei M., nlnnk vadon
tenysznek. Mlvaflk.
Levelek hossznylczsek, szivalak-kerekdedek,.
szegletesek vagy fllebenyesek, iompa, flig kettsen csip-
Termszetes manganfelleg.
Ceelenyfelleg. Bamako.
MnO 2 =87.
Hamvas fekete darabok, a tvel val karczolsnl
szrkc vonalat kpezk. elnysebb azoknl, melyek
barna vonalat ailnak.
Digitized by
279
269. Malva.
Malva rotnndifolia Linn. et Malva sylvestrie
Linn ; plantae apud noe vulgre. Malvaoeae
Juse.
Folia longe petiolata, cordato-orbicularia, angulata
vel sublobata, lobis obtusis, subduplicato-crenato dentatis, pilosiuscula, supra saturate viridia, subtus pallidiora,
inodora, saporis herbaceo-mucilaginosi, Folia e plantis
ilorentibus colligenda.
Flores Malvae sylyestris (Flores Malvae vulgaris)
sub plenaria anthesi decerpti, calyce involucrato, corolla
pentapetala rosea, staminibus monadelphis.
Digitized by
280
271. Manna.
Manna.
Mannaterm Krisfa, Calabriban e Sioili ban honos s tenysztetik. Olajfaflk.
Czukros, levegn megszradt nedv, mely a
272. Mannitnm.
Mannaczukor.
1
Hasbalak vagy tszeiti, egszen fehr s fnyl
okef kpez. nielyek kellenies des zek, vizben s
IOIT boi'szt'szljeu knnyen oldliatk, Iikieg horszesz ltal
oldntnak.
Digitized by
Google /
281
271. Manna.
Fraxinus orno* Linn., arbor in Calabria et
Sioilia indigena et onlta. Oleineae Link.
Est succns saccharinns e truncis et rams sauciatis effluens et are induratus. Manna cala brina
electa occurrit in massis grumosis e frustulis variae
magnitudini, flavis vel albidis, conglobatis, sapoiis dulcis, submellei cum quadam acredine subnauseosa.
Manna calabrina canellata sislit frusta planiuscula vel cnaliculata, obsolete trigona, bine inde subcylindrica, sicca, levia, friabilia, fractura stratis concentricis, crystallinis, colore albido vel subflavo, saporis
mellei purioris.
272. Mannitum.
Saooharnm Mannae
Sisti t crystallos prismaticas, vel aciculares, albissinias, nitentes, saporis grati dulcis, in aqua et spiritus
vini fervido facile, in spiriti! vini frigido parum solubiles.
Digitized by
282
273. Mastiche.
Mastix.
Nyers mz.
Czukros llomny, mely a mzel Mh (Apis
mellifica Linn.) a Hrtyarpek (Hymoneptera)
rendjbe s Mhflk (Apidae) csaldjba tartoz rovar
ltal a virgok delyeibl sszegyjtve, kszl. A szttrt lpekbl tltsz szrp alakjban nyerik ; szne vilgos srga, egszen a barna-srgig ; ze des, szaga sajtszer, illatos; idvel szemcss, tltszatlan tmegg
vltozik t.
A savany, vagy haniisitott mz elvetend.
Digitized by
283
273. Mastiche.
Mastix.
Fietaoia lentisous Linn ; arbor in insidie Aohipelagi graeoi, inprimis in insula Ohios
resoens, et cnlta. Anaoardiaoeae Lindley.
Succus resinosus e truncis et ramis sauciatis exsudatus, aero induratile sistit grana subrotunra, pisi
plerumque magnitudine, subflava, superficie pulverulenta, fractura vitri instar splendenlia, pellucida, dura,
t'riabilia, facile terenda ; odoris debilis, aromatici, saporis
aromatici, irritantis, ori immissa mollescit et dentibus
adhaeret ; leni calore fluit et comburendo spargit odorem
balsameum ; in aqua non solvitur, in spiritu vini pro
maxima parte, in oleis omnino solubilis.
Digitized by
284
Tisztitott mz.
Rzsa-mz.
szrlzett forrzatot
277. Melotus.
Dutkr.
Digitized by
285
5000
Aquae communi**
grammatum duo millia OOO
Caleiaiii et sub ebullitione adde :
Decocti concentrali et colati e
Carragheen
grammatibus decem
10
parati
grammata ducenta 200
Goquautur sensim despuniata, ad syrupi spissioris
consistentiam, dein per pamium colentur.
40
277. Melilotus.
Melilotue offtoinalie Deeroueeeanz ; herba in
pratis et paeouis passim oreaoena. Papilionaoeae Linn.
Herba cum floribus. Folia ultenia, pinnatim trifoliata, foliolis oblongo-lanceolatis, obtusis, argute sei-
Digitized by
286
kkkel. A virgok kicsinyek, srgk, elnyult kalszokban
elhelyezettek. A szag hevenyen csekly, megszritva
nehz, illatos, ze kesernys, kevsb ss.
278. Melissa.
Czitromfl.
Orvosi Ozitromf, dli Eurpban honoe, helyenkint kertekben tenyeztik. Ajkasok.
Levelek, petdedek vagy fl-szivalakak, csipksrszesek, tbb-kevsb szrsek, alant halavnyabbak,
279. Mentha.
Menta.
hlyagos-egyentelenek, hullmzatosak, rongyosan fogazottak, tompk vagy hegyesek, bolyhosak vagy simk,
alant mirigyesek, sajtsgos szagak.
Digitized by
287
278. Melissa.
Melissa offioinalie Linn., oitrata Bisohoff ;
pianta in Europa australi indigena; passim
in hortis sata. Labiatae Juss.
Folia ovata vel subcordata, crenato serrata, magis
minusve subtus pallidiora, glandulosa, odoris aromatici,
saporis subamaii. Pianta ilorescente collecta et siccata in
vase bene clauso ne ultra annum serventur. Ne confundantur cum foliis subtus cano-tomentosis Nepetae catariae Linn. var. citriodorae.
279. Mentha.
1. Mentha orispa Linn.; pianta in Europa
australi indigena, apud noe in hortis colta.
Labiatae Juss.
Folia subsessilia, cordata vel ovata, bullato-rugosa,
undulata, lacero-dentata, obtusa vel acuta, villosa vel
glabra, subtus glandulosa, odoris peculiaris ; e stirpe fiorenti decerpta.
Digitized by
288 -
t 280. Morphinum.
Morphin.
8zunyal.
Ssavas Morphin.
Ssav&e ezunyal,
Vkony t alak, selyem fny, igen keser z jegeczek, melyek 20 slyrsz hideg, majdnem egyenl
slyrsz forr vizben, borszeszben pedig igen knnyen
oldhatk. A vizoldat natriumhydroxyddal fehr csapadkot d, mely a kmszer flslegben teljesen oldhat.
Levcgn izzitva teljesen gjen el. A jegeczek vaschloiidoldattal megnedvesitve kkljenek meg.
Digitized by
289
280. Morphinum.
Morphium. Morphina. Morphia.
C17H19O3N3, H2O = 303.
Crystalli prismaticae, decolores, nitentes, saporis
amari. Solvuntur in aquae frvidae partibus 500, in
spiritus vini 9 0 % partibus 90. Chloroformium nonnisi
per exiguam quantitatem harum solvit, in aethere et in
glycerino fere insolubiles sunt.
Solutio aquosa in chartam exploratoriam alcalium
modo reagit, ferro sesquichlorato soluto colorem caeruleum induit, qui acidis extinguitur.
Ignitum sine residuo comburat.
Digitized by
290
282. Moschus.
Pzsma.
Sajtszert, igen szagos aliati llomny, mely
a pzsmahoz Pzsmny (Moschus moschiferas
Linn.), egy a krdz Prosjjuak (Artiodactyla
rurainantia) rendjbe s a Pzsmnyflk (Moschina)
hozott ugynevezett tunkini vagy tibeti Pzsma (Moschus tunquinensis seu tibetanns); ez kiszradt,
kerekded, galamb- vagy kisebb tyktojas nagysag zacskkat kpez ; a zacskk fels fellete, melylyel az llat hashoz tapadva voltak, inkbb sk s csupasz,
als felszink pedig dombor s krletn ritkbb, odanyomott, tbbnyire szrke-fehres, ritkbban barns,
meredt, kzepn pedig srbb hosszabb s sttebb
szn szrkkel fedett, mely utbbiak a zacsk kzpvonalban ltez s annak kivezet csyhez tartoz kt
nyilas fel trnek ssze.
Digitized by
291
Ignitiim ex integro comburat. Grystalli cum solutione ferri sesquichlorati humctatae colorem caeruleum
induant.
Quodsi grammata 1*878 morphini hydro-chlorici in
aqua destillata calida soluta miscueris cum centimetris
cubicis quinque solutionis argenti nitrici normalis, praecipitatum oriate et liquor supernatans nec novaportione
argenti nitrici nec addito acido hydro-chlorico praecipitatum maius in acido nitrico insolubile deponat.
i
282. Moschus.
Substantia animali odoris sai generis, in
sacco glanduloso contenta, qui 1n Moschi moschiferi
Linn ; animalis Mammalis (Ordo : Artiodactyla ruminali lia, Familia : Moschina) in Asiae centralis alpibus (Himalaya, Aitai) gregatim degentis solummodo
maribus, in regione ventrali pone umbilicum cum praeputio penis nexus est.
Optimae qualitatis Moschus tunquinensis seu tibetanus dictus, e regno Tibetano et ex imperio Chinensi
adlatus, sistit saccos exsiccatos suborbiculares ovi columbini seu gallinacei minoris mole, in facie superiori, qua
ventri animalis adhaeserat, planos, nudos, in facie inferiori convexos et pilis tectos rigidis, in peripheria rarioribus adpressis, ut plurimum griseo-albescentibus, rarius
^ubrascis, in centro densioribus, longioribus, obscurioribus, et versus duo foramina in linea mediana sacci sita,
e ductu excretorio abscisso residua convergentibus.
19*
Digitized by
292
zacski nagyobbak, kivezet nyilatai nem a kzpont kzelben, hanem tbbnyire a krlet tjn vannak elhelyezve ; szrei hosszak, vastagok, inkbb meredtek s fehresek s a bennfoglalt anyag tbbnyire hasonnem,
sokkal gyengbb s inkbb ammoniakos szag s z.
vakodni kell oly zacskktl, melyek kiszradt vrbl, epbl, gyanta- s ms llomnyokbl mestersgesen
kszlt pzsmval vannaj megtltve.
Arab mzga-oldat.
Digitized by
20
40
203 -
Sub tunica exterire intra mmbranam tenuem rigidi usculam et facile a tunica externa separabilem continetur substantia officinalis grumosa, e glebis variae magnitudinis compacta, fusco-nigra, plus minus mollis cum
membranae interioris prticulis subtilioribus ac pilis tenerrimis mixta, odoris penetrantissimi proprii, saporis
aromatici amaricantis.
Rejiciatur Moschus sic dictus cabardinus seu
russicus, in saccis majoribus, foraminibus excretoriis
non prope centrum, sed plerumque in ambitu sitis, ac
pilis longis, crassis, magis rigidis et albescentibus tee ti s,
qui glebam plerumque homogeneam, odoris et saporis
multo debilioris, magis ammoniacalis includunt.
Cave a saccis moscho artefacto, e sanguine exsiccato, bile, resina et aliis substantiis parato factis.
20
gramtnatibus quadraginta
subige in mucilaginem.
40
Aquae destillatae
Digitized by
294
284. Myrrha.
Myrrha.
Balsamodendron Ehrenbergianum Berg, taln
egyazersmlnd balaainodendron myrrha Nees,
fk, Arbiban honoaak. Borseraoek.
*
A kregbl kiizzadott. s megszradt nedv, trkeny darabokban vagy szeincskben, melyek tltszk,
zsirfnyek, keser zek s sajtsgos szagak. A Myrrha
nagyobb rszben vizben qidhat, srga-barna, zavaros
oldatot kpezve, kise)b rszben pedig legtisztbb borszeszben oldatik, midn srga-barna oldata lesz, s tiszta
lgenysav hozzadasra ibolyasznv vlik. Melegitve,
olvads nlkl megduzzad, illatos szagot raszt, s hozz
kzeledve, azonnal fllobban.
Vettessenek el a Bdelliumgyanta darabjai, melyek
gyakran kzbekevervk,: s settebb sznek, klnbz
szagak, nehezebbek^ s legtisztbb borszeszben feloldva,
lgenysav hozzadsra ibolyasznek nem lesznek.
Eczetsavas natrium.
Eozeteavae nzikeny.
, 3H2O - 136.
r
"
200
Digitized by
2953
284. Myrrha.
Cfammireeina Myrrha,
Baleamodendron Ehrenbergianum Berg, fortaese et baleamodendron myrrha Nees, arboree in Arabia indigenae, Burseraoeae Kunth.
Saccus resinosus e cortice exsudatus et induratus in frustis vel granis friabilibus, diaphanis, e rubrofuscis, pinguiter nitidis, saporis amari, odoris peculiaris.
Myrrha pro majore parte in aqua solutione flavo-fusca
turbida, pro minore parte in spiritu vini rectificatissimo
solvitur, solutione flavo-fusca, limpida, adjecto acido
nitrico violacea. Galefacta, quin liquetur, intumescit,
odorem aromaticum edens, flammae admota statim deflagrai
Rejiciantur gummi-resinae Bdellii frusta saepe admixta, coloris obscurioris, odoris diversi, gravioris, quae
in spiritu vini rectificatissimo soluta acido nitrico addito
colorem violaceum non induunt.
200
sensem ingere
Digitized by
296
Sznsavas hydjro-natriumbl
annyit (mintegy hatvan grammot
mennyi a pontos telitshez szksges.
A folyadkot melegitsd fel a sznsav teljes elzse
vgett, mg melegen szrlzd le s prologlasd el, anynyira, hogy felletn jegeczhrtya keletkezzk.
kihls ltal nyert s az anyalg ismtelt beprlsa ltal keletkezett jegeczek levegn megszritva tartassanak el.
szntelen jegeczek 3 slyrsz hideg vizben s 2
slyrsz forr borszeszben oldhatk.
A vizoldat knhydrogenviz aliai ne zavarodjk meg,
chlorbariummal, tovbb lgenysav ltal megsavanyitva,
lgenysavas ezsttel legflebb csapadk-nyoraokat adjon.
Brsavas natrium.
Braz. Brie.
Na2B4O7,10H2O=382.
A hasbalak jegeczek szntelenek, a levegn elml-
Digitized by
297
Na trii hydro-earbonici
q. s. zgrammata /ere sexaginta.
ad perfectam saturationem.
60)
Liquor calefat ad perfectam acidi carbonici expulsionem, dein fervidus adhuc iiltretur et e vapore t, donec
pellicula crystallina adpareat. Crystallos refrigeratione et
iterata evaporatione obtentas et aere siccatas serva.
Oystalli decolores in partibus tribus aquae frigidae,
in spiritus vini bullientis duabus solvuntur.
Solutio aquosa aqua h yd ro-sul furata ne turbe tur,
baryo chlorato, vel argento nitrico addito acido niti'ico
tentata nonnisi vestigia praecipitati prodat.
Digitized by
298 -
Bromnatrium.
Szikenybzeg.
NaBr,2H2O= 139.
A dlnyrendszerhez tartoz tllsz, ferde hasbokat kpez, melyek gvnyes s sszek. A hevitsnl
knnyen megolvadnak. Kznsges hmrsknl sajt
slyuknl kevesebb vizben oldhatk s borszeszben is
knnyen olddnak. A vizoldatnak higitott ssavval pezsegni vagy srga sznt felvenni, valamint chlorbariummal csapadkot adni nem szabad ; kevs chlorvizzel. elegyitve srgs sznt vesz fel az oldat, mely nhny csepp
chlorofonnmal sszerzva, az utbbit festi meg, ng a
vizoldat szntelenn lesz. Egy s harminczkilencz szzad
gramm 1*39 bromnatrium vizben feloldatvn tiz kbcentimeter lgenysavasezstoldatlal elegyitve, srgsfehr csapadkot ad, az errl leszrt folyadknak sem ig rszlet lgenysavas ezsttel, sem ssavval nem szabad nagyobb
csapadkot elidzni, mely lgenysavban oldhatlan.
Az egyhajls rendszerbe tartoz, szntelen, a levegn elmll jegeczek, melyek 2 slyrsz hideg vizben,
forrban pedig miuden viszony szerint oldhatk.
Digitized by
299
Crystalli rhomboidales, decolores, aere cito fatiscentes, in partibus duabus aquae frigidae, in omni quanfitate aquae bullientis solubiles.
Digitized by
300
Sznsavas hydro-natrium.
Szneavae kneny-ezikeny. Savany eznsavae natrium. Kt-sznsavas szikeny.
Jegeczes, tltszatlan, a levegn el nem mallo krgek, 13 slyrsz vizben oldhatk. Avizoldat knsavas
magnesiummal csapadkot ne adjon. 8 gramm savany
sznsavas natrium hevits ltal mintegy 5 gramm maradkot hagyjon, mely telitsre legfeljebb 95 kbcentimeter lgmr folyadkot vegyen ignybe.
Digitized by
BOI
Solutio aquosa, si acido sulphurico diluto supersaturatur, nec odorem gasis hydro-sulfurati, nec sulfurosi
spargat, nec sulfur deponat, nec addita aqua hydro-sulfurata turbelur. Natrio chlorato et sulfurico ne nimis sii
inquinatum, bine granuliate 10 natili carbonici neutra
reddantur centiinetris cubicis 69*8 solutionis alcalimetricae.
Crystalli ruditer tusae et in loco tepido ari expositae ultra sex decimas ponderis partes perdunt. Pulvis
inde enatus sub nomine :
Digitized by
302
Oldott szikeny-knleg.
Mar szikenylg.
Vgy : Jegeczedett sznsavas szikenyt
tszd!( grammot
500
Leprolt vizet
kte\er grammot 2000
A vas stben forr oldathoz adj aprnkint
Mszenyleget szdzhuszont grammot 125
melyet elbb
Leprolt vizzel
tszd% grammal 500
megoltottl s elegyitettl.
Fzd folytonos kavars mellett mindaddig, mig a
folyadknak szrlzett prba rszlete sav hozzadsra
tbbc nem pezseg; ekkor szrd t vsznon s hagyd
teletlttt, jl zrt vegpaaczkban lelepcds ltal megtisztulni. A deriilt s vatosan letlltt blyadkot azutn
fon'alas utjn prold be, mig lehtve fajslya 1*35 lesz.
Tkletesen zrt vegpalaczkban tartsd. Hasznlat.
alkalmval a folyadk az ledkrl letltend.
Jodnatrium.
Szikenyiblag.
NJ,2H 2 O=186.
A dlny, rendszerhez tartoz-tltsz, cskos lernezeket kpez, melyek a hevitsnl megolvadnak. A levegn huzamos id utn megnedvesednek s vrses sznt
Digitized by
303
500
Aquae destillatae
grammata duo millia 2000
solutionis in lebete ferres ebulienti adde sensim
Calcii oxydati
q. s. circa grammata centum viginti et
quinque
cum
125
Aquae destillatae
grammata quingenta 500
exstincta et mixta. Coquantur sub agitatione continua donec particula uxemplu et filtrata acido affuso non amplius^ effervescit, tum liquor subsidendo depuretur in
lagena vitrea omnino repleta et bene clausa. Limpidum
dein caute detfusum buliendo evaporetur, donec frigefactum sit grav. specif. 1*35.
Servetur in lagena vitrea bene clausa. In usuni
voeatus liquor a sedimento decantandus.
Digitized by
304
vesznek fei. 0*6 rsz vizben, valamint borszeszben is felolddnak. A vizoldat higitott ssavval ne pezsegjen s
srgs-barna sznt ne vegyen fel. Chlorbariuinmal alig
zavardjk meg s felesleges lgenysavas ezsttel ers
srgsfehr csapadkot adjon. E csapadk ammonival
sszerzatvn, a megszrt folyadknak lgenysavval
val tltelitse utn legfeljebb gyengn megzavarodni,
de csapadkot adni nem szabad.
Lgenysavas natrium.
Lgenysavas szikeny.
NaNO3=85.
Sznsayas hydro-natriumbl
Digitized by
305
atque colorem rubescentem induunt, in parlibus 0*6
aquae, et in spiritu vini solvuntur. Solutio aquosa cum
acido hydro-chlorco diluto ne effervescat, nee colorem
rubro-fscum induat; cum baryo-chlorato tentata vix
turbetur et cum argento nitrico superabundante praecipitatum flavo-album abundans deponat, quod cum ammonia conquassatum liquorem praebeat, qui addita acidi
nitrici copia excedente tantummodo modice turbidus
evadat, non vero praecipitatum deponat.
400
sensi m ingere
Natrii hydro-carbonici
q. s. /ere zgrammata centum et viginti)
ad perfectam saturationem.
Liquor calefiat ad perfectam acidi carbonici expulsionem, dein fervidus adhuc filtretur et evaporetur donec
pellicula crystallina adpareat. Crystallos refrigeratione
et iterata evaporatione obtentas et siccatas serva.
Crystalli rhomboidales fere cubicae sint decolores,
calefactae liquescentes ; in aquae ftigidae duabus partibus facile, et in fervidae aequali minore quantitate solubiles. Solutio aquosa aqua hydro-sulfurata ne turbetur, baryo chlorato vel argento nitrico tentata nonnisi
vestigia praecipitati prodat.
20
Digitized by
306
Phosphorsavas natrium.
Vilanyeavae szikeny.
0
Na2HPO4,l 2H2O=358.
Az rbeli s tjegeczits ltal tisztittassk meg.
Ngyoldal, tltsz hasbok ; igen knnyen elmllanak, gvnyes hatsak, 4 slyrsz hideg, 2 slyrsz
meleg vizben oldhatk. A vizoldat chlorbariummal fehr
csapadkot ad, mely higitott ssavban teljesen feloldhat.
A lgenysavas ezst ltal keletkez srga csapadk szintn maradk nlkl olddjk higitott lgenysavban. A
vizoldat ssavval megsavanyitva, kn-hydrogen viz ltal
ne zavarodjk meg.
Fajslya 1*4 legyen. Egy negyed slyrsz 90 szzalkos borszeszszel elegyitve, csapadkot adjon ; ha az
nem ll el, akkor a kszitmny szabad natrium-hydroxydot tartalmaz. Ily kszitmny javittassk meg hevenyn
kiejtett kovasawali fzs ltal.
Digitized by
307
Digitized by
308
mely
Szerecsendi.
Myristioa fragrane Houttayn, a Molukkaszigeteken tenyez fa. Szereosendiflk.
Petded mag, kt s fl centimeter hossz, slyos,
kivl reczs, gyakran fehr porrai behintve, belili halavnybarns, a bels burok sett narancsszn nylvnyai
miatt rgotian nz ki, kellemes illatos szag, sajtsgos
get illatos z. A Myrislica fatua Houtt. penszes,
knny, rovaroktl rgott, gyenge z s szag, hosszdad, nagyobb hosszsg magvai vettessenek el.
Ebvszmag.
Digitized by
Digitized by
310
ptkn kldksek, felettbb apr, selycmszer, szrkesrga, odasimul szrkkel elltva, vkony, szorosan
odatapad burokkai, tovbb szaruszer, fehres, szrks-srgs, szagtalan, legkeserbb z, kett vlaszthat
fehmyvel, melynek alapjn az breny tallhat.
Ilio olajok.
Folyadkok, itat papirosra cseppentve, borlangban
oldhat foltot nem hoznak ltre, lassankint fokozott melegben elszllanak, pen semmi vagy felettbb csekly
rnaradkot hagyva htra ; borsnyi nagysg olvasztott
mszenyhalvag olajjal rzatvn, az se nem folyik szt,
se nem lgyul meg.
nizsmag-olaj.
Kznsges nizs gymlcsbl tprologtats ltal
kszitve, legyen tiszta, szntelen vagy srgs.
+ 10-nl megszilrdul, s rszben jegeczes tmegg lesz.
Kznbs kmhats. 90- borszesz ktszeres
egszen hromszoros mennyisgbcn teljesen oldatik. Az
iblany feloldsa alatt megmelegszik.
Hromnegyed rsz szilrd s egy negyed rsz foly
ill-anyagbl ll.
Digitized by
MI
Digitized by
312
Narancsvirg-olaj.
Narancshj-olaj.
Tiszta, szntelen vagy kevss srgs, igen hg, kznbs kmhats. 90%-k borszesz tszrs mennyisgben oldhat.
Iblanyt adva hozz, eldurran. Lgenysavval melegittetvn, lnken sztbontaiik. Szantlfa veres festenyt
feloldja.
Kellemes, kiss kesemys z.
Bergamottahj-olaj.
Digitized by
313
Digitized by
314
Kmnymag-olaj.
Szntelen, hg; lls kzben srgs s srbb lesz.
Kmhatsa kznbs.
Vizben kevss s egyenl mennyisg 90%-os borszeszben oldhat.
Iblanyt csekly gzkpzs s a meleg fokozsa mellett feloldja. Lgenysavval melegiltetvn, hevesen sztbomlik. A szantaldkot rszben feloldja.
Szegfszeg-olaj.
Tiszta, szntelen vagy srgs, srs, kmhatsa
kevss savi.
Borszeszben, nemklnben tmny eczetsavban
knnyen oldatik.
Az iblanyt csendesen, a szantaldkot gyorsan s teijeseii feloldja. Lgenysavval vagy meleg kifejldse s
lngralobbans mellett sztbomlik. Knsav befoly;lsa alati
kk szn lesz.
that szag s get, illatos z.
Digitized by
315
Jodum sub vaporum et caloris fortiori evolutione solvit
Pigmentum rubrum santaliligni non solvitur.
Sit saporis cum aliqua acredine amaro-aromatici.
Digitized by
316
Cassiakreg-olaj.
Czitromhj-olaj.
des kmny-olaj.
Tiszta, szntelen vagy srgs, hg, nmelykor mr
0 felett megmered. 90%-os borszeszben oldhat.
Iblanyt majdnem mozgs nlkl feloldja.
Borka-olaj.
Tiszta, szntelen vagy srgs, hg, kznbs kmhats, 1012 rsz 90%-os borlangban oldatik.
Leveg behatsa alatt gyants anyagg vltozik t.
Digitized by
317
Digitized by
318
Lavandula-olaj.
Szerecsendihj-olaj.
Friss llapotban szntelen, lls kzben barns lesz
s szilrd ill anyag vlik ki, hg, kmhaisa kznbs ;
vizzel rzva, ennl knnyebb s ennl nehezebb olajj
sztvlik, mely vaj-sszetarls ; borszeszben knnyen
oldatik.
Iblanynyal hevesen eldurran ; a szantlfa veres fesnyt feloldja ; knsav hozzadsakor gyenge melcg kifejlesztse mellett sztbontatik.
Fodros-Menta-olaj.
Digitized by
319
Digitized by
320
-M
Borsos-Menta-olaj.
Rzsa-olaj.
Szntelen vagy halavnysargs, srs, 26-nyi hmrsknl megmered, szerfelett that szag, savi hats, vizben alig, 22-nyi hmrsknl harminczhrom
rsz 90%-os borszeszben oldhat.
Az iblanyt csendesen, a veres szantl-festenyt pedig tejjesen feloldja. Knsavval fzve rszben felbontatik.
Egyharmadban ilio, szagos folyadk, mig ktharmadban szagtalan, szilrd anyag.
Rozmarin-olaj.
Digitized by
321
Oleum limpidum, eolori expers, aut e subviridi ilavum, tenue, in spiritu vini 9 0 % omni proportione solubile, temporis tractu stearopteni exigtam quantitatem
deponit.
Jodum sub depulsipnum rdiiformium et caloris evolutione solvit. Pigmentum Ugni santali e parte solvitur.
21
Digitized by
322
Mustr-olaj.
Tiszta, szntelen vagy sargs, felettbb that csps
szag, get z, kmhatsa kznbs.
145148-nyi hmrsknl forr, tvn rsz vizben,
borlangban s borgnyben knnyebben oldhat ; a vizes
oldat gyorsan felboraoL Iblanyt csendesen oldja fel;
lgenysav hatsa ltal hevesen sztbontatk.
A brt megveresiti.
Ha a vilgossgnak hosszabb ideig ki van tve,
verhenyesbama szn lesz, s szenyes narancs-szn vaimny kpzdik.
Tisztitott Terpentin-olaj.
Szntelen, hg, a levegn alias kzben gynts tmegg vltozik.
Kmhatasa savi, ht rsz 90%-os borszeszben
oldhat.
Iblanynyal megmelegeds s gzkifejts kzben sztdurran.
Feny-olajjal, mely fsts szag, ne legyen tiszttalanitva.
Digitized by
323
exoritur.
Digitized by
324 -
Gyknke-olaj.
des mandola-olaj.
Kakao-olaj.
Kakao-vaJ.
Vgy: Kakao-magvakat
hats\\ grammot 600
Gynge prkls, lehmozs s tisztits utn vasmozsarban zzd szt egynem ppp, mely a vizrdn
Digitized by
325
Digitized by
326
Cels. szerinti 40 fokra kevittetvn, a sajtban is ugyanezen hmrsknl sajtoland ki a legnagyobb ervel.
A gynge hnl megolvasziott s tszrt olajat
papirtokokba ntsd ki.
Srgs-fehr, a magvak kellemes szagval bir
enyhe z, kznsges hmrsknl trkeny, gynge
melegnl ledk nlkl olvad legyen.
Fsts fenyo-olaj.
Kmforos olaj.
harminci grammot
30
hatvan grammban
60
Kroton-olaj.
A Krotonmagvakbl elitva, lcgyen tiszla, mz-
szn vagy srgabarna, sr, zsiros, szrad, harminczhat rsz 90%-os borszeszben, borgnyben pedig kny-
Digitized by
321
neo aquae ad 40 Celsii gradus calefacta, in prelio ejusdem temperaturae fortissime exprimetur.
Oleum leni calore liquatum et colatum effunde in
capsulas chartaceas.
Sit flavescenti album, odoris grati seminum, saporis mitis, temperatura consveta fragile, leni calore sine
sedimento liquescens.
30
Solve in
Olei olivarum grammatibus sexaginta
Intime mixtum serva.
60
Digitized by
328 -
nyebben oldhat ; sajtsgos kellemetlen szag, ze kezdetben enyhe-olajos, ksbb azonban igen is tartsan
get.
Fztt belndeklevl-olaj.
ts%dz grammot
500
Faolajat
kte\er grammot 2000
Fzd mrskelt hevits s. folytonos kavars mellett
a nedvessg eltnseig, azutn sajtold ki s szrlzd.
A sztrledk legyen
.
e\erhts\\ gramm
1700.
Srga Gadczmj-olaj.
Srga halmj-olaj.
Zsiros olaj, mely a tke Gadcz (Gadus Morrlina Linn.), K al lari Gadcz (Gadus Callarias Linn.),
smsaCsontoshaiak (Teleostei) rendjbe, Tttskenl*
kttliek (Anacanthini) alrendbe s Gadczflk
(Gadodei) csaldjba tartoz, az szaki iengerekben
Digitized by
spritus vini 90%, facilius in aethere solubile ; odoris specifici ingrati, saporis initio oleosi mitis, dein autem valde
et continue urentis.
Colatura sit
grammatum mille et septingentorum 1700.
Digitized by
330 -
Barna Gadczmj-olaj.
Barna halmj-olaj.
A tke Gadcz s kallri Gadcz, mestersges
melegnek kitett, vagy rothadsnak indult mjbl nyert
olaj nagyobb fajsly s savanyubb kmhats mint a
srga gadczmj-olaj, borszeszben lassan, 7 melegben
knnyebben oldliat, mint az elbb nevezett srga olaj ;
szaga ersebb, ze kesernys.
Babr-olaj.
Friss babrmagvakbl vizzeli fzs s kisajtols
ltal kszitve, zld, lgy kencshz hasonl, szemcss,
borlangban rszben s msfl rsz borgnyben oldhat.
keser z.
Mosott len-olaj.
Vgy : rbeli lenolajat, lehetleg frisset
Digitized by
331
Digitized by
i '
T*
3B2
Szerecsendi-olaj.
Faolaj.
Himboj-olaj.
Vgy : Kznsges Hinibo j-magvakat
hats\\ grammot 600
A lehmozs utn sajiold ki a gyngn melegitett
sajtban. Aszrlzettolajat iartsd el.
tltsz, kiss sr, majdnem szntelen vagy srgs
szn, kellemes z, szagtalan, tmny-borszeszben oldkony legyen. '
Digitized by
"""""
Digitized by
334
331. Olibanum.
Tmjn.
Bofwella serrata Colebrooke et B. papyrifera Hochstetter, Keletindiban tenyez f&k.
Borferaoek.
nedv, mely hosszdad vagy gmblyded, sima, fehressrgs vagy halavny-verhenyes, ksbb settebb vl
szemcskben jn el, melyek kivl homlyosok, mintegy
porrai behintvk, trkenyek, lapos-trsek, viaszszerek, tltszk, kesernys zek, meggyujtva szagot
rasztanak.
332. Ononis.
Iglicz.
Digitized by
OQR
DOO
331. Olibanum.
Thus.
Boswellia serrata Colebrooke et Boswellia
papyrifera Hochstetter, arboree Indiae orientalis. Burseraoeae Kunth.
Saccus resinosus e trunco stillans et induratile
sistit grana oblonga vel subglobsa, laevigata, colors ex
albido-luteoli, vel subfrufi, serius obscurioris, extus
opaca, quasi pulvere inspersa, fragilia, fractura plana,
cerea, diaphana, saporis subamari, quum accenduntur
fragrantia.
332. Ononis.
Ononis spinosa Linn., suflrutez in arvis et
oampis obvtas. Papilionaoeae L.
Radix praelonga, digitum fere crassa, multiceps,
in longitudinem saepe profunde sulcata, tenax flexibilisque, cortice tenuissimo, extrorsum obscure fusco, ligno
albido, fibroso, transverse dissecto duro et manifeste quidem, sed inaequaliter et flabelli instrar radiato, saporis
paullum e subdulci subamari, manducata urens. In mercatura plerumque longitudinaliter fssa occurrit.
Digitized by
336
t 333. Opium.
Mkony.
lomhoz m&k, Keleten, kivltkp Kiezf iban honoi, f leginkbb Itt tenyiztetik.
Mkflk.
A megsrtett iokokbl kifoly, megszradt tej~
nedv, leginkbb lepnyekben kaphat, melyek klnbz nagysgak, tbb-kevsb gmblydedek, mklevelekkel boritvk s lrom-magvakkal behintvk.
A lepnyek kivl kemnyebbek, barnk, egyenteleniil
lgyabbak, tmtten egybetapadt szemcskbl vagy
szemcscskkbl llanak, verhenyes vagy halavny srgk, a trlapon fnylk, veresbarnk, a kz melegnl
meglgyulnak, keser zek, bodii szagak, borszeszben s vizben rszben oldhatk.
Ne hasznld az igen lgy, mr penszes, nemkiilnben a szerfeett kemny s trkeny mkonyt.
Minthogy a mkonyban a szunyal mennyisge 3
13 szzalk kztt vltozhatik, csak olyan mkony hasz-
Digitized by
33?
f 333. Opium.
laandaniim Meooniunia
Digitized by
338
Digitized by
32
Digitized by
340
334. Origanum.
Murvapik.
Gyopnf.
Szurokszag Murvapik, f, utak s evnyek
mellett kzneges. Ajkaeok.
F Yirgz cscsaYal, a nylczs levelek telleniek, petealakak, hegyesek vagy kevss tompk, majdnem egszek, mindkt oldalon pelyhes-rdesesek, a murvs virgok tmti kalszban,sazutn cscsi csomtban
elhelyezve. Ers szag ; ze illatos, kesernys.
ngyszdznyolczpan grammot
480
hrom grammot
Tengeri hagyma-kivonatot
5
5
Egyszer eczetmz.
Digitized by
800
16
341
334. Origanum.
Origanum vulgre Linn., pianta ad via* et
eepes vulgaris. Labiatae. Juse.
Herba cum summitatibus ilorentibus, t'oliis oppositis, petiolatis, ovatis, acutis vel obtusiusculis, subintegerrimis, utiinque pubescenti scabriusculis, lorum spicis
densis, bracteatis, in corymbum terminalem dispositis.
Odor fragrane, sapor aromaticus, subamaricans
480
3
soluti.
Intime mixta serva.
grmmata octngenta
800
16
Digitized by
342
Pipacs.
Pipaoivirgok.
Pipao Mik, tt, zntfldeken kznsges.
Mkflk.
Szirmok, kerekdedek, pirosak, alapjukon nha
piros-fekets folttal jellvk, gyenge bdit szagak, szriiva igen vkonyak, majdnem tltszk, szemiyes biborsznek, majdnem szagtalanok.
Bdit mk.
Mkfejek.
lomhoz Mk, keleten tenysz fi, nlnnk
Igen gy&kran tenyiztik. M&kflk.
Tok, teljes megrse eltt, mig bemetszskor tejnedv foly ki, szedessk s enyhe hnl szrittassk, dinyi
nagysg, gmblyded vagy hosszas-iojsdad, sima,
gyakran szilvs-kkes ; l, korongalak, lsugai-as
bibvel koronzva, a bibe alati tiz nyitott likkal, undorit-keser z.
Digitized by
343
Digitized by
344
Czukorport
negypent grammot 45
Leprolt vizet
mennyi elg
Kszitsd tsztav, melybl alakits
harminci korongot.
Tisztitottkolaj.
-k
jokban oldhat.
... .
Meggyujtva vilgos laiiggal g. Se az iblanyt, se a
szantlfa fesienyt nem olc^a fel.
,
341. Phellandrium.
Bsvny.
.* . nvny, Europa mooiaras vidkein
Ernysek.
Digitized by
345
Pulvene Sachari
grammala quadraginta et quinque
45
Aquae destillatae
q. s.
ut fat massa, ex qua forraentur pastilli 30.
341. Phellandrium.
Oenanthe Phellandrium Lamarok, in paludosi Europee oreioens. Umbelliferae Juss.
Frnctus (Semen Phellandrii, Semen Foeniculi aquatici) sistit diachena oblonga, subteretia, sursum paullum
attenuata, calyce coronata, obtuse costata, anguste silicata, fusca, ad quatuor millimetra longa, mericarpiis plerumque cohaerentibus, saporis subamaii, odoris peculiaris.
Cave ne fructus Cicutae virosae Linn. neve siilatifoiii Linn. immixti sint, qui forma subglobosa, aut
ovata et colore subviridi ab eo differunt.
Digitized by
346
Vasiblacsos labdacsok.
Blankard labdaosai.
Vgy: Tiszta iblanyt
nyolc\ grammot
Vasport
t grammot
Leprolt vizet
ht grammot
A szably szerint kszitett s azonual szrlzett oldathoz keverj
Nyers fehr mzet
t grammot
s prold el vas-csszben
ti\enhrom gramm
maradvnyra, melyhez adj
8
5
7
5
13
Zilizgykr-port
desgykr-port
mindegyikbl t grammot
5
Alakils belle lehet leggyoriabbaii .szHzhusz darab
labdacsot, niolyek vaspor ltal legyenek fedve, s nielyek
Hashajt labdacsok.
Vgy: Aloe-port
negyven grammot
Jalapa guni-port
hatvan grammot
Orvosi szappan-port
husz grammot
Anizsinag-port
ti\ grammot
Digitized by
40
60
20
10
347
Liquiritiae
. grammatibus quinque
5
formcntur citissime pilulae uuniero
centuni vigiliti seinper pulvere ferri tectae, quae
denique cum solutione e
Balsami de Tolu
parie una in
Aetheris sulftirici partibus tribus
obductae exsiccentur et serventur.
Jalapae tuberuin
grammata sexaginta
Saponi medicinali
grammata viginti
Anisi vulgaris
grammata decem
40
60
20
10
Digitized by
348 -
90% borszeszt
mennyi elg
Kszits belle husz centigrammos labdacsokai.
Ktrny.
Az erdei bkkfbl tprologtatas utjn ellliiott
s a kereskedsben kaphat ktvny, mely folykony,
nyls, viznl nehezebb, olajos, fekete-barna, flig tltsz; fsts, kreosotszer szag, undorit, keser,
get z.
180
90
720
Digitized by
349
s. q.
0*20.
180
90
Aqoae destillatae
grammata septingenta et viginti
720
Stent in lagena rite clausa saepius conquassando,
donec sedimentimi in album commutatum et maxima e
parte solutum fuerit.
Liquor fllratus sit fere decolor, reactionis alcalinae,
superaddita Ammonia liquor fltratus decolor maneat.
Digitized by
350
ngys\\ grammot
400
old fel
Leprolt vizben
hats\\ grarnmban 600
hozzadvn
Tmny eczetsavat hrom grammot
3
A szrlzett oldaiol prold be a jegeczedsig,
a beprls
Tinny eczetsavnak
kt grammnak
2
tovbbi bozzadsval mindaddig ismtlend, mig ez
uton szntelen jegeczek nyeretnek.
Szntelen, a szraz levegn elmll vizben knnyen
s csak csekly maradvny htrahagysval oldhat hasbokat kpezzen.
Jl zrt ednyben tartand.
Digitized by
1
6
351
400
Aqnae destillatae
grammatibus sexcentis
600
addendo :
partem unam
partibus sex
Digitized by
352
Sznsavas lom.
Olomfehr.
Tiszta, fehr tmeg, mely eczetsavban pezsgs meileti majdnem teljesen oldhai.
Higitott lgenysavban feloldatvn, az oldat knenykneg-lg ltal lecsapatik, s annak tszrs uin sznsavas szikeny hozzadasra megzavarosodni nem szabad.
Ne legyen benne se krta, se knsavas slyany, se
gipsz vagy ms idegen anyag.
Veres lomfelleg.
lomleg.
PbO=223.
Digitized by
353
Digitized by
354
: Czitromsavat
Sznsavas kesrenyt
ti\enkt grammot
12
ti\enegy grammot
11
Old fei
Leprolt vizben ngys\\ grammban 400
A pezsgs megsznte utn adj hozz
. Czitrom-olajt
kt cseppet
2
mcly clbb
Ktsznsavas szikeuynyel
hrom giammai
eldrzsltetett.
A tkletes oldiis s szrlzs utn adj bozza
Egyszeru szrpt
halvan grammot
Tltsd kln e czlra szolgl vegbe s
adj hozz
Czitromsavat darabokban
3
60
ngy grammot
Igen jl bedugaszolva s lektzve tartsd el.
Tartalmaz :
20
Czitromsavas kesrenyt
Rivar itala.
Hanysellenes ital.
Vgy : Tjsztitott sznsavas kaliumot
nyolci grammot
Digitized by
giammai a duodecim
12
11
Aquae destillatae
grammata quadritigenta
Solutis et effcrvitis addo :
400
Olei citri
guttas duas
cum
Pulvere Natrii liydro-carbonici
grammatibus tribus
contritas.
Perfecte solutis el iltratis admisce
Syrupi simplicis grammata sexaginta
Immitte in lagenam propriam, addendo
60
20
Digitized by
356
100
100
harminc\kt grammot
32
Egyszer szrpt
A folyadk legyen
kts\\negyven gramm
240
Szilva-z.
Tamarind-z.
800
Digitized by
357
100
100
32
240
2000
coque cum
Aquae communis
q. s.
800
Infunde cum
Digitized by
358
Pezsg-por.
Vgy: Ktsznsavas
szikenyport
kt grammot
Add kk papirba.
Vgy: Borktisavport
egy s fl grammot
Add fehr papirba.
2
1*5
Seidlitzi pezsg-por.
Angol pezsg-por.
Vgy : Bork'savas kalinm-natrinm port
tiz grammot
10
Ktsznsavas szikeny-port
hdrom grammot
Keverd ssze s add kk papirba.
Vtfgy: Borksav-port
hrom grammot
Digitized by
3
3
1*5
10
Natrii hydro-carbonici
grammata tria
Mixta dentur in Charta caerulea.
'
Digitized by
360
Dover pora.
5
40
Mzgs por.
Vgy: Kemnyitport
des gykrport
mindegyikbl
Arab mzgaport
tven grammot
50
Grntfa.
Digitized by
361
Opii
a~ grammata quinque
5
40
50
Gammi arabici
Sachari
a grammata ceti tum
100
Misce.
Digitized by
362
360. Pyrethrum.
Pyrethrum.
361. Quassia.
Keserfa.
Digitized by
363
360. Pyrethrum.
Anaoyolue offloinarum Hayne (Anaoyolus
Pyrethrum D. O.) pianta mediterranea, in Algeria imprimi* spontanea et onlta. Oompositae Adanson.
Radix (Radix Pyrethri) simplex ad millimetra tria
crassa, exlrorsum e cinereo fusca, in longitudinemque
rugosa, intus pallidior, facile fragilis, cortice crassiusculo
orbe (luctuum balsamiferorum praedito, Ugno radiato.
Manducata radix os urit, et salivam copiosiorem movet.
Est inodora.
Radix ante dispensationem a foliis cauleque residuis
plerumque adhaerentibus est liberanda.
361. Quassia.
Quassia amara Linn., arbor Amerioae tropioae. 8imarnbaoeae Biohard.
Lignum (Lignum Quassiae surinamense) albidum, leve, in frustibus cylindricis, ad octo centimctra
crassis, extus striatis, in segmento transvereo radicis
medullaribus circulisque concentricis, etiam sub lente
angustissimis decussatum, cortice tenui facile ubique separabile vel obtectis vel jam denudatis, .aporis peramari.
Rasuram venalem ne adhibeas ; neve ligno Quasjamaicensi e Picrasma exceisa Phancbon
Digitized by
364
vnvaln lthatk.
362. Quercus.
Tlgy.
Queroue robnr Linn. et Qneroue eeseiliflora
Martyn, nlnnk honos fk. Kupaktennk.
Fiatalabb trzs vagy nem igen vn gak krge,
kivl trkeny, bell szvs, nyalbosan rostos, felettbb
vkony, knnyen levlaszthat, szrks-ezsts szn pararteggel, barna kzprteggel, a hncs barns vagy sargas, cskos, vgl vkony, keskeny, hajtliat nyalbokk
szthasadozik ; rgva sszehz, ze sszehz-keser.
Mag, kt szikbl all, mely lapos-dombor, vaslag,
porczos-hsos, kivl reczs, halavnybarna, bell fehres vagy okersrga, s fanyar, igen sszehz z. Az
retlen, rovaroktl megrgott vagy rgisg miatt megromlott mag vettcssk vissza.
Prkl tlgymakk. A tlgymagvak kls hjukbl kivve, enyhe hnl megszritva s vasednyben folytonos kavars kzben addig prklve, mig barnk nem
lesznek, s knnyen nem trlietok.
V
Digitized by
365
(Picraena excelsa Lindley) oriundo utaris, cujus
tninci, fere tria decimetra crassi, cortice crasso obtecti
in mercatura sunt, et in segmento transverso radios medullres, circulosque concentrices laiiores, oculo nudo
satis manifestos praebent.
362. Quercus.
Querous Bobnr Linn., et Qneroue eeeeiliflora
Martyn, arboree indigena. Cupoliferae
Biohard.
Cortex truiici junioris vel ramorum ne nimis vetustorum extrinsecus fragilis, intrinsecus tenax, fasciatim
iibratus, strato tuberoso tenuissimo, separabili, coloris
e cano argentei, cortice medio fusco, libro fuscescente, vel
flavescente, striato, postea in fascias tenues, angustas,
flexibiles distracto ; manducatus adstringens, saporis adstringentis amari.
Semen (Glandes Quercus) e cotyledonibus duobus,
plano convexis, crassis, cartilagineo-carnosis, extus reticulatis, pallide fuscis, intus albidis, vel ochroleucis
constane; saporis austeri, adstringentis. Immaturum,
insectis corrosum vel vetustate corruptum rejiciatur.
Semina quercus tosta (Glandes Quercus tostae).
Semina quercuum e pericarpiis exemta, leni igne siccata,
in vase ferreo subcontinua agitatione tamdiu torrefacta,
donec colorem fuscum induerint et facile frangantur.
Digitized by
366
363. Ratanha.
Ratanha.
Krameria triandra Ruiz et Pavon., floserje,
Pernban honos. Krameraoeak.
Gykr, fs, vaslagabb, fent tbbfej trzszsel,
alant gas, hossz, msfl centimeler vastag gakkal,
vagy az gak a trzsrl lemetszve ; a kreg trse kevss rostos, a tmtt fnl csak hatszorta vkonyabb,
az igen fmoman sugaras s likacsos, fahjbaroa, nmileg
ztelen, igen sszehz, kesernys.
Hasznltassk a Perubl val gykr. A kregtl
lecsupaszitott, nemklnben ms krameria-fajoktl, gy a
Kr. granatensis-, Kr. texensis- s K. bi-asiliensistl val
gykr nc hasznltassk.
Jalapa gyanta.
Vgy : Durvn eztzzott jalapa gamt
ts\d\ grammot
500
nts r
Digitized by
367
363. Ratanha.
Krameria triandra Buiz et Pavon., pianta
euffrutioosa in Peruvia oresoens. Krameriaoeae Kunth.
Radix (Radix Ratanhiae) lignosa, trunci crassiore
sursum multicipite, inferne ramoso, ramis longis, ad
sesqui centimetram crassis, cylindricis, aut rami soli a
trunco abscissi ; cortice fractura subfibrosa, sexies saltem
tenuiore quam lignum compactum subtilissime radiatum
ct porosum, coloris cinnamomei, subinsipidum, vulde
adstringens, subumarmn.
Adhibeatiir radix e Peruvia advecta. Radix corticc
orbata, ac radix ab als Krameriae speciebus derivanda
ut granatensis, texensis et brasilicnsis vitanda.
500
Infunde cum
1000
1000
eadem quantitate
Digitized by
368
Burgundi szurok.
Fztt terpentin.
366. Rheum.
Rhabarbara-gykr.
Iemeretlen rheumfajok, szaknyugati China
havasain honos. Ozikszrflk.
Gykr, klnbz alak darabokban, mindig le-
Digitized by
369
366. Rheum.
Bhei speoies ignotae in alpibus Ohinae bo
reali-oooidentalis spontaneae. Polygoneae
Radicis (Radix Rhei. Radix Rhabarbarae) segmenta
multiformia, dura, omnino deglupta, saepe aut per omnem substantiam aut ad dimidium foramine instructa,
fractura aspera, extrorsum lutea, plerumque pulvere
laete luteo conspersa, introrsum radiis altematim rubris
24
Digitized by
370
Fenybogy-z.
kte\er grammot
2000
Czukorport
egy rs\t
Bodzabogy-z.
nyolczezer grammot
Digitized by
8000
371 -
et albis, sed multifarie contortis, sinuatis, et intricatis variegata. Radix masticata inter dentes istridet, salivam colore flavo tingit, saporis et odoris peculiaris. Pulvis sit
intense luteus, scateat crystallis microscopicis bene evolutis calcii oxalici, et guttulis accessu Kalii hydro-oxydati
soluti purpurascentem colorem induentibus. His chara-,
cteribus facile distinguitur a pulvere rad icum rhei specierum in Europa cultarum.
Rejiciatur radix vetusta, cariosa, levis et spongiosa,
aeque ac nimis dura, ponderosa et tignosa, mucida,
nigricans.
2000
Aquae communis
s. q.
8000
Digitized by
372
Czukorport
egy
369. Rosa.
Rzsa.
Rzsaszirmok.
Szzlevel Rzsa, kivlt pedig a damaskusi
Rzsa nev yalfaj, keleten tenysz oserje, nlunk igen gyakran tenysztetik. Bzsaflk.
Sztvl-szinn prta. virgzs alatt lemetszve s
gyorsan szritva, fanyar zi, szrazon csekly kellemes
szag.
370. Rosmariims.
Rosmarin.
Orvosi Bozmarin, dli Eurpban honos
Digitized by
373
Agitando caleiiant ad ebulliiiouem, deffuso dein
liquido exprmetur residuum.
Succi commixti et colati coquantur ad consistentiam
suhspissam; tum adde novenis ejus partibus
Pulveris Sachari albi
partem imam
et evapora in Roob.
369. Rosa.
Rosa oentifolia Linn., imprimi variet :
Rosa damascena Hill., frutioee Orientale,
apud noe frequentissime oulti. Rosaoeae
Jose.
Corolla (Flores Rosarum) polypetala sub anthesi
reseda et celeriter siccata, saporis adstringentis, odoris
in statu sicco exigui, grati.
370. Rosmarinus.
Rosmarini offioinalie Linn., frntez in Europa
australi indigeno, in hortis non raro oultns,
Labiatae Juss.
Folia (Folia nthos) rigida, linearia, rugosa, glandulosa, margine revoluta subtus, albo-tomentosa, nervo
prominente, odore aromatico gravi, sapore in recentibu?
terebinthaceo, in sicco mitiore.
Digitized by
374 -
f 371. Sabadilla.
Sabadillamagvak.
f 372. Sabina.
Szabina - galyak.
vatosan tartassanak.
Digitized by
375
t 371. Sabadilla.
Sohoenooaulon offioinale A. Gray., pianta in
Andibu* mexioanie spontanea et colta. Mlanthaoeae B. Br.
Fructus (Semen Sabadillae) sistit carpella tria
capsularia, oblonga, acuta, circiter duodecim millimetra
longa, chartacea, griseo-flavescentia, sutura ventrali
hiantia, facile secedentia, seminibus plerumque elapsis,
oblongis, subteretibus, curvatis, hiuc acutis, rugosis,
splendentibus, fusco-nigris, intus albidis, quatuor ad sex
millimetra longis, quae manducata acerrimam eliciunt
sensationem linguae.
Fructus seminibus scatentes caute serva.
f 372 Sabina.
r
Digitized by
376 -
373. Saccharum.
Czukor.
Tejczukor.
Karlsbadi s.
376. Salep.
Salepgyker.
Digitized by
377
373. Saccharum.
Praeparatum venale nolissimum. Eligatur albistinium, siccum, coiipactum, durum, in aere immutabile,
fractura crystallina nitente, crystallulis minimis dense
connatis compositum, odoris uullius, saporis dulcis. In
aqua et in spiritu vini solvitur.
376. Salep.
Specie variae generimi orchidearum Juse.
Orohie, Ophrys, Flathanthera eto. Plantae in
Europa Asiaque oreaoentee.
Tuber (Radix Salep) irregulariter ovata vel oblonga, rarius palmata, unum ad duo et dimidium centi-
Digitized by
378
377. Salvia.
Zslya.
Orvosi Zslya, dli Eorpban honos, nlunk
mindenfel tenyeztetik. AJkaeok.
Levelek* nylczsek, hosszasak, rnczosak, csipksek, vkonyan taplsak, illatos szagak, keser zek,
rgva fanyarok. Szedessenek a tenysztett f virgzsa eltt.
378. Sambucus.
Bodza.
Gyep Bodza, igen ismert fa. Lonozflk.
Terebvirgzat,
Digitized by
379
metra longa, subdiaphana, soliditale conica, colore sordide albo vel albido subfusco, inodora, pulverala cum
aqua mucilaginem praebentia. Grarnma unum pulveris
cum grammalibus quadraginta aquae bullientis praebeat
gelatinam.
Cave ne bulbi colchici inmixti sunt, qui cum aqua
tractati gelatinam non largiuntur.
377. Salvia.
Salvia offioinalie Linn., in Europa meridionali indigena, frequentissime apud noe oulta.
Labiatae Jnss.
Folia petiolata, oblonga, rugosa, crenulata, tenuiter tomentosa, odoris aromatici, saporis amari, masticata
adstringentia. Colligenda antequam pianta eulta florescit.
878. Sambucus.
Sambuoue nigra Linn., arbor notissima. Caprifoliaoeae Jnss.
Cymae (Flores Sambuci) quinqueradiatae, multiflorae, corollis epigynis, rotatis, ex albo luteolis, odore
peculiari. Colligendi flores tempestate sicca.
Baccae recentes sistunt drupas subglobosas,
tripyrenas, calyce minuto coronatas, pisi magnitudinis,
extus coloris e violaceo nigri, succo pui'pureo repletas.
saporis grate aciduli, subdulcis, odoris peculiaris.
Digitized by
380
Srknyvr,
380. Santoniniun.
Santonin.
Czinadk.
A hasbos hatoldal, vagy pikkelyes jegeczek szntelenek, a fny behatsa ^latt raegsrgiilnak, hevitsnl
megolvadnak s rszben elboinlanak, rszben elillannak.
A santonin hideg vizben cstik kevss, de 250 slyrsz
foiT vizben, 43 slyrsz hideg s 3 slyrsz forr borszeszben, 72 slyrsz aetherben, 4 slyrsz chloroformban oldhai.
A borszeszoldat natriuoi-hydi*oxyd-oldat aliai bibor
sznt lt fei.
Az gvnyekkel s calcium-hydroxyddal a santoninvizben knnyen oldhat vegyleteket kpez.
Digitized by
381
380. Santoninum.
240.
Digitized by
382
Hamanyos Szappan.
Zld vagy lgy szappan.
Lgy, szennyes-barna, saj&tsagos kellemetlen szag,
vizben s borszeszben oldaiik.
. A levegn llva nem kemnyedik meg.
Papiroson zsiros foltot nem hagy vissza.
Orvosi szappan.
Mandola-szappan.
Vgy : Oldott szikeny knleget
1*35 fajslyt
szdz grammot 100
Gynge hevits utn adj hozz
des mando]a-olajat ktszd% grammot 200
Hagyd kihlni folytonos kavars meUett, mig az
egynem tmeg srsdni kezd, ekkor ntsd ki papirtokba s a mrskelt meleg helyen val kiszrits uln
tartsd el.
Fehr, kemny enyhn lgos z, vizben s borszeszben teljesen oldkony legyen.
Ktrny-szappan.
Vgy : Szegedi szappanport hatvan grammot
Zsirdet
Tmny borszeszt
mindegyikbl hus\ont grammot
Digitized by
60
25
383
100
60
Glycerinae
Spiritus vini concentrati
aa grammata vigiliti quinque
Digitized by
384
15
1*35 fajslyt
nyolc\ grammot
8
Kell elegyits s l'lkilils utn ntsd ki papirtokba.
Szegedi szappan.
Kivlrl agyagsrga, bell fehr, kemtfny s arnylag knnyii legyen.
Hatszoros mennyisg higitott borszeszben melegen
feloldva, a kihls utn kocsonyanem tmeget kpezzen.
Kn-szappan.
Ygy: Szegedi szappanport
hatvan grammot
60
25
Zsi redet
Tniny borszeszt
Bergamott-olajt
egy grammot
Digitized by
15
385
Sub agitatione leni calore solutte adde :
Picis liquidae
grommata quindecim
15
60
Glycerinae
Spiritus vini concentrati
ad grommata viginti et quinque
25
Sub agitatione leni calore solutis et semmirefrigeratis adde :
Sulfuris praecipitati
grommata quindecim
Olci Bergamotti
grammo unum
dein effonde in capsulam chartaceam.
15
1
25
Digitized by
386
Velenczei szappan.
Faolajbl kszlt azappan.
Faolajjal kszl, fehr, komny, ne legyen avas,
70 % borszeszben oldatik.
387. Sarapariila.
Szrcsagykr.
Bmai gykr.
Klnbz tukmafajok, forrvi Amerik&ban
tenyaznek. Tukmaflk.
Gykerek, leghosszabbak, vkonyak, cskosak vagy
barzdsak, kivl szrksbarnk vagy barnsveresek ; a
kzpkreg kevss vastag, vagy lisztes s fehr vagy
szaruszer s barns, zrl fapyrvel, blsugarak nincsenek,abl fetir lisztes. (Honduvasi szrcsagykr.)
A gyktrzs, melybl a msodlagos gykerek kiindulnak, s a kereskedsben gyakran tallhat, ne szolgltassk ki.
mly barzdj, a kzpkreg vagy lehmlik vagy szaruszer vkony, a fa kovss vastag, a blnl vastagabb.
A gykr, mely vkony vagy szalmhoz hasonl,
vettessk vissza.
Digitized by
387
387. Sarsaparille
Smilftoie diversae epeoiea in Amerioa tropioa
oresoentes. Smilaoineae B. Brown.
Radice longssimae (Radix Sarsaparillae), tenues, striaiae vel sulcatae, extrorsum e griseo fuscae vel
e fusco rubrae ; mesophloeo crassiusculo, aut farinoso et
albo aut corneo et subfusco, annulo Ugni clauso, radiis
medullarbus non instructo, medulla alba, farinosa. (Sar-
naparilla e Honduras.)
Cormus, cui radices secundariae adnatae sunt, in
mercatura saepe proveniens, est rejiciendus.
Radix e Mexico advecta (Sarsaparilla e Veraernz), profunde silicata, mesophloeo aut labente aut
corneo tenui et ligno crassiusculo, medullam superante,
praedita.
Radix quaecunque macilenta aut stramento non
dissimilis rejicienda.
Digitized by
388
t 388. Scammonium.
Aleppoi scammonium-gynta.
Soammonia Folyondar, Sziriaban e Kiezeiban tenysz. Folyondarflk.
Mzgs gynta, a rpaalak gykr megsrtse
ltal nyerik, tmtt tmegeket kpez, melyek knnyk,
trkenyek, kevss likacsosak, fnylk, szrkk vagy
zldesek, fehres-szrke porr drzslhetk ; gyengeundorit szag ; undorit-csipses, kesernys z.
Az gynevezett smyrnai barna vagy fekete scammonium-gyntt, mely kzbekevert liszttel vagy homokkal van tiszltlanitva, vesd vissza.
t 389. Scilla.
Tengeri hagyma.
Solila marltlma Llnn., Europa kzptengeri
partvidkein tenyezlk. A veres hayymj
flesg. Asphodelek.
Krlbell nagy klnyi, tojsdad-hasas, pikkelyei
kzepetti szilrd lepny krl fedlszerleg elhelyezve,
veresek s fehres sznek, alapjukon szaruszerek.
Bemetszve knyezsre indit szagot raszt, ze cspe, ksbb keser, nedvt borre kenve, ez megveresedik.
A barna, szvs, nedves s penszes pikkelyek vettessenek vissza.
Digitized by
389
f 388. Scammonium.
Gonvolvulus Soammonia Linn., in Syria et
Asia minore oresoens. Convolvulaoeae JOBS.
Guniiniresina (Scammoniuni haleppense) e radice
napiformi vulnerata, prostat in massis compactis, levibus,
friabilibus, nonnihil porosis, nitentibus, cinereis vel viridescentibus, triturando in pulverem albido-griseum redigendis, odoris debili, nauseosi, saporis nauseoso-subacris, amarescentis.
Scammonium fuscum vel nigrum, admixta farina
vel arena inquinatimi, smyrnaeum dictum, rejice.
t 389. Scilla
i
Digitized by
390
kte\er grammot
2000
Hosszas vkony szeletekre metlve szritsd ki porczelln-csszben Cels. szerinti 50 bmrsknl, hogy
sztdrzslhetk legyenek.
Az igy nyert maradvny leszen krlbell
kts\\ gramtn
200
Jl zart vegednyben szraz helyen tarlandk.
Juhfaggy.
Anyarozs.
Digitized by
391
Digitized by
392
393. Senega.
Szenega.
Polygala Senega Linn., vel nvny, ezakAmerika mrekelt vidkein honoe.
Geszeszarnyflk.
Gykr, hengerded, alapjn gcss, hat millimeternyi vastag, vgefel lassankint megvkonyodv, kevss elgaz, kevss hajlott, a homor oldalon a kreg
ers bordaknt elll, a dombor oldalon igen gcss,
srgs vagy szrksbariia szn, kevss vastag krg,
bell sargs, fja halavnysrga, a dombor oldalon
lapos vagy kimetszett; majdnem szagtalan, eleinte
kevss nykos, vgtre kellemetlen savanys z, szerfelett csps, rgva a torkot karczolja.
Digitized by
393
atro-violacei, saepe pruinosa, intua pallidiora, in apice
plerumque appendice (calyptra) sordide albida, flocc<isa
obtecta; duo et dimidium centimetra fere longa, ad tria
millimetra crassa, odoris fungos redolentis, saporis nauseosi, modice acris.
#
Secale cornutum solum e spicis secalis cerealisLinn.
serena tempestate colligatur ; siccatuin in vitris optime
clausis nec ultra annum servetur. Corrosum, rancidum
rejiciatur.
393. Senega.
Folygala Senega Linn., pianta perenni in
Amerioae borealie temperati eresoens.
Polygaleae Jose.
Radix subcylindrica, basi tubercolosa, ad sex millimetra crassa, apicem versus sensim attenuata, paullum
ramosa, subvoluta, in intcriore curvaturae latere canna
corticali arguta notata, in altero latere torcia, coloris e
subflavo vel e cinereo fusci, cortice crassiusculo, intus
subflavo, ligno pallide flavo, in latere carinae opposito
vel plano vel exciso. Odoris fere nullius, saporis prirnum
submucosi, deinde ingrate aciduli, admodum acris,
manducata fauces radit.
Digitized by
394
394. Senna.
Szenna-levelek.
Cassia lenitiva Bisohoff, Cassi
lad-, Nubiban s I
oserjk, melyekbl az alexandriai Szennalevelek szrmznak. Cassia medioinalis
Bisohoff (Cassia Boyelana fleeg), Boldog
ibiban honos s Keletindiban tenysztetik. Caesalpinaoeae De Candolle.
Levlkk, flbrszerek (C. lenitiva et C. obovota)
vagy vkonyabbak, majdnem hrtyaszerek (G. medicinali), petdek (C. obov.), liosszdadok (C. len.), gereiyalakak (G. med. et C. len.) vagy vonalos-gerelyalakak
s igen riosszk (C. med.), tejjesen egszek, rvidnylczsek, ferdealapak, kzepkn szlesebbek, hegyesek (C.
len. et G. med.), bkczsek (G.len.) vagy blscscsak,
kicsiny bkczkvel (G. obov.), eresek, tbl)-kevsb zrsek (C. len. et obov.), kkes (C. len. et obov.) vagy
vilgos zldek (G. med.) ; sajtsgos szagak, undorit
kesernys zek.
Leggyakrabban a solenosteuima Arghel H a y n e
(Asclepiadeae) leveleivel keveredvk, melyek merevek,
gerelyalakak, egyenl alapak, egybordsak, kkesek,
szrsek.
A kzbekevert levlnylczk s hvelyek vettesseiiek
vissza.
Kbznsges tejsav.
nyolczSzdz grammot
Digitized by
800
395
394. Senna.
Cassia lenitiva Bisohoff., Cassia obovata Collad., firatioes in Nubia et Aegypto spontanei
Sennam alexandrinam praebentes. Cassia
medioinalis Bisoh. (var. oassia Boylana),
fra tex in Arabia felioi indigeni, in India
orientali onltos. Caesalpiniaoeae De Candolle.
Foliola subcoriacea (Cassia lenitiva et obovata) vel
tenuiora fere membranacea (Cassia med.), ovalia (C.
obov.), oblonga (C. len.), lanceolata (Cassia med. et leu.)
vel lineari lanceolata et longitudine excellentia (C. med.),
integerrima, breviter petiolata, basi obliqua inaequalia,
medio iatiora, acuta (C. len. et med.), mucronata (C.
len.) vel retusa cum mucrone exiguo (C. obov.), venosa,
niagis minusve pubescentia (C. leu. et obov.), e gluucescente (C. len. et obov.) vel laete viridia (C. med.);
odoris peculiaris, saporis nauseoso-su barn ari.
Saepissime mixta reperiuntur cum foliis rigidis,
lanceolatis, basi aequalibus, uninerviis, glaucescentibus,
pubescentibus Solenosteinmatis Arget Hayne (Ascle-
piadeae).
Rejiciantur petioli foliomm et legumina intermixta.
800
Digitized by
396
Forrald fei ; a forrs kezdetn adj hozz :
Eczetet
nyolc\ grammot
'A vghezvilt megolvaszts utn a flig kihlt folyadkol szrd meg s habb vert tojs-fehrnyvel keverve
vybl fzd fel.
A megszrs utn adj hozz
Sznsavas keserenyt
mennyi szksges
a sav kznysitsre, s azutn a kihttt savt itats
papiron szrd t.
Ha savany tejsav rendeltetik, ez esetben a sznsavas kesereny elhagyand.
396. Sinapis.
Mustr.
Fekete Mustr, nlunk honoe s tenysztetik.
Kereeztvirgak.
Magrak, gmblydedek, majdnem vonalszerek,
gdrsek, millimeternyi vaslagsgak, verhenyes barnk,
bell srgk, kesernys-olajos zek, rgva ersen getk, halavnysrgs zldes porr drzslhetk, vizzel
uedvesitve felettbb csps ill szag fejldik ki.
Vigyzz, nehogy Kerek Rpa magvai legyenek kzbekeveredve, melyek ktszer akkork, barnbb sznek,
simbb felletek, rgva kevsb getk.
Pora (mustrmagvak lisztje) hevenyben trve ll-
jon kszen.
Digitized by
397
Ebulliant ; sub initio ebullitionis adde :
A coti
granimata ocio
q. s.
ad neutralisationem acidi et deinde serum refrigera tum per chartam bibulam ultra.
Si serum lactis acidum requiritur, magnesium carbonicum omittatur.
396. Sinapis.
Sinapia nigra Linn. (Brassioa nigra Kooh.)
et indigena et colta. Oruoiferae Jose.
Semina subglobosa, fere semilinearia, scrobiculata,
millimetrum crassa, extus e rubro-fusca, intus flava, saporis subamari, oleosi, masticata vehementer urentia,
triturando pulverem e subflavo viridescentem praebentia,
qui aqua humectatus auram explicat volatilem, acerrimam.
Cave ne adulterata sint seminibus Brassicae Rapae Linn. sesquimajoribus, coloris. obscurioris, superfcie laeviore, manducatis minus urentibus.
Pulvis (Farina seminum Sinapis). receus paratus
praesto sit.
Digitized by
398
Ziliz thea-elegy.
Vgy: Ziliz-levelet
e\er grammot
Ziliz-gykeret
ts^i grammot
des gykeret kts^itven grammot
Papsajt-virgot
szdz grammot
sszemetls s elegyits utn tartsd el.
1000
500
250
100
Keser thea-elegy.
Digitized by
399
Aquae destillatae
q. s.
90
1000
500
Ljquiritiae
Digitized by
400
Narancshj-srgt
160
Vidra eleczke-levelt
ldott cskll-levelet
Klmos gykttfrzset
Trnizs-gykeret
80
20
lllatos thea-elegy.
Vgy: Gyopr-fvet
Zslya-levelet
Fodormenta-levei et
Levendula-virgot
100
400
ngyszdz grammot
Megszritva trd dercze-porr.
Lgyit thea-elegy.
Vgy: Ziliz-levelet
Papaajt-levelet
Digitized by
401
160
Cardai benidict
Rhizomatis Calami
Radicis Gentianae
grommata octaginta
Corticis. Cassiae Cinnam
80
grommata viginti
Conscissa et contusa misceantur.
20
Menthae crispae
Florum Lavandulae
a~ grommata centum
100
Conscissa misce.
400
Malvae
26
Digitized by
402
Srga lhere-fvet
mindegyikbl tszd\ grammot
sszemetls utn elegyits hozz
500
Sztzzott lenmagvakat
negyven grammot
Bodza-Tirgot
hus\ grammot
dcs kmnymagvat
ti\ grammot
40
20
10
Tszttott borkvet
b't grammot
sszemetls s zzs utn elegyitsd.
405. Spilanthus.
Szenyef.
Digitized by
403
Herbae Meliloti
~ grammala quingenta
Gonscissis admisce,
500
40
20
10
Kalii hydro-tartarici
grommata qutnque
conscissa et contusa misceantur.
405. Spilanthus.
8pilantho8 oleraoeue Linn; pianta in Arne*
rioa australi et India orientali ponte oresoensy apud noe in hortis onlta. Compoeitae
Adaneon.
Herba florida caule ramoso, foliis cordato-ovatis,
crenato-serratis, scabriusculis, petiolatis, triplinervatis,
26*
Digitized by
404
kel, a hnaljban egyes kosr virgzattal, mely hossznylczs, gmblyded, sokvirg, eleinte srga, vgl. pi
rosbarna. A f rgva igen csps, get nylhajt.
gnyes borszesz.
Hoffmann fjdalomenyhit oeeppjei.
Vgy: Tiszta gnyt
szdz grammot
Tmny borszeszt hdroms\d\ grammot
Elegyitsd.
100
300
lilatos szesz.
Vgy: Czitromfft-levelet
Czitromhjat
tszdz grammot
ktszdz grammot
500
200
hdromszdz grammot
300
80
40
Koriandrom-magYakat
Szegfttszeget
Szerecsendit
Kszia-fahjat
Tomny borszeszben
Digitized by
405
capiiulis axillaribus solitariis, longe pedunculatis, subglobosis, multiloris, primum flavis, demum purpureofuscis. Herba manducata acerrima urens, sialagoga.
100
grammata trecenta
300
Misce.
Digitized by
406
Kmforos szesz.
Vgy: Knifort
nyolc\van grammot
80
Higitott borszeszt
tszz grammot 500
Hagyd gyakori felrzs mellett kznsges hmrsknl llani, mig a kmfor felolddott, azutn szrlzd
s tartsd el.
Kalntorma-szesz.
Vgy : Friss kalntornia-levelet
Tmny borszeszt
Kznsges vizet
hatszz grammot
600
Digitized by
407
Aquae communis
grammatum quinque millibus 5000
per horas duodecim, dein abstrahe
grammatum tria milita 3000
quae sint ponderis specifici 0.892.
600
Aqnae cominunis
grammata mille et sexcenta 1600
Abstrahe sine mora
grammata mille et ducenta 1200
quae sint pond. spec. 0.892.
Digitized by
408
10
Levendula-szesz.
hatvan grammot
Digitized by
60
409
10
Spiritus Aetheris
grammata centum et viginti
120
Saepius agitando stent in lagena vitrea bene obturaja ad solutionem usque. Liquor limpidus, dein a sedimento caute deffusus, servetur in vitro epistomeo vitreo
proviso.
Sit coloris aurei vel flavescentis, saporis stypticoferrosi.
300
1000
2000
1200
60
Digitized by
nizs-olajat
410
kt s fl grammot
2*5
Lgenykneg-oldatot
tizent gramtnot
15
s tartsd el.
Szappanos ll.
Vgy : Velenczei szappan-reszelket
szzhuszont grammot
125
Tmny borszeszt
hts\\tven grammot 750
Levendula olajat
kt grammot
2
Leprolt vizet htsi\tven grammot 250
Pllitsd s a szrletet tartsd el.
Mustr-szesz.
egy grammot
tven grammot
i
50
Tmny borszesz.
(C 2 H 5 )OH=46.
Digitized by
411
Ole} Aliisi grammata duo et dimidium
intime mixiis adde :
Ammoniae
grammata quindecim
et serva.
2*5
15
125
750
2
quae destillatae
grammata ducenta et quinquaginta
Digere et filtratum serva.
250
1
50
Misce et serva.
Digitized by
412
Higitott borszesz.
Sajtolt szivacs.
Folyadkokat felsziv likacsos aliati llomny, mely
Digitized by
413
Contineat in temperatura 15 Gelsii in 100 volumi
nis partibus 90 voluminis partes alcoholis.
Pondus specificum. 0*8336.
Digitized by
414 -
Chlorantimon.
Hrmas drdanyhalvag.
SbCl3 = 228-5.
Jegeczes, szntelen vagy kiss srgs tmeg ; a levegn
Narancsszn knantimon.
te drdanykneg.
Sb 2 S 5 =404.
A Schlippe-fle sbl higitoti knsavval val lecsaps ltal elllitott kszitmny, jl zrt vegednyben
tartassk el, melybe a fny be nem hat.
Digitized by
415
Praeparatum ex sale Schlieppeano per acidum sulfuricum dilutum facta praecipitatione obtentum in vitro
bene clauso et luci impervio serva.
Digitized by
41
Fekete knantimon.
VSrb's knantimon.
avnykermes.
1280
hatvan grammot
60
fzd ra hosszaig gyakori kevei*s mellett, azutn
a forr folyadk szrlztessk fehr szrle-papiron t oly
Digitized by
417
i 280
Digitized by
418
t 422. Stramonium.
Redszirom.
Maszlagoe Redezirom, a szemetes helyeken
lev nvnyek kztt tenyezik, nalunk ugyezlvn honos. Csnoeorflk.
Levelek, hossznylczsek, petdedek, hegyesek,
blsfogazottak, a fiatalabbak szrsek, az idsebbeknek.
csak bordik szrsek, fent settzldek, alant halaviiyabbak, bdit szagak (kivlt midn frissek), keser, undort zek. Virgzskor szedessenek, gondosan ttessenek el, s egy ven tl ne tartassanak.
Magvak, az rett, petded, tsks, a cscson ngyvlvnyosan kovad tokbl szedessenek, sszenyomvk,
vesealakak, kicsinylencsnyiek, barnafekete, homlyos,
kemny, reczs-eres s finom gcss hjjal, fehr, olajos
bllel ; drzslve undorit szagak, keser zek, kevs
cspssggel egybektve.
Digitized by
419
vas aquam destillatam bene calefactam continens ut tarn
sensim quam possibile refrigescat. Praecipitatum exinde
ortum cum aqua destillata cocta et refrigerata elue, donec reactio alcalina cesset, inter chartam bibulam preme
in loco umbroso ac tepido sicca et in vase bene clauso
luci impervio serva.
Sit pulvis subtilis, laevis, eleganter rubro-fuscus
sub microscopio aspcctus velutini, inodorus, insipidus.
f 422. Stramonium.
Datura Stramonium Linn., pianta annua inter herbae ruderalee obvia, apud noe quasi
indigena. Solanaoeae Bartling.
Folia longe petiolata, ovata, acuta, sinuato-dentata,
juniora buberula, adulta in nervis tantuin pilosiuscula,
superne saturate viridia, subtus pallidiora, odoris narcotici (praeprimis herbae recentis), saporis amari nauseosi,
Colligenda quum pianta florescit et caute nec ultra annum servanda.
u
Semina e capsula matuia ovata, aculeata, apice
quadrifariam hiante collecta, compressa, reniformia, lentis minoris magnitudine, integumento fusco-nigro, opaco
duro, reticulatim venoso et minutim tuberculato, nucleo
albo, oleoso ; trita sunt odoris nauseosi, saporis amari,
juncta quadam acrimonia,'
27*
Digitized by
420
t 423. Strychninum.
Strychnin.
Szoral.
Ngyoldal hasbos, vagy pszg nyolczlap jegeczek, szntelenek ; rendkivl keser zek, gvnyes hatsuak, savakban knnyen feloldhatk, 2500 slyrsz forr
vizben, 120 slyrsz hideg s 10 slyrsz forr borszeszben oldhatk. Vizmentes borszeszben, valamint aetherben
nem, chloroformban s nraely ill olajban azonban
knnyen oldhat.
A szoralt tmny lgenysav nem festi meg. Tmny knsavval szntelen oldatot ad, mely, ha egy kis
chromsav-jegeczczel rintkezik, ibolya vagy sttkk
szn lesz.
Lgenysavas strychnin.
Lgenyeavas ezoral.
A finom, fehr, selyemfny jegeczek rendkivl keser zek, 50 slyrsz hideg, 2 slyrsz forr vizben,
60 slyrsz hideg, 2 slyrsz forr borszeszben, 26 slyrsz glycerinben oldhatk.
A vizoldat a km-papir sznt nem vltoztatja,
natrium-hydroxyd oldat ltal csapadk. szrmazik,
mely flsleges natrium-hydroxydban fel nem oldhat.
Izzitsnl felduzzad s maradk nlkl g el.
Digitized by
421
f 423. Strychninum.
Strychnium
= 334.
Digitized by
422 i.
desgykr-kivojiat Medveczukor.
Fekete czukor.
Vgy : Arbeli fekete czukrot
ztasd hrom napig
e\er grammot
1000
Nyers kn.
Lecsapott kn.
Kntej.
Digitized by
200
423
1000
4000
200
Digitized by
424 -
Kznsges vizzel
1200
e\erkts\\ grammal
Kznsges vizzel
3000
hrome\er grammal
szrlzett folyadk pedig seni chlorbariummal, sem lgenysavas ezsttel csapadkot ne adjon. Ainmonival
Digitized by
Aqnae commnnie
grammatibus mille et ducentis
in pultem redactis admisce
1200
Sulfuris sublimati
grammala quingenta
500
Aquae communis
grammatwn quinque millia 5000
Mixta sub continua agitatione coquantur per horam,
aquam evaporatam subinde restituendo. Dein defunde
liquorem in lagenam post refrigerationem optime claudendam et residuum denuo cum
Aqnae commnnie
grammatum tribus millibus 3000
per semihoram coque.
Hunc quoque liquorem in lagenam dfunde, e qua
sedimento deposito siphonis ope limpidum abstrahe in
vas satis capax, huicque admisce sub continua agitatione
Digitized by
426
Knvirg.
Fellengitett megmosott kn.
e\er grammot 1000
Leprolt vizzel megnedvesitve adj hozz :
Ammonibl
hus\ grammot
20
Folytonos kevers kzt nts hozz lassanknt
Leprolt vizbl hrome\er grammot 3000
24 ra mulva lentvn a folyadkot, a knt leprolt
vizzel te^jesen kimosva, azutan megszritva, sztdrzslve s languiva tedd el.
Czitromsrga, finom, igen szraz por legyen ; ammonival sszerzva, szntelen szrletet adjon, mely
elprls utn ne hagyjon maradkot.
429. Symphytum.
Nadlyt.
Digitized by
427
Aqua e destillatae
grammatum tribui millibus 3000
Fluido post 24 horas defuso, sulfur aqua destillata omnino elotum, dein siccatum, con tri tum et alcoholisatum serva.
Pulvis citrinus, subtilis, siccissimus, qui cum ammonia quassatus et filtratus liquorem decolorem praebeat, post evaporationem nihil residui reiinquentern.
429. Symphytum.
Symphytum offloinale Linn. Planta In pratis
homidie et pomariis apod noe obvia. AsperlfoliaeL.
Radix calami scriptorii vel digiti minimi crassitie,
extus strato tomentoso nigro-fusco, intus albida, tenax,
centro medullosa, inodora, saporis mucilaginosi, modice
dulci.
Autumno effossa et longitudinaliter difissa siecetur.
Digitized by
428
Czitroml-szrp.
60
120
Ziliz-szrp.
Vgy: Zilizgykeret
husi grammot
20
Kznsges hideg vizet
m. e.
ztasd kt rig gyakor felkavars mellett.
A szredket, mely legyen
kts\^negyven gramm 240
fzd
Czukorral
ngys\\ grammal 400
egyszeri felforrals llal szi*pp.
Mandola-szorp.
Fejet-szrp.
Digitized by
48
12
429
60
120
20
q. s.
Colataram
grammatum ducentorum et quadraginta
coque cum
Sachari
grammatibus quadringentis
unica ebullitione in syrupum.
240
400
48
12
Digitized by
430
KzDsges vizzel
szzkus^ gramm fejetet
ezzel pedig s a mandolk fenmaradt msik
felvel ismtelve kszits tmny fejetet
szzhusz grammot
melyben folytonos kavars kzt oldj fel
Czukorport
ktszd$ grammot
hogy legyen belle szrp.
120
120
200
Narancshj-szrp.
6
60
60
60
6
60
ngys\\ grammot
400
ktszdznegyven grammot
Old fei egyszeri felforrals ltal s a kihttt szredkhez elegyitsd.
240
Kznsges vizet
Digitized by
431
Aquae communi
q. s.
60
60
6
60
60
grammata quadringenta
400
Aquae communis
grammata ducenta et quadraginta 240
solve unica ebullione et colaturae refrigeratae admisce
Digitized by
432 -
60
Venushaj-szrp.
Fodorka ezrp.
Fahj-szrp.
Digitizd by
433
60
5. q.
grammatum quadraginta
40
Sachari
grammatibus sexaginta et Septem
clarificando in syrupum, cui admisce
67
12'5
Digitized by
434 -
Mkfej-szorp.
hus\onhat grammot
26
des gykeret ti\enkrom grammot
13
" Kznsges hideg vizet
mennyi elg
ztasd kt rig s a zredket, mely
legyen
kts\\negyven gramm 240
Czukorral
deritye szrpp.
Vasiblacsoa szrp.
Vgy: Iblanyt
kilenci grammot
Vasport
hrom grammot
Leprolt vizet hus^onngy granimot
Helyezd kis vegpalaczkba s'rzd, mig a
folyadk majdnem megszntelenedett ; ekkor szrlzd s a szrll mosd ki
.
Leprolt vizzel.
ti\enkt. grammal
Az elegyitett halvnyzldes oktatokat rzd
zrt ednyben
Czukorporral
negyvemtyolci grammal
erinek oldsig.
A szrp slya legyen kilenc\ven gtamm 4
100 rszben 12 rsz vasiblacsot tactaluax. ...
Digitized by
9
3
. - S^
12
48
90
435
grammata nvem
grammata tria
9
3
Digitized by
436
Manna-szrp.
Vgy: Szenna levelet
negyven grammot 40
sszezzott csillagos nizsgymlcst
hrom grammot
3
ntsd le
Kznsges forr vizzel
elgsges mennyisggel
Kt orai alias utn a kisajtolt szredkben,
mely legyen
Oldj fel
Cznkrot
ngyszdzhusz gramm
420
6ts\d\negyven gramtnot
540
120
Szeder-szrp.
VSgy: Fiiss szedergymlcst
hrome\er grammot 3000
Hevitsd folytonos kavaras kzben a forrsig,,
a midn sajtold ki.
Lelepits utn a gyapjuszveten tszrt
nedvnek minden
szdz grammjdra 100
vgy
Cznkrot
s\a\hatvan grammot 160
s fzd szrpp.
Digitized by
437
40
3
q. s,
In colatura expressa
grammatum quadringentorum et viginti
Solre :
420
Sachari
grammata quingenta et quadraginta
540
120
Sachari
grammatibus centum et sexaginta
in Syrupum.
160
Digitized by
438
0*5
260
240
400
Ribizke-szrp.
Czukorport
szs[husz grammot 120
A tkleies elegyits utftn hagyd 41)an) nhnv
napig, mig a borszeszes ^rjeds bevgzdtt ; ekkor szrd
t s a maradvnyt sajtold ki.
Az elegyitett folyadkokat hevitsd a foyrsig, s a
leiepits utn szrlzc).
Az ily mdon megtisztito l minden
szdzhusz grammjt
120
fzd
Czukorral
ktsi4z grommai 200
egyszeri felforrals llal szrpp.
Digitized by
439
25
05
260
240
400
2000
Pulveris Sachari
grammata centum et viginti
120
Intime mixta Stent per aliquot dies, donec fermentatio vinosa peracta fuerit, dein cola et exprime residuum.
Fluida commixta calefant ad ebullitionem usque, et
post sedimentationem fltrentur.
Singula succi hac ratione depurati
grammata cenfum et viginti
120
;
coque cum
Sachttri
grammatibs ducenti* 200
unica ebullitione in syrupum.
..-..-
Digitized by
440
Mlna-szrp.
10000
Egyszer szrp.
444. Tamarindus.
Tamarindi
Nyere tamarindabl.
Indiai tamarinda, Kelatindiban, nemklnben szaki AfHkban forr i kevsb fbrr
Digitized by
441
Aquae destillatae
grammata quadringenta 400
Stent saepius agitata, in balneo aquae ad solutionem usque, dein colentur per pannum.
444. Tamarndus.
Tamarindi indioa Linn ; arbor In India
orientali, neo non in Afrioae borealis tropioU
subtropioieqiie eponte nasoens, in insidie AntilianU evita. Caeaalpinaoeae De Candolle.
Pulpa (Pulpa Tamarindorum cruda. Fructus Tamarindorum) Tamarindi orientalis e fusco nigra, tenax ab
exocarpio fragili liberata, pyrenis pergamenis, et vasorum fasciculis, seminibusque intermixta, saporis grate
acidi, parum adstringens.
Rejiciantur placentae lenticulari forma, durae, ad
sedecim usque centimetra latae Tamarindi aegypticae ;
Digitized by
442
445. Taraxacum.
Pitypng.
446. Terebinthina.
Terpentin.
Digitized by
443
445. Taraxacum.
Leontodon Taraiaomn Linn. Taraxum offioinale Wigg., pianta cosmopolita, in vulgo
qota. Composita Adaneom
Folia radicalia caespitoea oblonga ve! lineari-lanceolata, polymorpha, runcinato-pinnatifda, dentata vel
integerrima, glabra vel juxta nervum-medium pubescenti-scrabra vel lanuginosa. Colligenda vere ante
scapi fioriferi perfectam evolutionem in solo pingui
nascentia.
Radix multieeps, tridecimetralis, basi ad duo et
dimidium crassa, cylindrico-fusiformis, apicem versus
sensim attenuata, longitudinali ter sulcata, extus pene
atrofusca ; cortice crasso, intus albo, fungoso, segmento
transversali lignum versus citrinum porosum, circulis
numerosis concentricis instrueto ; sapore amaro. Fodiatur sero autumno et caute siccata servetur.
446. Terebinthina.
Pino eylvestrie Una., et aliao Pini et Pioeae
speoies, arboree in Europa et Amerioa boreali indigenae. Coniferae Jute.
Baleamiim (Terebinthina communis) e subflavo
album, turhidum, tenax, mellis densitate, subgranulosnra,
Digitized by
444 .
tik, fent tiszta, tltsz rteg vlik ki, mely sajtsgos
szag.
447. Thea.
Chinai thea.
Zld Thea, Chinban s Keletindiban Asiani
kiralysgban honos, ezenklvl Japnban,
Jvban, Brasiliban s mas forrvl orszgokban gondosan tenysztetik.
Ternstroemiaoeak.
Szritott levelek, feketsek vagy zldesek. Afekete-
448. Thuja.
letfa.
Nyugoti letfa galyal.
Nyugoti letfa, rkzldfa, Amerikban ho-
Digitized by
445
447. Thea.
Thea viridi Linn., frntex in China et Indiae
orientali regno Ansam indigena, ibidem,
neo non in J&ponia, Java, Brasilia, aliisque
terrie tropiois sedalo oaltae. Ternetroemiaoeae De Oandoe,
Folia (Thea chinensis) siccata aut nigricantia aut
viridescentia. Varietatum nigricantium optima celebratur
pekko, referens folia duo usque sex Centime tra longa,
elliptieo oblonga, margine serrulata interdum bina-quaterna ranwlo adhuc adhaerentia, subcoriacea, olivaceopulla, juniora subtus argenteo-tomentosa, supra glabra,
involuta, adultiora, subtus praecipue ad nervum medium
pilosa, supra glabra, pleraque margine revoluta.
448. Thuja.
Thoja oooidentalis Linn., arbor semperviren, in Amerloa spontanea, apnd noe in
horti* oolta. Onpressineae.
Ramuli ancipites, (Frondes Thujae occidentalis)
squammaeformibus quadrfariam imbricatis, late
ovatis, obtusis, in utraque ramuli iacie lucidis, margina-
Digitized by
446
ltfa) gai vai vai, melylyel egyttesen a kertekben tenysztetik, sszezavartassanak, az utbbmak lapon levo levelei
vonalszer mirgygyel lvn elltva.
449. Tuia.
Hrs.
Haravirgok.
Nagylevel Hre kielevel Hrs, nlmik
honos f&k. Hrsflk.
Virgz tereb, hrom-hatyirgos nylczvel, alapjn fiszer'hrtys, febres, vonalas hosezas, egsz,
reczs-bords murvval rszben sszenre, a virgkehely
Uleng^', lehu, a parta tszirm, ehres-srgs, a
hfmszlak nagy szmmal, febresek, a prtn tl llanak.
A szag hevenyben kellemes, azarits utn majdnem
semini, az z desks.
450. Tincturae.
Festvnyek.
A festvinyek, mennyire lehetsges, mindig ugyanazon s egyenl tmnysggel birjanak ; azok kszitsnl az ismeretes talnos szablyokon kivl a kvetkezkre kell pontosan gyelni :
1. Aszrizettfestvny meghatrozolt slya mlndig
szorgosan megtartand,
Digitized by
447
449. Tilia.
Tilia grandiflora Ehrhart, et Tilla parvifolla
Ehrh. ; arboree indigenae. Tiliaoeae Jose.
Cymae floridae (Flores Tiliae) pedunculo tri-sexfloro, basi partim cum bractea herbaceo-membranacea,
albi da, lineari oblonga, integerrima, reticulato-venosa,
florum clycc pentaphyllo deciduo, corolla peritapetala
albide lutescente, staminibus plurimis albidis, corollam
superantibus. Odor recentium suavis, siccatarum fere
nullus, sapor dulciusculus.
450. Tincturae.
Ut Tincturae in quantum possibile, ejusdem semper et aequalis sint concentrationis> in parandis iis, praeter solitos generales respectus, seqentia adhuc adamussim observanda :
.
.
. .
1. Indicatum Tincturae filtratae pondus strenue
seinper tenendum, .
.
_ ...
:_
Digitized by
448 -
sszetett rm-festvny.
Vgy: Fehr
ttrmfvet
tven grammot
50
Narancshj srgjt
husz grammot
20
Klmos gyktrzeet
Trnics gykeret
mindegyikbl ti\ grammot
10
Kasezia fahjat
t grammot
5
Az sszemetls s zzs utn nts r
Higitott borszeszt
tszdz grammot 500
Plitsd hat napig.
A kisajtolt s szrlzett festvny legyen
ts\di gramm 500
Sisakvirg-festvny.
nyolcz grammot
Digitized by
40
50
20
10
5
500
500
grammata quadraginta
40
Digitized by
450
Pllitsd hat napig.
A kisajtolt s szrlzett festvny legyen
negyven gramm
40
i Tinctura Amara.
Keser festvny.
Gyomorersit festvny.
Vgy : Vidraeleczke-levelet
Ezerjfvet
Trnicsgykeret
Narancshj srgjt
10
t grammot
Borszeszes fahjvizet tszz grammot
Az sszemetls s zzs utn pllitsd hat
napig.
A kisajtolt s szrlzett festvny legyen
tszdz gramm
5
500
500.
Kappanr-festvny.
Digitized by
60
30
10
500
451 -
40,
decerti
IO
500
500
60
30
10
500
29
Digitized by
452
A kisajtolt s szrlzeti festvny legyen
t$zz gramm
500.
Narancsbj-fwivny.
szz grammot
tszd\ grammot
100
500
Higitott borszeszt
Pllitsd hat napig.
A kisajtolt s szrlzett festvny legyen
tszdz gramm
500,
Maszlagos nadragulya-festvny.
p ugy kszittessk a maszlagos nadragulyagykrbl
nyo\c\ grammbl
mint a sisakvirg-festvny.
Benzoe-festvny.
Vgy : aszezzott benzoet
T#my borszeszt
tven grammot
50
Digitized by
453
Tinctura express et filtrala sii
grammatum quingentorum
500.
50
Digitized by
454
Krisbogr-festvny.
tven gramtnot
Vgy: Korisbogrport
Tmny borszeszt
50
Hdony-festvny.
8
40
40,
sszetett China-festvny.
Whyt ereit festvnye.
harmincz grammot
30
10
Trnicsgykeret
Narancshj srgjt
Kasszia fahjat
t grammot
Digitized by
455
50
grammata quadraginta
Digere per dies octo.
Tincturafiltratasit
grammatum quadraginta
40
40
30
Radicis Gentianae
Flavedi nis corticum Aurantiorum
a~ grammata decem
10
Digitized by
456
200
200,
Fahj-festvny.
Srtk-festvny.
Gysznke-festvny.
Digitized by
45?
Spirita* Vini dilati grommata ducenta 200
Conscissa et contusa digere per dies sex.
Tinctura expressa et filtrata sit
grammatura ducentorum 200
Digitized by
458
Hnytat gykrfestvny.
p ugy kszittessk asztzzott hnytat gykrbl
nyolci gratnmbl
8
mint a sisakvirg-festvny.
Iblany-festvny.
Vgy: Iblanyt
kt s fl grammot
vegmozsrban drzslve old fel
2*5
Tomny borszeszben
negyven grammban
A letlttt oldaioi jl zrt vegben iartsd.
40
Porhonrojt-festvny.
p ugy kszittessk az sszemetlt duzzadt porhonyrojt-fbl
mint a sisakvirg-festvny.
nyolc\ grammbl
Almasavas vasas-festvny.
Vgy : Almasavas vasas kivonatot
husz grammot
20
Old fel
Digitized by
459
2*5
20
Solve in
Digitized by
460
Borszeszes fahjvizben
s%dz grammban 100
A lelepits utn szrlzd.
A festvny kgyen
szdztiz gr*mm 110
Mirha-festvny.
tven grammot
50
ktszdztven grammoi
250
250
Vszmag-festvny.
Sfrnyos mkony-festvny.
sezetett mkony-festvny. Sydenham
folykony mkonya.
Vgy: Sfrnt
tiz grammot
Borszeszee fahjvizet szdz grammot
Digitized by
10
100
4*1
50
8.
tO
grammata centum
100
Digitized by
462 -
ti\ gratnmot
10
Pllitsd nyolcz napig gyakori felrzs mellett, mig
a mkonya mennyire lehetsges felolddott ; ekkor
sajtold ki s szrlzd.
A festvny legyen
szdz gramm 100.
Egyszer mkony-festvny.
husz gratnmot
20
ggratnmot 180
Pllitsd nyolcz napig gyakori felrzas mellett, mig
a mkony a mennyire lehetsges felolddott;
ekkor sajtold ki.
l
200.
Ratn-festvny.
sszemetlt ratn-gykeret
ti\enhat grammot 16
Higitott borszeszt nyolcfvan grammot 80
Digitized by
20
16
80
Digitized by
80
Daretl Rabarbara-festvnye.
Vgy: Rabarbaragykeret husz grammot
20
Narancshj srgt
t grammot
5
KArdamom magvakat kit grmmot
Malaga bort
kt$\\ grammot 200
Az sszemetls s zzs utn pHitsd hrom
napig, azutn sajtold ki s a szredkben
ktszdz grammban 200
Oldj fel
Czukorport
harminci grammot
30
Aszrlzettfestvny legyen
ktszdzharmincz gramm 230.
Kerti szennyef-festvny.
Vgy: Sztzzott friss virgz kerti szennyefttvet
negyven grcmimt 40
ott Pyrethruui gykeret
hus\ grmnmot 20
y boroscug szdzhusz grammot
Digitized by
120
465
80.
20
5
2
200
200
30
230.
40
120
30
Digitized by
Redszirom-festvny.
Thuja-festvny.
letfafeetvny.
hegyeket
negypen grammot
40
Tmny borszeszt szdzhusz grammot
Pllitsd hrom napig, sajtold ki s szrlzd.
A festvny legyen
szdzhusz gramm 120,
Gyknke-festvny,
Digitized by
46t -
120.
40
120
120.
16
30
Digitized by
468
Zold zszpa-festvny.
p ugy kszittessk a sztzzott zld zszpa gyktrzsbl
nyolci grammbl
8
mint a sisakvirg-festvny.
479. Tramnatcnoin.
Traumaticin.
Vgy : sszemetlt tisztitott gutta-percht
tiz grammot
10
Hangyhalvagot
szzhus:( grammot
Old fel rzas mellett vegpalaczkban s jl bedugaszolva tartsd.
Vrses barna, mzgallomny legyen.
Vidra eleczke.
lllatos r.
Digitized by
62*5
469
479. Traumaticinum.
Rp. Guttae-Perchae depuratele conscissae
grommata decem
10
Chloroformii
grammata centum et viginti 120
Solve agitando in vitro et rite obturatam serva.
Sit rubello-bruneum, consistentiae mucilaginis.
Digitized by
470
Higitott borszeszt
szdzhuszont grammot 125
Ppp zzva pllitsd hrom rig, azutn
hevitsd
Disznzsirral
tszz grammal 500
a nedvessg elenyszteig ; a szredkhez
adj
Srga viaszt
szdzhuszont grammot 125
s ezek megolvasztasa utn
Babr-olajat
Fenybogyolajat
Fodormnta-Olajat
Levcndula-olajat
Tartsd el.
mindegyikbl t grammot
Hnytat borkves r.
Antenrieth kenoee.
Digitized by
10
40
471
125
Axungiae Porci
grammatibus quingentis
ad consumtionem numidi ; colatis adde
500
Cerae flavae
grammata centum viginti et quinque
et liquatis illis
125
Olei Lauri
grammata sexaginta duo et dimidium 62*5
Golaturae semirefrigeratae admisce agitando :
Olei
Juniperi
Menthae crispae
Rosmarini
Lavandulae
a~ grammata quinque
et serva.
10
grammata quadragiuta
Misce ex tempore exactissime.
40
Axungiae Porci
Digitized by
472 -
lomfehr kencs.
Fehr ir.
Sznsavas lomport
tartsd el.
Lgyit ir.
des mandola-olajat
ttz grammot
husz grammot
10
20
80
nyolcfvan grammot
Olvaszd ssze igen gynge hnl, s a flig
kihlt tmeget kavard, hozzadvn
Rozsavizet
husz grammot
20
Zsird-r Kemnyitbvel.
Vgy: Kemnyitport
ngy grammot
Elegyitsd aprnknt hozzadott
Zsirddel
hatvan grammal
Digitized by
4
60
473
120
et serva.
10
20
80
20
4
60
Digitized by
474
Zsird-r szappannal.
Szappanos zsird-kenos.
Vgy : Szegedi szappanport nyolc\ grammot
8
Zsirdet
hatvan grammot
60
Porczelln tlban gynge hnl feloldva, kavard a
kihlsig.
Higany-r.
Szrke higany ir.
Vgy: Higanyt
ngys\\ grammot 400
Juhfaggyt
kts\\ grammot 200
Disznzsirt
hat$\\ grammot 600
Drzslve a higanyt kevs 'aggy s disznzsirral a
golycskk te^es eltnseig, ekkor elegyitsd hozz szabatosan az elbb megolvasztott, megszrt s flig kihlt
juhfaggyt s diszn(
Fenybogy-r.
Digitized by
475
250
Digitized by
476
Zzd szt s vizzel megnedvesitve fzd
Disznzsirral
tszd$ grammal 500
a nedvessg elenyszteig, azutn sajtold ki
s adj hozz
Srga viaszt
nyolc\van grammot 80
A megolvaszts utn szrd ineg s a flig
kihlt tmeghez adj
Fenytfbogy olajat
husi grammot
20
s tartsd el.
Eczetsavas lom-r.
Vgy: Disznzsirt
hroms\\ grammot 300
Fehr viaszt
szdz grammot 100
A megolvasztott, tszrt s flig kihttt
tmeghez elegyits folytonos kavaras kzben
hat grammot
Rzsa-r
Vgy: Disznzsirt
negyven grammot
Fehr viaszt
tiz grammot
Olvaszd meg gynge hnl s flig kihtve
elegyits hozz kavars kOzben
Digitized by
40
10
477
Contusa et aqua humeclata coque cum
Axungae Porci
grammatibus quingentis 500
ad consumtionem humidi, dein exprime et adde :
Cerae
flavae
grammata octaginta
80
Liquefacta cola ; serairefrigeratis admisce
Olei Juniperi
grammata viginti
20
et serva.
Digitized by
478
Rzsavizet
iartsd el.
ti\ grammot
10
Sabadilla-fr.
200
50
Egyszer r.
Vgy: Disznzsirt
$zdz grammot 100
Fehr viaszt
Jtuszont grammot
25
Igen gynge hnl megolvasztvaszrdt s folytonos kavaras kzben hagyd kihlni.
Knes r.
60
40
60
Digitized by
479
Aquae Rosamm
et serva.
grammala decem
10
50
2
60
40
60
Digitized by
480
Hamany-ezappant
Disznzsirt
120
Medveszl,
495. Valeriana.
Gyknke.
Gydkdnke gydkr.
Maoska gydknke, Europa erdeiben s edvnyek mellett tenyszlk. Gyknkeflk.
Gyktrzs, ngy centimeter hossz, harmadfl
Digitized by
mi
Saponie Kalini
Axungiae Porci
J grammata Centum et viginti
et serva.
:
120
i'
Idaeae.
495. Valeriana.
Valeriana oifioinalie Linnv pianta in silvie et
ad sepes Enropae oresoe&s, Valerianeae De
Candolle.
Rhizoma (Radix Valerianae) ad quatuor centimetra long um, duo et dimidium centimetrum crassum,
radices undique emittens creberrimas longas, ad duo
millimetra crassas, teretes, albas, quum siccatae e cinereo fuecas, striatas ; cortice intus subfusco ; ugno tenui,
pallidiore ; masticata radix urens, saporis amari, odoris
31
Digitized by
482
get, keser z, nehz szag. A gykerek szkor gyjtessenek, s megszritva, jl elzrt ednyben ttessenek el.
t 496. Veratrinum.
Veratrin.
Zsspaal.
Fehr Zsspa.
Digitized by
483
f 496. Veratrinum.
= 592.
Pulvis albus, saporis admodum acris, inodorus quidem, sed sternutationem vehementem excitans, reactionis alcalinae, calore ad massam resinae similem liquescens, ignitus sine residuo combustibilis, solvitur facile
in spiritu vini et in chloroformio, difficilius in aethere,
vix in aqua.
Acido sulfurico concentrato humectatum colorem
induit initio flavum, postea sanguineum, demum violaceum.
Digitized by
484 -
Zld Zsspa.
Zld Zsspa, az ezak-amerikai I
llamok keleti rszben * Canadban
hono*. Melajithaoeak.
Gyktrzs, hagymaszer, tmtt, alapjn nha
499. Verbacum.
Farkkr.
Farkkr virgai.
Verbasonm phlomoides Linn. s a Farkkr
mas rokonfajai, kivltkp pedig az krfarkkr, nlwnk honosak. Alakosak.
Prtk, nagyobbacskk, kerekdedek, nmileg szablyosak, aranysznek, a hrom fels hmszl rvidcbb,
fehr-gyapjs, a kt als hosszabb, s|ma ; mzgsak, sajtsgos zek ; szraz idjraskor kelyhek nlkl gyjtessenek, megszritva, elbb megmelegitett s jl bezrt
ednyekben ttessenek el.
Digitized by
485
499. Verbascum.
Verbaeoum phlomoides Linn., et aliae prostate affines speoies, imprimi Verbaeoum
thapsiforme Sohrad ; indigenae. Sorofala-
rtaeae B. Brown.
Corollae (Flores Verbasci) majusculae, rotataef,
subregulares, aureae, staminibus tribus superioribus brevioribus, albo-lanatis, inferioribus duobus longioribus,
glabris, mucilaginosae, odoris peculiaris. Sicco coelo colligendae sine calycibus, siccatae in vasis antea calefactis
et bene obturandis serveandae.
i
Digitized by
486
Kikiricsbor.
tiz grammot
10
Malaga bort
tven grammot
50
Pllitsd hat napig gyakori felrzs mellett, azutn
sajtold ki s szrlzd.
Malagai bor.
Kellemes zamat, valdi bor, mely se cserenyt, se
rtalmas fmeket ne tartalmazzon.
Digitized by
0*25
60
487
10
Vini Malagensis
grommata quinquaginta 50
Digere per sex dies saepius agitando, exprime et
filtra.
Filtratum sit grammatum quinquaginta
50
Digitized by
r '
_
p
503, Zedoaria.
fe gykr.
Caroama Zedoari&Rosooe, forrvl Azeiban
tenye^. Soitaminek.
i
'
,.
Gyktrzs, petded, gyrs, lehinozva, lemetszett gykerekkel, legtbfcszr harntl, nmelykor hosszban ngy rszre metszve jn el a kereskedsben, tmtt,
szvs, halavny szrke-barus, apr gyntatartkkal
srn elltva, nehz kmforos szag, rgva get, kesernys z.
Eczetsavas zink.
r
Eozetsavai horg^any.
Zn(G2H3O2)2,3H2O==237.
Vgy: Sznsavas zinket,
,
ugy elllitva, nrint a zinkleg kszitsnl
le van irva
; >
- tven grammot
Gyenge melgbejripld fel :
50
Higitott ecze?avban
eiegend mennyisgben.
Az oldatot mg, melegen szrlzd meg, jegeczitsd
s gondoskodjl arrl, liogy az eczetsav tlnyom marajon.
A jegeczek szr-papir kztt kznsges hmrsknl szrttassanak ieg. A visszamaradt folyadk pedig
lass elprls ltal tovbbi jegeczitsre hasznltassk.
Digitized by
489
503. Zedoaria.
Curonma Zedoaria Rosooe; pianta in Asia
tropioa indigena. Soitamineae Joes.
Rlrizoma (Radix Zedoariae) ovaium annulatum,
cortice et radcibus resectum, ipsum plerumque per transversum, interdum per longitudinem in quadrantes
sectum in mercaturam venit, conipactum tenax, coloris
pallide e griseo-subfusci, receplaculis resiniferis creberrimis, parvis obsitum, masticatum urens, saporis subamari, odris gravis camphoracei.
q. s.
leni calore. Solutionen! adhuc calidam filtra et ad crystallisationem sepone habita cura, ut acidum aceticum
praevaleat.
Crystalli enatae inter chartam bibulam sub temperatura ordinaria siccentur. Liquor residuus lenta evaporatione denuo in crystallos redigatur.
Digitized by
490
A finom hasb- vagy lemezalak jegeczek szntelenek, 3 slyrsz hideg, fl slyrsz forr vizben oldhatk,
a hevitsnl megolvadnak. A vizoldat knammoniummal
tiszta fehr csapadkot adjon s ha a zink knhydrogennel vai tltelits ltal vgkp levlasztatott, a leszrlzett folyadk elprlsa utn tzll anyagok ne maradjanak vissza.
Chlorzink.
Horg&nyhalv*g.
ZnCl2, H 2 O= 154.
Vgy : Szemeszett zinket
Old fel :
tven grammot
50
Higitott ssavban
elegend mennyis'gben (mintegy
ngys\\6tven grammban 450)
azon elvigyzattal, hogy egy kevs zink oldatlan maradjon. A lenttt folyadkot telilsd chlorlgge), azutn
brrald fel s rszletenkint acy bele :
Zinklegbtl
egy grammot
1
azntn hagyd llni, mig a kivlt vasleg lelepedeit.
A lenttt folyadkot, ha szksges, asbestien szrd
meg, nts hozz :
Higitott ssavat
hrom grammot
Digitized by
491
Digitized by
492
Zinkoxyd.
Horganyleg.
ZnO=81.
320
old fel:
Leprolt vizben
Digitized by
493
320
Solve in
Aquae destillatae
gratnmtibus mille octingentis
1800
Digitized by
404
*
Knsavas zinkbl
hromszz grammbl 300
Leprolt vizb'l kilenc\s\\ grammbl 900
kszlt
Azutn a folyadkot forrald mindaddig, mig a kocsonyaszer csapadk poralakuv vlt s knnyen lelepszik. fellusz folyadkot ntsd le s a csapadkot
mosd ki vizzel mindaddig, mig a mosviz chlorbariuinmal tbb meg nem zavarodik, azutn szritsd meg jl.
zrt ednybe.
Fehr, izzits kzben srgs, savakban pezsgs nelkl oldhat por legyen. Vizzel sszerzva, a folyadkot
leszrve s elprologtatva, ne maradjon maradk vissza.
Eczetsavban teljesen oldhat legyen. Ezen oldat fls-
Knsavas horgany.
Fehr vitriol.
ZnSO4,7H2O=287.
Digitized by
250
495
Aquae destiiiatae
grammatibus nongentis
900
paratum.
Instillatione peracta liquor adhuc ebulliat, donec
praecipitatum initio gelatinosum in pulverulentum, facile
residens mutatum fuerit. Liquore supernatante defuso
praecipitatum iteratia vicibus aqua destillata fervida edulcuretur, usque dum liquor filtratus baryo chlorato non
amplius turbetur, dein perfecte siccetur.
Massam siccatam immitte in crucibulum hassianum
bene tectum, quod ad incandescentiam caleiiat, quamdiu
pars e media massa exempta affuso acido efifervescat.
Oxyduni ignitum in pulverem redactum serva in
vase bene clauso.
Sit pulvis albus, durante ignitione flavescens, in
acidis sine effervescentia solubilis. Cum aqua quassatus
liquorem praebeat, qui filtratus post evaporationem
null um residuum relinquit. Acido acetico perfecte solvatur, solutio superaddita ammonta limpida maneat, ne
caerulescat.
250
Digitized by
496
Old fei:
Hgitott knsavban
a szksges mennyisgben (mintegy
kte\erkts\\6tven grammban 2250)
szokott mdon, ugy hogy egy kevs zink oldatlanul maradjon vissza.
A nyert oldaton vezess chlorlgfolyamot keresztl,
azutn hagyd befdve tbb rig meleg helyen llni.. A
forrsig hevitett folyadkot elegyitsd oly pppel, mely :
tiz grammbl
10
eiegendo mennyisgbl
kszlt.
Az elegyet tbbszr felrzva pllilsd inindaddig,
mig egy kis leszrlzeit kmle ammonia s knmmoniummal tiszta fehr csapadkot ad.
Ezutn szrlzd meg, nts a szrlethez :
Higitoti knsavbl harminci grammot 30
s elprls ltal jegeczitsd.
A hasbalak jegeczek szntelenek legyenek ; szraz levegn elmllk, 20-nl 2*5 slyrsz^vizben okU
hatk.
A vizoldat higitoit knsavval clegyilvc sem knhydrogenviz, sem flsleges ammonia ltal ne zavarodjk meg.
Knammonium iiszta fehr csapadkot idzzen
vele el.
Digitized by
497
Solve in
Zinci carbonici,
quale sub praeparatione Zinci oxydati obtinetur
grammatibus decerti
10
et Aqnae destillatae
paratam.
q. s.
Digere saepius agitando, donec exigua pars solutionis filtratae Ammonia et Ammonio hydro-sulfurato tentata praecipitatum mere album producati dein filtra et
additis
Digitized by
498
Valriansavas zink.
Qyknkesavas horgany.
Zn(C ri H 9 O 2 ) 2 =267.
Zsir'ny, temezes jegeczekbi ll felir tmeg,
mely gyknkesav-szagot terjeszt, vizben mintegy 90
slyrszben nehzkosen oldhat.
510. Zingiber.
Gymbr.
Digitized by
499
510. Zingiber.
Zingiber offioinale Roeooe, pianta in Asia
tropioa, indigena, bidem atque in alile terrle
troploie frequentar onlta. Soitamineae Jnee.
Rhizoma (Radix Zingibers) distiche ramosum,
paullum depressimi, compactum, ponderosum, aut undique aut in faciebus modo decorticatimi, fractura paullum fibrosum, pallide subflavum aut albidum, receptaculis resiniferis parvis, creberrimis obsitum, odoris
peculiaris aromatici, masticatimi urens.
Digitized by
Kmszer-kszlet
A) Kmszerek,
1. Acidum aceticum.
Eczetsav.
Leprolt vizzel
annyival
hogy az elegy 100 kbcenlimetert tegyen ki. Egy kbcentimeter telitshez kzelitleg 5 kbcentimeter savmr folyadk kivntatik.
Digitized by
Apparatus reagentium.
A) Reagentia.
I. Acidum aceticum.
5C2H4O2.
Aquae destillatae
s, q.
Ut miscella 100 centmentorum cubicorum evadat. Ad saturationem unius centimetri cubici quinque
circiter centimetra cubica solutionis acidimetrice requiruntur.
Digitized by
502
2. Acidum hydrochloricum.
Ssav.
5HG1.
Leprolt vizzel
annyival
hogy az elegy 100 kbcentimetert tegyen ki. Egy kbcentimeter telitshez 5 kbcentmeter savmr folyadk kivntatik.
3. Acidum nitricum.
Lgenysav.
5HNO3.
Leprolt vizzel
annyival
Digitized by
503
2. Acidum hydro-chlorictim.
5HC1.
(Centimetrum cubicum = o'i825 gramm.)
Aqnae d estillata e
q. s.
3. Acidum nitricum.
5HNO3.
(Centimctrum cnbicum = o'3i5 gramm.)
Rp. A c i d i n i t r i c i c o n c e n t r a t i p u r i (p. s. 1 3 )
grommata sexaginta quinque et sexaginta tres centesimas
65'6
misce cum
q. s.
Ut miscellae volumcti 100 cenlunetroruiu cubicoram sit. Ad saturationem unius ccnlimetri cubici 5 centimetra cubica solutionis acidimetricae requiruntur.
Digitized by
504
4. Acidum sulfuricum.
Knsav.
H 2 SO 4 .
[Egy kbcentimeter = o'245 gramm.)
Vgy : Tiszta tniny knsavbl
hus\onngy s fl grammot
elegyitsd
Leprolt vizzel
24*5
annyival
hogy az elegy 100 kbcentimetert tegyen ki. Egy kbcentimeter telitshez 5 kbcentimeter savmr folyadk
kivntatik.
5. Ammonia.
Lgenykneg.
5H 3 N.
zEgy kbcentimeter = o'o8S gramm.)
Leprolt vizzel
nyolc\vant grammot
85
annyival
hogy az elegy 100 kbcentimetert tegyen ki. Egy kbcentimeter telitsre 5 kbcentimeter lugmr folyadk
kivntatik.
Digitized by
505
4. Acidum sulfuricum.
H 2 SO 4 .
(Centimetrum cubicum = o'245 gramm.)
24*5
Aquae destillata e
q- s.
Ut miscella 100 centimetra cubica efficiat. Ad saturationem unius centimetri cubici 5 centimetra cubica
solutionis acidimetricae requiruntur.
5. Ammonia.
5H3N.
zCentimetrum cubicum = o'o85 gramm.)
Aquae destillatae
85
q. s.
Ut miscella 100 centimetra cubica efficiat. Ad saturationem unius centimetii cubici 5 centimetra cubica
solutionis alcalimetricae requiruntur.
Digitized by
506
Sznsavas ammonium-oldat.
% (H4N)2CO3.
42*5
Leprolt vizzel
hogy tcrfogata tOO kbcentimetert tegyen ki ; t annyi
vizzel higitott knsavas magnesium-oldat ltal csapadkot ne adjon. Egy kbcenmeter telitshez 5 khcentimeter lugmr blyadk kivntatik.
7. Ammonium hydro-sulfuratiini.
Ammoniumknhydrat.
5(H4N)IiS.
m
Digitized by
507
k (H4N)2CO8.
7. Ammonium hydro-sulfuratum.
5 (H4N)HS.
zCentimetrum cubicum = o'sSS gramm.)
Rp. Ammolline para e (10%)
grammata octoginta quinque 85
Satura gase hydro-sulfurato et dilue donec volumen eius 100 cenmetrorum cubicorum evadit. Cum
magnesio sulfurico praecipitatum ne deponat. Ad saturationem unius centimetri cubici 5 cntimetra cubica solutionis alcalimetricae requiruntur.
Digitized by
508
Sznsavas kalium-oldat.
5
/ 2 K 2 CO 3 .
zEgy kbcentim. = o'3455 gramm.)
Natrium hydroxyd-oldat.
5NaOH.
(Egy kbcent. = o'2oo gr.)
tetszs s\erint
Leprolt vizben
Digitized by
509
/ 2 K 2 CO 3 .
</. v.
Aquae destillatae.
Coque in lebete ferreo et sensim adde
q. s.
donec pars liquoris exemta et filtrata aquam calcis amplius non turbet.
Liquorum adhuc calidum repone in lagena antea
calefacta ad sedimentationem, dein liquorem limpidium
abstrahe a sedimento ope siphonis. Demum evapora ut
pondus specificum in 15 Celsii 1.1991 sit.
Ad saturationem unius centimetri cubici requiruntur circiter 5 centimetra cubica solutionis alcalimetricae.
Digitized by
510
Sskasav-oldat
Lgenysavas ezst-oldat
AgNO 3 .
Digitized by
511
Digitized by
512
Chlorbarium-oldat.
1/2 BaCl2,2H2O.
zEgy kbcentimeter = 0.122 gramm.)
Vaschlorid-oldat.
kilencz grammot
Leparolt vizben
hogy az oldat trfogata 100 kbcentimeter legyen.
Digitized by
518
2 BaCOg,
solve in
Aquae destillatae
tanta quantitate, ut volumen solutionis 100 centimetra
cubica efficiat.
33
Digitized by
514
Knsavas magnesium-oldat.
V2(MgSO4,7H2O.)
m
12*3
Leprolt vizben
hogy az oldat trfogata 100 kbcentiraeter legyen.
Phosphorsavas natriumoldat.
V 3 (Na 2 HPO 4 ,12H 2 O.)
zEgy kobcentm. = o'ii9 gr.)
grammot
11*9
Leprolt vizben
hogy az oldat 100 kbcentimeter legyen.
Eczetsavas lom-oldat.
(Egy kbcentim. =: o'i9o gr.)
Digitized by
515
12*3
Aquae destillatae
tanta quantitate, ut volumen solutionis \ 00 centimetrum
cubicorum sit.
11*9
Aquae destillatae
tanta quantitate, ut solutio 100 centimetra cubica
efficiat.
19
33*
Digitized by
516
old fei annyi
Leprolt vizben
E mennyisget pontosan mrd le, add egy literlombikba s higitsd elre kifztt s kihlt leprolt vizzel
Digitized by
517
solve in
Aqua destillata
ut solutio 100 centimetrorum eubicorum sit.
Rp. Natrii hydro-oxydati solati, acido carbonico immnnis (N. 9.) grammala quinque 5
Misce cum aqua destillata et cum nonnullis guttis
solutionis Laccae Musei ; tum adde guttatim
Solutionis normalis alcalimetricae
q. s.
ut color caeruleus in paerpureum abeat.
Quodvis centimetrum cubicum solutionis alcalimetricae perfecte neutra reddere valet 0*040 grammata
natrii hydro-oxydati ; hinc quantitas consumta solutionis
alcalimetricae docet quantitatem natrii hydro-oxydati in
grammatibus quinque solutionis tentatae contenti ; qua
explorata calcula, in quot grammatibus solutionis alcalimetricae contineantur 40 grammata natrii hydro-oxydati ?
Hanc quantitatem accurate ponderatane repone in
cucurbita litrae, atque dilue aqua destillata jam antea
cocta et refrigerata, donec volumen mille ( 1000) centimetrorum cubicorum evadat.
In uno centimetro cubico solutionis sic paratae pondus aequivalens in milligrammatibus expressum sive 10
milligrammata natrii hydro-oxydati continentur, quai:
quantitas recte sufficit ad perfectam quantitatis aequivalentis cuiusvis acidi saturationem.
Digitized by
518
. Ha t gramm lg telitshez 20 k.-cent. savmr folyadk kivntatik meg, ugy az t gramm lgban
20 X 0*040 = 0*8 gramm natriumhydrat foglaltatik. Hogy hny
gramm lgban van 40 gramm natriumhydrat, a kvetkez
arny oldja meg:
0-8: 5 = 40 : x. Innt x. = 250 gr.
szerint a krdses lgbl mrj le 250 gr.-ot s a literlorabikban higitsd 1000 k.-centimeterre.
sAvbl
hatvanhrom grammot
63
tedd a literlombikba s a^j hozz mintegy 600 gramm
leprolt vizet. Miutn az egsz felolddott, higitsd mg
annyi leprolt vizze!, hogy az egsz oldat ezer (1000)
kbcentimeter legyen.
Az igy ksztllt oldat egy kbcentimeterben 0*063
gramm jegeczedett sskasavhydrt foglaltatik. E szm a
sskasav vegyslyt fejezi ki, ennlfogva minden kbcentimeter e folyadkbl brmely gvnyes hatasu testnek
milligrammokban kifejezett egy vegyslyt teliti.
Digitized by
519
--
gramm.)
serit.
In uno centimetro cubico sic paratae solutionis conti nentui* 0*063 grammata hydratis acidi oxalici crystallisati.
Numerus hie designat pondus aequivalens dicti acidi,
hinc unum centimetrum cubicum huius solutionis pondus
aequivalens cuiusvis corporis basici per milligrammal a
expressum perfecte neutrum reddit.
Digitized by
520
Tmny ssav.
Tmny lgenysav.
Borkffsav.
Tisztitott aether.
24. Aqua calde.
Mszviz.
Knkneny viz.
Digitized by
521
Digitized by
522
Lgenysavas baryum-oldat.
Vgy : Jegeczedett lgenysavas baryumbl
hat s t ti\ed grammot
65
old fel annyi leprolt vizben, hogy az oldat 100 kbcentimetert tegyen ki.
E kmszer flszer szablyos.
Knsavas calcium-oldat.
Vgy : Porr trt knsavas meszet (gipszet)
tets^s s^erint
elegyitsd ssze felesleges mennyisg
Leprolt vizzel.
Kk lakmuszpapir.
Digitized by
523
q. v
Aquae destillatae.
Sepone per aliquot-dies, saepius conquassando.
Sedimento supernatante limpido liquore utendum est.
partibus viginti 20
Conquassando misce. Solutionem post 24 horas
obtentam et filtratam divide in duas partes aequales,
quarum uni adde guttatim
Acidi sulfurici dilnti
q. s.
ut color caeruleus in rubrum vertatur; dein admisce
alterius partis quantitatem sufficientem, ut color ruber
Herum in caerujeum transeat.
Digitized by
524
Vrs lakmuszpapir.
Chlor-oldat
31. Chloroformium.
Chloroform.
32. Cupri lamina.
Rz-lemezek.
Vas-lemezek.
34. Ferrum sulfuratum.
Vaskneg,
35. Ferrum sulfuricum crystallisatiim.
Digitized by
525
Digitized by
52G -
. Eczetsavas kalium-oldat
37. Kalium bichromicum.
Chlorsavas kalium.
39. Kalium ferricyauatum.
Vrs vrlugs.
Ferrid oyankalium.
Alkalmaztassk a kereskedsbeli kszimny. Hasznlatkor oldassk fel nhny jegecz mintegy 10 slyrsz
leprolt vizben.
Jod-kalium.
41. Natrium bicarbonicum.
Kt sznsavas natrium.
42. Solutio Indigo.
Indigo-oldat.
Vgy: Megszritott s finom porr trt
Indigbl
egy rszt
ngy rsz
Digitized by
527
Digitized by
528
Jod-oldat.
Vgy : Jod-estvnybl
Higitsd annyi
tets\s s\erint.
Leprolt vizzel
Lakmusz-oldat
Vgy: Lakmnszbl
egyrs\t
1
ntsdle
forr leprolt yizzel
husz rszSzel
20
s hadd llni nhny napig, azutn szrd le. A leszrt
folyadkhoz cseppenknt adj annyi higitott knsavat,
hogy kk szni kkes vrsre vltoztassa. A folyadkkal
flig tltsd meg az ednyt s zrd el tfrt dugaszszal,
melynek nyilsa gyapottal van megtltve.
90 n-os borszesz.
Digitized by
529
q. v.
Digitized by
530
Minden egyes rszlet hozzadsa utn egy vasplczval a megolvadt zink jl sszekeverend a saltrom-
B) Eszkzk.
1. Kmcs, legalbb 24 darab.
. Kisebb veglombikokbl, 100200 kbcenti
meter kbtai talornmal, legalbb 3 db.
Digitized by
5dl
B) Utensilia.
1. Tubuli probatorii, ad minimum 24.
2. Cucurbitae vitreae minores, 00200 centi
metra cubica capientes, ad minimum tres.
34*
Digitized by
532
(mro pipetta).
22. Aether-kmcis.
Digitized by
533
3. Retortae vitreae, quarum una alterave sit
tubulata, diversae magnitudinis.
4. Ollae vitreae complures et diversae magnitudinis.
5. Infundibula vitrea adfiltrationemapta.
6. Infundibula collo aequali longiore et angustiore
instructa.
7. Tubi vitrei tum recti quum angulo semel vel
biscurvati.
8. Adparatus ad extricationem gasis chloii.
9. Adparatus ad extricationem gasis hydrogenii.
10. Adparatus ad extricationem gasis hydro-sulfurati.
11. Palinae porcellaneae minores.
12. Crucibula porcellanea parva.
13. Bacilli vitrei complures.
14. Forceps in extremitatae curvatus.
15. Lampas vitrea. (Lampas spiritus vini.)
16. Lampas sic dieta Berzelii. (vel Lampas gasis
Bunsenii).
17. Charta bibula alba.
18. Cucurbita ad 1000 Centime tra cubica notata.
(Cucurbita litrae.)
19. Cucurbita ad 100 centimetra cubica notata.
20. Tubus Gay-Lussac ad mensurandmn in ty5
centimetra cubica divisus. (Buretta.)
21. Fistula (Pipetta) ad mensurandum in Vio centimetra cubica divisa.
22. Tubus probatorius pro aethere.
Digitized by
Digitized by
TABLAK.
TAB ULAE
Digitized by
536
I. Tbla,
mely a magyar-osztrak orvosi- s a metrikus ugynevezett
grammsly viszonyt s mindkettnek beosztst
mutatja.
A)
A kilogramm ezer grammot tartalmaz s megfelel 1 *7856
magyar-osztrk fontnak, azaz 57*14 flobonnak.
A Hektogramm szz grammot tartalmaz s megfelel
0*1785 raagyar-osztrk fontnak, azaz 5.71 flobonnak.
A Dekagramm tiz grammot tartalmaz s megfelel 0*0178
magyar-osztrk fontnak, azaz 0*57 flobonnak.
A Gramm egy kbcentimeter 4 hfok viznek slya s
megfel 13*71388 magyar-osztrk szemernek.
A Decigramm O'l grammot tartalmaz s megfelel 1*37
magyar-osztrk szemeniek.
A Gentigramm 0*01 grammot tartalmaz s megfelel 0*13
osztrk-magyar szemernek.
A Milligramm 0*001 grammot tartalmaz s megfelel 0*01
osztrk-magyar szemernek.
B) Magyar-osztrk orvosi sly.
A Font tartalm. 12 obont s megfel. 420*014 grammnak.
Az Obon
2 flobont
35001
n
A Flobon
4 nehezket
17*500
ti
3terecset
A Nehezk
4*375
rt
A Terecs 20szemert
1*458
y>
A Szemer
0-0729188,
megfelel
Digitized by
537
Tabula I,
exhibens relationem inter pondus austriaco-hungaricum
medicinale et pondus metricum, vulgo Grammatum
dictum, et utrusque divisionem.
A) Pendus metricnm.
Kilogramma continet grammata mille et respondet 1*7856
librae austriaco-hungaricae si ve 57.14 semiunciis.
Hectogramma cootinet grammata centum et respondet
0*1785 librae austriaco-hungaricae sive 5.71 semiunciis.
Dckagramma continet grammata decem et respondet
0*0178 librae austriaco-hungaricae sive 0*57 semiunciis.
U ramina est pondus centi metri cubici aquae destiilatae
sub temperatura 4 et respondet 13*71388 granis
ausiriaco-hungaricis.
Decigramma contin. 0* 1 gramma et resp. 1 *37 granis austr.
Centigramma 001
0*13,,
Milligranrima 0001
0*01
B) Pondns aiistrfaco-liiingrfeum medicinale.
Libra continet
Uncia
Semiuncia
Drachma
Scrupulus
Granum
uncias
12 et resp. 420.014 gramni.
semiuncias 2
35*001
drachmas 4
17*500
scrupulos 3
4*375
,
grana
20
1*458
n
respondet
00729188W
Digitized by
538
II. Tbla,
mely az egyes slyoknak klcsns rtkt mutatja
A) Az orvosi sly rtke metrikos slyokban.
Tabula IT,
exhibens inutuum valorem singulorum ponderum.
A) Valer ponders medieinalis in pendere metrico.
Szm
Numerus
Obon
Unciarum
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Nehezk
Drachmarum
1
2
3
4
5
6
7
8
Megfelel
grammokben
Reepondet
Gnunmatibue
Szm
Nummerus
Szemer
Granorum
35 001
70 002
105-003
140 004
175 005
210 006
245 007
280-008
315-009
350-010
385-011
420-012
4-375
8-750
13 125
17-500
21875
26-250
30-625
35 001
Vie
Vit
Vio
V
V
Vt
V
V4
Vt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Megfelel
gremmokban
Reepondet
Grammatibus
0-004
0-005
0-006
0-007
0-008
0-009
0 010
0-012
0-014
0-018
0 024
0 036
0-072
0-146
0-218
0-291
0-364
0-437
0-510
0-583
0-656
0-729
Digitized by
539
Szm
Numerus
McgfeleJ
grimmokban
Respondct
Grtmraatibus
Terecs
Scrupulorum
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1.458
2.916
4.375
5.833
7.291
8.750
10.208
11.667
13.125
14.683
16.042
17.500
Sxm
Numerus
Szemer
Granorum
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
30
40
50
60
Mcgfclel
grtmmokban
Respondent
Gnunmatibus
0-802
0-875
0 948
1 020
1 093
1 166
1 239
1 312
1 385
1 458
2 187
2 916
3 646
4 375
Digitized by
540
B) A metrikus ely rtke orveal slyokba.
B) Valor ponderis metrici in penare medicinali.
A
grammok
szma
Numerus
Grammatura
Megfcicl
szemerekbcn
Respondet
Granis
i
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
1?
18
19
20
21
22
23
24
13 71
27-42
41*14
54-85
68-56
82-28
95 99
109-71
123-42
13713
150-85
164-45
178-28
191-99
205-70
219-42
233-13
246-84
260 56
27427
28799
301 70
315-41
329'13
A
grammok
szma
Numerus
Grammatum
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
Megfelel
szemerekben
Respondet
Granis
grammok
szma
Numerus
Grammatum
342 85
356-56
370 27
383-98
39770
411-41
425-13
438-84
452-55
466-27
479-98
49369
507-41
521-12
534-84
548 55
562-26
57598
58969
603-41
617-12
630-84
644 55
G58 27
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
Meg^cl
kto
Respondet
Granis
671-98
68569
699.41
71312
726-83
740-55
754 26
767-98
781'69
795 40
809-12
822-sa
836-55
850-26
863-97
87769
891-40
90512
918*83
932-54
946-26
959-97
973-68
987-40
Digitized by
541
grammok
szma
Numerus
Grammatom
73
74
76
76
77
78
79
80
81
82
Magfelel
ezcmcrckbcn
Rcspondct
Granit
grammoli
1001-11
1014-83
1028 54
1042-25
1065 97
1069 68
108339
109711
1110-82
1124 54
83
84
85
86
87
88
89
90
91
szma
Numerus
Gramntatum
Megfold
tzcmcrekben
Retpondct
Granit
grammok
azma
Numerus
Grammatom
Megfeid
zemcrckben
Rcspondct
Granit
1138 25
1151-96
1165-68
1179 39
1193-11
1206-82
1220-53
25
1247-96
92
93
94
95
96
97
98
99
100
1261 68
1275-39
1289-10
1302 82
1316-53
1330-25
1343-96
1357-67
1371-39
Digitized by
542
III. Tbla,
mely a magyar-osztrk birodalomban szoksos hossz- s
iolyadk-mrtkek viszonyt a metrikus rnrtkekhez
hasonlitva mutatja.
A) Metrikus foiyadk-mrtkek.
pintnek.
B) Magyar-osztrk foiyadk-mrtkek.
Az osztrk pint (Maass) megfelel . 1*41478 Liternek.
Az osztrk meszely (Seitel)
. 0.35369
A magyar itcze
. 0*84586
0) Magyar-osztrk hosszmrtkek.
A lbtartalmaz 12 hvelyket s megfelel 0*316 mternek.
Ahvelyk
12vonalat
0*026
Avonal
000219
D) Metrikns hosszmrtkek.
A Meter tartalm. 1000 rnillim. smegf. 3.1637 lbnak
ADecimeter
100 0*3163
AGentimeter
10 0*3796hvelyknek
A Millimeter megfelel . . . . 0*4555 vonalnak.
Digitized by
543
Tabula HI
exhibeiis relationem mensurae tum longitudinalis quum
fluidorum in Austria usitatae ad mensuram metricam.
A) Mensurafluidorummetrica
Mensurae
austriaca.
Litra continct mille centimetra cubica et respondet 11822 itcze hungarici vel . . 0*7068
Decilitra continet centurn centimetra cubica et
respondet
00706
Ceutilitra continet decem centimetra cubica et
respondet
00070
Millilitra sive unum centi metrum cubicum
00007
respondet
Decalitra continet
10 Litras et respondet . 7* 068
Hectolitra
100
. 7 0 * 682
Kilolitra
1000
. 706* 822
B) Mensurafluidorumaustriaca.
Mensura (Maass) respondet 1*41478 Litris.
Quadrane (Seitel)
0*35369 Litrae.
Itcze hungaricum
0*84586 Litrae.
C) Mensnra longitudinalis austriaca.
Pes complectitur 12 pollices et aequat 0*316 metrum.
Pollex
12 1ineas
0*027
n
Unea
000219
D) Mensura longitudinalis metrica.
Metron cornplect. 1000 millim. et resp. 3* 1637 pedibus.
Decimetron
100 0*3163
Centimetron
10 0*3796 pollicibus.
Millimetron
1 paileni 0*4555 lineis austr.
Digitized by
544
IV. Tbla,
azon foly gygyszereknek 15 C-nl meghatrozand ajslyt mutatja, melyek az 1855-iki osztrk s
az 1871-iki magyar gygyszerknyvbe felvtettek.
Tabula IV,
exhibens gravitatem specificarli in temperatura 15 C.
explorandam medicaminum liquidorum, quae in pharmacopoea austriaca anni 1855 et in pharmacopoea Hungarica anni 1871. recepta sunt.
*
Gygyezerknyv.
Pharmaoopoeae.
1871.
1855.
concentratum crudum . . . .
1-040
concentratum purum . . . .
1*040
Digitized by
545
Oygyazerknyv.
Pharmaoopoeae
1871.
1855
1*84
1*845
1*09
0*890
0*730
0*730
0.960
1 '05
101
Glycerinum
1*25
dilutus
0*892
0*863
35
Digitized by
546
V. Tbla,
a vizben oldhat testet azon menoyisgt mutatja, melyet 100 slyrsz viz kznsges hfoknl feloldva
tartalmazhat.
Tabula V,
sistens corporum in aqua solubilium copiam, quam
centum partes aquae destillatae sub temperatura ordinaria solutam tenere possunt.
A teetek neve
Nomen oorporum
Acidum arsenicosum . .
carbolicum . . .
citricum . . . .
,,
tartarcum . . .
conitinum
Alumen
Ammonium carbonicum .
chloratum. .
Argentum nitricum . . .
Atropinum
Ghinidinum sulfuricum . .
Ghininum
bisulfurcum .
hydro-chloricum
sulfuricum . .
Coffeinum
Colchicinum
Cuprum sulfricum . . .
Ferrum lacticum . . . .
As oldhat rssek
Partee solubile
5
100
66
0-5
30
37
100
0-33
0-33 1-0
025
9
4
0 13
1
60
33
2
Digitized by
547
I
A teetek neve
Nomen o o r p o r u m
A oldhat rssek
Parte eolubilee
Ferrum sulfuricum
Hydrargyrum bichloratum
. . . .
Kalium bromatum
carbonicum
Kalium chloricum
hydro-tartaricum . . . . .
jodatum
,, natrio-tartaricum
,, nitricum
sulfuricum
stibio-tartaricum
Magnesium lacticum
sulfuricum
Morphinum
hydro-chloricum
Natrium aceticum
boracicum
bromatum
carbonicum
jodatum
hydro-carbonicum
nitricum
phosphoricum
sulfuricum
Plumbum aceticum
Strychninum nitricum
Zincum aceticum
Zincum sulfuricum
Zincum valerianicum
50
6
100
120
6
0 4
140
42
21
11
100
7
3-5
60
01
. . . .
.
. . . .
33
8-5
152-5
50
68-6
7-5
87*7
25
48
66
2
33
40
11
35*
Digitized by
548
VL Tbla,
a tiszta szesz, valamint a viz mennyisgt mutatja,
mely 100 rsz borszeszben 15 C. hfoknl foglaltatik.
(Stampfer szerint).
Tabulavi,
izb8l
aquae
100
99-05
98-11
97-17
96-24
95-30
94-38
93-45
92-54
91 62
90-72
89-80
88-90
8800
87-09
86 19
85-29
84-39
83-50
82-60
81-71
80 81
79 92
0
0-80
1-60
2 40
3 20
4-00
4-81
5-62
6-43
7 24
806
8-87
9 69
10-51
11-33
12-15
12-98
13-80
14-63
15-46
16-29
17-12
17-96
1-0000
0-9985
0-9970
0-9956
0-9942
0-9928
0-9915
0-9902
0-9890
0-9878
0-9867
0-9855
0-9844
0-9833
0-9822
0-9812
0-9801
0-9791
0-9781
0-9771
0-9761
0-9751
0-9741
szcszbfil
alcoholis
0
1
2
3
4
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Digitized by
549
100 trfogat urulmtz
loo partes volumiis coatfnent parte*
Poodut tptciicum
tzewbfil
alcoholie
vizbl
aquae
0-9731
0-9721
0-9711
0-9700
0*9690
0-9679
0*9668
0*9657
0-9645
0-9633
0*9620
0-9607
0*9595
0-9582
0-9568
0*9553
0*9538
0-9522
0-9506
0-9490
0*9473
0-9456
0-9439
0-9421
0*9403
0-9385
0-9366
0-9348
0*9328
0-9308
0-9288
0-9267
0*9247
0-9226
0*9205
0-9183
0*9161
0-9139
0-9117
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
65
56
57
58
59
60
61
79-09
78 13
77-23
76-33
75-43
74-53
73-62
72-72
71-80
70-89
69-96
69-04
68-12
67-20
66*26
65*32
64-37
63 42
62*46
61-50
60-58
5954
58-61
57-64
6*66
55*68
54*70
53 72
52 73
51 74
50 74
49 74
48 74
47 73
46 73
45 72
44 70
43 68
42 67
18.79
19.63
20.47
21.31
22.16
23.00
23.85
24.70
25.56
26.41
28.27
28.14
29.01
29.88
30.75
31.63
32. C2
33.40
34.30
35.18
36.09
37.00
37.90
38.82
39.74
40.66
41.59
42.53
43.47
44.41
45.37
46.33
47.29
48.26
49.24
50.21
56.20
52.20
53.19
Digitized by
550
Fajely
Pondus spccificum
szeszboi.
alcohoHi
vizbol
aqnae
0-9095
0-9072
0-9049
0-9026
0-9002
0-8978
0*8954
0*8930
0-8905
0-8880
0-8855
0-8830
0-8804
0-8778
0-8752
0-8725
08698
0-8671
0-8644
0-8616
0-8688
8559
0-8530
0-8500
08470
0*8440
0-8409
0*8377
0-8344
0-8311
0-8277
0-8242
0-8206
0-8169
0-8130
08089
0-8046
0-8000
08951
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
41-65
40-63
39-60
38-58
37 * 54
36-51
35-47
34-44
33-39
32-35
31-30
30-26
29-20
28-15
27-09
26-03
24-96
23-90
22-83
21-76
20-68
19-61
18 52
17 42
16 32
15 23
14 12
13-01
11-88
10-76
9-62
8-48
7 32
6 16
4 97
3-77
2-54
1-28
000
73
74
75
76
77
78;
79
80
81
82
83
84
85
86
87;
88
89
90
91
92
94
95
96
97
98
99
100
54 20
55-21
56-23
56-25
58-29
59-33
60-38
61-43
62-50
63-58
64-64
65 72
66*82
67-93
69 04
70-16
71-30
72-43
73-59
74-75
75.91
77-09
78-29
79-51
80-72
84-96
83-22
84-47
85-74
87-04
88-37
89-72
91-08
92-45
93-89
95-35
96-83
98-38
100-00
Digitized by
551
VII. Tbla,
raely szerint a Bea urne-, Cartier-, s Beck-fle srmrk
fokai a 11*5 C. hmrsk melletti fajslyra vltoztathatk t.
Tabula VII,
exhibens reductionem gradnum araeometricorum secundum Beaum, Cartier, Beck ad pondus specifcum sub
temperatura 12*5 C
A) A rinl kiaiycbb folyadkokn).
A) Pro Hfti4i8 iqia levieribns.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
1-000
0 993
0 986
0-979
0-972
0-966
0-959
0 952
C-946
0-940
0-933
0-927
0-921
1000
0-992
0-985
0-977
0-970
0-962
0-955
0-948
0-94J
0-934
0-928
0-921
1 0000
0-9941
0-9883
0-9826
0-9770
0 9714
0-9659
0-9604
0-9550
0-9497
0-9444
0-9392
0;9340
0 9289
0 9239
0-9189
0-9139
0-9090
0-9042
0-8994
0-8947
0-8900
0-8854
Digitized by
552
Fok
(Gradus)
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
0 915
0-909
0 903
0 898
0-892
0-886
0-881
0-875
0-870
0-864
0-8fc9
0-854
0-849
0-844
0-838
0-833
0 829
0 824
0-819
0.814
0-809
0-802
0-800
0-796
0-791
0-787
0-782
0-778
0 773
0-769
0*765
0-760
0-756
0-752
0-748
0-744
0-739
0-735
0-914
0 908
0-901
0-895
0-889
0-883
0-877
0-871
0-865
0-859
0 853
0-848
0-842
0-837
0 31
0-826
0-821
0-815
0-810
0-805
O'&OO
0-8808
0-8762
0-8717
0-8673
0-8629
0-8585
0-8542
0-8500
0-8457
0-8415
0-8374
0-8333
0-8292
0-8252
0-8212
0-8173
0-8133
0-8095
0-8061
0-8018
0-7981
0-7944
0-7907
0 7871
0-7834
0-7799
0-7763
0-7727
07692
0 7658
0-7623
0-7589
0-7556
0-7522
0-7489
0-7456
0 7423
0-7391
Digitized by
553
B) A Yisn) nefctzebb folyikoknil.
B) Pro fliidis tqn gravieribns.
Fok
(Grades)
0
1
2
3
4
5
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
39
30
31
32
33
34
35
36
37
38
Beaum
Beck
Fok
GradM
1 000
1 007
1 014
1 022
1 029
1 037
1 045
1 053
1 061
1 069
1 077
1 085
1 094
1 023
1 111
1 120
1 129
1 138
1 148
1 157
1 167
1 176
1 186
1 197
1 207
1 217
1 228
1 239
1 250
1 261
1 273
1 284
1 296
1 308
1 320
1 333
1 346
1 359
1 373
1 0000
1 0059
1 0119
1 0118
1 0241
1 0303
1 0366
1 0429
1 0494
1 0559
1 0625
1 0692
1 0759
1 0828
1 0897
1 -0968
1 1039
1 1111
1 1184
1 1258
1 1333
1 1409
1 1486
1 1565
1 1644
1 1724
1 1806
1 1888
1 1972
1 2057
1 2143
1 2230
1 2319
1 2409
1 2500
1 2593
1 2687
1 2782
1 2879
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
67
58
59
60
61
62
63
64
65
66
7
GS
69
70
71
72
73
74
75
76
Beaum
1 386
1 400
1-414
1-429
]-443
1-458
1-474
1-489
1-505
1 522
1-538
1-556
1-573
1-591
1-609
1-628
1-647
1-667
1-687
1-707
1-729
1-750
1-772
1-795
1-818
1 842
1-867
1892
1-918
1 945
1-972
2000
Beck
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2977
3077
3178
3281
3386
3492
3600
3710
3821
1 3934
1 4050
1 4167
1 4286
1 4407
1 4530
1 4656
1 4783
1 4912
1 5044
1 5179
1 5315
1 5454
1 5596
1 5741
1 5888
1 6038
1 6190
1 6346
1 6505
1 6667
1 6832
1 7000
1 7172
1 7347
1 7526
1 7708
1 7895
1 8085
Digitized by
554
Vm. Tbla,
r
Tabula vm,
doeens quantitatem acidi acetici hydrati, quae in 100
partibus acidi sub temperatura 15 C. continetur.
(Secundum A. C.
Fajulljr
Pondo
pcclflcum
0*9992
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
l
1
1
1
1
1
0022
0087
0052
il.
0083
0098
0113
0127
0142
0157
0171
0185
0200
0214
0228
0242
Sanzialk
Parte
centeaimae
Acidi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
Fajstfly
Pontfus
specifica io
r10256
1-0270
1-0284
1-0298
1-0311
10324
1 0337
1-0350
1*0363
1 0375
1-0388
1 0400
1-0412
10424
1-0436
1 0447
1 0459
1-0470
SavszizsMk
Parte*
centetimae
Acidi
Fajwtly
Pondut
specificum
Savaculek
Parte
centesimae
Acidi
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
10481
1 0492
10502
1-0513
10523
1 0533
1*0543
1-0552
10562
10571
10580
1-0589
10598
1 0607
1-0615
1-0623
1-0631
1-0638
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
Digitized by
555
Sawsalk
Parte
ceottaimae
Acidi
0646
0653
0660
0666
0678
0679
0685
0691
0697
0702
0707
0712
0717
0721
0725
0729
Pondi
tpccificwn
0738
0737
0740
0742
0744
0746
9747
0748
0748
0748
0748
0747
0746
0744
0742
0739
Parte
centesimi
Acidi
Poadttt
specilcum
1.0736
1.0731
1.0726
1.0720
1.0713
1.0705
1.0696
1.0686
1.0674
1.0660
1.0644
1.0625
1.0604
1.06*0
1.0553
Samzialk
Parte
ceatcsimae
Addi
95*
Digitized by
556
IX. Tbla,
a ssavlg azon mennyiegt mutatja, mely 100 slyrsz
ssavban foglaltatik. fajsly 10 C. hmrskre vonatkozik.
(Uw szerint.)
Tabula IX
docens quantitatem gasis hydro-chlorici, quae in 100
partibus acidi hydro-chlorici, cujus pondus specificum
sub temperatura 10 C. explorandum est, continetur.
(Secundum Ure.)
Fajfltty
Poodus
epeci6cum
Swrlg
Gas
bydrocbloricom
Fajsly
Pondus
specificum
40-777
40-369
39-961
39-554
39-146
38-738
38-330
37-923
37-516
37 108
36-700
36-292
35*884
35-476
35 068
34-666
34-252
33*845
33*437
33*029
l
l
1
l
l
1
l
l
l
l
1
l
l
1
l
l
l
1
l
Gas
hydrochlori
cum
Fajaftly
Pondus
specificum
Gas
hydrochloricmn
1 1206
1 1185
1 1164
1 ,1143
1 1123
1 1102
1 1082
1 1061
1 1041
1 1020
1 1000
1 0980
1 0960
1 0939
1 0919
1 0899
1 0879
1 0859
1 0838
1 0818
24*466
24-058
23-650
23-242
22-834
22-426
22-019
21*611
21-203
20-796
20*388
19*980
19-572
19 165
18*757
18*349
17*941
17*534
17126
16*718
2000
1982
1964
1946
1928
1910
1893
1875
1857
1846
1822
1802
1782
1762
1741
1721
1701
1681
1661
1641
1620
1599
1578
1557
1537
1515
1494
1473
1452
1431
1410
1389
1369
1349
1328
1308
1287
1267
1247
1.1226
32*621
32*213
31*805
31-398
30-990
30-582
30-174
29 * 767
29359
28-951
28*544
28*136
27-728
27321
26*913
26-505
26*098
25-690
25 * 282
24874
Digitized by
557
Swlg
Gas
hydrochJori
com
Fajatly
P#n4i
epcciflcom
SMTlg
Fljsly
Pondo
epedficQm
Gas
hydrochlodctnn
Ssavl*
Gas
hjrdrochlortcom
0798
0778
0758
0738
0718
0697
0677
0657
0637
0617
0597
0577
0557
16*310
15-901
15-493
15-087
14*679
14-271
13*863
13*456
13-049
12*641
12-233
11-825
11-418
J 0537
1 0517
1 0497
1 0477
1 0457
1 0437
1 0417
1 0397
1 0377
1 0357
1 0337
1 0318
1 0298
1 0279
11 -010
10-602
10-194
9-786
9*379
8-971
8*563
8155
7-747
7-340
6-932
6-524
6*116
5-709
1 0259 5*301
4*893
10239
4*486
10220
4078
1*0200
1*0180 3-670
3*262
1*0160
2*864
10140
2-447
10120
1*0100 2-039
1*631
1-0080
1124
10060
0-816
10040
1*0020 0-408
Digitized by
558
X. Tbla,
a lgenysavhydrat s vizmentes sav azon mennyisgeit
mutatja, melyek szz slyrsz lgenysavban foglaltatnak.
(Kolb J. szerint).
Tabula X,
docens quantitatem acidi nitrici et anhydr et hydrati,
quae in centum partibus continetur.
(Secundum J. Kolb.)
loo rsr u v tartalmaz
loo ptrtes continent acidi
Fajsly s bfok
Pondus spccificum sub temperatura
hydratot
ftidrati
vizmentea sayat
anbydri
15
100-00
99-84
99-72
99-52
97*89
97-00
96-00
95 27
94-00
93-01
92-00
91-00
90*00
89*56
88-00
87-45
8617
85-00
84-00
83-00
82-00
80*96
85-71
85-57
85-47
85-30
83*90
83-14
82-28
81-66
80-57
79*72
78-85
78-00
77-15
76-77
75-43
74-95
73-86
72-86
72-00
71-14
70-28
69*39
1 559
1 559
1 558
1 557
1 551
1 548
1 544
1 542
1 537
1 533
1 529
1 526
1 522
1 521
1 514
1 513
1 507
1 503
1 499
1 495
1 492
1 488
1 530
1 530
1 530
1 529
1 523
1 520
1 516
1 514
1 509
1 506
1 503
1 499
1 495
1 494
1 488
1 486
1 482
1 478
1 474
1 470
1 467
1 463
Digitized by
559
loo r4ai aair tattatmai
80-00
79 00
77-66
7600
75.00
74.01
73.00
72.39
71 24
69.96
69.20
68.00
67.00
66.00
65 07
64.00
63.59
62.00
61.21
60.00
5959
58.88
58.00
57.00
56.10
55.00
54.00
53.81
53 00
52.33
50.09
49.97
49.00
48.00
47 18
46.64
45.00
43.53
Fajtdty ( la Dvfok
Pondo* tpecificttni *ib temperatura
rizmentea aatat
anhydri
68*57
67-71
66-56
65-14
64*28
63*44
62-57
61-05
61*06
60*00
59*31
58-29
57*43
56-57
55 77
54*85
54-50
53*14
52-46
51-43
51*08
50-47
49-71
48*86
48-08
47*14
46 29
4612
45-40
44*85
43*70
42-83
4200
41-14
40-44
39-97
38-57
37-31
15
1:484
1-481
1-476
1-469
1-465
1-462
1-467
1-455
1*450
1*444
1*441
1-435
1*430
1*425
1*420
1*415
1*413
1-404
1*400
1-393
1-391
1-387
1 382
1-376
1*371
1-365
1-359
1-358
1-353
1-349
1-341
1-334
1-328
1-321
1-315
1-312
1-300
1-291
1 460
1-456
1*451
1*445 .
1-442
1-488
1*435
1 432
1*429
1*423
1*419
1*414
1-410
1*406
1*400
1 395
1*393
1-386
1-381
1-374
1-372
1*368
1*363
1-358
1-353
1-346
1*341
1*339
1-335
1 331
1-323
1 317
1 312
1-304
1-298
1*295
1-289
1-274
Digitized by
560
loo rsi sav tartahnaz
' ib prtH contincnt addi
Fajsly s hofok
I
Pondus epcificurr sub temperatura *
hydratot
hydrati
vizmentes savat
anhydry
15
42-00
41-00
40-00
39-00
37-95
36-00
35 00
33 86
32-00
31 00
30-00
29-00
28-00
27-00
25-71
2300
20-00
17-47
1500
13-00
11 41
7-22
400
2-00
0-00
36-00
35-14
34-28
33-43
32-53
30-86
29-29
29-02
27 43
26 57
25-71
24-85
24 00
23-14
22-04
19-71
17 14
14 97
12 85
11 14
9 77
6 62
3 42
1 71
0-00
1 280
1 274
1 267
1 260
1 253
1 240
1 234
1 226
1 214
1 207
1 200
1 194
1 187
1 180
1 171
1 153
1 132
1 115
1 099
1 085
1 075
1 050
1 026
1 013
1 000
1 264
1 257
1 251
1 244
1 237
1 225
1 218
1 211
1 198
1 192
1 185
1 179
1 172
1 166
1 157
1 138
1 120
1 105
1 089
1 077
1 067
1 045
1 022
1 010
0 999
Digitized by
561
XI. Tbla,
a vizmentes phosphorsav azon mennyisgt mutatja,
mely 100 slyrsz phosphorsavban foglaltaiik.
(Watts J. szerint.)
Tabula XI,
docens quantitatem acidi anhydri, quae in 100 partibus
acidi phosphorici continetur
(Secundum JL Watts.)
Fafsly
Pondo* specificaci
sub 15*5
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
508
492
476
464
453
442
434
426
418
401
392
384
376
369
356
347
339
328
315
302
293
285
276
268
257
A vismentes sav
szzalkai
Partes centesima
addi anhydri
49-60
48-41
47 10
45*63
45-38
44-13
43*95
43-28
42-61
41-60
40.86
4012
39-66
39-21
38 '00
37-37
36-74
36-15
34-82
33-49
32-71
31-94
31-03
3013
29-16
Fajsly
Pondus specificum
sub 15*5
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
247
236
226
211
197
185
173
162
153
144
136
124
113
109
095
081
073
066
056
047
031
022
014
006
A vizmentes eav
szzalkai
Partes centesimae
acidi anhydri
28*24
27-30
26-36
24-79
23*23
22-07
20-91
19*73
18*81
17*89
16-95
15-64
14-33
13-25
12-18
10-44
9-53
8 62
7 39
6 17
4 15
3 03
1 91
0 79
36
Digitized by
568
Xll. Tbla,
a vizmentes sav s hydrat azon mennyisgeit mutatja,
melyek 100 slyrsz knsavban foglaltatnak.
(Binean szernt.)
Tabula XII,
docens quantitatem acidi anhydri et hydrati, quae Q
100 partibus acidi sulfurici continetnr.
(Seeund um Binean.)
Pajsly
Pondus
speeificum
Fok
(Beaum)
Gradus
(Beaam)
66-6
1-857
66-4
1-852
1-846 . 66-2
1-842 : 66
1-837
65-8
1-830
65-5
1-819
65
1-796
64
1-774
63
1-753
62
1-732
61
1-711
60
1-691
59
1-671
58
1-652
57
1-634
56
1-615
55
1-597
54
1-580
53
1-563
52
1-546
51
1-530
50
49
1-514
48
1-498
47
1 1-483
Szzalkok 0*-nl
Portes centeslmae sub
temperatura 0
Szzalkok i5-nal
Parte centeeimae sub
temperatura 15
vizmentes
vizmentes
hydrat
hydrat
sav
fttV
acidi hydraii acidi anhydri acidi hydrati acidi anhydri
81-6
100
77-5
95
75-5
92*5
74-5
91-3
73-8
90-4
72-7
89*1
71-3
87*4
69 *>
84*6
67-2
82-4
65-7
80-4
64-2
78*6
62-8
76-9
61-4
75-2
60-1
73-6
58-8
721
57-5
70-5
Q6-2
68-9
55-0
67*4
53-8
65-9
52-6
64-4
51-3
62-9
50-1
Gl-4
60
, 49-0
47-8
58-5
46-6
57-1
100
9-45
9-18
8-95
8-63
8-39
817
7-98
7-80
7-63
7-47
7-32
7-16
7-00
6-84
6-69
6-54
6-39
6-26
6-11
5-96
4-62
81-6
77 1
74 9
73 0
704
685
667
65-1
63-6
62-3
61-0
59-7
58-4
57-1
55-8
54*6
53-4
52-2
511
500
48-7
47-5
Digitized by
563
1
Szzalkok 0-niI
Partes centeaimae sub
temperatura o*
Fajslj
rok
(Beaum)
Pondo
epecificum
Gradii
1-468
1-453
1-438
1-424
1-410
1-397
1-383
1-370
1-357
1-345
1-332
1-320
1-296
1-262
46
55-7
45-5
45
44
54-3
52-8
51-4
50-0
48-7
47-3
45-9
44-5
43-1 j
41-7
40-4
37-6
33-6
27-2
21-2
155
10-3
5-1
44-3
43-1
41-9
40-8
39-7
38-6
1 1-209
1-161
1-116
1075
1-036
43
42
41
40
39
38
37
36
35
33
30
25
20
15
10
Szzaikok lfio-nll
Part es eenusimae iub
temperatura 19*
hydrat
'vilmente* sav.
vizmentes sav.
hydrat
acidi hydrati acidi anhydri acidi hydrMi acidi anhydr
37-5
36-3
35-2
341
33-0
30-7
27-4
22-2
17-3
12-7
8-4
4-2
56-9
46.4
45-2
44-1
42-9
41-8
40-7
39-5
38-3
37-2
36-2
351
55-4
540
52-5
51-2
49-9
48-4
46-9
45-5
44-3
43-0
41-6
38-9
34-8
28-3
22-4
' 16-3
34-0
lCt-9
31-8
28-4
23-1
18-3
13-3
8-9
5-4
4*5
36*
Digitized by
564
Xffl. Tbla,
az ammonia azon mennyisgt mutatja, mely 100 slyrsz vizben oldott ammoniban 16 C. hmrsknl
foglaltatik.
(Otto szerint.)
Tabula XIII,
docens quantitatem ammoniae, quae ili 100 prtibus
ammoniae aqua dissolutae sub temperatura 16 G.
continetur.
(Secundum Otto.)
Fajsly
Az ammonta
szzalkai
Faisiy
Az ammonia
szazalkai
Pondus specificum
Partes ctntesimae
*
ammoniae
Pondus specificum
Partes centesima:
ammoniae
0-9517
0-9521
09526
0-9531
0-9536
0-9540
0-9545
0-9550
0-9555
0-9556
0-9559
0-9564
09569
0-9574
0-9578
0-9583
0-9588
0-9593
0-9597
0-9602
0-9607
0-9612
12-000
11-875
11750
11-625
11-500
11-375
11-250
11-125
11-000
10-950
10-855
10-750
10-625
10-500
10-375
10-250
10-125
10-000
9-875
9-750
9-625
9-500
'
09654
09659
09664
0-9669
0-9673
0-9678
09683
09688
09692
0-9697
0-9702
0 9707
0-9711
0-9716
0-9721
0-9726
0-9730
0-9735
09740
0-9745
0-9749
0-9754
8-375
8-250
8-125
8-000
7-875
7-750
7-625
7-500
7-375
7-250
7-125
7-000
6-875
6-750
6-625
6-500
6-375
6-250
6-125
6000
5-875
5-750
Digitized by
565
Fajstly
Pondu* specificarli
0-9616
0-9621
0-9626
0-9631
09636
0-9641
0*9645
0-9650
Az ammona
szzalkai
Partcs ccntcaimac
amtnoniae
9-375
9-250
9-125
9-000
8-875
8-750
8-625
8-500
Fajsly
Pondus specificum
0-9759
0-9764
0-9768
0-9773
0-9778.
0-9783
Az ammonia
ezzalkai
Partes ccntcsiraac
ammoniac
5-625
5-500
5*375
5-250
5-125
5-000
Digitized by
566
XIV. Tbla,
a kliumleg azon szzalkait mutatja, melyek annak
klnfle srsg vizoldatban 15C. hmrsk mellett
foglaltatnak.
Tabula XIV,
Fajsiily
Szzalkok
Fjsly
Pondus spccificum
Partes ccntcsimac
Pondus spccificum
1-3300
1*3131
1 * 2966
12805
1-2648
1 * 2493
1-2342
12268
1-2122
11979
11839
11702
11568
(Tftnnermaun szerint.)
(Secundum Tttnnermsim.)
28-290
27158
26-027
24-895
23*764
22632
21-500
20-735
19803
18-671
17-540
16-408
15-277
I1437
11308
1-1182
1 * 1059
1-0938
1-0819
1-0703
1-0589
1-0478
1-0369
t-0260
1-0153
1-0050
Szizalkok
Partcs ccntcsimae 1
14-145
13013
11-882
10-750
9-619
8-487
7-355
6-224
5-002
3-961
2-829
1-697
0-5658
1-68
1-60
1-52
1-47
1-44
1-42
1-39
1-36
Dalton szerint.)
(Secundum Dalton.)
51-2
46-7
42-9
39-9
36-8
34-4
32-4
29-4
1-32
1-28
1-23
1-19
1-15
1-11
1-06
21-3
23-4
19-5
16-2
130
9-5
4-7
Digitized by
567
XV. Tbla,
Tabula xv,
SzsaJkok
Fajsly
Szizalkok
Pondui spccificum
Parte* centcsimue
Pondus epecificum
Parte* ctntestfnae
4285
4193
4101
4011
3923
3836
3751
3668
3586
3505
3426
3349
3273
3198
3143
3125
1 3053
2982
2912
2843
i< 2775
1- 2708
2642
2578
2515
2453
30-220
29-616
29-011
28407
27802
27-200
26-594
25-989
25385
24-780
24-176
23*572
22967
22363
21-894
21758
21 154
20-550
19945
19-341
18-730
18-132
17-528
16-923
16-319
15-714
1 2392
1 2280
1 2178
1 2058
1 1948
1 1841
1 1734
1 1630
1 1538
1 1428
1 1330
1 1233
1 1137
1 1042
1 0948
1 0855
1 0764 .
1 0675 i
1 0587
1 0500
1 6414
1 0330
1 0246
1 0163
1- 0081
15-110
14-506
13-901
13-297
12-692
12-088
11-484
10-879
10-275
9-670
9-066
8-462
7-857
7-253
6-648
6*044
5-440
4-835
4-231
3-626
3-022
2-418
1-813
1-209
0-604
Digitized by
568
(Dalton szerint.)
(Secundum Dalton,)
Fajsly
Szzalkok
Fajsdly
Szzalkok
Pondas specificum
Partes centesimac
Pondus specificum
Partes centesimae
77 8
63 6
53 8
46 6
41 2
36 8
34*0
31 0
1 40
1 36
1 32
1 29
1 23
1 18
1 12
1 06
29-0
260
28-0
19-0
16-0
13-0
9-0
4-7
2 00
1 85
1 72
1 63
1 56
1 50
1 47
1 44
Digitized by
569
XVI. Tbla,
egy
[ testek
parnys
egy-
jegyeit, r<
mutatja.
Tabula XVI,
exhibens symbola, pondera proportonalia antiquiora et
pondera atomae corporum simplicium praecipuorum*
Testek
Corpora
Vcgyjegyck
Symbola
Aluminium (Timany) .
Argentum (Ezst)
Arsenicum (Mireny) ..
urum (Arany)
Baryum (Sulany)
Bismuthum (Keneny) .
Borum (Br)
Bromum (Bzeny)
Cadmium (Kadany)...
Calcium (Mszeny) ...
Carbonium (Szneny).
Chlorum (Halvany)...
Ghromium (Festeny)..
Cuprum (Rz)
Ferrum (Vas)
Hydrargyrum (Higany)
Hydrogenium (Kneny)
Jodum (Iblany)
Kalium (Hamany)....
Lithium (Lavany)....
Magnesium (Kesreny).
Manganum (Gseleny) .
Al
Ag
As
Au
Ba
Bi
Bo
B
Cd
Ca
C
CI
Cr
Cu
Fe
Hg
H
I
E
Li
Mg
Mn
Vegywilyok
proportional
13*7
108-0
75 0
197-0
68-5
210 0
11-0
80*0
56-0
20*0
6-0
35-5
26-2
31-7
28-0
100-0
10
127 0
39-1
70
12-0
27-5
Pondu
t o n
27-4
1080
75-0
197-0
137 0
2100
11-0
80-0
112-0
40-0
120
. 35-5
52 2
63-4
56-0
200-0
1-0
127-0
39-1
7-0
240
550
Digitized by
570
Vcgyslyok
Pondus
proportionale
Natrium (Szkeny) *
Nitrogenium (Lgeny)
Oxygenium (leny).. .
Phosphorus (Vilany).
Platinimi (reny)
PlumbUm (lom)
Silicium (Kovany)
Stannum (n)
Stibium (Drdany) . . .
Strontium (Pirany) . .Suifur(Kn)
Uraniurn (Srgany) . .
Zincum (Horgany) . -.
Na
N
0
P
Pt
PI
Si
Sii
Sb
Sr
S
U
Zn
23-0
14-0
8-0
310
98-7
103-5
U-0
59-0
122-0
43-8
16-0
600
325
Parnystlyok
Pondus atomae
23*0
14-0
16-0
31-0
197-4
207 0
28-0
118-0
1220
87-6
32-0
1200
65-0
Digitized by
571
XVn. Tbla,
w
Tabula xvn,
docens pondera proportionlia antiquiora et pondera
moleculae corporum compositorum in pharmacopoea
receptorum.
Vcgysiily
T e s t e k
C o r p o r a
Pondo
Pondo
I proportionale moleculae
Acidura aceticum
arsenicosum
tt
carbolicum
M
chromicum
M
citricum . . . .
t>
hydro-chloricum
9
nitricum
t>
phosphoricum
t>
sulfuricum
tannicum
M
*
,, tartaricum
Aconitinum
Aether aceticus
Alumen
Alumina hydrca
Ammooia
Ammonium aceticum . . .
carbonicum . .
chloratum. . .
Argentimi nitricum . . . .
Atropinum sulfuricum . .
Bismuthum subnitricum .
Calcium chloratum . . . .
ozydatum . . . .
phosphoricum . .
I Tmeesstfly
60
60
99
198
94
94
50-1 i 100-2
192
192
365
36-5
63
63
98
98
49
98
618
618
150
150
533
533
37
74
88
88
474-5 949
78-4
156-8
17
17
77
77
127
254
53-5
5
170
170
676
338
306
306
55*5 111
56
28
344
172
Digitized by
572
T
Testck
C o r p o r a
Vegysly
Tmecaadly
Pondus
Pondue
proportionale moleculae
152
Gamphora
*.
Chinidinum sulfuricum
391
Chininuni
378
bisulfuricum
548
hydro-chloricum . . . . .
378 5
sulfuricum
436
Chloralum hydricuni
165 5
Chloroformium
119 5
Coffeinum
212
Colchicinum
317
Cuprum sulfuricum .
124 7
144
Ferrum lacticum
sesquichloratum crystallisatum 270 5
139
sulfurieum
92
Glycerinum
Hydrargyrum bichloratum ammoniatum 251 '5
corrosivum
135- 5
227
bijodatum rubrum . . .
chloratum mite . . . .
235- 5
jodatum flavum . . . .
327
oxydatum flavum . . .
108
Kalium aceticum siccum . . . . . .
98- 1
,,
bromatum
119- 1
carbonicum siccum
69- 1
chloricum
122- 6
hydro-oxydatum
56- 1
hydro-tartaricum
188- 1
;, hypermanganicum
158- l
jodatum
166- 1
natrio-tartaricum
282- 1
nitricum
10t- 1
stibio-tartaricum
343- 1
sulfuricum....
87- 1
,,
tartaricum
226- 2
Magnesium carbonicum hydro-oxydaL U I 11
182
hydro oxydatum
....
29
oxydatum
.
20
152
782
378
548
378 5
872
165 5
119 5
212
317
249 4
288
541
278
92
251 5
271
454
471
654
216
98* 1
119- 1
138 2
122- 6
56- 1
188- 1
158- 1
166- 1
282- 1
101* 1
343 1
174* 2
226 2
364
58
40
Digitized by
573
T c t c k
Tmecssly I
Vegysly
j Pondus
Pondi
proportionale moleculae
C o r p o r a
Magnesium sulfuricum
Mannitum
Manganum hyperoxydatum . . . .
Morphinum
hydro-chloricum . . .
Natrium aceticum
,.
boracicum
bromatum
carbonicum crystallisatum
,.
hydro-carbonicum . . . .
jodatum
nitricum
phosphoricum
sulfuricum crystallisatum .
Plumbum aceticum
. .
oxydatum
Santoninum
Stibium chloratum
sulfuratum aurantiacum .
sulfuratum nigrum . . . .
Strychninum
nitricum
Veratrinum
Zincum aceticum
chloratum
oxydatum
sulfuricum
valerianicum
123
182
11
1?
1/
11
43-5
303
375-5
136
191
139
143
84
186
85
358
161
189-5
111-5
246
228-5
202
170
334
397
592
118-5
77
40-5
143-5
133-5
246
182
87
303
375 5
136
382
139
286
84
186
85
358
322
379
223
246
228 5.
404
340
334
397
592
237
154
81
287
267
Digitized by
574
XVm. Tbla.
Mrgekkint hat gygyszerek legnagyobb adagaiknak kimutatsa, meiyeken tl felnttek szmra az orvos f e 1k i l t jel ! hasznlata nlkl ne rendeljen.
Tabula XVm,
exhibens doses medicamentorum toxicae indolis maxi m a s pro adulto, ultra quas medicas ne praescribat
pro usu interno nisi addito s i g n o : !
1
Egy adagra
Pro dosi
Grammen
Grana
napra
die
Grammata
Grana
Acidum arsenicosum . . . .
0006 0*08
Acidum hydro - cyanicum
0*68
(Pharmac. austr. 1855) ! 0 0 5
sive t utt. 2
Aconitinum (germanicum)
0*007 0*09
(Geiger et Hesse, Merck)
Amygdalinum in emul
sione
Aqua amygdalarum ama20-5
1*5
rarum
sive gutt. 40
20*5
1*5
Aqua laurocerasi
sive gutt. 40
Argentum nitricum . . . . .
003
0*4
Atropinum
0*002 0*02
Atropinum sulraricum . . .
0002 0*02
0*4
0*03
Aurum natrio-chioratum.
1-0
Cantharides
007
0*03
0*5
Codeinum
Colchicinum
0 0 0 3 0*05
Coniinum
0*001 0*01
2
Cuprum sulroricum
0*14
2
Curara
0*15
Digitalinum (Pharmacop.
gallicae et nostrae) . . .
0*002 0 02
012
016
0-20
2-7
004
0*55
0*18
2-5
500
68*5
5*00
68*5
0*20
0-006
0*006
010
0*2
0-2
0009
0003
0*42
0*40
2*7
008
008
1*04
2*8
3
0*15
004
6
6
0-01
014
Digitized by
575
E adigra
ro do
Grommata
Grani
Grammata
Grana
0-03
0*4
0-12
1-6
01
1-4
04
5-5
0-05
0-7
0-2
2-8
0-10
0-10
018
0-10
0-10
015
1*3
1*4
2 6
1-3
1-3
2 0
0 30
5
0 4
8
0-6
5
0-40
5
0-40
11
0 8
4
5
3
2
2
0
015.
0.60
0-30
0-20
4
2-6
0-90
0-60
12
10
0-04
0*1
0-01
0-06
0-15
0-2
010
0 3
0-20
0-60
0 55
1-4
015
0-8
2-0
28
1-3
40
2-6
C-50
0
0-4
006
0-24
06
0-6
0-4
2 7
5 5
0 9
3 3
8-3
8*3
5 2
13 7
10 4
60-00
0-01
0-13
0'04
001
0*13
004
0*5
0-50
6 50
1-00
1400
0-25
3-25
0 50
6-50
0-4
5-5
0-06 ; 0*8
0-80
4-00
Digitized by
576
Egy ,idtgra
Pro dosi
Grommata
Grana
Hydrargyrum oxydatum
iavum
Hydrargyrum sulfuricum
basicum
Jodum
Kalium ferrocyanatum flavum.
Kalium stibio-tartaricum.
Kreosotum
Morphinum
Morphinum aceticum....
Morphynum hydro-chloricum
Narceinum
Natrium arsenicicum
Oleum crotonis
Opium pulveratum
Phosphorus
Plumbum aceticum
Pulvis Doveri
Radix belladonnae
Radix hellebori
Santoninum
Scammonium
Scilla...
Secale cornutum
Semen hyoscyami
Semen stramonii
Semen strychni nucis vomicae
Solutio arsenicalis Fowleri
Stibium sulfuratum auranacum
Stibium sulfuratum rubrum
Strychninum
Strychninum nitrcum . . .
Tinctura aconiti
Tinctura belladonnae . . .
Tinctura cantharidum . . .
Egy napra
Pro> d i e
Gramolata
Grana
0 03
0 -4
Ol
1-4
0 20
0 03
2 60
0 4
0-20
0-12
2-60
1-6
0 10
0 3
0 04
0 02
0 03
1 3
4 0
0 55
0 28
0 4
0-60
10
0-16
Ol
0 12
0 03
0 05
0 002
0 06
0 7
0 001
0 07
1 00
0 07
0 30
0 20
0 15
0-20
1 00
0 20
O'-20
0 4
0 65
0 03
0 8
10
0 Ol
1 0
13
1 0
4 00
2 6
2
2-'6
]L4
2"6
2- 6
0- 12
0- 5
1- 6
6- 8
05
12
0- 20
2- 6
0-60
o- 10 1- 3
o- 007 o-09
o- 007 0. 09
0- 5
10
o- 5
8- 9
3- 17
6- 8
7-8
13-7
2-2
1-4
16
0*12
1-6
1-30
0-10
0-004 006
40
03
05
6*8
0-005 0 06
6-8
0-5
0-3
40
1-20 1610
0 60 8-00
0-60
8-00
1 0 0 14-00
300 4000
1 0 0 1400
1-00 1400
6-8
16 4
8*00
030
4-00
0-02
0-27
0 02 0-27
20-5
15
550
4.0
13-7
1.0
Digitized by
577
Eey tdtgra
Pro dosi
Grtmmati
Grana
Tinctura colchici
Tinctura colocynthidum .
Tinctura digitalis
Tinctura jodi
Tinctura lobeliae
Tinctura nucis vomicae..
Tinctura opii crocata . . .
Tinctura opii simplex . . .
Tinctura pulsatille
Tinctura stramoni i
Tinctura veratri viridis . .
Tuber aconiti
Veratrinum
Vinum colchici
Zincum aceticum
Zincum cyanatum
Zincum oxydatum
Zincum sulfuricum
Zincum sulfuricum qua
emeticum
10
0-5
1-0
0-3
101
05
0-5
0*5
0-55
0-55
0-35
0-12
0 01
1*0
0-05
0-005
0-40
0-05
13-7
6*5
13-7
4-0
15-00
6-8
6-8
6-8
7*5
7-5
500
1-6
0 13
13-7
0-68
0-06
6-00
0-68
0-8
11-0
napra
Pro die
Grana
Grammata
3-0
1-50
4-0
1-0
3 03
1-5
2-0
2*0
2-20
2 20
1-40
0-6
003
3-0
0-3
0-012
1-60
0-3
41 0
2-0
55
13-7
45
20*5
27-4
27-4
30
30
20
8-3
0-4
41
40
0-16
24
4.0
37
Digitized by
578 -
XEL Tbla.
Ktiln helyen tartand gygyszerek.
Tabula XIX.
Pharmaca l o c i s s e c l u s i s asservanda.
cidum arsenicosum.
Aconitinum.
Atropinum sulfuricum.
Colchicinum.
Digitalinum depuratum.
Hydrargyrum bichloratum ammoniatum.
corrosivum.
bijodatum rubrum.
jodatum flavum.
oxydatum flavum.
Morphinum.
hydrochloricum.
Solutio arsenicalis Fowleri.
Slrichninum.
nitrcum.
Veratrinum.
Digitized by
579
XiTabla.
A tbbiektl elklnitend
gygyszerek.
Tabula XX.
Pharmaca a reliquis separanti a.
Acidum chromicum.
crudum.
nitricum
purum.
n
crudum.
sulfuricum anglicanum.
concentratum purum.
Aether crudus.
depuratus.
Alo*.
Aqua amygdalarum amarum concent.
Lauro-cerasi.
Argentum nitricum crystallisatum.
fusum.
n
Belladonna.
Cantharis.
Chloralhydratum.
Chloroformium.
Colchicum.
Colocynthis.
Conium.
Cuprum sulfuricum.
Digitalis.
Electuarium cum opio.
Euphorbium.
37*
Digitized by
580
Extractum aconiti
Alos.
n
Belladonnae.
n
Cannabis indici.
Colocynthidum.
Conii.
Gutti.
Hyosciami foliorum
seminum.
Lactueae virosae.
nucis vomicae.
> Scillae.
Secalis cornuti.
Hydrargyrum chloratum mite.
via humida
n
Hyosciamus.
Ipecacuanha.
Jalappa.
Kalium Stibio-tartaricum.
Lobelia.
Nux vomica.
Oleum crotonis.
Opium.
Plumbum aceticum.
solutum.
basicum solutum
Resine Jalappae.
Sabadila.
Sabina.
Scammonium.
Scilla.
Digitized by
581
Secale cornutum.
Stibium chloratum.
Stramonium.
Tinctura Aconiti.
Belladonnae.
Cantharidum.
Colocynthidum.
Digitalis.
Ipecacuanhae.
Lobeliae.
nucis vomicae.
Stramonii.
,
Veratri viridis.
Opii crocata.
simplex.
Tuber Aconiti
Veratrum album et viride.
Vinum Colchici.
Stibiato-tartaricum.
n
Zincum aceticum.
, chloratum.
sulfuricum.
Digitized by
Digitized by
Digitized by
Digitized by
FGGELK
MAGYAR GYGYSZERKNYVHZ.
ADDITAMENTM
AD
PHARMAKOPOEAM HU NGARIOAM.
stow 7 '
Digitized by
1. Acidnm benzoicum.
Benzoevirg. Benzoesav.
C7 H6 O2 = 122.
A benzoe gyntbl kszlt fehres srgs
lemez- s ialaku jegeczek, melyek selyemfnyek,
gyengn savany izek, a benzoe szagt reztetik,
ktszz rsz hideg, huszont rsz forr vizben, borszeszben s aetherben knnyen oldhatk. Hevitsnl elbb megolvad, ksbb elillan. Kaliumhydroxydban feloldatik, mely oldatbl ssav ltal csapadk
alakjban vlik ki.
Vizoldata chromsawal felfzve zld szint
ne vegyen fel s keser mandolaszagot ne fejleszszen.
2. Acidum boricum.
Brsav. Brissav.
H3 BO3 = B (OH)8 = 62.
Fehr lemezes gyngyhzfny, alig savany
jegeczek, hevitve elbb megolyadnak, ksbb vizgzt
Digitized by
, cidum benzoicum.
Fioro benzoee.
G7 H6 0 2 =
122.
2. Acidum boricum,
oidum boraolonm.
H8 BO3 = B (OH)3 = 62.
Crystalli albae, lamellares nitoris margaritacei,
saporis vix acidi; calefactae primum liquescunt,
Digitized by
3. Acidum salicylcnm.
Salicylsav, Orthooxybenzoesav.
O3
Digitized by
5
tum aquae vapores emittunt, et praebent massam,
quae frigore in vitrum diaphanum rigescit. Sit
solubile in viginti-quinque partibus aquae fervidae
nee non in spiritu vini. Solutio aquosa cum aliquot
guttis acidi hydrochlorici acidulata, papirum curcumaceum inpraegnando, leni calore siccalum, fusco
rubrum tingat. Solutio aquosa neque ammonio hydrosulphurato, nee argento nitrico, neque baryo chlorato
praecipitatum praebeat.
3. Acidum salicylicum.
Aoidum ortho oxybenzoioum
G7 H O3 = C6 H4 (OH) GOOH = 138.
Pulvis microcrystallinus albus, reactionis acidae
saporis primum dulciusculi acidi dein adstringentis,
in aqua frigida difficulter, in aqua fervida et glycerino facile, in spiritu vini, aethere et chloroformio
fervido in toto solubilis.
Calefactum liquescat et dein ex integro combura tur. Solutio aquosa cum ferro sesquichlorato mixta
colorem violaceum induat. Cum calce viva mixtum et
in tubo probatorio calefactum decomponitur, vapores
acidi carbolici emittens. Acidum salicylicum in spiritu vini solutum evaporatione gignat efflorescentiam
crystallinam albam; fuscam producentem rejice.
Digitized by
4. f Amyle nitrosa.
Amylnitrit.
C5 H n NO2; G4 H9. CH2. NO2 = 117.
A kszitmny foly, legyen tiszta, gyorsan
elillan, srgs szin, sajtsgos fszeres iz, that,
nem pen kellemetlen szag. Fajsulya ne ha] adja
tl a 0.90-et. Vizben oldhatlan, mig tmny borszeszben, gnyben, Chloroform, benzinben s kolajgnyben minden arnyban oldassk. Meggyujtva
barns anyag visszahagysval srga, fnyl lnggal gjen el. Melegitve srgs vrs gzket bocst.
Kaliumhydrat oldatt cseppenkint adva hozz, megmelegszik, s knsav hozzkeverse utn a valerianasav sajtsgos szaga szrmazik. Ensavas
vaslecs jegeczeket amylnitrittel lentve, ssav
hozzadsa utn, vaslegs kpzdse mellett barna
szinezs keletkezik.
Sem amylszeszszel, sem am yIni trattai ne legyen
fertzve, melyek magasabb hmrsknl forrnak.
Digitized by
4. f Amyle nitrosa
Amylaether nitro sue, amyloxydum nitrosum,
amylam nitrosum, amyll nitritum, amylnitrie ;
C6 H n . NO2; C4 H9. CH2. NO2 = 1 1 7 .
Sit praeparatum liquidum, limpidum, celeriter
avolans, coloris flavescentis, saporis specifici aromatici, odo rem fragrantem haud ingratum spargens.
Pondus specificum ne excedat numerum 0.90. In aqua
insolubile, cum spiritu vini concentrato, aethere,
chloroformio, benzino, aethere, petroleo omni ratione
misceatur. Calore 9396 ebulliens. Incensa, fiamma
flava, splendenti, massa brunea remanenti comburitur.
Calefacta in vaporem rubroflavum transmutatur.
E alio hydrooxydato liquescenti guttatim addito
exardescit et acido sulfurico admixto odor peculiaris
acidi valerianici exoritur. Crystallus ferri sulfurici
oxydulati amyle nitrosa superfusa post acidi hydrochlorici additionem, nascenti sale ferrico colore
bruneo dissolvitur.
Ne sit alcohole amylico, nec non amyle nitrica,
quae ebullitionis temperaturam altiorem effciunt,
inquinata.
Hic liquor reactionem acidam facile ducens apte
super magnesio oxydato caute servetur loco frigido
obscuro in lagenulis denigratis epistomeo vitreo
optime clausis contenti grammatum 12. Liquorem
jam acidum magnesio oxydato addito rectifice.
Digitized by
5. f ApoHiorphHum hydrochloricum.
Ssavas apomorphin.
G17 H17 NOg HCl =
303.5
Digitized by
5. f Apomorphinum h ydrochloricum.
C17 H17 NO2 HCl = 303.5
Sit pulvis crystalliiius griseo-albus, cui crystalli
minimae, coloris expertes, splendentes intermixtae
sunt; in a 're humido colorem viridescentem assummit.
Aqua, spiritu vini, aethere, nec non chloroformio solvitur. Solutio aquosa reactionem neutram exhibet, sub
caloris actione autem cito virescit et reactio alkalina fit.
In aqua soluta cum kallo hydrooxydato mixta
color niger, cum acido nitrico concentrato sanguineus,
cum ferro sesquichlorato violaceus exoritur. Cum
natrio hydrocarbonico praecipitatum album, facile
eoerulescentern, in chloroformio amethystino, in
aethere purpureo colore solubile praebeat.
In vasis optime clausis in loco sicco serva.
Digitized by
10
Sznsavas ammoniamot
szdztizenkt
grammot
. .112.
oldva,
Leprolt vizben
tszdz grammban . . 500.
Forrald fel a keverket, azutn gyjtsd ssze
szrln, jl mosd ki leprolt vizzel, vgre meleg
helyen teljesen szritsd meg.
Hfehr igen finom por. Vizben felkavarva, higitott ssav ltal teljesen olddjk fel, ezen oldat sem
chlorbaryummal, sem ammonival s knammoniummal csapadkot ne adjon. Higitott lgenysavban
oldva, lgenysavas ezsttel ne zavarodjk.
7. Charta sinapisata.
Mustr-papir.
Digitized by
11
Calcii hydroxydati q. s.
ad reactionem liquoris alkalinam.
Post 24 horas filtra. Liquori filtrato continua
agitatione adde
Ammonii carbonici
grammata
centum
et duodecim
..112.
Soluti in
Aquae destillatae
grammatibus quingentis . . 500.
Galefac misceli am ad ebullitionem, dein praecipitatum in filtro collige aqua destillata optime elue,
deraum in loco calido perfecte exsicca.
Pulvis niveus subtilissimus. In aqua suspensus
acido hydrochlorico diluto solutus, nec baryo chlorato, nec ammonio et ammonio hydrosulphurato
praecipitatum deponat. In acido nitrico diluto solutus
addito argento nitrico ne turbe tur.
7. Charta sinapisata.
Folium chartae, magnitudinis circa 100 centimetrium quadratorum, una superficie farina sinapis
ab oleo liberata obductum.
Digitized by
12
8. Chininum ferro-citricum.
Citromsavas vasas ohinin.
Vgy:
Leprolt vizbl
tszz grammot . . 500.
Oldj fei benne
Citromsavbl
harminc grammot .
Enyhe hnl keverj kzjk
30.
Porrtrt vasbl
Digitized by
13
Stratum farinae albo-subgriseum 0*7 mm. crassum non sit odoris rancidi et chartae lexac constanter adhaereat.
Chartam stratu subfusco, aut griseo-flavo, ob
due tarn, quam effcaciae minus tenacie servare
vetitum est.
8. Chininum ferro-citricum.
Rp.
Acidi citrici
grammata tnginta . . 30.
Dein leni calore admisce
Ferri pulverati
grammata quindecim . 15.
ut fiat solutio, quam evolutione hydrogenii
finita, filtra et liquori filtrato, ad ponderis sui quadrantem evaporato miscendo
adde
Chinini
grammata quinque . . 5.
Liquoren! post evaporationem ad syrupi spissitudinem penicilli ope laminis vitreis illina et loco
tepido exsicca.
Sint lamella e nitentes, fere diaphanae, coloris
Digitized by
14
keser izek, enyhn vas-szerek, hrom rsz vizben knnyen, mig borszeszben. nehezen oldhatk.
Vizes oldatban gy vrs vrlgs, mint srga
vrlgs hozzadsra sttkk vladk kpzdik.
Felcete vegekben tartassk.
Vgy:
knsavas kinalt
negyven grammot .
40.
old fel
leprolt vizben
e%erktszdz grammban .
s
. 1200.
higitott kngavban
a mennyi elgsges a knsavas kinal teljes
feloldshoz legfeljebb
negyven grammban . . 40.
A megszrt oldathoz, folytonos kevers kzben lassank int add bozza azon
oldatot, mely
Csereavbl
nylvpan grammbl .
80.
leprolt vizb
ts\zhatvan grammbl .
. 560.
Digitized by
15
rubro-fusci, saporis amari, mitis ferrugnei, in aquae
tribus partibus facile, in spiritu vini autem difficulter solubiles. In solutione aquosa tam kalii ferricyanati quam kalii ferrocyanaii additone, praecipitatum coloris saturate coerulei exortur.
In vitro denigrato serva.
Chinini snlfnrici
grammata quadraginta . .
40.
solve in
80.
Aquae destillatae
grammatibus quingentis sexaginta . . 560.
Digitized by
16
Csersavbl
husz grammbl .
20.
leprolt vizbl
hdromszzhusz grammbl . . 320.
ammonia oldatbl
husz grammbl .
20.
leti elllitva.
Az ledket 12 ra niulva szrn sszegyjtve blitsd le
leprolt vizzel
mintegy
leprolt vizzel
kts\\ grammal. . 200.
mindaddig melegitsd, mig az egy ttetsz srgs
gyantanem tmegg ll ssze, melyet megszritva,
Digitized by
17
ex:
Acidi tannici
grammatibus viginti .
20.
320.
Aqnae destillatae
Liquoris ammonii caustici
grammatibus viginti .
20.
Aquae destillatae
circiter grammatibus quadringentis.
. 400.
Aqnae destillatae
grammatibus ducentis .
. 200.
Digitized by
18
tal. A keverket gyenge hnl szritsd ki s hatrozd meg benne a tiszta kinal-mennyisget, mint a
kinakregben. Slya legalbb 0*3 gramm legyen.
Ezen maradk higitott knsavban feloldva, az idegen kina-alokra ugy vizsgltassk meg, mint a
knsavas kinal.
Vgy:
Czitromsavas Coffein.
'Porrtrt coffeint
nyolcz grammot .
8.
Porrtrt czitromsavat
ngy grammot . .
4.
Elegend mennyisg leprolt vizzel megnedvesittetvo, kevertessenek ssze s szrittassanak meg.
Jl zrt ednyben tartassk.
11. Eucalyptus.
keletl s Van Diemen fldjnek dli vidkein honos fa, Europa s szak-Amerika
melegebb tjain pedlg tenyeztetik. Myrtusflk.
A levelek ktflk, szmos mirigyekkel, melyek
friss llapotban olajos gyntval vannak tele kivlt
Digitized by
19
grammatibus Caldi oxydati antea cum grammatibus
decem aquae destillatae ad pulpam extincti. Miscellam
leni calore exsicca, et determina in ea quantitatem
chinini puri sicut in cortice chinae regiae. Pondus eius
sit ad minimum 0*3 grammatis. Hoc residuum tentetur
quoad alcaloida chinae reliqua post solutionem in acido
sulfurico eadem ratione, qua chininum sul furi e um.
Coffeini pulverati
grammata odo.
II. Eucalyptus.
Euoalyptus globuli Labillardire, arbor in
parte orientali Auetraliae neo non in parte
meridionali terrae Van Diemen indigena, nono
in regionibns ealidioribus Europae et Americae septentrionalis oulta. Myrtaoeae Juesieu.
Folia sunt dimorpha, glandulis valde numerosis, repletis pellucide punctata oleoresina in statu
a*
Digitized by
20
drzslskor balzsamos iIla tot rasztanak, izk fszeres, gynts, get-kesernys, felvltva batrozottan hsit, kellemes rzssel.
1. A fiatalabb fk s a galyak levelei tellenesek, lk, petdedek, szlesek, flig szivalakuak,
tompk, egszek, szleiken kevss visszahajlitottak,
alant keskenyen elllk; tiz-tizent centimter
hosszk, alapjukon 48 centimter szlesek. A
fiatalabbak hrtyaszertiek, zldes-kkesek, fehres,
ttetsz, lemll lepedkkel bevonvk; ksbb brszerek, kevss srgk lesznek. A kzpideg mindkt felleten, de klnsen az alsn elll, a
cscsig lthat, flhengerded ; szmos vltakoz,
czimps, nha csaknem harnrny mellkgakat
bocst magtl, melyek vgeiken egymsba tmennek,
mi ltal a szlek mellett hosszban szablytalan
oldalidegek keletkeznek; a f idegek kztt a
kzp-idegtl vkonyabbak haladnak tova, melyek
elgazdsok s egymsba tmens ltal hlzatot
kpeznek.
2. Az idsebb fk s gak levelei vltakozk,
nylczsek, sarlalakuak, gerelyalakuak vagy petded-gerelyalakuak, alapjukon ferdk s megkeskenyedvk, 23 centimter hossz, sszenyomott,
fent barzds s gyakran oly mdon csavarodott
nylczbe lk, hogy a lemezek felletei oldalvst
llanak, mi ltal az egytk szl fels, mig a ma'sik
Digitized by
21
recenti, odorem balsamicum, praecipue sub trituratione, exhalantia ; saporem habent aro ma ti cura resinosum, amaricantem urentem, subsequenti sensatione
refrigeranti pronunciata amoena.
1. Illa arborum et ramorum iuniorum sunt
opposita, sessilia, ovalia, lata, subcordata, obtusa,
integra, in margine parura revoluta, sabtus anguste
prominenti; decem usque quindecim centimetrorum
longa, ad basim quatuor usque octo centimetrorum
lata. Juniori aetate sunt membranacea, coloris viridis, glancescentis, pruina tenui albescenti translucida
dilabescenti obtecta; senescenti aetate deveniunt
coriacea, parum flavescentia. Nervus medius est
in ambabus superficiebus praecipue autem in inferiori prominens, usque ad apicem visibilis, hemicylindricus, emittens nervs laterales numerosos
pinnatos, alternantes, nonnunquam fere horizontales,
in extremitatibus anastomoses ineuntes, quo prope
margine duo nervi laterales longitudinales irregulres exoriuntur; inter nervs principales a nervo
medio exeunt nervi tenuiores, quae per ramificationes
et anastomoses rete effciunt.
2. Illa arborum et ramorum seniorum sunt
alternalitia, petiolata, falciformia, lanceolata seu
ovale-lanceolata, in basi obliqua et alternata, in
petiolum longitudinis duorum usque trium centimetrorum compressum, superne sulcatum, frequenter
circum se ita torsum, ut foliorum superficies latera-
Digitized by
22
Digitized by
23
Digitized by
24
Dialyslt vasleg-oldat
14. f Jodoformium.
Jodoform. Trijodmethan.
CHJ3 = 394.
Czitromsrga szin, zsiros tapints grcsi
jegeczlemezkk, melyeknek bromra emlkeztet t-
Digitized by
25
et sulphurici nonnisi vestigia conceduntur. In partibus cenlum continet circiter partes tredecim
ferri metallici.
14. f Jodoformium.
Methanom trijodatam.
CHJ3 = 394.
Lamellae microcrystallinae, tactu pingues, coloris citrini, odoris bromio similis penetrantis saporis
Digitized by
26
Sznsavas lithium.
Li Co3 = 67.
Digitized by
27
Digitized by
Eiicaliptus-olaj.
Kevss tapads, finora, srgsfehr por, sssavanys iz, nem vizsziv, vizben nagyobb menynyisgben zavarosan oldalik, mely savas, ritkn
Digitized by
Digitized by
30
kzmbs kmhats. Vizes oldatbl tmny borszesz bizonyos id mulva pelyhek alakjban csapatik
le ; lgenysavas ezst, eczetsavas lom, mar higany-
Knsavas physostigmin.
Jegeczes, srgsfehr, levegn knnyen megveresed s meglgyul kszitmny. Szagtalan s
iztelen, vizben oldhat. Az getett magnesiumoxyddal kevert s benzollal sszerzott folyadk
vizes oldatban kt foly rteg sznnazik : a fels,
mely benzolos oldatbl ll, lefejtetvn, elprologtats utn hideg vizben alig, borszeszben, gnyben s chloroformban pedig knnyen oldhat s
platin lemez felett maradk nlkl elg, alaktalan
tmeget (physostigmin) hagy htra. Mar s szn-
Digitized by
31
In solutione aquosa spiritus concentratus pepsinum
post aliquot tempus in flocculis praecipitat ; argenti
nitrici vel plumbi acetici, vel hydrargyri bichlorati
corrosivi vel tannini solutio illico praecipitatum
copiosum efficiat.
Pepsini quinquaginta centigrammata in aquae
grammatibus decem soluta et acidi hydrochlorici
diluti decem guttis acidulata albuminis ovi gallinacei indurati atque in taleolas tenuissimas dissecti
grammata quinque ad temperaturam 3638 saepius agitando intra triduum sine remanentia solvant.
Digitized by
32
savas gvnyekkel kezelve, veres, majd srga szinezst vesz fel, mely aetherbe nem megy t.
Igen jl zrt, kicsiny, hsz centigrammnyi
mennyisget tartalmaz vegekben tartassk.
Ssavas Pilocarpin.
21. Pyrogallolum.
Pyrogallol. Pyrogallussav.
C6 H6 O3 = C6 H3 (OH)3 = 126.
Fehr, igen fnyl jegeczek, hevitve megolvadnak, ksbb rszletes felbomlssal fellenglnek.
Kmhatsa kzmbs, ize keser, kt s fl rsz
vizben oldhat, borszesz s aetherben kevsb.
Vizoldata vaschlorid ltal barnavrs, knsavas vaslecs ltal stlkk, kaliumhydroxyd oldat ltal
levegn fekete szint lt fei.
Digitized by
33
21. Pyrogallolum.
Aoidnm pyrogallionm.
H6 Os = C6 H3 (OH)3 = 126.
Crystalli lamellares albissimae nitentes, calefactae primum liquescentes, deinde partim decompositae sublimantur. Reactionis neutrius, saporis amari,
in aquae partibus duabus et dimidia, in spiritu vini et
aethere minus solubiles. Solutio aquosa ferro sesquichlorato admixto colorem fusco-rubrum, ferro sulphurico colorem coeruleum, kalio hydroxydato: in
a6re colorem nigrum induat.
8
Digitized by
34
Kalium-szappanos li.
Hamanyog-szappanos ezeez.
Vgy:
Kalium-szappant
ktszz grammot .
. 200.
Lavandaia szeezt
grammot . . 1 0 0 .
Plits ltal old fei s a barna szin, tiszta
szrlzett folyadkot tartsd el.
Digitized by
35
Saponie kalini
grammata ducenta . . 200.
Spiritus Lavandulae
grammata centum .
. 100.
Digitized by
36
Hnytat gykr-szrp.
Vgy:
3.
Higitott borszeszszel
grammal
. .108.
Czukorport
ktszdz gramtnot . . 2 0 0 .
Digitized by
37
3.
centum et octo . . 1 0 8 .
Sacchari pulverati
grammata ducenta . . 200.
Digitized by
38
25. Thymolmn.
Kakukfkmfor. Thymuskmfor.
Eucalyptus-festvny.
Vgy:
sszemetlt eucalyptus-levelekbl
negyven grammot .
. 40.
Higitott borszeszbl
ktszdz grammot .
Pllitsd hat napon t.
. 200.
Digitized by
39
Syrupi colors bruneo-flavi, saporis parum nauseosi ponduB sit
grammatum tercentorum . . 300.
25. Thymolum.
Camphora thyml.
C10 H u 0 = C H8 (G8 H7) (CH3) OH = 150.
Crystalli tabulaeformes decolores, odoris oleum
thymi referentes, saporis aromatici urentis. Calore
44 liquescit et 230 ebulliens. In aqua vix, in
spiritu Tini aethereque facile solubile. In liquore
na trii caustici solutum addito acido hydrochlorico
tui'batur.
Digitized by
40
Vgy:
Frissen kszitett egyszer
Diacbylon tapaszt
grammot .
a mg hig tapaszhoz adj
. 100.
Faolajat
szdz grammot .
. 100.
s keverj hozz
Lavandola olajat
t grammot .
Kevss szrks-fehr lgy ir legyen.
5.
28. Vaselina.
Fehr vagy srgs legyen, ttetsz, kiss
c
fluoreskl, lgy, szagtalan, fajsulya O.^, 37 -
melegben megfolysodik ; 180360- hmrsk
felett csekly bomls mellett tprolog. Kzrabs
kmhatsu legyen. Vizben s glycerinben nem
oldatik, borszeszben kevss, aetherben, chloroformban knnyebben oldhat ; zsiros s ilio olajokkal megolvasztskor minden arnyban elegyithet.
Kaliumhydrat, ssav vagy mas sav, valaraint felmangansavas kalium ne hasson r.
Digitized by
Emplaetri diachylon
simplicis recenter parati
granimata centum \
Emplastro adhuc liquido admisce
. 100.
Olei Olivarum
grammata centum .
. 100.
Olei Lavandulae
grammata quinque . . 5.
Fiat unguentimi molle coloris albi parum grisescentis.
28. Vaselina.
Parafttnnm nngninoenm, adora minerali,
adepe petrolel, oormolina virginia.
Sit album aut flavescens, translucidum, parum
fluorescens, molle, odoris expers, gravitatis specificae 0.84, calore 37 liquescens; temperatura
180360 excedente exigua dissolutione destillat.
Sit rea et ioni s neutrae. In aqua, et glycerino non
solvitur; in spiritu vini pauca quanti tate, in aethere
et chloroformio solubilis; cum oleis pinguibus et
aetbereis ope liquefactionis omni proportione misci
potest. Kalio hydrooxydato, acido hydrochlorico aut
acido alio, kalio hypermanganico ne alteretur.
Digitized by
Digitized by
POSELLENES KTSZEREK.
LIGAMENTA ANTISEPTICA.
Digitized by
44
Carbolos blhur.
Catgut.
Macska vagy birka belbl kszlt blhrok,
melyek hasznlat eltt 23 hnapig oly keverkben ztatnak, mely 5 rsz olaj s 1 rsz, elbb
10% viz hozzadsa ltal higitott carbolsavbl ll.
E blhrok igy elkszitve a kereskedelemben
kaphatk s folytonosan 10V0 carbolsavat tartalmaz olajban ztatva, jl elzrt vegben tartandk.
Antiseptikus selyemfonl.
Gyrilag kszl a chinai fehrselyem-fonlbl.
A selyera egy tizedrsze carbolsavat tartalmaz viasz meleg oldatban beztattatik s a felesleges viasz eltvolitsa utn felgombolyittatik.
Igy elkszitve a kereskedelemben kaphat.
Jl zrt Ovegben tartand.
Digitized by
45
Digitized by
46
Digitized by
47
Digitized by
48
Digitized by
Digitized by
Digitized by
KMSZEREK
REAGENTIA
Digitized by
52
37. Benzinum.
Benzin. KolaJ-benzin.
Folyadk, az amerikai kolajbl tprologtats
utjn elllitva.
Tiszta, szintelen, sajtsgos szagu, itatpapirosra cseppentve maradk nlkl elszll, igen gyu-
Digitized by
53
37. Benzinum.
Benzinum petrolei.
Liquor destillatione e petroleo Americano elicitus.
Sit limpidus, coloris expers, odoris peculiaris,
super cbartam bibulam guttatim defusus sine remaii
nenti a avolans, valde inflammabilis, in aqua minime
Digitized by
54
38. Fuchsinum.
39. Santalinum.
Szantahrrs. Szantalfa vrs
festenye.
Pterocarpus santalinus, Linn fil. fjbl elllilott vrs, jegeczes, iztelen s szagtalan tmeg,
mely vizben oldhatlan, mig gvnyes folyadkokban
ibolya, borszeszben vrs, aetherben srga szinen,
nem klnben viztelen eczetsavban oldatik.
Fekete vegben tartassk.
Digitized by
55
38. Fuchsinum.
Roeanilinum mariatloam.
C20 H19 N3 -f. HCl.
Lamellae aureo-virides, nitoris metallici, in
aqua et in spiritu vini colore rubro facile solubilis.
Solutio rubra additione ammoniae liquidae decolorato. Galefactum decomponitur.
39. Santalinum.
Aoldum santalioioum. Pigmentum rubrum
Ugni salitali.
Sit massa e ligno pterocarpi santalini Linn fil.
parata, inodora saporis expers, in aqua non, in
liquoribus alkalicis violaceo, in spiritu vini rubro,
in aethere flavo colore et in acido acetico glaciali
solubilis.
In vitro denigrato servetur.
Digitized by
Digitized by
PTL.K
A KNSAVAS CHININ S CHINIDIN VIZSGLATHOZ.
ADDITAMENTUM
AD TENTAMEN CHININI ET CHINIDINI SULFURIQ.
Digitized by
58
Digitized by
59
sulfurici.
Recipe cbinidini sulphurici gramma dimidium,
affunde aquae destillatae centimetra cubica decem,
miscellam calefac ad temperaturam 60, dein adde
kalii jodati gramma dimidium, optime conquassa
et refrigeratam post horam filtra. Liquor filtratus
ammonia pura admixta limpidus manet, si praeparatum non continet alkaloida alia corticis chinae.
Bayerisch
Staats! ibiothec
Mnchen
Digitized by
Digitized by
Digitized by
Digitized by