Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
•<br />
i HA&AM BASR^ I<br />
MI s i \n \i<br />
I SI \-<strong>ACEH</strong>
M. HASAN BASRY<br />
KAMUSUMUM<br />
INDONESIA-<strong>ACEH</strong><br />
YAYASAN CAKRA DARU<br />
1994
ii<br />
Perpustakaan Nasional : Katalog Dalam Terbitan (KDT)<br />
Basry, M. Hasan<br />
Kamus Umum INDONESIA - <strong>ACEH</strong> / M. Hasan Basry, -<br />
Jakarta : Yayasan Cakra Daru, 1994.<br />
XV -1.138 halaman; 21 cm.<br />
ISBN 979 - 8588-00-2<br />
1. Bahasa Indonesia - Kamus - Aceh I. Judul.<br />
Cetakan Pertama: 1994<br />
Dicetak oleh: PT. CAKRA DINAR UTAMA<br />
Isi: diluar tanggung jawab pencetak<br />
Rancangan kulit muka<br />
M. Hasan Basry, Ida Indah Widayati, Wiryono Eko Putro,<br />
Yuli Suprapto, Arsono<br />
419.03
UUD 1945<br />
BAB XV<br />
Pasal 36:<br />
Bahasa negara ialah Bahasa Indonesia<br />
Penjelasan :<br />
Didaerah-daerah yang mempunyai bahasa sendiri yang<br />
dipelihara oleh rakyatnya dengan baik-baik (misalnya bahasa<br />
Jawa, Sunda, Madura dan sebagainya) bahasa-bahasa itu<br />
akan dihormati dan dipelihara juga oleh Negara.<br />
Bahasa-bahasa itupun merupakan sebagian dari kebudayaan<br />
Indonesia yang hidup<br />
iii
1. Daftar Singkatan<br />
2. Kepustakaan<br />
3. Prakata<br />
I S I<br />
4. Petunjuk Pemakaian Kamus Umum<br />
Indonesia - Aceh<br />
5. Kamus Indonesia -- Aceh<br />
6. Lampiran<br />
I Hubungan Kekeluargaan<br />
N Arah, Mata Angin, Hari,<br />
bulan<br />
III Sistim Kalender<br />
IV Sukatan dan Ukuran<br />
V Nama Peralatan Rumah<br />
VI RamuanObatdanBumbu<br />
Masakan<br />
VII D.l. Aceh<br />
Nama Desa (Gampöng)
Ucapan TERIMA KASIH yang tulus<br />
kepada Yang terhormat :<br />
Bapak BUSTANIL ARIFIN, SH.<br />
Menteri Koperasi/Kabulog Kabinet Pembangunan III, IV dan V, memberikan<br />
dukungan moril dan sejumlah dana, khususnya, menjelang penyiapan naskah<br />
menjadi siap cetak<br />
DR. IMRAN T ABDULLAH<br />
UGM<br />
hamba Allah yang pertama-tama sekali memberi dukungan ditahap-tahap awal<br />
penyusunan kamus sederhana ini dan dengan serta merta menyumbang<br />
sebuah buku tentang Bahasa Aceh<br />
Prof. TEUKU IBRAHIM ALFIAN<br />
UGM<br />
memberi dukungan hangatdisamping menghadiahkan pelbagai pustaka langka<br />
yang sehubungan dengan Bahasa Aceh<br />
Drs. SUHARDI<br />
UGM<br />
bersama DR IMRAN T. ABDULLAH mau menyisihkan waktu untukturutberdiskusi<br />
dan memberikan sejumlah saran lisan dan tertulis<br />
A. ABDY<br />
A. GANI ABU, ALAUDDIN TJUT, ANWAR SULAIMAN, ARSONO,<br />
ASNAWI HASJMY, ELHAKIM, HASBALLAH AZIZ, ISMAIL SOFYAN,<br />
MIAN, MUSTAFA SULAIMAN , NOOR MUHAMMAD, RAMLI RIDWAN,<br />
T. HAMMAD dan ABAH M. SATI<br />
sahabat dan kerabat terpercaya yang besar nian dukungan moril beliau-beliau<br />
dalam kehadiran kamus sederhana ini<br />
SYAMSUL KAHAR<br />
surat kabar "SERAMBI INDONESIA" Banda Aceh<br />
memberikan simpati yang sangat mengesankan terhadap upaya penyusunan<br />
kamus sederhana ini<br />
MALIK RIDWAN BADAI, SH. dan Drs. MOHD. ISA<br />
Sekwilda dan Kepala Biro Bina Pemerintahan<br />
Desa serta staf pada Setwilda D.l. Aceh 1994<br />
meralat dan menyempurnakan kembali nama-nama Desa/Gampong di D.l.<br />
Aceh. (Lampiran kamus) menjelang pencetakannya<br />
BASUKI TS, WIRYONO EKO PUTRO, SUMARNO, MINARSIH, HARTATI,<br />
IDA INDAH WIDAYATI, YULI SUPRAPTO, dan WIDODO<br />
Kaveling 3, 4, 5 Jalan H.R. Said Jakarta<br />
tanpa keikhlasan membantu dari rekan-rekan ini sejak lembar-lembar pertama,<br />
sulit dibayangkan bagaimana jadinya penataan naskah kamus sederhana ini<br />
sampai selesai<br />
AWAN, AAT, TOTOK, WOWOK, DEDEK dan DOT<br />
kelima anak dan isteri yang juga sahabatku, penuh cinta kasih padaku dan<br />
tawakkal mengarungi cobaan serta sentiasa mensyukuri anuqerah Allah
DAFTAR SINGKATAN<br />
KBBI Kamus Besar Bahasa Indonesia 1988 adv adverbia<br />
KUBI Kamus Umum Bahasa Indonesia 1986 num numeria<br />
EYD Ejaan Yang Disempumakan p. partikel<br />
KAI Kamus Aceh Indonesia 1985 pron pronomina<br />
BI Bahasa Indonesia cak ragam percakapan<br />
BA Bahasa Aceh hor ragam hormat<br />
n nomina kas ragam kasar<br />
v verba W kiasan<br />
a ajektiva<br />
KEPUSTAKAAN<br />
Alisjahbana, S. Takdir Tata Bahasa Baru Bahasa Indonesia. Jilid I<br />
dan II. cetakan ke-43. Dian Rakyat, Jakarta.<br />
Balai Pustaka. 1988. Kamus Besar Bahasa Indonesia.<br />
Bakar, Aboe. Ejaan Bahasa Aceh sehubungan dengan Ejaan Bahasa<br />
Indonesia yang telah Disempumakan, Kertas Kerja untuk Seminar<br />
Pembinaan dan Pembangunan Bahasa Aceh. Darussalam, 25<br />
— 26 Agustus 1980.<br />
Djajadiningrat, R.A. Hoesein Atjechsch Nederlandsch Woordenboek.<br />
Jilid I dan II.<br />
Poerwadarminta, W.J.S. 1986. Kamus Umum Bahasa Indonesia<br />
Balai Pustaka 1986.<br />
Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen<br />
Pendidikan dan Kebudayaan. 1985. Kamus Aceh — Indonesia.<br />
Kridalaksana, Harimurti 1982. Kamus Linguistik Gramedia, Jakarta.<br />
Wojowasito, S. dan Hartono Ruslan Kamus UmumPerancis-Indonesia.<br />
Cetakan I. Shinta Dharma, Bandung.<br />
Sekretariat Wilayah/Daerah IstimewaAceh. Daftar Nama-nama Desa/<br />
Kelurahan dalam Propinsi Daerah Istimewa Aceh Keadaan<br />
tahun 1993.<br />
vi
PRAKATA<br />
Dengan izin dan karunia Allah Yang Maha Kuasa, kamus<br />
sederhana ini saya susun sebagai sumbangan untukdapat turut serta<br />
dalam salah satu upaya memelihara sebagian dari kebudayaan<br />
Indonesia yang hidup. Mengingat isinya, saya anggap memadai judul<br />
kamus ini Kamus Umum Indonesia - AceW ]<br />
Berbekalkan bahasa Aceh dan bahasa Indonesia yang menjadi<br />
bahasa ibu dan bahasa kedua 2<br />
' bagi saya, mula-mula Kamus Umum<br />
Bahasa Indonesia (KUBI), kemudian Kamus Besar Bahasa Indonesia<br />
(KBBI), cetakan Pertama 1988 3)<br />
, sebagai pedoman penyusunan<br />
kamus ini. Dengan demikian, baikalihbahasa, kata padanan maupun<br />
tataurutannya.sayaupayakansesuaidenganamanatyangterkandung<br />
dalam Bahasa Indonesia ataupun Kamus Besar Bahasa Indonesia,<br />
disamping mempertimbangkan kekhususan yang terdapat dalam<br />
Bahasa Aceh (Lihat Petunjuk Pemakaian).<br />
Saya menyadari sepenuhnya, bahwa sebagai anak manusia<br />
yang belum pernah mengenyam pendidikan formal baik llmu Bahasa<br />
(linguistik) maupun Metode dan Tehnik penyusunan kamus<br />
(leksikografi), maka sudah dapat dipastikan upaya saya ini memiliki<br />
pelbagai kelemahan dan kekurangan. Dengan lapang dada saya<br />
menerima segala bentuk saran yang membangun dari beliau-beliau<br />
yang bersimpati terhadap upaya penyempurnaan kamus ini kelak.<br />
Kepada Allah jua kita berserah diri.<br />
Jakarta, penghujung tahun 1993.<br />
M. Hasan Basry<br />
1) Menurutpendapatsaya, BA lisanmula-mulasekaliditranskripsi-kankedalamhurulArabpegon<br />
(hurutArab tanpa tanda bunyi). Oleh karena itu terdapat sejumlah kata yang kadang-kadang<br />
agakberbeda sedikit saja cara melafalkannya diantara sesama para bahasawan Aceh (natlve<br />
speaker). Berbeda ucap ini mungkin disebabkan tingkat kemampuan baca atau pengaruh<br />
vii
Ilngkungan bahasa lain pahasa tetangga ai.au bahasa pergaulan lainnya) dan atau disebabkan<br />
jauh dekatnya lokasi serta hubungan bahasawan dimaksud dengan pusat perkembangan<br />
budaya Aceh. Setelah BA dipelajari — terutama oleh petualang dan anggota/pe/abat militer<br />
ataupun para ahll bangsa Belanda — kemudlan direkam kedalam huruf Latln, maka tatal<br />
yang berbeda-beda diantara para bahasawan Aceh itu juga direkam sebagaimana adanya<br />
dan kemudian dljelaskan sebagai •dlalek-dialek" (Aceh Besar, Pidi, Utara dan lain-lain).<br />
Sebenamya perbedaan lafal dimaksud dianggap tidakrelevan dikalangan bahasawan Aceh<br />
karena walaupunagakberbedanamuntidakmenghalangiataumempersukarkomunikasisatu<br />
denganlainnya.Perludiketahuipebedaanlafalitubukandalammelafalkanbeberapaperkataan<br />
saja, bahkan lafal huruf R r pun berbeda. Di Aceh Besar dan sekitamya, (yang langsung<br />
dlpèrintah oleh Sultan) huruf R r diucapan sepertibunyi qain, g I dalam Bahasa Arab atau<br />
dalam Bahasa Perancls (dllafalkan dengan meng-getarkan anak tekak atau langit-langit<br />
lembut). Diwilayah lain, huruf Rr diucapkan sebagai konsonan gigi (dental) yang dengan<br />
getaran ujung lidah.<br />
2) Bahasa Ibu (native language, mother language), bahasa pertama yang dikuasai manusia seja<br />
awal hldupnya melalui interaksi dengan sesama anggota masyarakat bahasanya. Bahasa<br />
Kedua (second language) bahasa yang dikuasai oleh bahasawan bersama bahasa ibu pada<br />
masa awal hidupnya dan secara sosio kultural dianggap sebagai bahasa sendiri (Hari Murti<br />
Kridalaksana : Kamus Unguistik, Penerbit PT. Gramedia, Jakarta 1982 halaman 19).<br />
3) Setelah edisi Pertama, cetakan 1988 dan 1990, sudah terbit KBBI. edisl Kedua cetakan<br />
Pertama 1991.<br />
viii
PETUNJUK PEMAKAIAN<br />
KAMUS UMUM BAHASA INDONESIA - <strong>ACEH</strong><br />
Pedoman penyusunan kamus ini adalah KBBI 1988.<br />
Alihbahasa kata padanan dan tata urutannya, diupayakan sesuai<br />
dengan amanat yang terkandung dalam BI ataupun KBBI serta<br />
dengan memperhatikan kekhususan dalam BA.<br />
Kata serapan bahasa asing yang telah lazim digunakan dalam BA<br />
atau yang baru saja diperkenalkan KBBI tidak dimuat lagi, kecuali<br />
yang berubah bentuk dan lafalnya dalam BA.<br />
Contoh kalimat, ungkapan dan peribahasa dalam KBBI juga tidak<br />
dimuat, kecuali yang memiliki "nuansa" yang khas.<br />
Dasar sistim Ejaan Bahasa Aceh (EBA) adalah EYD, kecuali<br />
bila terdapat "lafal khas Aceh", maka kata-kata dimaksud dibubuhi<br />
tanda tambahan (diakritik) ataupun huruf tambahan (huruf majemuk<br />
dan konsonan rangkap) yang sedikit banyak mengubah nilai fonetik.<br />
Dengan demikian diharapkan akan dapat diperoleh kemudahan dan<br />
ketepatan lafal serta terhindar dari kekeliruan makna.<br />
I. TANDA TAMBAHAN.<br />
1) Aksen tirus (accent aigu) pada huruf E. e sehingga<br />
berbunyi sepeti É, é dalam kata sate, mente, perlente atau<br />
été, parlé dalam Bahasa Perancis, secara fonetik ditulis (e)<br />
É, é<br />
GULÉ guling, menggulingkan<br />
LAHÉ lahir, melahirkan<br />
PÉT pejam, memejamkan<br />
2) Aksen rendah (accentgrave) pada huruf E, e sehingga berbunyi<br />
seperti È, èpendek dalam kata ejek, emberatau père, lalt, merci<br />
dalam bahasa Perancis, secara fonetik ditulis ( e )<br />
ix
GULÈ gulai, sayur, kuah, menggulai<br />
LAHÈ kurang waras<br />
PÈT pet ik, memetik<br />
Perhatian :<br />
Lihat perbedaan makna kata-kata di atas dengan contoh 1.1.<br />
disebab-kan diakritik.<br />
C A T A T A N<br />
Huruf E, e tanpa tanda aksen dilafalkan sepeti bunyi e pepet<br />
(d) dalam : emas, kalem, tenteram<br />
LE banyak<br />
TAHE heran, tercengang, ternganga-nganga<br />
3) Diftong yang khas Aceh EU. eu dilafalkan antara bunyi e pepet<br />
dengan u tidak bertekanan ><br />
x<br />
Perhatian :<br />
Berbeda dengan lafal eu dalam Bahasa Sunda ataupun Perancis.<br />
EU, eu<br />
BEUKAH koyak, rusak, pecah, patah, terbit (matahari),<br />
berubah suara (anak meningkat dewasa), celah<br />
BEUNEUNG benang<br />
EU lihat, melihat, memperihatkan<br />
EUMPUNG sarang, kandang, sangkar<br />
EUNTUE kalung<br />
GEUNTEUT hantu jangkung<br />
KEU ke, kepada, terhadap, untuk, akan<br />
KEUBAH meletakkan, menyimpan, menabung,<br />
membaringkan<br />
MEU, MEU-MEU menyanjung, memuji-muji<br />
MEUNAN demikian, begitu<br />
NEUNOH pasung, pasungan<br />
POTEU sebutan untuk Tuhan atau Raja (harfiah: pemilik<br />
kita)
PINEUNG pinang<br />
REU BA semak-semak, belukar<br />
REUBAH jatuh, rebah, miring, curam<br />
SEU mengerip, mengerumit, mengunggis<br />
SEUMAH sembah, menghormati<br />
4) Diftong IE, OE, UE, dilafalkan antara bunyi i, o, u dengan<br />
e peper, ditutup atau didominasi oleh bunyi e<br />
IE, ie<br />
BI ENG kepiting<br />
'E air, sesuatu yang cair, cahaya<br />
PUTIE memutar, memetik, seraya memutar, memutar<br />
balikkan<br />
OE, oe<br />
ASOE isi, daging (manusia/hewan)<br />
BLOE membeli, mempertaruhkan<br />
BAROE kemarin, yang lalu<br />
DOE sumbat, tutup, timbun, pejal, banyak sekali<br />
DUDOE kemudian, nanti, kelak, setelah itu, akan datang<br />
GOE, PEUGOE mengingatkan, membangunkan<br />
LU M POE mimpi, impian<br />
OE mengungkit atau menceriterakan kembali hal<br />
yang lalu<br />
RUGOE rugi, kerugian<br />
RAGOE ragi, garis-garis kain atau corak<br />
KUE menyimpulkan, mengikat<br />
MUE bertambah banyak, berkembang biak,<br />
berkerumun, menyemut<br />
UE tersumbat, tercekik, kerongkongan, macet<br />
5) Diftong EU ditambah lagi dengan vokal E pepet menjadi EUE,<br />
dilafalkan antara bunyi EU dengan E, didominasi dan ditutup<br />
bunyi e pepet<br />
xi
EUE, eue<br />
ALEUE lantai, dasar, bagian paling bawah<br />
BATEUE batal, tidak sah, tidak berlaku<br />
BREUEH beras<br />
EUE mandul, perawan tua (sindiran)<br />
KEUE depan, bagian depan, ruang depan, dihadapan<br />
PEUE apa, yang mana, apa yang, untuk apa, berapa,<br />
sesuatu hal<br />
PEUET empat<br />
6) Tanda trema (") pada huruf Ö, ö, dilafalkan sepeti bunyi o dalam<br />
fotokopi, yudo atau beau, mot dalam Perancis, secara fonetik<br />
ditulis (o)<br />
xii<br />
Ö, ö<br />
BÖH meletakkan, menaruh, menempatkan,<br />
mengadakan<br />
BÖT mencabut, mengeluarkan, menarik, mengangkat<br />
TULÖ burung pipit<br />
LÖN saya<br />
C A T A T A N<br />
Huruf O, o (tanpa trema) dilafalkan sepeti bunyi o dalam : orang,<br />
botol, sol atau mort, porte dalam Perancis yang dinyatakan<br />
dengan lambang fonetik ( o )<br />
BOH buah, buah-buahan, kemaluan laki-laki<br />
DO' ekstase, mabuk, lupa diri<br />
TULO pekak, tuli<br />
L O N bantaran, lanau, endapan air<br />
Perhatian :<br />
Lihat perbedaan makna dengan contoh 1.6.
EUE, eue<br />
ALEUE lantai, dasar, bagian paling bawah<br />
BATEUE batal, tidak sah, tidak berlaku<br />
BREUEH beras<br />
EUE mandul, perawan tua (sindiran)<br />
KEUE depan, bagian depan, ruang depan, dihadapan<br />
PEUE apa, yang mana, apa yang, untuk apa, berapa,<br />
sesuatu hal<br />
PEUET empat<br />
6) Tanda trema (") pada huruf Ö, ö, dilafalkan sepeti bunyi o dalam<br />
fotokopi, yudo atau beau, mot dalam Perancis, secara fonetik<br />
ditulis (o)<br />
xii<br />
Ö, ö<br />
BÖH meletakkan, menaruh, menempatkan,<br />
mengadakan<br />
BOT mencabut, mengeluarkan, menarik, mengangkat<br />
TULÖ burung pipit<br />
LÖN saya<br />
C A T A T A N<br />
Huruf O, o (tanpa trema) dilafalkan sepeti bunyi o dalam: orang,<br />
botol, sol atau mort, porte dalam Perancis yang dinyatakan<br />
dengan lambang fonetik ( o)<br />
BOH buah, buah-buahan, kemaluan laki-laki<br />
DO' ekstase, mabuk, lupa diri<br />
TULO pekak, tuli<br />
L O N bantaran, lanau, endapan air<br />
Perhatian :<br />
Lihat perbedaan makna dengan contoh 1.6.
PINEUNG pinang<br />
REUBA semak-semak, belukar<br />
REUBAH jatuh, rebah, miring, curam<br />
SEU mengerip, mengerumit, mengunggis<br />
SEUMAH sembah, menghormati<br />
4) Diftong IE, OE, UE, dilafalkan antara bunyi i, o, u dengan<br />
e peper, ditutup atau didominasi oleh bunyi e<br />
IE, ie<br />
BI ENG kepiting<br />
IE air, sesuatu yang cair, cahaya<br />
PUTIE memutar, memetik, seraya memutar, memutar<br />
balikkan<br />
OE, oe<br />
ASOE isi, daging (manusia/hewan)<br />
BLOE membeli, mempertaruhkan<br />
BAROE kemarin, yang lalu<br />
DOE sumbat, tutup, timbun, pejal, banyak sekali<br />
DUDOE kemudian, nanti, kelak, setelah itu, akan datang<br />
GOE, PEUGOE mengingatkan, membangunkan<br />
LUMPOE mimpi, impian<br />
OE mengungkit atau menceriterakan kembali hal<br />
yang lalu<br />
RUGOE rugi, kerugian<br />
RAGOE ragi, garis-garis kain atau corak<br />
KUE menyimpulkan, mengikat<br />
MUE bertambah banyak, berkembang biak,<br />
berkerumun, menyemut<br />
UE tersumbat, tercekik, kerongkongan, macet<br />
5) Diftong EU ditambah lagi dengan vokal E pepet menjadi EDE,<br />
dilafalkan antara bunyi EU dengan E, didominasi dan ditutup<br />
bunyi e peper<br />
xi
DAFTAR SINGKATAN<br />
KBBI Kamus Besar Bahasa Indonesia 1988 adv adverbia<br />
KUBI Kamus Umum Bahasa Indonesia 1986 num numeria<br />
EYD Ejaan Yang Disempumakan p. partikel<br />
KAI Kamus Aceh Indonesia 1985 pron pronomina<br />
BI Bahasa Indonesia cak ragam percakapan<br />
BA Bahasa Aceh hor rcigam hormat<br />
n nomina kas ragam kasar<br />
v verba ki kiasan<br />
a ajektiva<br />
KEPUSTAKAAN<br />
Alisjahbana, S. Takdir Tata Bahasa Baru Bahasa Indonesia. Jilid I<br />
dan II. cetakan ke-43. Dian Rakyat, Jakarta.<br />
Balai Pustaka. 1988. Kamus Besar Bahasa Indonesia.<br />
Bakar, Aboe. Ejaan Bahasa Aceh sehubungan dengan Ejaan Bahasa<br />
Indonesia yang telah Disempumakan, Kertas Kerja untuk Seminar<br />
Pembinaan dan Pembangunan Bahasa Aceh. Darussalam, 25<br />
— 26 Agustus 1980.<br />
Djajadiningrat, R.A. Hoesein AtjechschNederlandsch Woordenboek.<br />
Jilid I dan II.<br />
Poerwadarminta, W.J.S. 1986. Kamus Umum Bahasa Indonesia<br />
Balai Pustaka 1986.<br />
Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen<br />
Pendidikan dan Kebudayaan. 1985. Kamus Aceh — Indonesia.<br />
Kridalaksana, Harimurti 1982. Kamus LinguistikGramedia, Jakarta.<br />
Wojowasito, S. dan Hartono Ruslan Kamus Umum Perancis-lndonesia.<br />
Cetakan I. Shinta Dharma, Bandung.<br />
Sekretariat Wilayah/Daerah Istimewa Aceh. DaftarNama-namaDesa/<br />
Kelurahan dalam Propinsi Daerah Istimewa Aceh Keadaan<br />
tahun 1993.<br />
vi
Ucapan TERIMA KASIH yang tulus<br />
kepada Yang terhormat :<br />
Bapak BUSTANIL ARIFIN, SH.<br />
Menteri Koperasi/Kabulog Kabinet Pembangunan III, IV dan V, memberikan<br />
dukungan moril dan sejumlah dana, khususnya, menjelang penyiapan naskah<br />
menjadi siap cetak<br />
DR. IMRAN T ABDULLAH<br />
UGM<br />
hamba Allah yang pertama-tama sekali memberi dukungan ditahap-tahap awal<br />
penyusunan kamus sederhana ini dan dengan serta merta menyumbang<br />
sebuah buku tentang Bahasa Aceh<br />
Prof. TEUKU IBRAHIM ALFIAN<br />
UGM<br />
memberi dukungan hangatdisamping menghadiahkan pelbagai pustaka langka<br />
yang sehubungan dengan Bahasa Aceh<br />
Drs. SUHARDI<br />
UGM<br />
bersama DR IMRAN T. ABDULLAH mau menyisihkan waktu untukturutberdiskusi<br />
dan memberikan sejumlah saran lisan dan tertulis<br />
A. ABDY<br />
A. GANI ABU, ALAUDDIN TJUT, ANWAR SULAIMAN, ARSONO,<br />
ASNAWI HASJMY, ELHAKIM, HASBALLAH AZIZ, ISMAIL SOFYAN,<br />
MIAN, MUSTAFA SULAIMAN , NOOR MUHAMMAD, RAMLI RIDWAN,<br />
T. HAMMAD dan ABAH M. SATI<br />
sahabat dan kerabat terpercaya yang besar nian dukungan moril beliau-beliau<br />
dalam kehadiran kamus sederhana ini<br />
SYAMSUL KAHAR<br />
surat kabar "SERAMBI INDONESIA" Banda Aceh<br />
memberikan simpati yang sangat mengesankan terhadap upaya penyusunan<br />
kamus sederhana ini<br />
MALIK RIDWAN BADAI, SH. dan Drs. MOHD. ISA<br />
Sekwilda dan Kepala Biro Bina Pemerintahan<br />
Desa serta staf pada Setwilda D.l. Aceh 1994<br />
meralat dan menyempurnakan kembali nama-nama Desa/Gampong di D.l.<br />
Aceh. (Lampiran kamus) menjelang pencetakannya<br />
BASUKI TS, WIRYONO EKO PUTRO, SUMARNO, MINARSIH, HARTATI,<br />
IDA INDAH WIDAYATI, YULI SUPRAPTO, dan WIDODO<br />
Kaveling 3, 4, 5 Jalan H.R. Said Jakarta<br />
tanpa keikhlasan membantu dari rekan-rekan ini sejak lembar-lembar pertama,<br />
sulit dibayangkan bagaimana jadinya penataan naskah kamus sederhana ini<br />
sampai selesai<br />
AWAN, AAT, TOTOK, WOWOK, DEDEK dan DOT<br />
kelima anak dan isteri yang juga sahabatku, penuh cinta kasih padaku dan<br />
tawakkal mengarungi cobaan serta sentiasa mensyukuri anugerah Allah<br />
V
iv<br />
I S I<br />
1. Daftar Singkatan<br />
2. Kepustakaan<br />
3. Prakata<br />
4. Petunjuk Pemakaian Kamus Umum<br />
Indonesia - Aceh<br />
5. Kamus Indonesia -- Aceh<br />
6. Lampiran<br />
I Hubungan Kekeluargaan<br />
II Arah, Mata Angin, Hari,<br />
bulan<br />
III Sistim Kalender<br />
IV Sukatan dan Ukuran<br />
V Nama Peralatan Rumah<br />
VI RamuanObatdanBumbu<br />
fvlasakan<br />
VII D.l. Aceh<br />
Nama Desa (Gampöng)
M. HASAN BASRY<br />
KAMUSUMUM<br />
INDONESIA-<strong>ACEH</strong><br />
YAYASAN CAKRA DARU<br />
1994
EUE, eue<br />
ALEUE lantai, dasar, bagian paling bawah<br />
BATEUE batal, tidak sah, tidak berlaku<br />
BREUEH beras<br />
EUE mandul, perawan tua (sindiran)<br />
KEUE depan, bagian depan, ruang depan, dihadapan<br />
PEUE apa, yang mana, apa yang, untuk apa, berapa,<br />
sesuatu hal<br />
PEUET empat<br />
6) Tanda trema (") pada huruf Ö, ö, dilafalkan sepeti bunyi o dalam<br />
fotokopi, yudo atau beau, mot dalam Perancis, secara fonetik<br />
ditulis (o)<br />
xii<br />
Ö, ö<br />
BÖH meletakkan, menaruh, menempatkan,<br />
mengadakan<br />
BÖT_ mencabut, mengeluarkan, menarik, mengangkat<br />
TULÖ burung pipit<br />
LÖN saya<br />
C A T A T A N<br />
Huruf O, o (tanpa trema) dilafalkan sepeti bunyi o dalam : orang,<br />
botol, sol atau mort, porte dalam Perancis yang dinyatakan<br />
dengan lambang fonetik ( o)<br />
BOH buah, buah-buahan, kemaluan laki-laki<br />
DO' ekstase, mabuk, lupa diri<br />
TULO pekak, tuli<br />
L O N bantaran, lanau, endapan air<br />
Perhatian :<br />
Lihat perbedaan makna dengan contoh 1.6.
PINEUNG pinang<br />
REU BA semak-semak, belukar<br />
REUBAH jatuh, rebah, miring, curam<br />
SEU mengerip, mengerumit, mengunggis<br />
SEUMAH sembah, menghormati<br />
4) Diftong IE, OE, UE, dilafalkan antara bunyi i, o, u dengan<br />
e pepet, ditutup atau didominasi oleh bunyi e<br />
IE, ie<br />
BI ENG kepiting<br />
IE air, sesuatu yang cair, cahaya<br />
PUTIE memutar, memetik, seraya memutar, memutar<br />
balikkan<br />
OE, oe<br />
ASOE «/, daging (manusia/hewan)<br />
BLOE membeli, mempertaruhkan<br />
BAROE kemarin, yang lalu<br />
DOE sumbat, tutup, timbun, pejal, banyak sekali<br />
DUDOE kemudian, nanti, kelak, setelah itu, akan datang<br />
GOE, PEUGOE mengingatkan, membangunkan<br />
LU M POE mimpi, impian<br />
OE mengungkit atau menceriterakan kembali hal<br />
yang lalu<br />
RUGOE rugi, kerugian<br />
RAGOE ragi, garis-garis kain atau corak<br />
KUE menyimpulkan, mengikat<br />
MUE bertambah banyak, berkembang blak,<br />
berkerumun, menyemut<br />
UE tersumbat, tercekik, kerongkongan, macet<br />
5) Diftong EU ditambah lagi dengan vokal E pepet menjadi EUE,<br />
dilafalkan antara bunyi EU dengan E, didominasi dan ditutup<br />
bunyi e peper<br />
xi
DAFTAR SINGKATAN<br />
KBBI Kamus Besar Bahasa Indonesia 1988 adv adverbia<br />
KUBI Kamus Umum Bahasa Indonesia 1986 num numeria<br />
EYD Ejaan Yang Disempumakan p. partikel<br />
KAI Kamus Aceh Indonesia 1985 pron pronomina<br />
BI Bahasa Indonesia cak ragam percakapan<br />
BA Bahasa Aceh hor rdgam hormat<br />
n nomina kas ragam kasar<br />
v verba ki kiasan<br />
a ajektiva<br />
KEPUSTAKAAN<br />
Alisjahbana, S. Takdir Tata Bahasa Baru Bahasa Indonesia. Jilid I<br />
dan II. cetakan ke-43. Dian Rakyat, Jakarta.<br />
Balai Pustaka. 1988. Kamus Besar Bahasa Indonesia.<br />
Bakar, Aboe. Ejaan Bahasa Aceh sehubungan dengan Ejaan Bahasa<br />
Indonesiayangtelah Disempumakan, Kertas Kerja untuk Seminar<br />
Pembinaan dan Pembangunan Bahasa Aceh. Darussalam, 25<br />
— 26 Agustus 1980.<br />
Djajadiningrat, R.A. Hoesein Atjechsch Nederlandsch Woordenboek.<br />
Jilid I dan II.<br />
Poerwadarminta, W.J.S. 1986. Kamus Umum Bahasa Indonesia<br />
Balai Pustaka 1986.<br />
Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen<br />
Pendidikan dan Kebudayaan. 1985. Kamus Aceh — Indonesia.<br />
Kridalaksana, Harimurti 1982. Kamus Linguistik Gramedia, Jakarta.<br />
Wojowasito, S. dan Hartono Ruslan Kamus Umum Perancis-lndonesia.<br />
Cetakan I. Shinta Dharma, Bandung.<br />
Sekretariat Wilayah/Daerah Istimewa Aceh. Daftar Nama-nama Desa/<br />
Kelurahan dalam Propinsi Daerah Istimewa Aceh Keadaan<br />
tahun 1993.<br />
vi
Ucapan TERIMA KASIH yang tulus<br />
kepada Yang terhormat :<br />
Bapak BUSTANIL ARIFIN, SH.<br />
Menteri Koperasi/Kabulog Kabinet Pembangunan III, IV dan V, memberikan<br />
dukungan moril dan sejumlah dana, khususnya, menjelang penyiapan naskah<br />
menjadi siap cetak<br />
DR. IMRAN T ABDULLAH<br />
UGM<br />
hamba Allah yang pertama-tama sekali memberi dukungan ditahap-tahap awal<br />
penyusunan kamus sederhana ini dan dengan serta merta menyumbang<br />
sebuah buku tentang Bahasa Aceh<br />
Prof. TEUKU IBRAHIM ALFIAN<br />
UGM<br />
memberi dukungan hangatdisamping menghadiahkan pelbagai pustaka langka<br />
yang sehubungan dengan Bahasa Aceh<br />
Drs. SUHARDI<br />
UGM<br />
bersama DR IMRAN T. ABDULLAH mau menyisihkan waktu untukturutberdiskusi<br />
dan memberikan sejumlah saran lisan dan tertulis<br />
A. ABDY<br />
A. GANI ABU, ALAUDDIN TJUT, ANWAR SULAIMAN, ARSONO,<br />
ASNAWI HASJMY, ELHAKIM, HASBALLAH AZIZ, ISMAIL SOFYAN.<br />
MIAN, MUSTAFA SULAIMAN , NOOR MUHAMMAD, RAMLI RIDWAN,<br />
T. HAMMAD dan ABAH M. SATI<br />
sahabat dan kerabat terpercaya yang besar nian dukungan moril beliau-beliau<br />
dalam kehadiran kamus sederhana ini<br />
SYAMSUL KAHAR<br />
surat kabar "SERAMBI INDONESIA" Banda Aceh<br />
memberikan simpati yang sangat mengesankan terhadap upaya penyusunan<br />
kamus sederhana ini<br />
MALIK RIDWAN BADAI, SH. dan Drs. MOHD. ISA<br />
Sekwilda dan Kepala Biro Bina Pemerintahan<br />
Desa serta staf pada Setwilda D.l. Aceh 1994<br />
meralat dan menyempurnakan kembali nama-nama Desa/Gampong di D.l.<br />
Aceh. (Lampiran kamus) menjelang pencetakannya<br />
BASUKI TS, WIRYONO EKO PUTRO, SUMARNO, MINARSIH, HARTATI,<br />
IDA INDAH WIDAYATI, YULI SUPRAPTO, dan WIDODO<br />
Kaveling 3, 4, 5 Jalan H.R. Said Jakarta<br />
tanpa keikhlasan membantu dari rekan-rekan ini sejak lembar-lembar pertama,<br />
sulit dibayangkan bagaimana jadinya penataan naskah kamus sederhana ini<br />
sampai selesai<br />
AWAN, AAT, TOTOK, WOWOK, DEDEK dan DOT<br />
kelima anak dan isteri yang juga sahabatku, penuh cinta kasih padaku dan<br />
tawakkal mengarungi cobaan serta sentiasa mensyukuri anugerah Allah<br />
V
iv<br />
1. Daftar Singkatan<br />
2. Kepustakaan<br />
3. Prakata<br />
I S I<br />
4. Petunjuk Pemakaian Kamus Umum<br />
Indonesia - Aceh<br />
5. Kamus Indonesia -- Aceh<br />
6. Lampiran<br />
I Hubungan Kekeluargaan<br />
II Arah, Mata Angin, Hari,<br />
bulan<br />
III Sistim Kalender<br />
IV Sukatan dan Ukuran<br />
V Nama Peralatan Rumah<br />
VI RamuanObatdanBumbu<br />
Masakan<br />
VII D.l. Aceh<br />
Nama Desa (Gampöng)
M. HASAN BASRY<br />
KAMUS UMUM<br />
INDONESIA-<strong>ACEH</strong><br />
YAYASAN CAKRA DARU<br />
1994
INDONESIA A C E H<br />
1. alah a talö; ta'lö'; tiwaih; ber — theun talö;<br />
meng — suröt; mundö; meng — kan<br />
peutalö; peuta'lö'<br />
2. alah a meng — Ihob krueng mita eungköt<br />
alai n nan ba' kayèe<br />
alai belai n bujö'; padan; payu<br />
1. alam n 1. dönya; 2. keurajeuen; naggroe; 3.<br />
latbatat kayèe batèe; beralam lapang<br />
saba; ke — an sipheuet<br />
2. alam v meng— /'tunyum; rasa; berpengalaman<br />
ragoe; raghoe; teumupeue<br />
3. alam n panji; alam keu tanda pasökan<br />
alamas n intan<br />
alamat n alamat; tanda; nan ureueng ngon pat<br />
neudue'; meukeusud; ber— 1. mupat;<br />
meuho; 2. peukeue; 3. alamat; peuraja<br />
(praja); 4. meukeusud<br />
alan-alan n badöt; lawa'; keutupèng<br />
1- alang n linteueng; palang; pupalang; rintang;<br />
— batang ampeueng; ber — an 1.<br />
meutheun; 2. dang paké<br />
2. alang n alang<br />
3. alang n hadiyah; neubri; meuneuri<br />
alang-alang n naleueng lakoe<br />
alangkah n ö pothalah; masyaallah; ö ma beuh kon<br />
wayang<br />
1. alap a dhiet; ceudaih<br />
alap-alap n 1. siwaih; kleueng pajöh mano'; 2. cak<br />
pancuri bako<br />
alarm n lageuem bahaya<br />
a/as n aleue; lapé'; lapéh; leupéh; leupi'; jadi<br />
alas cakap pb. bayeue peunayah; --<br />
- baju leupéh bajèe; — bunga utöm<br />
bungong; — cawan lapé' cawan; —<br />
gurun lando'; krè; — kaki lapé' gaki<br />
13
INDONESIA A C E H<br />
(tikaatawa kasöt, kawöh); — /rafapuphön<br />
haba; — kubur ureueng theun bala;<br />
— lantailapé' aleue; — leher takue bajèe;<br />
— meja lapé' mèh; — perut lapé' angèn;<br />
— periuk/belanga dari anyaman daun<br />
kelapa reungkan; — rumah aleue; ber<br />
— meulapé'; beralasan dalèh; hilah;<br />
ilah; keureunasabab; sababaih; pengalas<br />
leula<br />
2. a/as n uteuen<br />
3. a/as n pengalasan lamiet raja<br />
4. a/as n --- waya/? tanoh meuntah; uteuen<br />
beuraleuen<br />
alasan n böreuhan; choe; choi; coe; kon rumbu;<br />
— dicari-cari rameunè; sundè'<br />
1. alai n peukakaih; alat<br />
2. alai n jamèe; khanuri<br />
albatros n nan cicém la'öt; panyang badan ngon<br />
iku leubèh kureueng simètè<br />
albino n jagat; gapi<br />
albion n nan pulo Inggréh jameun dilèe<br />
album n buku teumpat keubah putrèt atawa<br />
kumpöilan piréng beuet<br />
alegori n calitra tamsé (ibarat); kieh<br />
alegro a (su) bagaih<br />
aligilik n tanoh kliet nyang ghuen<br />
algojo n 1. ureueng nyang peuja'uköman maté;<br />
2. ureueng nyang buah (gala' poh gob)<br />
alem a aleman ucèe; ung; mèe ung<br />
ali v meng — caih; keuch'a'<br />
ali-ali n taloe geulawa<br />
aliansi n sikutu; carikat<br />
alias n cak 1. neuseubut cit; sa cit ngon; 2.<br />
nan nyang la'én<br />
alibi n dalèh bahwa sidroe-droe ureueng na<br />
14
INDONESIA A C E H<br />
ba' teumpat la'én kutika na sabohsaboh<br />
keujadian (keujahatan)<br />
alif n aléh<br />
alih v gantoe; larah; minah; tuka; pinah;<br />
peralihan seundi; — warna seundi<br />
wareuna<br />
alih-alih p sangkira; tannasoe sangka-sangka<br />
alih bahasa n teureujumah; teureujumah; teujumah<br />
alim a meu'éleumèe; malém; salèh; além<br />
alim bubu n punca angèn<br />
alin v mengalih seulusöh<br />
aling v meng — /' som; sè; peusom; peusè;<br />
beraling meusom; meusè<br />
alip v alip-alipan mupét-pét<br />
1- alir v mengalir'üé; hilé; jeuen; jreuen; limba';<br />
meujeuen-jeuen; rujoh; rijoh; trö'\aliran<br />
alue; lueng; haluwan; pham; peunapat;<br />
mengalirdengan deras nyuröng; keubue<br />
2. alir n kawé buya; taloe ie<br />
3. alir a glue; jlue; gla; licén<br />
alis n bulèe keunèng; bulèe tala'<br />
alit n seureuma; mayi; ceula'<br />
alit n gheueb; geuet<br />
alit a ubit; cut; ubeuet; bubit; culib; culit<br />
1. alkah a darah ghuen<br />
2. alkah n tanoh soh; tanoh roh (nyang) na po<br />
alkohol n kandöngan ara'<br />
alku n baruwa biduen<br />
almarhum n aruwah; meureuhöm<br />
almanak n takwém<br />
alokasi n bheue'; jeumeulah; bagiyan<br />
alot a kliet; juwiet; jiwiet<br />
alpa a lalè; laloe; lupöt; hana pöh; teukeusé;<br />
mengalpakan tinggai; tidak alpa dawö'<br />
1. alpaka n lugam pira' meujampu teumaga ngon<br />
15
16<br />
INDONESIA A C E H<br />
sèng; meugilap lagèe pira'<br />
2. alpaka n bubiri panyang taku<br />
1. alperes n 1.pangkatjimiyublè'nan;2.wakikupala<br />
nanggroe jameun kumpeuni<br />
2. alperes n eungköt la'öt<br />
alternasi n meutuka; meugantoe<br />
alternatif n peuniléh antara duwaatawaleubèhatawa<br />
toh (-ton) nyang mongkén<br />
altimeter n mètè ukö manyang<br />
alto n su (wara) inong nyang geumbö atawa<br />
suwara agam nyang tare' 1<br />
altruis n ureueng nyangpöhthatkeubeugi ureueng<br />
la'én<br />
alu n alèe<br />
alu (-firu) n kacho balo<br />
alu-alu n sibansa eungköt jijieb atawa tangkulö'<br />
alum a layèe; mala; — mengalum meurana<br />
alun n alön; reuyeue'; riyeue'<br />
alun-alun n blang padang; tanoh lapang ba' leuen<br />
astana<br />
alung n boh kato'<br />
alur n 1. alue; kurö'; lueng; löih; suwa';trusan;<br />
2. jalan (atöran; adat) nyang beuna;<br />
beralur meukurö'; meulueng<br />
alur-alur n nan ba' kayèe binèh la'öt<br />
alwah (alwat) n kayèe gahru<br />
ama n geusong<br />
1. amah n inong Cina nyang keureuja jeued keu<br />
babu<br />
2. amah n ra'yat awam<br />
amal a amai<br />
aman a seuntèesa; tidak — karu; kalöt<br />
amandel n aneu' ceuka'<br />
1. amang v meng amang (-amang) gama'; kaca';<br />
kia (dengan kata-kata)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. amang n beudeueng<br />
3. amang (-bor) n yahwa; yahcut<br />
amar n ama; peurintah; -suröh<br />
amarah a bron; br'eun; brigèn<br />
amarilis n sibansa ba' bungong baköng<br />
amat n amat sangat larah<br />
amat adv that; sangat, meper — peuhibat; ter<br />
— meuleumpah that; leupah that<br />
amat v meng — i glib; eu; kalon; tilé'; alaih;<br />
mengamat-amati ambat-ambat<br />
amatir n pubuetkeuseunang-seunang;keugala'gala'<br />
ambah n tukang; sekolah — sikula tukang<br />
ambah-ambah n peunyakét ta'eun<br />
1. ambai n tanggo'; nyaréng ba'blat<br />
1. ambai-ambai v berambai-ambai meujreuen-jreuen<br />
2. ambai-ambai n seumalu<br />
3. ambai-ambai n sipöt amè-amè; grugui; geurugui<br />
ambak v mengambak tamba'; Ihob<br />
1. ambai n tika peureumadani; pumadani<br />
2. ambai v berambai-ambai meu'ara'; ambalan<br />
peurarakan; peura'kan<br />
3. ambai v mengambal tamba'; tamon<br />
4. ambai v keureuléng<br />
ambalang n geulawa; glawa<br />
1. ambang n 1. ampeuet (eumpeuet) pintö; 2. ki<br />
karab toe; jeued; 3. ki kuwala; 4. ki<br />
had<br />
2. ambang v mengambang~\ .apöng;ampöng;amböng;<br />
2. tof hana jeulaih; hana keunong<br />
ambar n dama la'öt; dama jeued<br />
1. ambau n cadé'; lampöng<br />
2. ambau v mengambau 1. teureujön; 2. ta'lö'<br />
ambeien n ca/c bawasé<br />
ambek v mengambek meusalu'; meusaluen;<br />
17
INDONESIA A C E H<br />
meusunde<br />
ambekparamarta tapeudilèe nyang dilèe;tapeudilèe nyang<br />
leubèh peunténg<br />
amben n taloe ija geudöng aneu' miet<br />
amben n keuta<br />
amberal n Iha'mana; Iha'seumana<br />
ambet n cak bubalöt aneu'miet<br />
ambiguitas n hana jeulaih; Ie ma' na; leubéh niba'<br />
saboh tapeusé<br />
ambil v co'; berambil-ambil co'-meuco';<br />
meuseunoh; mengambil co'; ba; böt;<br />
pèt (pot) reuböt; tueng; seubut; jö';<br />
peuleumah; ambil alih pulang neu mat;<br />
mengambil 1. co'; ba; keubah; 2. koh;<br />
co'; Ihue'; berlomba-lomba mengambil<br />
meuco'-co'; meuseunoh; ambil anak<br />
'tueng keu aneu'; ambilangin meudiruidirui;<br />
ambil bagian seureuta; mengambil<br />
dan meletakkan pada tempatnya dawö'<br />
ambin n ija (taloe) sawa'; mengamb/nteumingkuè<br />
ngon ija sawa'<br />
ambing n abin; puténg dè'; ambinan teumingkue<br />
ambisi n h'eut that; hawa leupah<br />
ambisius a hawa (h'eut) that-that (habéh, abéh)<br />
ambivalen a meuduwa até; meucabeueng duwa<br />
ambivalensi n (rasa) teubinga<br />
amblas v cak rayéb; punah<br />
ambring a ambring-ambringan kéngkeueng;gadoh<br />
akai<br />
ambrol v cak runtöh; Iham; reuban<br />
ambruk v 1. ruböh; runtöh; luröh; purö (teupurö);<br />
teuhue'; 2. teuka sakét; 3. bangkröt<br />
1. ambu-ambu n ambu-ambu pukeu; sisé'; surè<br />
2. ambu-ambu n u (teu) Iheue<br />
ambul n mengambul meulamböng<br />
18
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ambulans n moto angköt ureuëng sakét<br />
ambulatori a sabé minah; meurawoh<br />
1. ambung v 1. meng — meulamböng; meng<br />
-- (kan) 1. peulamböng-lamböng; 2.<br />
eumböng; 3. heumpaih; terambungambung<br />
meu'apöng-apöng<br />
2. ambung n amböng<br />
3. ambung v mengambung cöm<br />
ambur v teureujön; blöh; tamue'<br />
amba n kumeuen peunyakét<br />
amen v menyamen geumadèe sara (sira)<br />
meunyanyoe<br />
ametis n sijeunèh pumata<br />
amfibi n meunatang (hiweuen) duwa nanggroe<br />
(udép di darat ud"p lam ie; bansa<br />
canggue')<br />
amfiteater n panggöng bulat ngon teumpat due'<br />
meuteurata' ban seulingka<br />
amikal a meusahabat; akeurab; reumèh;<br />
jamè';<br />
amil n nan sipöt la'öt<br />
amin-amin n nan teunaman ba' duköng aneu'<br />
amir n 1. lakab aneu' raja; 2. pang ulèe;<br />
3. ureuèng geupeucaya<br />
amis a (h)anyi; (h) améh; hanggöi<br />
1. amit n neuba lintö keu tuwan<br />
2. amit n lakèe idin<br />
amit-amit p cak puh tawa-tawa; beu ji'öh<br />
amnesia n teumuwo; tuwo<br />
amnasti n ampön atawa hapöih uköman nyang<br />
neubré Ié raja keu sikawan ureueng<br />
nyangka Iheueh pubuet jahat<br />
amoi n aneu" inong Clna<br />
amoral n hana adab; tan akhla'<br />
1. ampai n tungkat awé keu sasat minyeue' tanoh;<br />
19
INDONESIA A C E H<br />
ber — poh mupoh; meng — peu'awé<br />
2. ampai v mengampai Ihat; adèe; sadeue<br />
1. ampang a phui<br />
2. ampang n ateueng tham ie; teunamba'; neulob;<br />
jeuneurob<br />
ampas n sue; seupah; krè; lando'; takèh; —<br />
kelapa kukur yang telah diperas)<br />
keureumeuh; keureumeuih<br />
ompat num peuet<br />
ampe adv sampoe; tö'<br />
ampean n gundé'; gahra; rubieh<br />
ampek n seuna'; seusa' naph'aih<br />
ampel n sijeunèh bulöh; awö<br />
ampe la n beue mano'<br />
ampelam n mamplam<br />
amplas n 1. ba' reudeueb; 2. keureutaih canè;<br />
meng — canè; upam<br />
amplop n balum; salöb<br />
ampo n tanoh kliet mirah nyang jeued keu ubat<br />
1. ampu v mengampu 1. tumpang; 2. fcif ung;<br />
mengampufcanpeutimang (mat) nanggroe<br />
(keurajeuen)<br />
2. ampu n lakab keu ureueng ahli peugèt kréh<br />
1. ampuh a meutuwah; meujarab; sa'ti<br />
2. ampuh n ie raya; ie beuna<br />
ampuh n pengampuh layeue gampöh<br />
ampuk n cicém jampö'<br />
1. ampul v keumong; keumang; mue<br />
2. ampul n taka (teunaka) ubat<br />
ampun n 1. lakèe meu'ah; lakèe ampön; 2. kon<br />
wayang; mengampuni pumeu'ah;<br />
mengampunkanpeu'ampön; bré ampön;<br />
ampunan apuwah<br />
amput v mengamputmeu'o'; amputan 1. pukoe;<br />
2. geunda'<br />
20
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
amputasi n koh jaroe atawa gaki<br />
amplam n boh mamplam<br />
amril n keureutaih canè<br />
amsal n miseue; misé; tamsé<br />
amtenar n cak peugawè nanggroe jameun kaphé<br />
amuh adv gala'; suka; tém<br />
amuk v beramukamo'; ngamo'; meulho; meutob<br />
amulet n ajeumat<br />
amung num cit saboh sagai; tunggai<br />
amunisi n ubat beudé<br />
anai-anai n kamue<br />
anak n aneu'; sabi (belum dewasa) — air<br />
lueng; alue; — alang aneu' keu Ihèe;<br />
aneu' ba'cadheuen; — ampang aneu'<br />
jadah; — andaman aneu' geusom; -<br />
-- angin angèn dirui (meus'èbs'èb); -<br />
-- angkataneu' geutueng; aneu'seubut;<br />
— baju aneu' bajèe; — balam sijudö;<br />
— batu (giling) batèe seumeupéh; -<br />
-- batu tulis gréb; — bawang aneu'<br />
miet hana röh lam hön; — berkundang<br />
aneu' ucèe; — bilik neusuet jurèe; -<br />
-- bini aneu' purumoh; — bukit cot;<br />
— bulu bulèe ruma (seuma); — buncit<br />
aneu' tulöt; — busi/r aneu' gandoe;<br />
— buyung 1. inong mumèe; 2. baruwa<br />
biduen; — cucu aneu' cuco; — dabus<br />
aneu' daböh; — dacing boh céng; -<br />
-- dagang ureueng ranto; — gahara<br />
aneu' ba' putroe; — galadak aneu'<br />
hareuem; — genfa boh geunta; — ginjal<br />
boh keu'-ieng; — geboktungkat cubè';<br />
— /7/ram aneu' keulapan; — jari aneu'<br />
jaroe; aneu' geulité'; aneu' lité'; — jawi<br />
aneu' agam geunaséh; — kandung<br />
21
INDONESIA A C E H<br />
aneu' droe; — kapal awa' kapai; —<br />
/cembaraneu' keumbeue; — kemanakan<br />
aneu' keumuen; — kolong aneu' sidadu<br />
(tangsi ); — kencing aneu' hareuem;<br />
— kecil aneu' manya'; — keti aneu'<br />
keuti; — komedi aneu' bansawan; -<br />
-- kuar aneu' bajeueng; — kukut aneu'<br />
geutueng; — lombong awa' keureuja<br />
tambang; — mentimunaneu' geutueng<br />
jeued keu purumoh; — piatu aneu'<br />
meuntui; — pondok aneu' keulimong;<br />
— panjang aneu' keupeuet; — putih<br />
aneu' keutujöh; aneu' ba' cadheuen;<br />
— pungut aneu' geuteueng; — tangga<br />
aneu' reunyeuen; — fungga/aneu'tunggai;<br />
— f/'r/aneu' mo; — tekak (lidah) ceuka';<br />
anak-anak aneu' mit (bilah); ber —<br />
meu'aneu' per — an léplap; kekanakkanakan<br />
meu'aneu' miet; panggilan<br />
sayang untuk anak-anak ni; nèh<br />
analgesik n ubat peugadoh sakét<br />
anaiisis n seumidé'; seulidé'<br />
analog n sa; santeuet<br />
analogi n kien<br />
anamel n tumpoe gigoe<br />
anamnesis n keutrangan bhaih sidroe-droe ureueng<br />
sakét; riwayat peunyakét niba' si -droedroe<br />
ureueng sakét<br />
anarki n nanggroe dang hana atöran (kacho<br />
balo)<br />
anasir n dat asai<br />
anca n 1. ampóh; 2. rugoe keulusa silap<br />
1. ancai a reuloh; ancö; reulé<br />
2. ancai v pöh<br />
ancak n jeu'èe; bueng para: anca'<br />
ancak-ancak a lalèe; ulo'<br />
22
INDONESIA A C E H<br />
ancala n gunong<br />
ancam v mensranca/77l.hayeue';ayeue';2.gama';<br />
kaca'; aga'; 3. landa; — kata-kata kim;<br />
peukia<br />
ancang n ancang-ancang kaca'<br />
ancar-ancar n kira-kira ; aga'; ta'sé<br />
ancoa p cak pakriban<br />
ancol n ujöng; tanjöng; Ihö'<br />
ancuk v meu'o'; meupab; mupab<br />
anda pron gata; ta<br />
1. andai n berandai-andai sangkira; miseue; proe<br />
hai<br />
2. andai v berandai-andai meututö; mupakat<br />
andak v mengandakkan 1. gulöng; 2. kot;<br />
andaka n kuta<br />
1. anda/ a jeued harap(peucaya); ragoe(raghoe);<br />
ter — bako; tanggoe; f/da/r dapat<br />
diandalkan luna'<br />
2. anda/ a cakab; carong; tangkeueh<br />
andalas n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
1. andam (-- surai) n aneu'ö' mengandam andam<br />
2. andam a — karam reunap; ranap<br />
3. andam v mengandam (kan) kuröng; som; ikat<br />
1 andan n gapi; jagad<br />
2. andan v muwaréh<br />
andang n suwa<br />
andang-andang n bringan; puruwa<br />
andapita n peunajöh niba' teupöng breueh<br />
andar v mengandarkan peugah meutèh rèh<br />
andeng-andeng n è' laiat<br />
anderak n urue' taron gajah<br />
andesit n batèe ba' kra' bumoe<br />
andi n 1. tuwangku; 2. turönan raja Bugéh<br />
andiko n pang'ulèe adat<br />
and/7 n bulueng; andé<br />
23
INDONESIA A C E H<br />
1. andong n kaha<br />
2. andong n teunaman meupeureudèe<br />
anduh v menganduhkan curu<br />
andun v bungkha<br />
andung n nè'<br />
andur a gurubha' keubeue<br />
aneh a ganjé; meula'én; hana ladém<br />
aneka a anika;rarrpoe;rampön;mubagoe-bagoe;<br />
— ria mubagoe piyasan; — warna<br />
plang tujöh; — warna warni planggi;<br />
peulanggi; planglumpat; --- warta<br />
mubagoe haba; — ragam meuragamragam<br />
anekdot n kisah gura<br />
anekasi n seurubeuet; landa<br />
anemia n sakét kureueng darah<br />
anestesi n maté rasa<br />
angah a ferangan1.seusa';2.teubinga;gameum<br />
1. angan n 1. piké; ingat; 2. meukeusud; niet;<br />
angan-angan angan-angan; sarab;<br />
meukeusud; h'eut; h'ut; ber meuh'eut;<br />
meu'angan-angan<br />
2. angan v mengangan ceungeu'; saweue<br />
angga v berangga meujapheue' lungkèe rusa<br />
anggai n tanda; icarat; lageuem<br />
anggak a ugoh; mböng<br />
anggal a 1. (peunyakét) phui; 2. leu'eueng; hana<br />
Ie buet; 3. meuyo'-yo'; meuyang yang<br />
anggan n purumoh aduen atawa adoe<br />
1. anggap v sangka; sarab<br />
2. anggap v beranggapan meugantoe-gantoe;<br />
anggapan sipheuet; waham<br />
1. anggar n menganggar kira; keunira; bileueng<br />
2. anggar n meu'èn peudeueng; meulho ngui<br />
peudeueng<br />
3. anggar n peuniyöh cicém<br />
24
INDONESIA A C E H<br />
4. anggar n meulangga<br />
anggara a bueh; kleuet<br />
anggit v 1.anggét;2.karang;cob;3.böhgeuth'ang<br />
ba' tambö / geundrang; 4. karang;<br />
keumarang; anggitan keunarang<br />
angglap v mengangglap co' atra gob; k'èt; hana<br />
peuglaih (bayeuê) utang<br />
anggota n anggèeta; angèeta<br />
anggrek n bungong siyuéngyuèng<br />
ts angguk n anggö';akö; terangguk-angguk(karena<br />
mengantuk) leuga-leugeu<br />
2. angguk n fa//' — taloe anggö' ba' peurahö<br />
anggul a ber(mengjanggi//1.ceunggo';ceunggöt;<br />
2. meuceunggo' (meujungkat)<br />
anggun a gie (ngon) meumeuruwah<br />
1. anggung v gra'; peu'é'<br />
2. anggung — gaya bingong; so'mo'<br />
anggung-anggipv anggét; meu'anggö'-anggö'<br />
1. anggur v meng — hana buet hana keureuja;<br />
penganggur ureueng hana buet<br />
2. anggur n neukrèt cabeueng keu seumula; gasi<br />
3. anggur n boh hanggö; anggö; — Har boh laköm;<br />
minuman — khama<br />
anggut v beranggutanggö'; menganggutceungga'ceunggo'<br />
angur n baköng meulila<br />
angin n angèn; bayu; hawa; geuntöt; — badai<br />
badè; — baikdaribelakangangènXmribö'<br />
kuröng; — buritan angèn pa'sa; —<br />
keras angèn taré' klat; — kencang<br />
riböt; — menderu-deru angén budueng<br />
(-budeueng); —puyuh angén bohasèe;<br />
— sendalu angèn meus'èb-s'èb; —<br />
fopanangèn puténg beuliyöng; — utara<br />
angèn ateueh; — tengara angèn timu<br />
25
INDONESIA A C E H<br />
padang (tunggara); ber — meu'angèn;<br />
ber — mita dirui; meuhayeue-hayeue;<br />
meng kan 1. bicah angèn; 2.<br />
meu'angèn padé; lireue; lareue; meng<br />
— ƒ pröh (gumpa) angèn; memberi -<br />
-- meuharap; srab; ter— keunong angèn;<br />
leumah; deuih; ter meugah; anginanginan<br />
reujang beungèh; meudhabdhab;<br />
lè'lo'; meusambui; peranginan;<br />
teumpat meurèhat; kereta angin gari;<br />
geuritan angèn; kabar — haba angèn;<br />
radiyö pato'; penunjukarah angin gadagada<br />
angina n barah lam (seungka') reukueng; —<br />
pakotoris jantöng meukita<br />
angit a peungèt; hangèt; hangè'<br />
1. angka n angka; leumböi; numböi; sipè; yum; -<br />
-- ganjilhan abèh weue' duwa; — gasal<br />
gasai; mengalikanangka, membagiangka<br />
pupoh angka; pupo' angka; menghitung<br />
dengan angka (perbintangan) pupoh<br />
angka; mengurangiangkapeutrón angka;<br />
menambahangkapeu'é' angka; bemhung<br />
dengan angka meu'angka; peusipè;<br />
membagi dua angka plah; berangkaangka<br />
(an) teutahe-tahe; teubinga;<br />
mengangkakan böh angka; böh tanda<br />
ngon angka<br />
2. angka v mengangka sangka; piké<br />
angkak n dat pumirah peunajöh niba' teupöng<br />
breueh<br />
angkal-angkal n kleueng bulèe putéh ngon keulabèe<br />
nyang pajöh tiköh (canggue'; daruet)<br />
angkara a angkara; la'lém; bueh; juwah; kreueh;<br />
— murka lubha; jumoh<br />
26
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
angkasa n adara; andara; angkasa; mengangkasa<br />
1. ji é' (po) u langèt; 2. ki ji é' yum-<br />
(hareuga)<br />
angkat v ba; böt; gra'; beu'öt; bu'uet; beu'uet;<br />
srueng; rhueng; — kakiplueng; peuta';<br />
— tangan böt jaroe; tunyo' jaroe; ta'lö';<br />
— topi bré höreumat; pujoe; — bahu<br />
hana meutupeue; hana muphöm; —<br />
d/r/ugoh; — kening; hireuen; — sembah<br />
seumah; — senjata puga prang; —<br />
sumpah meusumpah; mengangkatangkat<br />
(memuji) ung; pujoe; sanjöng;<br />
mengangkat kaki keatas jhing; berangkat<br />
ja'; beudoh; peureugi; seangkatan<br />
silayeue; reuta'; mengangkat beramairamai<br />
(menopang, menolong) randé;<br />
landé; mengangkat dan mengentak<br />
sesuatu keatas (seperti menimba air<br />
disumur) geureuchö'<br />
angkel n meunayeue keu ureueng tèkèn sidadu<br />
jameun kaphé<br />
1. angker a meujén; meu'asoe; meubeuno; mubeuno;<br />
pohon angker peuno<br />
2. angker n sa'öh<br />
angket n 1. dapeuta meutuléh su'eue (su'ai)<br />
teunanyong meusigo ngon ruweueng<br />
jeupawejuebsaboh-saboh bhaih; 2. cara<br />
neupeuré'sa sa'si lam peukara di keue<br />
hakim<br />
angkin n taloe keu'ieng ija keu ureueng inong<br />
angkit v rhengangkit sreueng; rhueng<br />
angklung n peukakaih musib niba' bulöh<br />
1. angkong n kaha Cina nyang jihila Ié ureueng<br />
2. angkong n judi ön Ihèe<br />
angku n yahwa; ureueng geuhöreumat; yahnè'<br />
27
INDONESIA A C E H<br />
1. angkuh a mböng; eumböng; ugoh; jungkat; bob;<br />
2. angkuh n ruman; rupa<br />
angkuk n ulèe jalö kulè'<br />
angkul-angkul n taloe ikat teumirang (seumirang)<br />
angkup n seuneupèt; angköb<br />
ang/cur n pasa' busoe<br />
ang/cus (a) n gancu gajah<br />
ang/cur v mengang/cur angköt; rayueng<br />
angkut-angkut n geumeuto tanoh; Ihang<br />
ang/o n dapu arang; kran<br />
anglung n rumoh ba'rusö'<br />
a n g o n v gubeue; rabé<br />
a n g o t a ca/c 1. jilhab lom sakét; meu ulang<br />
sakét; peunyakét; 2. seudèe; sapéh<br />
angpau n teumeuntue' cara ureueng Cina<br />
angsa n ité' ansa<br />
angsana n sibansa ba' asan<br />
angsoka n sijeunèh ba' bungong nanggroe Kleng<br />
a n É / s u r v i.bacut-bacutiulö^.meu'iseu'-.meu'is'èt;<br />
mengangsurbayeue bacut-bacut; ansö;<br />
mengangsurkan sunyueng<br />
a A 7 g Uf a mengangut éh siklèb; layöh; leubui<br />
am-an/ n glém; gléng<br />
aniaya n énanya; inanya; kreueh; fer— maleulum<br />
animisme n peucaya keu roh nyang neudue' ba'<br />
mandum beunda<br />
animo n h'eut; h'ut; lapeue<br />
aning-aning n unoe (hunoe) rayeu'<br />
a n / s n nan teunaman aweueh nyang timoh dl<br />
La'öt Teungoh<br />
1 a ny a a beranja-anja ucèe; lu; teranja-anja<br />
peu'ucèe; peulu<br />
2 anja n taloe linggang<br />
any'a/c v beranjak 1. minah; iseu'; seu' s'et; 2.<br />
fci meu'é'; menganjak pupinah; di-anjak<br />
28
INDONESIA A C E H<br />
jipupinah<br />
anjal v menganjal meu 'ula'; meuriwang<br />
anjang-anjang n 1. nan eungköt la'öt; 2. geuteum la'öt;<br />
3. nan teunaman<br />
anjang-anjang v tawö<br />
anjangsana n saweue; seumaweue; kumunjöng<br />
anjar n sa'öh<br />
anjiman n sijeunèh kapai gömpeuni<br />
anjing n asèe; — air bubrang; — arair, asèe<br />
plang; — belangasèe kuréng; — gembala<br />
asèe gumeubeue; — geladakasèe kleuet;<br />
— gila asèe pungo; — hutan asèe<br />
uteuen; — kampung asèe gampöng;<br />
— /aufdan-dan; — fanansijeunèhdaruet;<br />
— fanansisurö'; seuseurö'; surö'-surö';<br />
anjing jadi-jadian (hantu) beusè<br />
1. anjing-anjing n alat gulöng layeue<br />
2. anjing-anjing ba' puko asèe<br />
anjlok v 1. teureujön; gröb; 2. luröh; runtöh;<br />
meuglincé; rhöt prè' pro'<br />
anju n 1. ci (cuba-cuba) langkah (lumpat);<br />
acu; 2. meukeusud; menganju<br />
ci ja' (langkah)<br />
cuba;<br />
anjung n anjöng; —pera/ig/nananjöngmeu'angènangèn;<br />
anjung-anjungbranda; anjöngan;<br />
beranjung meu'anjöng; anjungan dikiri<br />
kanan gerbang istana balè gadéng; balè<br />
pancapeunawa; balè peungadeuen;<br />
pra'naseumah; anjungan kapai (dek<br />
belakang) branda<br />
1<br />
anjur v mengany'ufmeu'anjö;meu'ujöng;jundröng<br />
u keue; menganjuri ja' u keue;<br />
menganjurkan crön u keuè; jö'; yue;<br />
penganjur penganjö<br />
2. anjur v beranjur (menganjur) puphön langkah<br />
29
INDONESIA AACCEEH H<br />
(ja')<br />
3. anjur v hue; hila; rintha'<br />
anoa n keubeue bukhèe<br />
anodin n ubat peureuda sakét<br />
anofeles n jamo' malariya<br />
anoksemia n kureueng dat asam<br />
anom a muda<br />
anomali n ganjé; meula'én; meusiba<br />
anonim a tanna nan; hana nan; hana meusoe<br />
ansa n anggét; neumat<br />
antagonis n ureueng nyang suka meumusöh; sipheuet<br />
meulawan<br />
1. antah n 1. padé meujampu lam breueh (bu);<br />
2. ki ureueng nyang hana guna; hana<br />
gèt<br />
2. antah a — berantah hana mupat sapat (lam<br />
angan-angan); hegeri antah berantah<br />
nanggroe nyang hana mupat sapat<br />
antakesuma n antakeusuma; bajèe mubungöngbungöng;<br />
bajèe nyang bapo Gatutkaca<br />
antan n alèe tob padé<br />
1. anrap a ghuen; ghon<br />
2. antap a seungab; iem; teu'iem meukhép<br />
1. antar v berantar antat; euntat; meng — kan<br />
peungon; peu'ót; peu'é'; antar mengantar<br />
ba muba; antat meu'antat antara<br />
2. antar antara<br />
3. antar n antar-antar tungkat alat peuneusa'<br />
antara n 1. apét; ruweueng; lungkie'; jara'; jeu'öh;<br />
2. dang watèe; 3. ba' teungoh-teungoh;<br />
4. antara; 5. samataran; 6. hana jeu'öh;<br />
toe; 7. kureueng-leubèh; per— dagang<br />
dalai; mugè; di antaranya ladöm<br />
antariksa n ruweueng andara (adara)<br />
antasid n peunawa<br />
30
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
antek n jaroe gaki; teumon; ureueng atawa<br />
nanggroe nyang jeued keu alat nanggroe<br />
laén<br />
antelas n nan sijeunèh ija sutra<br />
antelimintik n ubat glang<br />
antelop n sibansa rusa<br />
antena n dawè radiyö<br />
anteng a seungab; teu'iem; jroh<br />
anfep a brat tuböh; timangan<br />
antero num bandum; mandum<br />
anteseden a hai éhwai nyangka Iheueh dilèe<br />
t. anti meulawan; meumusöh<br />
2- anti a hana seutuju; hana gala'; hanamèe<br />
kalon<br />
antianemia n ubatpupuléhpeunyakétkureuengdarah<br />
antibiotik n dat (ubat) lawan (poh) kumeun<br />
antibodi n dat lam darahpeunawaracön (kumeun)<br />
antih v mengantih sréng (gampueh) beuneueng<br />
antik a barang — jameun tapi teutap meuyum<br />
seuni; keueh<br />
antiklimaks n (ban) sikutika mubida (mubalé') niba'<br />
yöh gohlom nyan<br />
antikilin n lapéh kulét bumoe nyang meutumbob<br />
antimuntah n peunawa (peureuda) muntah<br />
anting n boh (batèe)céng; anting-anting anXénganténg;<br />
krabu; subang<br />
antipati n hana gala'; hanamèe kalon; banci; binci ruman<br />
antipirentik n ubat peutrön paneuh<br />
antipode n 1. duwa teumpat ateueh bumoe nyang<br />
meuliköt-liköt ba' neudue; 2. ki ureuengureueng<br />
nyang mupara' (muparikah)<br />
antisemitisme n (pham) meumusöh ngon Yahudi<br />
antiseptik a dat atawa ubat nyang é' ji (teugah)<br />
beunda han meu bubö'<br />
antisipasi n 1. meuramai (keumalon) hai nyang<br />
31
32<br />
INDONESIA A C E H<br />
keumeung na atawa nyang gohlom trö';<br />
keunira leubéh dilèe; 2. seumiké yöhgohlom<br />
keujadian<br />
antisipatif a peugèt keunira u keue<br />
antitesis n keubit-keubit mupara'<br />
antitoksin n dat peunawa racön lam tuböh<br />
antoi n nan sijeunèh ba' kayèe, kulét jeued<br />
peugè taloe<br />
antologi n kumpöilan karangan nyang teupiléh<br />
antonim n narit nyang meulawan ma'na ngon nyang<br />
la'én (brö' — gèt)<br />
antraks n sijeunèh peunyakét hiweuen kulusa<br />
kumeun<br />
antrasit n batèe arang nyangka da' ngon meugilap<br />
antre v dong meuriti sara préh watèé mubloe<br />
atawa teurimong ransöm<br />
antropofagi n adat seumajöh asoe manusiya<br />
antroprogeografin éleumèe bumoe ngon peundudö'<br />
antropologi n éleumèe manusiya, khusöihbhaihasaiusui,<br />
bangon tuböh, adat, ngon ugama<br />
antuk v berantukanXö'; seuntöh; sintöh; iangga;<br />
po'; köng; terantuk (meu) pakhö';<br />
meuköng; mupo'<br />
antul v mengantul meulamböng; meubanchot<br />
antun a gie; berantun peugie droe; bahie<br />
untung-untung n reungkan tayeuen<br />
antup n seungat; beureuhi; glura<br />
anu n ano<br />
anual a meu'umu sithön atawa paneu' umu<br />
anugrah n anogreuha; nogeuha; nograh; apuwah;<br />
wakeueh; menganugerahisalén; saling<br />
menganugerahi salén-malén<br />
anuitas n meunayeue wajéb ba' jeueb thön lam<br />
jeumeulah nyangka meuhad
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
anulir v menganulir pubateue<br />
anumerta a lakab;pangkat nyang neubré keu ureueng<br />
nyangka maté<br />
anus n leubö; dubö<br />
anut v menganuti; seutöt; turöt; anutan jeued<br />
keu cinto; penganut agama Islam umat<br />
É,seulam<br />
anyam v rhenganyam, alén; laya; — rambutreue'ö';<br />
— an (rotan, bambu) katé; menganyam<br />
(menyambungyangputus)seureu\éng;<br />
rö'<br />
1. anyang n makanan niba' sie; ön (boh) kayèe<br />
meuntah, sira ngon reumpah<br />
2. anyang v meng — hati peusakét até<br />
3. anyang v lakèe kureueng yum<br />
anyelir a nan sijeunèh bungong nanggroe lerupa<br />
anyir a (h) anyi<br />
aorta n urat nadi; urat raye'<br />
apa p peue; pue; pui; apa-apa peue mantong;<br />
apa adanya peue nyangna; ada apanya<br />
napeue (-peue); apa macam pakriban;<br />
peue haba; apa tidak (masakan/<br />
bagaimana tidak) peue h'an (hana);<br />
buat— keu peue; apabila watèe; pajan;<br />
ba' watèe peue; sangkira; yöh watèe;<br />
apalagi peulom; lomngon; lompeue;<br />
teuleubèhlom; barang apa peue saja;<br />
kenapa pakon; mengapa peue sabab;<br />
pakon; tidak mengapa h'an peue; hana<br />
peue; untuk apa keu peue; dengan apa<br />
ngon peue; — akalpeue cara; pakriban;<br />
— boleh buat ka keueh; — daya peue<br />
daya lom; hana daya Ié; — hendak<br />
dikata peue tapeugah lom; — kabar<br />
peue haba; na haba; — lacur cak nyang<br />
33
INDONESIA A C E H<br />
toh lom; — lagi peue lom; — macan<br />
pakriban; — saya peue-peue mantong;<br />
peue-peue nyang na; apa-apa peue<br />
mantong; ber— padum; padub; beberapa<br />
ladöm; ladum; ladöb; ladub; ada<br />
— urusan, — yang ada peuena ba';<br />
meng — pakon; di peng — kan peue<br />
nyang jipeugèt; dengan apa, bagaimana<br />
pangon; pangoe; pangoi; apa adanya<br />
ban sululahu<br />
apabila p pajan; jan<br />
apak a apa'; khöih<br />
apakala p pajan<br />
apalagi p peue lom; teuleubèh lom<br />
apam n apöm; apam niba teupöng breueh<br />
apanase n tanoh atawa teumpat nyang neubré Ié<br />
peumeurèntah keu waréh niba' sidroedroe<br />
bangsawan atawa tuwan tanoh<br />
apar n dapu tukang beusoe; bèngkè<br />
aparat n alat; peukakaih<br />
apartheid n pulitè'pubida-bidabansakulusameula'én<br />
wareuna kulét di Afrika Selatan<br />
apas n ceudaih; gie<br />
apatah n peue keuh<br />
apatis a hana pululi; hana pöhsapeue; prèhdahoh<br />
apatride a ureuèng tanna nanggroe<br />
ape n apöm; apam niba' teupöngruti<br />
1. apel v é bandéng lam peukara ba' majeulieh<br />
nyang leubéh ateueh lom<br />
2. apel n wajéb halé ba' upacara raseumi<br />
apendiks n 1. seunamah ba' bab akhé buku atawa<br />
karangan; 2. pruet doe<br />
apes a neuh'ah; bala; rugoe<br />
1. api n 1. seu'uem; apui; tutöng; tumutöng; 2.<br />
34
2 a<br />
P'<br />
INDONESIA A C E H<br />
a k a<br />
P'<br />
n<br />
ki seumangat; glura; — lancip nang<br />
apui; — neraka apui sé'sa; berapi-api<br />
feM. meuseumangat; 3. beungèh that;<br />
batu — batèe apui; bunga — bungong<br />
apui; kereta — geuritan apui; korek<br />
— kèh apui; semut — sidom apui;<br />
menghidupkan — peu'udép (pudép);<br />
apui; peukab apui; (peuhu) apui; yöp<br />
apui; pröh apui; mematikan — poh<br />
apui; cu'euh apui; meng — jeued keu<br />
apui; lagèe apui; hu meuh'um-h'um;<br />
meng kan peu'apui; memper -<br />
-- kan panggang; per — an dapu;<br />
seunungkèe<br />
api-api 1. kèh apui; 2. daruet è' asèe;<br />
kayu api jampè; breumbang<br />
gie; gléh; nèh; hanèng (nèng) reumpan;<br />
seurunoh; siga'<br />
a / / a n<br />
P n papeuen ampéh kapai atawa pupalèh<br />
meuriyam<br />
a<br />
P' f<br />
1- apét; lungkie'; 2. geutieb; gitieb;<br />
meu'impét meuseupét<br />
1. apit-apit n tulö té'-té'<br />
2. apit-apit n nan sijeunèh (h)unoe<br />
a<br />
k i r<br />
P<br />
v cak hana jeued ngui; apeuké<br />
aplaus n keupra' jaroe meusigo<br />
aplus v meugantoe-gantoe; aplöh<br />
apnea n naph'aih teudong ba' sikutika<br />
apodal a tanna gaki; tanna sirép ba' punggöng<br />
(bansa kirèe)<br />
apokri a hana that jeued tapatéh; hana mupat<br />
asai-usöi naseukah<br />
a<br />
Pollo n kapai ruweueng andara Amarika nyang<br />
phön-phön tö' u buleuen<br />
apologetik a ''sipheuet pumeu'ah<br />
35
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
apoleksi n pangsan kulusa putöh urat lam uta';<br />
peunyakét pitam<br />
apostasi n éngkeue keu agama<br />
apostrof n tanda mubaca (')<br />
a p o t e K n rumohteumpatbicah ubat atawa meukat<br />
ubat; apoteker ahli ubat<br />
april n buleuen peuet; keunong tujöh blah<br />
apresiasi n muphön ngon neuhoreumat ateueh<br />
saboh-saboh hai; jié' yum kulusa<br />
aoriori adv<br />
meutamah ureueng lakèe bloe<br />
yöhgohlomneutupeuesapeuebhaihpeue<br />
P<br />
nyangkeubit na ngon hana, beuna ngon h an<br />
a p r j t v aprit-apritan plueng puntang-panteng<br />
apu n gapu ranub<br />
apu-apu n sibansa siseue'<br />
a p u n a thö jeued keu sue keulusa keunong<br />
peuneurah<br />
a p u n Q v apöng; han Iham; timue; meu' apöng-<br />
F<br />
apöng; apung buih Iham-lham timue<br />
apuran n lueng; paré' (<br />
arabahu n biyula Ambön meudawe sikra<br />
1 a r a n n 1.arah;hala;nè; si; piha'; 2. meukeusud;<br />
aran/cekeue u;hadapu;daro';euntang;<br />
kalèh; berarah meuhala; mengarahkan<br />
abaih; tudöh; tudö; meujra; berbalik<br />
arah (guratan) sura'; beralih — (angin)<br />
kalèh; aran sefc/tar daro'; dan satu -<br />
- sanè; searah sayéng; berlawanan<br />
arah sungsang; surah; surang-saréng;<br />
biti<br />
2 arah a arah-arah hi; meuhi; rabhi<br />
3' aran, aranan n ureueng nyang tumumpöh<br />
a r a/ n mu; — enau mu jö'<br />
a r a j n arè (duwa cupa')<br />
1 arak n ara'<br />
2' a k v ber (arak-arakan) ara'; ber -meu ara;<br />
pawè; perarakan piyasan; peurakan;<br />
36<br />
peurakkan
INDONESIA A C E H<br />
3<br />
- a r a k<br />
v berarak meusiseue; teueng bayeueng<br />
ara<br />
l n areue; hareue; mara; santo'<br />
1<br />
- aram n aram-aramreunyeun mupanteu; purieh<br />
2<br />
- aram a — temaram reudèe; reudom<br />
1. arang n 1. arang; 2. ngeue; — batok arang<br />
brue'; — bafu arang batèe; pungga;<br />
[jenis-jenisnya : a. pungga batèe (baik,<br />
sudah matang), b. pungga lungkèe (kurang<br />
baik, muda, warna coklat), c. pungga<br />
ön kayèe (mudah sekali, rapuh)]; —<br />
para keumureueng; — periuk adang;<br />
meng—jeued keu arang; angoh; hangoih<br />
arang n ba bah<br />
ararut n teunaman sibansa ba'ubi<br />
a r a s<br />
v po'; meuhad; tö' ba'; — lulut po' teu'öt<br />
a r a s<br />
n — kerdan nan peunajöh<br />
a r a u<br />
a kuréng; plang; plang-plöt; — batubnxê'<br />
arbab n biyula; hareubab<br />
arbei a sibansa ba' geureutoe<br />
arbiter n ureueng dong teungoh<br />
arbitrer a la'lém<br />
arca n patong batèe; sanam<br />
1 • ardi n gunong<br />
2. ardi a bumoe; tanoh<br />
are n uköran luwaih = 100m 2<br />
area n wilayah<br />
are/f n cak si agam; aneu' agam<br />
aren n ba'jö'; seraf — bubeue'<br />
arena n glanggang; mideuen; lapa'<br />
1- ares n ca/r drob; theun<br />
2- ares a até ba' pisang<br />
arefa n beuhe; bhe<br />
argumen n dalèh; dali; (h)ilah<br />
1. an' n adé'; dé'<br />
2- a/7 a weue guda<br />
3. art n seulumat; kulét uroe<br />
a r i a<br />
n 1. lakab raja-raja Jawa; 2. bangsa<br />
peunjajah nanggroe Kléng<br />
37
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ari-ari n adoe; taloe pusat<br />
arih v mengarihkan 1. sunyueng; 2. kambam;<br />
1. arik v mengarik reungköh<br />
2. arik v 1. hana éh simalam suntö'; meujaga 2.<br />
han jitém teungeut<br />
1. aring n taron rusa atawa glueh; aréng<br />
2. aring a ch'ueng<br />
aring n ceunulé' ba'uram kréh<br />
arip a leubui; layöh<br />
1. aris n geuet; gheueb; klah; klaih<br />
2. aris n geutah (ka) beuku<br />
arisan n julö-julö<br />
aristokrasi n nanggroe neumatlé kawöm bangsawan<br />
arit n ariet; sadeueb; meng — koh naleueng<br />
atawa padé<br />
arjuna n Rajuna; Ranjuna; badancantikba'Arjuna<br />
badan jih misé Rajuna<br />
arkais a 1.kuk>t;useueng;2.hanaladémlégeungui<br />
ar/caf/' n pandu la'öt<br />
arkian p 'oh Iheueh nyan; kömdiyan niba' nyan<br />
arloji n jeum jaroe (baluém)<br />
amal n cak culo' (cuco') ö'<br />
arogan n agai; ugoh<br />
aroma n 1. bèe haröm, boh atawa ukheue kayèe;<br />
2. bahan peuhiröm<br />
arombai n peurahö Ambön<br />
aron a leu'iet; mengaron seu'ob<br />
arpt/s n dama labö taloe<br />
arsenal n gudang beudé (seunyata)<br />
arsip n naseukah nyang meusijarah geukeubah<br />
ba' teumpat nyang meusuniya<br />
arsipelago n teunumpö' pulo; tumpö' pulo-pulo<br />
arsin n suwara meu'é'<br />
arsitek n 1. ureueng (nyang) rancang bangon<br />
rumoh; ahli bangonan atawa pham<br />
nanggroe; 2. ureueng (nyang) rancang<br />
susönan nanggroe atawa saboh-saboh<br />
pham<br />
38<br />
arta n 1. pèng; 2. atra; hareuta; areuta boinah
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
artemisia n ubat sakèt malariya<br />
a r t e n<br />
n 1. urat darah nyang peu'ilé darah<br />
bansaboh tuböh; 2. nang rèt (jalan); uram<br />
jalan<br />
artesis n mon neubhoe; mon prancéh<br />
a r t<br />
'<br />
n<br />
hareutoe; ma'na; pa'idah; guna;<br />
artifisial a<br />
meukeusud; tidakberarf/jayéh; pengertian<br />
pham<br />
peuneugèt; kondataseulidroe(teunirèe;<br />
teumirèe)<br />
artikel n bagiyan niba' atöran huköm; karangan<br />
artileri n 1. alat seunyata brat (meuriyam) lam<br />
prang; 2. éleumèe cara ngui seunyata;<br />
prajurit artileri jamada<br />
a r i l s<br />
n aneu' bansawan; ahli seuni<br />
artisan n utöih<br />
a r u<br />
n lakab bangsawan Bugéh<br />
a<br />
ruan n eungköt bacé; eungköt ie tabeue<br />
aruda n ba' hinggu<br />
a r u n<br />
v mengarun jampu; lawo'<br />
a<br />
run n ba' arön<br />
arung v mengarung 1. jeumeurang; ngaröih; 2.<br />
aröng; meulayeue; blöh; 3. lalu; lintaih;<br />
arung-arungan aröngan<br />
a r u s<br />
n aröh; aröih; ilé; idar; — air ie ilé; — lalu<br />
lintas (moto atawa ureueng); lètlot<br />
arwah n roh; ki seumangat<br />
arwana n nan sijeunèh eungköt nyang gala' jipajöh<br />
sie ngon teuga ba' jilumpat<br />
ar<br />
Y a<br />
n sukèe bansa India<br />
arzak n sijene peureumata<br />
a s<br />
n sumbu (pusat) ruda atawa bumoe<br />
a s a<br />
n harap; seumangat; putus — putöh harap;<br />
murö'; da'; meusa'da' (sada') seuda';<br />
wahwoe; wawo<br />
a s a n<br />
v alét; canè; asah; mengasah sampaitajam<br />
rancap; bulang; cui<br />
a s a<br />
' n sibansa kamue; bubö'<br />
a s a<br />
^<br />
a<br />
seuleusa'; tasa'; meusa' (-tasa') meusa'sa'<br />
39
INDONESIA A C E H<br />
1. asal a asai; adai; awai phön; nyang phön that;<br />
mula; punca; — saya rabong-rabong;<br />
tob rabong<br />
2. asal n 1. asai (keu carat; sangkira); 2. asai<br />
(baranggapeue) pucö'; 3. (nyang<br />
peunténg) asai; y'e/as — nya meunè;<br />
tunè; tidakjelas— usulnyahana meunè;<br />
hana meunè sanè; se --- röh; asal usul<br />
turön<br />
asali a aseuli; bie'<br />
asam n ba' (boh) mè; asam; masam prat; asam<br />
belerang cémpaga; (jenis) pohon asam<br />
kumbang; meng— kanpeu\rue'; pekasam<br />
jrue'<br />
asan n asa; harap; — tak — so'mo'<br />
asap n asap; — air wap; — api asap apui;<br />
— belerang asap cémpaga; berasap<br />
meu'asap; mengasapihö\ ra'si; ganggang;<br />
— dengan kemenyan (mewangikan)<br />
höi; ra'si; ugöb uköb<br />
1. asar n seumayang asa; watèe asa<br />
2. asar n beukaih; euncit<br />
asas n puko'; lapé'<br />
asbak n plö' (teumpat) abèe ruko'<br />
asbes n sibansa tapéh atawa dat nyanghan<br />
tutöng<br />
ase n makanan Prancéh niba' sie teucang,<br />
bawang mirah ngon cuka<br />
asemble n pakat majeulieh; kumpöilan; jeuma'ah<br />
asepsis a suci kumeun<br />
asese v cak seutuju; akö<br />
aset n pangkai; mudai; atra<br />
1. asfal n jayéh<br />
2. asfal n peulakén; plakén<br />
asfar a putéh meukununèng<br />
40
INDONESIA A C E H<br />
1. asi n pöh; peuduli<br />
2. asi n asi; beuna; sahèh<br />
3. asi; asian a gèt beugi; meulaba; mujarab<br />
asih a gaséh; sayang<br />
as/7 n 1.teumpatbreueh;2.teumpatmeusom;<br />
3. rumoh sakét; 4. rumoh sakét pungo<br />
asimetris a hana timang; hana santeuet<br />
asimilasi n meujampu bawö<br />
asin n masén; meng — kan pumasén; — an<br />
jrue'<br />
asing a 1. ganjé; hana ladém; 2. gohlombiyasa;<br />
ceukang; 3. aséng; 4. meungklèh;<br />
meuklèh; lanténg; pincé; 5. la'én; meula'én;<br />
mubida; terasing lanténg; meukléh; pincé;<br />
seuninya; suninya<br />
asisten n ureueng nyang bantu (tumumpöh)<br />
askar n aseuka; laseuka<br />
as//' a aseli; aseuliyah; phön; jatoe; bentuk<br />
— lambaga; leumbaga; tidak asli lagi<br />
teupui<br />
asma n isa'; seuna'<br />
asmara n cinta; gaséh; beureuhi<br />
asmaradanta a putéh meugilab (kilab)<br />
aso n mengaso piyöh; peupuléh hè'<br />
asong v mengasong peutaba<br />
asor a jayéh; talö<br />
asosiasi n sikutu; kumpöilan; carikat<br />
aspek n tanda; si nyang takalon<br />
aspirasi n harapan meukeusud; cita-cita<br />
aspirin n ubat mumang<br />
aspiran n ureueng nyang h'eut that saboh-saboh<br />
hai (pungo keu pangkat, éleumèe)<br />
asrama n aseurama; tangsi; — santri rangkang<br />
asran n rasiya<br />
asri a dhiet; mangat takalon (pandang)<br />
41
INDONESIA A C E H<br />
asta num lapan<br />
astaka n balèröng; balèdalam<br />
astakona n lapan sagoe; meusagoe-sagoe<br />
astana n dalam; aseutana<br />
astenia n leulah; dayu<br />
aster n nan ba' bungong<br />
astral n lagèebintang; meubintang; meubintangbintang<br />
astrologi n éleumèe phai<br />
astronomi n éleumèe phai<br />
asu n asèe<br />
asuh v mengasuh satoh; siboe peulara; plara;<br />
wanita pengasuh déndayang; dayang;<br />
inong peungasöh<br />
asuh-asuh n nan eungköt<br />
asumsi n anggap; juga; julö'<br />
asung v meng --- (h) asöt; peuculo'; peucöhcöh<br />
asyik (terpikat)a beureuhi; ache'; laloe; lalè; likha; dawö'<br />
Asyura n Acura; Asan Usén<br />
1. atak v meng — atö<br />
2. atak n moto Ihèe ruda<br />
atap n buböng; ön buböng (dari daun nipah,<br />
kelapa); — genteng buböng bata; --<br />
- nipah bubong ön; ber — meububöng;<br />
pinggiran atap rambèe buböng;<br />
seurayueng; palang atap\aréng; jeujaréng;<br />
mengatap rumah peudab rumöh;<br />
mengatap layangan (menempelkan kertas<br />
/ayangan/peudapgeulayang; atapperahu<br />
ceureuböng; ceurubong<br />
atas n ateueh;encöng; manyangpucö';deungon;<br />
sabab; jeued keu; teuntang; mengatas<br />
1. lanam; 2. manyang; 3. ugoh; 4.<br />
bandéng; atas mengatasi meu'ulö'-ulö'<br />
42
1<br />
- a t l a s n<br />
INDONESIA A C E H<br />
atas nama deungon nama; mengatas namakan<br />
publoe nan<br />
a t a s e<br />
n ureueng ahli nyang neupeubantu ba'<br />
kedutaan<br />
bhaih<br />
nyang geuwaki saboh-saboh<br />
atau p atawa<br />
atau adv émma; atawa; baik — maupun émma<br />
atebrin n ubat lawan malariya<br />
a t e i s a<br />
kapéta; tanpeucaya (na) Tuhan<br />
a<br />
tensi n pöh; minat<br />
ate<br />
ret v cak suröt; mundö; undö; hatrèt<br />
a<br />
ti-ati n nan teunaman<br />
buku gamba peuta bumoe; gogasi gulam<br />
bumoe<br />
2- atlas n jeunèh ija sutra<br />
3<br />
- a r / a s<br />
n tuleueng uram takue<br />
atletis n (tubuh, badan) lanteueh<br />
atma (atman) n nyaw'ong; roh<br />
atmosfir n hawa nyang töp bumöe sampoe 300<br />
batèe<br />
atok n nè'; chi'<br />
a<br />
tol n burö'; beuta<br />
atop v geureu'ob<br />
a<br />
tos n kreueh<br />
atraksi n piyasan<br />
atrasiani n hana reuhung dubö<br />
atribut n tanda; sipheut; keutrangan<br />
a<br />
tung v teratung-atung meuroh-roh<br />
a t u r<br />
v ber — meu'atö; teureutib; ber — an<br />
reumpan; meng — kaman; rintah;<br />
peutimang; susön; — an (peraturan)<br />
atöran; daseutö; kanun; prentah; tahta;<br />
tadeubi; ter— saneub; saneut; saneu';<br />
sahneu; tidak beraturan cö'ceue'<br />
a t u s<br />
a abéh (habéh) ie kulusa tiréh atawa rö<br />
43
INDONESIA A C E H<br />
meutèb-tèb<br />
audiensi n ja'meujamèe<br />
a u d j t n pré'sa buku meukat; ujo teureutib<br />
pèngteubiet ngon pèngtamong<br />
auditorium n geudöng atawa ruweueng rayateumpat<br />
deungo pidato, liséng atawa piyasan<br />
aul < n su asèe meudröh<br />
a u\ a n bantayan; béntayan<br />
aulia n öliya; uliya<br />
a u m n su rimueng; meng — da om; taom,<br />
meng — kan reupun<br />
a u n g n teumirè su cara meurawöng; meng -<br />
meurawöng<br />
-I a u r n awö; bulöh; trieng<br />
2 a u r v mengaur tabu; seupreue'<br />
a u r a t n 1,'èerat; tuböh nyang han jeued leumah;<br />
2. Ihön; teulhön; 3. meunalèe<br />
aurora n buleuen raja timoh<br />
a u s a awöh; awöih; hawöih; bawöh; ueh<br />
autarki n meudèelat (dolat) peunoh lam mandum<br />
hai, hana meugantung ba' nanggroe<br />
44<br />
la'én<br />
autentik n aseuli; meudeuku; sah; sahèh, jeued<br />
peucaya, jatoe<br />
autobiografi n kisahsidroe-droe ureueng nyang geurika<br />
keudroe<br />
autodidak n ureueng ahli nyang ji meurunoe keudroe<br />
autofon n alat meudeungo nyang jipeutamong<br />
lam glunyueng keu ureueng nyang hana<br />
that peungeuh gulunyeung<br />
autograf (i) n 1. tulésan droe; 2. naseukah nyang<br />
neutuléh keudroe Ié peungarang; 3.<br />
sayén (sèn) niba' sidroe ureueng nyang<br />
meuceuhu<br />
autokrasi n cèekah (kuwasa) nyang hana meuhingga
INDONESIA A C E H<br />
(moteula')<br />
autologi n éleumèe peunyakét gulunyueng<br />
autopsi n pré'sa manyét ngon cara neuplah, mita<br />
dali keu sabab maté<br />
autoskop n ceureumèn Ihöh gulunyueng<br />
avertebrata n hiweuen hana tuleueng rueng<br />
avgas n minyeu' gaih kapai teureubang kon Jet<br />
aviasi n éleumèe éhwai teureubang<br />
aviator n jaro teureubang<br />
avitaminosis n peunyakét kureueng pitamin<br />
avokad n nan boh kayèe<br />
avontur n meurawoh<br />
avonturir n ureueng nyangsuka ja' meurawoh<br />
avtur n minyeu' kapai teureubang<br />
1. awa n pineung plahpeuet<br />
2. awa pv (prefiks verbal) rayéb; gadoh<br />
awadara a tanna geulabah dara<br />
awah a luwah; peungeuih meuhala'; meuhampa<br />
awahama a suci kumeun<br />
1. awai v mengawai lambè<br />
2. awai v mengawai raba; geue<br />
3. awai v berawai seubai; br'eun<br />
awak n 1. tuböh; badan; jirém; 2. awa'kapai<br />
(kapai teureubang); ber — meuawa';<br />
per — an ambang; ri; ré; perawakan<br />
atletis lanteueh; awaksama awakdroe<br />
keu droe<br />
awal a mula; phön (-phön) that; awai; ber -<br />
--mula phön; muphön; meng— /puphön<br />
1 awan n awan; sagöb; miga; ber — reudö'; -<br />
-- hitam bergumpal-gumpalpeungeusa';<br />
tidak berawan peureuséh<br />
2 awan n sijeunèh kra<br />
awanama n tanna nama; hana nan<br />
1. awang n awang-awang ruweueng antara langèt<br />
45
46<br />
INDONESIA A C E H<br />
ngon bumoe<br />
2 awang n 1. seubut keu aneu'muda atawa aneu'<br />
ulèe bara: 2. teumon<br />
3 awang a berawang meusahabat; meugèt<br />
awar n reuloh kapai atawa dabeuh peuneudieng<br />
awas a 1. tajam mata; peungeuih mata; 2.<br />
lisé' ba' keumalon; 3. hana lingah;<br />
4. meuteugoh; mengawasip\ara; peulara;<br />
tilé'; klala; pengawas peunilé'; tidak<br />
(kurang) awas lingah<br />
1 awaf p pakon<br />
2 awat v mengawai mat; reugam<br />
3 awat n tanoh nyang hana keunong langai (bla)<br />
awat-awat adv rab han; --- sampai rab han tö'<br />
awet a --- muda raseueng; meng --- kan sama'<br />
awai n bulöh; trieng<br />
1 awur v mengawur tabu; seupreue' (seupeue')<br />
2 awur v mengawur rawa'; tob rabong<br />
awut a awut-awutan 1. srang abrang; 2. kéng<br />
keueng<br />
ayah n ureuengchi' agam;ayah; yah;tu; eumbah<br />
{kas); mbah (kas); ku; ba; abi; abu;<br />
wang; mawang (ayah dan ibu/kedua<br />
orang tua); --- angkat yah seubut; -<br />
-- kandung yahdroe; --- bunda yah<br />
ma (ma ku); — mertua tuwan agam;<br />
--- tiri yahui (mo); ber — na yah;<br />
geukheun yah (ayah); ayah bunda (ibu<br />
bapa) mawang<br />
ayahan n buet wajéb<br />
1. ayak v mengayakaya'; haya'; seureukèe; ayakan<br />
saya'<br />
2. aya/c v mengayak ja' meulingie'-lingie'<br />
aya/r-aya/c n téng-téng teupöng<br />
ayal a 1. lamat: lambat; lalè; 2. jalo'; teujalo';
INDONESIA A C E H<br />
berayal-ayalan lambat; meutanggöh<br />
ayam n mano';---aa'uar7mano'peulöt(peuneulöt;<br />
saböng; tajoe; beulurang); --- alas mano'<br />
uteuen (kleuet); --- betina mano' inong;<br />
— beranakmano' meu'aneu'; --- biang<br />
mano' töh boh; — babon nang mano';<br />
hutan kuwèe; wèe; — jantan<br />
(jago)mano' agam; — katikmanö pindè';<br />
— kebiri mano' gasië; — petelur mano'<br />
töh boh; --- kalkun mano' gajah; —<br />
kinantan mano' gunantan; gulatan; -<br />
-- sabungan (jenis) sangkalu; biréng<br />
(kaki kemerah-merahan); jala' (kaki<br />
kekuning-kekuning);-~pengerammar\ö;<br />
keumarom; telur— boh mano'; tempat<br />
sabong---jambotajoe; lapa; glanggang<br />
tajoe; taji — tajoe; susöh; taik — è'<br />
mano'; è' no'; è' cano'; — panggang<br />
(yang diisi dengan daging cincang,<br />
telur dan kismis) mano' musama; perut<br />
--- (jeroan) beue<br />
1. ayan n t'èm; blèt<br />
2. ayan n sawan; pungo bui<br />
ayan n teumpat rhah (srah) jaroe; cawan<br />
ayang-ayang n teunaman ubat<br />
ayap v mengayap 'ab; pajöh; makeuen<br />
ayar n cak ie<br />
ayem a aman<br />
ayo p cak böh ja'; --- lah udéh; udéh ta<br />
ayom v meng — i peucheue; peusè; peng -<br />
-- an cheue; naw'ong<br />
ayt; a ceudaih; analan; maléh<br />
ayuk v meng — meu'o'; mupab<br />
ayum v meng — meuseukutu lam buet jahat<br />
ayun n ayön; go'go'; mengayun-ayunkan apit;<br />
hapit; hanèng; mengayun kuat-kuatsa\\r\;<br />
47
48<br />
INDONESIA A C E H<br />
saling; haling<br />
ayunda n cutda; cutpo<br />
ayut v meng — meu'o'; an gundé'<br />
azab n adeueb<br />
azal a keukai; keueh<br />
azimat n ajeumat<br />
azospermi a malé; beue
B<br />
INDONESIA A C E H<br />
B, b, n harah keuduwa<br />
b (in) n aneu' agam niba' ; bén<br />
bab n bagiyan niba' asoe buku; uréh; tangga;<br />
pasai; uréh hai; masaalah; pintö<br />
baba n tiköh; tiköih<br />
babad n sijarah; kisah meuca'é lam basa Jawa<br />
bhaih sijarah atawa calitra prang<br />
babah n cak lakab ureueng Cina peuranakan<br />
1. babak n bagiyan (bhab) calitra lam saboh<br />
bansawan<br />
2. babak a leukueb; — belur reumon; reuncam<br />
3. babak v membaba/ctham atawa peudong darah<br />
4. babak n babakan kulét kayèe nyangka teuplue'<br />
babakan n gampöng nyang ban teudong<br />
babang n terbabang — teuhah (babah, luka)<br />
1. babar v bapöt; meutabu<br />
2. babar v leueng; peuhah; peugah; peujeulaih<br />
3. babar v boh wareuna ija paté'<br />
4. babar a meutamah; mue<br />
5. babar v kebabaran jiteumè dang ceumeucue<br />
atawa dang mubuet<br />
babaran v madeueng<br />
babaring n teunanggöng<br />
babas v membabas peuhanyot; ter — hanyot<br />
1. babar v membabat— cah;ceumeucah/r/'sampöh<br />
sawiet; ki peutalö; peuta'lö'<br />
2. babat n sikuphu; sitara; sipadan; judö<br />
3. babat n pruet (asoe dalam) leumo atawa keubeue<br />
babatan n peusaka asai<br />
babe n yah; ayah<br />
babesiasis n sijeunèh peunyakét hiweuen (leumo,<br />
keubeue)<br />
49
50<br />
INDONESIA A C E H<br />
babi n bui; — baran bui kleuet; --- duyung<br />
sijeunèh eungköt la'öt; --- hutan bui<br />
uteuen; — kurus nan ba' kayèe; --laut<br />
sijeunèh binatang la'öt meu bulèbulè;<br />
— rantai bui uteuen tunggai; -<br />
-- piara (jinak) langue; langeui; gila -<br />
-sawan; pungo bui; membab/peurangeui<br />
bui; membabi-buta meuratén;<br />
meurateuen; rateuen gunto; jampröng<br />
membabi jalang meumukah; rantai babi<br />
ranté bui (sejenis jimat kebal)<br />
babil a tungang; kreueh tangkura' (ulèe); ber<br />
— mupaké<br />
babit v mem — kan peuröh (peusangköt) lam<br />
peukara<br />
bablas adv 1. tröih; laju; meulanjut; 2. ki leunyap;<br />
3. ki maté<br />
babon n 1. mano'inong; 2. nang; naseukah asai<br />
babu n khadam inong<br />
babuan n sibansa bue krèh<br />
babut n peureumedani; pumadani<br />
baca v mem — 1. beuet; 2. hija (ija); 3. kheun;<br />
4. keumalon; 5. muphöm; — /1. beuet<br />
meu'ulang-ulang; 2. timpla'<br />
bacak a buré'<br />
bacang n peunajöh niba' buleukat meu'asoe sie<br />
bacar a baca; lancang babah; taré' babah<br />
bacek a basah; leumie'; linyè<br />
bacem membacem 1. reundam; 2. reuböih;<br />
reuböh<br />
bacin a bèekh'ieng; kh'èb<br />
bacok v membacok ta'; teumeuta'; tarah; cato'<br />
bacot n kas surunggue'; srunggue'<br />
bacul a cak geusun; geusuen; kuyu<br />
bad n angèn
INDONESIA A C E H<br />
1. badai n badèe; — debu badèe ngon abèe; -<br />
-- perak badèe eh; ber --- mubadèe;<br />
bagah; po (pho) manyang meulawitlawit;<br />
lanam<br />
2. badai a ter— 1.teu'éhmeuhanta2.so';meusa'öh;<br />
sreueng<br />
badak n badeu'; — a/'rgudakruengnèn; — bengkak<br />
badeue' duwa cula; — gajah badeue'<br />
sabohsumu (sumbu); tebu — ba' sumbu<br />
badeu'; muka badak — hana malèe;<br />
meuso; teubai muka; selera badakraya<br />
nabsu<br />
1. badam n ba' keutapang<br />
2. badam n pram; budö'<br />
badan n tuböh; jasad;jirém;anggèta;—-fer/coca/f<br />
pijuet ruet; — nya cantik bak arjuna<br />
badan jimisé Rajuna; ber — dua<br />
mumè; menjebadanirneu'o'; tidakenak<br />
— bron; seu'ie (tidak bersemangat)<br />
badang n jeu'èe raya<br />
1. badar n sibansa eungköt trie<br />
2. badar n nan eungköt bu<br />
3. badar n buleuen peunoh; ceudaih rupa<br />
4. badar n — s/'/a ija putéhalöih; nan batèe euncien<br />
badasi v meudamè<br />
badau (— badari) n sijeunèh eungköt pajöh aneu'<br />
bade n bade-badeteumpatdue' lintö/darabarö<br />
badi n meurambui; meurampöt<br />
1. bad/Tc n badé'<br />
2. bad/Tc v membadik tajö sara sipa' bhan ateueh<br />
rueng lawan<br />
3. bad/Tc n — jagung puti' jagöng<br />
badong n cupéng; capéng pira' atawa meuih;<br />
bajèe beusoe<br />
1. badung n nan eungköt la'öt<br />
51
INDONESIA A C E H<br />
2. badung a batat; tungang<br />
badur n sibansa ba'birah<br />
badut a lawa'; sidalupa; podalupa; keutupèng;<br />
mem — meulawa'<br />
baduyut n sijeunèh ba' bringèn (beuringèn)<br />
bafta(h) n ija blacu alöih<br />
bagai n 1 jeunèh; sembilan—sikureuengjeunèh;<br />
2. bandéng; tandéng; tak ada — nya<br />
hana bandéng (tandéng); 3. lagèe;<br />
bagoe; — kucing dan anjing lagèe (bagoë)<br />
mie ngon asèe; ber (pelbagai<br />
aneka ragam) bala bagoe; Ihanglhi;<br />
rampoe; mubagoe-bagoe; Ie peue;<br />
dumpeue; se — itu/begitu lagèe nyan;<br />
meunan; tidak ber — hana bagoe; -<br />
-- manapakriban;pel—, se — sipeureuti<br />
bagaimana adv pakriban; sebagaimana lagèe langka<br />
(nyangka) tatupeue<br />
bagak a raya até; beuhe (bheu)<br />
1. bagal a 1. teuga that; 2. gasa<br />
2. bagal n uram mu<br />
3. bagal n keuleudè léplap (aneu' guda ngon<br />
keuleudè)<br />
4. bagal n mu jagöng<br />
bagan n 1. pangkalan; 2. rangka (rungkha) rumoh;<br />
3. tihang; 4. gamba<br />
bagang n nan eungköt la'öt<br />
bagar n sie tu'om<br />
bagas a 1. (tuböh) gab; 2. (angèn) bagah;<br />
bagas n sue teubè<br />
bagasi n 1. dabeueh; 2. geureubha' barang ba'<br />
geuritan apui; 3. prantah ba' geuritangèn;<br />
4. teumpat dabeueh ba' moto<br />
1. bagat a ber — buré' item; buré batèe<br />
2. bagat n ba' jö'<br />
52
INDONESIA A C E H<br />
bagau n nan naleueng<br />
bagea n sijeunèh leupat sagèc<br />
1. bagi adv keu; ba'<br />
2- bagi n weue'; plah; — anak weue' aneu'; -<br />
-- hasil weue' wasé; mawaih; mem -<br />
-- weue'; plah; ter — meuweue'; ke<br />
— an meurumpo'; sebagian (diantaranya;<br />
beberapa) ladöm; ladöb; ladum; ladub<br />
bagian n cue; tangga; tanggam; — yang sudah<br />
tetap (ditentukan)kh\A; jeumba; sebagian<br />
diantaranya ladöm; ladöb; ladub; bagian,<br />
pasal babat<br />
baginda n poteu<br />
1. bagong a raya ngon ghon<br />
2. bagong n bui uteuen<br />
bagor n ön meuriya teumanyum<br />
1. baguk a eungköt seumilang;seungkola'öt;bago'<br />
2. baguk n taro'<br />
3. baguk n pansa; pangsa<br />
bagul v membagul — tingku; gulam<br />
bagur a reupö'<br />
1. bagus a gèt; got; jroh; siga'; gèt that; cabaih<br />
(cabah); peureumoe; — se/ca//'reumèn;<br />
seureuloe; ako'<br />
2. bagus n lakabaneu'-aneu'raja Palimbang atawa<br />
Bantan<br />
bagusan n sibansa peulawa gaca<br />
bah n ie raya; ie beuna; — jantah ie raya<br />
nyang phön; --- betina ie raya<br />
seuneulheuëh<br />
bahadun a 1. gagah brani; bheu; 2. bintang tanda<br />
beurani<br />
bahadur n palawan; pahlawan<br />
bahaduri a sipheut bhe<br />
bahagia a bagiya; leuka; deuka; mu'a; mu'ah;<br />
53
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
teubarö'; ber— peunoh uta'; meutuwah;<br />
mem — kan peuseunang<br />
bahagian n babat; leu'a; bahagian (babak) dari<br />
ceritera rimbat; pasai; bagian dari milik<br />
jeumba<br />
1. bahak adv ter meukha'kha'<br />
2. bahak n kleueng la'öt<br />
bahala n bala; beuncana<br />
bahalan n barah cica'<br />
baham v membaham mamoh; jakeuen<br />
baham (geraham) n gheuem; geuheuem<br />
1. bahan n Iha kayèe; membahan — tarah; plah<br />
2. bahan n beukai; puncasabab; --- baju/pakaian<br />
beuraji<br />
1. bahana n nyaréng su; seumeu'öt; deungong; ber<br />
— su; meusu; mem — meudeungong;<br />
seumeu'öt; ter — meutgè; meugah<br />
2. bahana a deuh; deuih<br />
3. bahana p sabeub; sabab; saweueb<br />
bahang a seumeunga •<br />
2. bahar n la'öt atawa; krueng luwaih; akar<br />
— kareueng jeued<br />
3. bahar n sikurunyöng; sikrunyöng<br />
bahara n asoe; brat<br />
1. bahari a jameun peureumeun<br />
2. bahari a ceudaih; dhiet<br />
3. bahari a bhaih la'öt<br />
baharu - baru ban; barö<br />
baharu (-baru) n nan eungköt la'öt<br />
1. bahas v membahas — peukab papeuen ngon<br />
pasa'<br />
2. bahas n sidé'; pré'sa; ploh masalah<br />
1. bahasa n basa; marit nyang adab; icarat; lugat;<br />
kheun; — dagangbasa meukat (niyaga);<br />
— istana basa Dalam; — ibu basa<br />
54
INDONESIA A C E H<br />
droe; — laut basa ureueng meula'öt;<br />
ber — mubasa; meu'adab; ber<br />
-- malèe; mem — kan (memper— kan)<br />
pubasa; meututö; peribahasa tamsé;<br />
rara bahasa tajuwid; alih bahasa balé'<br />
basa; teureujeumah; teujumah<br />
2. bahasa p bahwa; basa; — santun narit po ulön<br />
3. bahasa a dirui basa; seupui; sapui<br />
bahaya n bala; baya; bahya; paloe; alangan; alön<br />
(nalön); peunyakét; menolak bahaya<br />
(bala) tula' mara; sangga mara; dalam<br />
bahaya paloe; riet-apiet; meuriet-aiet;<br />
tidak berbahaya iagi tampaih; mem -<br />
-- /canjeued keu bala; mumara; mupaloe<br />
bahenol a gie<br />
bahimiah a sipheut hiweuen nyangna jitupeue cit<br />
pajöh, töh, 'o' ('uet, 'o') sagai<br />
bahkan hatta; hatta'an; pi; pih<br />
bahana p keulusa<br />
bahtera n bétra; beulalöng<br />
1. bahu n bahö; angkat — ki keunyèt (keunyot)<br />
bahö; hana muphöm; mem — piköy;<br />
gulam; sangga; tumpang; bahu membahu<br />
meuseuraya; meuhurub<br />
2. bahu a Ie; — guna Ie guna; — pada Ie gaki<br />
3. bahu n sapai bahö keuchie'<br />
baiduri n boiduri; — pantai (pohon) ba' rubé'<br />
baik a 1. jroh; patöt; teureutib; 2. gèt; got;<br />
3. meuguna; 4. bako; 5. puléh; 6.<br />
sijahtra; baiklah böh; beh; baik-baik^..<br />
bako; 2. beu (ba')teugoh; beumeuteugoh;<br />
3. yakin; keubit; lebih baik isib; ber<br />
— meugèt; ber — an damè; ber --<br />
— anmumeu'ah-meu'ah; meugèt-gèt;<br />
memper — / pubeutoi; peuteupat; ter<br />
55
INDONESIA A C E H<br />
— gèt that; jroh that; kebaikan peudue'<br />
guna; pulang guna; sebaiknyaada' jeud<br />
hasé; asé; sangat baik numböi; lumböi<br />
1. baja n 1. lugam kreueh; 2. kikreueh; teuga<br />
2. baja n baja keu teunaman<br />
3. baja n baja keu gigoe<br />
baiklah (begitupun boleh) p böh; bah; beh<br />
bait n 1. panton duwa baréh; 2. bét; baréh;<br />
banja<br />
bajak n langai; mem — (meluku) meu'ue; mem<br />
— rampaih<br />
bajak (-laut) n lanun<br />
bajan a beulangong; beujana<br />
bajang n sijeunèh buröng<br />
bajang-bajang n naleuëng ceumeucöt; boh ceumeucöt<br />
bajar v bayeu; peuseuleusoe; bré, balaih<br />
1. bajau n ureueng la'öt; lakab keu ureueng daro'<br />
Sula wesi-Kalimantan<br />
2. bajau v mem — seuko'; eunchö'<br />
baji n bajoe; --- besi/kayu pasa'<br />
baji-baji n sibansa eungköt cuwalèe<br />
bajigur n minoman niba' santan, gula ngon ön<br />
seukèe<br />
bajing n tupèe; — /oncartupèe gröb, simeurampaih<br />
lam moto atawa geuritan apui nyang<br />
dang jija'; — an 1. peunjahat; göibana;<br />
2. kas kureueng ajai; bangsat; bansat<br />
baju n bajèe; ber — ngui bajèe; mem — i<br />
peusö' bajèe; --- jas bajee köd; —<br />
kebaya pendekba\èe bandöng; — kemeja<br />
bajèe krot jaroe; --- teluk belangaba\èe<br />
teulöbeulanga; bahan --- beuraji;<br />
tambahan pada ketiak --- kikè' bajèe<br />
bajul n 1. bangsat; 2. ki pancuri; — buntung<br />
ureueng agam nyang gala' peukaru<br />
56
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
inong; mem — jeued keu jeuheued<br />
1. bak p sang; misé bak pinang dibelah dua sang<br />
pineueng teuplah duwa<br />
2. bak n 1. plö'; 2. kulah ie<br />
3. bak n daweuet cina<br />
4. bak n su keunong tampa<br />
baka n bijèh; bie'; asai turönan<br />
bakak v ber— meu'agam; meuseutèt; meuseutot<br />
bakal n beukai; — buah puti'<br />
bakam n sibansa batèe pumata mirah geulima<br />
bakap n eungköt la'öt<br />
bakar v mem --- töt; teut; fer — siya; tutöng;<br />
teutöt; ter — mata hari (terpanggang)<br />
treuen; ke — an tumutöng<br />
1. bakarat n 1. aneu' dara; 2. nab; bröd<br />
2. bakarat n sijeunèh judi<br />
bakas lewu a ureueng geupeutuha<br />
bakat n bakat; beukaih; euncit; paröt; tanda;<br />
alamat; neuba lam tuböh; ukö;<br />
bakau n ba' bangka<br />
1. bakda Iheueh; bakda magrib Iheueh mugréb<br />
2. bakda n awai; ban (phön)<br />
3. bakda n bada teu'iréh-iréh<br />
4. bakda n eungköt seuluwang<br />
bahdul n taloe takue<br />
bakhil a kriet; liet; bakhé; è' linot<br />
1. baki n 1. talam ubit; taba'; ceurana; puwan;<br />
2. pèng<br />
2. baki a keukai; baka<br />
3. baki n baki; pèng leubèh<br />
4. baki a malèe keulusa ka tuha<br />
bakiak n kawöh kayèe<br />
1. bakik n cicém keudidi<br />
bakir n susu atawa santan basi<br />
bakir a 1. kaya; meuboinah; meu'atra;2.carong;<br />
57
INDONESIA A C E H<br />
meu'éleumèe<br />
bakmi n ma'mi; makanan cina<br />
bako n warén blaih yah; waréh wali; keluarga<br />
pihak ibu waréh karöng<br />
bakpao n peunajöh cina; ruti meu'asoe sie atawa<br />
kacang<br />
bakpia n peunajöh thö cina<br />
baksi n layeuë ba' tihang iku jalö atawa kapai<br />
bakso n makanan niba' teupöng kanji jampu<br />
eungköt, udeueng, sie nyang geubulietbuliet<br />
baksis n cak upah; peureusèn<br />
baktau n baruwa<br />
bakteri a kumeun<br />
bakti a bakeuti; ta'dém; seutiya<br />
1. baku a nyang puko'; pangulèe<br />
2. baku p saléng; baku hantam meulho; saléng<br />
meupoh-poh<br />
3. baku n asoe nanggroe<br />
1. bakul n baköi; katéng<br />
2. bakul n ureueng inong nyang jaja meuneukat<br />
bakung n ganai<br />
bakup a leukeub; lukhieb; kilib<br />
bakut v 1. pa'sa mupab; reupaih; lancöng<br />
bakwan n sijeunèh makanan cina<br />
1. bal n (boh) bhan<br />
2. bal num banggla; bandala; uköran jeumeulah;<br />
satu balberas saboh guni breueh; satu<br />
bal kain sikayèe ija<br />
1. bala n pasökan; tantra; — bantuan beunantu;<br />
berbala-bala rab jeuëd paké (meulho)<br />
2. bala n beuncana; bala; bahla<br />
balad n nanggroe<br />
balada n sijeunèh panton atawa ca'é meuseu'öt<br />
samböt (mubalaih-balaih)<br />
58
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
balad n nanggroe<br />
balada n sijeunèh panton atawa ca'é meuseu'öt<br />
samböt (mubalaih-balaih)<br />
balah v berbalah — mupaké; meubantah<br />
balai n 1. geudöng; kantö; rumoh; 2. balè (di<br />
dalam); 3. peukan; — tengah balè<br />
mideuèn; — audeiensibalè röng (röm);<br />
— tunggu balè ra'sa (rasa); — gading<br />
balègadéng; —jaga sebelah menyebelah<br />
gerbang istana balè pancapeunawa;<br />
balèpeungadeuèn; — ditengah lapangan<br />
balè mideuen; — tempat menitip senjata<br />
di gerbang istana balè peudeueng<br />
balai-balai n prantaih; peuratah; panteu<br />
balairung n balèröng; balèröm<br />
balalaika n sijeunèh hareubab Ihèe sagoe<br />
1. balak a plang<br />
2. balak a gampöng niba' saboh-saboh kawöm<br />
(sukèe)<br />
1. balam n leue'; — riufan rambatu; lambatu;<br />
mengadu (menyambung) — peulöt leue'<br />
2. balam n nan sijeunèh teunaman<br />
1. balan n batèe nyang tham ie lam krueng<br />
2. balan n balèe<br />
1. balang n balang; dura'; tura'; birie'<br />
2. balang n peurahö duwa tihang<br />
balans n neuraca (nuraca, noraca); dabeuta<br />
labarugoe; buku utang meu'utang; timang<br />
balap n pacu; kuda — guda pacu; — kuda pacu<br />
guda; mem — pohlawa meu' awaiawai<br />
balapan geulanggang; glanggang pacu<br />
balar a galeuen<br />
1. balas v jaweueb; seu'öt; balaih; balui; taléh;<br />
aléh; kaléhr, — paf/Tc dam mate; pem<br />
59
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
— an meunalah; dam; --- dendam<br />
tuengbila (balui); mem—pemberian orang<br />
muböh; mem --- (mengembalikan,<br />
menggantikan, menghadiahkan) pulang;<br />
menuntut balas tuleng balaih<br />
2. balas n dabeueh peutimang kapai (prahö)<br />
balau n panam<br />
balen n cukè adat tanoh Madura<br />
balela v daröhaka; meulawan<br />
balerina n inong simeunari<br />
ba/ef n tari meukisah<br />
balgam n geuneuh'eu'; geuheu'<br />
balian n tabib<br />
balibo n teukeuch'a'<br />
baling a balèh<br />
balik n 1. si uliköt; 2. riwang; terbalik arah<br />
söngsang; sura'<br />
balik n 1. siblaih liköt; liköt; 2. riwang; — adab<br />
tan adab; — belah söngsang; — gagang<br />
balé'; khiyanat; — juru cukö ö' peutplöh<br />
uroe; --- kerak rujö'; — mara sipakat<br />
ba' buet jahat; — nar/'meu'ubah pikéran;<br />
--- muka 1. mubalé'; 2. khiyanat; ter<br />
— mubalé'; punggéng; mupunggéng;<br />
bula; ter — kebelakang teujeubeueb;<br />
— akal pungo; mem — halaman buku<br />
lob; berbalik arah (angin) kalèh<br />
baling n (bolang-baling) sisuwé<br />
balistik n éleumèe bhaih aneu'beudé atawa<br />
meuriyam<br />
baliu v adat kohtakue ba' ureueng Dayak<br />
balkas n baluem raya<br />
balkon n langkan<br />
balok n kayèe balo'; — utama rumah bara; -<br />
60
INDONESIA A C E H<br />
-- lantai Ihue; — melintang dibawah<br />
tiang töi<br />
balon n sigumböng (sigeumböng) geutah<br />
balong n neuh'eun; kulam<br />
balot n suwara atawa surat peumiléhan<br />
balsa n pohon — basöng<br />
balsam n minyeu'angèn; ubat sakét ulèe; minyeu'<br />
konto; siribèe guna<br />
balu n (inong/agam) balèe<br />
baluarti n kuta; bintéh batèe astana<br />
baluh (an) n keurusi (peulana) gajah; balöhan<br />
balui(an) adv hana talö hana meunang; sri; tri; sali<br />
baluk n jalö dabeueh<br />
1. balun n mem — seupöt; balu<br />
2. balun v ber meugulöng-gulöng; mem -<br />
-- lipat<br />
1. balung n jeureumeuh; jeureumeui<br />
2. balung n jén ie<br />
1. balur n batèe ceureumèn<br />
2 balur n 1. kulét takue keubeue; 2. sie balu<br />
3. balur v labo; balot; upa<br />
4. balur n reuncam<br />
1 ba/ur n (ija) balöt; baröt<br />
2 balut n blue'<br />
bam n papeuen keunalueng kumudo atawa<br />
tihang jalö<br />
bamban n bili; seukèe<br />
1. bambang a 1. lipéh ngon luwaih; 2. meuhala';<br />
meubeunteueng<br />
2. bambang v baplung inong atawa aneu' dara; se<br />
— meusigo plung (inong ngon agam)<br />
bambu n trieng; bulöh; igeueh; — betung trieng<br />
beutöm (beutöng(; --- runcing trieng<br />
suda; — untuk talitrieng ulaya; tabung<br />
bambu tempat mesiu tumpang<br />
61
INDONESIA A C E H<br />
bambung a bangai; budueng; tumpang<br />
1. ban n bhan; ban; kitan; keukitan<br />
2. ban n alue rèn; alue kapai atawa kapai<br />
teureubang<br />
banal a gasa hana gèt; biyasa (that)<br />
banang a bie' raye'<br />
banar n nan ukheue kayèe keu ubat sakét ulèe<br />
nyang meungab-ngab<br />
2. banat v mem — seuko'<br />
bancak n bancakan khanduri; khanuri<br />
bancang v mem --- linteueng; ampeueng<br />
bancar a meuc'a-c'a jipo ie tè' atawa 'ie'<br />
bancet n aneu' abi'<br />
1. banci a 1. darè; wandu; 2. khönsa; ulaya<br />
2. banci n 1. beuliyöng; baci; 2. cara keumira<br />
ureueng<br />
3. banci n cara keumira ureueng; cacahjiwa<br />
bancuh a jampu; adö'; kacho; mem — krado;<br />
keurado<br />
bancut a ter --- teusuet; teupisèt<br />
bandan n sibansa cicém lagèe mano' uteuen<br />
bandang n mulöh<br />
1. bandar n luëng ie; taloe ie<br />
2. bandar n banda<br />
3. bandar n banda judi; mugè<br />
bandarsah n balè seumubeuet (sumubeuet)<br />
bandarsrayam n hareuta sihareukat<br />
bandea a talam<br />
bandel a hana deungo tut; tungang; batat; biheue;<br />
bantahan<br />
bandela n banggala; bandala<br />
bandéng n eungköt mulöh<br />
banderol n cukè ruko'<br />
banding n bandéng; dindéng; tara; se — santuet;<br />
bandingan\u\ö'; tidakada bandingannya<br />
62
INDONESIA A C E H<br />
hana bagoe; tan bagoe; h'an macam;<br />
hana macam; tan macam; bukon macam;<br />
tidak ada bandingannya po'ta (pu'ta);<br />
po'tan<br />
1. bando n pita (ija ikat) ö'<br />
2. bando n rakan; sahbat<br />
bandos n nan peunajöh niba' boh ubi<br />
bandot n kamèng landö'; randö'; ranö'<br />
1 bandrek n ie seureubat<br />
2. bandrek v meumukah; meudina<br />
bandul n boh céng; boh dagoh; peunyeuréng;<br />
boh peunyiréng; ayön<br />
1. bandung num duwa sikarang; sijudö; keumbeue<br />
(sebandung)<br />
2. bandung y mem — i pubrat; (peu) teugon<br />
bandusa n keureunda<br />
bandut n taloe ikat buban; — meriam taloe ikat<br />
meuriyam ba' kapai; mem — seumong;<br />
ikat<br />
bangai a ter— 1. hana Iheueh (seuleusoe) buet<br />
atawa rumoh; pubiyeue; 2. (aneu'dara)<br />
hana soelakèe<br />
bangang n nan ba' kayèe<br />
bangar n banga; kh'ieng<br />
bangas n nan ba' kayèe<br />
bangat a bacah; pantah; pantaih sigra<br />
bangau n nggang;eunggang;dhö';bakhoh(berbiv/u<br />
merah tua); — bulu biru cangat; —<br />
putih k'ue'; pucöng<br />
bangbang n ujo<br />
banget a that; cocok — akö that<br />
1. bangga a raya até; ke — an gah; mem — kan<br />
uroh (-uroh)<br />
2. bangga a 1. bangkang; bantah; hana patéh; 2.ki<br />
kon mangat ba' tapubuet<br />
63
INDONESIA A C E H<br />
banggan n akad; janji<br />
bangir a mancöng<br />
bangka a bangkaran<br />
bangkah n 1. plang tala' 2. ki peunjahat nyangka<br />
meugah<br />
bangkai n bangké; manyèt<br />
bangkal n nan ba' kayèe raya<br />
1. bangkang a ter --- teutie'; pubiyeue<br />
2. bangkang v bantaih; daröhaka; lawan; linteueng;<br />
teuntang<br />
3 bangkang a meukuwa'; meupheueng<br />
4 bangkang n aneu' dara nyangka gadoh peurawan;<br />
bangkar a ceukang; krang<br />
bangkas a jagat meukeununèng atawa mirah (itam)<br />
buré' batèe (bulèe mano')<br />
bangkasan n lakab höreumat keu ayah atawa ma<br />
tuwan; tuwantha; tha<br />
bangkeh n plang dhoe ba guda; bangkéh<br />
bangket n khanuri peujamèe ngon makan minom<br />
bangking n teumpat keubah bajèe niba' teumaga<br />
atawa kayèe lam bangon boh geulima<br />
bangkit v 1. bangkét; beudoh; dong; 2. jaga;<br />
udép lom; 3. teuka; 4. riwang; 5. po;<br />
6. mue; --- hatinya jiteuka beuhe<br />
(beungèh); membangkit-bangkit hal lama<br />
jungkét<br />
bangkong n sijeunèh canggue'<br />
bangkrut a bangkröt; teuka rugoe; rhöt keupapa<br />
(gasien); lènglong; bulut<br />
bangku n p(b)angku; --- kebesaran (kiri kanan<br />
singgasana) patara'na; peuteura'na; -<br />
-- untuk duduk bertenun sangkalan; -<br />
-- kayu geuguda<br />
banglas a hana meuhalang; meuhampa; meuhala';<br />
lamang; tampaih<br />
64
INDONESIA A C E H<br />
bangle n sijeunèh ukheue teunaman peundang;<br />
saya<br />
bangor a jheut; jeuheut; biheue<br />
bangpak a cak brö'; bisoe<br />
bangsa n bansa; bangsa; beunèh; bie'; kawöm;<br />
sukèe; waréh; ureueng<br />
bangsai a 1. rapöh; brö'; 2. pijeuet; 3. hana baso<br />
bangsal n bantayan; béntayan; seueng; — terbuka<br />
seuladang; 2. (keudèe) loh; 3. geudöng<br />
bangsat n 1. pijét; 2. peunyuré'; pindoe; peunjuré';<br />
beudawi; böibana; göibana<br />
bangsawan n ureueng mubansa; ureueng dalam; waréh<br />
raja<br />
bangsi n suléng; wa padé<br />
1. bangun v 1. bangkét; beudoh; dong; 2. jaga; 3.<br />
gohlom teungeut; 4. sinyoman; 5. énseuh;<br />
6. meu; 7. cayé; 8. jié'; mem — kan<br />
1. peugoe; pubeudoh; 2. peudong; 3.<br />
peukru (seumangat).<br />
2. bangun n bangon; rupa; ujud<br />
bangun n 1. deunda keulusa rö darah; 2. deunda<br />
töp meunalèe<br />
bangus n jumoh asèe atawa bui<br />
bani n aneu'; bie'; aneu' cuco<br />
baning n banèng<br />
banir n banie<br />
banjang n jang eungköt lam la'öt<br />
1. banjar n cata; seueh; banja; baréh<br />
2. banjar n bagiyan niba' gampöng ureueng Bali<br />
banji n eumpung mirahpati niba' kayèe atawa<br />
teumika ateueh tingkap<br />
banjir v Ie ie; nyuröng; peunoh; Iham;<br />
meugeunang; — bandangie raya nyang<br />
nyuröng; mem — meulimpah; — besar<br />
ie beuna<br />
65
INDONESIA A C E H<br />
banjur v sibu; plè<br />
bank n b'èng; béng<br />
bantah n dawa; paké; bangkang; berbantah-<br />
bantai n<br />
bantahan meutulèh-lagèh; muprangkang;<br />
meusugang<br />
sie; mem --- seumeusie<br />
bantal n bantai; — golek bantai ulèe; — guling<br />
bantai uem; — tempat duduk pinyie;<br />
ber — lengan mubantai sapai; éh<br />
bantam n<br />
marangga (barangga) pat<br />
mano' krè<br />
bantar v mem — (peu) tula'; tangkai<br />
bantaran n Ion; reuleueng krueng<br />
bantat a da'; bangkaran; kom; seungka'<br />
bantau n sijeunèh nyaréng cicém<br />
banteng n sibangsa leumo kleuet (uteuen)<br />
banter a cak that; kreueh; bagah; tréb; Ie; paling<br />
— kena marah kreueh that keunong<br />
dhöt<br />
1. banting v mem — seumpom; sinyho'; hanyang;<br />
lagi, leumpah; reunyo'; mem — kain<br />
cucian juthue'; mem — tulang kereuja<br />
brat; banténg tuleueng; mem —jauhjauh<br />
salin; saling; terbanting-banting<br />
meusinyho' (-sinyo 1<br />
); meuhaling (-haling)<br />
2. banting n peurahö; prahö tihang duwa<br />
banru v bantu; tulöng; (turut membantu) tumpöh;<br />
meminta bantuan meunyanpang<br />
(jampang, yampang); memberi bantuan<br />
peunyampang<br />
1. bantuan v böt; rintha'; Iheueb; göt<br />
2. bantuan (sebantun) n nan teunaman<br />
bantut v bantöt<br />
banua n kawön<br />
banyak a Ie; bha, doe; ramè; samue; konmit<br />
66
INDONESIA A C E H<br />
(nit); tangköh; jai; takterkirabanyaknya<br />
han treubileueng; ban(man)dum;<br />
berbanyak-banyak meule-le; kebanyakan<br />
biyasa; nyangle; ladém; lethat;<br />
memperbanyak tamah; peuganda-ganda;<br />
perbanyakan teunamah; geunanda;<br />
banyak hal (banyak jenis) Ie peue;<br />
banyaknya (sebanyak) bé; bleuté; --<br />
- kali kayém; — sedikitnya Ie atawa<br />
nit; --- sekali (bertumpuk-tumpuk)ba\a';<br />
muba\a' ; banyaksekalilarab ; yang banyak,<br />
kebanyakannya nyangle; berbanyakbanyak<br />
(bersama-sama, beramai-ramai)<br />
meule-le; meukeuba; reugha'; seu'è<br />
meuseu'è; tunjai; bertambah — mue;<br />
m'ue; mibo; banyaktetapitidakberguna<br />
eumpèe-pèe inong<br />
banyo n peukakaih musib<br />
banyol a gura; lawa'<br />
banyu n baja gigoe<br />
bao n balèe<br />
bapa n ureueng geupeutuha<br />
bapak n yah; ayah; — ayam cak mano' agam<br />
bapang n peundéng teumaga<br />
baplang a jahöi;meujahöi;jai;leubat;meuseureunga<br />
1. bar n sibansa warong<br />
2. bar n nan uköran (taka) hawa<br />
bara n ngeu; arang; batu — batèe arang<br />
baragajul n ureueng nyang gala'pubeungèh(peukaru)<br />
gob<br />
baragat n biaya<br />
barah n tumuet; cumuet; — batu boh keu'èh;<br />
— bir tumuet dubö; — sirip biréng;<br />
mem — meudanoh<br />
barai n sijeunèh sipöt la'öt<br />
67
INDONESIA A C E H<br />
barak n jambö tantra; seueng tantra<br />
1. baran n uteuen paya<br />
2. baran a reujang beungèh<br />
barang n barang; dabeueh; beunda; alat;<br />
peukakaih; atra; — apa peue-peue<br />
mantong; — awet kheue; — amanat<br />
amanah; — gadai gala; geunala; —<br />
kali alèh; kadang; untöng; — pecah<br />
belah cawan pingan; bawaan<br />
untukperya/ananteureukah; --- sesuatu<br />
saboh - saboh hai; — siapa soe-soe;<br />
— sudah dabeueh ka jeued (Iheueh);<br />
--- berharga dalam bungkusan<br />
(tersembunyi) bath'om<br />
barangan n nan sijeunèh ba' pisang<br />
barangkali adv alèh; salèh; kadang; teukadang<br />
baras n peunyakét supa'<br />
barar n kéblat; — daya/laut barat daya/la'öt;<br />
ke — an meukaphé, sebelah — si u<br />
mugréb<br />
barat-barat n sijeunèh eungköt la'öt<br />
1. barau-barau; sebarau (burung) n (si)barèe-barèe;pa'ikö<br />
2. barau-barau n nan eungköt<br />
barbar a biyadab; tan adab; jahé; jahéliyah<br />
barbir n tukang koh ö'<br />
barbital n seureubö' atawa habeulö putéh<br />
barbur v 1. teureujön lam ie; 2. rampueh<br />
bardi n ba' teubèe Meusé<br />
bare-bare n meukawén<br />
bare! n teunaka minyeu' atawa ie nanggroe<br />
Inggréh<br />
bareng adv meusigoe; röh meusigo watèe<br />
1. baret n cak curéh; ceuneuréh ba' kulét atawa<br />
kaca<br />
68
INDONESIA A C E H<br />
2. baret n kupiyah tantra, bulat ph'èb<br />
barga n kawöm<br />
bari n papeuen töp seungka<br />
bari-bari n bubari; krimue<br />
barid n antösan nyangba surat; poih<br />
barier n tham; peuneulah<br />
barik n barik-barikkurèe; ba' kayèe atawa batèe<br />
rukham; buré'<br />
barikade n ampeueng; reuntang<br />
baring v ber — meulinteueng; galeue; ter --<br />
-teutie'; teuhanta; tempatpembaringan<br />
jenazah reuhab<br />
baris n banja; baréh; garéh; kheuet; — anbaréh;<br />
riti; seueh; ber — meuriti; mubanja;<br />
meuranjo-ranjo; — anbelakang barésan<br />
liköt; — an depan barésan keue (di<br />
keue); — an panjangyang tidakputusputus<br />
reunue; meureunoe; membentuk<br />
barisan peuseueh; biti; sebaris sitaloe<br />
barisfer n pusat bumoe<br />
bariton n su agam beureugöh<br />
1. barkas n beureugaih<br />
2. barkas n beureukah surat<br />
berli n sibansa ba' padé keu beunèh ara'<br />
barometer n peukakaih taka (teuneugon) hawa<br />
baron n lakab bansawan lerupa<br />
barongsai n naga keurataih ba' uroeraya Cina<br />
barter n meukat barang ngon barang; meuniyaga<br />
ngon cara meutuka barang<br />
1 baru a ban; barö; gohlomna; gohlom ureueng<br />
tupeue; banlagoe; banlami; — tadi<br />
banbunoe; ini bannyoe; — saya<br />
banmantong<br />
2- baru n ba' baruëh<br />
baruh n 1. Ihö'; lö'; palöh; 2. baröh<br />
69
INDONESIA A C E H<br />
baruye n ha' theun (co') barang atawa atra niba<br />
ureueng nyang hana é' bayeue utang<br />
barung-barung n jambö; warong<br />
barus n kapur — kaphö<br />
barusan adv cit bansi'at nyoe; banthat; cit banmantong;<br />
bansagai; banlagoe; banlami<br />
1. barut n 1. baröt; 2. teumpè; tumpè; membarut<br />
tarèh<br />
2. barut v upa; upie<br />
3. baruf n curéh; ceunuréh<br />
1. bas n cak mandö; kupala<br />
2. bas n 1. su (warna) meu'ob-'ob; 2. peukaih<br />
musib nyang su meubeureuguh<br />
1. basa n basa<br />
2. basa p bahwa<br />
3. basa n lampöh meuriya (sagèe) nyangpoureueng<br />
ramè<br />
basa-basi n 1. adab; 2. carat keu adab<br />
basah n basah; bucho'; buchue'; meu'ie; reunya;<br />
bulut; --- kerongkongan ki ma'mu; ~<br />
- kuyup bulut; buchue' leunyue'; basah<br />
meuchue' - chue' (croh-croh; chue'chue');<br />
— kena uap a/Vleungaih; mem<br />
--- i peukeunong ie; peu'ie; --kerongkongan<br />
gadoh grah<br />
1. basal n batèe itam jeued niba' gunongbeureutöh<br />
2. basal n peunyakét basai; badom; basö; barueh;<br />
carueh<br />
basalia n salah sikra' niba' Ihee kra' tuleueng<br />
raweun sirép eungköt yèe<br />
basau a beungkai; meungkai (ubi reuböh)<br />
basi n mangköng dö'sa; taba<br />
basi a basi; banga; apa'; khöih; khöh; khie<br />
bas/7 n kumeuen<br />
70
INDONESIA A C E H<br />
basilika n bangonan jameun di nanggroe Röm<br />
basis n adai; adali; aleue; pangkalan<br />
baskom n beuleudi; beuleundi<br />
basmi v mem — 1. töt abéh; 2. peuhabéh; ter<br />
— sampöh sawiet<br />
baster n léplap; peuranakan<br />
basuh v raih; sraih; urah; huraih; peugléh;<br />
pembasuh tangan rhaih jaroe<br />
1. basung n ukheue kayèe nyang phui<br />
2. basung n keurusong sagèe<br />
3. basung num nan uköran; duwaplöh peuet; duwa<br />
lusén<br />
4. basung v mem — sipa' manyang (lamböng)<br />
basut n mupanca; pancé; mem — mupanca<br />
1. bata n peuet sagoe panyang; bata<br />
2. bata n meusigo meukawén adoe aduen piha'<br />
agam piha' inong adoe ngon a<br />
bata-bata adv ter — — so'; cho'; bingong; rawoe;<br />
meurawoe; teugagab<br />
batak n ureueng meuranto (meurawoh;<br />
meurateuep); mem — 1. meurawoh;<br />
meuranto; 2. meurampo'; meusamon;<br />
pem — simeurampaih; peunyamon<br />
batako n bata niba' ano jampuseumèt lam uköran<br />
leubèh raye' niba bata tanoh kliet<br />
batal n bateue; hana asi; hana sah; hana jadèh;<br />
pasét; tan meuwasé; mem --- kan<br />
pubateue; di — kan (dengan sendirinya<br />
batal) mènsoh<br />
71
INDONESIA A C E H<br />
batalion n pataliyön; pasökan tantara 800-1000<br />
droë<br />
1. batang n ba'; tangké; — air krueng; alue taloe<br />
ie; --- dayung go (uram) dayöng<br />
(peunganyoh); — hidung boh idöng;<br />
— /cabu-/cabumeuriyam; — /ebertakue;<br />
kudö'; mem — jeued keu ba'; — an<br />
meuba'-ba'; se — kara tan cèdara<br />
atawa kawöm; sidroe khong; sidroe<br />
sagai<br />
2. batang n manyèt; bangké; — kayumatibateueng<br />
batas n ceue; had; garéh; tröih (tö', tröh); tako';<br />
teupi; — negeri ceue nanggroe; — izin<br />
had idin; --- mara kaki troih ba' kato';<br />
— air menetes pada atap seurayueng;<br />
ber — nagaréh; ber --- an meuceue;<br />
mem --- boh garéh; Ihob; mem — i<br />
(mengurangi) kot; ter --- meuhad; per<br />
--- an ceue nanggroe; langgam; ada<br />
batasnya na had; meuhadi; tröih ba'<br />
had; batasnya 'oh noe (nyoe); tanda<br />
bafasaram-aram; batas wa/crutanggam<br />
batel n peurahö meutihang duwa<br />
1. baterai n batré; patré; lampu sèntè<br />
2. baterai n pasökan meuriyam raye' ba' kapai raya<br />
atawa di darat ngon sipasökan awa'<br />
peutimang<br />
3. baterai n cara peugèt umpung mano'; saboh<br />
72<br />
umpung saboh mano' töh boh
INDONESIA A C E H<br />
bati a se — padra; meupadö'<br />
batih n ureueng asoe rumoh<br />
batik n kain — ija paté'<br />
1- batil n cinubrue';batè; — be/an/a batéjeunamèe<br />
2. baf/7 a bateue; batél<br />
batin n batén; dihén<br />
batir-batir n ayeuem kréh<br />
batis n ija putéh lipéh<br />
batok n 1. brue'; 2. kai breueh; — kepala brue'<br />
tangkura'; — kelapa brue' u; buan<br />
batok boh kumuköh<br />
batolit n batèe jeued<br />
baru n batèe; ---air batèe krueng; — ay'u/c<br />
timah kawé; — akik batèe euncien; -<br />
-- alam batèe tuhan; — ambar damsa<br />
jeued; — anggur jrue' boh kayèe; -<br />
- apibatèe kèh; — apung batèe apöng<br />
(ampöng, amböng, lampöng); — asahan<br />
batèe meu'asah; — belanda intan<br />
peuneugèt; --- cana/geurinda; — dacin<br />
boh céng; — duga teurajèe; — giling<br />
batèe seumeupéh; — karang (koral)<br />
kareueng; — loncatan keunaleueng ba'<br />
gröb; — loncatan keunaleueng ba' gröb;<br />
- nisan batèe rukham; peulinggam;<br />
--- sendi batèe keunaleueng; — tulis<br />
loh batèe; meukandöng batèe; ber -<br />
- meubatèe-batèe; mem --- jeued keu<br />
batèe; keu'öt; mem — i böh batèe;<br />
--- an batèe jeued<br />
73
74<br />
INDONESIA A C E H<br />
batu-bara n arang batèe; pungga<br />
batuk n batö'; — darah muntah darah; --- kering<br />
sakét dada; — lelah isa'; --- re/an batö'<br />
malam; — kambing geureuh'èm; ---<br />
keringbaXö' soh; — selesmabatö' mon-<br />
mon<br />
batun n nan teunaman keu sambai<br />
balung n ( ) 1. sijeunèh sipöt; 2.taloekeu'ieng<br />
meutatah ngon kulét sipöt<br />
1. bau n bèe; meubèe; mubèe; — apak bèe<br />
apa'; kh'ob; — kencur 1. ban mantong;<br />
2. Av'muda dang jimeurunoe; 3. Av'aneu'<br />
mit; puti' that; — an reumpah; — busuk<br />
bèe bubrang; kh'èb; reungie; reungèe;<br />
— wangitempayanyang ctósap/seungam;<br />
— badan (keringat) hangèt; hangè';<br />
— harum bangoe<br />
2. bau n (uköran) aweuet<br />
bauk n bawö'<br />
bauksit n nan sijeunèh barang tambang<br />
baun n bèe; membauni h'iep<br />
1. baung n eungköt bawöng —a/orbawöngpanyang;<br />
--- gantung bawöng 'èt; — /ovny/rbawöng<br />
kunèng<br />
2. baung a bungkö' pisang<br />
3. baung n cagèe<br />
1. baur v 1. jampu; 2. meujampu bawö (lawo 1<br />
);<br />
ber — 1. meujampu; 2. meungon; 3.<br />
meukawen; mem --- kan 1. jampu; 2.<br />
peujampu adö'; 3. peusaboh; 4. ki
INDONESIA A C E H<br />
peukawén; ter — meujampu; meusra;<br />
2. baur n ba'; tangké<br />
3. baur n peudeueng keubeusaran<br />
bausuku n ureueng meurudi keu nanggroe<br />
baut n 1. bawöt; 2. jawara; mandö<br />
bawa v membawa 1. antat; euntat; ba; co'; mè;<br />
2. angköt; pasoe; pinah; rayueng kirém;<br />
3. pakat; 4. peuteuka; 5. caw'ie'; carueh;<br />
— adarmeuhé (hèd); — agamatamong<br />
agama; — alamatbré tanda (lageuem);<br />
— aturan sendiri ban gala (h'eut) droe;<br />
— bekas meu akibat; — berat mumè;<br />
— berunding ba pakat; — bulan hé;<br />
meuhé; — diri 1. ja'u . . , plueng u<br />
. . . ; 2. ba droe; — duduk yue due';<br />
— gelak gleuen mang; — halnya ba<br />
untöng droe; — hati 1. plah até; 2.<br />
teuka beungèh; — jalan peuleumah rèt<br />
(rot); — kacau peukacho; — kakinya<br />
meuwoh-woh; — ke air pusunat; --<br />
— lagu meunyanyi; meunyanyoë; —<br />
kisah (mengisahkan, membaca kisah)<br />
ba kisah; — laku teureutieb; — lari<br />
baplueng; puplueng; — mati 1. keu<br />
sabab maté; 2. ba lam kubu; — nyawa<br />
peuseulamat (peusiblaih) nyaw'ong; ba<br />
untöng droe; mita raseuki; — perut\a'<br />
lakèe bu; — singgah pakat (yue) piyöh;<br />
— tempurung geumadè; — untung 1.<br />
peuneuba laba; 2. ja' mita udép; mem<br />
— kan 1. ba keu gob; 2. peuteuka;<br />
peusabab; 3. peubeuet; peutrö'; 4.<br />
75
INDONESIA A C E H<br />
meulagèe; ter — 1. teuba'-ba'; 2. röh<br />
lam; 3. é' ba; 4. seubab; sabeueb; -<br />
-- anpeuneuba; neumè; pem— nyang<br />
ba; — suara peutrö' narit (su); pem<br />
— an tabie'at; ber pem — an neuba<br />
droe; si pem --- 1. ho mantong nyang<br />
jiba Ié; 2. ubé é' ba; — kakinya ki ho<br />
ho nyang jiba Ié gaki; ja' hana meuhosaho<br />
bawab n tukang jaga pintö<br />
bawah n yub; miyub; baröh; ki---anginnanggroe<br />
baroh angén (seulatan); — sadar lam<br />
até; mem — / peukhadam droe; mem<br />
— kan mat pucö'; mat gayam; menge<br />
— kan peutrön; ter — 1. miyub (baröh)<br />
that; 2. ji printah Ié; — an ureueng<br />
jiyub printah; bagian paling bawah (dasar,<br />
alas) punggöng<br />
bawak n kulét ngon tuleueng keubeue<br />
bawal n eungköt bawai<br />
bawasari n bawasé<br />
bawang n — besar bawang piya<br />
1. bawat n payöng ubö-ubö<br />
2. bawat a 1. meuthi'-thi' 2. layöh<br />
bawel n beuleuté'; bleuté'<br />
bawon n weue' upah keumeukoh padé ateueh<br />
keunira jeumeulah padé nyang teukoh<br />
1. baya n 1. umu; 2. meu'umu; se — 1. silayeue;<br />
2. baya n bahya, baya<br />
reuta'; 2. rab saban (carong, kaya);<br />
sipadan<br />
1. bayak a 1. dugo'; 2. bu'ieng<br />
76
INDONESIA A C E H<br />
2. bayak a meusiseue; crébré<br />
1. bayan n bayeuen; tanie<br />
2. bayan n peungeuh; deuh; mem — kan peugah<br />
bayan-bayan n nan eungköt la'öt<br />
bayang n bayang-bayang cheue; ceue; reului;<br />
bubayang; aca'; angan-angan; tandatanda;<br />
bayangan bubayang; ubayang;<br />
kubayang; mem — mubayang;<br />
membayangi lindöng; seulindöng<br />
bayangkari n kawai nanggroe<br />
bayar v ber— bayeue; peuglah utang; peuleueh<br />
ka'öi; — dimuka cinggr'am; cingkr'am;<br />
— yan/V peutö' janji; — /cau/peulheueh<br />
ka'öi; — kontan tunoe; — nyawa ki<br />
saböng nyaw'ong; — an meunayeue;<br />
dapa; dapha; pem— 1. ureueng bayeue;<br />
2. ngon bayeue; bayar/membayar (saling<br />
menggantikan) tukö' mukö'<br />
bayas n sijeunèh ba' niböng<br />
bayi n aneu' mirah; aneu' mit mirah; bilah<br />
bayonet n tumba' beudé<br />
bayong v mem — böt; gulam<br />
1- bayu n 1. angén; 2. bayu<br />
2. bayu a meu'ubah rasa; basi<br />
3. bayu n lamiet; namiet<br />
bayuh n bayöh; payu<br />
1. bayung n 1. sikin ceumulé'; 2. parang<br />
2. bayung n ba'bayöng<br />
3. bayung n ayeuem tulö<br />
bayur n sijeunèh ba' kayèe raya<br />
bazar n teumpatmeuneukat dabeueh peuneugèt<br />
jaroe nyang jibré wasé keu amai; peukan<br />
amai<br />
bazoka n meuriyam gulam<br />
bea n adat;keurajat;2.cukèe; wasé; beulanja;<br />
77
INDONESIA A C E H<br />
— pabean cukèe diwan<br />
beasiswa n beunantu beulanja keu murib sikula<br />
bebal a tanna muphöm; bubai; budo; bantahan<br />
lémplö'; langgoe<br />
beban n deubeueh; buban; bath'om; rimbét;<br />
menjadi — payah<br />
bebandos n peunajöh niba' boh ubi<br />
bebang a terbebang meutheuen; santo'<br />
bebar a berbebar— plueng (po) crébré; mupo;<br />
limba'<br />
bebas a Iheueh; bibeueh; wakeueh; --- tidak<br />
terhalang dalam gerak labaiah; mem<br />
— kan peulheueh; bréha'; tugas<br />
piyöh ba' buet; membebas tugaskan<br />
pupiyöh ba' buet (keureuja); pembebasan<br />
budak karena wasiat meudeuba<br />
bebar n baröt; (agak longgar) rèn-rèn; pem -<br />
-- dari bambu curu<br />
bebe a bajèe inong lerupa<br />
1. bebek n ité'<br />
2. bebek n eumbè'; mbè' (su kamèng)<br />
bebekal n atra; (areuta) asai niba' ureueng chi<br />
bebenah v peukeumah-keumah; meukeumah<br />
beber v 1. leueng; mem — kan taré'; 2. peugah<br />
abéh; bayeuen; 3. buka rasiya<br />
beberapa adv (sebagian, diantaranya) ladöm;.ladum;<br />
ladöb; ladub; dum; siteungoh ri<br />
bebodoran n lawa'<br />
bebrek n peuluwaih tanoh nyangka teupuga<br />
bebuyutan a (dam, meumusöh) turönteumurön;turön<br />
murön<br />
becak n buré'; ber buré'-buré'; kutoe<br />
becak a meu'ie ngon meuleuhop; leucah; licah;<br />
reunyah<br />
becokok n buya canggue'<br />
78
INDONESIA A C E H<br />
becuk n nan eungköt la'öt<br />
becus a cak cakap; jeued<br />
beda n la'én; bukon; kon; gob; ber— (berlainan)<br />
1. bedah n plaih<br />
meula'én; muparikah; sulie'; pulie';<br />
perbedaan muparikah; tanpaperbedaan<br />
(sama rata) saré; saré'<br />
2. bedah a pr'ie'; cr'ie' beukah<br />
bedak n beuda'<br />
1. bedal v labon; poh; heungko<br />
2. bedal a cak kacèe; kac'ie<br />
bedama n nan sijiunèh parang<br />
bedan (bedan-bedan) n leukeub<br />
bedaya n inong si meunari ba' astana; nan tari<br />
jawa<br />
bedebah a böibana; göibana<br />
bedagap a padè'<br />
bedegong a kreueh tangkura'; tan meu'adab<br />
bedel n plaih<br />
bedeng n jambö kuli<br />
bedeng (an) n ateueng<br />
bedil n beudé<br />
bedinde n khadam<br />
bedol v böt angköt; Ihoh ba<br />
bedudak uleue seudöng<br />
beduk n tambö; gagangpemukulbedukgoXambö;<br />
menabuh bedukpèh tambö; membawa<br />
beduk mèe tambo (perempuan hamil)<br />
bedukang n eungköt blukang; bagho'; suw'ie'<br />
bedung n geudöng; baröt<br />
79
INDONESIA A C E<br />
1. bega v puta; lingka<br />
2. bega v membega takat<br />
80<br />
begadang v meujaga sampoe jula malam<br />
begah a troe<br />
begal n peunyamon<br />
begana n bu jampu<br />
begana-begini a cak meudéh meunoe<br />
begap a padè'; 2. gab<br />
begar v puta; lingka<br />
begawan n 1. lakab keu panita atawa simeutapa<br />
2. nyang meuliya (bagiya)<br />
begini a sebegini 'oh noe<br />
begini p noe; meunoe; mumeunoe; bukan —<br />
kon meunoe; sekali begini sekali begiti<br />
meunoe pulan meunoe pulén; beg/n<br />
afau begitu émma<br />
begitu p 1. nyan; meunan; mumeunan; meudéh<br />
2. meuleupaih (nyan) that; 3. cakleugat<br />
— pun böh meunan; ada' pih meunan<br />
meunan cit; mem — kanpeugèX meunan<br />
--- anmeunan-meunan mantong; lagèe<br />
nyan; se — dum nan; begini--- meudèr<br />
meunoe<br />
bego a ngeut; langgoe<br />
begonia n nan ba' bungong<br />
begu n jén uteuen<br />
beguh n cugong<br />
begundal n rakan simeujahat<br />
behena a patöt takalon (tapeuduli)<br />
bejana n --- tanah geupét; beujapa
INDONESIA A C E H<br />
bejat a reuloh; ancö; tan guna; prancöt<br />
1. bek n kupala gampóng yöh jameun kaphé<br />
2. bek n bhèb<br />
1. beka v berbeka (beka) peugah haba; muproe<br />
hai<br />
2. beka ad teuma<br />
belah a beukah; reukah<br />
bekakak n mano' panggang bulat<br />
bekakas n cak peukakaih<br />
bekal n beukai; pangkai; berkekal meubeukai;<br />
— dalam perjalanan teureukah<br />
1. bekam v beukam; curéh; peuté'<br />
2. bekam n leupeuet; leumpeuet<br />
3. bekam v membekam som; peusom<br />
bekap v thueb; töp<br />
1. bekas n beukaih; bakat; euncit; ncit; euntèe;<br />
ntèe; keudèh; langgam; seuh; seuih;<br />
— luka paröt; — tangan tanda tangan;<br />
tuléhsari jaroe; kheuet peuneungèt droe;<br />
— tubuh bajèe ka Iheuh teungui ngui;<br />
ber — mubeukaih; meulanggam<br />
2. bekas n plö' (baté) ranub atawa daweuet<br />
bekat a krab that; meusa'; meusumpai; sarat<br />
bekatul n neuk'uet; neungk'uet<br />
1. bekel n sibansa peutuwa yöh jameun kaphé<br />
2. bekel n meu'èn rimbang<br />
beken a meugah; meuceuhu; geuthèe; meuleuha<br />
81
82<br />
INDONESIA A C E H<br />
1. beker n jeuem bèkè<br />
2. beker n piyala lagèe cawan meugaki<br />
bekerma n nan ba' kayèe<br />
bekicot n dageundöng; sigeundöng<br />
bekil n eungköt la'öt<br />
beking n ureueng sukong(tukong);tuleuengrueng<br />
bekisar n mano' léplap uteuen-gampöng<br />
beku a ghuen; beuku; krang; kliet; likat han<br />
é' muphöm<br />
bekuk v 1. wiet; peukiwieng; 2. drob; ceuka';<br />
3. peungeuet<br />
bekuku(ng) n eungköt la'öt panyang sirép<br />
bel n boh geunta<br />
1. bela v 1. jaga; plara; 2. peuseulamat; bantu;<br />
3. bila; menuntut bela tueng balaih<br />
(bila)<br />
2. bela n 1. poh droe; 2. tueng bila<br />
belabas n ija sutra mubeuneueng meuih<br />
belacak n eungköt la'öt<br />
belacan n beulacan; teurasi<br />
belacu n ija blacu<br />
beladau n sikin paneu'<br />
beladu n boh pè<br />
belah n lungkie'; plah; bagi; sikhan; blah (blaih);<br />
piha'; si; --- an lurus atas ke bawah<br />
bangkang; berbelah teuplah; berbelah-<br />
belah 1. teubagi-bagi; 2. ki cho'cheu';<br />
berbelahan meusiblah; sikawöm;<br />
bersebelahansiblah; toe; meusindréng<br />
(meusiblah); membelah plah
INDONESIA A C E H<br />
belahak v geureuh'èm<br />
belai n baloë geusuë'; padan; lè'-lè'; lèt-lèt<br />
belai a belu-belai mupèb-pèb; bleuté'<br />
belak n plang<br />
belaka adv 1. dum (bandum) sinaroe; 2. simata-<br />
mata; 3. that (-that)<br />
belakang n rueng; liköt; daro' liköt; dudoe; — hari<br />
uroe dudoe; — layar hana meuthèe;<br />
— rumah liköt moh; ber an<br />
meuliköt-liköt; meupo' liköt; mem —<br />
1. meuliköt-liköt; 2. diliköt; 3. ki hana<br />
saboh pham; mem — /peuliköt; hanapoh;<br />
hana pakoe; ter — 1. keuneulheueh;<br />
2. tinggai; 3. dudoe; 4. leumoh; lamat;<br />
— an 1. seuneulheueh; 2. ban (-ban)<br />
nyoe 3. teuma 4. dudoe<br />
belako n jeunamèe ba' ureuëng Dayak<br />
belalah a geureuda; jumoh; lubha; waba<br />
belalai n bralè; blalè<br />
belalak a membelalak teublie; blie<br />
1. belalang n daruet; sangkadè'<br />
2. belalang n teuhah; teublie<br />
1. belam v membelam sumpai; sa'; ceukö'; teuko'<br />
2. belam n — ap/ ngeu<br />
3. belam a terbelam balom; gadoh ba' pandangan<br />
belan n gancéng; palang<br />
belanak n beulaneu'; kadra; luloh (se/en/'sj; seubon<br />
(sejenis);anak— seurampöng; — sungai<br />
(bertelur dilaut) luloh<br />
Belanda n kaphé uianda; kaphé blanda; kaphé<br />
83
INDONESIA A C E H<br />
belandang v membelandang lawa; gac'ie<br />
belandar rv bara linteueng<br />
belandong n fukang koh kayèe lam uteuen<br />
1. belandung a tan padan; hana sipadan; meuthoh-<br />
thoh<br />
2. belandung n nan cicém<br />
belang (-belang) n 1. plang; 2. kuréng; 3. ki brö'; -<br />
piléh; — bonteng plang plöt<br />
belanga n beulangong; sudu; blangong sudu; -<br />
~ fua untuk menggonseng neuleue'<br />
belangah a terbelengah teuhah meuh'ang-h'ang;<br />
lamang<br />
belangir (ang) n ba'kayèe keu tamèh ngon papeuen<br />
1. belangkas n sijeunèh badèe<br />
2. belangkas n sibansa tumba' beudé hi iku badèe<br />
belangkin n plaken; blakén<br />
belangko a soh hana meutuléh<br />
belangkon n tangkulö' jawa<br />
belanja n beulanja; blanja; gaji; — angin pèng<br />
angoh; — bidan peng bideuen; — mati<br />
pèng meunaté; — menetek jeunamèe<br />
keu ma tuwan; --- tubuh jeunamèe keu<br />
dara barö<br />
belantai n sijeunèh kayèe phui<br />
belantan n cö'ma; banie<br />
belantara a luwaih meuh'ang-h'ang; meuhala'<br />
1. belantik n sijeunèh tarön (tarèn)<br />
2. belantik n mugè<br />
84<br />
belantika n meuneukat barang musib<br />
blantuk n eungköt ie tabeue
INDONESIA A C E H<br />
b e l a r v<br />
selar belar 1. sèso; 2. meukeurumon<br />
belarak n bubeue; on 'ue<br />
1. belas n capakat; weueh; — kasihan beulaih;<br />
ber — kasihan teuka weueh; mem -<br />
- kan (hati) pubangkét weueh<br />
be<br />
las n blaih (blah); 71-19 siblah - sikureueng<br />
blah; se — siplöhtamah sa; 75teungoh<br />
duwaplöh<br />
belasah v seupot; eunchö'<br />
belasting n cak cukè; bèya<br />
belasut v mem — 1. meusu lagèe leumo; 2.<br />
seu'öt atawa jaweueb meudeumpé'<br />
1<br />
- belat n 1blat;beuleutong;jang;2.kré;kajeueng<br />
2- belat n curu tuleueng patah<br />
belata n nan eungköt la'öt<br />
belat v palét; lilét; palöt<br />
belat-belit a cak putaputie; sulét<br />
1- belati a peuneugèt nanggroe luwa; tali belati<br />
taloe lerupa<br />
2. belati n sikin blati (beulati); sikin pandu (tantra)<br />
belatik n nan cicém<br />
belatuk n to'-to' bragoe<br />
belatung n ulat bangké<br />
belau a cak beulawu<br />
belau n sijeunèh eungköt<br />
belau a (ber) belau belauan meumeu'meu'<br />
belawan n sibangsa ba' bangka<br />
beledu n beuledu<br />
belebas n beuleubaih; röi<br />
1. belebat n (peunajöh) pisang ngon ubi reuböh<br />
2. belebat n bungong langkah ba' meusilè'<br />
3. belebat n peudeueng kayèe<br />
belecak a leucah; lichè'<br />
85
INDONESIA A C E H<br />
beleda n kanji kacang IJO jampu sitrob<br />
beledung n eungköt beulideung; — kering /(ureueng)<br />
pijeuet canggang<br />
beledru n beleudu<br />
beleid n beuiét; cara; kri<br />
1. belek n t'èm; blèt; kanso<br />
2. belek v teutaih; plaih<br />
1. belek n meu'è' mata<br />
2. belek v mem — ambat-ambat; pukie' mata;<br />
takat<br />
belekek n sibangsa nggang<br />
belekok n sibansa k'ue'<br />
belel a luto'<br />
belelang v rer --- teubleut<br />
belelang n eungköt paroe<br />
belembang n geucai; breukah<br />
1. belencong n lampu raya nyang meugantung ba'liköt<br />
layeue piyasan wayang<br />
2. belencong n gancu<br />
belendung v meukumbob; meutumbob; beukop<br />
beleng v ber — meupuséng; meugulé<br />
belenggu n gari;ranté;singkla;---/camb/ngkangköng<br />
beiengket v ca/c leukap<br />
belengkok a 1. ceuko'; kiwieng; 2. /c/ sulét<br />
belengkong a lingköng; meuliko'-liko'<br />
belengset a meupisèt<br />
belenting a keumong; kumbong; beukop<br />
belentung n canggue' p'ong<br />
belepas n sijeunèh peurahö<br />
belera n peuno'<br />
belerang n tanoh c'mpaga; --- bang (berangan)<br />
tuba tiköh<br />
belerong n teumpat meukat; balèröng<br />
beleter a sublèe; Ie that haba; breuca-breuci<br />
be// v bloe; mubloe; membe/Zmubloe; membeli<br />
secara berhutang bloe meutanggöh<br />
86
INDONESIA A C E H<br />
belia a puti'; manya'; barö; baliya<br />
beliak a mem — (teu) blie<br />
belian a pawang; tabib<br />
beliau pronhor gobnyan; droeneunyan; droeneu<br />
belibat n eungköt la'öt<br />
belibat n sijeunèh peunganyoh<br />
belibis n meunom<br />
belida n eungköt blida<br />
beligat n peuno'<br />
beligo n boh kundö<br />
belik n mata ie ubit<br />
belikan n umong lam uteuen<br />
belikas n geunulöng beuneueng<br />
belikat n tuleueng dayöng<br />
beliku n leungköng; kilo'<br />
1. belimbing a (meu) susön seulimèng<br />
2. belimbing n seulimèng; limèng; — jemur dan di<br />
asinkan boh sunti<br />
beling n 1. kaca atawa teumika beukah; 2.<br />
seureubö' kaca beukah; teumika; cawan<br />
pingan<br />
belingkang v terbelingkang teutie'-tie'<br />
belingsang a — an lagèe glang lam uroe; meukeurumèt;<br />
leuho<br />
belingut v ter — mupilo'; meukilah<br />
1. belinjo n ba' mulieng; kerupuk — eumpieng<br />
2. belinjo n cak aneu' beudé<br />
belintang v berbe --- an meuteulinteueng<br />
beits n cak iblieh<br />
belit n 1. lilét; lirèn; 2. lingko'; ber—1. meulilét;<br />
2. meurèn - rèn; (bicara) berbelit-belit<br />
bita; mubita-bita; mem — palöt; singklét<br />
1. belitung n eungköt la'öt<br />
2. belitung n nan sipöt<br />
beliung n beliyöng; — mara bengkok keucuböng<br />
87
INDONESIA A C E H<br />
beliut a ceuko'<br />
belo n aneu' guda gohlom sithön umu<br />
belo v ngaco — narit hana mupeue peugah;<br />
wèn-wèn<br />
beloan n bijèh (aneu') eungköt<br />
belobor n peunyakét ba'kayèe; ön (boh) meu'ubah<br />
wareuna<br />
1. belodok a teusuet; mupisèt<br />
2. belodok n sibansa eungköt kruèb<br />
beloh a ngeut<br />
1. belok a leuhob; lichè'<br />
2. belok a balö'; blue'<br />
3. belok n 1. takai; 2. neunoh; mem — pasöng<br />
belok a kilo'; kalö'; lingko'; bilo'; blo'; belokan<br />
lingkö'; membelokkanbaU; pawöt; kabé;<br />
kawöt; wét; membelok (menyimpang)<br />
siba; sibè<br />
belokok n eungköt la'öt<br />
belolang n peurahö meucadé'<br />
belolok n boh jö'<br />
belolong n jalö bugéh<br />
belon a gohlom Iheueh (leupah)<br />
belonggok n sibansa ba' meudang<br />
belongkang n sijeunèh prahö (tungkang) meu'aleue<br />
data<br />
belongkeng n sipöt ie tabeue<br />
belongkotan a mantong meuntah<br />
belongsong n 1. keurusöng; keulusöng; 2. ija gapeueh<br />
1. belontang v bantah; sangkai<br />
2. belontang n nan eungköt kareueng<br />
beloon a dungè; ngeut; dungo'<br />
beloso (ikan) n eungköt tura'<br />
belot v mem — 1. balé' muka; khiyanat riba;<br />
meuriba; 2. murtad<br />
belotong n lando' nira<br />
88
INDONESIA A C E H<br />
belu v mem — pré's-a; ujoe<br />
beluas n eungköt la'öt<br />
belu-belai a bleuté'; narit maméh<br />
belubu n sibansa keutuyöng<br />
1. belubur n 1. eumpang (umpang ön); 2. umpang<br />
sira ngon breueh lam peurahö; 3. keupö';<br />
kröng; brandang<br />
2. belubur n dapubata (arang)<br />
1. beludak n uleue sedöng<br />
2. beludak a mem — 1. rö; meulimpah; 2. ki Ie<br />
that; (meu) leubèh niba' nyang ladém<br />
beludar n apam<br />
beludru n beuleudu<br />
belukang (beudukang) n bagho'; suw'ie'<br />
belukap n ba' bangka itam<br />
belukar n bluka; beuluka; daréh; jeuleupa';<br />
geuleupa'; kuen; seuma'; — yang telah<br />
ditebangreuba;—berpaya-payaseulugöt;<br />
— pagar daréh<br />
beluku n langai<br />
belukut n sibangsa' ba' nawaih<br />
belulang n 1. kulét (leumo)thö;2. geutuet; bohrisa;<br />
ki pijuet ruet<br />
beluluk n 1. puti' u; 2. boh jö'<br />
belum adv goh; gohlom; belum - belum gohlom<br />
watèe; se — yöh gohlom; belum lagi<br />
(begitu) h'an jan; — juga hanalagoe<br />
belumpai adv cak gohlom tö'; gohlom sagai<br />
belungkang n 1. iniem; 2. u muda kateuplah<br />
belungkur n eungköt pisang<br />
belungsing v mem — dhöt; teuna'; caröt<br />
belunjur v (due') nyue (nyhue)<br />
beluntas n nan ba'kayèe keu pageue<br />
89
INDONESIA A C E H<br />
belu.ru n sijeunèh ba' lumbé; beuluru<br />
belus a sumpruet<br />
belusuk n uleue la'öt nyang mubisa<br />
belut n kirèe; eundöng; ndöng; lijeue; leujeue;<br />
neujeu; iléh; linong; lindong; su<br />
beluwek a 1. balen; luthue'; 2. meuluténg<br />
bembam v mem --- seumbam; beumbam<br />
1. bembam n sibansa ba'awé<br />
2. bemban n sibansa bubèe<br />
3. bemban n sijeunèh eungköt krueng<br />
bembar n cak bimba; mimba<br />
bembrap n tandu<br />
bemo n moto Ihèe ruda<br />
bena n 1. umba'; 2. ie beuna; ie raya<br />
bena a 1. (teu) keuch'a; 2. beunapöh; 3. pöh;<br />
peuduli; pakoe<br />
1. benah n ber — meukeumah; mem — i 1.<br />
peukeumah; 2. hieh; acan; 3. atö<br />
2. benah n uteuen kalheuh teucah gohlom teupula<br />
3. benah n sibansa sidom nyang purusa'teunaman<br />
1. benak n 1. asoe tangkura'; 2. uta'; 3./c/pikéren;<br />
berbenak na uta'; carong<br />
2. benak a. 1. su meugr'è; 2. ki sösah muphöm<br />
90<br />
(budo)<br />
benalu n 1. seumalu; seumalui; bayeue'; (dipohon<br />
aren);2. Av'ureueng nyang meugantung<br />
udép ba' ureueng la'én<br />
benam v ber — 1. meureundam; 2. meusom;<br />
meukuröng; mem — kan nyhob; nyhab;<br />
sisob; tho'; ter — ngob; sr'ob; Iham;<br />
(h)apöih; hampir terbenam (seperti<br />
matahah sore) meulé-lé; padèe<br />
benang n beneueng;meuneueng;canam; — arang<br />
beneueng seunipat kayèe; --- bol<br />
beuneueng gasa; — makao beuneueng
INDONESIA A C E H<br />
meuih (pira); — nenas beuneueng<br />
aneueh; — bulu domba tuwi'; — raja<br />
buleuen rajatimoh; — se//'//rsikeunyang<br />
beuneueng; — halus pada sejenis pancing<br />
peuganti; peugantoe; peunanti; mem<br />
— 1. lagèe beuneueng; 2. meuseumong;<br />
hana putöh-putöh; utasbenang4gencel<br />
rihan; bongkolan benang sapai (1 sapai<br />
= 10 pruet)<br />
benar a 1. beuna; beutöi; nyo; bit; keubit; sabét<br />
nyo; asi; 2. adé; 3. sahèh; 4. keubit;<br />
di"- kan meusabét; pem—anseunabét;<br />
benar-benar keubit-keubit; keubit-bit;<br />
ber--- (benar) meuteupat-teupat; mem<br />
— /canpubeuna; luröng; se — nyaako';<br />
sesuai dengan ke — annya ubé bankoléha'<br />
sah<br />
1. benara n peunatu; dubi<br />
2. benara n meunara<br />
benatu n peunatu<br />
bencah n uyo'; — dipinggir pantai sawang<br />
bencana n bala; baya; bahya; jana; mara; peunyakét;<br />
rudi<br />
bencat a meutheun; bantöt<br />
benei a binci; banci; kröh; hana gala'<br />
benda n beunda; barang; atra; dabeueh<br />
bendahara n perbendaharaan khadanah<br />
bendala n teumpat ba meusén<br />
bendang n blang<br />
bendar n lueng; banda<br />
bendari n meunaroe; beunaroe; tukang maguen<br />
ba' kapai<br />
bendawat n taloe<br />
bende n göng; canang<br />
bendel n beureukaih surat<br />
91
INDONESIA A C E !<br />
bendera n alam; bandira; bandöi; pupanji;<br />
1. benderang n tumba' tumba' meujanggöt<br />
2. benderang a peungeuh; bandrang<br />
benderung n tanoh soh (leuen) antara duwa rumot<br />
bendi n ka ha<br />
bendir n canang<br />
1. bendo n parang<br />
2. bendo a hana nyang talö hana nyang meunang<br />
tri; sali<br />
bendo n sibansa tangkulö'<br />
bendu n rakan; sahbat; kawöm<br />
benduan n tawanan; teunawan; lamiet; namiet<br />
bendul n töi; balè kumbang; --- jendela rungkhc<br />
tingkap<br />
bendung n neulob; jeuneurob; tamba'; membendun<br />
1. Ihob; tham; 2. /c/theuen; ampeueng<br />
heumpeueng; — an neulob; seuneulob<br />
teuneulob; jeuneurob; rampagoe<br />
bengah a 1. due' cacang; 2. bob<br />
bengak a sunggong; sanggong<br />
1. bengal a meut'ie-t'ie lam glunyueng<br />
2. bengal a tungang; tuhie; tungie; dökhat; dakha<br />
1. bengang a teuhah; meula'-la'<br />
2. bengang a tunyè' tunyoe<br />
3. bengang n penyakét sabön; sampang<br />
bengap n 1. doe; glunyeueng; 2. hana meudring<br />
dring; 3. loe; meuloe-loe;<br />
bengawan n krueng raya; 2. paya<br />
bengek a isa'; seuna'<br />
bengep a leumbam<br />
benggala a raya; nang bijèh<br />
banggang a teuhala'; lamang<br />
banggil (benggol) a meutumbob<br />
benggol n sipèng; sip'èng<br />
benggol n benggo/anca/c1.uta'rampo';2.ureuenc<br />
92
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
geutabai (geumalèe)<br />
1. bengis a 1. la'lém; 2. deungkèng; ukèng; surien;<br />
3. gasa; kreueh; — judaih; ceukén<br />
2. bengis a judaih<br />
bengkah a crah; reungkah; wah<br />
bengkak a seungka'; beungka'; seungköh, mem<br />
— keutueb; meukeutueb; keumong;<br />
kumbob; tumbob<br />
bengkal a ke — an teurhö'; teusrö'<br />
bengkal-bengkila meutumbob-tumbob<br />
bengkalai a ter— 1 .teutie'; hana Iheueh; 2. teu'iem;<br />
teutahe-tahe;<br />
bengkang-bengkok (bengkang-bengkung) a kiwieng -<br />
kiwot<br />
bengkar v mem — keumang<br />
bengkarak n tuleueng-muleueng; rungkha<br />
bengkarap a bangkröt<br />
bengkaras n ba' bangkirèe<br />
bengkarung n sarong; taröng<br />
bengkawan n trieng tuleueng buböng ön nipah<br />
bengkawang n ba'paku<br />
bengkayang a kreueh pruet keulusa troe seumajöh<br />
bengkel n bèngkè; teumpeuen<br />
bengkelai v cak meulho; meusöh-söh<br />
bangkerap a bangkröt; pha'löya'<br />
1. bengkil a keumong<br />
2. bengkil a ter keucawaih-keucawieh<br />
bengkok n sijeunèh umong sara di Jawa nyang<br />
geupeujö' ba' keuchi' keugeunantoe<br />
upah<br />
bengkok a kiwieng; ceuko'; beuntö'; bantö';<br />
meukudon; kuw'èt kuwien; awè';<br />
membengkokkan ceukot; beuntö'; bantö';<br />
pulèt (kebawah) leunggö'; leunggöt;<br />
peuté'; wiet<br />
93
INDONESIA A C E H<br />
bengkong n mudém<br />
bengku n nan ba' kayèe<br />
bengkuang n boh (ba') bangkuwang<br />
bengkudu n sibansa ba' kumudèe<br />
bengkunang n sibansa glueh; plandö' raye'<br />
1. bengkung a ceuko'<br />
2. bengkung n baröt pruet<br />
3. bengkung n iniem<br />
bengoh n sunggöh mubuet; jeumot mubuet<br />
1. bengok n cugong<br />
2. bengok a meuseuröi; meuseughöi; cön<br />
bengong a teu'iem; teutahe-tahe; bingong; binga<br />
bengot a siröng; sih'èt<br />
bengu a bèe banga<br />
1. benguk a meuceugu; cön<br />
2. benguk n kacang geulisa (klisa)<br />
bengul a blue'<br />
bengung a meut'ie-t'ie glunyueng<br />
benian n peutoe keubah meuih atawa pumata<br />
ben/'n n 1. bijèh; 2. seumè; 3. ie mani; 4. sabab;<br />
5. bie'; 6. beunèh<br />
1. bening a jeureunèh; jeureungèh<br />
2. bening v mem — 1. meu'adèe lam uroe; mem<br />
— ikan 2. panggang eungköt<br />
benitan n ba' kayèe keu tihang kapai<br />
benjol a meutumbob; meuceundot; meucindot<br />
benjut a ki ancö meudeuda'; bangkröt abéh<br />
benkap n cak pacö' sipatu<br />
bensin n minyeu' gaih; binsén<br />
1. benta n cumuet lam asoe<br />
2. benfa n sijeunèh naleueng keu umpeuen guda<br />
bentak v mem — dhöt; grantang<br />
bentala n bumoe; tanoh<br />
bentang v —a/ampandanganmeuhala';meuhampa;<br />
membentangkan leueng<br />
94
INDONESIA A C E H<br />
bentangkan n deunda mukah atawa khiyanat<br />
bentangur n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
bentar v ber—ja' (plueng) lingka; se — (sekejap)<br />
si'at; sa'at; jamong; keujap; sijamong;<br />
sipeunganja; sebentar sekali sigo s'ab<br />
bentara n béntara; ureueng neuyue Ié raja<br />
bentaus n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
benteh n ber — meu'èn meusipa'-sipa' gatéh<br />
benteng n kuta; bintéh tham musöh; peutheun<br />
atawa peutegöh neudue'<br />
bentet a crah; reuta'<br />
bentik n boh peuté'<br />
bentok v ke — mupo'; meukh'o'; meuhadu<br />
bentong a plang-plöt -<br />
bentrok v 1. karu; paké; meukh'o; 2. meulawan;<br />
3. mupo'<br />
bentuk n 1. leungköng; anggét; leunté'; leunuet;<br />
2. bangon; hi; 3. rupa; wujud; 4. cara;<br />
5. wujud; 6. saleue'; memberi— pumacam;<br />
pubangon; bentukbulan sabit beuntö';<br />
bantö'<br />
bentul n umpeu'; eumpeu'<br />
bentulu n eungköt ie tabeue<br />
1. bentur mem — leunuet<br />
2. bentur v ber — an mupo'; meukh'o'<br />
benturun (g) n sibansa mangoh<br />
bentus v ter — meu'antö'; mupo'<br />
benua n nannggroe banuwa<br />
1 benuang n nan ba'kayèe nyang leupon ngon phui<br />
belulung n aneu' adoe inong atawa aneu' a<br />
benum v cak mem — böt atawa tunyo' sidroedroe<br />
ureueng lam saboh pangkat /<br />
jabatan<br />
benur n bijèh udeueng<br />
benyai a 1. binyè; binyoe; linyèe; leumie'; 2. ki<br />
95
INDONESIA A C E H<br />
leumoh<br />
benyek a lichè; linchè'<br />
benyoh v kreuja meukeubit-keubit<br />
benyot a kiwieng; iröt<br />
beo n tiyöng<br />
beol v cak 1. töh è'; 2. ki sulét<br />
ber (be, bel, me) pv (perviks verbal) meu; meung; mu<br />
(meu dedepan huruf bibir); meu'inong;<br />
meungklèh; mubuet<br />
1. bera a 1. mirah mucia; mirah tuha (hilam); 2.<br />
malèe<br />
2. bera a 1. roh; soh; 2. thö; loih<br />
berabe a mupaloe<br />
berahi n 1. beureuhi; 2. gala' (suka) that;<br />
memberahikan caih; can sublè<br />
berahma n daun — ön angèn mirah<br />
berai v crébré; mem kan 1. siseue; 2.<br />
ba haba; peutrö' haba<br />
beraja n bintang meu'iseu' (meuseu')<br />
berak a ter — bhue'; meuseunom<br />
bera/f v 1. töh è'; 2. najieh; é'; — air cirét<br />
berakah a 1. ceubeueh that; 2. ugoh<br />
beraksa 1. ba' beuringèn; 2. guda seumbrani<br />
(dalam hikayat)<br />
beram n ie tapé; ciyu<br />
berambang n bawang mirah<br />
beramin n katéng Ihat<br />
beranda 1. seulasa; peunadeuen; peungadeuen<br />
2. jurèe lam peurahö<br />
berandal n simeurampah; tukang kacho<br />
1. berandang a deuh; leumah that<br />
96<br />
berandang n keupö' (kröng) padé; brandang<br />
berang v beungèh that; birang
INDONESIA A C E H<br />
berang-berang n bubrang<br />
berangai n leumah kamaté tapi gohlom maté<br />
1. berangan n beurangan; bragang<br />
2. berangan n tuba tiköh<br />
berangan — n bubrang<br />
1. berangas n seumilö'; siumilue'<br />
2. berangas v töt peugléh ujöng bulèe mano' (ité')<br />
berangasan a 1. reujang beungèh; curien; 2. ganaih<br />
ngon gasa<br />
berangga a (lungkèe rusa) meucabeueng-cabeueng<br />
berangkal n batèe mamplam<br />
berangkat v 1. leupaih; bungkha; peureugi; 2. dang<br />
raye'; mem — /campubeurangkat; peugra'<br />
berangsang v 1. gundah that; 2. mita sundè'<br />
berata n beureuhi; gala'; suka<br />
berangus n jrabat; (jeureubat) asèe atawa aneu'<br />
pè<br />
berani a brani;beuheu;bhe;ceubeueh;seubeueh;<br />
jantan; mem—kandirisambé; keberanian<br />
(kehormatan) budai<br />
1. beranta n prahö krueng meudayöng panyang<br />
berantak a ber — an 1. crébré; meusiseue; 2. hana<br />
seuniya; hana meu'atö<br />
berantas v mem — poh habéh; peu'abéh<br />
berapa p 1. padum; dumna; padub; padubna; 2.<br />
pajan; padumjan; 3. padumgo sabé;<br />
4. padum.na; dumna; berapapun<br />
baranggadum (dub); beberapa ladöm;<br />
ladub; seberapa dumna; dubna; seberapa<br />
teratur meu'oh<br />
beras n 1. breueh; 2. meuneu'-neu'; — bersih<br />
breueh bit; — basah ki nyang hana<br />
munapa'at; — bert/ftbeureutéh; — cerah<br />
breueh teutob; — giling breueh meusén;<br />
— tumbuk (belum pivf/'nj breueh kumbaih;<br />
97
INDONESIA A C E H<br />
— kencurparam; — /cefanbreueh leukat;<br />
— kumbah breueh basah; — pecah<br />
kulit breueh teurhoh; — menir seungo<br />
beras-beras n 1. nan eungköt la'öt; 2. ba' (boh)<br />
keurundöng pawöh<br />
berat a brat; ghon; tanggoe; pupöh; payah;<br />
sösah; lumbèm; brat siblah; meusi; -<br />
— bibir hanale haba; seungab; teu'iem;<br />
— hati hana gala'; — kaki beu'o; -<br />
-- kepala budo; — sebelah hana adé;<br />
— tangan beu'o; memberati pububan;<br />
peutamah buet; pem — pancing (boh)<br />
dagoh; pem — untuk (memintal tali)<br />
bohpeunyeuréng (peunyiréng); keberatan<br />
(dalih) rumbu<br />
bercak n 1. buré'; 2. kalang<br />
bercokok n buya canggue'<br />
berdikari akr meudong keudroe; hana meungantung<br />
ba'gob la'én<br />
berdus a bu'ieng pruet<br />
berek-berek n kleueng malam<br />
beremban n beunteueng<br />
berembang n 1.2. ba' (boh)beureumbang(breumbang);<br />
3. no' ba'punca' tihang<br />
1. berendeng adv meuturöt-turöt; meuseumong-seumong<br />
2. berendeng adv meusindréng<br />
berengau n peukakaih musib yöb<br />
bereng-bereng n sibansa canang<br />
berengit a meupisét; teusuet<br />
berengsek a cak 1. hana keumah; hanjeued ngui;<br />
2. tungang<br />
berengut v mem — meuceungom; meupèb-pèb<br />
berentang v rintha'; sintha<br />
bereo n bawö'<br />
bererot v ja'meu'iréng-iréng; meuduyön-duyön<br />
98
INDONESIA A C E H<br />
1. beres a leupie; sijue' that<br />
2. beres a 1. meu'atö; teureutib; 2. seuleusoe; 3.<br />
glaih; 4. cak gèt; reumpam; mem --<br />
- kan (menghabiskan) peuseuleusoe;<br />
tidak beres hana keumaih<br />
beresok n cak singoh beungoh<br />
1. beret a reuncam<br />
2. beret a lethat meucarat; seumiléh that<br />
bergajul n 1. dukhat; 2. puga beungèh gob<br />
bergas a tangkeueh<br />
pergedel n reundang sie nyangka geujampu ngon<br />
boh gantang<br />
bergidik v rh'am bulèe<br />
berguk n beureughö'; beureugö'<br />
berhala n brala; beurahla; beurala; sanam<br />
berhana a meusahaja<br />
beri v mem — 1. jö'; böh; bri; bré; 2. (peu)<br />
sudiya; bré; 3. jeued; idin; 4. jeued<br />
keu sabab; sabeub; 5. bré; — hati 1.<br />
peu'ucè; 2. bré harab; 3. bré laba; mem<br />
— kan \ö'; pem — an meuneuri; tadah;<br />
pemberian mertua kepada menantu<br />
perempuan peunulang<br />
berian n jeunamèe; jinamèe<br />
beriang n meuruwa<br />
beri-beri n basö; bareueh; carueh; badom<br />
berida a 1. tuha; 2. ki useueng; uto'<br />
berik n kapai layeue meutihang duwa<br />
berinda n 1. sikawöm; sikuru; 2. mandum;<br />
bansinaroe<br />
bering-bering n canang raya<br />
beringas a kleuet; lèh-loh; sèso<br />
beringin n beuringèn; bringèn; sapé'<br />
beringisan a geureuhieng; 'geureuhèng; geuhèng<br />
beringsang a seu'euem; taré' uroe<br />
99
INDONESIA A C E H<br />
berisik a 1. reuyöh; cr'abcr'ib; 2. tunyè<br />
berita n haba; gah; wareuta warta<br />
beritahu v mem — bréthè; mem --- kan peutröih<br />
(peutö') haba<br />
berkas n 1. breukaih; rungkho'; 2. ikat; 3. bundeul;<br />
— tangkai padi yang sudah disabit<br />
geucai; gasai; seunibai; memberkas<br />
rungkhè; rungkho<br />
berkat n sampeuna; seumpeuna; sampöna;<br />
beureukat; teubarö'; meminta — tueng<br />
sampeuna; member/caf/meusampeuna;<br />
diberkati teubarö'<br />
berkik n beureukie'; brikhie'; cicém raya ulèe<br />
berkil n nan eungköt la'öt<br />
berko n lampu gari (gritangèn)<br />
berkung n sibansa keuliebeuet<br />
berlau a beulawu<br />
berlian n intan meu'asah<br />
berma a mirah darah<br />
bermat n prahö saboh tihang<br />
bermi n nan teunaman ji'eui lam ie<br />
bernas a Lpeunoh; meu'asoe; taré'; 2. ki meu'asoe;<br />
3. jeued tapatéh (tapeucaya)<br />
bernga n ulat bangké; buga<br />
beroci n ija sutra alöih<br />
beroga n mano' uteuen<br />
berok n pruet cut<br />
1. berok n jalö ubit<br />
2. berok n kundang eungköt<br />
berokar n mugè<br />
berokat n ija sutra meusulam beuneueng meuih<br />
beron v mem — meukawén ngon dara beutoh<br />
(manya' that mantong)<br />
beronang n eungköt kareueng<br />
berondok v meusom; löb; lui<br />
100
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. berondong n beureutéh jagöng<br />
2. berondong v mem — 1. timba' (sibu ngon aneu'<br />
beudé) 2. ki poh atawa söh atawa<br />
tanyong meutindan-tindan<br />
berong a siröng<br />
berongkos n kuwah bohkulu<br />
beron(g)sang v mem — beurigèn; brigèn; meusaluen<br />
berongsong n 1. seunalöb; salöb; 2. jrabat; jeureuban<br />
beronjong n 1. seureukab bui; 2. rangkab meu'asoe<br />
batèe neulop<br />
beronok n teuripang<br />
berontak v lawan; meulawan; langgèh<br />
berosot v mem — sumpruet<br />
beror/ n geutieb; geuneutib<br />
bersat a salah tamong; teurhö'; teusrö'; sisat<br />
bersih a beureuséh; peureuséh; gléh; jléh;<br />
peungeuih; jeureunèh; (untuk hewan)<br />
nèng; hanèng; khaléh; ékheulaih; teupat;<br />
(tidak cacat) kheueh; khaih; bersih<br />
semuanya (lenyap, rata) sapansapha;<br />
sampöh sawiet; mem — Trancuci; suci;<br />
sampöh;tasoe; (biji-bjjian)XeubèX; orang<br />
yang suka bersih (pembersih) nèh;<br />
membersihkan biji kapok pinyoe; teubèt<br />
bersil v mem — tumbob; meutumbob<br />
bersin v beureusén<br />
bersit v mem — mupancè; meupanca<br />
bersut a cön; meuceungom<br />
bertam n 1. ba' sagèe; ba' meuriya; 2. nan cicém<br />
bertih n beureutéh; keumeu<br />
beru n meulintèe; beulintèe; beunintèe<br />
beruang n cagèe<br />
beruas n barueh; sijeunèh boh manggoita<br />
berubuh n prang meu'abéh-abéh<br />
berudu n aneu' abie'<br />
101
INDONESIA A C E H<br />
berui n yèe gogajoe<br />
beruju n tulöt; ulöt; tulét; bohgeuntöt<br />
berujul n langai ubeuet<br />
beruk n bue; buekrèh; butin; buting; plé; (Jenis<br />
kecil ) kra; reungkah<br />
berumbun a ter — meujuh'om; meubeuno<br />
1. berumbung n sul ie<br />
2. berumbung n nan ba'kayèe<br />
berunai n sijeunèh ba' kayèe (nyang) manyang<br />
tö' siplöh deupa<br />
berunang n sijeunèh raga trieng<br />
berungut v mem — cön; ceungom<br />
beruntus (an) n pram ji kab Ié jamo'<br />
beruri n watèe han jeued keureuja lam adat<br />
ureueng Dayak keu tula' bala<br />
berus n sikat; memberus si; pleue<br />
berutu n pringkheut; boh princé'<br />
besan n bisan; bésan<br />
besar a besarnya bé; 1. leubèh niba' uköran<br />
nyang ladém; kon ubeuet; ranggöng;<br />
2. meudago'; pupöh; 3. luwaih; 4. raya';<br />
luwaih; 5. ki hibat; 6. Ie; 7. raye'; -<br />
-- cakab buha'; — gabuk raya boh<br />
lupieng; reupö'; — gemuk beugo'; -<br />
-- nar; 1. ugoh; 2. seunang; — hidung<br />
bob; mböng; — kalang geusuen; —<br />
kecek raya haba; --- kepala tungang;<br />
--- /ambunggeureuda; jumoh; — lengan<br />
teuga; --- mulut raya haba; eumböng;<br />
--- perut 1. haleumab; 2. mumèe; ulu;<br />
102<br />
an hibat; meuraya-raya; berbesarbesarmeujadi-jadi;<br />
nya (sebesar)<br />
bé; ubé; bubé; sama besarnya sabé;<br />
saban; — dan kuat tanggoe; besarnya<br />
bé; ubé
INDONESIA A C E H<br />
besaran n (nan ba' kayèe) sijeunèh ba' keureutoe<br />
besek n baköi peuet sagoe meututöp<br />
besek n pèng balo<br />
besengek n kuwah sie mano' atawa sie leumo<br />
beser a reujan; rijan<br />
besero v meukönsi; meucarikat ba' meuniyaga<br />
beser a teupulie'; teupleue<br />
besi n beusoe;sita; — ay'/sibansakréhpeusaka;<br />
— berani beusoe brani; — cor beusoe<br />
tuwangan; — debus beusoe daböih;<br />
— kawibeusoe sa'ti; — lantakbeusoe<br />
meuba'; — lempengan beusoe aleue;<br />
— campur waja lamot; — putih t'iem;<br />
kayu besi ba' juwat; campuran besi<br />
dengan nikel pamu; pamo<br />
besikal n gari; geuritan angèn; itangén; gritangèn<br />
1. besing n pru; pruih<br />
2. besing a troethat pruet<br />
1 besit v mem — seunuet<br />
2. besit a weueh; beulaih<br />
besi tua n beusoe brö'; beusoe beukaih; rungkha<br />
beskap n bajèe köt paneu'<br />
beslah v mem — langgéh; béseulah;<br />
beslit n beuseulét; beslit oleh raja sarakata;<br />
arakata; tarakata<br />
besok n 1. singoh; 2. ba' saboh watèe teuma;<br />
— petang seupöt singoh<br />
besot a teupleue; teupulie'<br />
bestari a peuseutari; beuseutari<br />
bestek n keunira ba'peugèt (peugadong) rumoh<br />
(geudöng)<br />
bestel n kiréman barang rèt sansiyön; mem -<br />
-- 1. peusan bloe barang; 2. peutamong<br />
barang; bestelan barang peuneusan<br />
bestik n bésté' (sie teucang, sijeunèh makanan<br />
103
INDONESIA A C E H<br />
lerupa)<br />
bestir n cak peunguröih<br />
besuk v ja'eu ureueng sakét ba' rumoh sakét<br />
besusu v sibansa bangkuwang<br />
1. besut v mem --- 1. pleue (geuso') geuratan;<br />
2. ki peu'alöih; upam<br />
2. besut v (meu) simbö; seumbö<br />
beasita n ija sutra alöih<br />
1. bet n rèkèt meu'èn pingpong<br />
2. ber n beuluka binèh seuneubö'<br />
beta n 1. hamba; pacai; paté'; ulön tuwan<br />
betah a 1. tanggöh; 2. rasi; seu'iet; 3. puléh<br />
betahak v ber — geureu'ob; geu'ob<br />
1. betak a betak-betak ruya-ruyo<br />
2. betak n nan peunyakét kulét; buré'<br />
betang n rumoh kawöm<br />
betapa p 1. padumna; padubna; 2. cak pakriban;<br />
3. ada' baranggakri (baranggari, baranggaban);<br />
4. ba'ri; — sedih padumna<br />
suröi; --- memecahkanpakriban taploh;<br />
--- dicarinya ada' baranggakri jimita;<br />
--- adat orang disitu banri adat ureueng<br />
disinan; --- lagi pakriban lom; --- pula<br />
teuleubèh-leubèh<br />
befas a 1. beureutaih, 2. crah; beukah<br />
befaf v membetat böt; löt; Iheueb; göt<br />
betau n aneu' saboh yah la'én ma atawa saboh<br />
ma la'én yah<br />
betari n peutawi<br />
betek v beteki ceumeucah beuluka binèh<br />
seuneubö'<br />
betet n nan cicém sibansa bayeuen<br />
1. ber/ n tanda bökeuti<br />
2. bed n biti; déndayang<br />
beti n beti-beti nan ba' kayèe<br />
104
INDONESIA A C E H<br />
1. betik n (boh atawa ba') peuté'<br />
2. betik n majireu'öh<br />
3- betik v ter — kabarhaba kameugah;keluar<br />
kameugah u luwa; kateuhah rasiya<br />
betina n 1. inong; 2. judö niba' agam; 3. keumuen<br />
(aneu' cèdara nyang inong)<br />
beting n beuta; burö' lungkab; pusöng<br />
betinga n adat tueng aneu'<br />
1. betis n boh beutéh<br />
2- betis n sibansa ba' kayèe beusoe<br />
betok n eungköt krueb<br />
beton n jeunampu seumèn, kliké (gliké) ngon<br />
anoe nyang teu'ado' ngon ie keu taméh<br />
rumoh, tihang atawa bintéh; plakén<br />
labö jalan meujampu keuliké<br />
betot v böt; löt; Iheueb<br />
1<br />
betul a beutöi; beuna; hana salah; gèt; jroh;<br />
aseuli; keubit; patöt; betul — sunggöh;<br />
ber — pupatöt; ber — an peureuséh;<br />
paihthat; teukeunong; secara ke —<br />
an (tanpa sengaja) röh<br />
2<br />
betul n meukawén ateueh suka droe hanaröh<br />
ureueng chi'<br />
betung n trieng beutöng<br />
1. betutu n kirèe; lijeue<br />
2. betutu n nan ba'kayèe<br />
3. betutu n sie mano' bulat hana (meu)tuleueng<br />
bawok n bawö'<br />
bhineka a meula'én-la'én; mubida-bida; — tunggal<br />
ika meula'én-la'én tapi saboh; meusaboh<br />
tapi meula'én-la'én<br />
bi kp macut; mucut<br />
biadab a 1. gohlom meu'adab; gohlom maju; 2.<br />
105
INDONESIA A C E H<br />
hana adat; 3. cak, biyadab; bueh<br />
biadat a meulanténg; meukléh; meungklèh<br />
biadi n glang lam pruet<br />
biah n teumpat seumayang Yahudi<br />
1. blak n --- dara m'ue bijéh ngon cara nyang<br />
hana ladém; mano' inong jitöh boh<br />
hanapayah ji meu'agam, mumada ngon<br />
jipajöh umpeuem nyang meujampu ubat;<br />
ber — m'ue; mue; meutamah Ie; mibo<br />
2. blak a basah; juem<br />
1. biang n 1. nang; 2. kupala ulèe kawan; 3. asai<br />
mu'asai; 4. jatoebie' (hana meujampu);<br />
5. pati; — jarl inong jaroe; — keladi<br />
ukheue eumpeu'; 2. ki ulèe kawan<br />
atawa nyang yue pubuet jahat; --- roti<br />
ragoe; — keringat majireu'öh; --- kerok<br />
ki ureueng nyang jeued keu sabab<br />
kacho; — tangan nang; (inong) jaroe<br />
2. biang a rab beusöt; rab mböih; kain ki<br />
tuwo-tuwo ingat<br />
3. biang n reuhung alöih ba'lungkie'bintéh atawa<br />
buböng<br />
4. biang v — biut meukilo'-kilo'; kiwieng-kiwot<br />
5. biang n eungköt la'öt<br />
bianglala n buleuen raja timoh<br />
biaperi n cèdaga Kléng, Arab, atawa Peureusi<br />
biar p bah; ba'; --- lah, — kan 1. bah; ba'<br />
(= bu, berhadapan dengan huruf bibir<br />
bubè'; ba'bè'); bah keuh; bahlé; bah<br />
meunan; 2. seupaya; bah; 3. bahthat;<br />
mem --- kan biyeue; pubiyeue; reula;<br />
tinggai<br />
biar-biar n glang alöih lam pruet<br />
bias v mem I— bè'; siba; sibè; siwo<br />
106
INDONESIA A C E H<br />
biasa a ladém; kayém; galéb; peureunah; raléb;<br />
(tidak menonjol) r\m;(telah menjadi hal<br />
yang biasa, yang sebelumnya masih<br />
terbataspenggunaannyapacah; terbiasa<br />
peureunah; ke — an daseutö; idaran;<br />
reusam; uruih; urupah; membiasakan<br />
kuwat; diluar kebiasaan hana bangon;<br />
jadi terbiasa ragoe; pacah<br />
biawak n meuruwa; beujaba'<br />
biawas n sibansa ba' jambèe<br />
bibi n macut; ma'bit; mabit; mambit<br />
bibir n bibi; binèh<br />
1- bibit n seuneulöng (padé); bijèh; bie'; beunèh;<br />
— unggul bijèh keubai peunyakét<br />
2 bibit v mem — tiji'<br />
3. bibit n --- buwit 1. bie'; 2. asoe nanggroe<br />
bibiliografi n jadöi (judue) kitab atawa karangan<br />
niba' sidroe peungarang; jadöi buku;<br />
biblionami a gutèe buku (kitab), haro' that mubaca<br />
bibliotek n khutöbkhanah<br />
bicana n tanoh ie; teumpat lahé<br />
bicara n marit; narit; peunapat; pikéran; ber -<br />
- marit; peugah hai; mem — /canceukot;<br />
terlanjur — jeubö; teujeuböb<br />
bicakok n 1. buya canggue'; 2. cak jaroe gaki<br />
(peungiköt) kawan ureueng jahat; 3.<br />
ki lubha<br />
bicu (— bicu) n seunungkét; peunyungkét<br />
bida n kp 1. budiyadari; 2. déndayang<br />
bidadari n budiyadari/putroe ceuruga<br />
bidah n bédeu'ah; beudeu'ah<br />
bidai n 1. bidè; awé atawa trieng teureue'(tika,<br />
kré, blat); 2. trieng curu<br />
bidak n nan bohcatö (aseuka, sidadu)<br />
bidal n jeuruji; bidai; keuleuböt; thueb aneu'<br />
107
INDONESIA A C E H<br />
jaroe<br />
bidan n blien; bideuen; --- far//c (reryunj bideuen<br />
hana meujanji; — tempuhbideuen ngon<br />
janji; --- pengantin nè' (ma') peunganjö<br />
bidang n 1. bideueng; 2. uköran seunipat; 3.<br />
urösan (buet; keureuja) 4. cara pandang;<br />
5. cara bileueng; dua —duwa bideueng;<br />
6. luwaih; teuleueng; teuhampa; 4.<br />
luwaih; meuhala'<br />
bidang v berbidang-bidang meutindéhlapéh<br />
bidar, sampan — n peurahö prang<br />
bidara n pohon bidara ba'bada; bada<br />
bidari n had; ceue<br />
bidas v mem --- 1. Iheueh meupeuté'; 2. ula';<br />
3. mböh; eumböh; 4. balah; balaih<br />
bidig v yue; padan; payu<br />
bidik v mem — 1. takat; meujra; 2. peunab<br />
bido n kleueng meugumba' nyang jipajöh<br />
uleue<br />
biduan n simeuca'é<br />
biduanda n peusuröhan raja; neuyue raja<br />
bid uk bidö'<br />
bidur n bohcéngtimah (± 7,5/c/VoJkeuseunukat<br />
biduri n pohon — rubé'<br />
biek n kawöm<br />
bienale a duwa thön sigo; tiep duwa thön<br />
bigami a meu'inong atawa meu'agam duwa<br />
bigamis n ureueng nyang bigami<br />
bihun n ma'mie teupöng breueh<br />
bija n bijéh; beunèh; bie'<br />
bijan n leungong<br />
bijak a (bicara) ceureubi; carong; mahé; aréh<br />
bijaksana a mupeureunah; tidak — gaibugai<br />
bijana n jana; tanah --- tanoh ie; teumpatlahé<br />
1. biji n 1. asoe bohkayèe; 2. aneu'; neu'; -<br />
108
INDONESIA A C E H<br />
-- kacang aneu' kacang; tiga — Ihèe<br />
neu'; kemaluan aneu' krèh; — mara<br />
aneu' mata; nyang geugaséh; — ratap<br />
ie meta; ber — meuneu'-neu'; berbijibiji<br />
(tidak menyatu) bra; brè; brue<br />
2. biji n pontèn<br />
bijih n anoe; tanoh atawa batèe jeued nyang<br />
meuyum (meuhareuga)<br />
bik n cak bibi(k) mambit<br />
bikang n (nan peunajöh) lingkang; bingkang<br />
bikin v cak peugèt; pubuet; — befu/pubeutöi;<br />
— f/ngg/pumanyang; b/Zc/nanpeuneugèt<br />
bikini n bajèe manoe ureueng inong (dada teutöp<br />
ngon siluweue kato')<br />
b/7c/r n aneu' dara; peurawan<br />
bikonkaf a kaca ceuko' banduwasi udalam<br />
bikonveks a kaca meutumbob banduwasi uluwa<br />
biku n 1. garéh nyang meu'é'meutrön lagèe<br />
bangon bukulah; 2. leupéh ija atawa<br />
bajèe; 3. tako' meutanggam ba' bibi<br />
peutoe (meugigoe-gigoe)<br />
1. bila p 1. pajan; jan; 2. cak ada'; adat proehai;<br />
sangkira; ba' watèe; — mungkin ada'<br />
jeued; —perluba' watèe (baté) peureulèe;<br />
— saya pajan mantong; b/7a-b/7asiwatèewatèe;<br />
pajan-pajan<br />
2. bila v tuengbila; balaihdam<br />
bilah n Iha (trieng / kayèe teuplah); kra'; krè';<br />
— bilah pedang duwa kra' peudeueng<br />
b/7ab n Iha (trieng / kayèe teuplah); kra'; krè';<br />
— bilah pedang duwa kra' peudeueng<br />
1. b/7a/ n seuneumong;teunampai; mem—tamaih;<br />
siséb; söi; salöb; töp<br />
2. b/7a/ n leupeuet; leumpeuet; pram<br />
bilakmata n nan ba' kayèe<br />
109
INDONESIA A C E H<br />
bilal n bileue<br />
bilamana p pajan; jan<br />
bilamasa p janwatèe; janhad<br />
1. bilang n 1. bileueng; 2. padum go; peunileueng;<br />
mem --- 1. bileueng; 2. peu' ingat; 3.<br />
peuröh lam hön; 4. kalon; keumalon;<br />
— kan peu'ingat; ter — 1. jeued tabileueng;<br />
2. geuthèe; röh lamhön; 3. geumalèe;<br />
— an jeumeulah; se — tieb-tieb go;<br />
— an sipè; angka<br />
2. bilang v cak peugah; kheun<br />
bilang-bilang n nan teunaman lata (meu'eui)<br />
b/7as v ber — cucö; mem — peucucö<br />
bilateral a banduwablah piha'; banduwasi; antara<br />
duwa piha'<br />
bilga (bilge) n pounggöng kapai (nyang) lam ie<br />
b/7/ar n meu'èn teumbola; bola sudo'<br />
büik n 1. prumpöng; 2. jurèe; pita'; bilé'<br />
bilingual a muphöm duwaboh basa; marit duwa<br />
basa<br />
1. b/7/s n bilie'<br />
2. b/7/s n eungköt biléh<br />
biliun num siribèe (meu)liyön<br />
bilur (bilar) leupeuet; leumpeuet; dadeueb; reuncam<br />
bimasakti n bintang takat simalam<br />
1. bimbang a 1. cho'; sho'; gundah; 2. meuseughöi<br />
2. bimbang n nan khanuri adat; peurasan adat<br />
3. bimbang v meugantoe-gantoe<br />
bimbing v pimpén; peulara; pawang; hue; mat;<br />
tuntön; ber --- mumat-mat jaroe<br />
bimbit v mem — tijie'; 2. hue; tuntön<br />
bina v imem I— peudong; bangon peugèt;<br />
peuteungoh<br />
binabel a neuböih; peu'aséng; peuteubit; peuklèh<br />
binal a 1. dhakat; dukhat; 2. kfeuet<br />
110
INDONESIA A C E H<br />
binar n caya; cahya; ber meucaya-caya;<br />
jeureulang; jeureulah<br />
binara n monara; meunara<br />
binasa a reuloh; ancö; binasa; ceuleungga; leula';<br />
teureuban<br />
binatak n atra neuba lakoe u rumoh inong (adat<br />
Bangka)<br />
binatang n hieweuen;meunatang; — bersayap dalam<br />
dongeng (musuh naga) sampani;<br />
binatu n peunatu; dubi<br />
binayah v bayeue ngon pèng; bayeue peunayah<br />
bencacak a kas (teuna'; teumeuna'; caröt) blaga<br />
bincang v ber peugah haba; pudue' pakat;<br />
meucawé<br />
bincang-bincut n bicöh<br />
bincu n gincu<br />
bincul (bincut) n leukueb; licöh; leucöh; rahö<br />
bidam a leumbam<br />
bindeng a ch'oe<br />
binder n tukang atawa peukakaih gampöh buku<br />
bindu n alatceumanèe(canèe); peukakaih canèe;<br />
pubulat kayee; buböt<br />
bineka a mumacam ragam; meuragam-ragam<br />
binen a cak kakaya; kanablanja; kamupèng;<br />
kameukhud<br />
binengko v énseueh<br />
bingar (ingar bingar) n hirö'-pikö'<br />
bingas a bingkèng; beurigèn; beureugén<br />
bingit a 1. hana seunang (mangat); 2. ku'èh;<br />
deungki<br />
bingka n lingkang<br />
bingkah n ca'; geunuekue; gunukue; ber<br />
meuca'-ca'<br />
bingkai n gheueb; simpè; bingkè; rimbat; teupi;<br />
birè<br />
111
112<br />
INDONESIA A C E H<br />
bingkas n 1.meupeuté';bingkaih;2.beudohplueng;<br />
gac'ie; kacèe<br />
bingkatak n buya canggue'<br />
bingkis v bri; bré; kirém; euntat; — an hadiyah;<br />
bungköh; awih; kiréman; keunirém;<br />
meuneuri<br />
bingung a binga;bingong;ragu;rigu;rantob;reuntob;<br />
runtob; tutot; car'ö'; gameuem; meurawoe;<br />
mameueng; membingungkan rubeuet;<br />
ter teusangeu-sangeu<br />
bini n binoe; --- aji gundé' raja; --- gahara,<br />
inong nyang sah; ber — meubinoe;<br />
bini --- an 1. gundé'; rubieh<br />
binjai n ba'minjè (binjè)<br />
binjat v mem — böt; rayueng<br />
bintak n peurahö meutihang duwa<br />
bintal n boh keu'èh<br />
bintalak n ceue biang (umong)<br />
bintan n nan ba' kayèe nyang jitamoh ba' binèh<br />
krueng, ukheue geujampu ngon pineueng<br />
keu ubat rhaih pruet<br />
bintang n bintang; — barat bintang döheura; -<br />
-- be/anf/Tcbintang Ihèe sijudö; --- beralih<br />
bintang rhöt atawa minah; --- berasap<br />
bintang meu'iku; --- beredar bintang<br />
takat simalam (syarah); — b/du/cbintang<br />
mubaréh; bintang pancuri; —jung biduk;<br />
— kejora (venus) bintang döheura; bintang<br />
sikureueng; — laut kareueng meubangon<br />
bintang; — mayang bintang dara jiba<br />
ie; — pari bintang seulatan (paroe);<br />
bintang geulayang tukong; --- sartan<br />
bintang bieng; --- siarah; — beredar<br />
ditimur bintang döheura; nangsaja; -<br />
-- L/rarabintang kutöb; — zuhal(Saturnus)
INDONESIA A C E H<br />
bintang döhai; per — an rasi<br />
bintara n béntara<br />
bintik n buré'; ber buré'-buré;'meuteupuiteupui<br />
bintil n bicöh; beucöh<br />
bintit n puncie; buncie<br />
bintul n pram; leupeuet; leupeuet<br />
bintur n bubèe; tanggo'<br />
biofera n bagiyan bumoe ruweueng üdép meukheulu<br />
biografi n kisah (riwayat) udép<br />
biolit n batèe jeued<br />
biola n biyula; hareubab<br />
biologi n éleumèe hayat<br />
bioskop wayang gamba; béseuköp<br />
biota n meukheulu'nyangnaba'saboh nanggroe<br />
bipatride n ureueng nyang jeued keu wareuga<br />
duwaboh nanggroe<br />
bir n bih<br />
birah n 1. eumpeu' gatai; ba' birah; 2. gatai;<br />
leuho<br />
birahi n beureuhi<br />
birai n 1. simpi; 2. gheueb; birè; glöng<br />
1, birom n 1. gajah; 2. uleue duwaulèe (lam<br />
hikayat)<br />
2. b/ram a mirah<br />
birang n kanjai; malèe<br />
b/ras n sibang parui<br />
birat p paröt atawa paröt kurab (ba') lingka<br />
babah<br />
biri-biri n bubiri; ubiri<br />
b/'r/ng n sibansa majireu'öh<br />
biring a mirah meukeununèng (wareuna bulèe<br />
mano')<br />
1. birit n punggöng; ter — (birit-birit) teubit é'<br />
meucr'èt-c'èt<br />
113
114<br />
INDONESIA A C E H<br />
2. birit v ter plueng cula-culoe; teubiet è'<br />
ceurét<br />
biro n kantö; gantö<br />
birokrasi n 1. cara peutimang nanggroe Ié peugawé<br />
nyang meu'ikat atöran ngon seunusön<br />
kantö; 2. keureuja atawa mubuet cara<br />
meu'ayeuem-ayeuem<br />
birsam n sijeunèh sakét dada<br />
1. biru n wareuna langèt birö; --- tua ijö birö;<br />
— gerau seunam; --- lembam tarum<br />
2. biru (biru ---) leupat keu ayeuem bajèe<br />
1. bis n töng; peutoe surat<br />
2. bis n moto böih<br />
3. bis adv 1. cak duwago teu' (treu'); ulang klayi;<br />
2. tamah ayat ba' atöran; babat<br />
4. bis n pu'eub; salöran<br />
bisa a jeued; kuwasa; sanggöb; é'; --- jadi<br />
mongkén; momkén<br />
bisa n racön; tuba; bisa<br />
bisai a ceudaih; dhiet; tari<br />
biseksual a 1. meuduwasipheuet, inong ngon agam;<br />
2. meugala' (suka) keu ureueng inong<br />
atawa agam<br />
bis e kt ris n garéh bagi<br />
bisik n meus'èh-s'èh; membisikkanbisé'; s'aih;<br />
s'ah<br />
bising a 1. reuyöh; riyöh; meudeungong; 2.<br />
meuch'ie-ch'ie; ka'a-ka'u; 3. tunyè; tunyoe<br />
bisinosis n peunyakét paru keulusa beudeueng<br />
gapeueh<br />
biskuit n ruti meuseuköt<br />
bismut n lugam keu ubat peunyakét pruet raye'<br />
bisnis n öseuha meukat; meuniyaga
INDONESIA A C E H<br />
bison n sibansa leumo kleuet di Amarika, ba'<br />
takue bulèe meujahöi, ulèe raya, lungkèe<br />
ubeuet ngon meugöh raya<br />
bestik n sijeunèh kuwahsie teucang<br />
bisu a klo; — tuH klo tulo; mem — 1. iem;<br />
peuseungab droe; 2. ki iem hana bré<br />
haba mubacut<br />
bisul n cumuet; tumuet; barah; ceut; cong;<br />
rahö; — di telapak kaki/tangan pusa<br />
ikeuen; — di ketiak prancöt; biréng;<br />
— dalam hidung raseutöng; raseutöm;<br />
— kecil bicöh (beucöh)<br />
bit gula n sijeunèh ba'ubi saka<br />
biting n cucö'; puréh kulahbu<br />
bitisik n aneu' niba' cuco, cuco niba cuco; -<br />
-- cong; com<br />
bitumen n plakén è'minyeu' tanoh<br />
biuku n banèng<br />
biumbai n seunangan; tunangan (Dayak)<br />
bius n ubat peugadoh rasa (sakét); bihöih;<br />
pukeue<br />
biut a (peunyakét) han jitém puléh-puléh;<br />
bangkaran<br />
bivak n jambö tantra lam uteuen<br />
bizurai n raja muda<br />
blabar a sibansa blat<br />
blak-blakan a peugah (kheuen) ngon cara trang hana<br />
meutöp-meutöp; peugah plah beukah<br />
blangko a 1. keureutaih soh hana meutuléh sapeue;<br />
2. hana meudong (meusi) saho (hana<br />
bré suwara ba' peumiléhan)<br />
blaster n léplap<br />
blazer n bajèe köt ubeuet<br />
blekok n k'ue' putéh atawa kunèng<br />
blender n peukakaih pubicah (peucayé) boh kayèe<br />
115
INDONESIA A C E H<br />
blok n 1. geunulöng ija; 2. rumoh meubanja;<br />
3. bagiyan gampöng meuceue ngon<br />
jalan; himpönan nanggroe atawa peureuté<br />
blokade n töp; keupöng; gléb<br />
bloknot n buku ceumatèt<br />
blong a ca/crém moto nyang hana jikab (buho')<br />
bloso n ikan — deut<br />
blower n pumpa angèn; kipaih angèn<br />
bludrek n peunyakét keulusa gra' darah hana<br />
meu'atö meu'é' meutrön<br />
blus n nan bajèe ureueng inong<br />
bobato n nan keuchi' di nanggroe Tarnaté<br />
1. bobok v éh; pétmata<br />
2. bobok v pureuhung; pubeusöt bintéh; bhoe<br />
3. bobok n ön atawa ukheue kayèe teupéh, keu<br />
ubat luwa ngon cara neutipè' ba' teumpat<br />
nyang sakét<br />
bobol a bhoe; beusöt; mböh<br />
bobos a meureuhung keulusa beukah<br />
bobol n 1.2. brat niba' barang atawa beunda;<br />
ghon; 3. brat teunimang; 4. ki yum<br />
bobotok n sijeunèh payéh (peunajöh)<br />
bobrok a reuloh meudeuda'; ancö leula'<br />
bocah n aneu' mit<br />
bocok n keuleumbu lipéh keu tutöp ayön<br />
bocong n tayeuen<br />
bocor v 1. tiréh; buho'; luho'; 2. (rasiya) teuhah<br />
bacut; 3. cak si'at-'at teubiet è' (ceurét);<br />
4. cakrö darah; 5. hèd; meuhé; — mulut<br />
tupiep; mem — kan peuhah rasiya;<br />
bocoran reuhung; ruhung, reuhum<br />
bodi n cak 1. bangon tuböh; 2. badan moto<br />
bodoh a ngeut; bangai; bakai; budo; budueng;<br />
pandé; langgoe<br />
bodok n budö'<br />
116
INDONESIA A C E H<br />
1. bodong a bujai<br />
2. bodong n angèn bagah<br />
bodor n tukang lawa'; sidalupa<br />
bagam n keureupéng (keurupéng) meuih<br />
bogel a teulhón bulat<br />
bogem (--mentah) n cak boh söh<br />
bogi n kaha ji hue Ié guda sabóh<br />
bogol n blangku; gari<br />
bogor n ba'jö'<br />
bogot n brö' that (peuhayut gob)<br />
bohemian n ureueng nyang bibeueh meurawoh hoho<br />
nyang Tiaro' lagèe cara udép aneu'<br />
bansawan; ureueng nyang hana buet<br />
teutap, meurawoh hana ingat (keu) uroe<br />
singoh<br />
bohoh (buhuk) n cugong<br />
bohong a burat; bureue; döseuta burat; sulét;<br />
taki; kidéb; peungeut; hana beuna;<br />
buha'; peureubula; peubula; membohongi<br />
(menipu) tipèe; daya<br />
bohorok n sibansa angèn bohasèe<br />
boi n cak ureueng due' keu khadam<br />
boikot v bèkot<br />
bios a ca/cureueng inong sipheuet meu'agam;<br />
meu'agam<br />
bokca n (h)awieh hanapèng; tanpèng<br />
bokek a hana pèng; tan pèng<br />
boko v meurumpo'lom barang nyangka gadoh<br />
bokoh a leumoh; leumie'<br />
bokong n reumböng; punggöng; kitöng; keukitöng;<br />
mem 1. poh rèt liköt; 2. pubuet hana<br />
peugah-peugah; 3. mubalé' baca ; löp<br />
rèt liköt u keue<br />
bokong a balö'; keumong; meutumbob<br />
bokop a keumong<br />
117
INDONESIA A C E H<br />
bokor n pingan Ihö'; mundam; kadah<br />
baks n teumpat éh (prantaih) aneu' manya'<br />
nyang gohlom jeued meuja'-meuja'<br />
boksen n cak nan meuneu'èn; ulahraga<br />
boku n nè'agam; chi'<br />
1. bol n leubö; dubö<br />
2. bol n sibansa rumbeuet ba' kupiyah<br />
bola n 1. bohbhan; 2. bulat; — bumi pala';<br />
bolak a meusalah; hana keunong; hana<br />
meukeunong<br />
bolang-baling n sisuwé<br />
boleh adv idin; jeued; meuteumèe; meuteumeung;<br />
— jadi kadang pihnyo; — juga cak<br />
jeued cit; gèt cit; mem (per) — kan<br />
peu'idin; briha'; — lab böh; --- an cak,<br />
gèt meunyum; ke — an pandé; se •<br />
nya ada' jeued<br />
1. bolero n nan tari Selipanyo<br />
2. bolero n nan bajèe kót paneu' keu ureueng<br />
inong<br />
bolong a ca/cbeusöt; ruho'; reuhung; buho'; luho';<br />
— melompong soh Iheueh; soh abéh;<br />
ber beusöt meureuhung-reuhung<br />
bolos v mem — 1. hana tamong sikula (kantö,<br />
keureuja) mangké; 2. plueng; peulheueh<br />
droe<br />
bolot v mem — palöt; balöt; bungköih<br />
bolpoin n alat teumuléh<br />
bolsak n kasö; kansö<br />
bolu n böi<br />
1. bom n böm; bhöm; — kumbang ranjo la'öt;<br />
— waktu böm nyang jeued ta'atö watèe<br />
beureutöih<br />
2. bom n 1. bhöm geureubha'; 2. beunteueng;<br />
ampeueng; 3. peulaböhan; banda<br />
118
INDONESIA A C E H<br />
duwanè<br />
bombardir v tie' (Ihom) böm<br />
bombas n 1. rayasu lagèeböm (mangattadeungo,<br />
hana ma'na); 2. marit (narit) maméh<br />
(meuleubèh-leubèh);<br />
bomoh n tabib atawa pawangpeuseu'iethiweuen<br />
1-<br />
b o n<br />
n bön; surat jeued co' barang atawa ngui<br />
pèng<br />
2. bon n carikat; klob<br />
bonafide a jeued tapeucaya (öseuha); teupat<br />
bonang n gong ubit<br />
bonar n piyöh teumimba' atawa peutrön beudé<br />
si'at<br />
bonanza n mon laba; punca bagiya ngon ma'mu<br />
bonbon n èseubömböm<br />
boncel a krè<br />
bonceng n buncéng<br />
boncol n kumbob; tumbob<br />
boncong n keutuyöng tanoh<br />
bondol n tulö putéh ulèe<br />
bondong n tumpö'; teunumpö'; kajun; ber<br />
meuduyön-duyön; meukajun-kajun<br />
bundot n geucai; ikat<br />
boneka a aneu' patong meuneu'èn<br />
bonet n kupiyah ija; 2. ija Ihèesagoe keu töp ulèe<br />
ureueng Naseurani<br />
1. bong n jeurat Cina<br />
2. bong n mudém<br />
1. bongak a bob; ugoh<br />
2. bongak a döseuta<br />
3 bongak a budo<br />
1. bonggol n 1. mata kayèe; glutöh; jlutöh; untöt;<br />
2. göh (ba' leumo atawa unta)<br />
2. bonggol v mem -- poh; heunchö'; heundru<br />
bongkah n 1. (tanoh) ca'; leu'a; 2. aneu' batèe<br />
119
120<br />
INDONESIA A C E H<br />
bubé boh mamplam; ber — meuca'; -<br />
— meuca'-ca'<br />
bongkok a ugoh; mböng<br />
bongkar v 1. böt; löt; Iheueb; bungka; 2. punggah;<br />
ruwah; tinteueng; téngteueng; tuweuh;<br />
ungki; 3. Ihoh; 4. ploh; 5. sungkét; 6.<br />
cungké; 7. peuhah rasiya; ter— mupurö:<br />
reuban; sambil membongkar mencan<br />
reukieh; rikieh<br />
bongkar bangkira . crébré; teung-bayeung<br />
bongkol n mu; utöm; uboe; umbi; umi; atöt<br />
bungkong a budo<br />
bungkor n 1. katéng keu sambang unoe; 2. hana<br />
Ié jipeugèt<br />
bongkot n uram (utöm) kayèe<br />
bongkrek n keureumeuh kacang nyangka jiprah<br />
minyeu'<br />
bonglai n sibansa kunyèt ubat<br />
bongmeh v mem — cak\. geue urat nadi ba'aweue<br />
jaroe; 2. Ihue' atéatawa pikéran ureueng<br />
la'én<br />
bongo n sijeunèh geundrang<br />
bongok a dugo'; tu'ob<br />
bongsang a raga bohkayèe<br />
bongsor n reupö'<br />
bonjol a glutöh; bungkö'; meucungkèh<br />
bonjor n kuta<br />
bonsai n ba' kayèe nyangka geupeukrè<br />
bontak a meukumbob<br />
bonto (h) a layèe<br />
bontot a tulöt; ulöt<br />
bonus n meunayeuediluwaupahsibagoehadiyal<br />
bonyok a leubah; linyhè; linyè<br />
bonyor a buyo; beuyo<br />
bopeng n pro' peulawa
INDONESIA A C E H<br />
bopo(k) a cak 1. leula'; 2. meuyö-yö<br />
bopong v mem — pangkèe<br />
b o r n<br />
°o; bhoe; — bafi/bhoebatèe; mengebor<br />
— bhoe; peuruhung<br />
*> ora<br />
n sijeunèh angèn seu'uem<br />
borak n bura'<br />
boraks n peuja<br />
1. borang n ranjo<br />
2. borang n keureutaih soh jeued tatuléh peue nyang<br />
talakèe atawa tabré keuteurangan saboh-saboh<br />
bhaih<br />
b o r c<br />
'<br />
n<br />
beuneueng meuih seunulam<br />
border n ceue; garéh seumpadan<br />
bordes n reunyeuen é' geuritanapui<br />
1<br />
- b o s n<br />
2<br />
'<br />
b o r d i l n<br />
rumoh panyang; rumoh biduen<br />
bordir n sulam<br />
bordu n simpi jalö<br />
b o r e h n<br />
ca/c1.boroh;angkèe; 2. ureueng nyang<br />
tanggöng utang ureueng la'en<br />
borek n pro'<br />
borgol n blangku;blaku;blangköng;blo';neunoh;<br />
pasöng<br />
boring v gla'; jla'<br />
b o r o k<br />
n 1. cabo'; 2. /r/' ayéb<br />
borong v bandum; mandum; mem —bloe mandum<br />
b o r o s a<br />
rukheue;rukeue;rampueh;peue'-peue';<br />
tiróh; pupöt<br />
bortel n boh mula kunèng<br />
(h)awihrayameu'asoebungköih-bungköih<br />
ubit<br />
b o s n t Q<br />
ké; pumimpin; nyang matgayam<br />
b o s a n a<br />
hana gala' Ié; gla'; jla'; leugeue; lan<br />
boseta n raga atawa peutoe ubit<br />
bosman n ureueng nyang uröh peukakaih ba'<br />
kapai<br />
121
122<br />
INDONESIA A C E H<br />
bosor a mböih; beusöt<br />
botak a buköng; sulaih; sulah; lapang; loih;<br />
hana bulèe; paleuëng<br />
botang n boh bajèe<br />
boto n dhiet; ceudaih<br />
botoh n 1. tukang saböng mano'; 2. simeujudi;<br />
3. ureueng publa (dongteungoh)<br />
botok n payéh eungköt<br />
botani n cabeueng éleumèe hayat<br />
botol n seurahi; plö'; — berleher panjang palang;<br />
pembuka tutup botol sikröp<br />
bowo a cara bayeue jeunamèe ngon bui padumpadum<br />
boh; 2. adat<br />
1. boya n lampöng tanda lam la'öt<br />
2. boya a crébré<br />
boyak a 1. (baköng) tabeue; 2. gla'; hana gala';<br />
3. bangkröt; reumo'; meudeuda'; leula'<br />
boyas a raya pruet; bu'ieng<br />
boyong v minah; (pinah) rayueng bandum asoe<br />
rumoh<br />
bozah ara' niba bohglém<br />
bradikari n cara meudhab-dhab deunyot jantöng<br />
jitrön<br />
brahmi n nan harah India jameun<br />
braile n haraih atawa tulésan keu ureueng buta<br />
brangas v reujang beungèh; curi'en; ceukén<br />
brangus n jeurabat jumoh asèe<br />
brangkar n usöngan ureueng sakét<br />
brangkas n lamari keubah pèng atawa dabeueh<br />
nyang meuh'ai yum<br />
branwir n moto peulön apui (tumutöng)<br />
brede! v mem — larang teubiet surathaba<br />
breksi n batèejeued meususön meukeupéngkeupéng<br />
brem n 1. peunajöh niba' breuèh leukat, rasa<br />
masam mamèh; 2. nan ara' Bali
INDONESIA A C E H<br />
b r e n n<br />
sijeunèh seunapang meusén<br />
brendi n ara' niba' boh anggöi; supi<br />
b r e v e t n 1<br />
- ^nda (surat) keu ureueng nyang<br />
ahli lam saboh-saboh bhaih atawa lakab;<br />
2. ijadah ureueng peulayeu kapai<br />
b n t m<br />
9 n<br />
t e u r e u b a<br />
ng; 3. surat idin; 4. akeuta<br />
peutunyo' singkat cara lésan sabohsaboh<br />
hai (buet); ta'limat<br />
briket n bata peutetsagoe<br />
b r i l i a n<br />
a 1. that ceureubi; hibat<br />
briozsa n sijeunèh siseu'<br />
brokat n dareuba'; sundusén<br />
broker n mugè<br />
bromocorah n ureueng nyang kayèm that röh ba'<br />
pubuet jahat; peunjahat nyang udép<br />
cara biyasa lam macarakat, tapi ba'<br />
saboh-saboh watèe jipubuet jahat<br />
bronkhitis n luka ba' marèh (reukueng)<br />
b r o s n<br />
ayeuem dada niba' pira' atawa meuih;<br />
sijeunèh seurapi (srapi); keureusang<br />
brosur n buku keuteurangan singkat bhaih sabohsaboh<br />
éhwai<br />
b r u n a<br />
' P teunaman meupeureudèe, sulu ngon<br />
kreueh, manyang 4-5 mètè keu kayèe<br />
tungkat<br />
b r u t a l a<br />
cak geueh; jeuheut; jheut<br />
b r u t o n b r a<br />
t kuto; wasé nyang gohlom neukoh<br />
ngon ha'-ha' nyang la'én<br />
brutu n pringkheut<br />
b u<br />
n ma'<br />
bua — tanah siwatanohnyangwajébbayeueléureueng"<br />
nyang meugoe lam gampöng gob<br />
b u a h n<br />
1. boh kayèe; 2. seuneubut ba'<br />
mubileueng; 3. puko'; 4. hasé; wasé;<br />
— atap boh jö'; — beraksa boh cèng<br />
123
INDONESIA A C E H<br />
jameun; --- berembang 1. boh<br />
beureumbang; 2. no' ba' pucö' tihang;<br />
— betis boh beutéh; — bibir (— mulut;<br />
— tutur jeued keu haba gob); — cakap<br />
marit; narit; — catur aneu' catö; —<br />
cong/f/a/raneu' rimbang; — dacing boh<br />
céng; — dada dè'; tè'; mi'; abin; —<br />
dam aneu' dameuni^— hati ureueng<br />
neugaséh; — hidupboh banlami teupèt<br />
atawa banrhöt ba' ba'; — kacapuri gueb;<br />
— kalam tulésan; — kaleng boh lam<br />
plö' (kalèng); — keras boh keumiroe<br />
(krèh); — keringbob nyangka geupeuthö<br />
(teu'adèe); — lengan boh sapai; —<br />
mata aneu' mata; ureueng neugaséh;<br />
— mimpi bungong lumpoe; — mulut<br />
kajeued keu haba gob; — pantat boh<br />
punggöng; kitöng; — pelir aneu' krèh;<br />
— pembicaraan puko' haba (narit); -<br />
-- perut sikawöm aneu' cuco; — pikiran<br />
akai; — pinggang boh keu'ieng; —<br />
polongan boh teuplah duwa (sibansa<br />
kacang); — sabun boh sabön; — sulung<br />
boh phön; — tangan 1. wasé ba'buet;<br />
2. peuneuba;cindramata; (bentuktulis)<br />
kheuet — t/nd/'dadu; — an boh kayèe;<br />
ber — muboh; mem — kan bri wasé;<br />
muwasé; an 1. boh teunirèe; 2.<br />
boh kayèe; ulat/cacing buah-buahan<br />
seumar'è<br />
buai v ayön; ber — (ter ) meuayön-ayön;<br />
meuthi'-thi'; mem — 1. ayön; yo'-yo';<br />
3. ki peulalè; ter — meu'ayön<br />
1. buak v buha'; burat; bureue; brakah<br />
2. buak v bura; buron; burèn<br />
124
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. bual n (air mendidih) ju; buboih; meudo'-do'<br />
2. bual n cèm;buha';reupun;reunta';ruhè;rantam;<br />
reuntam; ta'reudö'; tukang—pang kaca';<br />
membiva/pohcakra; pohreunta'; teuböng<br />
buana n donya; bumoe; nanggroe<br />
1. buang v böih; tie'; Ihom; Ihut; haling; halin; salin;<br />
saling; — air ceurét; — air besar töh<br />
è'; — air darah biyöh; — kecil töh'ie';<br />
— sirih putöh dönya akhérat; mem -<br />
--1. boih; peue'; — a/cs/'peuhibat-hibat<br />
droe; — anak pubiyeuè aneu'; hana<br />
pöh keu aneu'; — angin geuntöt; -<br />
— arang dimuka peugadoh ayéb;<br />
baka meula'én atawa pumalèe bie'; -<br />
-- belakang plueng; hana pöh keu buet;<br />
— bini meucré; — ha/af töh è'; — nam/7<br />
seulaböh; — n/dup boih droe; lanténg;<br />
— ingus h'ieh ie idöng; — lambai<br />
meulambèe; — langkah 1. ja'; plueng;<br />
2. kilè'; — lelah (letih) piyöh hè'; --<br />
— ludah narit hana meuguna; — malu<br />
1. peugadoh 'ayéb; 2. balahdam;<br />
-- mara (pandang) kalon; ngieng; —<br />
muka 1. paléng; 2. hana gala'; 3. hanapöh;<br />
— mulut marit hana jeulaih crah;<br />
— nama peureuloh (pubrö') nan; —<br />
nyawa 1. maté; 2. pohdroe; — penat<br />
piyöh hè'; — sialpeulheuh ka'öi; sipat<br />
peucilaka gob; — tanganpoh linggang;<br />
buka langkah; — tembakan; timba';<br />
pasang beudé; pubeudé; — tempo (waktu)<br />
peuhabéh watèe; — tingkah meusaluen;<br />
--- undi lötré; — utang tula' utang<br />
(meunayeue) ateueh kawöm; mem —<br />
sauh laböh; mem — kan boih; mom;<br />
125
INDONESIA A C E H<br />
lanténg; pupinah; ter — teuboh; teuboih<br />
2. buang n h'ueng; h'ong; glawa<br />
buar a rampueh; rukheue<br />
buari n sie balu<br />
buas a bueh; juwah; kleuet<br />
1. buat v cak peugèt; pubuet; ber — peugèt;<br />
pubuet; per --- an peurebuetan;<br />
preubuetan; ber — dengan sengaja ko;<br />
sakeue; meusaja; ber — seolah-olah<br />
pura; --- cendol pubuèt nyang hana<br />
patöt; — gawe mumukah; meudina; -<br />
an nyang neupeugèt-peugèt;<br />
peuleusu; buet muwayang; keu wayang;<br />
mem — peugèt; peugot; ngui; rintah;<br />
keu sabab, jeued keu sabab; ter —<br />
neupeugèt niba'; — an peuneugèt; ber<br />
— sesuatu tanpa arah (tujuan) rabo'<br />
to'; lo'-lo' (tanpa dipikirkan sebelumnya);<br />
berbuat banyak dalam hal ... kuwat<br />
2. buat n berbuat seolah-olah larah<br />
3. buat p keu<br />
buaya n 1. buya; 2. geutieb seungka jalö; --<br />
- ureueng jahat, gala' meu ('èn) inong;<br />
—jolong-jolongbuya meujumoh panyang<br />
tincu (cincu); — katak buya canggue';<br />
--- pandan buya siseu'; --- tembaga<br />
buya teumaga; --- buaya keunaleuéng<br />
tihang ba'lunah prahö; mem — i teumipèe;<br />
teumaki<br />
126<br />
bubar v 1.meusipreu';2.seuleusoe;3.seuleusoe<br />
buet (keureuja); 4. töp<br />
bubo n barah cica' ba'uram pha; biréng lam<br />
geutie'<br />
bubu n bubèe;brieueng;beulutöng;seulambèe;
INDONESIA A C E H<br />
— kecil (gabus) suro; lehër — jab<br />
bubuh v mem — böh; tamah; silap<br />
1. bubuk n bubö'<br />
2. bubuk n seureubö'; bubö'; — an abö'<br />
3. bubuk n reuböih<br />
1. bubul n cumuet ba'tumèt ureueng atawa ba'gukèe<br />
guda,<br />
2. bubu/ v böi; cob; tampai<br />
3. bubul v mue; meubrui-brui<br />
bubun (bubun-bubun) n pupö'; eumböt-eumböt (mbötmböt)<br />
1. bubung a meupépé; meulimpah<br />
2. bubung (bubungan) n due'; tampöng; penutup bubungan<br />
japhan; membubungbuböih; meukeupöi;<br />
membubungkan (memperbubungkan)<br />
taraki<br />
bubur n kanji (dari tepung beras); kuwah tuhèh<br />
(kolak);cagru'(bercampurbuah-buahan);<br />
— encer (sejenis bubur ayam) subè<br />
1. bubus v mem buböih<br />
2. bubus n --- tumbang meukawén lam kawöm<br />
droe-keudroe<br />
1. bubut (bubutan)n taloe linggang<br />
2. bubut (bubutan)n peukakaih laré' beusoe' atawa kayèe<br />
3. bubut (butbut) n cicém göt-göt<br />
4. bubut v böt; caböt; löt; Iheueb<br />
bucu n sagoe; ujöng; singkè<br />
budak n aneu'; aneu' miet; 2. buda'; lamiet;<br />
beudeuga; abeudi; — wanita (gundik)<br />
aneu' jeumpa<br />
budaya n tamadön<br />
budek a cak klo; tuloe<br />
budi n budho; budoe<br />
budian n ureueng gampöng nyangna lampöih<br />
hana biang<br />
127
128<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
budiman h ureueng mubudi, carong ngon 'aréh<br />
budu n eungköt peuda; jrue' eungköt<br />
buduk n budö'<br />
budur v ter — teusuet; mupisèt<br />
bueng n bueng<br />
bufet n bupèt<br />
bugar a sihat<br />
bugenfil n sibansa ba'bungong keureutah<br />
bugil a (teu) Ihön bulat<br />
buhuk n cugong<br />
buhul n neukue<br />
1. bui n glab<br />
2. bui n lampöng<br />
buih n kuboih; meunta<br />
buil n nan ba'kayèe<br />
bujal a bujai<br />
1. bujang n aneu' agam kabalèh gohlom meukawén;<br />
2. aneu' inong katö' had meukawén;<br />
3. aneu' agam buda'; 4. gohlom<br />
meukawén; 5. balèe; 6. ureueng nyang<br />
neugaji; 7. kas nab; bröt; — andon<br />
aneu' geuco' hana mupat (meusoê) po<br />
bie' nyang jikeureuja ba' ureueng chi'<br />
seubut; talang agam hana purumoh;<br />
balèe.hana aneu'<br />
bujangga n ureueng carong; ureueng meutapa; ahli<br />
keumarang; peunita (panita)<br />
bujet n urösanbeulanjatamongbeulanjateubiet<br />
1. bujuk n bujö'; baloe; galöng; payu; padan. siboe;<br />
ung; mem — sambil meminta sesuatu<br />
meurisèh-risèh<br />
2. bujuk n eungköt haruwan<br />
bujur n 1/2. buju; 3. linteueng; — sang/carpeuet<br />
sagoetimang; — s/r/nbuju ön meuculuet;<br />
— telor buntho' boh mano'; mem -
INDONESIA A C E H<br />
— sipanyang; 2. meubuju; di — kan<br />
penyakit maté kulusa peunyakét; ter<br />
— teutie'; teunyue<br />
bujut a meuc'uet - c'uet<br />
buk, mengebuk v cak peusan teumpat<br />
buka v 1. jara'; antara; luwah; 2. ca/chah; peuhah;<br />
teuhah; 3. watèe meukat (keureuja);<br />
4. buka puwasa; mem — 1. peuhah;<br />
hana teutöp; löp; salöb; 2. suet; 3. böt;<br />
4. leueng; 5. ploh; ploih; ploeh; 6. cah;<br />
7. bri; bré; 8. puphön; 9. peuhah; 10.<br />
peugah; peuleumah; ter — lapang; -<br />
-- faal keumalon; — jalan 1. puga rèt;<br />
2. bré rèt; — kata puphön marit; —<br />
gulungan urut; — hutan (kebun) puga<br />
seuneubö'; — mafaeu; kalon; — mulut<br />
marit; — negeri puga nanggroe; —<br />
tanah puga lampöh; — telinga deungo;<br />
leungo beygèt; — warna peuleumah<br />
cura'; terbuka (tidakterhalang)\ampa\h;<br />
lamang<br />
bukan p (menidakkan) 1. kon; bukon; la'én; 2.(kata<br />
afektif) konnyoe; 3. lancöng; --- buatan<br />
(— kepalang, — main) konwayang;<br />
bukan-bukan moseutahé; bukankah<br />
(bukantah) peukon; konka; lagoe; se<br />
— sipakat; sapeukheun; kalau bukan<br />
itu meukon nyan; sekali-kali — bukon;<br />
kon; yang nyang kon-kon; —<br />
hal yang biasa kon bubarang; kon barangbarang<br />
bukau n palöh; jeureulöng<br />
buket n bungong keunarang<br />
bukit n bukét; cot; göh; — kecil pusu; busu;<br />
per — an matang; — pasir di muara<br />
129
130<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sungai atau dilaut busöng; pusöng<br />
buklet n buku ubeuet meu'asoe peutunyo'<br />
bukti n tanda; ca'si; dansurat keuteurangan<br />
peusahèh sidroe-droe ureueng;<br />
membuktikan meudeului; (syarat<br />
pembuktian tindak pidana adat Aceh<br />
keterangan dan tingkah laku tersangka<br />
yat; kinayat; alibi peunyabét; benda<br />
yang digunakan atau sasaran haleuemeue)<br />
buku n --- dagong böb; bö'<br />
buku n atöt; tampang; seundi<br />
bukung a hana meu'iku; ö'paneu'; buköng<br />
bukur n ca'<br />
bukut v mem— 1. töp; bungköih; 2. /c/peusom;<br />
pem — seunalöb<br />
bulai n gapi; jagat; landè<br />
bulak n bulakan ie mupanca<br />
bulalai n blalè; bralè<br />
bulan n 1. buleuen (di langèt); karna 2. watèe<br />
uroebuleuen; masa; — Januari'keunong<br />
23; — pebruari keunong 21; — maret<br />
keunong 19; — April keunong 19; -<br />
-- April keunong 17; — Mei keunong<br />
15; — Jun/keunong 13; — Ju//'keunong<br />
11; — Agustus keunong 9; — September<br />
keunong 7; — Oktober keunong 5; -<br />
-- Nopember keunong 3; — Desember<br />
keunong 1; — Muharam Asan Usén/<br />
Acura; — safar Sapha; --- Rabiul awal<br />
Mo'löd Awai; — rabiul akhir Mo'löd<br />
Teungoh; Adoe Mo'löd; Jamadil awal<br />
Mo'löd Akhé(seuneulheueh); — jamadil<br />
afchtrKhanuri boh kayèe; — ra/abKhanuri<br />
Apam; — syakban Khanuri Bu; —
INDONESIA A C E H<br />
ramadhan Puwasa; — syawa/Uroe Raya;<br />
— zulkaedah Meu'apét; — zulhijjah<br />
Haji; anjeued keu teunakat (takat);<br />
sikèp; ber meubuleuen-buleuen;<br />
— sehari buleuen siuroe; — penuh<br />
buleuen peuetblaih; — terang (terang<br />
bulan) buleuen peungeuih; gerhana -<br />
-- gurana; --- kesiangan 1. buleuen<br />
nyang leumah cot uroe; ki pucat pasi;<br />
— madu ki watèe banmeukawén; --<br />
— mati seupöt buleuen; gelang-gelang<br />
— kandang (kundang) buleuen; — lalu<br />
buleuen nyangka Iheueh; — depan<br />
buleuen leumah<br />
1. bulang n 1. sijeunèh tangkulö'; 2. ayeuem ulèe;<br />
3. taloe ikat susöh mano'<br />
2. bulang n bungong keureutaih<br />
bulangan n blangan; plangan; rangkiléh (ranggiléh)<br />
bulang-baling n sisuwé; suwé<br />
bular a jagat mata<br />
bulat a 1. bunta; 2. buntho'; 3. bulat peunoh;<br />
4. bandum; 5. sipakat; — fambunbut'ong;<br />
mem — kan buliet<br />
bulau n deunda adat keu ureueng baplueng<br />
inong<br />
bulbul n nan cicém nanggroe Peureusi; böi-böi<br />
buldan n pusat nanggroe<br />
buldog n sijeunèh asèe plisi<br />
buldoser n meusén giléng<br />
buleng n kribueng trieng<br />
buletin n sijeunèh surat haba<br />
bulevar n jalan raya, wie uneuen muba' kayèe<br />
rindang<br />
bulgur n sijeunèh gandöm<br />
bulian n kayèe beusoe<br />
131
INDONESIA A C E H<br />
buli-buli n srahi; guci ubit<br />
bulir n canè'; --- bunga mu<br />
bulsak n kasö; kansö<br />
bulu n bulèe; reuböng; ber — mubulèe; mem<br />
— i; lueh (löt); bulu domba seueh<br />
bulu-bulu n nan ba'kayèe<br />
bulug a balèh<br />
buluh n bulöh; igeueh; beutöng; beutöm; buluh<br />
runcing untuk pagar benteng harö'-harö'<br />
buluk a kuto; meukulat<br />
bulur a bulö; deue' that-that; lapa; lapeue<br />
1. bulus . a 1. buköng; 2. malé; eue; 3. papa<br />
2. bulus a lulöih; akal — akai surang-suréng<br />
3. bulus n banèng<br />
balus-balus n nan eungköt<br />
bum n palang ba' bhöm; duwaneu<br />
bumantara n andara; adara<br />
bumban n bungong keunarang keu ayeuem ulèe<br />
bumbu n aweueh; mem — i 1. peu'aweueh; 2.<br />
ki pubungong haba<br />
1. bumbun a rimbön; rindang<br />
2. bumbun n jambö meuluem<br />
3. bumbun n phui (pui) padé; cot; membumbun ung;<br />
tamon; tamba'; lamba'<br />
bumbung n pacö' trieng<br />
bumerang n geulawa nyang meugisa, jiriwang klayi<br />
watèe hana keunong<br />
bumi n bumoe; — istana tanoh ie; bola bumi<br />
pala'<br />
bumi hangus, mem — — kan töt kuta meuleula'<br />
bumiputera n aneu' nanggroe; asoe nanggroe<br />
bumi rata, mem kan peu(hancö)rata<br />
bumper n 1. beunteueng beusoe ba' keue atawa<br />
liköt moto; 2. simpi beusoe ba' kapai<br />
(peurahö)<br />
132
INDONESIA A C E H<br />
bumpet a 1. 'èt; paneu'; 2. doe<br />
bumping n hana rata; (tanoh) meugeulumbang<br />
bun n ceurana; crana<br />
buna n nan eungköt la'öt<br />
bunbunan n eumböt-mböt; pupö'<br />
buncah a kalöt<br />
buncak n teunumpö' atawa cot (göh)<br />
buncang a 1. meugo'-go'; yang; 2. bla<br />
buncis n sijeunèh boh reuteue'<br />
1. buncit a 1. raya pruet; bu'ieng; 2. kas bunténg<br />
2. buncit (buncitan) a keuneulheueh that; tulöt<br />
bundak a kacho; kalöt; karu<br />
1. bundar a bunta; buju; buntho'<br />
2. bundar (bunder)n sikat peugléh bajèe<br />
bundas a meucuréh; keumong ie<br />
1. bundel a beureukah; breukah; bundè<br />
2. bundel n neuk'ue; buhöl<br />
bunduk n léplap<br />
bundung n cugong ba'leumo atawa keubeue<br />
bun
134<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bungalo n rumoh teumpat ureueng éstirahat daro'<br />
gunong<br />
bungar a bungaranbohphön-phönthat(ulèekawan)<br />
bungkal n bungkai; ca'; boh cèng<br />
bungkam a seungab (hana marit); mem— 1. thueb<br />
(töp) babah; 2. peugadoh bunyoe;<br />
peuseungab; peu'iem<br />
bungkang a teutie';teulienteueng; — bangking\euï\ë<br />
saboh sapat; meuteut-tareut<br />
bungkas a meubanchöt<br />
bungker n kurö-kurö'; teumpat keubah minyeu'<br />
ba'kapai<br />
bungkil n keureumeuih<br />
bungking a meulungkob; meugom; meukhöb<br />
bungkuk a bungkö'; ceuko'; (karena usia tua)<br />
rungkho'; rungko'; — sabut bungkö'<br />
tapèh; — udangbungkö' udeueng; mem<br />
— nueb; lui; mem — kan reunggöt;<br />
leugöt; leunggöt; göt; membungkuk<br />
(pantat lebih tinggi dari kepala) pingkui<br />
bungkul n (ulèe) uram tungkat; go payöng<br />
bungkus n bungköih; meunalöt; salöb; --- an<br />
buhgköih; balöt; — an (h)awaih — an<br />
nasi dari daun pisang kulah; patèe;<br />
mem — bingkèh; palöt; punjöt; pem<br />
— seunalöb<br />
bunglai n muglé; saya; ukheue nyang jeued keu<br />
ubat; akan<br />
bunglon n 1. sibansa taröng (sarong); 2. /«'ureueng<br />
nyang pikéran upa'-apé'; sabé mita piha'<br />
nyang meulaba (seulamat)<br />
bungsil a puti' u<br />
bungsu a tulöt;tutuen;tuntuen; wak/mak — ma'löt;<br />
polöt<br />
bungur n bungo<br />
bun/ n nan ba' kayèe<br />
bunian n orang — (orang kerdil di pedalaman)<br />
jeureunang
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bunyai n rumboe; rumoe<br />
buntak a but'ong<br />
1. buntal a keumong; bu'ieng<br />
2. buntal (ikan) a eungköt beukum<br />
1. buntang a teublie<br />
2. buntang n bangké<br />
3. buntang n peukakaih teupeuen<br />
buntar a buntho'<br />
buntat n gapu jeued<br />
buntet a doe; meutueb<br />
buntil n payéh eungköt<br />
bunting a mumèe; hamèe; tiyeuen; meutiyeuen;<br />
pruet ceudieng; bunténg; mubadan;<br />
ulu; raya pruet<br />
buntu a doe; meutueb; puntöng<br />
buntung a 1. putöh; buntöng; puntöng; 2. ca/crugoe;<br />
bala<br />
buntut n 1. iku; 2. seuneulheueh; mem —7'amie'<br />
bunuh v membunuh 1. poh; pumaté; poh maté;<br />
puphana (pana, pahna); bunoh; 2.<br />
lin; plön; thueb; — diri poh droe<br />
bunut n ba'bunot; peunaga<br />
bunyi n 1. bunyoe; su; suwara; 2. asoe (surat);<br />
berbunyi (meletus) löb; löt<br />
bunyi v som; meusom<br />
bupala n raja<br />
bura n seumbö; prueh; pr'ieh<br />
burai v ber — meu'urè; meun'urè; meutabu;<br />
meuhambö<br />
burakah a ugoh; mböng<br />
1. buram n ancang-ancang gamba atawa tulésan<br />
(surat)<br />
2. buram a reudè; hana peungeuh<br />
1. buras n pohbeuraukah<br />
2. bt/ras n bu Ihèesagoe<br />
135
INDONESIA A C E H<br />
3. buras v sampöih; peugléh<br />
4. buras n paké; peukara nyang manduwa piha'<br />
hana meunang<br />
5. buras n peunyakét kulét (plang)<br />
burat (— sari, — wangi) n beuda' param<br />
burayak n aneu' eungköt bancèh<br />
burdah n jubah niba' bulèe bubiri<br />
burdah n sijeunèh rabana<br />
bureng a reudè; reudom<br />
burga n ija töp ulèe<br />
burhan n tanda-tanda nyang nyata<br />
burik a pro'; buré'<br />
1. burit n leubö; dubö; membur/fpajöh punggöng;<br />
buritan iku (liköt) kapai (prahö); ruang<br />
antara buritan dengan haluan carue';<br />
papan segi empat diburitan langgisan;<br />
balok melintang pada buritan tempat<br />
ikat kemudi tukoh<br />
2. burit n seupöt watèe<br />
buron n ureueng plueng; ureueng geumita atawa<br />
geupeucro' Ié plisi<br />
bursa n teumpat bloe publoe surat-surat nyang<br />
meuyum lam meuniyaga<br />
buru v peucro'; paröh; rada'; tiyeueb; ber -<br />
-- rusa meurusa; humeui rusa; mem<br />
--- peucro' lét; paröh; pagab, tham,<br />
kiweue; — waktukaraX, --- se/amaf mita<br />
seulamat; mem kan peubagah;<br />
ter griet; ladong; seureugab;<br />
seurigab; sirigab; srigab; rigab; buruan<br />
nyang geumita<br />
buruh n ureueng keureuja<br />
1. buruk a 1. brö'; pindoe; rè' (tentangwajah, sikap,<br />
laku); theue'; 2. jeuheut; apeurét; --<br />
- akhlak bisoè; — mulut narit gasa;<br />
136
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
— perut Ie pajöh bu; — pinta hana<br />
bagi; — sang/ra salah trimong; — selera<br />
lubha; — siku hana balaih budi; ber<br />
meuseuliséh; — muka hana marit;<br />
cön (beungèh); mem — jeued keubrö';<br />
memburuk-burukkan seseorang kadah;<br />
kadaih; peukadah; memburuk-burukkan<br />
diri sendiri peurè' droè<br />
2. buruk (burukan)n tanoh soh, jeued ngui, hana payah idin<br />
nyang po<br />
burung n cicém; pa'si; — ayam-ayam keudidi -<br />
-- buaya dhö'; — caba/'tulö mirah ulèe;<br />
— gagak geureudhö'; tampi; — hantu<br />
besarkeututö'; to'-to' keutampi; jampö';<br />
— tö' keutampi; — jadi-jadian (hantu)<br />
sareue'; sawa; kua'-kua'; --- hutan<br />
beureugom; — ayam-ayamWè; meunom;<br />
— besar kepala beureukie'; — layanglayang<br />
cama; — murai cémpala; —<br />
pemakan pad/'piti; — malam penyebar<br />
penyakit atau pemberitahu bahaya<br />
(pencuri dan lain-lain) sareue'<br />
burut n buröt<br />
bus n moto böih<br />
1. busa n kuböh<br />
2. busa n sibansa gapeuh kasö<br />
3. busa v membt/sa1.pröh;seumbö;2.meuh'euhmeuh'euh<br />
busana n peukayan<br />
busi n neuk'uet<br />
busik a meusisé kulét<br />
busuk a 1. kh'ieng; kh'èb; kh'ob; phong; 2. brö';<br />
jeuheuet; — hati brö' até; ku'èh; —<br />
dan lembik (kueh) sr'ob; setengah -<br />
— lambangan<br />
137
INDONESIA A C E H<br />
1. busung a 1. busöng; pusöng; 2. cot; peunoh;<br />
penyakit — ringan badom; 3. pusöng<br />
2. busung n ön'ue muda; ön pucö'<br />
1. busur n busu; gando; paniyah<br />
2. busur n ha' milé' ateueh tanoh lampöh kupi di<br />
Jawa Timu<br />
busut n pusu; busu<br />
buta • n nan ra'sasa<br />
butala n bumoe; tanoh<br />
butana n gaih minyeu' tanoh<br />
butang n boh bajèe<br />
butarepan a (lakoe binoe) ceumuru<br />
butbut n buböt<br />
butek a keudoe<br />
butik n keudè peukayan ureueng inong<br />
butir n ca'; buliet; aneu' (neu')<br />
1. butuh v membutuhkan peureulèe that<br />
2. butuh v kas boh; butöh<br />
butul n butulan mböh; beusöt<br />
butut a rusa' reuloh; reulé<br />
buwuh n pèng atawa dabeueh peuneuba jamèe<br />
ba'khanuri; teumeuntue'<br />
buya n yah; ayah<br />
buyar v 1. rh'ab; sr'ab; 2. meusipreu'; bra; brè<br />
1. buyung n tayeuen; kuntuyöng; buyöng<br />
2. buyung n gam; agam<br />
buyur n mem — sibu<br />
buyut n 1. ma' niba' nè'; 2. aneu'; 3. teumpat<br />
keuramat<br />
byarpet v (lampu) lön lön hu (meuklab-meukléb)<br />
138
c<br />
INDONESIA A C E H<br />
C, c n haraih keulhèe; tandajeumeulahsireutöh<br />
angka Röm<br />
Ca tanda Kalsium<br />
caba a cadoe<br />
cabai n capli; campli; — raiv/rcapli ubeuet (Cina);<br />
— rotan capli awé; — kering capli<br />
Kléng )- thö)<br />
cabak n sijeunèh cicém ujeuen<br />
cabak a teuprie'; teucrie'; meukuya'<br />
cabang n cabeueng; cadeuen; dheuen; ranténg;<br />
simpang; kayu ber — (seperti garpu)<br />
japheue'; gapheue'; geunapheue'<br />
cabar a 1. hana mujarab; hana rasi; 2. tabeue;<br />
3. lingah; 4. rampueh; — hati jiteuka<br />
geusun<br />
cabau n klo'; garö<br />
cabik a teucrie'; teuprie'; pipèt; pipot; — arang<br />
ki geumeuréb<br />
cabir a beukah; meukuwa'<br />
cabo n biduen; sundai<br />
cabuh a kacho; karu; rusöh;caböi; cawöi;ceuböi<br />
1. cabuk n cabo'<br />
2. cabuk n sijeunèh eungköt la'öt<br />
3. cabuk n mangköng rhaih jaroe<br />
4. cabuk n keureumeuih<br />
cabul a keuji;jahé;ceue';cheue';dakhat;dukhat;<br />
co'-ceue'; bercabul 1. pubuet jahé; 2.<br />
• cak meujangkét<br />
1. cabur a kecaburan karu; rusöh; cawöi<br />
cabut v bercabut 1'. böt; caböt;lhoh;lhut;sintha';<br />
löt; calöt; Iheueb; lueh; (untuk bulu);<br />
ureueh; 2. hunoih; mencabut<br />
139
INDONESIA A C E H<br />
(mengeluarkan) palam<br />
caca n (ön) gulèe meukuwah cuka<br />
1. cacah v bercacah caleuet; paleuet<br />
2. cacah n mencacah cang; cayéng<br />
3. cacah n ureueng meutani nyang teutap jeued<br />
wareuga gampöng<br />
4. cacah n bileueng; jeumeulah<br />
cacah jiwa 1. bileueng jeumeulah ureueng nyang due'<br />
ba' sboh teumpat; 2. dapeuta jeumeulah<br />
peundudö'<br />
1. cacak n cacang; ca'cang; cot; teuglong<br />
2. cacak v mencacak 1. cut'iet; paca'; 2. cue;<br />
Ihue'<br />
cacap n ie ba'pisang atawa leundé ön lidah buya<br />
pubasoe ö'<br />
1. cacar n (penya/f/rjplawa; plaweue; — a/rplawa<br />
kaca (gaca); bekas luka — pro'; vaksinasi<br />
cacar curéh plawa<br />
2. cacar a caca; c'èh-c'oh<br />
cacat n cacat; ceupa; cupa; hit; (kekurangan)<br />
kureueng sampöreuna; (mara pisau)<br />
rigét; cumèh; tiada cacat sahèh; fanpa<br />
cacat salém<br />
cacau a 1. caca; 2. sroe-broe; 3. bingong 4.<br />
si'at-at meukawén; 5. sublè; subra<br />
1. caci n ceula; ceureuca<br />
2. caci n alat gulöng layeue<br />
caciber n nan cicém<br />
cac/7 a cut that; c'è'; drah; bilah; manya'<br />
caci maki n caröt; seurapa; seueb; teuna'<br />
cacing n glang; pleuen; preuen; (dalam buahbuahan);<br />
seumar'è; — dalam tiang<br />
seumilö'; cacing untuk memancing ikan<br />
pupr'ot<br />
1. cadai v meuseunda; muwayang<br />
140
INDONESIA A C E H<br />
2. cadai n ija basahan<br />
1. cadang v bercadang; meusaja; mencadangkan<br />
keubah keu uroesinggoh; mita geunantoe;<br />
anjöran; peuseudiya; cadangan<br />
keuneubah<br />
2. cadang n beuneuri ureuengchi' lintö<br />
cadar n 1. beureugho'; beureugo'; cada;<br />
keuluböng; kluböng; 2. ija töp mija<br />
(mèh); sipré<br />
cadas n lapéh tanoh nyang krang; batèe jeued<br />
niba' anoe atawa tanoh nyangka da'<br />
cadet a tilö<br />
cadik n (teunimang jalö) ceudé'; leulayan;<br />
neulayan<br />
cadok a sapu; rabön<br />
caduk v mencaduk ceunggo'<br />
cadung v bercadung (mencadung) timoh<br />
caeng n = 200 geucai padé<br />
cagak n 1. caga'; 2. tihang lastéb, talipun (dsb)<br />
atawa seunapan meusén (dsb); 3. ki<br />
tukongan; sukongan; simpang jalan<br />
1- cagar n 1.gala;geunala;2.cinggr'am;ceunggr'am<br />
2. cagar n uteuen larangankeuteumpatpeulindöng<br />
teunaman atawa hiweuèn<br />
cagu(h) n cong<br />
cagun v mencagun teubiet; deuih; deuh<br />
cagut v mencagut coh; pathue'<br />
cahar a è' cayé; ceuh'a; mencahar rhaih pruet;<br />
pencaharuba\ rhaih pruet; julab; aneu'<br />
peunyeuh'a; tumbuhan obat pencakar<br />
ön sanamaki (cinamaki)<br />
cahaya n caya; cahya; cuwaca; gilab; kilab<br />
bercahaya meucahya; caya;<br />
meuseureuloe; meubha'; meubla'; meublé;<br />
bercahaya (bersinar-sinar) tanda cahaya<br />
141
INDONESIA A C E H<br />
dilangit uréh<br />
cahi n adoe agam<br />
1. caing a teucrie'; teuprie'<br />
2. caing n =22 geucai padé<br />
cair a cayé; bubö; /c/buco; teuhah rasia; leumoh;<br />
reuda; meu'ubah; mencairkan peucayé<br />
cais n taloekang; keukang<br />
1. cak n su ureueng cicap makanan (cab-cab,<br />
cèb-cèb)<br />
2. cak n uköran leungköng, inong jaroe mupo'ngon<br />
inong jaroe, teununyo' mupo' ngon<br />
teununyo' jaroe wie ngon jaroe ureuen<br />
cak n sijeunèh tulö<br />
cakah a 1. timpeueng; timpheueng; 2. capang;<br />
capeueng; mencakah cak plueng<br />
meulangkah panyang-panyang<br />
cakak n Iho; meulho<br />
cakalang n eungköt surè raye'<br />
cakal bakal (cikal bakal) 1. ureueng nyang asaimula phön<br />
puga atawa peudongnanggroe/gampöng;<br />
2. éndatu<br />
cakalele n tari prang ureueng Ambön ngon Meunadu<br />
1. cakap a 1. sanggöp; 2. mah'è; 3. carong; 4.<br />
tari; peungeuroe; seureuloe; ajam; 5.<br />
dhiet; 6. cakab; 7. tang ke ueh; bercakab<br />
bhe; sanggöb; é'<br />
2. cakap n marit; narit; tutö; kheun; — angin burat;<br />
— besar buha'; — kosong bureue;<br />
bercakap marit; meututö; mencakapi<br />
teugo; sapa; mempercakapkan marit;<br />
tutö<br />
1. cakar n 1. gaki ngon gukèe mano', ité' atawa<br />
cicóm; 2. gukèe; canggèe; canggoe;<br />
3. paröt; 4. geunarö; r- ayam 1. gaki<br />
142
INDONESIA A C E H<br />
mano'; 2. /c/'brö'thattuléhsan; — bebek<br />
ba'sisijue'; — balar garöt maröt; --<br />
- besi catuih beusoe; seupét beusoe;<br />
mencakar geureum'euih; bercakarcakaran<br />
1. garö geumarö; 2. /c/meuklo'klo';<br />
keureulo'; mupaké3. ki prang tuléhsan<br />
lam surat haba; mencakar garö;<br />
kireueh; kikeueh; pencakar langit rumah<br />
lamböng po'langèt<br />
2. cakar n barang beukaih<br />
cakawari n éndatu<br />
cakela n rumoh panyang; rumoh kunèng<br />
1. cakep a cak 1. tari; canté'; ceudaih; 2. jroh;<br />
gèt; 3. dhiet<br />
2. cakep a ruguem sampoe mupo' ban duwa ujöng<br />
jaroe<br />
caki n cabeueng kawöm ureueng Lampöng<br />
cakiak n kawöh kayèe<br />
cako n tudöng sidadu<br />
cakra n ruda; cakra<br />
cakrabuana n ruda dönya<br />
cakram n piréng beusoe keu ulahraga<br />
cakrawala n cakrabala; cakrawala; gaki langèt; uphö';<br />
ki jeu'öh; ki pandang; atra keuneubah<br />
cakrawati n peumeurèntah; nyang mat pucö'nanggroe<br />
cakruk n geureudu jaga gampöng<br />
1. cakup v menca/o/p 1.jakhab;sawiet; (mencakupcakup)<br />
meujukhom-jukhom<br />
2. cakup . v mencakup 1. sawo'; tanggoe; 2. /r/'röh;<br />
peuröh<br />
1. cakus v mencakus cubeuet; cubét; cut'iet<br />
2. ca/ovs n kèh apui<br />
cal n ca/r sijeunèh ija sawa'<br />
calabikang n sijeunèh peunajöh; cucö<br />
1. calak a 1. bako ba' peugah haba; 2. teu'ajam-<br />
43 i 143
INDONESIA A C E H<br />
ajam; 3. beuleuté'<br />
2. calak a 1 .ceudaih; dhiet;2. meucaya; seureuloe<br />
3. calak n batèe meu'asah; asahan<br />
1. calang v mencalang\üem; tilé'; pencalangprahö<br />
(raya) luem musöh<br />
2. calang a löih; buköng; paleueng<br />
calar n meugareueh; meugaréh (guréh);<br />
meucuréh; meuparöt; leupeuet<br />
calecer n pancang atawa pato'ceue simeuntaran<br />
ateueh tanoh nyang bangeupuga<br />
caling n tarieng<br />
calit n teuboih; berpa//rkutomeulabödaweuet<br />
calo n mugè; car'o'<br />
calon n 1. ureueng nyang geutueng keu<br />
2. ureueng nyang geupurunoe ngon<br />
geupeukeumah keu saboh-saboh buet;<br />
3. ureueng nyang geu'usui beu jipiléh<br />
atawa jiangkat keu ....<br />
calui a cak gala' pajöh pèng suwab atawa<br />
teurimong balo<br />
1. caling n 1. pasu cröng ie niba' trieng; 2. tima<br />
ubeuet niba' trieng; 3. mangköng timah<br />
keu tadah geutah<br />
2. caling n tö'-tö' trieng<br />
cam v h'eut; h'ut; hawa; layin<br />
1. camar n cama; teuboh<br />
2. camar a geureuda; geuma<br />
camau n ba'kayèe ukheue jeued keu ubat<br />
peunyakét sabön ('ie' meudanoh)<br />
cambah n cambahan meugatib hana meujeunamèe<br />
cambang n bawö'; taloe tudöng<br />
cambuk n cambö';sambö';ceumeuti;seunuet men<br />
— seunuet; seupot;<br />
cambung n mangköng; camböng<br />
camca n camca; canca tè<br />
144
INDONESIA A C E H<br />
camil n camilan peunajöh ubeuet; dabeueh<br />
peukan<br />
campa n rimueng kuréng nyang bueh<br />
campah a tabeue; leugeue<br />
1. campak v rhom; srom; glawa; boih; seumpom;<br />
sreuet; ter — teusreuet<br />
2. campak n prueh<br />
campang n peunganyoh; dayöng<br />
campin a 1. tangkeueh; 2. carong; mah'è<br />
camping a campang — ruya-ruyo<br />
campuh a meutob-tob; meuta'-ta'<br />
campung v cah'èt; koh; reulé'<br />
campur v 1. jampu; adö'; meusaboh; lawo'; 2.<br />
meugampöi; 3. mupab; men — aduk<br />
runcang; campuran rampoe<br />
campur aduk a calom-malom; jampu lawo'; mencampur<br />
adukkan pudoe<br />
campur baur a jampu adö'; calam-malom; carö'bangè;<br />
meulawo' - lawo'; meukökeue; meuteuhtareueh;<br />
lumon; meulamon; meusoegumoe;<br />
meutapilot; soseue; popeue<br />
camuk n mencamuk 1. tob; palèe; seuneuet; 2.<br />
meutob; meungamo'<br />
camur v mencamurkan sipreu'; seupreu'; tabu<br />
canai n batèe meu'asah; canèe<br />
canak a mencana/cmeucula; meucuga'; mencaga'<br />
canang (kecil) n ceuraca'; craca'; canang; — besar<br />
mong-mong<br />
cancan n — bulan lakoe meudeu' ba' rumoh waréh<br />
binoe, tapi mantong naha' ateueh<br />
aneu'<br />
1. cancang n pancang; fercancangcacang; meucaga'<br />
2. cancang v mencancang cancéng<br />
cancut v bercancut sila' (gulöng) sapai bajèe;<br />
meukeumah<br />
145
INDONESIA A C E H<br />
1. canda n 1.meutingkah;2.muwayang;meuseunda;<br />
ruman<br />
2. canda n tumba' paneu'<br />
3. canda n pululi; pöh; pakoe<br />
4. canda, - kemudi n kayèe teumpat cancéng kumudoe;<br />
— pef/peutoe keubah pèng atawa atra<br />
candai n ija sutra mubungong (-bungong)<br />
candak v — cekel mat gala (geunala); --- kulak<br />
meukat ubeuet<br />
candakarana n kitab peunuman nyangka jameun that<br />
bhaih karang-keumarang lam bahsa<br />
Jawa<br />
candang a ceubeueh; beuhe; bhe<br />
candai n sa'öh; gancu<br />
candi n bangonan jameun niba' baté teumpat<br />
seumayang atawa teumpat keubah abèe<br />
manyét raja, peunita Hindu<br />
candik n rubieh; gundé'<br />
candit n beunda nyang leunté' ngon keumang<br />
ba' ujöng, lagèe sa'öh atawa gamèt<br />
beudé<br />
1. candra n buleuen<br />
2. candra n sibansa diwa; siteungoh diwa<br />
3. candra n ma'na nyang teusréh ba' seunurat;<br />
mencandra 1. ramai; kaji ramai; 2.<br />
peugah peue nyang teusréh ba' surat<br />
candra dimuka n /«teumpat purunoesidroe-droe ureueng<br />
seupaya teuga, bhe ngon tangkeueh<br />
candra sengkala n cara bileueng uroebuleuen Jawa<br />
candrawati n itam meupeunutéh (wareuna bulèe mie)<br />
candu n apiyun; candu; madat; ukuran --- ci<br />
candung n parang (sikin); candong; mundö'<br />
1. cang n su nyang nyaréng; meukeuting<br />
2. cang n sijeunèh peunajöh; leupat<br />
3. cang n nyaréng eungköt nyang raya-raya<br />
146
INDONESIA A C E H<br />
cangah a mencangah (babah) teuhah; meuh'angh'ang<br />
1. cangak v mencangakceunggo'Jercangak-cangak<br />
ceuleunga'-ceuleungo'<br />
2. cangak n ca n gat<br />
cangam v jakhab; jakhob<br />
1. cangap n tanggam ba'uram tihang atawa galah;<br />
2. caga'<br />
2. canggap \ geureuda<br />
1. canggah n galah; srampa'; seurampa'; — kayu<br />
bercabangdua (r/gfajseurampang; caga'<br />
2. canggah n cèt (aneu' niba' cuco)<br />
canggai/canggah canggè; canggoe; gukèe glité' nyang<br />
jipupanyang<br />
cangget, pineng n meunan adat Lampöng<br />
canggih a 1. lethat babah (haba); 2. bleuté'; gala'<br />
peukaru (reuyöh); 3. kon lagèe nyang<br />
asai Ié; 4. meucawöi that; meukurut'e;<br />
5. lethat muphöm bhaih dönya; 6.<br />
meugaya ureueng ceureubie;<br />
kecanggihan modèrèn<br />
canggu n peunyakét budö'<br />
1. canggung a canteuen; cantöi; janggai; jagon<br />
2. canggung a tercanggung 1. seungue; 2. hana pueh<br />
3. canggung n ba'kayèe nyang hana dheuen<br />
meupunggéng sikhan lam ie<br />
1. cangkang n 1. kulét boh mano'; 2. brue' sipöt atawa<br />
kreueng<br />
2. cangkang n kureueng adab<br />
cangkat a 1. (tanoh) cot; 2. (ie) deue; hana Ihö'<br />
cangkel a mencangkel 1. tingkue; 2. Ihat<br />
cangkih, — mangkih a hana tuho saho<br />
cangking v mencangking böt; tiji'<br />
cangking v cangkingan lakab kupala adat keulusa<br />
peusaka<br />
147
INDONESIA A C E H<br />
1. cangkir n cawan ubeuet<br />
2. cangkir n gukèe (canggèe) cicém atawa mano'<br />
1. cangklong n cubo'; pato'<br />
2. cangklong n hawieh sawa' ba' bahö<br />
cangkok v mencangkok gasi; — an sirih eungku<br />
ranub<br />
cangkol n cangkolan meu'èn cangköi (judi)<br />
1. cangkrang n keureutöih batré<br />
2. cangkrang n cabeueng hana Ié meu'ön<br />
3. cangkrang n plawa gaca<br />
cangkring n cangkriman h'iem<br />
cangkring n sijeunèh ba' kayèe meuduroe, ukheue<br />
jeued keu ubat basö (barueh; carueh)<br />
1. cangkuk n kawét; gancu<br />
2. cangkuk n ubat niba' bungong nyang geupeuthö<br />
3. cangkuk n jrue' eungköt; peuda<br />
4. cangkul n cangköi; cato'; — kecil (untuk merumput)<br />
tuköi<br />
cangkum v mencangkum uem; ruguem; peuröh<br />
cangkung v bercangkung (mencangkung) Unggöng<br />
cangkup v mencangkup taluem<br />
canguk v mencanguk due' meuteukui<br />
cangut a meucungkèh<br />
cantel v mencantelkan sangköt; Ihat; caw'ie';<br />
canteng n cantengan cong; cut<br />
1. cantik a 1. canté'; candén; ceudaih; peureumoe;<br />
tari; maléh; analan; 2. dhiet; laga; gèt;<br />
bahie; gie; —jelita (perempuan) sambinoe;<br />
(7e/a/c/ /)samlakoe; —- sekali peureumoe<br />
leupaih<br />
2. cantik a 1 .ch'a'; meuch'a';gunja'; linténg; leunténg;<br />
peungeuroe; 2. candén; maléh<br />
canting n sijeunèh camca ubeuet; cinu<br />
cantol v mencantolcaw'ie'; 2. /('/(meu) keunong<br />
148
INDONESIA A C E H<br />
ba' até; 3. cak hana é' glah; tinggai glah<br />
(sikula)<br />
cantrik n murib lam tapa; ureueng sajan<br />
cantum v bercantum 1. krab lom; ji noh; 2. krab;<br />
tercantum meutuléh; meukandöng<br />
caos bekti v sujud seumah tanda seutiya keu Raja<br />
cap n khatam; khatém<br />
capa n sijeunèh judi<br />
1. capah n capang; capeueng<br />
2. capah n pasu<br />
1. capai v mencapai 1. capoe; 2. tröih; tröh; tö';<br />
trö'j 3. sampé; sampoe; 4. meuteumèe<br />
(teumeung); tercapai tanggoe; tröih;<br />
tö'; trö'; sampé; sampoe<br />
2. capai a hè'; leulah; leutéh; leubeuen<br />
1. capak a hana (tan) pöh; mencapak peujayèh<br />
2. capak n meucab-cab<br />
3. capak v tercapak pheueng<br />
capai n ceureupu; kawoh kayèe meutapa' kulét<br />
capang a capeueng; capang; rungkob; rungkueb<br />
capar n capah<br />
capcai n sijeunèh gulè Cina<br />
cape a hè'; leutéh; leubeuen<br />
capek a leulah<br />
capelin n tudöng trieng<br />
copgome n uroe raya Cina; uroe 15; buleuen sa<br />
(keunong 23)<br />
capik a 1. lapèe jaroe ngon gaki; 2. hè', leulah<br />
capil n tudöng trieng<br />
caping n 1. thueb; 2. capéng; cupéng; 3. tudöng<br />
trieng<br />
capjiki n sijeunèh judi<br />
1. caplak n 1. gutèe mie (asèe); 2. sijeunèh langong<br />
2. caplak n geutuet raya<br />
cara n 1. ban; kri; kré; reusam; bagaimana<br />
caranya pakriban; baik (beres) caranya<br />
149
INDONESIA A C E H<br />
(tertentu caranya) meukri; begitulah -<br />
- membuat tapai jéhban tapeugèt tapé<br />
(meunan keuh reusam peugèt tapé);<br />
dengan cara ban; dengan caranya sendiri<br />
bangala' droe; betapapun caranya<br />
baranggaki; baranggakri; bagaimana -<br />
-- menulis huruf ini pakriban tatuléh<br />
haraih nyoe; 2. ragam; lagèe ia memiliki<br />
baju --- Syanghai; ia pandai menari<br />
— Sunda \\h na bajèe ragam Syanghai;<br />
jih carong jimeunari lagèe Sunda; 3.<br />
ri; ré; 4. basa; lugat; 5. kiet; ulah; 6.<br />
ékhtiyeue; --- penyajian kiet ba' peugah<br />
(meucarah); cara-cara 1. mumacam<br />
lagèe; 2. adat; atöran; 3. cinto; ceunto;<br />
secara 1. banlagèe; 2. banadat (reusam);<br />
3/4. ngon; deungon; menentukan<br />
(mengatur) caranya peukri; bukan tidak<br />
ada caranya kon pakri-pakri; satu cara<br />
(jalan)satuketentuansakri; takterkatakan<br />
caranya hana sakri; menurut cara<br />
sesukanya (sewenang-wenang) saban<br />
sakri; tahu caranya tukri; memberi tahu<br />
caranya peutukri<br />
caplok v mencaplok 1. jakhob; japho'; 2. cak<br />
rampaih; reuböt atra gob; 3. co'<br />
capuk a buré'; pro'<br />
capung n déndén<br />
carah - a bercarah, cara meukat bacut-bacut;<br />
meukat hanale-le<br />
1. carak v mencarak 1. jeuh'a'; 2. hirup; hiröp<br />
2. carak v mencarak 1. banteubiet matauroe; 2.<br />
peuhah ngon kalon<br />
caram n caram; cangkram; cingkram<br />
caran v bercaran paké babah meuseu'ötsamböt<br />
150
INDONESIA A C E H<br />
carang n ceudiêng; ön pucö'<br />
caren n tuwi lam neuheun<br />
cari v 1. cak mita; öseuha; drob; men — jalan<br />
ékhtiyeue; pen — an talab; pen —<br />
taléb; matapencahariannapeukah; buet<br />
carik v 1. suya'; 2. salib; 3. atau kra'; dua carik<br />
kertas duwa ön (kra') keureutaih<br />
1. carik n krani gampöng<br />
2. car/7c /// duwe umong nyang ponanggroe di<br />
Lombok<br />
caring v mencaring langga ha'<br />
carter v mencarter siwa<br />
1. caruk n mencaruk 1. pulie'; sulie'; 2. gréh<br />
2. caruk a geureuda; men — peureulan; 'uet<br />
3. caruk v meucang<br />
1. carut a kuto; jahé; men — geucang; lajeue;<br />
dajeue; rubéng; seueb<br />
2. carut n paröt; caleuet; paleuet<br />
1. cas n meu'èn cöt-cöt gatéh<br />
2. cas n cak caih batré<br />
cascus a ca/c 1. Ie haba; sublè; 2. Ie jingui bahsa<br />
aséng<br />
car n caf meni sidalinggam (seudalinggam)<br />
catat v mencatat tuléh keu ingat; catèt; salén;<br />
ra kam<br />
care/f v mencatek 1. coh (uleue); 2. kab (asèe)<br />
catu n ransöm; bagiyan; bheue'; neuweue'<br />
catuk v mencatuk cuto'; coh; cang; seudoê<br />
catuk n sijeunèh ceukèh (beuliyöng)<br />
catuk n teunaka saboh camca; sukat; seunukat<br />
blakai<br />
catuk v tercatuk due' meuteukui<br />
1. catur n meuneu'èn catö<br />
2. catur num peuet; — wu/an peuet buleuen<br />
catut n seupét; angköb (cabötjanggöt); mencatut<br />
151
INDONESIA A C E H<br />
böt; meucar'o'; teumipèe; teumaki;<br />
publoenan<br />
caul n sibansa ijasutra alöih; ija sawa' sutra<br />
caung a lueb (hana gigoe atawa pijuet)<br />
1. cawak n Ihö'<br />
2. cawak n klah kulét ba' takue asèe<br />
cawan n 1. cawan; 2. mangköng bu; 3. lapé'<br />
cawan<br />
cawang (an) n cabeueng<br />
cawe-cawe v meuseuraya; meuseureuta (tum(um)pöh<br />
cawi (cawi-cawi) n nan cicém<br />
cawis v na; sudiya<br />
cabak v menceba/fkueh barang tambang (timah<br />
dsb)<br />
cebik v mencabik béb<br />
cebil a ceu'o; salue'; meusalue'; meusaluen;<br />
cebir v mencebir prie'; crie'; pr'ie'; cr'ie'<br />
cebok v bercebok rhaih é' atawa 'ie'; meusuci;<br />
menceboki seuet<br />
cebol a bukhè; bukè; bukrie'; kasè'<br />
cebong n aneu' abie'<br />
cebur v mencebur ceubö<br />
cecah v bercecah bacut-bacut; mencecah^.<br />
meuseuntöh; meurampéh; teupèh; 2.<br />
cilèt;cukèh; rampéh; mencecahkancacab;<br />
sececah sikeujab; si'at; sicilèt; — mara<br />
sikeujab; siklèb<br />
1. cecak n cica'<br />
2. cecak v mencecak cut'iet; Ihue' balum<br />
3. cecak n plang-plöt; buré'<br />
1. cecap v mencecap 1. cicap; 2. ki co' nè'mat;<br />
ci rasa<br />
2. cecap n nan cicém<br />
cecar v mencecar heundru; eundru<br />
152
INDONESIA A C E H<br />
cecër berceceran (benda cak) rö meujoh-joh<br />
(meutrèb-trebèb; meutèb-tèb); (benda<br />
padat) rhöt (sröt) meutreut-tareut; meuroh-<br />
roh; chèbè; mencecerkan rö; tabu;<br />
seupreu'; tercecer meujoh-joh; rayéb;<br />
teulingkeue<br />
cecenguk n 1. keuraleueb; 2. cak loh; seupiyun;<br />
3. cak pancuri mano'<br />
1. cedera n paké; mupara'; seuliséh<br />
2. cedera a 1. cidra; 2. reuloh; 3. awöh; 4. rugoe<br />
3. cedera v bercedera 1. kiyanat 2. curé'<br />
4. cedera a nyidra; nyindra<br />
5. cedera v mencedera pré'sa meudhab-dhab<br />
ceding a 1. krèe; bukrie'; 2. ceuding; tunaih<br />
cedok n glö'<br />
1. ceduk a lueb<br />
2. ceduk v teukahawa; h'eut<br />
cegan v mencegah tham; teugah; theun; rin-<br />
tang; halang; larang; landa<br />
cegak a siga'; cacang; puléh<br />
cegak a teuga; tangkeueh; gigèh; puléh<br />
1. cegar n krueng ie taré'<br />
2. cegar a puléh; sihat<br />
cegat v mencegat ampeueng; heumpeueng;<br />
linteueng<br />
ceguk n ceumeuko'<br />
1. eek n cak seuneubut keu cutda<br />
2. eek n surat prèntah bayeue pèng keu béng<br />
3. eek v mengecek (mencek) peuré'sa<br />
1. cekah a reukah; teuplah; beukah<br />
2. cekak n geucai; hanséb; mit (nit) that<br />
cekak v bercekak meulho<br />
cekakak n khém meukha'-kha'<br />
cekakak-cekikik su ureueng khém meukheu'-kheu'<br />
1. cekal a teugöh até; saba<br />
153
INDONESIA A C E H<br />
2. cekal v mencekal 1. drob; cako; 2. ceuka'<br />
1. cekam v mencekam 1. klo'; ceukam; 2. seupét<br />
rapat; 3. ki reugam; 4. ki hayu
INDONESIA A C E H<br />
cekok n ubat gampöng niba' bubö' ön kayèe<br />
teupéh; menceko/c/can peujéb cara pa'sa;<br />
ki purunoe saboh-saboh bhaih ngon<br />
cara meutindan-tindan laju atawa<br />
carapa'sa<br />
cekrem n pèng cinggram<br />
ceku v menceku 1. culo'; cuco'; 2. beu'eu<br />
1. cekuh v mencekuh I Ihue' ; klo'; tibo'; ceukoh<br />
2. cekuh n nan teunaman<br />
cekuh a ceudö'; Ihö'; lueb mata mieng;<br />
jeunköng; 2. Ihö' u dalam<br />
cekup v mencekup 1. gom (khöp) tapa' jaroe;<br />
2. khöp<br />
cakur n ba' ceukö'<br />
cekut v mencekut jeumpét<br />
1- cela n ayéb; ceula; ceumeu'oh; dam; hina;<br />
men — (menghina) timpla'; séh; tercela<br />
galawala<br />
2. cela n ija cita gasa<br />
celaga n uram (go ) kumudoe<br />
celah n crah; lueng; lungkue'; luweueng; — gigi<br />
luweueng gigoe; — gunung memberi<br />
celah (ruang) peuluweue'<br />
celak n seureuma; ceula'; mayi<br />
celak n bercelak jeureulah<br />
celaka a cilaka;ceulaka;cilakeue';paléh; khada;<br />
sumbang; kecélakaan ceuleungga;<br />
mendapat kecélakaan ceuleungga;<br />
celam-celum v teubiet tamong; lètlot<br />
celana n siluweue;seuleweue;luweue;— buntung<br />
siluweue puntöng; — cutbrai siluweue<br />
pha kumurah; — dalam kato'; bercelana<br />
meusiluweue<br />
celang v mencelang blie; bleuet<br />
celangak a teuhah meu'ang-h'ang<br />
155
156<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
celangak-celinguk v ceuleunga'-ceuleungo'<br />
celepak v mencelepakai grueb; seupéh; seupét<br />
celar (i) n ija kröng meusujoe binèh<br />
celas-celus v clab-club<br />
celat v mencelat 1. meupeuté'; 2. mubanchot;<br />
3. ki meulambóng (yum meuh'ai)<br />
celatuk v bercelatuk poh beurakah<br />
cele n ija cita meucura' peuet-peuet sagoe<br />
celebuk n ceuleupum; su batèe rhöt lam ie<br />
celedang-celedok a meulingie'-lingie'<br />
celak a buta siblah<br />
celekeh a meulabö leuhop; meuleuhop<br />
celemek n ija töp dada aneu' miet atawa ureueng<br />
nyang dang maguên<br />
celemotan a luténg; meuluténg; meukeuliphie'<br />
celempong a geudrang ubeuet<br />
celempung n sijeuèh hareubab<br />
celeng n bui uteuen; bui kleuet<br />
celengan n 1. suet pèng; 2. pèng keuneubah; pèng<br />
neutröh<br />
celengkak-celengkok a kiwieng-kiwot<br />
celantang a meulinteueng<br />
celep n cak cèt ceulöp ija<br />
celepik n sagoe ija atawa keureutaih nyang meulipat<br />
bacut<br />
celepuk n jampö'<br />
celetuk v menceletuk cak ceukot; menceukot<br />
celi a lisé'<br />
celih v 1. teubleuet mata 2. énseuh<br />
celinguk v celingukan kalon (ceungeu') wiauneun<br />
celis v mencelis iréh; hiréh<br />
celemos a leumoh; meupeunyakét; meukeutina<br />
colomes a Ie haba; panyang babah; beuleuté'<br />
celomok a curéng muréng
INDONESIA A C E H<br />
celopor a beuleuté'<br />
celoteh n beureuca beureucie; muproe<br />
celek v menceluk 1. Ihue' 2. ki cue ; co'<br />
cel ung a lueb<br />
celung n weue gajah atawa guda<br />
ce/tvp n Ihab; ceulöb nyab: nyh'ob; ceureulöb<br />
celupak n panyot culot<br />
celur n meusumpah deungon cara ceulöp jaroe<br />
lam minyeu' seu'uem<br />
celurit n sibansa arét<br />
celurut n tilköih tén<br />
celus a 1. Iheueh u dalam; 2. jeued suet;<br />
celutak a mie ong<br />
celutuk n cicém keudidi; beureukie'<br />
cema n 1. dawa; 2. ceuma<br />
cemani a itam sukla<br />
cemar a 1. kutoe; ceuma; 2. W jahé; 3. ki brö<br />
1. cemara n sigeucai bulée (leumo atawa guda ataua<br />
boh jagöng); ceumara<br />
2. cemara n ba' arön<br />
1. cemas a gundah;teumaköt;khwaté; merasacemas<br />
cawöi<br />
2. cemas adv cemas-cemas rab-rab; rabkeunong;<br />
meurampéh<br />
cemat v mencemat hila (gandéng) peurahö<br />
ngontaloe<br />
cemberut a cön; cengom<br />
1. cembul n ceumböi<br />
2. cembul n ceunungkèh<br />
cembung a beukob; kumbèb; meutumbob<br />
cemburu a cemuru; ngeurèn<br />
cemceh n ceumeu'oh; peuceu'jeh; peuceu'è';<br />
peujayéh<br />
1. cemeh (cemek)a 1. buta siblah; 2. buta teubleuet; 3.<br />
A7 hana meuyum<br />
157
INDONESIA A C E H<br />
2. cemeh n sijeunèh judi<br />
ceme(ng) kian n sibansa ba'peunyeueh'a<br />
cemar a buta teubleuet<br />
cemerlang a jeureulaih; meucaya-caya; ki ceudaih;<br />
dhiet<br />
cemeti n cambö'; seunuet; ceumeuti; — dewa<br />
ki geulanteu'<br />
cemeletuk n teumeuntu'<br />
cemonot a cèhmèh<br />
cemong a kuto; meulu'ing; meukeulut'ing<br />
cemooh n ceume'oh; peujayéh<br />
cempa n padé loih<br />
cempaka n 1. jeumpa; — putih jeumpa putéh<br />
(gadéng); 2. batée keumunéng<br />
cempal a ön atawa keureutaih keu jeumpét bröih<br />
cempala a lancang; taré'; — mulut taré' babah;<br />
--- tangan bagaih jaroe<br />
cempana n sibansa ba' para<br />
cempe n aneu'kaméngatawa bubiri nyang mantong<br />
meuté'<br />
cempedak n ceumpeuda'<br />
cempek (cempeng) a cuméh; rigét<br />
cempelik n nan sijeunèh judi<br />
cempelung n prahö meudayöng<br />
cempera v bercempera crébré; meuhambö; teuueng-bayeueng<br />
cemperai n teunaman gulèe<br />
cempearling n peureuléng<br />
cempiang n jawara; samsèng<br />
camping n ija peurca<br />
cempiang a cuweueng; tawa; tabeue; tanrasa<br />
cemplung v mencemplung teureujön; tamue' lam<br />
ie; ceubö; nyhab; nyh'ob;<br />
mencemplungkan peuseunom;<br />
peuceubö; tercemplung 1. rhöt lam<br />
158
INDONESIA A C E H<br />
ie; ceubö; nyhab; nyh'ob; mencemplungkan<br />
peuseunom; peuceubö;<br />
tercemplung 1. rhöt lam ie; teuceubö;<br />
2. ki meusareueng lam saboh-sabohhai<br />
campor n panyot culot<br />
cempuling n tampuléng<br />
cemuas a cèhmèh; meuluténg (lut'ing)<br />
1. cemuk v mencemuk seuko' ngon tungkat<br />
2. cemuk n kulét kacang<br />
cena n 1. tanda; 2. paröt; 3. ka puléh<br />
cenak n tuleueng dayöng<br />
cenangan n geusong<br />
cenangga n cacat lahé<br />
cenangkas n 1. sijeunèh peudeueng; 2. sijeunèh<br />
mano' saböng<br />
cenayang n tabib meusihé<br />
1. cencala n sibansa cempala<br />
2. cencala a taré' babah<br />
cencaluk n sabé' masén<br />
1. cencang v ta'; cang; mencencang 1. iréh; 2. plah;<br />
3. A7 meucang; cencangan sieteucang<br />
2. cencang (— latih) n biang nyang jipuga keudroe jeued<br />
keu milé' nyang puga<br />
cencaru n sibansa eungköt bawai<br />
cencawan n brue' teu'öt<br />
cencawi n cicém iku kipaih<br />
cendala a hina; brö'; jahé<br />
cendana n ceunana; cinana; ceundana; --- janggi<br />
ceunana mirah; — kering cinana hana<br />
meubuelèe lè; 2. ki ureueng nyang<br />
hana meuguna Ié<br />
159
160<br />
INDONESIA A C E H<br />
cendang a sarö'<br />
cendawan n kulat; --- batang kulat bateueng<br />
(pineueng); — bulan kulat ceunot<br />
(cinot); ---telinga kulat punyueng;<br />
bercendawan meukulat<br />
cendayam a ceudaih ; dhiet<br />
cendekia a ceureubi; carong ; daki<br />
cendekiawan n ureueng carong;- (ceureubi, daki)<br />
cendera (— mata) n 1. bungong jaroe; 2. boh até<br />
cendera a (éh) nyindra; nyidra<br />
cendesasa n peudeueng sa'ti<br />
cendeerawasih n sijeunèh cicèm; meura' papuwa<br />
cenderung a 1. jundröng; meulaneui; 2. ki gala';<br />
geuma<br />
cendok n cak camca<br />
cendol n cindöi<br />
cenduai n du'a pengaséh<br />
cenela n ceureupu meusulam<br />
ceng n ie saka; titèb; ie saka<br />
cengal n ba' ceungai<br />
cengam v mencengam 1. jakhab; jukhob; japho';<br />
2. /cas pajöh<br />
cengang a bercengangan (bercengang) tahe;<br />
ceungong; ta'jöb; fer teuingainga;<br />
teukho'; ter --- heran mutu<br />
cengap v mencengap yeuh; nyeueh<br />
cengar-cengir (cengir-cengir) v ca/c hing; héng;<br />
geureuhéng; geureuhing; geuhéng;<br />
geuhing<br />
cengeh a ucè; lu;teukeuch'a'<br />
cengek n campli cut<br />
cengeng a reujang weueh até (moe); reujang
INDONESIA A C E H<br />
meusambui; leubie<br />
cengger n jeureumeuh; jeureuemeuei<br />
cenggeret n sibansa seumilö'<br />
cengis n ceungèh<br />
1. cengkal n jeungkai<br />
cengkal n teunumpang ijakröng ba' aneu' miet<br />
geupeusunat<br />
cengkam (cengkaman) n 1. klo'; ceupeueb; ceukam; 2.<br />
ki reugam<br />
cengkaruk n bu gr'ing<br />
cengkau n mugè<br />
cengkau v mencengkau klo'; ceukam<br />
cengkedi n beuno; peuno<br />
cengkeh n heut<br />
cengkelong v mencengkelong kot (koh) ha'<br />
cengkeram v klo'; ceukam<br />
cengkeram n cinggr'am; cinggr'om<br />
cengkerama n 1. meuseunda; 2. teumasya<br />
cengkerawak n beurujue' balèe<br />
cengkerik n daruet kléng<br />
cengkering n sijeunèh ba' reuedeub; geureugoh<br />
cengkerung n Ihö'-lhö' limbö; geureugoh<br />
cengkih n ba' lawang<br />
cengkmg n geumeucie'<br />
cengkir n puti' boh u<br />
cengkok n 1. kiwieng, ceuko'; 2. lughat; 3. lagèe;<br />
cengkok n bue; buekrèh<br />
cengkol a ceuko'<br />
cengkong a kiwieng<br />
cengkung a lueb; ceudö'<br />
cengkung a su asèe meudröh<br />
cengkung v bercengkung tinggöng<br />
161
INDONESIA A C E H<br />
cengkurai n (kam sulera ---) ijasutra mubungongbungong<br />
cengkli a cak 1. ka patöt; jilöb lam akai; 2.<br />
sululahu<br />
cengung v tercengung ceungong<br />
cengul v mencengul tahe<br />
1. centang a centang perenang teueng-bayeueng;<br />
palang-paléng<br />
2. centang n ceue, curé'<br />
3. centang n mencentang poh; teupue'; tampa<br />
centeng n 1. tukang kawai rumoh (dsb);2. mandö;<br />
3. ureueng geubayeue; 4. ureueng<br />
keumiet meuneukat candu<br />
centet a krèe; keu'ot; meuhimat<br />
centil a teukeuch'a'; caih; cah<br />
centong n 1. (--- nasi) sudo' bu; 2. cinu; ceunu<br />
centung n jeureumeuih; jeureumeui<br />
cenung a tercenung teupakö; teupakhö<br />
cepak n meucap-cap; keucab<br />
cepal n cepalan uköm deunda<br />
cepaf a 1. bagaih; bacah; draih; laju; leugat;<br />
2. pantaih; peunyeuri; peunyari;<br />
tangkeueh; 3. awai; 4. sigra; --- kaki<br />
(ringan tangan) tangkeueh; gigèh; --<br />
- lidah lancang babah; --- tangan gala'<br />
ceumeucue; ke --- an tinggi crab-crab;<br />
mempercepat, bersicepat gacue<br />
cepeng n pèsè<br />
ceper a timphie'; dè; tampheue' (bentukpantat)<br />
cepiau n ceupiyu<br />
ceplas-ceplos a (marit; peugah) plah ikat<br />
ceplok n sijeunèh ceuradi; cradi<br />
ceplos v menceploskanmarit piah ikat (ban koléha')<br />
1. cepo/ a teulöt; teuböt; reuloh; mencepol löt;<br />
caböt; Iheub; Ihoh<br />
162
INDONESIA A C E H<br />
2. cepol v mencepol söh ba' ulèe; tumbö'<br />
cepu n ceumböi<br />
1. cepuk n ceurana; ceumböi<br />
2. cepuk n ceupl'um<br />
cerabah a meuroh; meurui-rui<br />
cerabih v mencerabih marit keu wayang<br />
ceracam v menceracam jampröng<br />
ceracau n menceracau wèn-wèn; won-won<br />
ceran a 1. jeureulang; jeureunèh; jeureungèh;<br />
2. reumèn; 3. ki bagiya<br />
cerai v 1. cré; 2. taleue'; — yang tidak dapat<br />
diubah taleue'; rajeu'i; — susu Ihah;<br />
Ihaih; rer --- lanténg; meuklèh<br />
cerai berai a cré bré; teueng bayeueng<br />
cerak v bercerak 1. marit; peugahhaba; 2. narit<br />
nyang langsöng<br />
ceraka n 1. ceuraca' awé keu adèe bajèe; 2.<br />
sibansa ba' nawaih<br />
cerakin n 1. peutoe ubat; 2. ba' nawaih (lawaih)<br />
ceramah n 1. ceuramah; 2. remuèh; beuleuté'<br />
cerana n ceurana<br />
cerancang v bercerancangmeucurèh; meucula-cula<br />
cerang n uteuen ban teucah<br />
ceranggah v 1. meucabeueng-cabeueng;2. meucula;<br />
meucurèh<br />
cerah a pöh; kurang/tidak — kureueng atawa<br />
hana pöh<br />
cerat n sulie ceurie'; mencerat léng ie<br />
ceratai v mempercerataikan meucalitra<br />
ceratuk v berceratuk (an) due'meuteukui<br />
cerau n su ie ujeuen; meugr'um-gr'um<br />
cerawat n gando apui; rukèt<br />
cerbak a geureuda<br />
163
INDONESIA A C E H<br />
cérca (cercan) n ceula; ceureuca; dam; teuna'; seueb;<br />
seurapa<br />
cercah a secercah bacut; sikeujab; sigos'ab<br />
cercak n pro'<br />
cercap v mencercap lumpat; gröb<br />
cerdas a 1. carong; 2. sihat; teuga<br />
cerdik a ceureudé'; ceureubi; daki; lisé'; Ie<br />
(panyang) akai<br />
cere n padé mue<br />
cerecek n eungköt ie tabeue<br />
1. cerek n ceurie'; drie'; --- tanak keukeundi<br />
2. cerek n sijeunèh naleueng ubat<br />
cerempung n sijeunèh alat musib meudawè<br />
cerer v menceret ceurét; biyöh; seulumang;<br />
meujan<br />
cerewet a keurubèt; meukeurubèt; bleuté'<br />
cergas n tangköh; tangkeueh<br />
een n ba' ceurih (ceuri)<br />
ceria a 1.gléh;2.reumèn;muma'ma';jeureungèh<br />
cer/a n 1. du'a neutabai raja; 2. adat ékreue<br />
keu raja<br />
ceriga n sijeunèh ladieng<br />
cer/'b n seueh; seuh; keureumeueh<br />
cer/'fa n haba; calitra; kisah; men -- kan kembali<br />
hal yang telah lalu oe; goe<br />
ceriwis a Ie (that) haba; bleuté'<br />
cerkau v mencerkau jukhom; rungkhom<br />
eerlang n peungeuh; — cemer/angmeujeureulah;<br />
jeumeureulah<br />
cerlih n tupèe kasè'<br />
164<br />
cerling v mencerling keureuléng<br />
cermai n ceureumoe<br />
cermat a 1. ceureumat; seurunoh; mubalarah;<br />
2. himat<br />
cermin n ceureumèn; bercermin Ihöh droe
INDONESIA A C E H<br />
c e r n a a 1<br />
• sra; meusra; cèh (makanan lampruet);<br />
tercerna meusra<br />
ceroboh a 1. tan adab; 2. keuji; 3. gaibugai; 4.<br />
meuroh<br />
cerobong n sulie<br />
cerocok n ceurucö'; curucuo'; crucó'; jeuneurob;<br />
rampagoe<br />
cerompong n babah beudé atawa meuriyam<br />
cerpelai n ceurapèe; crapèe<br />
cerpu n ceureupu; kawöih kayèe<br />
cerucuh n sijeunèh prahö<br />
1. cerucup a cincu; tincu; tirut; mencerucup<br />
meucungkèh; meucurèh<br />
2. cerucup n nan naleueng<br />
ceruh a teusroh; teurhoh; menceruh sroh; rhoh<br />
ceruk n 1. reuhung; jeureulöng; 2. lueng; 3.<br />
guha; 4. luweu'; 5. lungkie'; 6. carue';<br />
7. Ihö'; lö'; 8. lingköng; 9. sagoe jalan<br />
cerup n su ureueng jéb ie; mengcerup hiröp;<br />
iröp<br />
cerut v mencerut c'uet; c'ue'; carueh<br />
cerutu n curub; ceurub; crub; ruko' ranggön<br />
cespleng a cak mujarab; rasi<br />
c e t a i<br />
a bercetai-cetai suya'; suya' kamèng<br />
cetfl/c v cita'; rakam; — an acuwan; tuwangan<br />
cetek a 1. deue; 2. /c/éleumèe hana meudalam<br />
ceteng v menceteng tiji'<br />
cafer n su cambö'<br />
ceteria n payöng ubö-ubö<br />
ceferi n ceureuböng; curuböng; cruböng<br />
ceteria n aneu' raja-raja<br />
1- eer/ n cati<br />
2. eer/ n baruwa<br />
c e f o<br />
^ n 1. tudöng Cina; 2. tupi gaböih<br />
cetok n sudo' seumèn<br />
165
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
cetus n su beusoe meucurèh batèe; -ap/catuih;<br />
kèh apui; mencetus 1. mumeu'; 2. yeuh;<br />
3. ki mita sundè'<br />
ceuki n uköman ceuka' maté<br />
cewang a upa' apé'; lè'lo'<br />
cewek n cak lakab keu inong dara<br />
ci n timangan candu 1/10 tahé<br />
1 ciak n su cicém meuc'ieb c'ieb<br />
2 ciak n gajah mirie'; --- padi tulö<br />
cialat a cak cilakeu'<br />
ciap n su aneu' mano'; c'ab-c'ieb<br />
ciar v menciar-ciar moe; ba'e<br />
c/b/'r v men--lien; béb; beub; keubeub; keubangkeubeub<br />
--- (tanda meuceumeu'oh)<br />
cibuk n 1. cinu; 2. rhaih é'; meusuci<br />
1. cicik v mencicik 1. su ie ju; 2. ki ilé; hilé<br />
2 c/c//f a luwat; lan<br />
1. c/c/7 v mencicil bayeue ansö; angsö<br />
2. c/c/7 v mencicil blie<br />
cicinda n cuco<br />
cicip v mencicip cicap; ci; keucap; rasa; tunyum<br />
c/c/p v ci'iep-c'iep<br />
1. cicit n cèt; cècèt<br />
2 cicit n c'iet-c'iet<br />
c/du/c v menciduk 1. teumo'; 2. tödrob; theun<br />
c/ga/c n bue<br />
c/7c n è'; ceurét<br />
cika n muntah ceurét; biyöh<br />
cikal n bijèh u; tunaih; — bakal ki ureueng<br />
cah rèt<br />
cikar n geureubha'; guruba'<br />
cikok a camca; sudo'<br />
cikrak n raga bröih<br />
ciku n keupula meunila; boh sawöh meunila<br />
cikun v bercikun-cikun (mupakat}cara meusom-<br />
166
INDONESIA A C E H<br />
meusom<br />
cikut v cikutan ceumeuko'; teuko'<br />
cilap n meuklib-klib<br />
cilawagi n éndatu<br />
cili n 1. campli; capli; 2. capli cut<br />
cilik a manya'; c'è'; cut<br />
ciling n bui uteuen<br />
cilok v mencilok cue; Ihue' balum(kéh)<br />
cimplong n meu'èn dadu<br />
cincang v mencincang 1. cang; cayéng; 2. /c/'tè'tè'<br />
cincau n cincoe<br />
C/nc/n n euncin; — meterai khatém; khatam; -<br />
-- sumur munjéng; — waja pada bulu<br />
pisau (tombak){eubueng; klah; — gagang<br />
keris manda'<br />
cincong n Ie that haba atawa ulah; Ie rameunèe<br />
cinda n cèt<br />
cindal n cindè; ceundè; ijasutra mubungong<br />
cindaku n rimueng jeued<br />
clndil n aneu' tiköih<br />
cindur, --• matal. cindramata; bungong jaroe; tanda ingat;<br />
2. ki geunaséh<br />
cingam n ba'kayèe la'öt keu peunganyoh atawa<br />
sudo' bu<br />
cingangah, tercingah a teuhah meu'ang-h'ang; lamang<br />
cingkat n (boh) u groh<br />
cinta a chèn; cèn; haro'; suka; gaséh that;<br />
gala' that; h'eut that; jatuh cinta ragu;<br />
rigu; penghubung cinta ni<br />
cintamani n 1. intan meutuwah 2. uleue keulaséh<br />
cipai n bue; bukréh<br />
1 cipan n sibansa galang<br />
2. cipan n badeue' hana cula<br />
ciprat v menciprat peureucé'; preucé'; terciprat<br />
keunong preucé' (preue)<br />
167
INDONESIA A C E H<br />
cipta n hasé ba' seumiké bhaih-bhaih nyang<br />
barö ngon munapa'at; angan-angan<br />
nyang meusampé; ciptaan Allah<br />
peuneujeued Tuhan<br />
circir n geunta ubeuet<br />
1. ciri n du'a tabai raja<br />
2. ciri n tanda-tanda khusöih, meula'én niba'<br />
nyang la'én<br />
cirit n 1. è'; 2. sue; keudèh; 3. ceurét;<br />
ciriwangi n tanda konghaba keu darabarö daro'<br />
Sunda<br />
1. cis p cih<br />
2. cis n cak beudé asèe<br />
1. cit n su tiköih atawa aneu' cicém<br />
2. cit n ija cita<br />
1. cita n 1. ceuti; cati rasa; 2. hasé ba'seumiké;<br />
3. cita; 4. cinta; 5. angan-angan<br />
2. cita n ija teucét<br />
citra n 1. rupa, gamba, 2. gamba nyang teusréh<br />
ba' ureueng ramèe bhaih sidroe-sidroe<br />
ureueng; öseuha atawa saboh-saboh<br />
wasé peuneugèt<br />
ciu n tika Ihèelapéh meusuja beuneueng<br />
meuih atawa pira'<br />
ciu n ara' (niba') ie tapé; ciyu<br />
cium v 1. cöm; meucöm; meucöm-cöm; 2.<br />
kh'o'; mupo'; mencium cöm bèe<br />
1. ciut a 1. arat; seumpét; 2. kot; keu'ot; 3. ki<br />
tabeue; geusun<br />
2. ciut n su ba' kayèe jitampoe Ié angèn; su<br />
pintö teuhah<br />
1. coang a bercoang-coang c'eh-c'oh; ula-ili<br />
coba v acu; acö'; baci; ci; cuba; ujoe; men<br />
rambang; mencoba dengan berbagai<br />
cara pumacam<br />
168
INDONESIA A C E H<br />
coban n cuban<br />
cobar-cabir a ruya-ruyo<br />
cobek n capah<br />
coblos v mencoblos ch'ob sampoe beusöt<br />
1. cocok n 1. cuco'; 2. kra' (krè')<br />
2. cocok a 1. sa; saban that; sirupa; 2. sipadan;<br />
balöh; sibalöh; sipalöh; 3. siga'; that;<br />
sibalöh; 4. patöt; jilöb; 5. suka; 6. rasi;<br />
7. akö; sa; sabé pèh; 8. santeut; wadan<br />
cocok tanambercocok tanam 1. meugoe; 2. meu'ue<br />
1. cocol v mencocol cukèh; th'èh; seuntöh<br />
2. cocol n mencoco/meucula; meucuga'; meucurèh<br />
cocor n 1. paröh, 2. ujöng gatéh keue; — merah<br />
ki biduen<br />
codok v mencodoktangaih; ceunggo'; ceungeu'<br />
codet n paröt<br />
codot n seumantöng<br />
cogah n siga'; kaya<br />
cogan n jugan<br />
cogok a tercogok teuglong; meucuga'<br />
cukar n meuneu'èn catö<br />
cokek n runggéng beutawi<br />
1. cokelat n 1. ba' suklat; 2. èseubömböm; — tua<br />
(warna) seupah brö'<br />
2. cokelat a mirah meuneung itam; warna — muda<br />
bangkéh; — tua seupa(h) brö'<br />
coket v mencoket co' bacut; cut'èh; cukèh<br />
cokmar n cö'ma<br />
1. cokok v mencokok drob eungköt atawa mano'<br />
2. cokok n klie' latah<br />
co/co/ a bercokol 1. due' keumiet; due' peunab;<br />
2. ki due' lam umpueng; keumarom;<br />
karom<br />
cola-cala v poh beurakah; mubeurakah<br />
colak n sijeunèh teunaman<br />
169
INDONESIA A C E H<br />
colak-calik (colang-caiing) a surang-saréng<br />
1. colek n cilèt; mencolek 1. jeumpét; 2. cungké;<br />
kuré'; 3. curéh; 4. cukèh<br />
2. colek v mencolek(menculik) asöV, peucóh-cóh;<br />
peuculo'<br />
coleng v mencoleng rampaih; reuböt<br />
1. colok n 1. suwa ruja; 2. puréh meudama<br />
2. co/ok n 1. ceulöp; 2. k/ meuruwah<br />
3. colok v mencolok 1. culo'; cuco'; Ihue'; 2. k/<br />
deuh takalon; 3. deuh meula'la'; 4.<br />
tob; ch'ob<br />
colong v mencolong cue; ceumeucue<br />
co/of v mencolot lumpat atawa gröb lagèe<br />
canggue'; chèn<br />
comberan v adén; abeue'; lubeueng<br />
comblang n baruwa; seulangké<br />
cambong n sijeunèh sikin<br />
comek n bulèe yub keueng<br />
1. comel a dhiet<br />
2. comel n meukr'ob-kr'ob<br />
comor. a meuluténg; cèhmèh<br />
1. comot (comot-comot) a cèh-cèh<br />
2. comot v mencomot co'; kuet; seukuet<br />
compang-camping a raba'; ruya-ruyo<br />
compeng a teucrie'; teuprie'<br />
compes a cumèh; rigét<br />
cumpoh n tukang maguen lam kapai<br />
comro n cak nan peunajöh niba' boh ubi<br />
concong a menconcong ja' bansululahu<br />
condong a 1. sih'èt; laneui; 2. meu'iseu'; 3. meusi;<br />
jundröng<br />
conef (menconet) v cot; meuputie; meucungkèh<br />
1. congak a mencongak meutangaih<br />
2. congak v mencongak keumira lam ingat<br />
congeh a meula'la'<br />
170
INDONESIA A C E H<br />
congek n 1.glunyuengmeudanoh;cungè'tungkie';<br />
2. cak ki klo; tulo<br />
congget a tercongget-congget meudhèt-dhèt<br />
conggok a teuglong; meucula<br />
congkah-cangkih a meugeurutut<br />
1. congkak a agai; mböng (eumböng); teukabö; ugoh<br />
2. congkak n brue' kreueng meu'èn catö<br />
congki n sijeunèh meuneu'èn catö<br />
congklang v mencongklang kac'ie; gac'ie; kacé; gaci<br />
congkok n rimueng kuréng<br />
congkong v mencangkung tinggöng<br />
cangkong n geurdu kawai<br />
congkong n kayèe teunarah<br />
congo n pancuri mano'<br />
congok v mencongkok dong (due') cacang<br />
congol v mencongol meucungkèh; meucurèh<br />
congor n jumoh<br />
congsam n bajèe inong Cina teuplah ba' urampha<br />
conteng n curèh ngon blaga atawa arang<br />
contoh n cinto; conto; saleue'; mencontoh tirèe;<br />
teumirèe<br />
contong n kulah niba' ön atawa keureutaih<br />
cop p ca/c cöb<br />
copak-capik a 1. ringkat; rigköt; ringkhè'; 2. meumobmob;<br />
keumob; seumajöh hana bla (piyöh-piyöh)<br />
copet n tukang Ihue' baluem (ceumeucue)<br />
coplok a teulheueb; leukang; Iheueh<br />
copot a teusuet; teulhoh; teulheueb; teulöt; rhöt<br />
cor v mengecor tuwang beusoe<br />
corak n cura'; ragam; ragoe ki pham<br />
corak-carik a ruya-ruyo<br />
corek n curéh<br />
coreng n curéng; curéh; cureueh;---morene/(penub<br />
/tv/caj reuncam<br />
171
INDONESIA A C E H<br />
1. coret (corat coret) n curéng; curéng-muréng<br />
2. coret v mencoret ch'a; meuch'a-ch'a<br />
coro n keuraleueb<br />
1. corong n 1. sulie; p'ueb; 2. teurupöng; kè-kè;<br />
3. curong; simprong; seumprong<br />
2. corong v mencorong peungeuh that (buleuen,<br />
panyot); mubla'-bla'<br />
corot n sulie ceuri'; mencorotkan meuch'ach'a<br />
cotok n cuto'; paröh; mencotok coh; bathue';<br />
bato'; pathue'; pato'<br />
cua a suröi; sughöi; kuciwa<br />
cuaca n cuwaca; hawa; akheulém<br />
cuai a 1. tan yum; 2. lalè; mencuaikan hana<br />
pakoe; peujayéh<br />
1. cuak n umpeuen<br />
2. cua/c a yo; teumaköt; geuleungeung<br />
cual n beuneueng sutra gasa<br />
cuang-caing a ruya-ruyo<br />
cuar a mencuar meucuga'; meucula; nyue<br />
cuat a mencuat meucateueng; meuceudeut<br />
cubit v mencubit cut'iet; cubét; cubeut; kutép;<br />
punyie<br />
cublik n panyot; dien<br />
cubung n cubung-cubung bungong lalat<br />
1. cuca v mencuca ceureuca; caröt; teuna'; seueb<br />
2. cuca n du'a peunawa bisa; du'a keubai; du'a<br />
ubat<br />
cucakrawa n beureujue'; beurujue' balèe<br />
cuci v rhaih; sraih; peugléh; air cucian; ie<br />
seumeurah; cuci mulut tamböi<br />
cucu n cuco<br />
cucuh n mencucuh tót; tet<br />
1. cucuk n 1. cuto'; pathue'; 2. ulèe kawan<br />
2. cucuk n duroe; men --- /can sö'; ceumat; sarö';<br />
sröng; men meut'iet-t'iet; harö'-<br />
172
INDONESIA A C E H<br />
harö'<br />
cucup v mencucup 1. p'ieb; ro'-ro'; lo'-lo' 2.<br />
cöm; keucöp; — benak p'ieb darah<br />
1<br />
- c u c u r n<br />
(ie mata) tijoh; rö; meujohjoh; ber -<br />
- an meureue-eue; (jeuèn) meujeuenjeuen;<br />
meurando-randoe (-randè);<br />
2<br />
-<br />
meupro'-preue'; pra'-preue'; meurébréb;<br />
reujoh-reujah; air cucuran atap ie<br />
rambèe buböng<br />
c u c u r n<br />
1 jungo; 2. layeue jib; layeue suwé<br />
3. cucur n (peunajöh) cucö; peunyaram; piyaram<br />
cucurut n tiköih tén<br />
eungköt yèe; — biru besaryèe puneue<br />
cucut v mencucut p'ieb; p'ueb<br />
cugat v mencugatkan tangaih<br />
c u n<br />
P cih (cara husé asèe)<br />
cuik n peuda<br />
1 c u c u t n<br />
2<br />
CU<br />
H v mencuil cukèh; gamèt<br />
c u i t v<br />
bercuit-cuit meucukèh; meugamèt-gamèt<br />
cuk n pleuen; preuen<br />
cukai n cukèe; adat; pa'; keurajat<br />
cu<br />
ki n meu'èn dam<br />
cukimai n kas pukaima; brötma<br />
c u k m n<br />
ija töp dada watèe seumajöh makanan<br />
CJ<br />
kit n geureupu; inong camca<br />
cukong n ureueng mupangkai; ureueng pupangkai<br />
nyango pangkai; sipo pangkai<br />
c u k u<br />
n ukheue gambé thö<br />
cukup a 1. séb; cuköp; pada; 2 geunap; 3.<br />
mada; mumada; 4. karab; 5. ubé (bubé)<br />
patöt; — umur balèh; beutoh;<br />
cukup (puas) pueh; troe<br />
merasa<br />
c u k u r<br />
v bercukur kruet (janggot); mencukur 1.<br />
cukö; koh; s'èt ö'; 2. cak ki peutalö;<br />
peuta'lö'<br />
c u l a n<br />
cula (lungkèe); — badaksumbu (sumu,<br />
173
INDONESIA A C E H<br />
keusumbu) badeue'<br />
culak n nan ba' kayèe<br />
culak a menculak meucula; meucuga'<br />
culan n ba' culan<br />
1. culas a beu'o seu'iet; culaih<br />
2. culas a ku'èh; deungki; akal — akai surangsaréng<br />
culi n bajèe keuth'ang (kutang)<br />
1. culik (culik-culik) n sibansa kleueng; cicém mita<br />
umpeuen ba' watèe malam<br />
2. culik v menculik cue; baplueng; cue; peusom<br />
keu sandra; reuböt<br />
culika n pancuri; tukang teumaki<br />
culim n 1. cubo' baköng; 2. sulie candu; 3.<br />
baköng atawa candu asoe cubo'<br />
cuma p cit; meung saboh (sidroe) sagai; citnyan<br />
sagai, citnyoe sagai, cit; cuma-cuma<br />
siya-siya; rugoe mantong; 2. (hana) tan<br />
bayeue; co'-co' khong<br />
cumbu n 1. ajö'; tueng até; 2. meuseunda;<br />
muwayang<br />
cumengkling a su meutr'ieng atawa meukeutieng<br />
cumepak a ka sudiya ngon mudah taco'<br />
cumi-cumi n 1. noh; 2. tó sitrèe; seupiyun; loh<br />
cuming p ch'oh<br />
cun n (seunipat) dém<br />
cunam n seupét; seuneupét; cunam<br />
cundang n asöt; peucöh cöh<br />
cundrik n badé'; seukin; sikin<br />
cunduk n cuco' ö'; culo' ö'<br />
1. cung n boh atawa ba' trueng<br />
2. cung n ureueng neuyue-yue<br />
cungap a cungap-cungipseusa' nap'aih; meuh'aihmeuh'aih<br />
cungkil n cungké; culé'; cui; kuré'; karèh<br />
cungkup n tukang Ihuë' baluem<br />
174
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
cungur n kas jumoh; jungkha<br />
cunia n prahö angköt dabeueh; cuniya; sulöp<br />
cup cöp<br />
cupai a lingah; lalè<br />
1. cupak n duwa kai (lihat sistim ukuran)<br />
2. cupak n kupa' gocandu<br />
1. cupang n prameuncit keunong kab atawa keunong<br />
cut'iet<br />
2. cupang n sibangsa eungköt siyam<br />
1 cupar a brö' babah<br />
2. cupar a ceuleuci; ceulici<br />
cupet a 1. cantöi; cupa; 2. paneu'; seumpét<br />
akai (pikéran)<br />
cupmg n tupöng, cupöng; —<br />
glunyueng<br />
telinga tupöng<br />
cuplik v mencuplik kutéb<br />
cupu (-cupu) n keurandam: urue'leusöng; luengputéng<br />
tamèh<br />
cupul a canteuen; cupa; lucöt<br />
1 cura n beurakah; gura<br />
2<br />
cura v bercura-cura(bercura-burajteuna';seueb<br />
curah n léng; plè; peue'; preue'; rö; srö; ruwah;<br />
sinthöng<br />
curai v Iheueh; cré; trang; nyata<br />
curam a cuco; curam; linggé; (meu) teureubéh;<br />
reubah; sanggéng; agak — due'<br />
curiah a reumèh<br />
1. curiga n kréh<br />
2. curiga a jalo'; teujalo'; cho'; so'<br />
curik n sikin paneu'<br />
curna a hancö meudeuda'<br />
curu v mencuru ceurét; biyöh<br />
cutbrai n siluweue phakumurah<br />
cutel a tammat; (h)abéh (calitra, haba)<br />
cuti v peureulop; prékeureuja<br />
cuwil a cue; cumèh; se — sicue; sicumèh<br />
D<br />
175
INDONESIA A C E H<br />
D, d haraih keupeuet<br />
D n tanda 500 Röm<br />
daayah n daya<br />
dabak adv mendabak (teuka) meudhab-dhab<br />
dabal n kipè; kipè'; — setengah tiang bajèe<br />
(ureueng agam) ja' (ba') khanuri<br />
dabih v mendabih seumeusie<br />
dabik v mendabik pèh-pèh dada; arah droe<br />
dabir n krani<br />
dablek a 1. batat; tungang; 2. meuso<br />
dabung v berdabung koh(peurata) gigoe<br />
dabus n daböih<br />
dacin n céng; dacéng<br />
dadah n 1. ubat lam paté; 2. sibansa ganja<br />
dadak adv mendadak meudhab-dhab; tanna soethèe;<br />
tanna soesangka<br />
dadal n neucaböt ha'potanoh sabab maté atawa<br />
jiminah gampöng<br />
1. dadap n ba' reudeueb; --- berduri sangkulueh<br />
2. dadap n prisè; peurisè bulat niba' kulét atawa<br />
awé<br />
dadar n — telur ayam boh mano' deudaih; kue<br />
— patisah<br />
dadih n dadéh<br />
dading n janjidamè<br />
daduh v mendaduh(kan) peu'éh aneu' sira<br />
peudoda idi; peulalè aneu' beu jiéh<br />
daduk v mendaduk geumadè<br />
dadung n mendaduk geumadè<br />
dadung n berdadung peudodi aneu'<br />
dadung n taloe ikat keubeue/leumo<br />
daeng n lakab aneu' raja Bugéh<br />
176
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
daerah n beuleudan; bilatbiladat; da'ierah; kurah;<br />
keukurah; — persekutuan nelayan -<br />
-- asing ranto; Ihö'; lö'<br />
dafnah n nan ba' kayèe nanggroe lerupa<br />
daftar n dapeuta; jadöi; judue; seunarai<br />
daga n --- dagi buet nyang meulawan<br />
peumeurèntah<br />
1. dagang n meukat; bloepubloe; meuniyaga<br />
2. dagang n ureueng dagang<br />
dagang n mendagang gulam<br />
dage n nan peunajöh<br />
dagel v mendagel meulawa'<br />
daging n 1. asoe; 2. sie; — asap/asin sie balu;<br />
berdaging 1. meu 'asoe; 2. /dteumbön;<br />
kaya mendaging 1. jeued keu asoe;<br />
2. (7(v/ra,l puléh; jinoh; sedagingcèdara,<br />
sabohyah sabohma; — buab (buahan)<br />
lum<br />
dago v randö<br />
dagu n keu eng; — keris uramgo kréh; —<br />
lentnk keueng meu'anggét<br />
dahaga a 1. grah; dahga; 2. cak thö reukueng<br />
dahak n geuneuh'eu'; beuleuram; (dahak<br />
tersumbat di kerongkongan) glih; klih;<br />
jlih; mendahak geuh'eu'<br />
dahan n cabeueng; dheuen<br />
dahanam n su meugeureudh'um<br />
dahar v makeuen; pajöh<br />
dahataruna n kumpöilan aneu' muda Bali<br />
dahatua n biké (di Ba//)<br />
dab/ n dhoe; tala'; keunèng; — layar sukong<br />
tihang prahö; --- yang menonjol ceudö'<br />
dahina n beungoh uroe<br />
dahlia n nan ba' bungong<br />
dahriah n ureueng nyang hana peucaya na Tuhan<br />
177
INDONESIA A C E H<br />
dahsyat a 1. hayut; 2. hibat; dahcad<br />
dahuk a leuha; waba<br />
dahulu adv 1. dilèe; puroe; sabohroe; 2. leubèh<br />
awai; di keue that; — kala jameun dilèe<br />
(peureumeun); mendahului 1. (ja')<br />
meudilèe-dilèe; 2. meudilèe niba' —<br />
3. maté 4. cak koh; bersidahulu meudilèe-dilèe<br />
terdahullu phön dilèe; awai dilèe<br />
pendahuluan ureueng nyang awai dilèe<br />
pendahuluan nyangphöndilèe; 2. puphön<br />
marit; sejak dahulu kala jameun ba'<br />
jameun; meujameun<br />
daif a la'èh; damai; dana<br />
daim a keukai; keueh<br />
daiminologi n éleumèe roh<br />
daing n eungköt atawa sie thö<br />
daitia n gogasi<br />
dajal n 1. dajeue butasiblah 2. ki ureueng<br />
teumipèe (sulét)<br />
daka(h) n papeuen töp lieng leuhad<br />
dakar a 1. tungang, batat; kha; 2. ceubeueh<br />
1. daki n kalang; --- dunia ki pèng; berdaki<br />
meukalang<br />
2. daki v mendaki 1. é'; rha'; jundröng; tanja';<br />
teungoh; 2. meu'é'; 3. manyang; cot;<br />
dakian (tanjakan) göh<br />
dakocan n aneu'patong niba'geutah meuwareuna<br />
itam nyang jipeungui bajèe<br />
dakon a papeuen meu'èn catö<br />
daksina n 1. seulatan; baröh angèn; 2. uneuen<br />
daktilografi n éleumé reuta' jaroe<br />
daktilogram n garéh tapa' jaroe<br />
daktilologi n marit ngon icarat jaroe<br />
daktiloskopi n seulidó' reuta' (garèh) jaroe<br />
daku n ulön; lön; droeku; kèe<br />
178
INDONESIA A C E H<br />
dakwa n dawa; da'wa<br />
dal n haraih Arab keulapan<br />
dal n nan sijeunèh kacang<br />
dal n nan thön Jawa nyang keulimong,<br />
meuriwang klayi siseun lapanthön sigo<br />
dalai n 1. mugèe; 2. agèn; 3. dalai; 4. jarö<br />
damè; 5. loih<br />
dalalah n baruwa<br />
dalalat n sisat<br />
1. dalam a 1. Ihö'; lö'2. muphöm that; 3. k/meurha<br />
4. dalam 5. Ihö' that ma'na 6. kon luwa;<br />
keubiet; mendalamkanlimeuh; dalaman<br />
asoe dalam (pruet, dan sebagainya);<br />
pedalaman tunonq; — sekali lanam;<br />
leubu<br />
2. dalam p 1,2,3. dalam; lam; 4. yöhlayeue; 5.<br />
silawét; 6. tiep; 7. dang; 8. bhaih; 9.<br />
sangkira; 10. niba'; 11. keu<br />
3. dalam n astana; Dalam<br />
dalang n 1. tukang pumeu'èn wayang; 2. ki uta';<br />
ulèe kawan; chèh; cèh<br />
daldaru n sijeunèh teunaman lawa<br />
dalfin n lumba-lumba; bui la'öt<br />
dali-dali n ön bayam uteuen<br />
dalih n dalèh; kalèh; jaligu; rumbu mencaricari<br />
dalih rameunè<br />
dalil n dali; höjah; hujah meudeului<br />
dalu a 1. leubaih; 2. jula malam<br />
daluang n ija atawa keureutaih niba' kulét kayèe<br />
dalung n dalöng; krikai<br />
dam n ateueng tamba'; teunamba'; teuneulob;<br />
seuneulob; neulob<br />
damai a damè; aman; reumpan; rukön; suniya;<br />
men — kan sayam; meusulöh; per -<br />
-- an sulöh; ber meuro'; peudab<br />
179
INDONESIA A C E H<br />
damak n aneu' seunumpét; mendamak 1. pröih<br />
sumpét; 2. meuduroe<br />
daman n taloelinggang<br />
dama putera v tueng (peulara) keuaneu'<br />
1. damar n dama; gala-gala; geugala, malo; mo;<br />
sala<br />
2. damar n keumiroe; krèh<br />
damas a (h) abéh pèng keulusa rampueh<br />
damas n ija sutra (linèn) mubungong-bungong<br />
damat a riyöh; reuyöh that; seubö'<br />
1. damba a deumba; lindan; manyoh; teumpa<br />
2. damba v mendamba wa; uem; ruguem<br />
3. damba a iem droe; seungab<br />
dambin n 1. méugeud'um; 2. teuleumie'-leumon<br />
dambir n boh keu'èh; lambéng<br />
damik v mendamik teupue'; tampa<br />
damotin akr deunamèt; ubatbeudé boh beuleuba'<br />
dampak n 1. meuhadu; mendampak meulangga;<br />
meukhh'o'; mupo'; 2. peungaröh nyang<br />
meu'akibat gèt atawa brö'<br />
dampal n tapa'<br />
dampar v mendampar heumpaih;seumpom;hanyot;<br />
ferdamparbeulanta'; beulasat; sreueng;<br />
so'; ter— (terkatung-katung)palét-palöt<br />
dampil a due' meupo'bahö<br />
1. damping a toe; rab; akeurab; karib; mendampingi<br />
peungon; dampéng; ber — ancindréng;<br />
canréng; meucindréng; sayéng; sindréng;<br />
indréng<br />
2. damping a ramè-ramè meusilé' 'oh meulingka sira<br />
meuca'é<br />
damping n peutrön yum barang keumeung mat<br />
gayam lam maniyaga<br />
damprat v mendamprat caröt; ceumaröt; dhöt;<br />
seurapa; seueb<br />
180
INDONESIA A C E H<br />
dampung n berdampung-dampung meuthueb-thueb;<br />
meudhueb-dhueb<br />
dan p ngon; deungon<br />
dana n 1. pèng nyang meusaja neukeubah keu<br />
saboh-saboh hai; 2. deureuma; hadiyah<br />
pendanaan meuneuri; peusudiya dana<br />
1. danau n tasé'; — kecil merangkaptebat geunang;<br />
— pantai rawang<br />
2. danau n mendanau pubuet sumbang ngon<br />
purumoh nyangpo rumoh<br />
danawa n gogasi<br />
danda n tungkat keurajeuen<br />
1. dandan v cak meungui; meugie; berdandan acan;<br />
meugie<br />
2. dandan n panteue ba' glumeutjalö<br />
3. dandan n taloeraya; kabat<br />
4. dandan v rampaih; reuböt<br />
1. dandang n kanèt dandang<br />
2. dangdang n prahö peuneugèt niba'siba'kayèe bulat<br />
3. dangdang n sangku<br />
4. dandang n sibansa cicém deundang<br />
dandanggula n sijeunèh panton Jawa/Sunda<br />
danda pati n uköm maté<br />
1. dand/ n 1. geundrang ubeuet 2. dangdi; dandi<br />
2. dand; n plang-plöt<br />
dang n seuneubut keu ureueng inong patötpatöt<br />
dang merduwati<br />
dangar n jambö<br />
dangau n jamböblang<br />
dangdut n 1. orkèh Meulayu 2. reunta' Meulayu;<br />
berdangdutmeujugèt ngon lagèe dangdut<br />
dange n khanuriblang ureueng Daya'<br />
dangir v mendangir peugeumbö tanoh<br />
1. dangka v berdangka sangka; jalo'<br />
2. dangka v ferdang/ca-dang/ca teungoh; (é') udarat<br />
181
INDONESIA A C E H<br />
1. dangkal a 1. deue, thö, dè; hana Ihö' 2. hana<br />
atawa gohlom muphöm<br />
2. dangkal a 1. beungkai; 2. thökréng; 3. ki gasa<br />
4. ki buet alang<br />
dangkap v uem; ruguem<br />
1. dangkar a deue; hana Ihö'<br />
2. dangkar v mendangkar gulöng<br />
3. dangkar a beuhe; bhe; ceubeueh<br />
dangkung n sakét budö'; peunyakét jheut<br />
danguk v berdanguk(mendanguk,terdanguk)due';<br />
sanga'; seunga'<br />
dansa n meunari; dansa<br />
dansanak n cèdara; — anjing sabohma la'én yah;<br />
— bapak (ibu) sampèe<br />
danta n 1. gigoe gadéng 2. putéh gadéng<br />
danuh n simeugando; nan rasibintang nyang<br />
keusikureueng<br />
danur n daneui<br />
danyang n danè keumawai<br />
dap n geundrang; tambö<br />
c/apa n lamiet teuneuböh, hadiyah keubisan<br />
(tuwan)<br />
dapat adv 1. jeued; mèe; asi; 2. cak keunong 3.<br />
meuteumèe; 4. sampoe; meusampèe;<br />
— d/makanjeued pajöh; hana meuracön;<br />
haleue; berdapat 1. laya'; patöt 2.<br />
meuteumeung; meuteumèe; mendapat<br />
malu meuteumèe malèe; — rezeki<br />
meuteumèe makeuen (raseuki);<br />
pendapatanwasé; pendapatpeunapat;<br />
peundapat; proe; sedapat-dapatnya ada'<br />
jeued<br />
dapra n bantai keunaleueng lamböngkapai atawa<br />
peurahö; dapeurah<br />
dapur n dapu seunungkèe; teulungkèe; kran;<br />
182
INDONESIA A C E H<br />
— bambu peureudèe trieng; — bahu<br />
tuböh yub bahö; — bedil dapu beudé;<br />
— susu tuböh yub dè'<br />
1- dara n aneu' dara; peurawan; biké<br />
2. dara n hiweuen inong umu sithön leubéh, aneu'<br />
gohlomna beuthat ka ulu<br />
3. dara n (cicém) mirahpati<br />
1. darab n seuneupot<br />
2. darab n pukölan; puköilan<br />
darah n darah; ki bie'; bijèh; ki pleu'oh; neuba<br />
tuböh; — belut sijeunèh teunaman lawa;<br />
— biru turönan (ureueng) Dalam —<br />
daging aneu' droe, cèedara; berdarah<br />
1. meudarah; 2. na darah 3. ki neuba<br />
tuböh; 4. bie'; bijèh; — panas ceukén;<br />
curien; — jernih bie' raja (dalam)<br />
daras v mendaras 1. daröih; daruih 2. murunoe<br />
beuet kuru'an 3. meununtöt; pendarasan<br />
tadaröih<br />
darat n 1. darat; bumoe nyang hana<br />
meungeunang ie 2. tanoh atawa bumoe<br />
(lawanlangèt) 3. tanoh cot (lawanpanXêl<br />
paya) 4. tunong (lawanbaröh); — darau<br />
cot; göh; mendaral^. teungoh; meurapat;<br />
laböh trön u bumoe; trön ba' kapai/<br />
praho; 2. kapai teureubang jitrön; 3.<br />
ja' u tunong; 4. teupèh; 5. rèt darat;<br />
ja'meudarat; darafantanoh luwaih (lawan<br />
la'öt/pulo) pendarat 1. alat trön u darat<br />
(jalö) 2. ureueng atawa pasökan nyang<br />
teungoh u darat<br />
dari p 1. di; ia berangkat dari Semarang<br />
jibungkha di Semarang; 2. Di; ia datang<br />
dari Medan jiteuka di Medan; 3. jiphön<br />
kon; dari dulu dia sudah kuperingatkan<br />
183
184<br />
INDONESIA A C E H<br />
diphön kon kalheueh lön peu'ingat;<br />
4. ateueh; dari kemauannya sendiri<br />
ateueh h'eut jih keudroe 5. bhaih; dari<br />
hal utang p/ufang bhaih utang meu'utang;<br />
6. niba'; diba' terbuat dari emas murni<br />
niba' meuih meunta; 7. niba'; diba';<br />
dihidangkan makanan daribuah-buahan<br />
dan kue-kue geu'idang makanan niba'<br />
boh kayèe ngon peunajöh; 8. niba';<br />
diba'; harganya lebih mahal dari emas<br />
cak yum leubèh meuh'ai niba' meuih;<br />
9. ba'; diba' jauh dirimu dari perbuatan<br />
itu peujeu'öh droe ba' buet nyan; 10.<br />
Di; ia masuk dari pintu belakang jitamong<br />
di pintö liköt; 11. jilalu rèt; ia masuk<br />
dari pintu belakang; jitamong di lalu<br />
rèt pintö likot; dari (arah datang, berasal)<br />
ne; dari satu arah sanè; diketahui dari<br />
Itunè; --- mana panè; patnè; atau panè<br />
ban; --- sana (sini, satu, sebelah sini,<br />
sebelah situ) nyoe nè, nyan nè, jèh<br />
nè; tidak peduli dari mana barangganè<br />
dari-dari n banèng<br />
dari pada p niba'; diba'<br />
darji n ureueng ceumeucob<br />
darma n wajéb; keureuja udép; keubajikan<br />
darmabakti bakeuti keu nanggroe/ugama dan<br />
sebagainya<br />
darmasiswa pèngsukong keu aneu' sikula<br />
darmatirta ureuengtuha gampöng urösan tani ngon<br />
ie biang di Bali<br />
darmawisata ja' teumasya; tamaca<br />
daru-daru n nan sijeunèh ba' kayèe kreueh ngon<br />
kong<br />
darulaitam rumoh yatim
INDONESIA A C E H<br />
darun n su kreueh meugr'um-gr'um<br />
darunu n tanda ha' milé'<br />
darurat a larurat; lalörat<br />
darwis n daruwéh<br />
das n su beudé beureutöih<br />
dasa num siplöh<br />
dasalomba siplöh cabeueng ulahraga<br />
dasar n 1. pruet (punggöng) la'öt atawa krueng;<br />
2. punggöng kanèt (kanot) 3. aleue 4.<br />
lapé' 5. lapéhphön; 6. neubatuböh (lahé)<br />
7. bhaih puko'; lunah; brue'; peureudèe;<br />
wajah; 8. bhab; 9. cakpeurangeui; adat<br />
dasarian n watèe siplöhuroe (keumira musém)<br />
dasasila siplöhpuko' atöran atawa pakat<br />
dasawarsa siplöhthön<br />
dasi n tali lihé<br />
daster n bajèe ureueng inong ngui di rumoh<br />
dasun n bawang putéh<br />
data n keutrangan nyangbeuna ngon nyata<br />
datang v 1. teuka 2. asai 3. halé 4. teuma; -<br />
-- bulan meuhèd; — baf/'tö' até; datangdatang<br />
1. banteuka 2. banphön teuka<br />
3. sabé teuka; berdatang— narit höreumat<br />
meuhadap raja berdatangan\euka ramè<br />
(-ramè) niba' mubagoe teumpat;<br />
mendatang 1. lam sikeujab teu'ingat;<br />
2. ja' seutèt (seutot); 3. teuma; mendatangi<br />
ampeueng; kunjöng; singgah; saweue;<br />
mendatangkan 1. ba; peuteuka 2.<br />
peutamong 3. höi; tawö' 4. sabab 5.<br />
uroh; pendatang 1. ureueng teuka; 2.<br />
tihang sangga 3. peurasat; kedatangan<br />
1. teuka; tö' 2. cak jitamong; jisabö<br />
datar a data; jom; phèb; padang rata; dataran<br />
tanoh data; hala' (ala 1<br />
); dataran rendah<br />
185
186<br />
INDONESIA A C E H<br />
panton<br />
datamak n deunda meumukah ngon aneu' miet<br />
inong<br />
dati n atrakawöm nyang han jeued taweue'weue'<br />
datu n 1. raja; putroe 2. tabib 3. ureueng<br />
keuramat<br />
datuk n dato'; tö'; chi'; — nenek éndatu<br />
datum n tanggai; uroebuleuen<br />
datung n datö'; chi'<br />
datu petinggi ureueng peuet droe peutimang adat;<br />
tuhapeuet<br />
dauk a putéh klabèe (wareuna bulèe guda)<br />
daulat n dèelat; dolat<br />
daulat n keurajeuen; kuwasa mendaulat cak<br />
langgéh; kuwasa (naggroe; keurajeuen)<br />
reunteuet; reunteueh<br />
daun n ön; berdaun meu'ön; dedaunan mumacam<br />
ön kayèe<br />
daun nasi n beuluka sibagoe tanda ha'milé' niba'<br />
nyang pula<br />
daur n masa atawa thön nyang meuriwang<br />
klayi; --- besar jeueb 120 thön; — kecil<br />
jeueb 8 thön<br />
daw n beulanja adat<br />
dawai n dawè; kabat alöih; — emas atauperak<br />
hiasan selendang, bungkusan ataubaju<br />
kreuyai; keureuyai<br />
dawai-dawai n nan teunaman<br />
dawam n barang milé' droe<br />
dawat n daweuet; da'weuet<br />
dawet n èh cindöi<br />
daya n é'atawa kuwasa pubuet atawa mubuet;<br />
ékhtiyeue; teuneuga; moseulihat; wat;<br />
berdaya teuga; memperdayakan; kiya;<br />
peukiya; peudaya; ruda; taki; tangko';
INDONESIA A C E H<br />
tipèe pendayaan teunipèe terpedaya<br />
murudo'; tidak berdaya tampaih<br />
daya guna 1. meuhasé ngon munapa'at 2. cakap ba'<br />
mubuet; berdayaguna 1. na wasé ngon<br />
munapa'at; 2. mubuet gèt ngon munapaat<br />
mendayagunakan öseuha puwasé ngon<br />
pumunapa'at<br />
dayah n ma'susu<br />
dayang n dayang; déndayang dayang-dayang<br />
manura; meunura; mindra, meundra;<br />
pawira; prawira<br />
daya upaya n ékhtiyeue; ber seuleu'ah<br />
dayu v mendayu\.susayöbsayöb2.teumimang<br />
aneu' sara meudöda 'idi<br />
dayuh a terdayuh — hati weueh até<br />
dayuk n terdayuk, — p/nggang meulingie-lingie'<br />
1. dayung n dayöng; peunganyoh; sirép eungköt<br />
mendayung kayöh, dayöng; men —<br />
(sampaiberbelok) kabé; kayupemotong<br />
dayung diburitan langgisan<br />
2. dayung n imeum inong<br />
dayus a dayuih; mendayus peujayéh; peukabèh<br />
de n nan haraih d<br />
dealat n bijèh jamo', (lalat, daruet) nyang<br />
meusayeuep<br />
debah n seumeuléh; heundru<br />
debak n su ureueng seumeusoh (bab-bub);<br />
debam n su barang rhöt; meuleupam; ceup'ong<br />
debar v berdebar deuba; bh'a'-bh'o'; meugabgab;<br />
meutueb-tueb<br />
debarkasi n punggah ureueng atawa asoe kapai<br />
debat n meuda'wa; tangkéh; teunangkéh;<br />
1. debik n su ureueng teumeupue'<br />
2. debik n mbè' (su kamèng)<br />
eteb/7 a ngeut<br />
187
188<br />
INDONESIA A C E H<br />
debing n su geundrang (meubrieng-briertg)<br />
debit n 1. (pèng) teununggè 2. meutamaih<br />
mudai meukureueng utang lam buku;<br />
3. padumna ie ilé lam salöran ba' saboh<br />
watèe nyangka meuhad<br />
debitor n ureueng atawa lambaga nyang meu'utang<br />
ba' ureueng atawa lambaga la'én<br />
debris n teunumpö'seureupéh batèe nyang jikruet<br />
Ié ie<br />
debu n dhöi; abèe; beudeueng; leubu; deubu;<br />
duli<br />
debus a (nyaréng) hana po'; hana meuteumè<br />
eungköt<br />
debut n (meunyanyoe, meunari, meu'èn); nyang<br />
keuphönthat halé jikeue umom<br />
t. decap n su ureueng keucap makanan;<br />
meukeucap-keucap; mendecap-ndecap<br />
meuklab-klab<br />
2. decap n mublé (blöi)<br />
deceh n keucap<br />
decing n su pèng rhöt; meutrieng-trieng<br />
decit n su aneu' cicém/tiköih; meuc'iet-c'iet<br />
decup n meuch'um<br />
decur n su ie meupanca; meuc'a - c'a<br />
decut n su aneu' manya' p'ieb mom; muph'ob-<br />
ph'ob<br />
dedah v mendedahkan salob; silob; sila' (ija)<br />
dedai a berdedai-dedai meurön-rön; meuduyön-<br />
duyön<br />
1. dedak n Ihö'; deuda'<br />
2. dedak a berdedak meusa'-sa'; meusa'-gra'<br />
3. dedak a berdedak dam; deundam<br />
dedai n keuluböt jaroe; bidai<br />
dedalu (api) n sijeunèh seumalu<br />
dedap n ba' reudeub
INDONESIA A C E H<br />
dedar a deuda; peusam<br />
1. dedas n su beudé beureutöih; meut'um-t'um<br />
2. dedas n meuran ie'; reujan<br />
dedau v mendedau kli'; geumeucie'<br />
dedek n deuda'<br />
dedel a beureutaih<br />
dedemit n sibansa danè<br />
dedengkot n ulèe kawan; ureueng meugah jeued<br />
keu kupala<br />
deder v mendederXabu bijèh; pumue bijèh (bie')<br />
dedes n 1. musang 2. jeubeuet<br />
dedes mendedes kr'èt; iréh<br />
dedikasi n bakeuti; kureubeuenteunaga ngon watèe<br />
ba' buet meuliya; peuneujo' meuliya<br />
deduksi n 1. co' peunutöih nyang meusipheuet<br />
'am, ba' bhaih nyang khusöih; 2.<br />
peukureueng tiep biaya ateueh wasé<br />
dedulang n nan sijeunèh kayèe la'öt<br />
defacto a (peumeurèntah) nyang nyata, ban hakikat<br />
droe<br />
de fender n bhèb ba' meu'èn bohbhan<br />
defens n peutheuen; bila<br />
defensif a 1. cara meutheuen; 2. I autham;<br />
peuneutheun 3. peutheuen<br />
defile n peurakkan tantra<br />
definisi n 1. narit atawa kalimah nyang peujeulaih<br />
ma'na, keutrangan, hareutoe atawa tandatanda<br />
utama ba' ureueng, beunda atawa<br />
buet; peuhad ma'na<br />
definitif a kateutap;kameuteuntèe;konsimeuntaran<br />
defisit n yue' beulanja; kotpangkai<br />
deflagarasi n 1. töt bahan-bahan nyang bagaih<br />
beureutöih ngon alat elektromagnetik<br />
2. peugléh baja ngon cara peuseu'uem<br />
1. deflasi n 1. yum jitrön, barang meuseu'è kulusa<br />
189
INDONESIA A C E H<br />
ureueng hanadaya ba' jimubloe; 2.<br />
cara pupuléh yum pèng, miseue; peutrön<br />
yum pèng, atawa peukureueng pèng<br />
nyangka na<br />
2. deflasi n ueh tanoh kulusa angèn kruet<br />
defleksi n meu'ubah araih angèn keulusa bumoe<br />
muputa<br />
deformasi n meu'ubah wujud, niba' nyang gèt jeued<br />
kureueng gèt atawa brö'<br />
degam n su meureuyam atawa guröh<br />
degan n boh u muda<br />
1. degap n 1. su papeuen teupèh; 2. su deuba<br />
jantöng<br />
2. degap (berdegap) a sasa<br />
degar n su guröh, meureuyam atawa pintö teuthö'<br />
deg-deg n su jantöng, meuthueb-thueb<br />
degenerasi n mundö atawa suröt, hana leubèh gèt<br />
niba' sunut nyangka na<br />
degil a bateue; batat; kreueh; ulèe; tungang;<br />
timpueng<br />
degradasi n 1. meuruwah jitrön; 2. mutu jitrön keulusa<br />
cara mubuet<br />
degrali v menc/egra//mukah; meudina (Lampung)<br />
deguk n su ureueng teugö' (jeuh'a') ie<br />
degung n su göng<br />
deh p keuh; biar saja deh bah keuh<br />
deham n su batö' meuk'èh-k'èh<br />
dehem n geureuh'èm; 'èh'èm<br />
dehumanisasi n pugadoh atawa peurhöt meureutabat<br />
manusiya<br />
deisme n pham nyang peucaya na Tuhan tapi<br />
hana peucaya keu wahyu ngon kada<br />
ba' Tuhan<br />
de jure a (peumeurèntah) nyangka sahèh (sah)<br />
1. dek n dèt; glumeut; — belakang (anjungan)<br />
190
INDONESIA A C E H<br />
branda<br />
2. dek n seunusön ulèe wareuta<br />
dekade n masa siplöh thön<br />
dekaden a 1. dang suröt; mundö; 2. ruröh atawa<br />
luröh akheula'<br />
dekadensi n akheula'mundö; hana mubeudoh (mundö)<br />
lam seuni atawa karang-keumarang<br />
dekah a berdebah-dekah khém meukha'-kha'<br />
dekak n seupuwa; boh tè'to' cina<br />
dekaliter n (asoe) siplöh lètè<br />
dekam v berdekam 1. nueb; lui; 2. meukambam;<br />
meukaluet dirumoh sabé; hana minahminah<br />
dekameter n (panyang) siplöh mètè<br />
1. dekan n ulat keueng bulöh<br />
2. dekan n kupala pakultaih ba' sikula tinggi<br />
dekantasi n teumo' ie atawa beunda cayé hana röh<br />
ngon keudèh<br />
1. dekap v uem; ruguem; wa; sependekap silhue'<br />
2. dekap a rab; toe mende/cabl. peurab 2. peuleukab<br />
dekar v mendekar pumeu'èn peudeueng<br />
dekarare n siplöh are (uköran luwaih)<br />
dekat a 1. paneu'; 'èt; hana jeu'öh (ji'öh) 2.<br />
rab 3. toe; euntang; men — kan<br />
(mendamaikan) peurab; men — kan<br />
diri peurab dróe; 4. akeurab; krab 5.<br />
karab; — rezekinya mangat meuteumèe<br />
laba; — sekali (ukuran jarak) (ukuran<br />
jarak) 'èt c'èh (c'oh); duduk berdekatde/caranbimbaran;<br />
mendekati seseorang<br />
risèh-risèh<br />
dekik n leukö' tuböh<br />
dekil a meukalang, meu(ku) luténg<br />
deking n cak 1. naw'ong; teumpat; meuceue; 2.<br />
laman; boro' 3. tuleueng rueng; ureueng<br />
191
INDONESIA A C E H<br />
nyang lindöng (bila)<br />
deklamasi n crab sanja' sara gra' tuböh ngon ruman<br />
muka dikeue khalaya'<br />
deklamator n ureueng crab deklamasi<br />
deklarasi n 1.pèngbiayabeurangkat;2.keuteurangan<br />
singkat ngon jeulaih ateueh sabohsaboh<br />
hai<br />
dekolonisasi n peuhapöih da'irah jajahan<br />
dekonsentrasi n srah kuwasa peumeurèntah pusat keu<br />
peujabat da'irah<br />
dekor n alat-alat ba' panggöng sandiwara (layeue<br />
dan sebagainya); gamba keu ayeuem<br />
panggöng<br />
dekorasi n gamba; ayeuem gamba<br />
dekret n keuputösan atawa prèntah nyang<br />
neupeuteubiet Ié kupala nagara atawa<br />
hakim<br />
dekriminalisasi n meu'ubah cara pandang, yöhphön<br />
neu'anggap salah tapi kömdiyan<br />
neu'anggap sibagoe hai nyangka ladém<br />
deku n berdeku meuteu'öt<br />
dekunci n nan teunaman<br />
dekung n su göng teupèh<br />
dekus a berde/o/smub'oih-b'oih; mende/cusprieh<br />
dekut n mendekut kutru, su cicém mirahpati<br />
atawa leue'<br />
delah n eungköt pisang<br />
delamak n ija töp sangèe nyang meusulam<br />
delan n ie meu'anca' - anca' atawa muburabura<br />
sabab na eungköt<br />
1. delap n apui atawa asap nyang meukeupöi ba'<br />
laraih beudé<br />
2. delap a lumèh; meuso<br />
delapan num lapan (tujöh tamaih sa); seperdelapan<br />
sumon<br />
192
INDONESIA A C E H<br />
delas n tanoh roh<br />
delat v berdelat-delat meuklib-klib; meugilapgilap<br />
1. delegasi n antösan; muhébah<br />
2. delegasi n 1. peusrah; 2. peulimpah, jö' atawa<br />
pulang kuwasa<br />
delegat n antösan khusöih<br />
delepak n panyot minyeu' brö'<br />
delik n buet meulangga atöran nyang keunong<br />
huköm<br />
delik n sijeunèh ba' kayèe raya, Ie cabeueng<br />
ngon kiwieng - kiwieng<br />
delikates n makanan ladat<br />
delima n boh (ba') ruman atawa glima<br />
delinkuen n 1. jeuheuet; jheut; dakhat; dukhat 2.<br />
manceue(h)<br />
delman a kaha duwa ruda<br />
delong a mendelong leukö' mata; cabeueng<br />
delongop a mendelongop teuh'ah babah; tahe;<br />
teuceungong<br />
delta n pusöng (pulo) Ihèe sagoe ba' babah<br />
kuwala<br />
delusi n angan-angan<br />
dem n cak, teunamon moto reuloh<br />
demogog n ureueng nyang é' gra' ra'yat ngon peudatö<br />
meu'apui-apui sara meujanji nyang hibathibat;<br />
ureueng asöt ra'yat ba' peulanggéh<br />
kuwasa nanggroe<br />
demah n deumaih; tu'uem<br />
1. demam a deumam; paneuih; sijue' seu'uem; agak<br />
demam deuda; agak — (rasa kurang<br />
enak badan) seu'i<br />
2. demam a pungo; mabö'; haro'<br />
demang n pangkat santeut ngon wèdana<br />
demarkasi n garéh ceue (had), ladém neupeuputöih<br />
193
INDONESIA A C E H<br />
Ié piha'-piha' nyang dang muprang,<br />
nyang han jeued jilangga ba' watèe<br />
dang jipupiyöh teumimba' Ié pasökan<br />
banduwa piha'<br />
dembai v berdembai-dembai burat<br />
demdem n sijeunèh aneu' beudé nyang beureutöih<br />
ba' watèe keunong ba' teunakat<br />
demek a juem; gohlom thö that<br />
demen a gala'; suka; geuma<br />
demes a timphie'<br />
1. demi p dami; — kesehatan dami keusihatan<br />
2. demi p Iheueng; satu — safu Iheueng sidroesidroe<br />
3. demi p dami; — membaca dami neubeuet<br />
4. demi p dami Allah (— Allah); dami Allah<br />
5. demi p sibagoe; lagèe — buluh perindu lagèe<br />
bulöh peurindu<br />
demik v mendemik teupue'; tampa<br />
demikian p meunan; meunoe; meudéh; sedemikian<br />
(si)dubnan; (si)dubnoe<br />
demiliterisasi n 1. bibeueh ba' atöran atawa nyang<br />
meusipheuet meulitèe (tantra) 2. bibeueh<br />
kuwasa tantra ateueh saboh-saboh<br />
wilayah<br />
demo n moto Ihèe ruda<br />
demobilisan n awa' tantra nyang jikrah watèe muprang,<br />
jipubibeueh Iheueh prang seuleusoe<br />
demokrasi n peumeurèntah ra'yat, Ié (uléh) ra'yat,<br />
keu ra'yat<br />
demokrat n ureueng nyang mupham demokrasi<br />
demon n 1. meukheulu'atawa rohjeuheut; euntu;<br />
chètan 2. ureueng nyang bueh (juwah)<br />
demonstrasi n 1. putunyo'cara peugèt atawa pubuet<br />
saboh-saboh hai; 2. putunyo' rasa, cara<br />
meuramè<br />
194
INDONESIA A C E H<br />
demoralisasi a reuloh akheula'; runtöh akheula'<br />
1. dempak a 1. ph'èb 2. bugam; 3. timphie' 4. dugo'<br />
(pisau, tubuh)<br />
2. dempak v berdempak meurumpo'; meurumpa';<br />
meuteumèe; meuteumeueng<br />
dempang a toe; rab; meucindréng; meucandréng;<br />
akeurab<br />
1 dempet a berdempet meuhimpét; meudampéng<br />
2 dempet a meulapéh; meuleukap; meukeumat<br />
dempok v berdempoArneupo'; meuhadu; meuköng;<br />
meukh'o'; meulangga<br />
dempuk n sibansa boh mangoihta<br />
dempul n deumpöi; mendempul Ihi<br />
1. denah n 1 peuta; 2. gamba rumoh nyang jirancang<br />
dsb<br />
2 denah n euntu jeuheut<br />
denai n euncit; beukaih; bakat<br />
denak n eumpeuen; umpeuen<br />
denasionalisasin gadoh wareuga nagara sibagoe uköman<br />
1. denawa n ra'sasa; gogasi; bota; buta<br />
2. denawa n pulisi gampöng<br />
denda a deunda<br />
dendam a 'aduwat;dam;deundam;kröh;memba/as<br />
— balui; tuengbila<br />
1. dendang n (cicém) deundang<br />
2. dendang n prahö peuneugèt siba' kayèe<br />
3. dendang n déndang; döndang<br />
dendeng n sijeunèh sie balu<br />
dendi n (ureueng) agam bahie<br />
dendrokronologrh éleumèe bhaih umu ba' kayèe<br />
dendrologi n éleumèe bhaih ba'kayèe<br />
1. dengan p deungon; ngon; seureuta; uléh; Ié sabab;<br />
ateueh<br />
2. dengan n 1. sahabat 2. teumon 3. ulön; kèe (ku)<br />
dengap v berdengab 1. meudhueb-dhueb 2.<br />
195
INDONESIA A C E H<br />
meuh'ueh-meuh'ueh<br />
dengar v leungo;deungo; men — dengan sungguhsungguh<br />
seulingong; pen --- an<br />
peuneungo; peuleungo<br />
dengik (bunyi) n deungè'<br />
denging n su unoe, meuh'ueng-h'ueng<br />
dengkang n 1. su canggue'; 2. canggue'<br />
dengkel a liem; keunyuet •<br />
dengkel n keumong kuto' (guto', gato')<br />
dengki n deungki; ku'èh; hasad; kröh<br />
dengking n su asèe meudröh; su ureueng kli';<br />
deunkéng<br />
dengkol 1. awè'; 2. ki tilö<br />
dengkul n 1. ulèe atawa brue' teu'öt 2. ki sulét;<br />
peuleusu<br />
dengkung n meukhung-khung<br />
dengkur n meugr'o - gr'o<br />
denguk v terdenguk teukui<br />
dengung n deungong;sr'ang;berdeng(vngmeuh'ungh'ung;<br />
meu'öng-'öng; meungèng-ngèng<br />
(nyamuk)<br />
1. dengus n sunaph'aihhiweuen (leumo dsb) meu'öng-<br />
'öng; men — pr'ieh; ph'ieh<br />
2. dengus n sijeunèh peunyakét keulusa kumeuen<br />
jamo' ba<br />
dengut n meugawöng; seumeu'öt<br />
denim n ija dril<br />
deno/c a 1. buntho'; 2. Nya' buntho'<br />
dentam n su meureuyam, meugeudhum, meutumtum<br />
dentis n doto gigoe<br />
dentung n su guröh<br />
denudasi n lapéh ateueh tanoh nyang teukruet Ié<br />
angèn ngon ie ujeuen sampoe gadoh<br />
baso<br />
196
INDONESIA A C E H<br />
denyar v berdenyar meucaya; meublöi-blöi;<br />
meublé-blé<br />
denyit n su tiköih atawa kayèe atawa beusoe<br />
meupleue<br />
denyut n meudeuba; meut'iet-t'iet; sakit<br />
berdenyut-denyut c'eut; --- nadi mi'<br />
deodoran n ubat peugadoh bèe tuböh (reu'öh)<br />
dep v mengedep cak theun surat peukara<br />
atawa usöi dsb; hana peuseuleusoe<br />
bubé patöt<br />
depa n deupa; jeumba<br />
depak n su guda jija' atawa buku rhöt ba' aleue<br />
depak v mendepak^. sipa'; trom; 2. /c/'peuteubiét;<br />
pupiyöh; peulét; peucro'; (h)usé<br />
depan n keue; leuen; bahagian depan (muka)<br />
nab; berdepan-depan meudinab; depan<br />
dan belakang keue-liköt<br />
depang v mendepang reunteuen; linteueng<br />
dependen a meugantung; meu'ikat ba'; hana jidong<br />
keudroe<br />
dependensi n meugantung ba'gob keulusa gohlom<br />
jeued udép keudroe 2. hana mardika;<br />
keunong jajah<br />
depersonalisasin gadoh rasa jatoedroe<br />
deponir v mendeponir 1. keubah pèng ba' béng<br />
2. peudom peukara; peusiblah peukara<br />
depopulasi n peukureueng ureueng<br />
deportasi n husésidroe-droe ureueng uluwa nanggroe<br />
sibagoe uköman atawa kulusa hana<br />
ha' jidue' di sinan; mendeportasikan<br />
peuriwang klayi u nanggroe asai; husé<br />
(usé)<br />
deposan n ureueng keubah pèng ba' béng ngon<br />
cara deposito<br />
deposil n batèe, tanoh atawa beunda padè' la'én<br />
197
INDONESIA A C E H<br />
nyang jiba Ie ie ba'saboh teumpat u<br />
teumpat la'én<br />
deposito n 1. utang nyang jibré Ié béng keusidroedroe<br />
ureueng; 2. ha' ateueh baki pèng<br />
keuureueng nyang jikeubah pèng ba'<br />
béng<br />
depot n 1. teumpat keubah dabeueh 2. keudèe<br />
meukat èh, ubat, ruko' dsb.<br />
depresi n 1. dönya meuniyaga dang mundö (la'èh)<br />
2. meuguncang batén sidroe-droe ureueng<br />
nyang meutanda ba' laku siman nyan<br />
nyang teutahe-tahe, binga atawa rasa<br />
suröi; 3 musém salah salöh<br />
depresiasi n meukureueng yum pèng<br />
deprok v mendeprok due' ba'aleue sira gaki<br />
meulipat<br />
depun n rumboe; rumoe<br />
deputasi n antösan nyang neubré ha'sibagoe waki<br />
deputi n ureueng nyang geu'angkatkeugeunantoe<br />
deungon kuwasa peunoh; ureueng nyang<br />
keuduwa<br />
dera n deura; uköman seunuet ngon awé<br />
1 derai n 1. su ie ujeuen rhöt ba' kaca 2. khém;<br />
kha'<br />
2. derai n mubuliet-buliet (tanoh, meuih dan<br />
sebagainya);berderail. mubuliet-buliet<br />
2. meujreuen-jreuen; meujeuen-jeuen<br />
3 derai v berderai-derai 1. meuduyön-duyön;<br />
meurön-rön; 2. luröh<br />
derajang n nan teunaman<br />
1 derajat n deurajah, nan uköran<br />
2 derajat n 1. meureutabat; pangkat 2. lakab nyang<br />
geubré Ié sikulatinggi keumurib nyangka<br />
lulöh ujoe<br />
derak n su dheuen patah atawa trieng teuplaih;<br />
198
INDONESIA A C E H<br />
krèb<br />
deram n meuda'om; meuta'om; su rimueng, guröh<br />
atawa geundrang raya<br />
derana a saba<br />
1. derang n su geundrang<br />
2. derang a berderang 1. peungeuih; 2. ki kateuhah<br />
2. derap n su gaki ureueng ja'bagaih-bagaih;<br />
-- langkah su langkah ureueng mubaréh<br />
(plueng) ki gra'laju<br />
2. derap n i. plueng meulaju 2. langkah laju;<br />
gra'laju<br />
1. deras a 1. bagaih; draih (ie dan sebagainya) 2.<br />
(ujeuen) tunjai<br />
2. deras v menderas daröih; daruih; beuet kuru'an<br />
3. deras a su bröih atawa anoe meugidong<br />
derau n su ujeuen nyang angèn ba<br />
deregulasi n caböt atöran atawa peue (-peue) mantong<br />
nyangka neupeuhad silawèt nyoe<br />
1. derek n meuriti; mubanja; mubarèh<br />
2. derek n takai<br />
derap v tumpöh kohpadé sara meuteumèe<br />
peunayah bagi limong niba' wasé<br />
deres v menderes pèh jö' atawa glueng nipah<br />
deresi n drè'si gritan apui<br />
deret n meubanja; meuriti; membuat deretan<br />
(berderetan, berderet-deret); sederet<br />
sitaloe; reunue; reunoe; reuno;<br />
meureunue; meurui-rui<br />
dermaga n péteunah; peuteunah<br />
derik n su papeuen meukisè'<br />
1. dering n su meugr'ing-gr'ing<br />
2. dering n sibansa ba' meudang<br />
deringo n danjabila; haliya<br />
deris n su naleuengthö meugidong atawa ija<br />
meugunténg<br />
199
INDONESIA A C E H<br />
derit n su aleue trieng meugidong atawa èngsè<br />
hana minyeu' (meugeuratan)<br />
derita (deritaan)n sénsara; susah (söhsah); brihie';<br />
menderita kla; (bertahan dalam derita)<br />
mè; tahan menderita saba<br />
derma n deureuma; seudeukah; sideukah; murah<br />
até<br />
dermaga n bhöm<br />
derman a damoh, Ie aneu' atawa laba<br />
dermatitis n peunyakét kulét keulusa kumeuen, kulat<br />
dsb (gatai)<br />
dermatologi n éleumèe peunyakét kulét ngon cara<br />
peu'ubat<br />
dermawan n ureueng nyang murah até; suka<br />
meuseudekah<br />
dersana n (boh) jambèe ie<br />
dersik n su angén jipöt<br />
deru n su angén badèe atawa moto; menderu<br />
meu'u-'u; meudeuru; dru; deuru; h'ah'i;<br />
menderu-deru pra-pru; meuteupuiteupui;<br />
meugruh-gruh; bunyi deru meurèe-rèe<br />
deruji n jeureuja'<br />
deruk n su kra'-kru'<br />
derum v menderummeuteu'öt (leumo, keubeue)<br />
1. derum n su guröh (moto dan sebagainya)<br />
2. derum n su meu'um-'um<br />
desa n 1.' gampöng 2. tunong<br />
desah n su beunda mupleue; su ie ujeuen rhöt<br />
ba' ön kayèe<br />
desain n 1. rungkha 2. cura'<br />
desak v berdesak (-desakan) meutasa'-(tasa');<br />
meusa'-sa' meukubo-kubo; mendesak<br />
1. tula'; sana'; 2. crön; ngada; paröh,<br />
3. da'-da'; rada'; sa'; 4. gandra, (geundra);<br />
200
INDONESIA A C E H<br />
5. santéng; seuleusa'<br />
desakralisasi n kagadoh keuramat; hana Ié éliya<br />
desalinasi n cara peutabeue ie la'öt<br />
desaneksasi n peusaboh klayi nanggroe nyangkatom<br />
beukah<br />
desar n su tika meuhue; su apui meusibu ie;<br />
su apui teuc'ueh<br />
desas-desus n 1. su ureueng meus'ah 2. haba angèn;<br />
amèng; meu'amèng-amèng<br />
desau n su ön kayèe keunong ujeuen<br />
desegregasi n peugadoh cara pubida-bida bie'ureueng<br />
atawa kuru bangsa<br />
deselerasi n meukureueng daya laju (moto dan<br />
sebagainya)<br />
desember n buleuen keuduwa blah; keunong sa<br />
desentralisasi n 1. kuwasa leubèhle geubré keu<br />
peumeurèntah da'irah; 2. sibagiyan<br />
kuwasa peusrah ba' bawahan<br />
desersi n 1. plueng niba' dinaih tantra; 2. balé'<br />
u piha' musöh<br />
desertir n ureueng plueng ba'dinaih tantra atawa<br />
jibalé' jeued keu sitrèe<br />
desibel n uköran suwara; cara ukö deuh ngon<br />
han ba'meudeungo<br />
desigram n siplöh gram<br />
desih n su meus'ah atawa meunaph'aih<br />
desiliter n siplöh lètè<br />
desimal n bagi siplöh<br />
desimeter n uköran panyang bagi siplöh niba'simètè;<br />
siplöh sènti<br />
desinensi n seuneulheueh; akhé<br />
desinfeksi n pumaté bijèh kumeuen peunyakét<br />
desing n su beureutöih aneu' beudé; mendesing<br />
meu s'ie-s'ie<br />
desintegrasi a rungga<br />
201
202<br />
INDONESIA A C E H<br />
desir n su anoe' angèn pöt<br />
desis p bh'oih<br />
diskripsi n peugah jeulaih meutèhrèh<br />
despot n kuwasa tunggai nyang pubuet la'lém;<br />
kupala nagara atawa raja la'lém<br />
dispotis a la'lém<br />
destabilisasi n hana reumpan; meu'unja'-unja'<br />
destar n sibansa tangkulö'<br />
destinasi n teumpat atawa araih nyang neutakat;<br />
teumpat alamat kiréman<br />
destroyer n kapai peurusa'; kapai pumeucro'<br />
destruksi n peuhancö; pubinasa<br />
destuktif a sipheuet nya meurusa'<br />
desulfurisasi n peugadoh dat tanoh cémpaga lam minyeu'<br />
tanoh nyang neukilang<br />
defa/7 n tabsili; tapeusili; teukeuséh; meutèhrèh;<br />
mendera/'/peugah meutèhrèh meutèhpurèh<br />
detasemen n 1. pasökan tantra (pulisi) nyang jidue'<br />
simeutaran ba'saboh teumpat 2. peudue'<br />
peugawèe keu simeuntaran<br />
detasir v mendetasir pupinah peugawèe nyangka<br />
meuhad<br />
deteksi n sasat; mendeteksi sasat; seumidé'<br />
detektif n pulisi rasiya<br />
detenidos n ureueng nyang keunong theun keulusa<br />
meulangga atöran<br />
detensi n meutheun; meutawan<br />
detente n öseuha peureuda (publa) paké antara<br />
sisama nanggroe<br />
detergen n ubat rhaih peukayan (sijeunèh bubö'<br />
sabön)<br />
deteriorasi n mundö; jitrön mutu<br />
determinan n sabab nyang jeued keu peunutöih<br />
determinasi n 1. hai nyang peuteuntèe (puputöih) 2.
INDONESIA A C E H<br />
kasad até; niet<br />
detik n su jeum; meutip-tip; deuté'<br />
detik n 1. uköran watèe = 1/60 (bag namploh<br />
niba' siminèt) minèt; sikundö; 2. jap;<br />
sikeujap<br />
deting n su dawè mupeutè'<br />
detonasi n beureutöih<br />
detonator n dat atawa bahan nyang jeued keu<br />
sabab beureutöih<br />
detup n meukeut'am; meukeutub (-keutueb)<br />
detus n su beudé beureutöih<br />
devaluasi n neumeusaja peutrön yum pèng lam<br />
bandéngan ngon pèng luwa nanggroe<br />
atawa meuih guna neupupuléh ekonomi<br />
droe<br />
deviasi n kamuwét niba' atöran; meusiba ba'<br />
atöran<br />
devisa n alat meunayeu luwa nanggroe nyang<br />
jeued tatuka deungon pèng luwa<br />
nanggroe<br />
dewa n 1. diwa; 2. ki ureueng atawa beunda<br />
nyang that neupuja<br />
dewadaru n nan ön kayèe sambai<br />
dewala n diwai ba' silingka kuta<br />
dewan n diwan; mejeulieh; muhakamah<br />
dewana a haro'; beureuhi<br />
dewanagari n abeujadteumuléh basa Sanseukrit ngon<br />
basa Indiya Barö<br />
dewangga n diwangga; ija dhiet meugamba-gamba<br />
1. dewasa a balèh; raye'; beutoh; peunoh akai; raya;<br />
mendewasakan peujeued keu ureueng<br />
nyang sihat ba'seumiké; hampir<br />
(menjelang) — meurahè'; meurahè';<br />
belum — sabi; saghi; sari<br />
2. dewasa n watèe; masa<br />
203
INDONESIA A C E H<br />
dewata n diwa<br />
dewi n 1. diwa inong; 2. ki inong nyang malém<br />
dia pron droeneu; gobnyan; ndroeneuh nyan;<br />
(beliau); jih<br />
diabetes n peunyakét saka ('ie' mamèh)<br />
diadem n kulahkama<br />
diaforentik n ubat peuteubiet reu'öh<br />
diafragma n 1. tham antara rungga dada ngon<br />
runggapruet lam tuböh; 2. peukakaih<br />
atö cahya ba' turupöng atawa kuda'<br />
diagnosis n 1. peuteuntèe jeunèh peunyakét ngon<br />
cara neupeuré'satanda-tanda; 2. peuré'sa<br />
ba' watèe nahai éhwai nyang hana<br />
beutöi (meusalah)<br />
diagnostik n éleumèe peuteuntèe jeunèh peunyakét<br />
diagonal n rubeuen; reubeueng<br />
diagram n gamba niba' garéh gasa nyang deuh<br />
atawa jeulaih bhaih saboh-saboh hai<br />
diakoni n diwan nyang peutimang ureueng<br />
meuseukin<br />
diakritik n keutanda bida<br />
dialek n lögat; lörat<br />
dialisisi n peucré dat lam beunda cayé<br />
dialog n meusu'eue jaweueb; su'eue jaweueb<br />
dialogis a meusipheuet su'eue jaweueb ngon<br />
cara teubuka<br />
1 diam v 1. hana meusu; iem; seungab; hana<br />
meu'iseu' 3. hana öseuha; diam-diam<br />
cara meurasiya; berdiam (diri) 1. iem<br />
droe; suköt; 2. hana pubuet sapeue;<br />
mendiamkan 1. peu'iem 2. peu'iem si'at<br />
3. pubiyeue; hana pakoe; pendiam<br />
seungab<br />
2 diam v berdiam due'; meurumoh-rumoh<br />
diameter a garéh teungoh; khan<br />
204
INDONESIA A C E H<br />
dian n dien; mendiani pupeungeueh<br />
diang v madeueng; deumadeueng; layu;<br />
mendiang peuseu'uem; peusu'uem;<br />
panggang<br />
diar v memperdiarkan pubiyeue; peu'iem<br />
diare n biyöhblöh; ceurét<br />
diat n diet; deunda kulusa rö darah atawa<br />
pumaté gob<br />
didaktik n éleumèe cara purunoe ngon murunoe<br />
didaktikus n ahli meudidé'<br />
didaktis a sipheuet meudidé'<br />
didih n mendidih ju; meudo'-do'; mendidihkan<br />
peuju<br />
didik v mendidik didé'; purunoe; latéh; plara;<br />
peulara<br />
1. didis v mendidis iréh; lapah<br />
2. didis v mendidis mita gutèe ba' ulèe<br />
didong n 1. ureueng Peurancéh 2. ureueng aséng<br />
kulét putéh (lerupa)<br />
disel n meusén disè<br />
dies-natalis n ulang thön sikula tinggi; tröih thön; uroe<br />
lahé sikula tinggi<br />
diet n f. atöran makeuen khusöih nyang neuyue<br />
Ié doto gunapeusihat tuböh; 2. mupantang<br />
difteri n peunyakét luka reukueng<br />
digdaya a hanluet; keubai; sa'ti<br />
digit n angka Arab 0, 1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,<br />
9.<br />
digital a cara mubileueng ngon angka-angka;<br />
cara neuböh angka<br />
digraf n duwa harah nyang neu'ucap saboh su<br />
---> kh, ng, ny<br />
digresi n rutot ba' marit<br />
digul n nan teumpat di Iriyan, teumpat<br />
neupeu'aséng ureueng yöh jameun kaphé<br />
205
INDONESIA A C E H<br />
peunjajah<br />
dikara a dhiet; maléh<br />
dikau pron gata; kah; dron; droeneu<br />
dikit a se --- bacut; mit; nit; se --- sekalibacut<br />
t'ieng (té 1<br />
); sedikit-sedikit<br />
sita'(-ta')<br />
cr'èt br'èt;<br />
dikotomi n mubagi duwa piha' (kutöb), saboh piha'<br />
ngon nyang la'én mupara'<br />
dikotil n teunaman meu'aneu' teuplah duwa,<br />
dikst n<br />
lagèe aneu' mamplam, kacang<br />
piléh narit nyang meudeune; narit peuniléh<br />
dikiat n 1. salénan peulajaran; 2. buku salénan<br />
peulajaran; 3. émla' haba radiyö<br />
diktator n kupalapeumeurèntah nyang la'lém atawa<br />
pokuwasa moteula', nyang jiteumèe<br />
deungon cara langgéh kuwasa<br />
dikte • n émla'<br />
diktum n ucap; peuneugah nyang sahèh 2.<br />
dil n<br />
keuputösan; 3. bagiyan niba' putösan<br />
hakim<br />
sijeunèh meuneu'èn bohbhan kreueh,<br />
nyang neupèh ngon tungkat<br />
d/7a n 1. sulöh ba' nawaih 2. panyot culot;<br />
dien<br />
dilam n sijeunèh teunaman pubangoe ija<br />
dilema n boh seureuba salah<br />
delitan n ureueng nyang geuma seuni atawa<br />
nyang murunoe seuni<br />
haro' saja<br />
keugeupeupueh<br />
1. dim n dém; siteungoh gaki<br />
2. dim n lampu dém (lampu ubeuet<br />
moto)<br />
ba'ulèe<br />
dimensi n uköran (panyang, luwaih, manyang dsb)<br />
dimer n meusinyaw'ong duwa dat nyan sa tandimorfisme<br />
n da nyang pubida inong atawa agam<br />
206
INDONESIA A C E H<br />
(uköran, rupa, wareuna)<br />
din n ugama<br />
dinamika n bagiyan niba' éleumèe 'alam lam<br />
huböngan beunda meugra' ngon teunaga<br />
nyagn gra'<br />
dinamis a peunoh seumangat ngon teunaga gra'<br />
dinamisator n hai atawa beunda nyang peusabeub<br />
teuka teunaga seupaya beumeugra'<br />
sabé<br />
dinamit n jeunamèt; deunamèt<br />
dinamo n jeunamu; deunamu<br />
dinar n dina<br />
dinas n dinaih<br />
dinasti n kuru nyang neumat keurajeuen<br />
1. dinding n bintéh; kupalang; pupalang; --- diburitan<br />
perahu gumiya; mendindingi pado'<br />
2. dinding n mendiding meulintèe keureuja ba'tuan<br />
keulusa hana é' bayeue jeunamèe<br />
(jinamèe)<br />
dingin a 1. sarèe; leupie; sidab (merasa dingin)<br />
sijue' 2. ki tabeue; — hati leubie; leubiem;<br />
— kepala raya saba; — tangan sijue'<br />
jaroe; men --- kan c'ueh men — kan<br />
hati(emosi)peudab até; se — seusijue';<br />
dingin (tentang nasi) ceudèng; dèng<br />
dingkis n sijeunèh eungköt la'öt nyang jimuboh Ie<br />
dingkit a berdubgjut-dingkit meusa'sa'; meusa'gara'<br />
dingklang a capie'<br />
dingklik n pangku dapu<br />
dini a 1. beungoh (awai) that; muréh; 2. gohlom<br />
watèe — hari muréh (antara poh 3.<br />
ngon poh 5. beungoh); suboh itam<br />
sedini - dininya beu(ba')awai that;<br />
beu(ba')reujang<br />
207
208<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
dinosaurus n meunatang sibansa cica' ra'sasa nyangka<br />
hana Ié jinoe<br />
diorama n gamba pumandangan nyang sa ngon<br />
aseuli, lam uköran ubeuet<br />
dipan n 1. panteue miyub 2. keuta<br />
diploma n surat tamat sikula; ijadah<br />
diplomasi n 1. urösan huböngan raseumi antara<br />
nanggroe 2. urösan saboh nanggroe<br />
nyang jimeukawi Ié nanggroe la'én; 3.<br />
éleumèe huböngan antara nanggroe;<br />
4. cak, cangkla' marit lam pakat majeulieh<br />
ba' meusu'eue jaweueb atawa ba'<br />
peujeulaih masalah<br />
diploma! n ureueng nyang peutimang urösan<br />
diplomasi (meuntroe luwa nanggroe,<br />
duta)<br />
diplomatis a moseulihat that ba' marit<br />
dipsomania n meuleumpah that ba' jéb ara'<br />
diraja n rajadiraja<br />
direksi n diwan nyang nyang peutimang badan<br />
öseuha<br />
dirgahayu a teugayö; teugayu; beupanyang umu<br />
dirgantara n ruweueng andara<br />
dirham n deureuham<br />
diri n — pribadi droe; aku sendiri droeku;<br />
droelön; engkausendiri droekeu; anda<br />
sendiri droeteu; droeneu dia sendiri<br />
droeji(h); diri sendiri droeji; minta diri<br />
lakèe idin<br />
diri v berdiri dong; teudong; beudoh; dong;<br />
dongcot; sama-sama ber--- meudong;<br />
mend/Wkanpeudong; ferd/r/beudohdong;<br />
pendiri ureueng (nyang) peudong;<br />
pendirian 1. cara peudong 2. peue nyang<br />
neuyakin (neumat); sendiri sidroe keu-
INDONESIA A C E H<br />
droe; berpendirian na peunapat droe;<br />
menarik diri dari kehidupan ramai<br />
(bersunyi) meusunto'; memperkenalkan<br />
diri, berceritera tentang diri sendiri<br />
kheundroe, peugah droe; arah droe;<br />
uroh-uroh; menurut keinginan sendirisendiri<br />
meu keud roe- keud roe; untuk diri<br />
sendiri keudroe<br />
diris v mendiris sibu; pendiris hati peuleupie<br />
até<br />
dirus v mend;rassiram;pend/rusan1.seumirarn;<br />
2. teumpat manoe<br />
disagio a bida yum pèng keu sabab rugoe<br />
dis ekuilibrium n hana timang; hanasaré'<br />
disel n meusén disè<br />
disensus n hana sipakat bhaih saboh-saboh choe<br />
lam meucarakat<br />
disentri n biyöh; ceurét darah<br />
disertasi n karangan éleumiyah<br />
disfungsi n hana jija' ban kheundroe; (pakriban)<br />
nyang ladém<br />
disharmoni n janggai; tanp atöt; tanmeudeune<br />
disinfeksi n suci kumeun<br />
disinformasi n haba karöt nyang pubingong gob la'én<br />
disinsentif n hana meugandra (geundra) atawa<br />
gurangsang; leubie<br />
disintegrasi n crébré<br />
disiplin n 1. teureutib; 2. ta'at; dawö; 3. kri<br />
disko n 1. gaya lam meu'èn musib 2. klob<br />
malam; teumpat meunari atawa deungo<br />
musib<br />
diskontinunitas n hana meuseuneumong; hana meureunue<br />
diskonto n neukoh atawa bungong pèng nyang<br />
wajéb jibayeu Ié ureueng publoe wèsè<br />
nyang jituka yöhgohlom tö' watèe<br />
209
210<br />
INDONESIA A C E H<br />
diskotek n teumpat keubah piréng peutoebeuet;<br />
teumpat deungo musib piréng<br />
peutoebeuet atawa meudansa<br />
diskredit v mendiskriditkan peukabèh atawa<br />
peujayéh gob; peurhót meuruwah gob;<br />
ceumeula'; ceula<br />
diskrepansi n mupara'; hana rmjtabakah; meula'én<br />
diskresi n bibeueh bré putösan keudroe ba' watèe<br />
meuteumèe saboh-saboh bhaih; aréh<br />
diskriminasi n pubida-bida sisama wareuga bansa<br />
ateueh sabab bie', kawöm, kuru, sukèe<br />
atawa ugama<br />
diskuwalifikasi n 1. keunong larang meutunang keu<br />
ureueng nyang langga atöran meu'én<br />
2. brithèe éhwai hai rfana cakab atawa<br />
hana mampu niba' sidroe-droe ureueng;<br />
3. cabot ha' 4. hanséb carat keulusa<br />
tuböh na meucacat<br />
diskulpasi n bibeueh atawa Iheueh niba' uköman<br />
diskus n piréng beusoe; cakra<br />
diskus n nan sijeunèh eungköt lagèe cakra<br />
diskusi n peuteumuen élmiyah nyang muproe<br />
saboh-saboh bhaih; ber --- seunuka<br />
piké<br />
dislokasi n 1. tanoh meu'iseu'(wah) keulusa geumpa;<br />
2. meukilah; 3. pupinah atawa sipreue'<br />
pasökan tantra niba' saboh kuta u<br />
da'irah la'én<br />
dismembrasio n teudong saboh nanggroe barö ba'<br />
nanggroe nyang dang runtöh<br />
dismutasi n meu'ubah saboh bahan jeued keu duwa<br />
bahan<br />
disorder n hana mangat asoe (badan); seu'ie;<br />
bron
INDONESIA A C E H<br />
disorganisasi n crébré (téngpanèng, kalöt) keulusa na<br />
nyang meu'ubah lam meucarakat<br />
disorentasi n tanmeuho kéblat; s'eunbreun<br />
dispareunia a sakét meungab-ngab ba'watèe meujima'<br />
disparitas n mubida; meula'én<br />
dispensasi n 1. na keucuwali lam bhaih khusoih ba'<br />
atöran 'am; bibeueh ba' kuwajéban<br />
atawa larangan; 2. ha' peumeurèntah<br />
ba' hai-hai nyang khusöih neupumènsoh<br />
saboh-saboh atöran<br />
dispenser n 1. meusén nyang jimeukat keudroe; 2.<br />
alat teunabu<br />
dispersi n limba' wareuna<br />
disposisi 1. peunapat sidroe-droe peujabat lam<br />
urösan dinaih nyang meutuléh ba' surat<br />
atawa ba' keureutaih khusöih; 2. na<br />
keumongkénan keunong saboh-saboh<br />
peunyakét atawa peurangeui nyang<br />
meula'én<br />
distikon n panton duwa-duwa baréh<br />
distilasi n peusue'uem (taguen) beunda cayé atawa<br />
padè'sampoe jeued keuwap, jipeu'ilé<br />
lam sulie nyang meuklèh, Iheueh nyan<br />
jipeudirui lam beujana<br />
distilator n alat sulie wap<br />
distingsi n mubida; meula'én<br />
distorasi n 1. pubula'-balé atawa puwèt-wot sabohsaboh<br />
bhaih nyangka nyata, atöran<br />
dsb; 2. krè-kro' lam radiyö nyang<br />
peu'ubah mutu suwara<br />
distosia n meukarat ba'watèe meu'aneu' keulusa<br />
neudue' aneu' lam rahém hana<br />
meusaneub atawa aneu' raya that<br />
distribusi n 1. bagi keupadum (padum) droe ureueng<br />
atawa u padum (padum) teumpat;<br />
211
212<br />
INDONESIA A C E H<br />
2. bagi barang-barang ba' watèe lalörat<br />
keupeugawèe atawa umom<br />
distributor n ureueng atawa badan nyang peutimang<br />
urösan bagi mubagi<br />
d l s t n k n<br />
bagiyan niba' kuta atawa nanggroe<br />
nyang neubagi-bagi ateueh saboh-saboh<br />
meukeusud<br />
disuasi n keumaca'; kaca'; gama'; hayeu'<br />
d l t o a<br />
saban ngon nyang neuseubut ba' awai<br />
phön<br />
diversivikasi n 1. meu'anika ragam; 2. meu'anikaöseuha<br />
seupaya bè' meugantung ba'saboh<br />
öseuha mantong<br />
diversitas n meula'én; mubida<br />
divestasi n peulheueh; pubibeueh<br />
dividen n weue' laba atawa wasè öseuha keu<br />
nyangpo bulueng<br />
d l v l s l n<br />
d o n<br />
d o a n<br />
1- pasökan tantra (nyang) meu'alat<br />
leungkap 2. bagiyan niba' saboh-saboh<br />
badan 3. bagiyan niba' saboh-saboh<br />
badan öseuha (nyang) raye'<br />
nadaphön ngon tanda angka 1<br />
meulakèe ba' Tuhan; — hal/munandu'a<br />
peurabön<br />
doar<br />
>9 P sagai; khong kopi — kupi sagai/khong<br />
d o b e l a<br />
ca/r1.ganda2.lipatduwa;siseunduwa<br />
4. keumbeue 5. mupasang-pasang;<br />
d o b l<br />
n<br />
meujudö<br />
peunatu; dubi<br />
doblangan n bheue' keuchi' ateueh wasé jagöng<br />
d o b l e n<br />
teumaga meuseupöh meuih<br />
d o b o 1 a<br />
bho; mböih; beusöt<br />
dobolo n meu'èn pika' duwaplöhsa<br />
dobrak a beukah; meukuwa'; mendobrak 1. kh'o';<br />
kong; proh; thö' 2. eumböib; beusöt
INDONESIA A C E H<br />
3. sampöih sawiet<br />
dodet v mendodet teutaih; teutah<br />
1 dodol n dödöi<br />
2. dodol n ubat beudé lam plö' (pasu) keupuga<br />
tambang<br />
1. dodong n sibansa ladieng<br />
2. dodong a terdodong (teu)jhö; teucrön<br />
dodor a kedodoran meuthoh-thoh; sumpruet<br />
dodos v mendodos ny'èh; nyh'èh<br />
dodot n peukayan adat Jawa ba' watèe meukawén<br />
dogel a buköng; paleueng<br />
doger n tanda'<br />
dogma n ajaran atawa peunapat nyang haróih<br />
tayakin, hanjeued tacho' atawa tabantah<br />
1- dogol a buköng; loih; hana lungkèe; hana bulèe<br />
2. dogol a budoe; langgoe; ngeut<br />
3. dogol n ceundot; meucindot<br />
dohok v terdohok jrön; crön; jhö<br />
dok n keunaleueng kapai, teumpat pubeutöi<br />
(pré'sa) kapai<br />
dokar n kaha duwa ruda jihila Ié guda<br />
doko n meuih jinamèe; dapha (dapa)<br />
dokok-dokok n sijeunèh peunajöh (leupat, jeumphan)<br />
dokong n meulintèe agam ba' ureueng Daya'<br />
dokter n doto; toto<br />
doktoranda n lakab keu ureueng inong nyang lulöih<br />
sikula tinggi<br />
dokumen n surat meutuléh atawa meucita' nyang<br />
jeued keu bökeuti atawa keutrangan<br />
sahèh bhaih lahé, nikah dan lain-lain<br />
2. surat atawa naseukah karangan<br />
nyang neukirém rèt poih<br />
dokumentasi n himpönan bahan keuteurangan (gamba,<br />
surat haba dll) nyang meuguna keu<br />
213
INDONESIA A C E H<br />
éleumèe peungeutahuwan<br />
1. dol n geundrang<br />
2. dol n tihang kapai<br />
3. dol a cak leungoe; gurue' (sikröp dll)<br />
dolak-dalik a upa' apé'<br />
dolar n reunggétAmarika.Singapura, Hongkong,<br />
Ostrali<br />
dolrum n da'irah silingka khatulistiwa nyang<br />
jareuengna angèn; da'irah angèn maté<br />
dolfin n lumba-lumba; bui la'öt<br />
1. dolok n gunong<br />
2. dolok n cak ba'kayèe bulat gohlom teuplah<br />
dolomit n sibansa batèe gapu<br />
1. dom n peuluman; peunuman<br />
domba n kibaih; bubiri; dumba<br />
domein n atra milé' nanggroe (tanoh, uteuen,<br />
beunda nyang hana meugra')<br />
domistik a 1. lam nanggroe 2. urösan rumoh tangga<br />
3. teureuna' seu'iet<br />
domistika n peuseu'iethiweuen nyang mantong kleuet<br />
dominan a mupeungaröh (raya) that<br />
dominasi n neukuwasa Ié nyang leubèhteuga ateueh<br />
nyang leubèh leumoh<br />
domino n meu'èn dameuni<br />
domisili n teumpat (neu) due' nyang sahèh<br />
domot n dungèe; dungo'<br />
dompak v berdompak meulumpat-lumpat sira<br />
meulho meutrom-trom<br />
dompak a berdompak thatrapat; mupo' buböng<br />
rumoh<br />
dompet n dumpèt; tompè'<br />
domplang a meujungkat jungkét<br />
dompleng v mendompleng sinthue; meusinthue ba'<br />
gob la'én ba' mandum hai (éh, due;<br />
pajöh dll)<br />
214
INDONESIA A C E H<br />
dompol v berdompo/ranté'-rantue'; ranti'-ranthue'<br />
donasi n 1. deureuma; 2. hadiyah<br />
donat n peunajöh niba' teupöng gandöm, matiga<br />
ngon saka,<br />
donator n ureueng nyangka teutap geumeudeureuma<br />
doncang v mendoncang lumpat; gröb: chèn<br />
dondang n ayön peu'éh aneu'miet<br />
dondon n wareuna atawa cura'; sedondon saban<br />
cura'<br />
dondon v mendodon peugala umong<br />
dong p keu; keuh; siapa — soekeu(h) nyang<br />
dongak a mendongakXangah; tangaih; raheueng<br />
dongan n 1. rakan; sahabat 2. waréh sikawöm<br />
dongeng n haba jameun<br />
dongkak v mendöngkak lumpat; gröb; teurajang<br />
dongkel n seunungkét mendongkel sungkét<br />
1. dongkol a 1. buköng; hana lungkèe 2. ki hana<br />
Ié kuwasa; hana neumat<br />
2. dongkol a mendongkol bingèt; binyèt; br'eun<br />
mubulèe até<br />
dongkrak n peuyungkét; seunungkét; dungkra';<br />
beusoe gila<br />
1. dongok a dugho'<br />
2. dongok a dungèe; ngeut<br />
donor n ureueng meudeureuma darah<br />
dop n tutöp ruda moto<br />
doping n ngui ubat peuteuga tuböh atawa peu'é<br />
guransang ba' mita meunangdroe lam<br />
tandéng ulahraga<br />
dopis n cak daih ubat beudé<br />
dorang n eungköt bawai<br />
dorbia n hiweuen peuetgaki, leumo' keubeue;<br />
guda<br />
215
216<br />
INDONESIA A C E H<br />
dormansi n seumèe; seuneumèe<br />
dorong v mendorong 1 .tula';jhö'; gandra; geudra;<br />
2. crön; sa'; tumpé; sröng; 3. ki yue;<br />
ter — jauh sureuet; sreuet; men —<br />
kesamping dengan bahu dring; drin;<br />
ber --- dorongan meula'sa'<br />
dorsal a bagiyan niba' tuleueng rueng<br />
dorsum n tuleueng rueng<br />
dos n kuta' (plö') keureutaih<br />
dosa n décha; dèesya; berdosameudécha; tak<br />
berdosa salém<br />
dosen n guru ba' sikula tinggi<br />
dosin num lusén; dusén<br />
dosisi n taka ubat<br />
doyok n eungköt geurita raye'<br />
doyan a geuma; suka; gala'<br />
doyo n teumpat latéh silè' Jeupang<br />
doyong a sih'èt; suyo'; singèt<br />
draf n rancang garéhgasa niba' surat dsb<br />
drainase n lueng ie; taloe ie<br />
drama n jeunèh keumidi<br />
drastis a 1. kreueh ngon bacah; 2. sigo ö<br />
drel n pubeudé sigo ö (sirinta'; sireunta')<br />
dresoar n bupèt<br />
dribel n mendribel kili' (-kili') ba' meu'èn bhan<br />
drif jalur n juröng yub tambang<br />
dril n ija drèl<br />
dril v mengedril latéh meu'ulang-ulang; ujoe<br />
meutindan-tindan; pumah'è<br />
drop v mengedrop 1. bré (bri); jö'; 2. kiróm;<br />
peudue'; 3. peuna<br />
drum n drom<br />
drum n geundrang; tambö<br />
drumben n sipasökan ureueng pèh geundrang sira<br />
jimubarèh
INDONESIA A C E H<br />
drummer n tukang pumeu'èn geundrang/tambö<br />
druwe n tanoh raja<br />
dua num duwa; dua-dua siseunduwa; duwaduwa;<br />
dua-duanya banduwa; berdua<br />
duwadroe; berduaan cak meuduwa<br />
sagai; duwa mantong; mendua 1. jeued<br />
keuduwa go; 2. meucabeueng duwa;<br />
3. meuduwa ma'na; — hati cho'; so';<br />
menduai tamah purumoh jeued duwa<br />
droe; menduakan puduwa; menyeduai<br />
meuduwa bagi; perdua bagi duwa;<br />
memperdua 1. weue' duwa;<br />
memperduakan 1. puduwa; 2. meuduwa<br />
bagi; kedua 1. nyang keuduwa; 2.<br />
banduwa; yang ke — sani; dua puluh lima<br />
teungoh Ihèeplöh<br />
2. dua v mendua poh lawa<br />
duafa n ureueng la'èh<br />
duai n parui<br />
duaja n panji<br />
dualis a 1. jama'; 2. ureueng meuduwa pham<br />
dualisme n duwa pham nyang meuteuntang, na<br />
gèt na brö'; na peungeueh na seupöt<br />
duane n duwanè<br />
duang n neupa'sa pubuet sapeue-sapeue hai<br />
duangsom n deunda nyang wajéb bayeue keulusa<br />
meusalah janji<br />
dub n mengedup 1. gantoe suwara nyang<br />
aseuli ngon suwara atawa basa la'én<br />
ba' pilem; 2. pasoe suwara ureueng<br />
la'én<br />
dubius a ragu; rigu<br />
dubuk n sijeunèh asèeuteuen kuréng nyang<br />
bueh<br />
dubur n lubö; jubö; dubö; grunggöng<br />
217
INDONESIA A C E H<br />
d u d a n<br />
agam balèe; — kembang agam balèe<br />
hana aneu'<br />
d u d u v<br />
mendudu (mendudu-dudu) 1. ja' atawa<br />
1. duduk v<br />
plueng atawa meulangu meu'iköt-ikót;<br />
2. ja' atawa plueng hana kalon wie<br />
uneuen; 3. seumeutèt (seumeutot) ngon<br />
pa'sa<br />
due'; meutunangan; meukawén; neudue';<br />
— terbungkuk-bungkukkukö; teukukö;<br />
— belunjuréué nyue gaki; — berjuntai<br />
due' meujuntèe; — bersiladue' simpan;<br />
wét sila; — bertinggung due' tinggöng;<br />
— bertongkat lutut due' meutungkat<br />
teu'ót; duduk bedutut diatas kaki kiri,<br />
kaki kanan sebaliknya (duduk sembah<br />
pengantin) tinggói; — bersimpuh due'<br />
meutimpöh; mendudukkan 1. peudue';<br />
2. yue due'; terduduk teudue'; tempat<br />
— neudue'; penduduk ureueng nyang<br />
tinggai (due') ba' saboh teumpat;<br />
2. duduk n<br />
peundudö'<br />
sibansa ba' meureuya<br />
dudur v mendudur peujö' sidroe-droe ureueng<br />
dudus n<br />
ba' nyang muwajéb<br />
sraih bu'ö mampleue Ié pangulèe adat<br />
due<br />
l n prang tandéng<br />
d u e t<br />
n neumeuduwa<br />
218<br />
d u a v<br />
9<br />
menduga 1. dugai; juga; julö'; 2. kira;<br />
sangka; 3. ajö' keu neutupeue meukeusud;<br />
terduga 1. meuthèe; 2. teukira<br />
dugai a beu'eu; bu'eu; meu'ula'-ula' até<br />
du<br />
9al a dukhat, dakhat<br />
dugang v mendugang peutheun ngon taloe seupaya<br />
bé' reubah<br />
dugas v mendugas tajö'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
duhai p ö Po beun !<br />
duhe n neuba (hadiyah) lakoe keu purumoh<br />
(inong nyangka balèe)<br />
duhu n nang gampöng teumpat neudue'<br />
peumeurèntah<br />
duilah p astagfirullah<br />
duit n 1. pèng teumaga jameun dilèe (120<br />
duit = saboh rupiya) 2. cak pèng; -<br />
— ayam pèngsèn cap mano' yöh jameun<br />
kaphé; berduit cak Ie pèng; mupèng<br />
duka a — cita goirat; roirat; rugha<br />
dukan a keudèe; warong; bloko<br />
dukana n raya beureuhi; teuga cahwat<br />
dukat n sijeunèh pèng meuih atawa pira'<br />
duktus n salöran, seulöran<br />
duku n sibansa boh (ba') langsat (lansat)<br />
1. dukuh n dusön; gampöng ubeuet<br />
2. dukuh n tukang seumeusie<br />
dukun n tabib; --- beranak bideuen<br />
dukung v berdukung gö'; duköng; gulam<br />
dula n ra'yat awam<br />
1. dulang n crana; ceurana; dalöng; taba'; — kecil<br />
keurikai<br />
2. dulang v mendulang indang<br />
3. dulang v mendulang suleueng; suep<br />
4. dulang n mendulang meukeuböi (keupöi);<br />
meukeubö'<br />
5. dulang n sijeunèh ba' kayèe (ba' siraja kayèe)<br />
1. dulang-dulang n talam ubeuet teumpat rhaih dabeueh<br />
seumeupöh<br />
2. dulang-dulang n sibansa ba' ceureumoe<br />
3. dulang-dulang n kayèe neulhat ba' tihang kapai<br />
dulu p dilèe; yang dulu (lalu, tadi) sèt; sot;<br />
kembali ketempat — woe ba' sèt (sot)<br />
dumi n beunda teunirèe sibagoe cinto kulét<br />
buku nyang karab teubiet<br />
dumping n cara publoe barang diluwa nanggroe<br />
219
INDONESIA A C E H<br />
lam jeumeulah Ie deungon hareuga<br />
nyang murah that (deungon cara lagèenyan<br />
yum jibloe di dalam nanggroe hana<br />
jipèutrön, ba' akhè è' jikuwasa ba'<br />
lompeukan ngon yum diluwa nanggroe)<br />
dumung n sijeunèh uleue seudöng<br />
dunah n cicém keu eumpeuen<br />
dunak n baköi raya<br />
dungas v mendungas meuh'ueh-h'ueh<br />
1. dungkul a 1. lungkèe awè'; 2. buköng<br />
2. dungkul n sijeunèh euntu<br />
dungu a dungèe; dungo'; seudèe; ngeut; ulo'ulo'<br />
dungun n nan ba'kayèe; juwiet timoh ba'binèh pasi<br />
1. dunia n dönya<br />
2. dunia n mupakat urösan meukawén<br />
dungkelan a umong ba'teungoh gampöng<br />
duodenum n pruet dalam; pruet duwablaih jaroe<br />
duodrama n keumidi nyang jimeu'èn Ié duwa droe<br />
ureueng sagai<br />
dupa n keutanggi; pedupaan teurapan; trapan<br />
dupak v mendupa trom; teurajang<br />
dupleks a meulapéh duwa; duwalapéh<br />
duplik n jaweueb ateueh replik<br />
duplikat n seunalén nyangsa ngon aseuli<br />
duplo a sigo ganda<br />
dur n meutiya<br />
dura a sösah; khawaté<br />
dura a jeu'öh<br />
duratif a tréb meutheun; raseueng<br />
duren n drien<br />
dureng n musém ujeuen uroe malam di Flores<br />
durhaka a meureutad; daröhaka; teumeureuka<br />
duri n duroe; ukam; una'; huna'; rintangan -<br />
-- rangkheuem; berduri meuduroe;<br />
melingkari dengan --- kareuem<br />
220
INDONESIA A C E H<br />
durian n drien<br />
durias n ijacita alöih<br />
durja n ie muka; bermuram — masam muka<br />
(weueh até) meuseuröi<br />
durjana a jeuheut; jahat; dukhat; peunjahat<br />
durno n lakab keu ureueng nyang gala' jiba<br />
péteunah; lalat mirah rueng<br />
dursila a laku brö'<br />
duru a berduru (-duru) meuduyön-duyön<br />
dus n cak paco' sibu ie<br />
dusin v mendusin 1. jaga ba' teuneungeut; 2.<br />
beudoh ba' éh; jaga niba' pansan<br />
dusta n döseuta;kidéb;sulét;peureubula;peubula<br />
dustur n 1. kanun bhaih saboh nanggroe; 2.<br />
dabeuta nama ngon pangkat tantra; 3.<br />
ca'é peunujoe keu Nabi Muhammad<br />
S.A.W.<br />
dusun n gampöng; dusön<br />
dusun n — pengasihan bheue' peusaka (tanoh)<br />
nyang geujö' keu ureueng nyang tuengbila<br />
atawa keu meunayeu utang<br />
duta n antösan (peusuröh) nanggroe<br />
duwet n jambèe kléng<br />
duyun a berduyun (-duyun) meurön-rön; meuruirui;<br />
meuduyön-duyön; meutasa'-tasa'<br />
duyung n duyöng<br />
dwi num duwa<br />
duwibahasa a duwabasa<br />
dwidarma n meuganda keureuja<br />
dwi dasa warsa n watèe (masa) duwaplöh thön<br />
dwifungsi n meuganda buet<br />
dwiguna n meuduwa guna<br />
dwimuka a meuduwa sagoe<br />
dwiperan (duaperanan) n meuganda neumat<br />
dwitunggal n duwa meusaboh<br />
dwiwarna a meuduwa wareuna (mirahputéh)<br />
221
222<br />
E<br />
INDONESIA A C E H<br />
E,e n haraih keulimong; e<br />
e, p narit cara sru, meuhöi atawa peu'ingat<br />
ebam n sibansa rutu teumika<br />
eban v mengeban (h)eumpaih;seumpomu binèh<br />
ebek n bidè trieng teumanyum<br />
ebi n udeueng thö<br />
ebonit n geutah para nyangka kreueh, wareuna<br />
itam, jipeugèt niba' geutah meujampu<br />
tanoh cémpaga, keu seunalöbdawè listréb<br />
atawa beunda-beunda la'én<br />
ebro n kaha siwa, meuruda duwa atawa peuet<br />
ecek a ecek-ecek'\. kon meusunggöh-sunggöh;<br />
2. pura-pura<br />
eceng n ba' cr"èt (cr'ot); — gondok ba' keumibo<br />
(seumibo), udép meu'apöng lam ie<br />
ecer v mengecer meukat siseun bacut(-bacut);<br />
meukat ubeuet<br />
edafologi n éleumèe bhaih peungaröh tanoh ateueh<br />
teunaman<br />
edan a pungo; — kasmaran pungo beureuhi<br />
edar v beredar 1. ja' meulingka meuriwang klayi<br />
ba'sot; 2. muminah-minah jaroe;<br />
meulingka; 3. lagöt; mengedarkan 1. ba<br />
(peutrö') bansiseun lingka; 2. peu'é'<br />
(peu'ét) surat<br />
edisi n 1. bangon buku nyang geupeuteubiet; 2.<br />
buku, surathaba, karangan nyang jiteubiet<br />
meusigo watèe; 3. ragam karangan nyang<br />
jiteubiet ba' watè'e ngon teumpat nyangka<br />
meuteuntèe<br />
edit v mengedit 1. peukeumah naseukah<br />
nyangka jeued cita' (teubiet); 2. puproe<br />
surat haba, majalah nyang jikeumeung<br />
peuteubiet; 3. cara susön ngon pupadö'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gamba lam pilem atawa pita rakaman<br />
editor n ureueng nyang edit<br />
edukasi n éhwai didé'meundidé'<br />
edukatif n 1. sipheuet meundidé'; 2. urösan didé'meundidé'<br />
ef n nan haraih ƒ<br />
efek n 1. akébat; peungaröh; 2. peue nyang<br />
teu'ingat ba' pikéran ureueng nyan kalon,<br />
ureueng nyang deungo atawa ureueng<br />
nyang baca; peungaröh atawa laca' Iheueh<br />
jideungo atawa jikalon saboh-saboh hai<br />
atawa naseubah<br />
efek n surat-surat meuhareuga nyang jeued<br />
tabloe publoe (saham, andil dan sebagainya)<br />
efektif a 1. na(meu)akébat; na peungaröh; 2.<br />
mujarab; 3. na meuguna; 4. éhwai mula<br />
phön peuja' atöran<br />
efendi n tuwan (lakab keu bangsawan)<br />
efisien a 1. wadan cara öseuha atawa keureuja<br />
tanna teunaga mubadé, watèe ngon<br />
beulanja nyangna; 2. é' pubuet ngon<br />
ceureumat ateueh watèe ngon meuguna<br />
efloresensi n pram<br />
egah v mengegah ja' meusiga'<br />
egalitarian n yakin bahwa ureueng mandum wadan(saré')<br />
egalitarianisme n pham bahwa manusiya kaneuteukeudi Ié<br />
Tuhan sikuphu mandum<br />
egat v mengegat c'uet<br />
ego n 1 kèe; droe; 2. peue nyang ta kalon atawa<br />
tarasa éhwai droe keudroe<br />
egois n ureueng nyang peugah, piké bhaih droe<br />
mantong; meu'idi-idi; ingat pucö' droe<br />
mantong; peuglaih pucö' droe; nabsi-nabsi<br />
egol n mengegel sungkét; ungkét<br />
223
INDONESIA A C E H<br />
egomania n (peunyakét) teupungo-pungo keudroe<br />
sidroe mantong<br />
egos v mengegos ila'; kilè'; s'èt; tangkéh<br />
egosentris a (sipheuet) peujued droe (sidroe) sibagoe<br />
pusat niba' bandum hai; bandum nyang<br />
jitaka meunuröt droejih mantong;<br />
pakriban droejih<br />
egrang n canggang<br />
eigendom n ha'milé'moteula'meunuröt huköm lerupa<br />
eja v mengeja (h)ija<br />
ejakulasi n mupanca (ie) mani; teubiet (ie) mani<br />
1. ejan v mengejan tran; ran<br />
2. ejan v mengejan(mengejan-ejan) pa'sa-pa'sa';<br />
224<br />
ja' mita-mita<br />
ejawantah v mengejawantahkan peu(w)ujud nyata<br />
ejek v mengejek ruhé; peujayéh; ejekan<br />
simbéng<br />
eka num 1. sa; 2. tunggai<br />
ekabahasa n sabohbasa<br />
ekamatra a sabohuköran<br />
ekang n ceue wilayah niba' saboh-saboh sukèe<br />
ekeh a terekeh-ekeh meuh'ueh-meuh'ueh<br />
eklektis a sipheuet peuniléh nyang gèt that-that<br />
antara bandum nyangna<br />
eklips n göra(h)na; geura(h)na; gurana<br />
ekliptika n rèt nyang jilingka Ié matauroe lam sithön<br />
watèe<br />
ekofrasia n latah<br />
ekologi n éleumèe bhaih peungaröh antara<br />
meukheulu' ngon alam bansilingka<br />
ekonomis a cak himat; hana rampueh ba' peuteubiet<br />
beulanja, ba' ngui barang atawa watèe<br />
ekor n iku; ujöng; akébat; ki ureueng sajan;<br />
peungireéng; dua — kerbau duwaboh<br />
keubeue; berekor 1. meu'iku; 2. panyang
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meurön-rön; 3. ki meuseumong;<br />
mengekor 1. meuwèt-wèt lagèe iku; 2.<br />
/f/seutot;seutèt; pakriban peunapat atawa<br />
tingkah ureueng la'én; mau'uru-uru; seutèt;<br />
seutot<br />
1. eks n nan haraih x<br />
2. eks n beukaih<br />
eksak a (meu)teuntèe; meu'had<br />
eksata n bideueng éleumèe bhaih nyang nyata<br />
nyang jeued tatupeue ngon cara ujoe<br />
eksamen n ujiyan; ujoe; cuba; tré<br />
eksekusi n 1. peuja' putösan hakim; huköm maté; 2.<br />
jilanggéh atra kulusa utang<br />
eksekutif a 1. peutimang atawa peuja' saboh-saboh<br />
buet; 2. naha' ngon kuwasa peuja'atöran;<br />
3. ureueng nyang peutimang buet ba'<br />
saboh badan öseuha<br />
eksem n teureujoe; teurijoe<br />
eksemplar n 1. ön; satu eks siön; 2. saboh (naseukah)<br />
buku<br />
eksentrik a (sipheuet ureueng); ganjé, maula'én niba'<br />
ladém<br />
eksepsi n 1. keucuwali; 2. tangkéh teumangkéh<br />
bhaih dawa atawa peukara ba' hadapan<br />
majeulieh hakim<br />
ekses n meuleumpaih niba' nyang patöt;<br />
meulingkeue garéh nyangna; akébat<br />
eksfoliasi n leukang (meugantoe) kulét<br />
ekhibisi n putunyo' atawa peuleumah saboh-saboh<br />
bhaih atawa keu'ahliyan ba'ureueng<br />
ramèe (umom)<br />
eksipen n dat keu jeunampu ubat<br />
eksitensi n na; neuna<br />
eksit v 1. teubiet; 2. ki peulheueh neumat<br />
eksitus n reuhung teubiet; — pelvis lubö; dubö<br />
eksavasi n keuneukueh ba'teumpat nyangna<br />
225
226<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meukandöng beunda-beunda jameun<br />
peureuba<br />
ekslusif a 1 .meuklèh(meungklèh) keudroe; khusöih;<br />
2. hana röh; hana jibileueng atawa hana<br />
jipeutamong<br />
ekskursi n ja' teumasya<br />
eksodus n wèh (minah) meuduyön-duyön niba'<br />
teumpat asai (gampöng, naggroe);<br />
eksoftalmia n aneu' mata teusuet u luwa<br />
eksogami n 1. meukawén u luwa (teubiet) hön droe;<br />
2. meukawén kon ngon kawöm droe<br />
eksoterik n bhaih nyang jeued jitupeue Ié<br />
baranggasoe atawa jimuphöm Ié soe-soe<br />
mantong<br />
eksotermik a meujadi; ngon cara peuseu'uem<br />
eksotik a 1. jipeuturé atawa jipeutamong diluwa<br />
nanggroe bhaih cara atawa saboh-saboh<br />
gaya dsb; 2. gaya aséng; la'én niba'<br />
nyang la'én; ganjé<br />
ekspansi n 1. puluwaih wiloayah nanggroe deungon<br />
cara pa'sa; 2. m'ue; 3. tamah jeumeulah<br />
pèng niba' nyangka na<br />
ekspansif a 1. meujadi luwaih; 2. laku atawa cara<br />
marit bankuléha'<br />
ekspansionis n nyang peugèt ekspansi<br />
ekspedisi n 1. keunirém surat, barang dsb; 2. öseuha<br />
kirém atawa angköt barang; 3. salénan<br />
nyang saban niba' putösan hakim atawa<br />
surat notaréh; 4. ja' seumeulidé, (seulidé')<br />
bhaih éleumiyah ba' saboh teumpat<br />
nyang jareueng jrturé atawa gohlomna<br />
soetupeue; 5. kiréman tantra nyang jija'<br />
peuta'lö' musöh ba'sabohteumpat nyang<br />
jeu'öh<br />
ekspeditor n badan, öseuha atawa ureueng nyang<br />
jikeureuja ekspedisi
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
eksper n ahli; ahlöi; paka; pandé; pandoe<br />
eksperimen n ujoe(cuba,ci)pubeunasaboh-saboh teori<br />
ekspirasi n 1. heumböih naphaih; 2. seuneulheueh;<br />
3. tö watèe<br />
eksplikasi n peugah; peujeulaih; peutrang<br />
eksplisit a peugah bankuléha'<br />
eksploit n surat panggélanja'hadapmajeulieh hakim<br />
ba' uroe ngon watèe nyangka meuteuntèe<br />
eksploitasi n 1. puga öseuha; 2. prah teunaga ureueng<br />
la'én, tueng laba keudroe sidroe<br />
eksplorasi n ja' seulidé' teumpat nyang meukandöng<br />
bahan beunda meuhareuga atawa nyang<br />
jeued ta puga wasé<br />
eksplosi n 1. suwara beureutöih; 1. ki meutamah<br />
Ie ureueng (peundudö') lam watèe singkat<br />
eksplosif a 1. mudah beureutöih; 2. ki meujadi<br />
beureutöih; 3. bingkèng; ukèng<br />
eksponen n 1. tanda pangkat ba'angka (X 2<br />
); 2. ureueng<br />
nyang peujeulaih atawa tapeusé bhaih<br />
saboh-saboh teori atawa nyang jeued<br />
keu geunantoe ngon cintoe niba' teori<br />
ekspor n<br />
nyan atawa ureueng nyang seutot teori<br />
nyan; 3. ureueng nyangka meugah ba'<br />
saboh-sboh hön atawa bideueng masalah<br />
keunirém barang maniyaga u luwa<br />
nanggroe<br />
ekspos v mengekspos peugah; peuhah; peujeulaih;<br />
peuleumah; putunyo'<br />
ekspres a bagaih; bacah<br />
ekspresi n peugah meukeusud; ie muka sidroe-droe<br />
ureueng nyang mubayang peue rasa lam<br />
até jih<br />
els[resif a cangkla' that ba' peugah meukeusud<br />
ekstase n do'; jitamong; teumamong<br />
ekstensi n 1. pupanyang watèe; 2. peuluwaih<br />
ekstensif a luwaih jitamue'<br />
227
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ekstensifikasi n peuluwaïh; peupanyang; peutamah<br />
eksterior n bagiyan luwa niba' rumoh, lampöh, nyang<br />
jidue' Ié waki nanggroe aséng, hana<br />
tundö' ba' huköm nanggroe nyang<br />
jimeuwaki<br />
eksteritorialitas n ha' niba' waki nanggroe aséng, hana<br />
tundö' ba' huköm nanggroe nyang jimeuwaki<br />
ekstra n 1. teunamah nyangsah di luwa gaji; 2.<br />
leumpah that; hana lagèe nyang biyasa<br />
ekstradisi n jipeuriwang klayi ureueng nyang pubuet<br />
jahat Ié saboh-saboh nanggroe la'én<br />
nyang neu'atö lam janji antara nanggroe-nanggroe<br />
nyan<br />
1. ekstrak n pati<br />
2. ekstrak n salénan; kutépan<br />
ekstrakardial n jiluwa jantöng<br />
1. ekstraksi n 1. suet; löt; peuteubiet u luwa; 2. ki cue;<br />
ceumeu-cue; 3. 'khtisa; kutépan; cinto 4.<br />
turönan niba' saboh bangsa; — gigi böt<br />
gigoe<br />
2. ekstraksi n 1. (cara) teumambang batèe arang; 2.<br />
cara peuklèh saboh-saboh jeunampu<br />
bahan ngon bahan peularöt<br />
ekstranei n ureueng nyang seutot ujiyanakhé sikula,<br />
kon ngon cara murunoe ba' sikula<br />
sibagoe murib<br />
ekstrem a 1. ujöng abéh; panyang abéh; 2. kreueh<br />
abéh; yakin abéh<br />
ekstremis n ureueng nyang meu'abèh-abèh ba' bila<br />
atawa tuntöt saboh-saboh hai<br />
ekstremitas n anggèta tuböh (sapai, gaki dsb)<br />
eksoterm n hiweuen meudarah sijue'<br />
ekuator n garéh lingka bumoe lam angan-angan<br />
antara kutöb ngon kutöb lam bangon tité'tité'<br />
nyang santeut jara' ba' peuta bumoe<br />
228
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ekuilibrium n saban timang<br />
ekuivalen a saban deungon; sa ngon; santeuet<br />
el n nan harah L<br />
ela n (ukuran) tulang; ila; hila<br />
elak v mengelak 1. ila'; tangkéh; s'èt; kilè;<br />
sangka'; seusa; siba; 2. peulheueh droe<br />
elan n seumangat meunyala-nyala; srui; rhui<br />
elang n cr'èt; Weueng; sri-woe; seuriwoe<br />
elastik n 1. geutah; 2. taloe atawa pita nyang<br />
meujeu'euet<br />
elastis a meujeu'euet<br />
elefantiasis n peunyakét gaki gajah; untöt<br />
elegan a meugröih<br />
elegi n ca'é atawa nya-nyoe meuratöh keu maté<br />
elektrifikasi n ngui atawa gantoe ngon listréb<br />
elektrik n listréb; léseutré'<br />
elektrokusi n maté keulusa listréb<br />
eleng a sih'èt; singèt<br />
eliksir n dat cayé pupanyang umu; ubat siribèe<br />
guna; bahan keu jampu ubat<br />
eliminasi n 1. peuteubiet atawa suet bisa/racön ba'<br />
tuböh; 2. peuklèh; peu'-aseng; mengeliminasikan<br />
1. peu-gléh; peugadoh; 2.<br />
pumeungklèh<br />
elips n buntho' boh mano'; buju<br />
elite n ureueng teupiléh; ureueng teupandang<br />
elo n uköran panyang = ± 36 inci<br />
elok a 1. dhiet; 2. gèt laku<br />
elokuensi n pasèh; pasihat; cangkla'<br />
1- elon v mengeloni meudong ba' saboh piha';<br />
meusi; mumiha'<br />
2- elon v mengelon bujö'; padan; payu; tueng até<br />
elpiji n gaih cayé<br />
eltor n peunyakét ta'eun<br />
elu v mengelukan (mengelu-elukan) 1.<br />
229
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ceungeu'; cingeu'; 2. prèh jamèe; pumuliya<br />
jamèe<br />
elung n leungköng; lingko'; reulöng<br />
elus v mengelus (— elus) 1. geusué; gusue';<br />
alét; 2. ki padan; — dada ki meusaba<br />
elusif n sösah ba' tapham (muphom)<br />
em n nan harih M<br />
1. email n labö seunalob gigoe<br />
2. email n labö panci; sijeunèh cawareudi;<br />
(jawareudi; ra-jawareudi; lajawareudi)<br />
emanasi n mupanca; mublie'-blie'<br />
emang n ayahwa, liwa<br />
emansipasi n bibeueh niba' dönya lamiet; meusa lam<br />
ha/inong ngon agam<br />
emas (mas) n 1. meuih; 2. /c/pèng; atradönya; 3. Av'pèng<br />
balo; 4. meuyum; meuh'ai; bijimas ajimat<br />
inong meuih; — kertas meuihkeureulaih;<br />
— murni meuihmeuntah (urè; tuha); —<br />
Aceh (22 karat) meuih Aceh; — Belanda<br />
(14,18karat)meuih Blanda; — putihpira';<br />
— h'itam /c/minyeu' tanoh; — hijau ki wasé<br />
uteuen<br />
emat n cak uköran, seunipat bajèe, siluweue<br />
embacang n boh (ba') kandéh; mancang; — liarpu'ue'<br />
embah n nè; dato'; chi'<br />
embak n lakab keu cutda; cutpö<br />
embal a juem<br />
embalase n 1.kiréman;2.pa'bawa';3. upahpa'barang<br />
embalau n è' malo; panam;<br />
1. emba n ija geut'ang (geutang); mengemban 1.<br />
tingkue; 2. ki buet meuliya<br />
2. emban n inong peungasöh<br />
embar v mengembarkan puma'lum; embar-an 1.<br />
ma'lumat; 2. keutrangan<br />
embara v mengembara meurateub; meurawoh<br />
embarau n jeuneurob; neulop<br />
230
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
embargo n 1. theun seumeuntaran kapai aséng, han<br />
jeued bungkha simiseu watèe prang; 2.<br />
tham lalu-lalang barang antara nanggroe;<br />
3. larang bré thèe haba yoh gohlom watèe<br />
nyangka neupeuteuntèe<br />
embarkasi n watèe bungkha kapai atawa kapai<br />
teureubang<br />
embaru v sibansa ba' siron (sirèn)<br />
embat v mengembat 1. seupot; eundru; 2. cue;<br />
co'<br />
embek n cak kamèng<br />
embel n bueng<br />
embel n embel-embel teunamah nyang hana<br />
peunténg<br />
ember n èmbè; dr'om<br />
embih n lakab keu aneu' (miet) inong<br />
1. embik n su kamèng<br />
2. embik n cak macut; cutma<br />
emblem n tanda; tanda niba'lugamneulhat ba'dada<br />
embok n lakab keu ureueng inong Jawa atawa<br />
ureueng nyang due' keu bu<br />
embol n mengembol meucungkèh; meucurèh<br />
emboli n meusumpai urat darah<br />
embosur n 1. babah kuwala; 2. babah jeureulöng; 3.<br />
cara pumèt-pumèt bibi yöb seurumpét; 4.<br />
lidah seurumpét<br />
embarat n ceuri' seunibu (seumibu) bungong<br />
embrio 1. beunèh aneu' lam rahém; 2. ki beunèh<br />
embuai n lakab peugawè inong ba' astana<br />
embuh v h'eut; hawa<br />
embun n 1. eumbön; mbön; 2. wap nyang jeued<br />
keu ie<br />
1. embung n han é'; han tém<br />
2. embung n aneu' ulèe beureu'öh (bara)<br />
1. embus v ca/cpeuta'IjmengembL/sca/rrayéb; plueng<br />
2. embus v pröih; mböih; pot; berembus (angin)<br />
231
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pöt mengembus pöt (angin);<br />
mengembuskan pröh (pröih)<br />
embut v mengembivf rhueng; srueng mengembutembutmumèt-mèt;<br />
meukeumèt-keumèt<br />
emendasi n ubah atawa pubeutöi naseukah<br />
emfisema n busöng; beuténg<br />
emigran n ureueng boih tanoh ie nyang jimeuneutap<br />
ba' nanggroe la'én<br />
eminen a meuceuhu; meugah; geuthèena<br />
eminensi n 1. meugah dumho (bansaboh akeulém);<br />
meuleuha; 2. cot atawa göh manyang; 3.<br />
lakab nyang neubré Ié panita<br />
emis v mengemis geumadè; pengemis ureueng<br />
geumadè; sigeumadè<br />
emisi n 1. kiréman; 2. mupanca; meuc'a-c'a 3.<br />
geupeuteubiet surat andé (bulueng); 4.<br />
geupeuteubiet pèng Ié peumeurèntah<br />
emiten n badan öseuha peumeurèntah nyang<br />
peuteubiet surat (keureutaih) meuhareuga<br />
nyang jibloe publoe<br />
emol n mengemol 1. peukaru, puwayang; 2. hana<br />
meuso<br />
emong n mengemong satoh; didé'<br />
emosi n rasa; nyeum; nyum; tunyum<br />
empal n lapah sie (leumo, dsb) reundang nyangka<br />
jireuböh meu'aweueh<br />
empang n 1. ateueng tham ie; neulob; 2. neuh'eun,<br />
kulam eungköt; pengempaang<br />
rangkeuem; reuba<br />
empang n umpang; — beras eumpang muntèe<br />
1. empap v mengempap geunton; geuntèn; tindéh<br />
2. empap v rhom, tie'; seumpom<br />
empar a mengempar 1,. meusuróng ; 2, mupheueng<br />
empas v mengempas 1. heumpaih; 2. seumpon<br />
empat num peuet; — mata ki meuduwa sagai; empat-<br />
232
INDONESIA A C E H<br />
empat peuet sikawan; ber-empat peuet<br />
droe; berempat-empat peuet-peuet<br />
sikawan; tepat empat persegi peuetsagoe<br />
timang; seperempat (darisejtahé (tahil);<br />
sipha, per — sukèe; seper — sipha;<br />
membagiatau menjadi empat pupeuet;<br />
keempat-empatnya mampeuet<br />
empedal n pruet mano' (cicém)<br />
empedu n 1. 'ampeudu; phét; 2. ki narit peusakét<br />
até; (tanaman) lampeudu<br />
empek n ya; empek-empek kuya; poya<br />
empek n empek-empek makanan Plimbang niba'<br />
kamè teupöng, boh mano' ngon eungköt,<br />
geupajöh ngon kuwaih cuka<br />
empela n pruet cicém (mano') nyang mupéh eumpeuen<br />
empelas n amplaih; keureutah canè<br />
empelur n bagiyan asoe nyang leumie' (leupon)<br />
empenak v mengempenak 1. peuseunang até gob<br />
la'én; 2. peu'ucèe (lu) aneu'<br />
emper n 11. seuladang; 2. seurayueng; pisang sikat<br />
(si'ikat, sisikat)<br />
empat-empatan v meusa'-sa'; meusa'-gra'<br />
empiena n danoh (nanoh)<br />
empik a mengempik kuwat that<br />
emping n eumpieng mulieng<br />
empiri n peungalaman nyata ba' alam nyoe<br />
emplasemen n 1. teumpat atawa tanoh lapang ba' binèh<br />
tasiyon 2. lapa' meuriyam<br />
employé n ureueng pajöhgaji ba'kantö maseukeupè<br />
empo v mengempo tingkue<br />
empoh v mengempoh péh; mupépé; rö<br />
empok n 1. cutda; cutka'; 2. lakab keu ureueng<br />
inong nyang leubèh tuha; empok-empok<br />
ureueng inong ka meu'umu<br />
emporium n 1. glanggang meukat (meuniyaga); 2.<br />
seueng raya meu'asoe mumacam<br />
233
234<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
dabeueh meuneukat<br />
empos v pröh; mengempos 1. mböih; 2. pröh<br />
empot a empot-empotan meuh'ueh-meuh'ueh; 2.<br />
hana saba; met-mot<br />
1. empu n 1. lakab höreumat "tuwan"; 2. pandé kréh<br />
2. empu n uram; ulèe; — jari inong jaroe<br />
empuk a 1. leupon;2. leumpö'; 3. rapöh;4. mangat;<br />
leuma',; 5. gèt; 6. ki mudah keunong<br />
tipèe; — sekali meucr'èt-cr'èt; leunnyè;<br />
linyè<br />
empul v mengempul meukambam<br />
empulur n até ba'ubi atawa ba'meureunya<br />
empunya n nyangpo; po<br />
emulasi n 1. meu'ulö'-ulö' ba' buet jroh; 2. teunirèe<br />
emut v mengemut kabom; kulöm<br />
en n nan haraih N<br />
enak a 1. ladat; 2. mangat; nyaman; 3. nè'mat;<br />
4. nyindra; enak-enakcakaché'; nyindra;<br />
geumpheue<br />
enam num nam; — be/asnamblaih; — pu/tvnnamplöh<br />
enamel n 1. labö; 2. lapéh gigoe nyang leumah<br />
1. enap v mengenap du; dudö'<br />
2. enap a iem<br />
enartrotis n brue' teu'öt<br />
er?au n jö'; bradén (breudén, bridén, beureudén)<br />
1. encang v mengencang gilho; gidong; giché<br />
2. encang v mengencang eupot<br />
enceh n mangköng kicap<br />
encek n lakab agam Cina toto'<br />
ence/ a berencek-encel surang-saréng<br />
enceng n — gondok cr'èt; cr'ot; mibo (keumibo,<br />
seumibo)<br />
encer a cayé; binyè; linyè; bubö; jeureungong<br />
(untuk gulai, kuah)<br />
encik n 1. seuneubut keu ureueng aganVinong<br />
nyang hana meuturé; 2. sapa keu gurèe<br />
inong; 3. cutda
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
encim n inong Cina nyangka meulakoe<br />
encit n ijacita gasa<br />
encok n 1. sakét lam tuleuerig; 2. keuboh<br />
encot a ca[oe'; heut<br />
endak p cak 1. hawa; h'eut; 2. h'an<br />
endal v mengendal 1. pasoe; sa'; sumpai; 2.<br />
meupeuté'; ula'<br />
endang n inong teumapa (kaluet)<br />
1. endap v mengendap 1.. du; 2. eundap; ndap; —<br />
an keudèh; lando'; takèh<br />
2. endap a mengendap n'ueb; meun'ueb-meun'ueb<br />
endas n Aas tangkura'<br />
endasan n lapé'; keunaleueng; landah<br />
endemi n peunyakét nyang meujangkét ba' sabohsaboh<br />
teumpat atawa ba' saboh-saboh<br />
kawom<br />
emdemis n peunyakét nyangka jimeuneutap ba'<br />
saboh-saboh teumpat atawa khusöih ba'<br />
sidroe-droe ureueng atawa meuhad ba'<br />
awa' nyan sagai<br />
endilan n nan ba' kayèe nyang reujang timoh<br />
meu'uteuen ba' bineh glé nyang loih<br />
endofiï n sibansa seumalu<br />
endogami n meukawén sisama kawöm droe<br />
endon (endong) v mengendon (meu) dom; dudom<br />
endoparasit n seumalu<br />
endosemen n sahèh pinah ha' milé' ngon cara neutèkèh<br />
ateueh surat mil'' nyan<br />
endoskop n alat seumeulhoh u dalam tuböh (pruet)<br />
endoterm n meunatang nyang é' jimeutheun ba'<br />
mandum cuwaca<br />
endotoksin n racön lam kumeun nyang jiteubiet watèe<br />
kumeun nyan bicah<br />
endrin n tuba tiköih<br />
enduk n lakab keu aneu' miet inong<br />
endul n ayön<br />
235
INDONESIA A C E H<br />
enduro n hadu moto jara' jeu'öh<br />
endus v mengendus 1. rih'eut; ringeut; ringut;<br />
tubèe; 2. ki tupeue<br />
endut a cak endut-endutan mumèt-mèt<br />
enek a beungeu; gla'; jla'; leugeu<br />
eneng (neneng) n nya' nong; nèh<br />
energi n teunaga<br />
energik a meuseumangat; teuga<br />
enes a mengenes 1. meurana; 2. (teuka) weueh<br />
enfiotik n peunyakét teunaman nyagn teutapna<br />
sabé ba' saboh-saboh teumpat<br />
1. engah a thèe; meuthèe<br />
2. engah a terengah-engah meuh'eh-meuh'ueh;<br />
apöh-apah; keujang<br />
3. engah a terperangah teusangeu-sangeu<br />
engap-engap a seuna'; meu'ungkab-ungkab<br />
engas n 1. kh'ieng; 2. kh'ob; khöh<br />
enggak adv cak h'an<br />
enggan a han é'; hana tém; hana suka; seugan;<br />
timpueng; enggan-enggan é'-é' han<br />
enggang n eunggang; nggang — hidup dirawa-rawa<br />
tangirie'<br />
engget v mengengget cöt; julöh<br />
enggil n berenggil (meu) geurutuet<br />
enggokan n bilö'; kilö'; lingkö'<br />
1. engkah n geutah; peureukat<br />
2. engkah a engkah-engkah gohlom leumpö';<br />
beuhgkai; meungkai; burie'<br />
engkak n 1. sijeunèh jampö'; 2. sibansa eungköt tri<br />
engkang a mengengkang ingkang; phang; pheueng<br />
engkau pron kah; droekeu; gata (ta); droeneu;<br />
droeneuh<br />
engket-engket n geusong mamplam<br />
engkoh n cak dalém<br />
engkol n seulèngè; èngko<br />
236
INDONESIA A C E H<br />
engkong n yahchi'; chi'<br />
1. engku n lakab cèdara raja atawa ureueng-ureueng<br />
patöt (turèe)<br />
2. engku n 1. yahwa (blah ma'); 2. lakab keu yahchi'<br />
1. engkuk n sibansa geusong nyang pumaté ba'kayèe<br />
2. engkuk n nan sijeunèh cicém<br />
engsel n èngsè; seundi; wèsè; unda-andé<br />
enjak v mengenjakg\dong;g\\bomengenjak-enjak<br />
heuntam; euntam; gichè<br />
enjal v mengenjal 1. reubahteudue'; 2. mupeuté';<br />
ula'; 3. sumpai babah ngon makanan<br />
enjelai n dhukhon; glém; nala; sa'é; ca'é<br />
enjin n meusén<br />
enjut v mengenjut gacheue'; kayöh<br />
engklaf n wilayah bibeueh ba' teungoh-teungoh<br />
(jilingka) nanggroe la'én; pulo lam pulo<br />
engkuet n pré'sa ca'si ba' majeulieh<br />
eniom a muda; puti'<br />
ensambel n sikawan ureueng nyang meu'èn musib<br />
cara teutap<br />
ensiklopedi n buku meu'asoe anika keutrangan bhaih<br />
éleumèe atawa saboh-saboh bideueng<br />
éleumèe nyang meususön meunuröt<br />
abeujad<br />
entah adv euntah; alèh (lèh); salèh; entahya (a)lèh<br />
nyo<br />
entak v mengentak 1. geudh'am; 2. rudo';<br />
mengentak-entakan kaki geudh'am;<br />
geudèb; tinggröm; tinja'; tinya'<br />
entar adv 1. si'at treu'; 2. enteu'; eutreu'; treu'-treu'<br />
entas v mengentas srung; rhueng<br />
enfe n gata<br />
enteng a 1. phui; apöng; 2. ki mudah; 3. peujayéh<br />
entente n kheunpakat (ladém hana meutuléh) lam<br />
saboh-saboh hai (urösan) antara duwa<br />
237
INDONESIA A C E H<br />
nanggroe atawa leubèh<br />
enteritis n peunyakét (luka) lam pruet raya'<br />
entrologi n éleumèe peunyakét lam pruet raye'<br />
entertainer n ureueng nyang jikeureuja urösan<br />
peuseunang seunang (peutimang) jamèe<br />
(meunyanyoe, meulawa')<br />
entok n rté' seurati<br />
entong n 1. aneu' agam; 2. lakab keu aneu' agam<br />
(si gam, nya' gam)<br />
enfof n mengentot (kas) 'o'; meu'o'<br />
entozoa n seumalu lam pruet rayeu' (glang)<br />
entre n 1. rèt tamong; 2. cak pèng pangkai phön<br />
jeued keu angèeta<br />
entreport n teumpat tumpö' barang nyang gohlom<br />
meusoe nyang trimong atawa kulusa<br />
gohlom jibayeu bèya bubé nyang patöt,<br />
lam keunawai duwanè<br />
enuresis v teubiet 'ie' lam teuneungeut<br />
enyah v peuta' !<br />
enyak v mengenyak 1. gidong; 2. gilho<br />
1. epak v mengepakco'pa', mengepakkanpeusiwa<br />
2. epak v mengepak pa'; patee; bungköih; punjöt<br />
epek n taloe keu'ieng; geundét<br />
epidemi n wabah<br />
epifiotik n peunyakét teunaman nyang meujangkét<br />
sikléb-siklab ba' saboh teumpat<br />
epigastrium n pruet bagiyan ateueh antara ujöng<br />
tuleueng dada ngon pusat<br />
epiglotis n telueng raweuen nyang jisalöb uram<br />
reukeueng ba' watèe tameu'uet<br />
epigon n ureueng nyang teumirèe<br />
e[ografo n murunoe bhaih tuléhsan kuno nyang<br />
teupheuet ba' batèe<br />
epilepsi n pungo bui; sawan<br />
epilog n narit (haba) seuneulheueh; peunutöp<br />
episentrum n tité' pusat geumpa ba' pruet bumoe<br />
238
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
episode n bagiyan niba' riwayat/calitra nyang sangsang<br />
meuklèh keudroe<br />
epitaf n tuléhsan ba' batèe jeurat sibagoe tanda<br />
ingat keu ureueng nyang neuseumiyub<br />
jisinan<br />
epok n ipö'; baluem seukè teumanyum<br />
epos-epik n ca' é calitra palawan<br />
er n nan haraih R<br />
era n masa; sunut<br />
eradiksi n peuranab teunaman meupeunyakét<br />
erak a hè'; leulah; leubeuen<br />
erak v bererak (mengerak) cré; Iheueh;<br />
eram v<br />
reunggang<br />
mengeram karom; keumarom<br />
erang n mengerang geumeucie'; meuranggöng;<br />
ngeurang; öng a<br />
1. erang n<br />
-öng)<br />
hilam<br />
2. erang a erang-erot irang-iröt<br />
erat a 1. gab; 2. kong; 3. krab<br />
erata n galat; ralat<br />
ercis n sijeunèh ba' reuteue' glé<br />
ereh v mengereh 1. yue; krah; 2. peutimang (mat)<br />
gayam<br />
erek-erek n sijeunèh judi<br />
ereksi n gong boh; cot aneu' tét<br />
ereng a siröng; irang; iröt<br />
eret v mengeret inthue; eunthue; kuré' (kuro')<br />
p'èng atawa atra gob<br />
bujö' (padan)<br />
la'én ngon cara<br />
ergasiofit n teunaman nyang geupula keu makanan<br />
atawa ubat<br />
ergonomi n atöran atawa cara keureuja nyang sanyum<br />
ergot n sijeunèh peunyakét teunaman keulusa<br />
kulat<br />
erik n mengerikl.<br />
2. kib<br />
kli'; geumeucie'; geumeuréb;<br />
239
INDONESIA A C E H<br />
ering n cicém pajöh bangké<br />
erisiplas n peunyakét kulét nyang meujangkét<br />
meusigoe ngon paneuih<br />
erifrosit n bijèh (beunèh) darah mirah<br />
1. erong (erong-erong) n lueng peu'ilé ie ba' peurahö atawa ba'<br />
neulop<br />
2. erong n cawan ara'<br />
eror n meusalah ba'puko'janji nyang meu'akébat<br />
bateue bandum janji<br />
eropa n lerupa; orang — Preunggi<br />
erosi n batèe awöih (meureuhung) keulusa jikréh<br />
Ié ie; luka meucurèh kulét<br />
1. erot a iröt; siröng; — benyot irang-iröt<br />
2. erot v bererot (-an) meudeu'eu-deu'eu;<br />
meuduyön-duyön<br />
erotik a bhaih nabsu beureuhi; pubangkét<br />
beureuhi<br />
erpah n cak tanoh siwa ba' huköm lerupa<br />
erpah n sijeunèh cara mawaih tanoh<br />
erti v mengerti muphöm ma'na<br />
eru n ba' arön; ba'ru<br />
erupsi n 1. beureutöih gunong meu'apui; 2. wap<br />
seu'uem; 3. bicöh ba' kulét<br />
es n nan haraih S<br />
es n èh; ie batèe<br />
esa n tunggai; saboh; asa<br />
esai n karangan singkat bhaih sboh-saboh<br />
masa'alah ateueh peunapat nyang rika<br />
karangan<br />
esok n peunyakét isa', seusa'<br />
esek n sijeunèh peunyakét deumam<br />
esens n pati; bijèh<br />
esensi n hakikat; hai nyang puko'<br />
eskader n sikawan kapaiprang<br />
eskadron n 1 bagiyan niba pasökan mototèng; 2.<br />
sikawan kapaiteureubang tantra<br />
240
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
eskalasi n meu'é'; tanja'; meutamah asoe atawa<br />
jeumeulah<br />
eskalator n reunyeun listréb<br />
eskapisme n plueng niba' hai nyang nyata, mita seunang<br />
atawa udép lam angan-angan<br />
esofagus n lueng antara reukueng ngon pruet<br />
esok adv singoh; — lusa 1. singoh atawa lusa; 2.<br />
ba'saboh watèe; besok singoh;<br />
mengesokkan tanggöh keu singoh<br />
esot v mengesot seu'; iseu'; is'èt; s'èt<br />
esoterik a meusipheuet khusöih (rasiya, meuhad)<br />
estafet n adu plueng atawa meulangu cara<br />
meukawan-kawan, soe-soe nyang seutot<br />
bubéhad droe maséng-maséng<br />
esto,aso n peunapat; kira (keunira)<br />
estrus n musém beureuhi ba' meunatang<br />
estuari n 1. panté teumpat ie masén mupo' ngon<br />
ie tabeue; 2. babah kuwala lagèe sulie<br />
meukuwa' si u la'öt<br />
estalase n seulampèe, teulampèe), teumpat<br />
peudéng-déng barang<br />
era/ deungon ureueng la'én; deungon rakanrakan<br />
etanol n dat ara'<br />
etape n jara' antara duwa teumpat; teumpat<br />
peuniyöh<br />
etatisme n pham bahwa nanggroe leubèh peuntèng<br />
niba' ra'yat;<br />
etek n macut; cutma<br />
enternit n deulangèt rumoh niba' aseubèh<br />
etika n 1. éleumèe bhaih peue nyang gèt atawa<br />
toh nyang brö', ha' ngon kuwajéban; 2.<br />
éhwai akheula'; 3. nyang beuna ngon<br />
nyang salah meunuröt saboh-saboh piha'/<br />
kawöm<br />
etiket n keureutaih tèmpè ba' barang meuneukat<br />
241
242<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nyang meutuléh keutrangan singkat bhaih<br />
barang nyan<br />
etimobgi n cabeung éleumèe nyang seumeulidó, asai<br />
usui<br />
etiofogi n éleumèe sabab peunyakét<br />
etmokJ n salah sikrè' (kra') tuleueng tangkura'<br />
euforia n riya nyang meuleumpah<br />
eurasia n lerupa ngon Asiya<br />
evakuasi n wèh (minah) peundudö' niba' wilayah<br />
bahaya u teumpat nyang aman keulusa<br />
prang, ieraya atawa beureutöih gunong<br />
evers/ n 1. gra' muputa u luwa; 2. (gaki) nyang<br />
meugayéng u luwa; meu'ingkang<br />
(teupheueng)<br />
evolusi n meu'ubah ngon cara siseun bacut (cara<br />
peuleuheuen-peuleuheuen)<br />
evolusionisme n pham bahwa sigala hai meu'ubah cara<br />
peuleuheuen-peuleuheuen, mula niba'<br />
nyang meusahaja sampoe jeued leubèh<br />
sampöreuna atawa leubèh rubeuet<br />
ewa a seugan; 'hanasuka<br />
ex officie- n keulusa pangkat<br />
eyang n hor nè'<br />
eyel v mengeyelhana theun talö ba' marit; h'eut<br />
meunang sidroe ba' marit
F<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
F, f n haraih nyang keunarn<br />
fa n nada keupeuet lam musib<br />
1. faal n 1. pi'é; 2. meugra' anggèta badan nyang<br />
dawö'<br />
2. faal n phai; ramai; memfaalkan ka jiramai<br />
faali a meunuröt kudrat<br />
fabel n calitra tamsé laku manusiya ngon kisah<br />
meunatang<br />
fadihat n brö'; 'ayéb<br />
fadil a meulya; meugah; taré' éleumèe<br />
faedah n 1. pa'idah; guna, munapha'at; 2. laba;<br />
meulaba<br />
faeses n è' (najih) manusiya atawa hiweuen<br />
fafa n tanoh milé' gampöng nanggroe Aru<br />
faham n pham; muphöm<br />
fajar n paja; suboh; — kilib paja gajah (kidéb);<br />
fikih n pakèh<br />
fakir n paki<br />
— menyingsing uroe kabeungoh; — sidik<br />
paja sadé'; suboh itam; — dini hari muréh<br />
faksi n piha'atawa sikawan ureueng lam peureuté<br />
pulrté'<br />
fakta n hai nyata; keubit-keubit na<br />
faktor n keu'adaan atawa teunaga nyang jeued<br />
keu sababna saboh-sboh hai; — iklim<br />
nyang mupeungaröh ateueh akeulém; -<br />
-kebetluan hai nyang hana soekira; —<br />
penarik hai nyang jeued keu sabab<br />
(gandra, geundra) sidroe-droe ureueng<br />
jitém keureuja atawa jipubuet; —<br />
pendorong hai nyang gandra (geundra)<br />
saboh-saboh öseuha<br />
faktual a (ateueh) hai nyang nyata; nyang beuna<br />
faktur n dabeuta (jadöi) barang kiréman nyangka<br />
leungkap deungon keuteurangan nama,<br />
243
244<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jeumeulah ngon hareuga nyang wajéb tabayeue<br />
fakultas n bagiyan niba' sikula tinggi bhaih sabohsaboh<br />
bideueng éleumèe<br />
fakultatif a 1. hana wajéb; 2. jeued piléh<br />
falah n meunang<br />
falaj n taloe ie daro'gunong atawa mata ie jimiyub<br />
tanoh<br />
falak n 1. cakrawala; 2. éleumèe pala'<br />
famili n 1. cèdara; krabat; waréh; 2. kawöm<br />
familier a cak akeurab; karib<br />
familisme n cara udép nyang leubèh neupeunténg<br />
keukawöm droe niba' ureueng sidroedroe<br />
fana a pana; phana; pahna<br />
fanatik a yakin abéh keusaboh-saboh hai (ugama,<br />
pulité')<br />
fantasi n angan-angan; meu'angan-angan<br />
rara; (farji) n meunalèe ureueng inong; puko; capö'<br />
farak n mupara'; muparikah<br />
farik a meula'én that; mubida that; hana saré'<br />
faring n uram reukeueng<br />
faringitis n luka lam reukueng<br />
farisi n madeuhab lam ugama Yahudi jameun<br />
dilèe nyang yakin that ba' ugama ngon<br />
adat droejih<br />
farmakologi n éleumèe ubat<br />
farmakope n buku teuntang ubat nyang geupeuteubiet<br />
Ié peumeurèntah<br />
farmasi n cara peugèt, cara keubah, cara<br />
peukeumah ngon cara bagi ubat<br />
farsak n uköran jara' ± lapan kilomètè<br />
fasakh n pasah; inong taleue' lakoe<br />
fase n had; meuhad-had; tako'<br />
faset n muka; sagoe; bagiyan<br />
fasia n gagap; meu'o'-o'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
fasih a pasèh; pitah; cangkla'<br />
fasik n pas'è'; pasè'<br />
fasil'rtas n keumudahan<br />
fatal a 1. maté; 2. hanjeued Ié ta'ubah atawa<br />
tapubeutöi; reuloh Iheueh; reulé; 3. bala;<br />
pakriban kheuen beugi<br />
fatalis n ureueng nyang peucaya atawa peusrah<br />
droe ba' naséb<br />
fatalisme n pham bahwa manusiya meugantung ba'<br />
naséb<br />
fatalitas n meunaté<br />
fatamorgana n 1. umang-umang nyang leumah lagèe ie<br />
meu'anca'-anca'; 2. angan-angan nyang<br />
han é' atawa hanamongkén tacapoe<br />
fatir n kamè ruti atawa eunti nyang hana<br />
meuragoe<br />
fatom n uköran panyang ± 16 gaki = 32 meuseuti<br />
= 1,8 mètè<br />
fatometer n peukakaih ukö Ihö' la'öt<br />
fatur v pubateue puwasa (pajöh bu cot uroe)<br />
fatwa n pateuwa<br />
fauna n alam atawa dönya hiweuen<br />
favorit n 1. nyang geuharap keujuwara; 2. nyang<br />
geusuka; nyang geusayang<br />
februari n buleuen keuduwa; keunong duwa plöh<br />
sa<br />
federal a peumeurèntah niba' padum-padum boh<br />
nanggroe nyang jimeusaboh, maséngmaséng<br />
nanggroe nyan bibeueh atö<br />
urösan dalam nanggroedroe<br />
feminin a 1. bhaih ureueng inong; 2. sipheuet<br />
meu'inong<br />
fenomena n 1. hai éhwai kasat mata nyang jeued ta<br />
peujeulaih meunuröt cara éleumiyah; 2.<br />
la'én niba' nyang la'én; buet ajayéb; 3. hai<br />
nyang nyata<br />
245
246<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
feodal a meucarakat nyang neumat Ié kawöm raja<br />
feri a prahö tambang angköt ureueng ngon<br />
barang nyang jijeumeurang la'öt atawa<br />
krueng; kapai tambang<br />
fermen n dat peuragoe<br />
fermentasi n ragoe<br />
fertil n baso; meudan<br />
fertilisasi n 1. mumèe; hamèe; bunténg; ulu; 2. pubaja;<br />
peurabö'<br />
ferum n dat beusoe (fe)<br />
fesrifal n 1. piyasan; peurasan; 2. meutandéng<br />
fiasko n cupa; hana meusaneueb<br />
fiat n tanda akö<br />
fiber n tapéh; sue<br />
fibril tapéh; ukheue nyang alöih that atawa rabö<br />
fidah n pira'<br />
fiduasi n bré kuwasa lam urösan pèng<br />
fidyah n peudiyah; padiyah<br />
figur n 1. bangon; wujud; 2. tukoh<br />
figuratif a kieh; tamsé<br />
fiil n pi'é<br />
fikih n pikah<br />
fikobgi n éleumèe bhaih siseu"<br />
fikrah n pikéran<br />
fiksi n 1. calitra nyang neurika; 2. karangan lam<br />
angan-angan<br />
fiktif a majadi; lam angan-angan<br />
filamen n beunda lagèe beuneueng nyang lipéh;<br />
rabö'<br />
filantrop n raya geunaséh keu manusiya; ureueng<br />
nyang Ie meusedeukah<br />
filaria n glangbeuneueng<br />
filariasis n 1. peunyakét keulusa glangbeuneueng;<br />
2. peunyakét gaki gajah; untöt<br />
filateli 1. peusapat ngon sasat prangko ngon<br />
sigè; 2. peusapat prangko<br />
final n cabeueng öseuha nyang jkJong keudroe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
film n pilem<br />
filopur n mèrè' (cap) maniyaga niba' alat saréng<br />
ie tabeue sampoe gléh ngon maté kumeun<br />
filter n seunaréng<br />
final n bhab keuneulheueh (seuneulheueh); 2.<br />
(h)abéh; seuleusoe<br />
firasat n peurasat; prasat; peurasah<br />
firdaus n 1. peureuduih; peureudöih; 2. ceuruga<br />
firjatullah lapang raseuki neubré Ié Allah<br />
firma n carikat dagang<br />
firman n peureuman; jeued keubuet<br />
fisibilitas n jeued mubuet; jeued keubuet<br />
fisik n jasmani; tuböh; badan; jirém; ambang<br />
fisika n éleumèe alam<br />
fisoterapi n meu'uröt keu ubat<br />
fisikal a bhaih paja' atawa wasé nanggroe<br />
fit a phui tuböh mangat asoe; gunja'<br />
fitnah n ayé; peuteunah; péteunah; memfitnah<br />
pusuna; peuculo'; puculo'; rakot-rakot;<br />
rancana; töhmah<br />
fitofogus a suka seumajöh sidom<br />
fitopologi n éleumèe peunyakét teunaman<br />
flakon n seurahi (kaca) ubeuet nyan dhiet, ladém<br />
keuplö' minyeu' ata<br />
1. flamboyan a sibansa ba'ujeuen<br />
2. flamboyan a ki meujeureulah; jeureulang<br />
fiamigo n sibansa (cicém) dhö'<br />
flanel n ijakambeuli (keumbeuli)<br />
flat n 1. rumoh bloko Ihèe ruweueng (seuramoe,<br />
jurèe, dapu ba' saboh lapéh) 2. rumoh<br />
meulapéh, mupita'-pita'<br />
flegma n hana pöh; hana pululi; hana pakoe<br />
flegman a tabi'at beu'o seu'iet<br />
fleksi n gra' mupeuté' ba' teu'öt<br />
fleksibel a 1. meujeu'euet; 2. röh lam kawan<br />
flis n bulèe bubiri nyang gohlom meucukö<br />
247
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
flop n gra' jeubeueb; gra' pulapingkui<br />
flora n 'alam teunaman (tumböhan)<br />
floret n sijeunèh peudeueng<br />
flu n mon-mon; sijue'<br />
fluks n 1. (ceurét) meujoh-joh; 2. gra'<br />
meuseumong<br />
fluktuasi n 1. tanda-tanda meu'é' meutrön yum,<br />
meu'ubah-ubah yum keulusa na nyang<br />
bloe na nyang publoe (peutaba barang);<br />
2. yang-yang; meuguncang<br />
fobi n rasa teumaköt that ngon hanamupeue<br />
sabab<br />
fobia n that teumaköt keu beunda atawa sabohsaboh<br />
hai nyang jeued keusabab<br />
peunyakét tréb puléh<br />
fokus n 1. tité'; neukeutah; tité' apui; 2. pusat;<br />
memfokuskan pupusat ba'<br />
folio n uköran keureutaih<br />
folklor n 1. adat ngon calitra (haba) jameun nyang<br />
hana meutuléh, neuwasiet Iésunut nyang<br />
saboh sunut ba' sunut nyang la'én; 2.<br />
éleumèe adat istiadat ngon calitra jameun<br />
nyang hana meutuléh<br />
1. fon n bunyoe basa<br />
2. fon n angèn seu'uem ngon thö daro' gunong<br />
fonasi n su ba' uram reukueng<br />
fondasi n tapa' rumoh<br />
fonds n dana beulanja<br />
fonem n bunyoe haraih nyang ubeuet that nyang<br />
pubida ma'na<br />
fonetik n éleumèe bahsa bhaih cara ucap haraih;<br />
2. éleumèe bhaih bunyoe haraih ngon<br />
tanda<br />
fonik n cara purunoe mubaca<br />
toramen n reuhung (ruhung) bubé seuma<br />
foramonofera n sijeunèh binatang la'öt<br />
248
INDONESIA A C E H<br />
formal n 1. ateueh atöran nyang sahèh; ban laku<br />
adat reusam nyang ladém; 2. raseumi<br />
formalitas n 1. atöran nyang ladém; 2. keu carat<br />
mantong<br />
formasi n susön; seunusön (peugawè, kapai<br />
teureubang) dan sebagainya<br />
format n bangon ngon uköran buku, surathaba dan<br />
sebagainya<br />
formatir n ureueng nyang geuyue peudong sabohsaboh<br />
badan<br />
formula n seunusön atawa bangon nyangka teutap<br />
formulir n seunusön atawa bangon nyangka teutap<br />
formulir n surat atawa jadöi nyang mantong soh<br />
(hana meutuléh)<br />
fornifikasi n mukah<br />
forsir v memforsir pa'sa; pohtuböh<br />
forte a kreueh (lam hai musib)<br />
forum n 1. lambaga (leumbaga) atawa badan<br />
majeulieh; 2. teumpat meusapat<br />
(musapat); teumpat peugah haba<br />
(meusawé)<br />
fosfat n dat nyang neungui keubaja peuneugèt<br />
fosil n euncit tuleueng binatang atawa ba' kayèe<br />
jameun peureumeun nyangka jeued keu<br />
batèe lam tanoh (bumoe)<br />
foto n putrèt; putr'èt; kuda'<br />
fotografer n tuiang putrèt (kuda')<br />
fotokopi n gamba atawa tuléhsan (surat)nyang<br />
neusalén ngon meusén fotokopi<br />
foya v berfoya-foya hambö pèng meuriya-riya<br />
fraksi n 1.seureupéh;2.sikawanwakira'yatnyang<br />
saboh pham ba' DPR<br />
fraktur n reuta' atawa patah tuleueng<br />
frambusia n purèe<br />
fraternitas n meucèdara; muwaréh<br />
fregat n 1. kapaiprang uköran seudang; 2. kapai<br />
249
250<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
layeue meutihang Ihèe<br />
frib n bulèe bubiri nyangka teucang-cang<br />
frigid a hana beureuhi; hana gurangsang; leupie;<br />
hana gunja' ba' meujima'<br />
friksi n muparikah; mupara'<br />
front n 1. bagiyan keue; garéh keue; 2. miduen<br />
prang; 3. gra' meusaho ba' capoe<br />
meukeusud pulité'<br />
frontal a meudinab-dinab<br />
frust ras i n murö'<br />
fukaha n pakèh<br />
fukara n paki<br />
fuli n kulét pala<br />
fulus n cak pèng<br />
fumarol n babah gunong nyang meu'asap<br />
fumigan n sijeunèh tuba tikoih<br />
fundamen n hakikat; tapa'; lapé'<br />
fundamental a peue nyang puko' (hakikat)<br />
fungi n sijeunèh seumalu<br />
fungisida n tuba seumalu<br />
fungsi n jabatan atawa keureuja nyang jipubuet;<br />
gra' dawö' anggèta; guna niba' sabohsaboh<br />
hai<br />
fungsional a 1. ngon meuruwah pangkat; 2. meuguna<br />
fungsionaris n peugawè nyang neumat (neudue') ba'<br />
saboh-saboh pangkat, urosan<br />
fungus n kulat<br />
fusi n 1. meujampu saboh niba' mumacammacam<br />
beunda; 2. gabongan niba'<br />
macam-macam badan atawa peureuté<br />
fusta n prahö (kapai)<br />
futur v ie atawa bu beungoh<br />
futur n watèe (masa) u keue teuma; uroe singoh<br />
fyord n pantéla'öt nyang meukilo' lam lungkie' glé<br />
di nanggroe Norwégiya, lerupa
G<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
G, g (Ge, Geh) n haraih keutujöh<br />
9 (g e<br />
) n singkatan gram nan sijeunèh taka brat<br />
gaba-gaba n 1. ön 'ue muda (ön pucö') keu ayeuem<br />
pintö; 2. pintö geureubang trieng<br />
meu'ayeuem ön 'ue pucö' atawa ön<br />
bringèn; 3. buböng meuriya atawa ön 'ue<br />
teumanyum<br />
gabah n aneu' padé nyangka ; luröih ba' mue<br />
(tangké)<br />
1. gabai n gabai-gabai ayeuem boh seunanggöi niba'<br />
meuih (lipéh)<br />
2. gabai v menggabai ceugöt; leugöt; leunggöt<br />
1. gabak a 1. reudom; 2. reudö'<br />
2. gabak n prueh<br />
3. gabak n creueh<br />
gabardin n ija niba' gapeueh, sutra atawa bulèe bubiri<br />
hanmböih ie, kayém geupeugèt keu<br />
bajèeujeuen<br />
1. gabas n gabai; gasa<br />
2. gabas a tergabas gadèh-gadoh<br />
QBtit a cantöi; canteuen; gohlom biyasa; jagon<br />
gabor n nan tari Bali<br />
gabro n batèejeued, wareuna meuneung itam<br />
gabruk n su meupo' beunda kreueh<br />
gabuk a 1. soh; 2. malé; eue; ong<br />
gabung n ikat; beureukaih^ergabt/ngmeurö'; sado;<br />
tamong; gabungan\eunampu; geunampöi<br />
1. gabus n kayèe gaböih; menggabus asah; alét;<br />
geuso'; pleue<br />
2. gabus n kayèe ataw até kayèe nyang leupon keu<br />
thueb seurahi<br />
3. gabus n eungköt ie tabeue; bacé; anakikan gabus<br />
sangkilue<br />
251
252<br />
INDONESIA A C E H<br />
gaco n jawara<br />
1. gacoan n cak faröh; taröhan<br />
2. gacoan n cak boh até; keukaséh<br />
gacok n cak ureueng ujiyan ateueh nan ureueng<br />
la'én nyang meuteumèe upah<br />
gacong v koh padé ureueng la'én, meuteumèe upah<br />
bagi siplöh niba' wasé<br />
gacuk n kacö; gacö'<br />
gada (penggada) n ca'coe; cacoe; cö'ma; lantui; nuga<br />
gadagada n bandira ubeuet atawa sisuwé ba' pucö'<br />
tihang keutanda arah angén<br />
gadai n gala; mengadaikan peugala; gadaian<br />
galaran<br />
gadamala n boh (ba') langkuweueh<br />
1. gadang a raya; menggadang mböng; eumböng<br />
2. gadang v bergadang meujaga; hana éh malam<br />
3. gadang n jeu'èe; aya'; mengayak seureukèe<br />
1. gading n 1. gadéng; 2. (wareuna) meukeununèng<br />
2. gading n duwa droe aneu' miet agam nyangpöt<br />
kipaih darabarö ba' peulaminan<br />
gading-gading n 1. geunadéng jalö; 2. lingka ruda gritangén<br />
gadis n 1. aneu' dara; 2. biké; awadain (dalam<br />
hikayat); 3. (hiweuen) gohlom jitöh boh<br />
atawa bunténg; — tua dara eue; biké<br />
gado v menggado seungeu (eungköt, sie)<br />
gado-gado n 1. sijeunèh makanan niba'<br />
mumacamragam ön kayèe, ön gulèe<br />
nyang meujampu ngon kuwah neupéh<br />
kacang<br />
gadon n payéh niba' sieteucang geujampu boh<br />
mano' ngon santan<br />
1. gaduh n cara weue'wasé, siteungoh atawa bagi<br />
Ihèe keu nyang pubuet<br />
2. gaduh a gadöh; gabra; gubra; göi; kiröh;<br />
prangkang; paké; riyoh; reuyöh; bergaduh<br />
meusugang; kiröh; riyöh
INDONESIA A C E H<br />
gaduk a ugoh; eumböng; teuceu'è'<br />
gadung n (boh,ba')gadöng; — liaqanèng;<br />
dari gadung calabiya<br />
penganan<br />
gadungan a peuleusu; pleusu; teunirèe; pura (-pura)<br />
gaek a uto'; useueng<br />
9 aet<br />
n ( ceunaw'ie'; caw'ie'; kawét; kayét<br />
gaflat n ' lalè; lingah; laloe<br />
9 a<br />
9 a<br />
n biang; — rancah seumulapadéba' umong<br />
ie ujeuen<br />
9 a<br />
9 ab<br />
? 1. teuga; 2. kha; gab; gah; gunja'; 3.<br />
cacang; sasa; meng — /'langgéh reupaih;<br />
pa'sa<br />
9 a<br />
9 a<br />
' v menggagai<br />
seunungkreuel<br />
rha'; sra'; é' ngon<br />
gagak n nan sijeunèh cicém pajöh bangké<br />
9 a<br />
9 a<br />
l a 1. ceuleungga; hana trö' meukeusud; hana<br />
jeued; hana wasé; hansé; kegagalan paloe;<br />
digagalkan rincu; meurincu<br />
gagang n 1. gayam; 2. tangké; ganda; 3. uram; go;<br />
lamat; simpè; 4. ba' gagang;<br />
panji tunggöi<br />
bendera/<br />
gagap v menggagap geue; meugeue-meugeue<br />
gaga rancah n padé tajö' (dugai)<br />
9 a<br />
9 a<br />
s v menggagas seumiké bhaih saboh-saboh<br />
hai; gagasan hasé niba' seumiké<br />
1. gagau v menggagau<br />
si; lisi<br />
meugeue-meugeue; meuri-<br />
2. gagau v bergagau-gagaugeumeutie'; geumeuréb<br />
9 a<br />
9e n upah awa' kapai<br />
gagu a klo<br />
9 a<br />
guk a fez-gaguk-gagiv/cteugagap-gagap; so'mo'<br />
9 an<br />
n 1. meuceuhu; meugah; 2. eumböng<br />
gaham n geureuta'; kca'; hayeue'; gama'<br />
gahar v menggahar geuso'; pleue<br />
9 a<br />
har n aneu' raja ba' peureumoesuri (putroe)<br />
gahari adv teungohan; seudang; ugahri<br />
253
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gaharu n gahru; garu; galagarö; pati — kacu<br />
gaib n gayéb; rayéb; hal yang gaib rayub; guyub<br />
gail a gual-gail gè'go'; leungo; yang<br />
gaing n gayéng<br />
gairah n h'eut; haseurat; guransang; beureuhi<br />
gait v menggait caw'ie'; kawét<br />
gajah n 1. biram; gajah; 2. nan bohcatö; 3. ki<br />
bandum nyang meu'uköran raya; kupukupu<br />
gajah bambang gajah; sebutan untuk<br />
gajah (waktu sedang melaut) pomeurah;<br />
tuwan meurah; sranggöng; popeundah;<br />
rumah dipanggung gajah rungga<br />
gajak n peuleu'oh; pleu'oh; laku<br />
gaji n 1. upah; peunayah; 2. meunayeue;<br />
beunayeue; --- bulanan meunayeue<br />
sibuleuen sigo; — buta pajöh gaji hana<br />
keureuja<br />
gajih n gapah;; leuma'<br />
gajul n bergajul eungka'-eungka'<br />
gajus n nan sijeunèh boh (ba') jambèe<br />
1 gala n dama; — lembut minyeu' tè; gala-gala<br />
sibansa lém kayèe<br />
2. gala n takue<br />
3. gala n phön; peudana<br />
galaba (h) a pilu<br />
gala-gala n anoe brue'<br />
galaganjur n geundrang<br />
galagasi n ramideuen; geulabaih<br />
galah n 1. galah; reunong; 2. tumba'<br />
galai n sijeunèh prahö panyang<br />
1. galak a 1. bueh; meunta; 2. ceukén; curien<br />
2. galak n penggalak daih beudé; khieb<br />
galaksi n bintang geumintang ngon sagöp<br />
meudabèe lam andara<br />
galan a cak meu 'adat<br />
1. galang n kaleueng; keunaleueng; landaih<br />
254
2<br />
INDONESIA A C E H<br />
2. galang a tergalang neularang; meutheuen<br />
3. galang n ateueng biang<br />
1<br />
9 alar<br />
alas n<br />
9<br />
n peurumpöng (prumpöng) keunaleueng<br />
tika<br />
piköilan; geunulam; menggalas piköi;<br />
meukat; penggalas ureueng meukat<br />
gulam dabeueh meuneukat ngon piköilan<br />
9 alat<br />
n silap; meusalah; cupa<br />
9 alau<br />
a bergalau reuyöh; riyöh; rantob; reuntob;<br />
kacho<br />
galeng (an) n ateueng biang<br />
galgal a udah-uduh; reujang beungèh;ceukén;curien<br />
9 al<br />
' v menggali kueh urue'; kurö'; kuro'; kuré';<br />
limeuih; galian neukueh;<br />
keumeukueh<br />
penggalitukang<br />
9 alt<br />
n kapai prang panyang<br />
galisa n prahö Ihèe tihang<br />
9 allD<br />
a 1 ladém;galéb;raléb;kayém;2.meunang;<br />
meulaba<br />
galibut n beureugaih<br />
galigato n glaseue; beungkirè<br />
9 alin<br />
n até kayèe nyangka tuha ngon itam<br />
galing-galing n kayèe keupatam jalö<br />
9 allr<br />
a 1. leungo; gurue'; 2. ki cangkla'<br />
galiung n kapai<br />
9 alon<br />
n taka minyeu' (barang cayé) di Amarika;<br />
3. 785 litè<br />
galu-galu n padé buleuen peunoh<br />
9 alun<br />
n 1. pira'; 2. intan; lakab putroe raja<br />
9 a<br />
lung n galungan uroeraya Hindu dharma (Bali)<br />
tiep 210 uroe sigo, keunong ba' uroe<br />
RabuKliwon (uroe nyang keulimong) duwa<br />
go sithön<br />
9 a<br />
lur n alue; galue<br />
galvanisasi n seupöh listréb<br />
gamak adv rigu; ragu; seugan, gamak-gamakkicuba<br />
255
INDONESIA A C E H<br />
cuba; ci mantong; menggamak-gamak<br />
ta'sé; gama'<br />
gamam a cho' até; khawaté<br />
gamam n seunyata<br />
gamang a (h)ayut; -- air han basah keunong ie<br />
1. gamat n tripang raye'<br />
2 gamat v bergamat meulagèe; meunyanyoe<br />
3. gamat v seuntöh; gamèt<br />
gambang n alat museb<br />
gambar n gamba; lukéhsan; kuda'; putr'èt; saleue';<br />
bergambar — peuta<br />
gambas n (boh, ba') pi'; — bentuk panjang boh pi'<br />
galah; — sagi pi' meusagoe; — lacin<br />
pi'minyeu'; — u/ar pi' uleue<br />
gambir n gambé<br />
gambalang a jlaih, ngon jeued ta pham (muphöm)<br />
gambling n meujudi<br />
gambus n gamböih<br />
gambut n tanoh meusiseu'<br />
gamet n (ie) mani<br />
gamik v menggamik gamèt; cukèh<br />
gamis n bajèe keumèja<br />
gamit v meng — cukèh; ki kawöt; lambé; gamèt<br />
gampang a mudah; mangat; phui; hana pueh<br />
1. gampar v cak menggampar tampa; teupue'<br />
2. gampar n kawöh kayèe; keulom<br />
gamping n batèe gapu<br />
gamuh n sijeunèh kutuyöng<br />
gana n atra; hareuta<br />
gana-gini n cit duwa cèdara, inong ngon agam<br />
sabohyang sabohma; 2. hareuta<br />
sihareukat<br />
ganal adv hi; meuhi; ganal-ganal saban that hi<br />
ganang-gunung n mubagoe gunong; gunong-geumunong<br />
ganar a bingong; teubinga<br />
ganas a 1. juwah; pindoe; bisoe; 2. reujang that<br />
256
INDONESIA A C E H<br />
meujangkét; mengganas mubueh<br />
gancang a bagaih; lanteuh; tangkeueh<br />
gancangan n karangan bibeueh<br />
ganco n eunto'<br />
gancu n gancu; kawét<br />
gancu n ceukèh<br />
1. ganda a 1. sigo ganda; silipat; 2. mubayang duwa;<br />
keumbeue; 3. sipasang; sijudö<br />
3 ganda a 21. beuhe; bhe; 2. é; sanggöb<br />
gandal n gandalan rintang<br />
gandapura n sijeunèh ba' kayèe ubat<br />
1. gandar n 1. pikölan; 2. pusat ruda; 3. reunong tima;<br />
4. sapai céng<br />
2 gandar v menggandar peulayeue (ba) moto;<br />
gandaran 1. keundran; 2. keundran<br />
meucindréng (meu'indr'eng)<br />
gandaria n sijeunèh ba' (boh) kayèe<br />
gandarukem n simacam ba' dama<br />
gandarusa n nan sijeunèh ba' baköng<br />
gandarwa n euntu meuwujud manusiya<br />
gandastun n sijeunèh peunajöh niba' kacang ijö ngon<br />
gula<br />
gandasuli n teunaman mubungong hiröm,<br />
meuwareuna putéh atawa meukeununèng<br />
gamdek n peusuröh raja<br />
ganden (gandin) n lantui<br />
gandeng v 1. seumong; sambat; 2. bahue; gandéng<br />
gandewa (1 gandi) n gando; busu<br />
2. gandi n palèe kayèe; nuga<br />
gandin n palèe ubeuet; nuga<br />
gandik n 1. patam dhoe darabarö; 2. patam uram<br />
kréh<br />
ganding v berganding 1, meusinè; meusindréng;<br />
meucindréng; 2. bandéng; tandéng<br />
gandok n rumoh nyang meu'indréng ba'wie uneuen<br />
rumoh teungoh<br />
257
INDONESIA A C E H<br />
gandos n nan peunajöh niba' teupöng breueh, u<br />
ngon sira nyang geureundang<br />
gandos n beukai beunèh nyang timoh jeued keu<br />
tunaih<br />
1. gandrung a 1. lindan; 2. manyoh; haro'; bimba; bulö<br />
2. gandrung n sibansa ba' glém<br />
gandu n sijeunèh meureubö'<br />
1. ganduh n tukö'; berganduh tukö'-mukö'<br />
2. ganduh a meujampu lawo'; sangsöi<br />
gandul n peunyuréng menggandul junthue; sintue<br />
gandum n gandöm<br />
gandung n ceudé'<br />
oang n juröng<br />
1, ganggang v berganggang madeueng; meusalèe<br />
2 ganggang n 1 lungkie; 2. reunggang<br />
ganggang n jeunèh siseue'<br />
ganggu v mengganggu 1. peukaru; 2. ampeueng;<br />
3. kalöt; 4. reuloh; 5. rusöh; terganggu<br />
padèe; rimbèt; perkataan yang<br />
mengganggu (mengacaukan<br />
pembacaan) narit mupab; gangguan<br />
paloe; rintang; seureuengkang<br />
ganggu gugat meng mupeukara; meudawa<br />
ganggut v mengganggut böt; löt; rintha'; reunggöt:<br />
sintha'<br />
ganglion n buhöl uratsarap; neuk'ue urat<br />
gangsa n teumaga<br />
gangsa n ca/c ité' ansa<br />
gangsal a ganjé: gasai (peunileueng)<br />
gangsar a lanca<br />
gangsi n bangoe; hiröm<br />
gangsir n sijeunèh daruet kléng; menggangsir kueh<br />
urue' (liueng); kuré'<br />
gan; a kaya (Allah)<br />
ganih n gadéng gajah inong<br />
ganih a (ija) putéh<br />
258
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ganimah<br />
gan<br />
i<br />
n atra rampaihsan prang<br />
a<br />
n bagiyan kréh antara uram ngon mata<br />
ganjak v berganjak 1. seu'; iseu'; is'èt (is'ot); 2. ki<br />
meu'ubah pikéran<br />
g a n a l<br />
'<br />
n 1<br />
• ganjai; tanggoe; 2. keunaleueng; leula;<br />
mengganjal kaleueng<br />
ganjar v mengganjar 1. bréhadiyah atawa upah<br />
ganjat a<br />
meunalaih; 2. peukeunong huköman<br />
krang; taré'<br />
ganjen a (teu) keuch'a'; meuch'a'<br />
g a n i > l a 1<br />
ganjé; gasai (tidakgenap);2.<br />
;la'én; ajép<br />
la'én niba'<br />
1. ganjur n tumba'<br />
2. ganyur v berganjur meu(ng)klèh; meulanténg<br />
gantal n ranub teunangkai<br />
gantang n sigantang = duwa arè;si'arè = duwa cupa';<br />
sicupa' = duwakai<br />
gantar n galah<br />
ganteng a samlakoe<br />
g a n t l v c a k<br />
gantoe; tuka; berganti 1. meusalén;<br />
tuka; 2. meu"ubah; bergantian<br />
meugantoe-gantoe; menggantil. gantoe;<br />
2. tuka; tukö'; 3. gantoe, salén'<br />
menggantikan pulang; mengganti<br />
kerugian salén; tukö penganti badai;<br />
telurpenggantibob lulum (lum-lum); ganti<br />
r/karpulang balèe; pergantian (peralihan,<br />
perubahan) seundi; pergantian warna<br />
seundi wareuna; silih bergantiperak dan<br />
suasa meuseundi pira' ngon suwasa<br />
gantih v gampueh;meng5fanr/'nsréng;rhéng(réng)<br />
beuneueng ba' cintra<br />
ganting a ghuen<br />
gantung v caw'ie'; sawa'; sangköt; Ihat; — kemudi<br />
cukè banda; — karang leuen rumoh; --<br />
- layaradat karam; — siwur cèt ba' cuco;<br />
259
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bergantungan\un\hue\ sintue; santue; ber<br />
—an dimana-manadreueh; ranté'-ranthu';<br />
rinté'-rinthu'; gantungan piring dari<br />
anyaman rotan salang<br />
ganyah n mengganyah 1. pleue; uet; 2. ki seuko'<br />
ganyang v mengganyang 1. ali; alé; halé; hali;<br />
hanyang; 2. sampöh sawiet; 3. peutalö;<br />
peuta'lö'<br />
ganyong V sijeunèh ba' eumpeue'<br />
ganyar (ganyut) jie<br />
gao/f n su cicém; 2. nan sijeunèh cicém gunong<br />
gap n su mija (mèh) geupèh; su jantöng;<br />
meudhueb-dhueb<br />
gapa (h) a tangkeueh; lanteueh; tangköh<br />
gapai v menggapai ceugöt; ceupeueb; leugöt;<br />
reunggöt; teubuet<br />
gapil a ajam; teu'ajam-ajam; gap/7 mulut bleuté'<br />
gaple n meu'èn dam(ni)<br />
gaplek n boh Ubi teusulie'; thö teu'adèe<br />
gaplok 'v menggaplok tampa; kh'èh; tadi<br />
gapura n pintö khöb; pintö geureubang<br />
gara-gara n 1. sabab; sabeub; saweub; seubab; 2.<br />
lageuem; 3. karu; mencari gara-gara<br />
(mencari-cari alasan asal) mita sundè';<br />
meu'uneu<br />
garah n garah-garah meuseunda; muwayang<br />
garam n sira; ladang garam lancangsira; aneu'<br />
lancueng; bercampur garam, bergaram<br />
meusira<br />
1. garan n go; uram sikin<br />
2. garan adv cak kadang pih; kunon<br />
1. garang a 1. ceukén; curien; geueh; gasang; ganaih;<br />
2. geuma; kuwat; 3. criet taré (mata uroe)<br />
2. garang v jeurang; menggarang 1. panggang; 2.<br />
260<br />
Iheue
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
garansi n angkèe; tanggöng; laman<br />
garap v menggarap 1. puga; 2. toreupah; garapan<br />
1. wasé; 2. seuneubö'<br />
garasi n umpung moto<br />
9 arau<br />
n raya; Ihö'; leumoh (suwara); (su) paroe<br />
garba n brue'; plö'<br />
gardan (kaïn —) n seulimböt sutra<br />
gardan n geureudhang<br />
gardu n geureudu<br />
garebek n khanuri (mo'löd, uroe raya, haji)<br />
gari n blo'; bleunggu<br />
flö/ib a jareuengna; meuseuké<br />
garindin n sijeunèh peunyakét guda<br />
1. gar/bg a creueng; garéng; rangoe; reueng<br />
2. gar/ng n sijeunèh eungköt ietabeue<br />
3. garing n raga matapunoe<br />
1<br />
2<br />
ans n<br />
9<br />
atöran; baréh; banja; caleuet; ceue; curéh;<br />
garéh; had; paröt; riti; tanggam; uréh;<br />
penggaris beuleubaih; garis bawah garéh<br />
miyub haraih; — (batas, pinggir)eue; ceue;<br />
bergaris-garis (warna-warni) plang<br />
(plang); planggi; ragoe; garis ukuran pada<br />
neraca tanggam; garis keliling surat<br />
sebagai hiasan jidai<br />
9 an<br />
t v curéh; curè'<br />
9 a<br />
rit n gra'; griet; menggarit meugra'<br />
gant (gantan) n 1. guréh; 2. ki ateueng<br />
garmen n bajèe neucop<br />
garnizun n 1. pasökan tantra nyang kawai kuta; 2.<br />
teumpat neudue' tantra<br />
garong n simeurampaih (pancuri); peunyamon<br />
garpu n geureupu; inong camca<br />
9 aru<br />
n creueh; menggaru careueh; cureueh<br />
garuda n cicém geureudha<br />
garuk v bergaruk-garuk 1. garö; geureum'euih;<br />
klo'; keureula'; klöng; keureulöng; kuro';<br />
261
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. kireueh; kikèh; kèh-(kèh ; menggaruk<br />
tanah careueh<br />
garung n 1. rawöng; ranggöng; 2. su angén badè;<br />
badè pöt<br />
1 garut V menggarut curéh; klo'<br />
2. garut n sijeunèh ba' (boh) eumpeue'<br />
garwa n purumoh raja (putroe); — ampil rubieh<br />
gas n gah; gaih<br />
gaab n menggasab co' sara ngui atra gob hana<br />
idin<br />
gasak v menggasak 1. trom; teurajang; sipa'; 2.<br />
heunchö'; poh; tumbö'; 3. rampaih<br />
gasal a gasai; ganjé<br />
gasang a kuwat meuseutuböh, teuga mupab<br />
gasifikasi n meu'ubah batèe arang jeued keu gaih<br />
gasing n gaséng<br />
gasiwa n hiweuen sabohnang<br />
gasolin n lampu gaih<br />
gasometer n 1. drom raya teumpat keubah gaih; 2.<br />
teunaka gaih<br />
gastronomi n seuni idang makanan nyang ladat-ladat<br />
gatai a gatai; leuho; /c/'gasang; yang menimbulkan<br />
— reuhat;<br />
gatot n peunajöh niba' boh ubi teu'adèe nyang<br />
geureuböh ngon saka<br />
gatra a leumah lam wujud<br />
ga tuk a akö<br />
gaukang n peusaka krajeuen<br />
gaul v bergaulmeungon; meusabat; meurakan;<br />
ber — dengan meudue' dong; menggauli<br />
cak meuseubadan; meujima'; mupab<br />
gaun n bajèe inong cara lerupa<br />
1. gaung n seumeu'öt<br />
2. gaung n guha<br />
1. gawai n keureuja; buet<br />
2. gawai n alat; peukakaih<br />
262
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gawai n karot; lupöt<br />
gawan n Latrapeuneubalakoe atawa binoe nyang<br />
han jeued meujampu ngon atra sihareukat;<br />
2. lapé' jeunamèe<br />
gawang n tihang; ghön bhan<br />
gawar n uréh niba' taloe awé<br />
gawat a geunténg; runtob (rantob; reutob); karu;<br />
2. sukreuet; 3. mupaloe<br />
gawir n meuteureubéh<br />
W n 1. gaya; 2. teuga; kuwat; 3. tingkah 4.<br />
ragam; lagèe; 5. cara; 6. langgam 7. laku;<br />
8. lika'; 9. ca/ctari; bergaya böh laku; suka<br />
bergaya dengan barang orang (pinjaman)<br />
sadé'<br />
1<br />
9 awal<br />
a 1. jiwiet; juwiet; kliet; liet; 2. gigéh<br />
2. gayal a praja; peuraja<br />
gayam n nan teunaman<br />
gayang a ja' meuhuyön-huyön (mupinteut-pinteut)<br />
keulusa mumang<br />
gayang-gayang n bueng para; panteue<br />
1. gayal a (h)ayut<br />
2<br />
Qayal n ureueng meuseukinjitanggöng Ié ureueng<br />
la'én kon waréh<br />
1. gayuh v bergayuh rantè'-ranthue'<br />
2. gayuh n kayöh<br />
3. gayuh n menggayuh mupayah-payah; cula-culoe<br />
gayuk v menggayuh ceugöt; leugöt; leunggöt<br />
gayun v menggayun meu'ayön; meu'alön<br />
1. gayung n 1. cinu; brue'cinu; glö'; 2. alat ukö minyeu'<br />
2. gayung n 1. tungkat panyang keu seunyata; 2.<br />
gayöng, du'a peukeunong; bergayung<br />
meu'èn gayöng (meuTob, meusilè')<br />
3. gayung n gra'meuta';gra'tumumba';apitpeudueng<br />
gayut v bergayut junthue; sinthue<br />
9^ n sijeunèh uköran panyang, 11 mètè<br />
263
INDONESIA A C E H<br />
gazal n panton Peureusi, 8 baréh<br />
ge n nan haraih G<br />
gebah V menggebah geüreuta'; peucro'; lét; pagab<br />
gebang n sijeunèh ba' meureuya keu umpeuen bui<br />
gablak v menggeplak reubah meujrangkèng<br />
geblek a kas bubai<br />
geb/o/r n 1. sikayèe ija ± 28 yar; 2. sigeucai pèng<br />
gebok v menggebok rhom; srom<br />
1. gebos V menggebos dhöt; deungkang; grantang<br />
2. gebos V menggebos (ji)bh'oh; bhöih<br />
oeoof v menggebot tinteueng; téngteueng<br />
gebrak v menggebrak eungkhoe; ingkhoe<br />
gebu v menggebu 1. hu; keupöi; keuböi; 2. ki<br />
meutaga<br />
gebuk v menggebuk tago<br />
gebyur v menggebyur sibu; simbö<br />
gecar (gecer) a teumaköt; meutö-tö<br />
gece/f v menggecek geunton; geuntéh<br />
gadabah n sijeunèh ayeuem bu'ó'<br />
gedang a raya; raye'<br />
gede a raye'; penggede cak ureueng raye'<br />
gedebar-gedebur n su ureueng teureujön lam ie meugantoegantoe;<br />
gr'am-gr'um<br />
gedebok n 1. ba' pisang neuglong wayangkulet; 2.<br />
kulét ba' pisang<br />
gedebung n (h)awih ranub<br />
gedebung n ba' pisang<br />
gede/c n peurumpöng trieng<br />
gedebai — > sijeunèh euntu<br />
gedembal a gab; keusan<br />
gedeng n segedeng sigeucai padé<br />
ged/'/f n alat peuluröh padé ba' mu<br />
gedo/c n gedokan meusén giléng padé<br />
gedombak n gedumba'<br />
gedor v menggedor 1. keuto'; geuto'; 2. rampo'<br />
264
INDONESIA A C E H<br />
gedung n rumoh geudöng; bangonan<br />
geduyut a bergeduyut leunuet; leunto'<br />
gegabah a rabong-rabong; ulo'-ulo'<br />
gegadan a patöt; teureutib<br />
gegai a bakai<br />
gegaman n alat seunyata (sinyata)<br />
gegana 1 hawa; awan; 2. nyang meusu meutaga<br />
(geulanteue, jeunamèt; boh beuleuba')<br />
Qogap a tergegap-gegap marit meu'o'-'o' (hana<br />
lanca, yo); gegapgempita geugap (geuga')<br />
gumpita<br />
9 e<br />
gar a menggegar<br />
meuyè'-yè'<br />
meugöb-göb; meuyo'-yo';<br />
gegares v kas 'uet; panta'; lanta'<br />
gegas v bergegas (-gegas) mubagaih-bagaih;<br />
gegat n<br />
gèh-goh; dèh-doh<br />
geugat<br />
9 e<br />
gau v fergegauteuseunga';teusanga';teukeujöt<br />
gegep a seneupét; peunyeupét<br />
geger a riyöh; reuyöh; kawöi; ka'a-ka"u; a-o<br />
gegetar n ayeuem sanggöi; sunténg bu'ö' niba'<br />
meuih/pira'<br />
geiser n mata ie seu'uem jipancé ie seu'uem atawa<br />
gaih<br />
g e<br />
i ala<br />
n 1. tanda 'alamat nyang hana ladémna<br />
nyang patöt tasima'; 2. 'alamat<br />
keumeuteuka (tö') saboh-saboh hai;<br />
peuraja (praja)<br />
9ej°s n su bara teuch'ueh ie; meuch'è-ch'è<br />
9 e<br />
juju v menggejuju meukeupöi; meukeuböi<br />
9 e<br />
l a<br />
v 1. tiréh; 2. reuhie'; reunggang<br />
gelabur n menggelabur gröb (lumpat) lam ie<br />
1. geladak n 1. dèt, glumeut; (guranda) kapai atawa<br />
prahö; — belakang branda; — kecil<br />
jrambaih; 2. jambö éh kuli<br />
265
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. geladak a jeuheuet; jalang<br />
geladen n seuramoe; rambat<br />
geladi V latéh<br />
1. geladir n 1. leundé; 2. è' ceurét<br />
2. ge/ad/r a laju; lanca<br />
gelandrah a 1. meurabét-rabét; 2. meurön-rön<br />
gelagah n ba'rabo; geulaga(beulaga); — perumpung<br />
ba' rabo krueng<br />
gelagapan v so'mo'; teugagap-gagap; teubinga-binga<br />
1. gelagar v bergelagar meugeud'um-geud'um<br />
2. gelagar n trieng teuplaih keu aleue<br />
gelagat n 1. tanda; alamat; 2. geulagat<br />
ge/ak n khém meukha'-kha'; gleuen; menggelakkanpeukhém;<br />
tergelak khém; tergelakgelak<br />
khém meukha'kha'<br />
gelakak v khém meukha'-kha'<br />
gelalar v mengge/a/armeulawansarapeuglahdroe<br />
ge/am n ba' gleuem<br />
gelama n eungköt gulama<br />
gelamai n peunajöh niba' teupöng leukat, saka ngon<br />
santan; sijeunèh dödöi<br />
gelambir n boh keu'èh; lambéng<br />
gelambir (an) a meuthoh-thoh mieng<br />
1. gelandang v bergelandangan meurawoh; meurateueb<br />
2. gelandang v menggelandang hue; bahue<br />
3. gelandang n nyang meu'èn bhan ba' barésan teungoh<br />
gelandot n menggelandoti junthue; juntue; guntue;<br />
sintue; santue<br />
ge/ang n gleueng; sawè'; (bentuk untalan rantai)<br />
keutab (geutab); ikai; — bajang gleueng<br />
beuneueng itam keu tangkai; — besar<br />
untuk "mengunci" bungkusan sirih gajah<br />
minom; per — an atöt; seundi; — tangan<br />
kebesaran puntu; ikai; gelang-gelang<br />
(cincin) pada puncakbungkusan sirih cru;<br />
266
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
boh ru; gleueng-glueng; gelang-gelang<br />
pada hulu pisau sampa'; pergelangan<br />
tangan aweue' sapai; atöt<br />
1. gelang n sijeunèh naleueng ie nyang jeuedtapajöh<br />
2. gelang a tergelang-gelang meujeureulah;<br />
jeumeureulah<br />
gelanggang n 1. glanggang; lapa'; 2. mideuen; 3.<br />
kundang buleuen atawa mata uroe<br />
gelantang v menggelantang galeue; meugaleuegaleue<br />
gelanting v menggelanting meusinthue; santhue<br />
gelantung v bergelanfung ranthie'-ranthue'<br />
gelap a 1. klam; seupöt; suram; geulumeut; (untuk<br />
warna) leubaih; tuha; 2. malam; 3.<br />
glap; 4. meusom; — buta (— gu' lita, -<br />
-- katup, — pekat) seupöt-tulo; seupöt<br />
buta; seupöt; reudom; seupöt buleuen<br />
Ihèeplöh; bergelap-gelap 1. due' lam<br />
seupöt; 2. meuseupöt; meusom; menjadi<br />
—padèe; menggelap 1. jeued keu seupöt<br />
2. gayéb; rayéb; 3. seupöt mata;<br />
mengelapkan 1. som; 2. /r/balo; rasuwat;<br />
tempat yang gelap dan tertutup gugöb<br />
gelapung n nan sijeunèh teunaman<br />
1<br />
• gelar n lakab; gla; nan; gelar untuk putra/putri<br />
raja pacut<br />
2. gelar v menggelar leueng; lireue; diyeueng;<br />
1- gelas n<br />
hampa; beunteueng; mempergelarkan 1.<br />
putunyo'; 2. peuleumah; peudeuih; déng-déng<br />
1. glah; glaih; 2. kaca<br />
2. gelas n beukai<br />
gelasak n tika<br />
gelasir n lapéh peugilap teumika<br />
1. gelatak a beuleuté'<br />
2. gelatak n menggelatak glie'; glè'<br />
267
INDONESIA A C E H<br />
gelatik n tulö<br />
gelatin n seulingköng<br />
gelatin n dat niba' tuleueng hiweuen<br />
gelatuk v menggelatuk meukhab-khab gigoe<br />
kulusa sijue'<br />
gelayangan v bergelayangan meurawoh; meurateueb<br />
gelayar v gelayaran 1. meu(h)uyöng-uyöng; 2.<br />
kas meurawoh<br />
gelebah a geulindan<br />
gelebar v tergelebar meusiseue; meutabu;<br />
meuhambö; meuseupreue'<br />
gelebar a tergelebar meupra'-pra'<br />
geleber a bergeleberan sumpruet; meuthoh-thoh<br />
1. geleca n kasö lipéh<br />
2. geleca n sibansa ba'aneueh meunila<br />
3. geleca n peunajöh<br />
gelecik v menggelecik geulincé; meugeulincé<br />
geledah v menggeledah geulidah; pré'sa; tuweueh<br />
geladang n menggeladang ampeueng jaroe<br />
geledek n guröh; geulanteue<br />
geleding n menggeleding keu'ot; bot<br />
geledur n menggeledur meukeuliphè' kulét pruet<br />
gelegah n göng raye'<br />
gelegak n bergelagak ju; beureu'on; reu'on; A7 glura;<br />
geulura<br />
1. gelegar n meugeud'um-geud'um<br />
2. gelegar n töi rumoh<br />
gelegata n glaseue; bangkirè<br />
1. ge/e/c v menggelek 1. giléng; péh; 2. gulé<br />
2. ge/e/c v menggelek teuplue'; teupulie'; leukang<br />
gelekek n menggelekek khém meukhèh-khèh<br />
gelema n geuneuh'eu'; glih (jlih, klih)<br />
gelemat n glumat; branda; guranda<br />
gelembong n siluweue raya th'ong; siluweue meu'èn<br />
silè<br />
268
INDONESIA A C E H<br />
gelembung n kuboh; sikeumböng; sikumböng;<br />
sikumbob; bergelembung<br />
beureu'on; ju; reu'on<br />
(menggelegak)<br />
gelembur n menggelembur<br />
keudot; kupé'<br />
meukröt-kröt; meuleupé;<br />
gelenang n tergelenang meugeunang<br />
gelendong n geunulöng; ilang; ireuen; parue'<br />
geleng v asé'; lingie'; — kepalaasé'u\èe;bergelenggeleng<br />
meu'asé'-asé'; meulingie'-lingie'<br />
gelentong v meugageueng; teugageueng<br />
gelenting v menggelenting meukeuting<br />
gelenyar a meut'iet-t'iet<br />
gelepar v bergeleparan mupè-pè; mengelepar<br />
keucula-keuculoe; — gelepar mupèpè<br />
gelepek v menggelepek meuroh-roh; meutroh-troh;<br />
meurudui<br />
gelepot a meulumo leuhob<br />
gelepur v menggelepur meukeupra'-keupra'<br />
geleser v menggeleser meuyo'yo'; meugo'-go';<br />
muputa; meugulé<br />
gelesot v menggelesot 1. meugaleue-galeue; 2.<br />
geleta v<br />
meuseu'-meuseu'<br />
kutuyóng panyang takue<br />
geletak v menggeletak<br />
meuteuthè-thè<br />
1. tie' droe; 2. thè;<br />
geletar v menggeletar meutö-tö; meugo'-go';<br />
meukot-kot; meutat-tat meutèe-tèe;<br />
geletik v menggeletik 1. meukeupa'-keupa'; 2.<br />
geletis v<br />
meudeuba-deuba; 3. meuti'ti' (su jeuem)<br />
menggeletis meulingie'-lingie'<br />
geletuk v mengge/efty/ff'geme/ertv/fjmeukhab-khab<br />
9 el<br />
'<br />
n<br />
1- gü; 2. gleuen; 3. gura; 4. singké; 5.<br />
bingèt;binyèt;br'eun; menggelikanmang;<br />
menggelikan hati mang; gleuen<br />
geliang n geliang-geliut meulingie'-lingie'<br />
269
270<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
geliat n geliat-geliuf\. bot; plohkeurawat (krawat);<br />
2. wiet, tergeliat meukilah; meukita<br />
gelibir a menggelibir meuluhèh<br />
1. gelicik v menggelicik meusireue'<br />
2. gelicik v menggelicik ila'; s'èt<br />
ge//ga n guliga; geuliga; batèejeued lam tuboh<br />
meunatang<br />
geli-geli n boh keu'ieng<br />
geli-geli n kayèe paya<br />
geligi a si jue' meukhieb-khieb<br />
geligin n ilang<br />
geligis v menggeligis meutat-tat<br />
ge//g/f v menggeligit<br />
nyeueh)<br />
yeuh(-yeuh); nyeueh (-<br />
gelimang a bergelimang'\. meulumo (meuligan)<br />
leuhob; 2. ki peunoh deungon;<br />
menggelimangi peuligan<br />
gelimantang v menggelimantangmeupancé; meuc'a-c'a<br />
gelimbir n kulét uroe<br />
gelimpang v bergelimpang (an) 1. meugeurimpheueng;<br />
mupayéh-payéh; meupunyoe-punyoe;<br />
geurimpang; 2. meuhanta; teutie'-tie'<br />
gelimun v bergelimun (selimut) keuluböng;<br />
menggelimuni meukeuluböng<br />
gelincir v menggelincir geulincé; meugeulincé;<br />
meugeucé; teugeulincé; --- lidah<br />
gelincuh v<br />
meusalah marit; ter — teusireu'<br />
tergelincuh meugantoh; meusanto'<br />
gelinding v berge//nd/'nganmeugulé(-gulé); meuputaputa;<br />
menggelinding cepat lino<br />
gelinggam n geulinggam<br />
gelinggaman a gli; luwat; lan; gr'am<br />
gelinggang n ba' glinggang<br />
gelingsir v bergelingsir J<br />
\. sumpruet; 2. meu'is'èt-is'èt<br />
gelinjang v menggelinjang 1. meuchèn-chèn;
INDONESIA A C E H<br />
meukeuta-keuta; 2. keus'èt-keus'ot<br />
gelintang v tergelintang teutie'; teupunggéng:<br />
teujeurangkhèng<br />
gelintar v menggelintar muwét-muwét<br />
gelintin a bergelintin ghuen: likat: liet; kliet<br />
gelintir n 1. neu'; 2. cak ureueng: segelintir 1.<br />
sineu'; 2. sikawan; 3. sidroe<br />
gelipar a irang<br />
gelisah a beulisah; geulindan; palét-palöt (+ sibuk,<br />
gugup) so'mo'<br />
gelita a glap<br />
gelitar v menggelitar meulawan<br />
gelitik n 1. glè'; gif; 2.ki' peucöh-cöh; hasöt<br />
gelobak a 1. ho'-ho'; 2. reuloh; reulé<br />
gelobok v menggelobok meubho'-bho'<br />
gelocak v meucro'-cro'<br />
1. gelodar v menggelodar jimeulawan sara jipeuglaih<br />
droe<br />
2. gelodar a keudoe meuleuhob<br />
gelodok n peutoe lugam<br />
1. gelogok v menggelogokl ju meudo'-do'; 2. jeuh'a';<br />
3. rö; ruah<br />
2. gelogok n gama'; sa/an --- ulo'-ulo'<br />
gelohok v tergelohok meuh'ang-'ang; tampaih<br />
gelojoh a lab-lab; leuha; waba<br />
gelomang a bergelombang meulabö (meulumo)<br />
leuhob<br />
gelombang 1. bakat: geulumbang; glumbang;<br />
reuyeu': riyeue'; 2. /r/'glumbang radiyo; 3.<br />
sikawan kapaiteureubang nyang jipo<br />
meusigo; 4. gra' meureunue (meurönrön)<br />
gelondong (an) —> 1. ba' kayèe bulat: 2. bijèh eungköt mulöh<br />
bubé paleuet<br />
gelonggong n bergelonggong meureuhung-reuhung<br />
271
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lagèe ba' u tupèe kurè'<br />
gelongsor n menggelongsor meujrön; meucrön<br />
gelontor n menggelontor 1. seuet ie; peu'ilé;<br />
peu'anyot; 2. kas jeuh'a'<br />
gelopak v menggelopak leukang; bra'<br />
gelora n 1. meukancöi; 2. ujeuen ngon badè; 3. ki<br />
geulura nabsu; 4. ki seumangat; laut<br />
bergelora harö'<br />
gelosang v menggelosang gacue<br />
gelosok v menggelosok pleu; uet<br />
gelotak v menggelotak pulie'; sulie'<br />
geluduk n guröh<br />
ge/uax/ n ba' u teukoh<br />
1. gelugur n mamplam uteuen<br />
2. gelugur n ceunulé' ba' gaki mija<br />
gelugut n bergelugut (menggelugut) meukhieb<br />
khieb; meukhab-khab gigoe<br />
geluk n cinu; glö'; brue'; tima<br />
gelulur v menggelulur gurue'; sumpruet<br />
gelumang a bergelumang meulabö (lumo) leuhob<br />
gelumat a ka'a-ka'u; 'a-'u<br />
geluncur v tergeluncur meusireu'; meujrön<br />
1. gelundung n geunulöng; jangkeueb<br />
2. gelundung v bergelundungan rhöt meugulé-gulé;<br />
menggelundung meuguléng<br />
3. gelundung n euntu puntöng<br />
gelung n glöng; kuweueng; lingkang; lungkeueng<br />
ge/tvp v menggelup teulhoh gigoe<br />
gelupur n menggelupur meukeupa'-keupa'<br />
gelut v bergelut 1. gumoe; 2. meuseunda;<br />
menggelut Iho; menggeluti 1. ruguem;<br />
grueb; 2. peulhö' éleumèe<br />
gema n seumeu'öt; su; meusu; bunyoe; — yang<br />
halus geudu'<br />
gemah a aman seuninya ngon ra'yat meuleu'a; -<br />
-- ripah aman ma'mu; — ripah lohjinawi<br />
272
INDONESIA A C E H<br />
aman ma'mu tanoh baso<br />
gemak v menggemak (-gemak) pilie'<br />
gemal n gasai; geucai; ceuka'<br />
geman (gemang, gamang) n hayut; ayeue'<br />
gemang a raya (kayèe siba' bulat)<br />
gemap v tergemap ceungang; ceungong<br />
gemar a gala' that; geuma; ragu; rigu; menggemari<br />
bimbang; bulö; kuwat; mimbang<br />
gemos a gr'am<br />
gemaung a seumeu'öt; meugeudu'<br />
gembak n gumba'<br />
gembala n 1.sigubeue;gumubeue;2.keumiet; meng<br />
— kan rabé<br />
gembar-gembor v bergembar-gembor meusura'; seunura';<br />
raya haba<br />
gembira a deuriya; deureuya; gumira; geumira;<br />
ranca'; seu'u<br />
gemblak n kawöm nabi Löt<br />
gemblak n pandé teumaga<br />
gembleng v menggemb/eng1.teumpa;teumpeuen2.<br />
ki purunoe<br />
gemblong n sijeunèh peunajöh niba' boh ubi<br />
gemblung n seudè; bangai; batat<br />
gembok n brue' gunci<br />
1. gembol v menggembol (h)awih; bawih<br />
2. gembol n muen; teunimoh; geutuet<br />
gembong n 1. rimueng kuréng; 2. ca/cpanika; jawara<br />
3. cak ureueng geuthèena<br />
gembor n ceurie' seumibu<br />
gembos a menggembos bucho; ch'oh; keus'ieb<br />
gembreng n sijeunèh canang<br />
gembrot a lup'om; leub'om; lap'om<br />
gembul a bulö<br />
gembung (bergembung) a beukob; keumong; keumböng;<br />
kumbob; beungka'; seungka'; seungköh;<br />
— perut (masuk angin) busöng; pusöng;<br />
273
274<br />
INDONESIA A C E H<br />
gelembung sikumbob; meng ---<br />
(menggelembung) tumbob meutumbob;<br />
meukeutueb; bergembung dada<br />
cateueng; ceudeut; ki mböng;<br />
menggembungkan mböih; heumböih;<br />
-- perut (masuk angin) beuténg<br />
gembur a 1. geumbö; brè; bra; meuyöyö; 2. leubue<br />
gembut v bergembut-gembut mumèt-mèt<br />
gemelentam<br />
(gementam) v su (meunyam) meugeudh'am geudh'um<br />
gemeletak v su (gigoe) meukhab-khab<br />
gementar a yo; meuyo'-yo'; yo; meutat-tat<br />
gemercak v su ie; meugr'um-gr'um<br />
gemecik v su ie; meucrè'-crè'<br />
gemerencang v keutang-keuting<br />
gemerencik v su ie mupr'è'-pr'è'<br />
gemerencing v keureut'ang-keureut'ing<br />
gemersik v keutè'; geutè'<br />
gemeratak v meukrèb-krèb<br />
gemereiuk v keureuta'-keureutu'<br />
gemerlap (an) a jeureulah; meujeureulah; jeumeureulah;<br />
lèt-lot; blèt-blotmuma'ma'; meugeureulap<br />
gemetar a meugo'-go'; meukhieb-khieb; agak ---<br />
(karena sakit) brudui<br />
gemi n nan sijeunèh eungköt la'öt; tapa' kasöt<br />
gemik v menggemik kawöt; gamèt<br />
gemilang a 1. jeureulang; seureula'; gumilang; lang<br />
gumilang; 2. ki gètthat wasé, buet dst.<br />
gemilap a meugilap; kilab<br />
geming a bergemping teu'iem; seungab<br />
gemirang a gumira<br />
gempa n geumpa; meugo'-go'; meugö-gö<br />
gempal a (tuböh) meu'asoe; sui (kemaluan<br />
perempuan)<br />
gempar a 1. kiröh; karu; kawöi; kiyam; 2. hibat
INDONESIA A C E H<br />
gempil a cuméh; pipa'<br />
gempita a menggempita geumpita; 'alumat<br />
gempal-gempul v reu'öh-reu'ah<br />
gempur v menggempur 1. proh; 2. seurubuet<br />
gemuk a 1. teumbön; 2. gapah; 3. baso; 4. baja;<br />
5. geumo'; --- air subö; seubö; — ban<br />
pendek dugh'o'; guntoe; su'oe; tu'oe; --<br />
- besar beugo'; leumbam<br />
gemul n tunaih<br />
gemulai a meulingie'-lingie'; leunta'-leuntö'<br />
gemulung a meugulöng-gulöng<br />
gemuntur a geumuröh; gumuröh; meu'u-'u<br />
gemuruh(bergemuruh) a gurangan; harö'; tago; tanggoe<br />
genah a 1. patöt; muphöm; 2. teureutib<br />
genahar n kran raye' niba' tanoh<br />
genang v bergenang (bergenang) 1. (ie) meutheun;<br />
teudong; 2. (ie mata) meuléng-léng;<br />
meujeuen (-jeuen); 3. meugeunang<br />
genap a "l.peunoh; séb; 2. geunap jeued bagi<br />
duwa; 3. patöt; menggenapkan<br />
peugeunap; pubulat<br />
gencar a 1. hana putöh-putöh; meutindan-tindan;<br />
laju-laju; 2. leugat; lanja<br />
gencat a gabue'; bantöt; menggencat pupiyöh;<br />
gencatan keunong pupiyöh<br />
gencu v geunton; tindéh, teugon<br />
gendak n gundé; mukah; rubieh<br />
gendam n (du'a) peungaba<br />
1 gendang n geundrang; geudumba'; --- kecil dab<br />
2 gendang n (keureutaih) gulöng; geunulöng;<br />
gendangan sigulöng<br />
gendar n sijeunèh peunajöh niba' breueh leukat<br />
genderman n pasökan pulisi tantra atawa tansi awa'<br />
nyan<br />
gendeng a dèe; seudè<br />
gendeng a jundröng; juréng; meujuréng<br />
275
276<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
genderang n geundrang; tambö; geurunggu<br />
gendewa n busu; gando<br />
gending n lagèe<br />
gendon n sijeunèh ulat awé<br />
gendong v menggendong am'\ë\gö'; duköng; gulam;<br />
keumie'; kilè'; tingkue; gendongan 1.<br />
teuningkue; 2. ijasawa'<br />
gendruwo n geunteut<br />
genduk n lakab keu aneu' (miet) inong Jawa<br />
gendut a 1. (pruet) bu'ieng, 2. kas ulu; 3. ki cak Ie<br />
meu(teumèe) laba<br />
genealogi a nasab; neusab<br />
geneng a ucè; lu<br />
generalis n ureueng nyang ceureumat that atawa<br />
minat keupadum-padum boh bideueng<br />
nyang mubida<br />
generalisimus n panglima prang meusigo ngon neumat<br />
gayam peumeurèntah<br />
generasi n sunut; (si)layeue; reuta'; — muda kawöm<br />
muda<br />
generator n meusén listréb<br />
generik n 1 .umom; ladém; 2. sipheuet khusöih ba'<br />
saboh-saboh kawöm<br />
genesis n 1. bab awaiphön niba' kitab Injé, kisah<br />
jeued dönya; 2. awai mula jadi; asai-usöi<br />
geng n cak kumpöilan aneu' miet muda nyang<br />
silayeue (saban sikula, saban gampöng);<br />
2. sikawan ureueng<br />
genggam n reugam; geunggam; geupai; geucai;<br />
teubuet; — an (kekuasaaan) geuneugam<br />
genggang n lungkie'; reunggang<br />
genggang n cura' ija meugaréh-garéh<br />
genggong n sijeunèh peukakaih muséb lagèe<br />
gambang<br />
gengsah n teunumèh noih (noeh) meukuwah likat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
geutabu ngon bawang reundang<br />
gengsi n 1. meuruwah; 2. cèdara; waréh<br />
gengsot v cak jugèt; tanda'<br />
gengster n 1.peunjahat;bandéd; 2. sikawan ureueng<br />
tukang peukaru (gala' meulho)<br />
9 enial<br />
a 1. carong that-that; 2. pumurah; murah<br />
até; reumèh<br />
genis n gadéng gajah inong<br />
9 enit<br />
a keuch'a'; teukeuch'a'; caih<br />
genius a leupah that carong ba' seumiké ngon<br />
meurika<br />
genjah a reujang muboh; baso<br />
genjang a 1. siröng; mupilo'; 2. peuet sagoe; genjanggenjot<br />
irang-iröt<br />
genjer n ba' (ön) si'aweue'-aweue'<br />
genjik n aneu' bui<br />
9 en<br />
i ot<br />
v menggenjot 1. kayöh; wéng; 2. geunchot<br />
meusén ceumeucob; 3. ki srubeuet; 4.<br />
heunchö'; 5. ki meuteuga-teuga peu'é'<br />
atawa peutamah wasé<br />
genjring n rabana ubeut<br />
genjur a (&) ceukang; krang<br />
genta n geunta<br />
gentala n guntala (nan geurubha' sa'ti)<br />
g enta<br />
r n 1. keuta (meukeuta); ugah; 2. Ar/teumaköt;<br />
yo meugö-gö<br />
gentas a 1. pèt (pot); 2. habéh; putöih<br />
gentat a lingkö'; ceuko' u dalam<br />
gentayang a gentayangan (bergentayangan) 1.<br />
meurawoh; meurateub; meuja'-meuja'; 2.<br />
meuhuyön-huyön<br />
gentel n mubuliet; neu'; menggenteli buliet<br />
1. genting a 1. geunténg; 2. rabputöih; 3. bahaya; bala<br />
2. genting n buböng geunténg<br />
gentong n tayeuen<br />
gentur a sunggöh<br />
277
278<br />
INDONESIA A C E H<br />
genus n jeunèh; gulöngan; tanda<br />
geyot a iröt; siröng<br />
geobotani n éleumèe teunaman/ba' kayèe lam alam<br />
bibeueh<br />
geodesi n 1. éleumèe seulidé' uköran ngon bangon<br />
bumoe; 2. éleumèe sipat tanoh<br />
geofisika n éleumèe bhaih sipheuet bumoe ngon<br />
tanda-tanda bumoe<br />
geofisis a saboh-saboh hai nyangna huböngan ngon<br />
sipheuet bumoe<br />
geografi n éleumèe bhaih muka bumoe, akeulém<br />
manusiya, teunaman, hiweuen ngon wasé<br />
niba' bumoe<br />
geohidrologi n éleumèe bhaih aröih ie lam tanoh ngon<br />
cara pumunapa'at ie ngon akébatjih<br />
ateueh jeuntraie lam tanoh<br />
geokimia n cabeueng éleumèe kimiya bhaih lapéh<br />
bumoe ngon asoe kandöngan bumoe<br />
geokronologi n tarèkh geologi<br />
geologi n éleumèe bhaih neudue', susönan ngon<br />
sijarah bumoe<br />
geomansi n éleumèe keumalon garéh-garéh atawa<br />
gamba<br />
geomeri n éleumèe ukö bumoe<br />
geomorfologi n éleumèe bhaih ragam muka bumoe watèe<br />
jinoe ngon sabab musabab pakon jeued<br />
meunan<br />
geonomi n éleumèe bhaih peungaröh geograr/ateueh<br />
wujud pulité' nanggroe<br />
geonsenris n 1 .peunapat (pham) bahwa bumoe sibagoe<br />
pusat alam raya; 2. bhaih tité' teungoh<br />
bumoe<br />
geotermal n seu'uem nyang mupunca ba' kra' bumo<br />
gepeng a lipéh; nipéh; ph'èb<br />
geplak n. peunajöh niba' keunamè (kamè) bohdrien,
INDONESIA A C E H<br />
drien blanda, boh panaih atawa panili<br />
geu'adö' ngon saka<br />
gepok n bergepok-gepok breukaih; geucai; ikat;<br />
gepuk a<br />
karang; keunarang<br />
teumbön gulo'<br />
gera v mengera<br />
peutaköt<br />
geureuta'; gama'; kaca';<br />
gerabah n kanèt beulanggong niba' tanoh<br />
1. gerabak v menggerabak (ie mata) meujrön-jrön<br />
(meujreuen-jreuen)<br />
2. gerabak v gerabak-gerabuk ka'a-ka'u; kr'am-kr'um<br />
gerabang a buho'; luho'; ruho'<br />
geradi n pageue beusoe; pageue ceurucö'<br />
geragai n tampuléng; kawét buya (gajah)<br />
geragab a geragapan gameum; geuleungeung<br />
geragas v<br />
(geulingeung)<br />
garö; geumarö; sugöt ö' ngon aneu' jaroe<br />
atawa sugöt jareueng<br />
geragau v menggerogoti 1. yeueh; nyeueh; 2. kr'èt<br />
(kr'ot), seun (-seun) bacut; 3. ki kumuré'<br />
geraguk n udeueng breueh<br />
gerah n hugöb; ugöb; peu'om; seumeunga<br />
geraham n gheum; kraman; keuraman<br />
1<br />
gera/ n 1. teumpat mampleue meusandéng; 2.<br />
keuta; 3. blokoatawa papeuen meuneukat<br />
2. gerai v menggerai kueh; kuré'; kurè<br />
gera/' v tergerai<br />
teugeureubang<br />
(teu)geureubh'ang;<br />
gerak n 1. minah; pinah; 2. gra'até; 3. mumèt-mèt;<br />
— badan ulahraga; bergerakcepat-cepat<br />
so-so; meusoso; gerak tiba-tiba sreut; -<br />
-- tipu kilè'; meng an griwat; ranja';<br />
griwai; urieng; ber (tidak tetap)<br />
cémcala; keumèt-keumot; mét-mot; ranja';<br />
reumèt; bergerak dengan cepat (berlari,<br />
279
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menyerbu) kacèe kac'ie; gacue; gadèegadèe;<br />
hèe; bergerakberbagaiarah ranja';<br />
gerakan bersetubuh ceugo'; bergerak ke<br />
atas kebawah, bergerak kesatu arah<br />
(menanjak) anggét<br />
1. geram a gr'am; beungèh that; beurigèn; meunta;<br />
menggeram roh teuka beungèh<br />
2. geram v menggeram ta'um; da'om; ta'om; gr'o'<br />
(untuk babi)<br />
geraman n gheum; keuraman; kraman<br />
geramang n sidom mirah<br />
geramus v menggeramus seuba; seudoe; taluem<br />
gerang n baja brue' peu'itam gigoe<br />
gerangan p alèh; kadang; kunon<br />
geranggang n suda trieng<br />
gerantak v menggerantak geud'am; geudh'am<br />
gerantang n su gr'am-gr'um;2. ki geureuta'<br />
geranyam a menggeranyam 1. singké; 2. meu'anca'anca'<br />
gerapai v menggerapai ceugöt; leugöt<br />
gerapu a bergerapu reukuet; reukeut; meugeurutuet<br />
gerat v menggeratkan khab; khab gigoe<br />
geratak v ula-ili<br />
geratih n guda plueng mupeuet blah gatéh<br />
gerau n tukang maguen ba' astana<br />
gerawan n wareuna jibeudoh balom muroe<br />
meujampu<br />
gerawat n menggerawat (kan) kac'ie<br />
1. gerayang n menggerayang (i) meugeue-meugeue<br />
2. gerayang v menggerayang 1. garö; geumarö ulèe<br />
ngon jaroe; 2. (gutèe) 'eui; lata<br />
gerbak n menggerbak meuhambö bèe<br />
1. gerbang v menggerbang (ö') sangsöt; geureubang<br />
(geuruebhang)<br />
2. gerbang n pintö tamong u leuen; — /cawa/ /'sfana<br />
280
INDONESIA A C E H<br />
gerbong n<br />
balè pancapeunawa<br />
drè'si; guruba' geuritan apui keu ureueng<br />
atawa barang<br />
gerda n cicém geureudha<br />
gerbek v menggerbek seurubeuet<br />
geerecak n su ie ju<br />
gerecok v menggercok (i) peukaru ngon narit nyang<br />
kon-kon; peugura-gura<br />
gereget v gurantam; geregetan gr'am; beungèh;<br />
gereh n<br />
br'eun; bingèt (binyèt)<br />
eungköt masén (thö)<br />
gerek a bergerek-gerek (meu) kuro'; menggerek<br />
geremet v<br />
bho (bo); kurè'; kuro'<br />
menggeremet is'èt; is'ot; is'euet; seu'; s'èt<br />
gerempang n (inong) biduen<br />
gerendel n grèndè; go (gunci) pintö<br />
grendeng v menggerendeng gama'; kaca'<br />
gerenek a (gerenik) neucut; (su) meu'ana'ana';<br />
mengerenek (mengerenik) pubunyoe<br />
gereneng v gerenengan meukr'ob-kr'ob; meuceugu<br />
gerengseng n gurangsang; gurantam<br />
gerenyeng n keureutaih timah<br />
gerenyau a ajam; lancang<br />
gerenyeng (gerenying) v geureuhèng; geuhèng<br />
gerenyet (gerenyit) v menggerenyet mumèt-mèt<br />
gerenyot n (babah) iröt<br />
gerepe v menggerepe meuraba-raba; meugeuemeugeue<br />
lam seupöt<br />
gerepek v menggerepek sangkilat<br />
1. gerepes v menggerepes 1. cumukèh; 2. pumèt-mèt<br />
jaroe<br />
2. gerepes a meugeureutuet; meugeurutut<br />
9 ere<br />
t v menggeret ch'è; ch'èh; ch'èt; menggeret<br />
api ch'èh kèh<br />
geretang v menggeretang tajö<br />
281
INDONESIA A C E H<br />
gergaji n gogajoe; geugajoe<br />
gergajul n ureueng meusalah sikula; buya; ureueng<br />
jeuheut; simeugöga<br />
gergasi n gogasi; ra'sasa<br />
gerha n purumoh; peureumosuri<br />
gerhana n gurana (geurana) buleuen atawa mata<br />
uroe<br />
geriak v menggeriak hudöm; krumon; keurumon;<br />
kurumèe; krumèe<br />
1. geriap a menggeriap layöh; leubui; reudèe<br />
2. geriap a menggeriap 1. rh'am bulèe ruma; 2. (ö')<br />
meu'urè (hurè)<br />
geriatrik n éleumèe satoh urueng lanjöt umu<br />
geribik n 1. bleuet; kajeueng; trieng (awé)<br />
teumanyum keukré; 2. curu<br />
gericau n subra<br />
gerindip v menggerindip geudèp (-geudèp);<br />
meuklèb-klèb<br />
geridit pidit a peunoh meusa'; meusa'-sa'; meutasa' (tasa');<br />
meusa'-gara'<br />
gerigi n meugigoe-gigoe; meugeureugöh; mumata<br />
gogajoe<br />
gerigik n pasu (pacö') trieng<br />
gerigis a (mata sikin, kiki) cumèh; reugéh; rigéh<br />
gerih n urét; urot<br />
gerilya n prang gurila<br />
gerim n (ija) sukaleuet (sukeulet) gasa<br />
gerimis n geureumeuih; hujan — ujeuen rint"'<br />
(sutra); ujeuen 'ie' sidom<br />
gerncing n su pèng atawa lugam nyang rö atawa rhö!<br />
(meugring-gring)<br />
gerinda n geurinda; batèe meu'asah<br />
gerindin a meukhieb-khieb (sijeunèh peunyakét<br />
guda)<br />
gerinding n sijeunèh gambang<br />
gerng n sakét; seu'i<br />
282
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
geringgingan n keuboih<br />
geringsing n simacam cura' ija' paté' (teunuen)<br />
gernjal n boh keu'ieng<br />
1. gerinjam n batèe asah gigoe<br />
2. gerinjam n cungké geulunyueng<br />
gerinting n sijeunèh naleueng nyang ji'eui<br />
gerinjau v menggerinjau gatai; leuho<br />
gerip n grib; aneu' batèe tumuléh<br />
gerip v meng — céb; kuro'<br />
geripir n krani peungadélan<br />
geripis a cumèh; meugeureutuet<br />
gerisik n meukrèh-krèh, su meuseuntöh ön kayèe<br />
thö (ön keurusöng)<br />
gerising v meugeureuhieng ba' theun sakét<br />
geriap a geureulan; meureunè'-reunè'; meukilatkilat;<br />
meu'anca'-anca'<br />
gerit n su meugriet (meukr'éh)<br />
gerlip a klib; mengerlip meuklip-klip; meulib-lib<br />
germang (menggermang) a rh'am (sr'am) bulèe; rhui (srui) bulèe<br />
germo n baruwa<br />
germut n berureunga; krumon; (meu) keureulieb;<br />
langlob<br />
gero v menggero rawöng; ranggöng<br />
geroak a buho'; luho'<br />
gerobak n gurubha'; geureubha'<br />
1. gerobok v bergerobok (menggerobok) meudho'dho'<br />
2. gerobok n lamari atawa peutoe trieng<br />
gerobyak n su jambö trieng ruböh; geureubha'geureubhu'<br />
gerocok n su ie ilé ba' pancöran; meucro'-cro'<br />
gerogol 1. rumoh (ateueh) rakét; 2. ceuruco'<br />
gerogot v menggerogoti 1. keueng; pipa'; nyeueh;<br />
yeuh; 2. /c/ co', kro' (rampaih) atragob<br />
seun-seun bacut<br />
gerobok (gerohong) n buho'<br />
283
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gerojok v gerojokan ie terureujön<br />
gerombol v bergerombol meugumpói lam sikawan;<br />
gerombolan kawan; kawan keumacho;<br />
kawan peurusöh<br />
gerombong (an) n meugumoe; meukawan; pasökan; sukèe<br />
gerompok v menggerompok gléb; giét; keupöng;<br />
pagab; paröh; sreubuet<br />
gerong n gröng-gröng; geuguröng<br />
1. geronggang n lungkie'; rungga<br />
2. geranggang n sijeunèh ba' kayèe keupeukakaih rumoh<br />
gerontoksasi a peumeurèntah atawa badan nyang<br />
neumat gayam Ié ureueng-ureueng tuha<br />
gerontol n peunajöh niba' jagöng reuböih jampu u<br />
teuku ngon saka<br />
gerontologi n éleumèe bhaih tanda-tanda umu ba'<br />
manusiya<br />
geronyot v meuch'ob-ch'ob<br />
geropyhok v menggeropok pagab; peucro' ;seureubuet<br />
geros v menggeros meugr'o-gr'o<br />
gerowong a meurungga<br />
gerowot v menggerowot kro'<br />
gersang a 1. thökréng; 2. ki phét; söhsah; 3. ki<br />
leubie; leubiem<br />
gersik n anoe gasa<br />
gertak a geudh'am<br />
gertuk n gemerfu/ckreutab-keureutab; keureutabkeureutib;<br />
keureut'am-keureut'um<br />
geru n rawöng; ranggöng<br />
rerugut a meugeurutut<br />
1. geruh a neuhah; neuh'aih; hana beugi<br />
2. geruh n 1. meugr'o-gr'o; 2. meukr'ob-kr'ob; 3.<br />
meurawöng<br />
gerut n glang alöih lam pruet<br />
gerumit n menggerumii meulè'-lè'; lamat<br />
gerumpung a ruh'ong idöng<br />
gerumuk v menggerumuk meukuno<br />
284
germut v menggerumuti mubeureunga;<br />
meukeureulieb<br />
gerun a jalo'; teujalo'<br />
gerundang n aneu' abie'<br />
gerndel v menggernyam<br />
ba' até<br />
jikheun Ié até; meusawö<br />
gerup n beuleubaih sugöt teupeuen<br />
gerrupis v menggerupis meukeurumèt<br />
gerupuk v menggerupuk meusurue' menggerupukkan<br />
1. peusurue'; publöh; 2. /c/peucilaka<br />
1<br />
• gerus n brue' sipöt keutrika ija; menggerus<br />
so'; pleu<br />
geru-<br />
2<br />
- gerus v menggerus cicah; péh<br />
gerutu n meukr'ob-kr'ob; bingèt; br'eun<br />
gerutu a gasa; reukuet; meugeureutut<br />
9 esa<br />
a bergesa-gesa (tergesa-gesa) gucöh;<br />
gesek v<br />
meugucöh; ladong; lanca; seurigab; rigab;<br />
meurada'-rada'<br />
bergesek geuso'; giséng<br />
gesel v bergesel geuso'; pleu<br />
9 eser<br />
v 1.geuso';pèh;teupèh;2.seu';iseu';is'èt;<br />
is'euet; sie; s'èt<br />
9 esit<br />
a tangkeueh; bagah; bacah; gigèh<br />
gesper n capéng (ceupéng) taloe keu'ieng<br />
9 eta<br />
n singgasana; tahta; keurusi keurajeuen<br />
1<br />
getah n geutah; geutah para<br />
2<br />
9etah n dat cayé lam tuboh; — bening dat cayé<br />
lam darah nyang meu'asoe pati makanan;<br />
pohon getah perca ba' balam; ramböng<br />
1. getang n geutang; keutang<br />
2. getang n sijeunèh teunaman gulè<br />
1<br />
getap v beukah; crah<br />
2<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
9etap a getapan 1. latah; 2. reujang teupèh até<br />
9 etar<br />
v bergetar (menggetar) (meu) keuta; (meu)<br />
g'am-g'am; getaran meugeunta<br />
285
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. getas a 1. rapöh; krang; 2. ki reujang patah até<br />
2. getak a nyata; teuntèe; sabét<br />
1. getek n rakét<br />
2. getek a leuho<br />
geti-geti n sijeunèh peunajöh niba' kacang ngon<br />
saka<br />
getik v menggetik cukèh; geutie; cubét<br />
getil v menggetil cut'iet; cudiet; cubeut<br />
getir a 1. pheu; prat; phét; 2. ki sénsara<br />
getis a rapöh<br />
getok v menggetok geuto'; keuto'; tago<br />
getol a jeumot; sunggöh<br />
getu v menggetu pingkom; pirét<br />
1. getuk n peunajöh niba' boh ubi reuböh teutho'<br />
jijampu gula u<br />
2. getuk n getuk-getuk su ureueng keumeuto'<br />
getun a lah; laih; seusai<br />
gewang n 1. sipöt meutiya (mutiyara); 2. subang<br />
gi n minyeu' sapi; matiga cayé<br />
1. gial a leubie; lamat<br />
2. g/a/ a gial-giul gli-gli mangat<br />
g/am n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
giat a 1. jeumot; gigèh; seubat; 2. tangkeueh;<br />
menggiatkan pumaju; pubeudoh<br />
gibang v menggibang ampeueng; linteueng<br />
gibas n bubiri; kibaih<br />
gidik a bergidik gli; hayut<br />
g/gatv v mnggigau won-won; wèn-wèn; wan-wan<br />
g/g/ n 1. gigoe; 2. /c/' gayam; — air ki ie la'öt<br />
ba' gaki langèt; — asu; gigoe asèe;<br />
tarieng; — bungsu gheuem; keuraman;<br />
kraman; — hutan binèh glé (rimba); —<br />
kapak gigoe peungadeuen;<br />
(peunadeuen); — sulung gigoe susu; -<br />
- bersusunan (berlapis) gigoe ceubeum;<br />
— tonggos (kongon) caheung; bergigi<br />
286
INDONESIA A C E H<br />
9'9<br />
meug\goe\gigi yang berdempet ceubeum:<br />
kotoran — (silikit) è'jakho<br />
in<br />
a 1. gigèh; tangköh; 2. kha; geueh<br />
9i9il a sijue'; menggigil meukhieb-khieb<br />
9'9il a meugö-gö; (sijue'sakét atawa teumaköt);<br />
meng — meutat-tat<br />
9'9 lr<br />
n rueng; — gunung rueng gunong<br />
1<br />
• 9'9'f a mengigis yo; teumaköt; meutat-tat<br />
2 gigis a cumèh; reugét; rigét<br />
9'9it v kab; yeueh; nyeuh; meuih-meuih;<br />
bergigitan keumeukab; meukab-kab; —<br />
gig°<br />
jari ki keuciwa; — lidah ki 1. hana malèe;<br />
teubai muka; meuso; 2. teukhab gigoe;<br />
— pangsa ki meulaba<br />
lci<br />
n cak agam randö'; agam biduen<br />
9' la<br />
a dawai; majeunun; meunta; pungo;<br />
setengah — (tidak waras) ratèe; dèe;<br />
seudèe; laki atau perempuan yang "gilagila"<br />
kepada lawan sejenisnya girang<br />
9 llan<br />
9 a gilang-gemilang 1. meublé-blé; meublöiblöi;<br />
meulöi-löi; meuseureulah;<br />
gilap a<br />
meuseureuloe; 2. dhiet that<br />
meublié-blie'<br />
9 llas<br />
v menggilas 1. gilho; 2. péh; 3. pleu<br />
9' lbet<br />
n asoe dalam mano' (jantöng, s'ueb) nyang<br />
jeued pajöh<br />
9'fi v mengg/7/Y-g/7/;l.glie';glè';2.peucöh-cöh<br />
9H1-91I1 n 1. ateueng; tamba'; teunamba'; jeunerob;<br />
neulop; 2. birè jalan<br />
9' llk<br />
a 1. ubit ngon bulat panyang; 2. culib; culit<br />
9 ilin<br />
9 v menggiling 1. giléng; péh; seumeupéh; 2.<br />
wéng (kupi); 3. tob (padé); 4. wéng<br />
(teubèe); 5. giléng; 6. balöt; gulöng (ruko 1<br />
);<br />
batugilinganbatèe neupéh (seumeupéh)<br />
9 lltr<br />
v bergilir 1. (meu) gantoe; tuka; puta; 2.<br />
287
INDONESIA A C E H<br />
meugantoe-gantoe<br />
gim n beuneueng meuih; kasab<br />
1. gimbal a meuseureunga; meujahöi<br />
2. gimbal n reundang udeueng meuteupöng<br />
gimanastik n seunam; gra' badan<br />
gimpal n boh agö'; taloe takue<br />
gin n sijeunèh minoman ara'<br />
ginang n ginang-ginang peunajöh niba' teupöng<br />
leukat; rangginang<br />
gincu n gincu; bincu<br />
ginding a (peukayan) dhiet<br />
ginekolog n tabib/doto nyang ahli bhaih alat tuböh,<br />
khusöih peunyakét ureueng inong<br />
ginglimus n atötnyangjeuedtapeugra'citsahohadap<br />
sagai<br />
gingsir v meukita; meukilah<br />
ginsul a (gigoe) meuceubeum; meutaring<br />
ginjal n budai; boh keuieng; boh arön<br />
ginseng n sijeunèh teunaman peundang<br />
gips n curu tuleueng patah atawa reuta' niba'<br />
gapu batèe<br />
gipsi n sikawan ureueng asai bie' nanggroe Asi-<br />
git n prèwè<br />
ya nyang jimeulang-lang di lerupa, tanmu-<br />
pat rumoh, tanmupat jidue'<br />
1 girah n ceumuru keu sitrèe ugama<br />
2 girah n nan ba' kayèe<br />
girang a seunang até; geumira; gumira<br />
giras n ijalinèn gasa<br />
gin n gunong<br />
1. girik n kopon; surat keutrangan; keureutu runda<br />
2. girik (girik-girik) n leusöng tob ranub; cubè'; gubè'; kubè'<br />
3. girik n 1. surat keurajan wasè tanoh; 2. surat<br />
milé' tanoh<br />
1 ginng v menggiring 1. gubeue; 2. bahu; hue; 3.<br />
288<br />
cak baplueng bohbhan ngon gaki
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. giring n giring-giring boh grie'-grie'; boh geunta;<br />
luncéng<br />
3<br />
- 9'ring n sijeunèeh ba' kayèe keubaja teunaman<br />
4<br />
- Qinng a (mirahpati)seu'ietngonjiwoe keudroe lam<br />
umpung (cintra)<br />
giris a teumaköt that; yo<br />
9 iro<br />
n keuneubaih (pèng) ba' béng nyang jeued<br />
co' siseunwatèe ngon eek atawa surat<br />
prèntah bayeu nyang la'én atawa ngon<br />
cara pupinah buku<br />
9 isa<br />
r v menggisar 1. pupinah; 2. peugisa; peu-<br />
9'sik n<br />
seu'; peu'iseut<br />
1 binèh; teubéng krueng; 2. teureubéh<br />
9ÏfH v menggisil peuseu'; peu'iseu'<br />
9' ta<br />
n nyanyoe; nyanyi; lagèe<br />
9 lta<br />
n sijeunèh alat muséb lagèe gamböih<br />
f e s<br />
S" v menggites pingkom<br />
Qtök v menggitik seunuet; ceutr'ie<br />
giuk n taloe linggang<br />
9 iur<br />
v mengg/ivr/canpubangkét beureuhi; peugra'<br />
niet lam até<br />
giwang n 1. sipöt meutiya; 2. keurabu; subang<br />
9 IZI<br />
n dat makanan puko' nyang peureulèe keu<br />
jirém<br />
glabela n dhoe antara bulèe keunèng wie ngon<br />
uneuen ba' uram boh idöng<br />
gladiator n ureueng geupeu'upah (lamiet atawa<br />
gladiol n<br />
ureueng geutawan lam prang, jameun<br />
keurajeun Rum) meulho lam geulanggang,<br />
jikalon Ié ureueng ramè<br />
sijeunèh ba' bungong nyang jimeu'ön lagèe<br />
peudeueng meususön ba' mu, wareuna<br />
mirah meuneung itam, kunèng ngon mirah<br />
muda<br />
glamor a jeureulah; meujeureulah; jeumeureulah<br />
289
290<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
glans n 1. ulèe (kupa') boh; 2. ulèe aneu' tét<br />
(aneu' plana); bagiyan aneu' tét nyang<br />
meucindot<br />
glasir n dat lagèe kaca keu peugilab atawa peurata<br />
barang-barang teumika<br />
gletser n lapéh èh ateueh seuleuju nyang pleuheunpleuheun<br />
meugra' sampoe cayé<br />
globe n peuta bumoe nyang bulat lagèe bohbhan<br />
globus n uram aneu' krèh<br />
glosarium n kamueh; kamuih<br />
glotal n bunyoe tanda hamzah (')<br />
glukose n datsaka lam teunaman atawa hiweuen<br />
goak v cicém meureubö'<br />
gob n euncit batèe arang nyangka Iheuh teuco'<br />
gobang n 1. sipèngteumaga (duwasènsiteungoh);<br />
2. sijeunèh sikin<br />
gobar a reudèe; reudom; — hati weueh até<br />
gobek n cubè'; gubèt; kubè'<br />
goblok a cak 1. bangai; 2. kas tulo; klo<br />
gocoh v bergocoh seumeusöh; tumumbö';<br />
menggocoh kebelakang king<br />
goci n geutöm; guci; guroe; tayeuen; peudeuna<br />
goda v menggoda i) 1. padan pubuet décha; ujoe<br />
atéureueng; ruda; 2. peukaru; godaan<br />
padan<br />
godak n bu meulawo' eungköt<br />
godam (pengodam) n palèe raya<br />
godek n bawö'<br />
godok v menggodok 1. reuböih; taguen; 2.<br />
peugèt; peukeumah<br />
godong n yub moh; ruweueng yub rumoh teumpat<br />
keubah peukakaih atawa wasé<br />
meuneugoe<br />
godof v menggodot iréh; kr'èt; koh<br />
goe/ v mengoel kayöh (gritangèn)<br />
gogoh a menggogoh meukhieb-khieb
INDONESIA A C E H<br />
gogok v menggogok teugö'; jeuh'a'<br />
g o g o s<br />
a teukréh; luröh; meukro'<br />
9ohok n sijeunèh teunaman<br />
9°hong n 1 reuhung; buho'; luho'; 2. guha<br />
gojlok v menggojlok 1. go'-go'; unja'; 2. ki narit<br />
g o k a r n<br />
gasa peusakét até gob<br />
gurubha'cut keuaneu'miet; moto lumba<br />
uköran ubeuet, hana meububöng<br />
9 0 1 n<br />
1 • ghön bhan; 2. bohbhan jilöb lam ghön;<br />
3.ca/ctröih meukeusud<br />
9 o l a k v<br />
bergolak ju; meudo'-do'; karu; ka'a-ka'u<br />
golak-gahk v meugulé-gulé; mupulapingkui;<br />
giséng-gisameu-<br />
golbi (golpi) n leupét siluweue siteuntang pusat<br />
'•<br />
g o l e k v<br />
bergolek 1. meugulé; 2. meugaleuegaleue;<br />
bergolekan (bergolek-golek)<br />
2. golek n<br />
me<br />
ugulé-gulé; éh peureubah droe<br />
aneu' patong kayèe<br />
goleng v menggoleng seuntöh; singgöng<br />
g o l o k n<br />
1- Parang; mundö'; 2. pundö'<br />
1. golong v 1. bergolong-golong mupuwa'-puwa';<br />
meukawan-kawam; menggolongkan<br />
peugèt; peuröh lam tumpö'; tergolong<br />
röh lam kawan; röh lam keunira; gulongan<br />
sukèe<br />
2. golong v mengolong cacah; gilho; gidong<br />
5° (arabika) n sijeunèh lém kayèe<br />
gombak n rumbeuet; gumba'<br />
gombal n ruja brö'<br />
gombal a cak burat; sulét; seumeungeut; rayuan<br />
narit seumayu (pumadan)<br />
gomban n guci; tayeuen raya; peudeuna<br />
gombang a samlakoe; sambinoe; maléh<br />
gombeng n menggombeng peuraya reuhung;<br />
peureunggang<br />
291
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gombrang n gurue'; sumpruet<br />
gombroh a meuthoh-thoh raya; meubr'oh-br'oh<br />
gombyok n rumboe; rumoe<br />
gompal a 1. cumèh; pipa'; 2. crah<br />
gompiak a meujahöi; meuseureunga<br />
goncang a (benda cair dalam kendi misalnya)<br />
meu'eumpeue'-eumpeue'; meu'eunceu'eunceu';<br />
menggoncang-goncang<br />
geuruncang<br />
gonad n sikumböng mani hiweuen<br />
1. gondok a 1. dugho'; tukan'; 2. peunyakét cugong;<br />
gueb; — an kucandén (barahcandén)<br />
darah candén; putroe candén<br />
2. gondok v menggondok bingèt; binyèt<br />
gondol v menggondoH. nyeuih; nyeueh; yeuh; 2.<br />
ki baplueng; puplueng; reuböt; 3. ki<br />
meuteumèe hadiyah<br />
gondola n sibansa jalö seureupéh<br />
gondong n cugong; ceugong<br />
gondrong a ö'ureueng agam meurui-rui panyang hana<br />
teukoh<br />
gong n göng — tembaga tawa'-tawa'<br />
gonggok v gulöng<br />
gonggong v mengonggong 1. nyeuh; 2. dröih;<br />
deumeuröih;<br />
gongseng v menggongseng Iheue; belanga tua untuk<br />
meng — neuleu'; kelapa gongseng u Iheue<br />
goni n 1. bulèe; 2. guni<br />
gonjak v menggonjakkan puwayang; peu'ulo'-ulo'<br />
gonjang-ganjing v menggonjokkan peu'ulo'-ulo'<br />
gonjong a timet; bergonjongcapeueng lagèe lungkèe<br />
buböng rumoh ureueng Meunangkabo<br />
gonokokus n kumeun peunyakét<br />
gonore n peunyakét sabön<br />
gonta-ganti n 1. meugantoe-gantoe; 2 meusambötseu'öt<br />
292
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
9ontai a lamat; tinggai meureut-reut jiliköt;<br />
keucawah-keucawih<br />
gontok v bergontok(an)<br />
2. ki mupaké<br />
1. meulho; meusöh-söh;<br />
gonyak v menggonyak ruhé<br />
gonyeh v menggonyeh<br />
mob<br />
mamoh hana gigoe; mob-<br />
gonyel v menggonyel 1. gusue'; 2. nyeueh-nyeueh<br />
puténg tè'<br />
gonyoh v menggonyoh geuso'; pleu<br />
gopoh a bacah; tergopoh (gapah-gopoh)<br />
huduhhudah-<br />
gorap (-gorap) n gurab<br />
gorden n tirè; tabéng; ija töp pintö<br />
rek n<br />
9°<br />
kurè'; — api kèh apui; mengorek-gorek<br />
kèh-kèh<br />
goreng v menggoreng cröh; guréng; reundang;<br />
penggorengan blangong ceumeucröh<br />
a o r e s n<br />
guréh; garéh; curéh; kr'èt; rigét; uréh; --<br />
- ap/kèh apui; bergores-gores meucuréh-<br />
gori n<br />
curéh; meu'ariet-ariet; goresan ceunuréh;<br />
ceunuré'<br />
boh kulu<br />
go rila n mawaih<br />
ron<br />
g°<br />
v<br />
menggoroh seumeusie; seumeuléh<br />
goroA- v menggorok ro'-ro'; lo'-lo'; kas sie; koh<br />
gorong-gorong n 1 sikurö'; 2. p'ueb; gröng-gröng; geugröng<br />
g° sl<br />
P n péteunah;ruhé; upat<br />
g° sok<br />
n euntho; euntreut; uet; gisè; geuso';<br />
sampöh; silie'; pleu; upa; upam; upie;<br />
menggosok-gosok mata punyie mata<br />
1. gosong n burö'; beuta; lungkab; pusöng<br />
2. gosong a angoih; hangoh<br />
g°t n lueng; paré'<br />
gotes v menggotes pèt; pot<br />
1. gotong n menggotong bubö; gulam; — bersama-<br />
293
INDONESIA A C E H<br />
sama; landé; rande'; randoe<br />
2. gotong v menggotong meuseuraya bayeue utang<br />
294<br />
ureueng maté Ié waréh simaté; gotong<br />
royong hurub; meuseuraya<br />
gotn n 1. aneu' peureuncét; 2. boh kato' lugam<br />
gotrok n gritan apui ubeuet; luri<br />
goyah a 1. gè'; kè'; leungo; liya; yang; 2. hana<br />
kong; hana teutap; meuyang-yang;<br />
meugè'-gè'; meuyè'-yè'; meuyo'-yo'<br />
goyak v menggoyak hunyat; unyat<br />
goyang v alèh, geumböt; linggang; meu'ayön-<br />
ayön; umbang; 2. ki meu'ubah-ubah;<br />
meuguncang, ---kaki ki wét-wét gaki,<br />
meuseunang-seunang hana peureulè<br />
keureuja; meuhayeue-hayeue: — lidah ki<br />
peunajöh (makanan)) ladat; pinggul<br />
meulingie'-lingie'; ber liya; reuyang;<br />
riyang; meugawang-gawang;<br />
meugeumböt-geumböt; meunyot-nyot;<br />
menggoyang — kango'go'; hunyat; unyat;<br />
unja'; ungie'<br />
grad n 1. deurajah; 2 meuruwah; meureutabat<br />
gradasi n susönan deurajah; seun-seun sitanggam<br />
(sitako')<br />
graduai a 1, siseunbacut; peuleuheun-peuleuheun;<br />
graf n harah; haraih<br />
2. bacut-bacut; landè; randè<br />
grafik n garéh atawa gamba meu'é'meutrön, bhaih<br />
pasang suröt saboh-saboh hai atawa wasé<br />
grafika n éleumèe cita'-ceumita'ateueh keureutaih<br />
atawa lugam<br />
grafit n sijeunèh arangbatèe keu kènsè<br />
(peuteulöd)<br />
grafologi n 1. éleumèe bhaih haraih atawa cara<br />
teumuléh; 2. éleumèe reuta; garéh ba'<br />
paleuet jaroe (ramai)
INDONESIA A C E H<br />
gram n timangan brat<br />
gramatika n nah'u sarah<br />
gramopon n peutoe beuet<br />
granat n boh beuleuba'; boh (brue 1<br />
) uka; boh uja;'<br />
boh beureutöih<br />
9 ranit<br />
n sibansa batèe rukham, itam ngon kreueh<br />
g ras<br />
' n ampön nyang neubré Ié Presiden keu<br />
ureueng keunong uköm<br />
gratifikasi n pèng hadiyah keu peugawé, hana röh<br />
upah;<br />
gratis a hana bayeue; pré; co'-co' khong<br />
r a v e r<br />
g<br />
n sijeunèh jaröm, peukakaih meu'uké lugam<br />
atawa lungkèe<br />
gravimeter n teunaka daya taré'-teumaré' bumoe<br />
gravitasi n teunaga taré'-teumaré' bumoe<br />
grip a binga; teubinga-binga<br />
gros n 12 lusén, 144 boh<br />
grosis n mugè raye'<br />
grup n kawan<br />
9 U<br />
n 1. reugu; kawan; 2. judö<br />
g u<br />
n guru; gurèe<br />
ua n<br />
g<br />
gua n kas kèe<br />
gual-gail a mupinteut-pinteut<br />
1 guha;— garbarahém;2./r/plö';teumpat<br />
1<br />
guam n muparikah; meuseuliséh; meupeukara<br />
2. guam n gueb<br />
guano n baja niba' è' cicém<br />
2<br />
1<br />
g uba<br />
h v menggubab Lkeumarang bungong atawa,<br />
2. keumarang lagèe atawa calitra; kisah<br />
u b a l<br />
g<br />
u b a l<br />
g<br />
n kayèe leumië antara kulét ngon até<br />
n ca'; bungkaih tanoh atawa batèe; guba/<br />
bes/ beusoe mubungkaih<br />
1. gubang n sijeunèh prahölayeue ureueng Riyo<br />
2. gubang n tanggam atawa tako' rha' kayèe<br />
gubernemen n peumeurèntah (jameun kaphé) nyang<br />
neumat Ié gubeurnur<br />
295
296<br />
INDONESIA A C E H<br />
gubit v menggubit lambè; kawöt; gamèt<br />
gubris v menggubris cak pakoe; pöh; hiroe<br />
gubuk n jambö ubeuet<br />
guci n guci; geutöm; buroe; peudeuna; tayeuen<br />
gude n sijeunèh teunaman meupeureudèe<br />
gudeg n gulèsantan ngon boh kulu (makanan jawa)<br />
guderi n pumadani alöih<br />
gudi n 1. ceurana; 2. keunaleueng kapai<br />
gudik n kudé; cabo'<br />
gudik a tergudik-gudik meuchèn-chèn<br />
gudu-gudu n cubo'; höga<br />
gugah v menggugah peugoe; pubangkét;<br />
pubeudoh; gandra<br />
gugat v menggugat 1. peudongdawa; meudawa;<br />
meupeukara; 2. tuntöt janji; 3. ceula;<br />
sanggah; 4. go'-go'; guncang; hunyat<br />
gugu a tergugu-gugu teugagap; teukachép<br />
(teuganchép) babah<br />
guguh v mengguguh 1. pèh tambö; 2. geuto' pintö<br />
guguk n cot; göh<br />
gugup a 1. gabhue'; binga; 2. ka-'a - ka-'u<br />
gugur v 1. luröh; ruröh; runtöh; 2. bateue hana<br />
jadèh; 3. cahid; 4. talö; ruböh; meng —<br />
kan (daun) cru'; creueh; lirang; keguguran<br />
(abortus) seulaböh; meuseulaböh<br />
gugus n tumpö' (teunumpo') jupho'<br />
guit v cukèh; 2. ki meuseuntöh; teupèh<br />
gul n bungong mawoe<br />
gula n saka; —aren gulajö'; —batu saka batèe;<br />
saka nabeuet; gula-gula 1. peunajöh niba'<br />
saka; èseumböm-böm; 2. cak ki sigala<br />
nyang peuseunang até cak ki rubieh;<br />
gundé'; mukah<br />
gulai n kuwah gulè; — dengan sedikit daging,<br />
atau daging dengan sedikit sayur ncöng;<br />
menggulai peusaka; uncöng
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
9ulali n gula taré; gulata'<br />
gulambai n jén apui<br />
gulana a gundah<br />
gulang-gulang n jambö biang<br />
Qulat n geudeu-geudeu; bergulat 1. meulho; 2. ki<br />
keureuja brat ba' mita raseuki<br />
9uH n boh kato'; boh panta<br />
9 ul a n<br />
'9<br />
1. guling n bantai uem<br />
guüga; geuliga; batèejeued (lam tuböh<br />
hiweuen)<br />
2. guling v gulé; —gantang (ƒ-*- gelantang) meugulégulé;<br />
meupunyo-punyo<br />
ulir<br />
9<br />
v<br />
bergulir meugulé; muputa; mubula<br />
9 ulita<br />
a ge/ap gulita seupöt seupeut<br />
gu/ma n sijeunèh siseue'; simacam naleueng<br />
gulud (an) n aweuet seumè bijèh<br />
gulung n gulöng; gampöi; kuweueng; lingkang;<br />
rawé; rawoe; puta; — tikar bangkröt abéh<br />
pangkai; ber — beureu'on; membuka<br />
gulungan hurut; urut uba; penggulung<br />
sutera jeureukha; penggulung pada alat<br />
tenun teurusö; trusö; seurusö; surusö;<br />
menggulung lob; gulungan kertas sijin<br />
gulut adv bergulut(bergulut-gulut,terguluttergulut-<br />
gulut) keucawah-keucawih; gabhue';<br />
teugupoh-gupoh<br />
gumal a runyoh<br />
gumam n meungom-ngom;meungeun-ngeun;meu-<br />
'ot-'ot; marit meukulom<br />
gumal a runyoh<br />
gumba n kumbob ba' ulèe gajah<br />
I. gumbang n guci; peudeuna; geutöm<br />
i. gumbang n bajèe teuplaih ba'rueng<br />
gumbar n até ba'jö' atawa nipah<br />
gumbuk v menggumbuk bujöt'; payu; padan<br />
gumpal n bungkaih; buliet; geupai; gumpai; ber -<br />
297
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meukeubö'<br />
gumuk n bukét anoe ba' binèh pasi<br />
gumul v bergumul gumoe; Iho; meulho<br />
gun n jeureukha<br />
1. guna 1. pa'idah; 2. budi; mempergunakan ngui;<br />
pakoe; tidak ada gunanya siya-siya<br />
2. guna p keu<br />
guna n guna-guna du'a peungaséh<br />
guna n guna-guna atra sihareukat<br />
gunawan n ureueng meubudi<br />
gfL/nc/ n rumboe; rumoe<br />
gundah a gundah; meunta'-meuntè;<br />
1. gundal n tanda (neukue, tanggam) sibagoe cara<br />
bileueng barang atawa keureuja<br />
2. gundal n teumon; sapai bahö; ureueng sajan<br />
gundang n haleuköm; marèh<br />
gundar n menggundar; (menyikat) bundri<br />
gundik n gundé'; aneu' jeumpa; rubieh ber; — hidup<br />
bersama meudue'<br />
gundu n boh kato'; panta<br />
gunduk n tumpö'; teunumpo'; jupho'<br />
gundul a buköng; loih; paleueng<br />
gung n göng;canang<br />
gunggung n jeumeulaih; sijeumeulaih; Ie<br />
gunjai n jumbè; ayeuem; patam<br />
gunjing n upat; ruhé; péteunah<br />
1. guntang n peulampöng kawé<br />
2. guntang (gun- n geunampöi beuneueng ba' teupeuen:<br />
tang-guntang) bohpè<br />
guntil n balum pèng ubeuet<br />
gunting n 1. gunténg; 2. ragam bajèe; menggunting<br />
(meratakan) memangkas koh<br />
guntung a but'ong; bugam<br />
guntur n guröh; glanteue<br />
gunung n gunong; pegunungan glé: gunung berapi<br />
gunong apui<br />
298
INDONESIA A C E H<br />
gunyam v menggunyam kheun lam até<br />
gurab n prahö layeue panyang mubilé'-bilé'; gurab<br />
1. gurab n menggurah kumo<br />
2- gurah n nan sijeunèh ba' (boh) kayèe keu tuba<br />
eungköt<br />
1. guram a reudèe; reudom; seupöt<br />
2. guram (gurem) 1. piet (gutèe) mano'; 2. ki ubeuet; bubé<br />
drah; hana meuyum<br />
gurami n eungköt guramè<br />
gurat n curéh; cur'èt; garéh; kurèe; urat<br />
gurau n meugura-gura; muwayang; meuseunda<br />
gurdi n bho; bo; geurudu; grudoe; — /ogampatra<br />
guri n keutuyöng<br />
gun n keunaleueng kapai<br />
gurih a mangat; seungam<br />
u n k<br />
g<br />
v menggurik kurè'; kuro'; cungké; culé'<br />
gurindam n panton duwa baréh meukandöng tamsé;<br />
panton baros<br />
gurit v menggurit keumarang panton; meulagèe<br />
1 gunta n noeh; noih; geurita<br />
2. gunfe n grita; ijabaröt dada/pruet aneu' miet<br />
fl^/ïi n gurèe; ureueng purunoe; calonpembantu<br />
guru agama sida<br />
guruh n guröh; gö-gö<br />
guruk n sijeunèh asèe bueh<br />
gurun n gurön; khirab; padang anoe<br />
gurung n reunong meuseureukab<br />
g urur<br />
n lumpoesiya-siya;pikéran nyang kon-kon<br />
gus adv seuleusoe meusigo<br />
gusar a beungèh; brigèn<br />
gus/ n layeue tihang liköt<br />
1<br />
gusti n lakab bangsawan<br />
2- gusti v bergusti meulho; gumoe<br />
gusur v menggusur yue minah; yue wéh; lét;<br />
tergusur keunong jipupinah ba'teumpat<br />
299
300<br />
INDONESIA A C E H<br />
phön; 2. puwèh pa'sa<br />
gutik v mengutik'\. seuté'; 2. cut'iet; 3. co' siseun<br />
bacut<br />
guon v muwayang; meuseunda<br />
guyun a damè; rukön<br />
guyur v mengguyur sibu; 'siram; plè
H<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
H, h n haraih keulapan<br />
ha n nan haraih h<br />
habis a 1. (h)abéh; hana meu'euncit; hana<br />
meuseuh; punah; 2. seuleusoe; seureupa;<br />
3. tamat; 4. ('en) Iheueh; 5. tö' (tröih) had;<br />
6. mupangkai; 7. watèe kameunan;<br />
böhpihmeunan; 8. akhé; bab/'sa/ra/putoih<br />
akai; habis bulan akhébuleuen; sekaligus<br />
habis sigo seureupa<br />
habluk a (guda) plang; plang-plang<br />
habung a katéng<br />
hadang v ampeueng; tham; rintang; halang;<br />
linteueng<br />
hadap n keue; hadapan di keue; berhadapan<br />
(dengan) (meu)teuntang; meukeue;<br />
bersehadap meudinab; terhadap keue;<br />
menghadap hadap; ngadap; dinab;<br />
menghadapkan peukeue; peuhadap;<br />
berhadap-hadapan meudinab-dinab<br />
hadas hadaih<br />
hadai n sijeunèh diwan; mahkamah; meujeulieh<br />
hadiah n 1. hadiyah; neumè; meuneuri;<br />
teumeuntue'; bakeusih; peureusèn<br />
hadir v halé; na; teuka<br />
hadis n hadih<br />
hafal v aphai; apai; haphai<br />
hagiologi n mubaca riwayat oliya (èeliya)<br />
haid v eumasa; hé; hèd<br />
haik n cada inong 'Arab<br />
haiku n sijeunèh panton Jeupun<br />
hail n purumoh dang hana mumè<br />
hail n tham; tirèe; tabéng; pupalang<br />
hajar v menghajar euntam; heunchö'; heundru;<br />
tadi<br />
301
INDONESIA A C E H<br />
najat a 1. hajat; h'eut; meukeusud; niet; 2. (nyang)<br />
neupeureulèe; 3. khanuri (hjat); 4. è'; --<br />
- besar töh è'; — kecil töh 'ie'<br />
hajib n kawai pintö<br />
hajim n tukang koh ö' nyang jeued peu'ubat<br />
ureueng (tabib)<br />
hajis n gra' até<br />
1. hak n ha'; (nyang) beuna; bit; keubit; nyo; po;<br />
milé'; kuwasa; meureutabat; tidak ada -<br />
—apa -apa s u waka; pemberian haks uara<br />
secara khusus teukeuséh<br />
2. hak n tumèt sipatu<br />
3. hak n jaröm sulam kiwieng ba' ujöng<br />
4. hakulah n tanoh Tuhan; tanoh hanapo<br />
1- hal n hai (achia; choe; coe; choi digunakan<br />
dalam susastra klasik); 2. pasai; peukara;<br />
3. sabab; sabeub; saweub; 4. bhaih<br />
2. hal n cak beusoe lipéh meulapé' sèng<br />
hala n araih; arah; hala<br />
halaban (pohon) n ba' manè<br />
halai balai a 1. kacho balo; kalöt; 2. meuroh-roh<br />
halal a 1. haleue; 2. ki sah; sahèh; 3. idin<br />
1. halaman n leuen; laman<br />
2. halaman n laman (halaman) buku<br />
halang v ampeueng; heumpang; linteueng; — an<br />
canteuen; mara; paloe; reunteuen;<br />
sugang; berhalangan meurintang;<br />
menghalang - ba/anp/linteueng; rintang;<br />
reunteueng; terhalang meulanteuen;<br />
meusanto'; meutheuen; padèe; pado';<br />
seungka'; mencari alasan supaya<br />
terhalang mita sundè'<br />
halau v menghalau 1. crön; rön; paröh; pagab;<br />
surön; 2. gubeue<br />
302
INDONESIA A C E H<br />
halazon n ubat pumaté kumeun lam ie jéb<br />
halba n haleuba; jeura haleuba<br />
halilintar n geulanteue; glanteue<br />
halia n halia danjabila; haliya<br />
halimbubu n kundang angèn<br />
halimun n ngabö; sagöb<br />
halkah n gleueng gaki; gleueng-gleueng<br />
halma n sijeunèh meuneu'èn<br />
halsduk n cak sai; ijasawa'; béseumi<br />
balie n sansiyön (tasiyön)<br />
balter n alat ulahraga böt beusoe<br />
haluan n 1. aluwan; haluwan; 2. keue habéh; 3.<br />
arah; hala; ujung — jungo; papan segi<br />
empat di — rimbat<br />
h a l u s a<br />
1- alöih; halöih; seuni; 2. luen;licén;leupon;<br />
3. adab; 4. handeueh; 5. gèt; mutu; halus<br />
dan lumatcèh; luti; halus dan lembut luen<br />
halusinasi n deuh mubayang atawa deuh tadeungo<br />
tapi hanjeued taraba<br />
h a l w a n<br />
1 • haluwa; meuraba; 2. ki sigala nyang<br />
mangat<br />
ham n sie balu gatéh bui<br />
barna n geusong; beunèh peunyakét; hama;<br />
hamatum n<br />
mumeuet; — padi sialèe-alèe; jana<br />
tuleueng sapai<br />
hamba n buda'; hamba; lamiet; namiet; ulonpo;<br />
sahaya; teumon; — sahaya ba; beudeuga;<br />
pacai; paté'; — perempuan yang sudah<br />
kawin biti<br />
hambar a cuweueng; leubie; leugeue; tabeue<br />
1. hambat v menghambat tham; theun; reunteuen;<br />
halang; terhambat lanteuen; meutheun;<br />
meusanto'; meugantoh; sreueng<br />
2. hambat v menghambat. peucro'; pagab; 2. tawan;<br />
tueng; pandai — hati orang carong ba'<br />
tuengaté gob; memperhambat am -<br />
peueng<br />
303
304<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hambur v hambö; lireue; lareue; raleue; reuleue;<br />
tabu; seupreu'; sipreu'; ber — an mupurö;<br />
teupurö; meureuereue; meuteupui-teupui;<br />
meng — teureujön; gröb; tajö; meng —<br />
kan peue'(-peue')<br />
hamburger n sieteucang keu asoe ruti(makana ureueng<br />
Amarika)<br />
hamil v bunténg; mumè; hamè; tiyeuen; (untuk<br />
hewan) ulu; meng — i pumumè<br />
hampa a Lgabue'; soh; 2. Av'seungu; 3. ki siya-<br />
hampar v<br />
siya; hana hasé; 4. Avbudoe; tanéleumèe<br />
mengnamparhampa; lireue; leueng; hala';<br />
siseue; titeue; fer — meuhala'; jampraih;<br />
meujampraih; teuleueng<br />
hampir adv bacut treu'(teu); bubéö'teu'(treu'); 2. si'at<br />
teu' (treu 1<br />
); — /cepada karab; berhampiran<br />
toedeungon; menghampiri peutoe; —<br />
masah'matang (buah) pateuen; — kena<br />
hamud n<br />
meurimbaih; meurampéh<br />
masam<br />
hamun n caröt; dajeue; lajeue; teuna'; seueb<br />
hna a luwaih ngon seungu; soh (tanna ureueng)<br />
hanacaraka n abeujad basa Jawa; tulésan (harih) Jawa<br />
hancing n bèe ch'ueng<br />
hancur a 1. (h)ancö meudeuda'; meukeupéngkeupéng;<br />
2. bicah; 3. ki weuehthat até;<br />
4. reuloh; menghancurkan<br />
plah; proh<br />
peu(h)anc"ö;<br />
hancur lebur (hancur luluh) binasa; ancö meudeuda'; ancö -<br />
lulöh: pahna; pana: phana; reulé; reunap;<br />
ra nap<br />
handai n handlé; handi; ngon; rakan; tèelan<br />
handal a jeued (ta)harap; jeued (ta)peucaya<br />
handam v menghandam kuröng; prom; tröih<br />
handasah n éleumèe sipat ta-noh<br />
handuk n andö'; tuwala; ija paweue
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hang P lakab keu ureueng agam lam hikayat<br />
hangat a 1. seu'uem; panaih; deuda; 2. jahéd<br />
timangan; 3. gura'; 4. geunténg; 5. citban<br />
banmantong; banthat; bansagai; banlami<br />
hanggar n keunurong (umpung, jambó) teumpat<br />
keubah kapaiteureubang<br />
hangit a ceungèh<br />
hangus a 1. (h)angöih; 2. siya; tutöng; 3. k/bateue;<br />
—bar/I. beungèh; 2. apön; lindan; manyoh<br />
hanjuang n nan ba'ubat<br />
hansop n bajèe éh aneu' miet<br />
hantai n ba' kayèe<br />
hantam n (h) antö'; labon; lago; sakai; tasoe; —<br />
kromo cak 1. heundru; söh; 2. taluem;<br />
peureulan; 3. keuna mantong; berhantam<br />
meusöh-söh; meulho; mupo'; meukh'o'<br />
hantap n ba' kayèe keujalö atawa tong barang<br />
(peutoe)<br />
1. hantar v berhantaran teutie'-tie'; teuhanta<br />
2. hantar v berhantar euntat; nangon<br />
hantu n geunteut; rambalui; blo'; mambang; —<br />
kucing meungab; — laut euntèe la"öt<br />
(tanoh); ber — tanah meu'euntèe<br />
hanya adv 1. mantong; aku hanya bertanya lön<br />
tanyong mantong; 2. cit; semuanya lulus<br />
hanya saya yang tidak bandum lulöih, cit<br />
lön nyang hana lulöih; 3. tapi; 4. tanna<br />
leubèh niba'; 5. tanna la'én niba'; 6. cit<br />
. . . sagai<br />
hanyut v 1. (h)anyot; 2. ki (h)abéh; pahna; 3. ki<br />
weueh; 4. ki hayeue; 5. boih droe; 6.<br />
peuhanyot droe; menghanyutkan crön<br />
hapus n 1. gadoh; 2.. reunap; tamaih; 3.<br />
geupeu'ampön; lupöt; penghapusan<br />
(pupus) tamaih; menghapus sampöh;<br />
305
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sampöih; sampöh sawiet<br />
1. hara n eungköt neuheun<br />
2. hara n dat nyang jipeureulèe Ié hiweuen atawa<br />
teunaman<br />
harakiri n pohdroe cara ureueng Jeupun, jiplaih<br />
(tob) pruet ngon peudeueng paneu'<br />
haram a hareuem<br />
haarap v 1. harap; lakèe; 2. h'eut; cemas<br />
geulindang; glindan; mengharapkan<br />
sesuatu dengan sia-sia apön;<br />
mengharapkan sekali ai; tidak bisa<br />
diharapkan hana keumaih; hanjeued<br />
harap; mengharap tanpa berbuat apaapa<br />
prèh dahoh; pengharapan rhab; srab<br />
hardik n dhöd; hareudé'<br />
harem n 1. rumoh raya neudue'rubieh; 2. rubieh<br />
nyang due' lam harem<br />
harendong n nan teunaman<br />
harga n 1. areuga; hareuga; 2. meureutabat; 3.<br />
munapha'at; 4. yum; tidakberharga\ayéh;<br />
— d/V/'meuruwah; tiada ternilai harganya<br />
sitimang brat<br />
hari n uroe; —baik, bulanbaikuroe gèt buleuen<br />
gèt; --- besar uroeraya; --- bulan<br />
uroebuleuen; — depan uroesingoh; —<br />
yad/'uroephön ngui; uroe na; — kemudian<br />
uroe dudoe; uroepagé; (setelah kiamat);<br />
— libur uroepré; uroe hana keureuja; -<br />
-- naas uroe neuh'ah; --- pekan<br />
uroepeukan; uroegantoe; --- raya<br />
uroeraya; — tua uroe tuha; ber — —<br />
meu'uroe-uroe; harian jeueb (-)eueb) uroe;<br />
senar/'siuroe; suroe; sehari-hariansl uroe<br />
sunto'; seharisuntuksi uroe seupöt; sehari<br />
semalam uroe malam; dini hari muréh;<br />
besok hari singoh (uroe); hari ini uroe<br />
306
INDONESIA A C E H<br />
nyoe; sehari /'n/'si uroe nyoe; dari sehari<br />
ke sehari si uroekeu (ba') si uroe; sehari<br />
semalam uroe malam; harisudahpetang<br />
uroe ka seupöt; hari sudah larut uroe kajula;<br />
jula malam; sebelum tengah hari<br />
luha; hari ini baroe; seengah hari terus<br />
menerus sikhan uroe rö'; matahari<br />
matauroe<br />
haribaan n leumueng; mueng<br />
harimau n rimueng — a/carrimuengkuen;—belang<br />
rimueng kuréngbatèe; — dandi rimueng<br />
kuréngpanèe; — tunggal rimueng<br />
kuréngjeumpa; pawang — bumèe<br />
rimueng; perangkap — biniet<br />
1. haring n peutah; taron<br />
2. haring n bèe ch'ueng<br />
3. haring n sijeunèh eungköt la'öt di lerupa<br />
harini n cak uroenyoe<br />
haris n ureueng jaga (keumiet; kawai)<br />
harisah n kanji acura; kanji rumbi<br />
harit n pengharit ureueng plah (gogajoe)<br />
papeuen<br />
harmoni n meudeune; meurasi<br />
harmonika n sijeunèh gambang<br />
harmonis a deune; meudeune<br />
barnet n nyaréng bu'ö'<br />
harpun n tampuléng pawöh<br />
harta n areuta; atra; ata; hareuta; — ba/a/areuta<br />
suci; — bersama (suami istri) areuta<br />
sihareukat (laba sihareukat; meucarikat)<br />
hartal n pupö<br />
hartawan n ureueng meu'atra (kaya)<br />
1. haru a weueh<br />
2. haru v 1. adö'; kacho; 2. peukaru<br />
haruan n eungköt bacé<br />
307
INDONESIA A C E H<br />
haru biru huruhara; kacho balo; karu<br />
harum a 1. bangoe; hiröm, iröm, (h)aröm; bèe<br />
mangat; 2. ki meugah; meucehu; geuthèe<br />
meuleuha<br />
harungguan n musapat cara ureueng Bata'<br />
1. harus adv haröih; haröh seharusnya sabét<br />
2. harus a ja'éh<br />
has n cak asoe pha atawa lamböng (leumo<br />
dsb.)<br />
hasab n hisab; nisab<br />
hasad a deungki<br />
hasai a rapöh<br />
hasar n cakjudi<br />
hasub n ahli ba' keumira; ahli buku<br />
hasil n 1. asé; hasé; 2. wasé; upeuti (upati,<br />
mupeuti); 3. akhé buet; 'akibat; 4. cak<br />
muwasé; 5. siwatanoh<br />
hasiye mangala keurajat ateueh barangmeuneukat<br />
hasrat n h'eut; h'ut; hawa<br />
hasta n haih (1/4 deupa); hah<br />
hasta wara sigo aleuhad (leuhad); lapan uroe<br />
hasud n deungki v<br />
hasut v menghasut peucöh-cöh; asöt; asöb;<br />
hasutan rancana<br />
hasyiah n 1. binèh; bibi; birè; 2. keutrangan meutuléh<br />
ba' birè (bibi) kitab<br />
hasyis n geutah ba' ganja<br />
1. hati n (h)até; keras — seubat<br />
2. hati adv (ber) hati-hati himat; ingat; peuleuheuen<br />
(-pleuheuen); teugoh; memperhatikan 1.<br />
peuduli; pöh; pakoe; 2. glib; hati (kartu<br />
hart) siluho'; sakit — rugha; tidak hati-hati<br />
rabong-rabong<br />
hatif n suwara gayéb<br />
haud n 1. dr'om ie; bhab ie; 2. suwa'<br />
haudah n sigeudöh<br />
308
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1- haul n kuwasa; teuga<br />
2. haul a séb (tö 1<br />
) jakeuet<br />
3<br />
haul n khanurithön keu ureueng maté<br />
haur(i) n budiyadari<br />
h a u s a<br />
1 • grah; 2. (-- akan) ki h'eut habéh; hawa<br />
hawa nafsu n hawa nabsu<br />
1. hawar n 1. musém peunyakét hiweuen; 2.<br />
2.<br />
peunyakét nyang sireunta' meujangkét<br />
hawar (awar-awa.) n nan ba' kayèe meugeutah gatai<br />
hayat n udép; hudép; nyaw'ong<br />
hayo p böh ja' !<br />
1. heban v mengheban hanyang; seumpom<br />
2. bebar? a dahcat; hibat<br />
hebat a hibat; gröh; gröih<br />
heboh a geurupöh; karu; kiyam; kiröh; riyöh<br />
hedomisme n kasad hudép nyangpuko' cit mita mangat<br />
ngon nè'mat; sösah ngon papa bah<br />
keu'ureueng la'én; hanapakoe keu sösah<br />
gob<br />
hegemoni n kuwasa peungaröh saboh-saboh<br />
n e i n o<br />
n<br />
nanggroe ateueh nanggroe (-nanggroe)<br />
laén<br />
pasökan bantu tantra Jeupun lam prang<br />
dönya nyangka Iheueh<br />
heksago n namsagoe; meusagoe nam<br />
heksahedron n nambideueng; mubideueng nam<br />
heksamatra n panton nambaréh; panton mubaréh nam<br />
heksapod n 1. hiweuen meugatéh nam; 2. hiweuen<br />
bangsa sidom<br />
hektare n uköran luwaih (10.000 m2)<br />
hekto lipat seureutöih (sireutöh)<br />
hektograf n alat (meusén nyangka jameun) seumalén<br />
atawa peuganda tulésan<br />
hektogram n seunukat (1 on, 100 gram)<br />
hektoleter n 100 lètè<br />
hektometer n 100 mètè<br />
309
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hela v menghela 1. hila; ila; taré'; hue; gandéng;<br />
2.peukureueng; (mantra) peng—peungila<br />
helai n beunda nyang lipéh lagèe ön kayèe atawa<br />
keureutaih; siön keureutaih, siön ö', siurèt<br />
beuneueng<br />
1. helat a aséng; gob la'én; kon waréh (cèdara)<br />
2. helat n 1. ureueng ja' ba' khanuri (jamèe); 2.<br />
khanuri (khawuri)<br />
helat n 1. daya; ilat; taki; tipèe; 2. akai; 3. dalèh;<br />
hilah; murè; muroe<br />
helicak n bica' Ihèe ruda<br />
helikopter n kapaiteureubang (meu) sisuwé ba' rueng<br />
heliofit n teunaman nyang timoh baso lam uroe<br />
taré'<br />
heliofobi n teumaköt keu caya matauroe<br />
heliograf n peukakaih rakam caya matauroe<br />
helioskop n turupong matauroe<br />
helipad n lapa' helikopter<br />
helium n gaih nyang phui that (asoe balon)<br />
helm n tupi hèlèm (top ulèe)<br />
helmintologi n éleumèe bhaih glang (pleuen; preuen)<br />
hem n bajèe ureueng agam; keumeja niba' ija/<br />
sutra<br />
1. hernat a himat; hanarampueh; (sangathemat)\g\en<br />
2. hernat ceureumat<br />
3. hernat n peunapat<br />
hematit n bijèh beusoe mirah meuneung itam<br />
hematologi n éleumèe bhaih darah<br />
hembak n beunayeu sibagoe jeunamèe keulusa<br />
baplueng inong<br />
1. hembalang v bememb/ar7gmeupunyo-punyo;meugulégulé<br />
2. hembalang v menghembalang rhom; srom; puphoe;<br />
glawa<br />
hembus v meng — cöb; mböih; pöt; pröih; yöb; yub<br />
hemikordat n sibansa glang la'öt<br />
310
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hemisfer n bumoe siblah ateueh ngon baröh angèn<br />
nyang jiceue Ié garéh khatulistiwa; sikhan<br />
bumoe ateueh angèn, sikhan bumoe<br />
baröh angèn<br />
hemodialisis n rhaih darah ngon meusén<br />
hemofilia n peunyakét darah, luka han teudong<br />
(beuku) darah peunyakét turönan; luka<br />
han jitém meukhab<br />
hemoglobin n bagiyan niba' darah (darah mirah)<br />
hemopoiesis n cara jeued darah lam tuböh<br />
hemopteran n sibansa meunatang p'ieb darah<br />
hemoragi n teubiet darah<br />
hemoroid n bawasé; teusuet lubö (dubö)<br />
hemosit n bijèh darah mirah<br />
hemostasis n peudong darah<br />
hemostatik n ubat peudong darah<br />
hempang v labeuen; pagab; tham; theun;<br />
seureungkang; hempangan sugang;<br />
pengempang rangkheum<br />
hempap v menghempap geunton; geunteuen;<br />
hempas v<br />
geunchot; tindéh<br />
(h)antö'; seumpom; sinyh'o'; meng —<br />
Aaneumpaih; heumpaih; reunyo'; seuté';<br />
umpaih; (menghempaskan) kaki tingröm;<br />
tinggröm; (merebahkan) badan<br />
galeue; terhempas meusinyho' teusreuet<br />
hendak (akan, ingin, mau)<br />
adv keumeung; keumeu; keumieng; meu; mu<br />
(meu + huruf bibir); menghendaki<br />
hendam a<br />
meuh'eut; hendaklah beu; ba'; hendaknya<br />
ada' jeued; kehendak kheunda';<br />
berkehendak jinoh; é; tém<br />
— Aaram reulé; reunap; ranap<br />
hengit a terhengit-hengit awöih; awöh<br />
hen<br />
9 v cak seuntöh boh bhan ngon jaroe ba'<br />
311
INDONESIA A C E H<br />
meu'èn bhan<br />
1. hengkang v undö; suröt; 2. plueng; gachie; kacèe;<br />
peuta'<br />
2. hengkang a wang<br />
hening a 1. hanèng; jeureunèh; jeureungèh; 2. iem;<br />
seungab; seungu; mengheningkan 1.<br />
peujeureunèh; 2. peu'iem; 3. teupakhö;<br />
tupakö<br />
henti v berhentiï .teudong; 2. seuleusoe; 3. piyöh<br />
hè'; sukön; 4. teubiet ba'keureuja;<br />
menghentikan pupiyöh; peudong; (hujan)<br />
berhenti pirang; terhenti leuntong; tidak<br />
henti-hentinya hana padoe; sunut;<br />
pemberhentian sukön; tempat<br />
pemberhentian peulanggahan<br />
hepar n (h)até<br />
hepatitis n peunyakét até (seungka')<br />
heptagon n tujöhsagoe; meusagoe tujöh<br />
heptahedron n tujöhbideueng; mubideueng tujöh<br />
heptameter n panton tujöhbaréh (mubaréh tujöh)<br />
heran a hireuen; (merasa heran) ceungang;<br />
ceungong; kho'; teukho'; tahe; ta'jöb; 2.<br />
ajéb; ter sangeu;teusangeu-sangeu<br />
herba n jeunèh teunaman (naleueng) ubat<br />
herbarium n 1. cinto teunaman nyang geukeubah lam<br />
peutoe kaca; 2. teumpat keubah teunaman<br />
cinto nyangka geusama'<br />
herbasida n ubat pumaté siseue' atawa naleueng<br />
purusa' teunaman la'én<br />
herbivor n hiweuen pajöh teunaman<br />
herder n asèe banggala<br />
hereditas n sipheuet ureuengchi' nyang jitrön ba'<br />
aneu'<br />
herigistrasi n dabeuta klayi<br />
hering n cicém pajöh bangké<br />
hermafrodit n khönsa; könsa<br />
312
INDONESIA A C E H<br />
hermetis a hanmböh suwara<br />
hernia n buröt<br />
hero n palawan; ureueng nyang geuhöreumat<br />
keulusa beuhe<br />
heroin n candu bubö'<br />
heroïsme n ceubeueh ba' bila nyang beuna ngon<br />
nyang adé<br />
herpetologi n éleumèe bhaih hiweuen meulata ngon<br />
hiweuen udép nyang meuduwa 'alam<br />
(cangue' dan sebagainya)<br />
hesperidin n dat saka lam bohkayèe (limo mamèh)<br />
heterofit n teunaman sijeunèh seumalu<br />
heterogen a mumacam (anika) ragam<br />
heteronomi n meugantung ba' kheun atöran atawa ba'<br />
kuwasa ureueng la'én<br />
heterosfer n hawa ateueh bumoe nyang meu'ubahubah<br />
(di ateueh 80 sampoe 100 km)<br />
hewan n hiweuen; — lumut siseue'; ahli sabung -<br />
-juwara; penyakit hewan (secara umum)<br />
deungeun<br />
hewani a sipheut meuhiweuen<br />
hia n ba' naleueng gajah<br />
hias v berhias (-diri)acan; alaih; hieh; meungui;<br />
di—meu'abuih; meng—/peu'abui; rakam;<br />
per — an ayeuem; hiasan darikain perca<br />
ceuradi; hisan berbentuk daun apéng;<br />
cradi; per — di dahi patam dhoe; hiasan<br />
rambut ayeuem gumba'<br />
hibernasi n hiweuen lerupa nyang jiéh watèe musém<br />
sijue'<br />
biskus n ba' bungong raya<br />
hibrida n hiweuen atawa teunaman geunasi (gasi)<br />
hibuk a gabhue'<br />
hibur v menghibur payu; hiburan pumayu até<br />
hidang v menghidangkan 1. idang; hidang; 2. ki<br />
diyeueng; — an idang; hidang<br />
313
IINDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
314<br />
hidraulika n éleumèe bhaih gra' (ilé) ie, cara peugra'ie<br />
jeued keu teuneuga<br />
hidrodinamika n éleumèe bhaih sipheuet ie nyang meu'ilé<br />
hidrofobia n teumaköt keu ie (sijeunèh peunyakét)<br />
hidrofon n peukakaih deungo suwara lam ie<br />
hidrometer n 1. alat taka aröih ie nyang meu'ilé; 2. alat<br />
timang brat ie<br />
hidroponik n cara seumula teunaman lam peutoe kaca<br />
nyang meu'ie<br />
hidrosfer n 1. bumoe nyang teutöp ngon ie (+70%);<br />
2. wap ie bumoe<br />
hidroskop n alat Ihöh punggöng la'öt<br />
hidroterapi n cara peu'ubat ngon ie seu'uem atawa ie<br />
sijue'<br />
hidu v menghiducöm bèe; rih'eut; ringeut; ringut<br />
hidung n idöng; hidöng; — belang agam landö';<br />
batang — ingoih<br />
hidup v 1. hudép; udép; menghidupi peulara;<br />
peuraha; penghidupan peuncariyan;<br />
napeukah; hidup bersama<br />
meudue'<br />
(bergundik)<br />
hiena n asèe uteuen nyang bueh<br />
hirapki n meureunyeun tanggam<br />
hieroglif n abeujad Meusé jameun<br />
higene n éleumèe bhaih masalahsihat ngon upaya<br />
peusihat<br />
hijau a 1. hijö; ijö; 2. /r/'puti' (manya 1<br />
); -- daun ijö<br />
ön kayèe; ijö pucö'; — gadung ijö boh<br />
gadöng; — fua ijö hilam; — muda ijö<br />
jalang; — bulu burung ijö bulèe cakeue'<br />
hilang a 1. gadoh; gayéb; leunyap; meub; peuli;<br />
rayéb; 2. reuda; seureupa; 3. leunyap; 4.<br />
seungap; gadoh; meng — peujam; puli;<br />
lanjut; wèh; leupaih; — (menurun) nama<br />
baik rè; — lenyap tak tentu rimbanya<br />
gadoh m'eub; gadoh Iheueh; jalan hutan
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nila<br />
P a<br />
itu telah hilang jadi jalan umum (sebelumnya<br />
jalan yang lengang) uteuen nyang<br />
ka pacah<br />
1. silap; 2. gadoh ingat<br />
n i t a u<br />
v bern//au-b//au1.meunarimeusurukhö';2.<br />
muba'e keu ureueng maté<br />
h i l i r<br />
n 1. krueng daro'babah kuwala; 2. taloe<br />
babah kuwala; — mudik ulèe ili; meng -<br />
~ il(; ilé; hi;lé; menghilirkan peu'ilé; sehilir<br />
semudik sapeue kheun sapeue pèh<br />
hilofagus n sipheuet keumeukab lagèe kamue<br />
himanga n peuneuba blah darabarö keu waréh lintö<br />
sibagoe<br />
Halmahera<br />
meunalah jeunamèe di<br />
himem n glabaih dara<br />
himpun v himpön; gumpöi; kumpöi; gampöh;<br />
berhimpun meuhimpön; meugumpöi;<br />
n , n a<br />
a<br />
meusurukhö'<br />
1. jayéh; 2. keuji; kabèh; peng — an<br />
khada; meng — peureundah; séh<br />
hinap v menghinap-hinap paké habéh<br />
hindar v menghindar ila'; sa; meusa; sè; s'èt;<br />
sangka'; menghindari peujeu'öh droe;<br />
minah wèh; menghindari peujeu'öh droe;<br />
minah; wèh; mencari jalan untuk<br />
menghindar bèbè; menghindarkan<br />
peulheueh untöng; silè'; terhindar dari<br />
bahaya<br />
seungka'<br />
lupöt; seuliséh; seuleuséh;<br />
hinggar n — bingar ka'a - ka'u; kawa'-kawö'; a-ö<br />
hingga p 1. ceue; had; hingga; po'; 2. trö'; tö'; 3.<br />
hingga; sampoe; sampé;<br />
ceue; had<br />
perhinggaan<br />
hinggap v 1.singgah;2./r/'teukeunong;meusambui;<br />
meujangkét<br />
315
316<br />
INDONESIA A C E H<br />
hinggut v go'-go'; guncang;yo'-yo'; menghingutyöyo';<br />
terhingut-hingut meuyo'-yo';<br />
meuhayön-hayön<br />
hio n kumunyan cina<br />
hiperamnesia n hana teu'ingat sapeue kucuwali peue<br />
nyang banthat keujadiyan<br />
hiperbol n narit (marit) atawa kieh nyang that<br />
meuleubèh (mubungong-bungong that)<br />
hiperbolis a meuleubèhthat ba' cara peugah<br />
hiperestesia n kulét nyang reujangthat teupèh rasa<br />
hipergami n adat meukawén lam kawömdroekeudroe<br />
atawa deungon agam niba' kawöm<br />
nyangna jahét<br />
hiperkorek a sipheuet nyangneuhajat beusahda<br />
mandum sampöreuna nyang teukadang<br />
röh mubalé'<br />
hiperkritis a meutèh-rèhthat ba' meusu'eue<br />
hipermetropia n rabön (sapu) toe<br />
hiperparasit n seumalu nyang udép ba' seumalu la'én<br />
hipersensitif a halöih that rasa<br />
hipersonik a leubèh bagaih limonggo niba' suwara<br />
hipertensi n leubèh niba' nyang ladèm.deunyotjantöng<br />
keulusa urat darah meuseupét ngon gapah<br />
hipnosis n sihé<br />
hipodrom n 1. weue guda; 2. teumpat pacu guda<br />
hipokondria n peunyakét teumakötthat keusakét<br />
hipokrit n 1. munaphè'; 2. ureueng nyang gala' that<br />
mupura-pura<br />
hipomnesia n leumohthat ba' meu'ingat<br />
hiposentrum n pusatgeumpa lam bumoe<br />
hopotik n 1. geunala; galaran; 2. surat gala<br />
hipotesis n dalèh atawa peunapat nyang mulaphönphön<br />
geu'anggap beuna, nyang wajèb<br />
taujoe lom<br />
hipui n kawöm nyang ako'that lam nanggroe<br />
Daya'
INDONESIA A C E H<br />
hirap v rayéb<br />
hirau v menghiraukan hiro; isib; peurumeun;<br />
prumeun; pöh; pakoe<br />
hiru-biru n seuba'-seubö'<br />
hiru hara n keuba'-keubö'<br />
hiruk (— pikuk-piruk) a karu; reuyöh; riyöh; ka'a-ka'u<br />
hirup v menghirup (h)iröp; (h)irup; sr'ieb; rhieb<br />
histeria n peunyakét sibansa sijundèe<br />
histori n seujarah; sijarah<br />
historikus n ahli seujarah<br />
hit a dang mura' ba' saboh watèe<br />
hitam a itam (tam); — legam itam galéng; sukla;<br />
sukl'a; — man is itam manèh; menghitam<br />
lagèe sidom Ie; kehitam-hitaman hilam<br />
hitam putih a hai nyang beuna; menghitam putihkan<br />
pubuet (puputöih) h'eut (keuheunda')<br />
atédroe<br />
hitung v bileueng; itöng; hitöng; kira; per — an<br />
(ramai) larah; phai; hitungan keunira;<br />
peunileueng; meng — sipè; kira; sipat;<br />
memperhitungkan peutimang piké<br />
hitung-hitung p taniet mantong keu . . . ; buang<br />
sial taniet mantong keu seudeukah<br />
hiu n eungköt yèe<br />
hobat (an) n hubatan; mintara (meuntara); sihé; rajah<br />
hobi n keugala'-gala' mantong; keugeuma<br />
hodah n peulana gajah<br />
hokah n höga<br />
hoki n ulahraga pèh bohbhan ngon tungkat<br />
hol n khanuri thön keu ureueng maté<br />
holi n nan sijeunèh teunaman<br />
holofit n teunaman sibansa ba'ubi atawa padé<br />
holograf n naseukah nyang bandum meutuléh jaroe<br />
Ié ureueng nyang tuléh naseukah<br />
holograf is a meutuléh ngon jaroedroefsuraf menyiv/af)<br />
homo n manusiya; ma'nusiya<br />
317
318<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
homofon n meuseubut saban, meutuléh ngon<br />
muma'na la'én (massa, masa, sangsi,<br />
sanksi)<br />
homogami n piléh (mita) lakoe (binoe) nyang sikuphu<br />
homogen a jeunèh sipheuet ngon laku nyangsa<br />
homograf n meutuléh saban, meuseubut ngon<br />
muma'na la'én (hak asasi, hak sepatu;<br />
teras dan teras)<br />
homoseksual a liwat; meu'adoe angkat; meurakan aneu'<br />
miet; kawom nabi Löt<br />
homosfeer n lapéh hawa ateueh bumoe sampoe ± 80<br />
km<br />
honal n jambö bulat ureueng Irian<br />
honji n abeujad cina<br />
honor n cak peunayah<br />
honoris causa lakab édat (doktor) sikula tinggi keu sidroedroe<br />
ureueng nyang patöt<br />
horison n gaki langèt; binèh langèt; uphö'<br />
horizontal a santeuet data; meugakilangèt; rata •<br />
hormat a édat; höreumat; meuruwah; memberi -<br />
- tabé'<br />
horor n éhwai nyang peuteuka rasa yo atawa<br />
teumaköt<br />
horoskop n éleumèe phai; keumalon (ramai)<br />
hortikultura n teunaman muda umu; teunaman sireutöih<br />
uroe<br />
hoskud n cak bajèe ureueng inong di rumoh,<br />
panyang ngon gurue'<br />
hospital n rumoh sakét<br />
hostel n hotè murah<br />
hostes n ureueng (inong) nyang prèhjamèe atawa<br />
nyang peungon jamèe ba' hotè atawa<br />
rumoh bansawan<br />
hosti n rutithö hana meuragoe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hot a cakgunja'; guya'; meuhapui; meukeupöi<br />
hotel n hotè; — prodeo peunyara; glab<br />
howitzer n meuriyam laraih panyang ngon jeu'öh<br />
jipajöh<br />
hububan n wa<br />
hubung v berhubung 1. meuseumong; meusambat;<br />
meusamböng; 2. meusangköt; 3. cak<br />
sabab; kulusa; keulusa; berhubungan 1.<br />
meusangköt pawöt; 2. meuteumeueng;<br />
meuteumèe; 3. meurakab; 4. tuka-muka;<br />
brémubré; menghubungkan peusambat;<br />
purumpo'; rakb; hubungan keluarga\anèb;<br />
jinieb<br />
hudai n mundam<br />
hudhud n cicém gumba'<br />
hujah n péteunah; peusuna<br />
hujah (hujat) n tanda; dalèh<br />
hujan n 1. (h) ujeuen; 2. ki Ie damoh; — gerimis<br />
ujeuen rinté,; (geureumeuih); ujeuen sutra;<br />
ujeuen 'ié sidom; hujan sudha turun ujeuen<br />
ka jitöh<br />
huji a gala'; suka<br />
hujin n ripè<br />
hujung n (h)ujöng<br />
hukama n ceureudi' pandé; hakim<br />
hukum n (h)uköm; atöran; peunutöh; — an sé'sa;<br />
adeueb; di — keunong ranté' orang<br />
hukuman paksa siranté; simeuranté;<br />
bertentangan dengan hukum co'ceue';<br />
keputusan hukuman sulöih huköm<br />
1. hula-hula n piha' bisan (inong) lam adat Bata'<br />
2. hula-hula n tanda' ureueng Hawè<br />
huler n meusén padé<br />
bulu n 1. ulèe; 2. (sungai) pucö'; 3. tunong; go;<br />
uram; 5. awai; phön; — kepala eumböt-<br />
319
320<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
böt; pupö'; — pisau uram sikin; — sungai<br />
pucö' (mata) krueng; tunong; menghulu<br />
mudé'; menghulukan meudilèe; matgayam<br />
hulubalang n ulèebalang<br />
huma n 1. biang; uma; 2. seuneubö'<br />
human a 1. sipheuet mumanusiya<br />
humaniora n éleumèe pumanusiya leubèh niba'<br />
meukheulu' la'én; manusiya nyang<br />
meutamadön<br />
humerus n uram tuleuengsapai<br />
humor n 1. jeunaka (ja na ka); 2. gura<br />
humus n baja niba' jeu'a atawa purön; tanoh itam<br />
hun n uköran brat, bagi seureutöih tahé<br />
huncub n cak cubo' p'ieb baköng<br />
huni berhuni na nyang due'; meu'asoe; nanyang<br />
keumiet' tidak berpenghuni soh<br />
bunjam v menghunjam 1. unjam; 2. ch'ob; nyh'ob;<br />
glong; lanta'; sinthob; 3. k/jitueng that Ié<br />
até; meukeunong that; 4. ki teupèh até;<br />
terhunjam mupaca'; meusinthob<br />
hunkue n peunajöh niba' kacang ijö<br />
hunus v menghunus 1. hunoih (hunoh); 2. suet;<br />
euncien ba' aneu' jaroe<br />
hura-hura v meuseunang-seunang<br />
hurah n kawöm bangsawan<br />
huriah n bibeueh; meureudéka<br />
hurikan n sibansa angèn puténg beuliyöng<br />
huru-hara n caböi; ceuböi; karu; kalöt; reuyöh;<br />
geureupöh; rantob; reuntöb; runtob; riböt;<br />
rusöh; seuba'-seubo'; cawöi<br />
huruf n abeujad; harah (haraih)<br />
hutan n 1. uteuen; 2. kleuet; — belukar berduri<br />
garöt; — belantara tasa'-tasé; sigeudeu';<br />
padang ber — kuen; hutan yagn sudah<br />
ditebas yang disiapkan menjadi keubn<br />
(biasanya lada) seuneubö'; seunubö';
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
neubö'; hutan yang dihuni uteuen<br />
sigeudue' orang hutan ureueng sigeudue'<br />
hutang n dalam keadaan ber — due' utang<br />
huyung v terhuyung-huyung huyön; meuhuyönhuyön;<br />
meu 'uno'-uno'<br />
321
I<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
322<br />
/, i n haraih keu sikureueng; angka sa<br />
röm<br />
ia pronomina ureuen gkeu Ihèe agam atawa inong; jih;<br />
gobnyan; droeneuhnyan; apa sebabnya<br />
marah pakon jih(gobnyan,<br />
droeneuhnyan) beungèh<br />
ia adv nyo; beha kheun "nyo"; ber — berbukan<br />
mupakat; beria-ia 1. sabé neukheun "nyo";<br />
2. marit; mupakat; mengiakan peunyo;<br />
peu'o; pubeuna<br />
ialah p ya'ni<br />
iau v mengiau su mie<br />
iba n beulaih; pilu; satibati; weueh<br />
iban n sibansa péng-péng<br />
ibar-ibar n prahö ubeuet<br />
ibidem adv lam karangan atawa buku nyang saban<br />
ngon nyang neuseubut di ateueh<br />
ibing v mengiming meutanda'<br />
iblis n iblih<br />
ibra n neupeubibeueh tanggöng jaweueb<br />
bayeue utang atawa uköman<br />
ibrani n ureueng Yahudi jameun peureumeun<br />
ibrit v mengibrit cak gachie; plueng teuengbayeueng<br />
ibu n inong; ma; ma'; mu; nang; nya'; poma; -<br />
-- akar nang ukheue; uboe; — angkat<br />
maseubut; — bapak ureueng chi'; (kas)<br />
nangbah; — jari inong jaroe; — negeri<br />
nang nanggroe; — mertua matuwan; tha;<br />
— pertiwi tanoh ie; — susu ma'mom, -<br />
-- sungai nang krueng; --- suri ma<br />
poteuraja; — fanooa reunyeun; —f/r/ma'<br />
ui; cutma; ma'moe; — dukun (dukun<br />
wanita) ma' ubat; se — saboh pruet
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ibul n sibansa ba' niböng<br />
ibun n ie mbön (eumbön)<br />
ibun n ma'<br />
ibunda n bunda; munda<br />
ibus n ba' iböih<br />
icak-icak adv cak pura(-pura); hana keubit-keubit<br />
1<br />
- > dam<br />
n hawa (h'eut) keu nyang masam-masam<br />
watèe mumè (hamè)<br />
2<br />
- 'dam v mengidam meukeutina; teukeunong<br />
idap v mengidap meukeutina<br />
'das n putie; mengindas srèng; rhèng; rèng;<br />
ide n<br />
seidas siceuka'; sigeucai<br />
pikéran; peunapat; cita-cita<br />
ideal a lagèe nyangka neucita-cita<br />
idealis n ureueng meucita-cita raya<br />
idem adv sa ngon nyang di ateueh<br />
identifikasi n 1. tanda jatoe droe; 2. meuta' tanda sidroedroe<br />
ureueng atawa beunda; 3. jibayang<br />
droe hi sidroe-droe ureueng nyang jipujoepujoe,<br />
sara jitirèe tingkah ureueng nyan<br />
identik a sa that; hi that; sirupa that; hi abéh<br />
identitas n jatoe droe<br />
ideologi n pham bhaih pakriban hakikat nanggroe<br />
ngon bansa atawa nyang jeued keu citacita<br />
cara peugayam nanggroe<br />
idep n bulèe mata<br />
idiom n 1. bangon narit nyang muma'na la'én niba'<br />
hakikat ma'na nyang meutuléh atawa<br />
meuseubut; kambing hitam (kamèng itam)<br />
muma'na "ureung nyang geupeusalah"<br />
atawa geuda'wa; 2. éhwai reusam kiyaih<br />
niba' saboh-saboh basa<br />
idiopati n peunyakét nyang hanamupeu sabab<br />
idiot n leumoh that ba' seumiké; dungo'; bangai<br />
idola n ureueng, gamba, patong dsb nyang jeued<br />
keu peunuja<br />
323
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
iga n tuleueng rusö'<br />
1. igal v meninggal 1. (merak) keupra'-keupra'<br />
bulèe iku; 2. meunari<br />
2. igal n ija (tu)töp ulèe ureueng agam Arab<br />
1. igau v mengigau wèn-wèn; won-won<br />
2. igau n karu; huruhara; terigau 1. karu; 2.<br />
teukeujöt; igau-igauan ka'a-ka'u<br />
ihwal adv éhwai<br />
ijeman n cingngr'am yöhgohlom muwasé<br />
ijon n bloe padé yöhgohlom masa', geuja' co'<br />
watèe masa'; penghijon ureueng nyang<br />
pubuet ijon<br />
ijuk n bubeue'; jö'; bulèe jö'; meng/yukmubulèe<br />
jo'; terijuk meuteumèe (teukeunong)<br />
malèe<br />
ikai a (bu'ö') bundri; geurutèn; geupèn;<br />
geurupèn; geutèn; ikai; patah manyam;<br />
meukuw'ét-kuw'ét; meu'umba'-umba'<br />
ikan n eungköt;'— asap eungköt salè; — bloso<br />
deuet; ikan asin dari ikan besar yang<br />
sudah dibelah-belah deuieng; — sebelah<br />
beuleubeue'; — lauteungköt pasi (besar)<br />
geureuga'; (tidak bersisik) geureupöih;<br />
juha; juhang; sumboe; (kecil) jalue; —<br />
/cayiykeumamaih; —a/'rfawar;geureuda';<br />
(jenis besar) bracueng; seumirah; Ijenis<br />
besar) bracueng; seumirah', (jenis kecil)<br />
gro"; 'iet; — /cec/7jamboe; jambueh; kasè';<br />
— sungai keureulieng; — lala (limbat)<br />
seungko; — teri kering karéng; — tongkol<br />
yang diawetkan keumamaih; keumamah;<br />
anak — gabus sangkilue'<br />
ikan-ikan n alat seunipatpadubna kapai bagaih nyang<br />
dang jimeulayeue (peulayaran)<br />
ikat v buen;cangcéng; gampöh; ikat; kue; lirèn;<br />
lilèt; ruet; mengkat kaki dan tangan caru-<br />
324
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
eh mengikat dua utas tali sambat po';<br />
mengikat kuat-kuat c'uet; jantang; jejeuntang;<br />
ribang; taréh; pengikat dari rotan<br />
(ban) klaih; klah; simpè; ikat pingang<br />
(dari kain dan berkantung) peungeulét';<br />
puro; tidak terikat susue<br />
ikebana n seuni keumarang bungong cara Jeupun<br />
ikhlas a ékheulaih; latipah; sulu<br />
ikhtiar n ékheutiyeue<br />
ikhtisar n ékhtisar; mohtasa<br />
iklan n 1. cara bujö' ureueng ramè beujibloe<br />
'klim n<br />
atawa jisuka keusaboh-saboh beunda<br />
atawa éhwai nyang neupeutaba; 2.<br />
br'thèe atawa puma'lum ba' surat haba<br />
bhaih saboh-saboh barang atawa éhwai<br />
nyang neupeutaba<br />
akeulém (aklém); — antara musém salah-salöh;<br />
— bahani hawa la'öt<br />
k a n<br />
' n patöng/gamba nabi Isa lam ugama<br />
Naseurani<br />
ikrab n krab; karib; akheurab<br />
ikram n höreumat; puja; peunuja<br />
ikrar n ékreue; seudie'; teuseudie'<br />
iktikad n é'tikeued<br />
ikut v iköt; nuröt; seutèt; seutot; seureuta;turöt;<br />
pengikut, angkatan; awa'; ureueng sajan;<br />
peungiköt; kunangan; ngon; rakan;<br />
mengikuti nuntut; seutot<br />
i l a i<br />
v • mengilai(ilai)<br />
meukha'-kha'<br />
(kuda) meukhi'-khi'; khém<br />
i lak<br />
n alat sipat ija nyang keumeung jiteunuen<br />
ilalang n simu; simbu; simubadeu'<br />
ilam-ilam a balom; reudom; hanathat deuih<br />
ilanun n lanun<br />
Har v mengilar cah; creue<br />
ilas v mengilas cacah; gilhoe<br />
325
INDONESIA A C E H<br />
Hat n 1. rugoe; bala; 2. cacad<br />
ilat-ilatan n nan ba' kayèe manyang, geutaihjih jeued<br />
keu ubat cumuet<br />
ilegal a hana sah; kon ateueh huköm<br />
Har n ie babah; ludah; rudah<br />
ilas n ceumeulho<br />
iluham n éleuham; sru<br />
Hi v meng///minah atawa wèh ja'peuseulamat<br />
droe<br />
Hing v mengling léng; plè<br />
ilmiah a cara ngon éleumèe; ngon cara<br />
ilmu n éleumèe<br />
meu'leumèe; éleumiah<br />
ilmuwan n ureueng ahli; ureueng meu'èleumèe;<br />
ilu a pilu<br />
pandoe<br />
iluminasi n peungeuih; trang<br />
iiusi n angan-angan soh; alam hana nyata<br />
Husit a lam angan-angan sagai<br />
ilustrasi n gamba nyang peujeulaih asoe karangan;<br />
gamba keu acan kulét buku dsb<br />
imijinasi n angan-angan; bubayang<br />
imak v mengimak(imak)\'ïïèe;\eum\rèe;bunyoe;<br />
uru<br />
imam n imeuem<br />
imanen a na lam batén atawa akai<br />
imbak a mengimbak-imbak umbangan; umbang-<br />
=umbangan<br />
1. imbal a 1. sih'èt; singèt; 2. ki brat siblah; hana<br />
326<br />
timang; yang
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2<br />
'<br />
I m b a<br />
'<br />
n<br />
-oe//tampéng; tampéh<br />
1. imbang a timang; bandéng; berimbang 1<br />
sibandéng; timang; 2. sipdan; padra<br />
wadan; — an tampéng; tampén; tara<br />
tulo'; kese — an meunasabat;<br />
. meunasabah; se/mbang sama; seunang<br />
i. imbang a ragu,rigu;meng/mbangfperm/nfaan;tula'<br />
imbas n 1. angèn keulusa gra' kipaih; preue; 2.<br />
meurampot euntu; 3. gra' aléran listréb;<br />
4. jhö<br />
imbau v menghimbau 1. hoi; tawo'; sru; seuru; 2.<br />
sanggroh<br />
/mbes/7 a 1. ngeut; 2. dungo'; dungèe<br />
imbiï v mengmbh minah; wèh<br />
imbun n taman; teunamah<br />
imigran n ureueng teuka nyang jimeuneutap ba'<br />
saboh-saboh nangroe<br />
imigrasi n ureueng ba'saboh-saboh nanggroe nyang<br />
jiminah ngon jimeuneutap unangngroe<br />
la'én<br />
iming v mengiming-iming peugah cara tueng até,<br />
padan ataa bujö' gob<br />
imitasi n teunirèe; karangan nyang geutirèe<br />
imlek n almana' Cina<br />
karangan ureueng la'èn; meniru tirèe;<br />
teumirèe<br />
impak n meukh'o'; mupo'; mupoh;<br />
impas a woe atawa pulang pangkai; sali; timang;<br />
mengimpaskan peuglaih atawa bayeue<br />
utang<br />
327
328<br />
INDONESIA A C E H<br />
impase n gabue'<br />
imperat'if a 1. sipheuet peurèntah; 2. narit (buet)<br />
prèntah;<br />
imperfeksi n nan meusampöreuna<br />
imperealis n bansa peunjajah<br />
imperium n raja diraja; keurajeuen<br />
impersonal a kon meusipheuet droe-sidroe; hana<br />
meusilie' ngon sidroe-droe ureueng<br />
impi v mengimpikan meuharap; meulumpoe<br />
impit a berimpit mupirét-pirét<br />
implemen n beunda atawa alat, bagiyan niba'<br />
peukakaih keureuja<br />
implementasi n cara ba'peuja'atawa pubuet; cara mubuet;<br />
ja' rintah<br />
implikasi n 1. hana leumah sicara nyata; 2. nyang<br />
neumeukeusud hana leumah ba' watèe<br />
neupeugah<br />
implisit a 1. nyang teusréh; 2. moteula'; hana ragu;<br />
ékheulaih<br />
impor n peutamong barang luwa nanggroe; —<br />
gelap peutamong barang cara hana sah<br />
importir n ureueng atawa carikat dagang nyang<br />
impor barang<br />
impoten a 1. leumoh cahwat; maté boh; 2. hana<br />
teuga (teunaga); tan kuwasa<br />
impresario n mugè urösan pileum atawa bansawan<br />
impresi n peunapat nyang hana kasatmata; ki<br />
meu'akébat ba' pancaindra; /c/me'akébat<br />
ba' pikéran ngon rasa<br />
improvisasi n 1. pubuet atawa peuleumah saboh-saboh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hai nyang hana geupeusaja yöh awai<br />
phön kon; 2. pubuet deungon peue nyang<br />
sikada na mantong<br />
impuls n gra' ate nyang j'rteuka meudhab-dhab<br />
impulsif a sipheuét atawa cara pubuet sikutika<br />
ateueh gra' até<br />
imtihan n 1. latéh; ujoe; 2. adat watèe geupeugaih<br />
hasé ujian<br />
imun a keubai peunyakét<br />
imunisasi n peukeubai tuböh lawan peunyakét<br />
inai n inong; ma; ma'<br />
in absensia n hana halé ba'watèe huköm geupeuputöih<br />
atawa geubré ijadah<br />
'ba/' n ba' atawa ön gaca<br />
1. inang n teumpat timoh ngon udép seumalu<br />
2<br />
- 'mang n inong (ma) susu; — pengasuh ureueng<br />
(inong) nyang latéh (peutimang) aneu'<br />
miet<br />
< na<br />
P v menginap (bermalam) dom; dudom;<br />
penginapan keudè teumpat meudom<br />
inas n cabo'; cumuet (tumuet) ba' kudö'<br />
inca n adö'; kinca<br />
incang-incut a ceungkho' - ceungkhè'; cingkho-cingkhè'<br />
1. incar v takat<br />
2. incar n bhoe; bo<br />
/ n c /<br />
i ncit<br />
n seunipat panyang; bagi duwa blaih<br />
P peuta'; ja' wèh!; mengincitkan peulét;<br />
paröh; peucro'; pagab<br />
lncr<br />
H v mengincrit-incrit peuteubiet pèng<br />
329
INDONESIA A C E H<br />
meucr'èt-cr'èt (bacut-bacut)<br />
incut a capie'; kiwieng; siröng<br />
indah a ceudaih; dhiet; jroh; indah; jamin;<br />
peureumoe; tari; keindahan\ama\\ rupa'an<br />
2. indah v pakoe; pöh; peuduli; pululi<br />
indang n jeu'è; mengindang tampoe atawa seut<br />
(s'eut) breueh<br />
indarus n mano' talö saböng (meulöt)<br />
indayang n peuleupeu' u<br />
indebitum n meunayeue keulusa silab, geusangka na<br />
utang, padahai tanna utang<br />
indehoi v cak aché, ma'chu'<br />
indekos v cak due' dom ngon bayeue meunakeuen<br />
ba' rumoh gob<br />
indeks n "l.dapeuta haraih atawa éstilah peunténg<br />
bhabakhé buku; 2. dapeuta hareuga jinoe<br />
rata-rata geupubandéng ngon hareuga<br />
yöhgohlom nyan, deungon meukeusud<br />
geuneutupeue meu'é' meutrön yum; 3.<br />
dapeuta haba-haba peunténg nyang<br />
gaupasoe ba' ön phön (-phön) surat haba<br />
inden n bloe barang cara peusan ngon munayeue<br />
leubèh dilèe<br />
indera n pancaindra (cöm bèe, deungo. kalon<br />
raba ngon rasa)<br />
inderawsih n cicém cindrawaséh<br />
indeterminisme n pham bahwa keuheunda' bibeueh<br />
manusiya hana meuhad-had<br />
indigenos n jeunèh eungköt aseuli nyangna ba' sabohsaboh<br />
nanggroe; 2. ureueng asoe<br />
nanggroe<br />
indik v mengindik meunueb-meunueb<br />
indikasi n icarat;tanda-tanda nyang jeued keu icarat<br />
indikator n alat pumantoe nyang é' bré'icarat atawa<br />
keutrangan bhaih saboh-saboh éhwai<br />
inding v menginding~\ .carapandangngonpeunoh<br />
330
INDONESIA A C E H<br />
indisipliner a<br />
harap; 2. seulingong gob marit<br />
hana ta'at keu atöran; meulangga atöran<br />
keureuja<br />
individu n ureueng sidroe-droe; napeusi<br />
individual a meusipheuet keudroe maséng-maséng<br />
mdividualis n ureueng nyang meunapeusi-napeusi<br />
indo n peuranakkan<br />
indoktrinasi n murunoemeutakeulid bhaih saboh-saboh<br />
ajaran atawa teumeumpa saboh-saboh<br />
pham nyang geupandang beuna cit ba'<br />
sabohsi sagai<br />
indolen a hana gura'; leubie; beu'o; juwon; lambat;<br />
malaih<br />
indologi n éleumèe bhaih Indonesia<br />
i n d r a<br />
n 1. raja; 2. indradiwa<br />
indraloka n cheuruga; curuga<br />
indu n éndatu<br />
m d u k<br />
n 1.nang;2./c/asaimu'asai;—batocèdara<br />
wali; — bala beunèh bala; — bangsa bie'<br />
bansa; — beras inong; binoe; purumoh<br />
induksi n cara seumiké nyang geupeujama' bandum<br />
ka'idah ba' ka'idah nyang khusöih<br />
indung n ma'; nang; — madu sambang unoe; —<br />
mutiara sipöt mutiya (ra); — telur sarue'<br />
beunèh lam rahim<br />
indusemen n bujö'; padan<br />
industri n pabré'; öseuha peugèt barang<br />
industrialis n ureueng nyang öseuha (po) industri<br />
inefisiensi n rampueh; mubadé<br />
infantri n pasökan balatantra nyang (jija' deungon)<br />
meutapa'<br />
infantil n sipheuet meu'aneu' miet<br />
infarktus n meusalah uratdarah ba' jantöng<br />
infeksi n seungka'; jilöb kumeun<br />
teukeunong peunyakét<br />
peunyakét;<br />
inferior a 1. reundah mutu; 2. ki meurasa droe jih<br />
331
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jayéh<br />
inferno n teumpat lagèe nuraka; söh-sah<br />
infertilitas n eue; malé; ong<br />
infiltran n ureueng nyang nueb ba' teumpat musöh<br />
infiltrasi n nueb; ajam<br />
inflasi n yum pèng jitrön kulusa pèng meuseu'è<br />
nyang meu'akibat hareuga barang jié'<br />
influenza n mon-mon; meu'ie idöng<br />
info n haba; keutrangan<br />
informal a hana rasmi (reuseumi)<br />
informan n 1. ureueng nyang bré keutrangan; 2.<br />
ureueng nyang jeued keupunca asai<br />
keutrangan<br />
inframerah n cahya hana kasat mata<br />
infrastruktur n alat nyang beukeu awaiphön neusudiya<br />
infus n peulöb beunda cayé (ubat) lam urat darah<br />
atawa rungga tuböh<br />
inga adv junun; teujunun<br />
ingar a ingar bingar ka'a-ka'u<br />
ingat v hanatuwo; ingat; ter dalam hati<br />
)(tergores) sréh; teusréh; teugoe-goe;<br />
mengngat-ingatambat-ambat; ameuem;<br />
teringat lagi seudo; memperingati,<br />
perngatan, teguran tambéh; tiba-tiba<br />
teringat (terpikir) teubawö; terngat akan<br />
seuböt; meuseuböt; seubét; meuseubét<br />
ingau v mengngau wèn-wèn; won-won;<br />
mengingaukan 1. wèn-wèn; 2. ki<br />
meuharap habéh; ingau-ingauan si'at-at<br />
teukeujöt; teukeujöt-keujöt<br />
inggang-ingung a meuyo'-yo'; gè'-go'<br />
inggris n Inggréh<br />
1. inggu n hinggu (inggu)<br />
2. inggu n sijeunèh eungköt la'öt<br />
ingung a meugo'-go'; meuguncang<br />
ingin adv h'eut; h'ut; ingèn; tém; mengingini hawa;<br />
332
INDONESIA A C E H<br />
h'eut; ke —ancita; hawa; reuha'; —sekali<br />
meulai-lai<br />
ingkah v minah; pinah; bangkét<br />
ingkar v ingkeue; meu'ungki; mungki; mongké;<br />
timpueng<br />
ingsut v seu'; iseu'; is'èt<br />
' n<br />
9 us<br />
n ie idöng watèe mon-mon; mengingusi<br />
ch'ieh; h'ieh<br />
inhern a 1. meuleukap; 2. jeued keu sipheuet;<br />
meusipheuet<br />
inhibisi n 1. ceukang; 2. larang; teugah<br />
ini p nyoe; noe<br />
inisial n 1. haraih phön ba' nan ureueng atawa<br />
narit; 2. parap; berinisial<br />
(nan); 2. (meu) tanda<br />
1. meunama<br />
inisiasi n adat atawa cara ujoe sidroe-droe ureueng<br />
nyang jikeumeung tamong keu anggéta<br />
lam saboh kumpöilan atawa kawöm; cara<br />
adat geu'aku balèh sidroe-droe ureueng;<br />
menginisiasikan peureuseumi<br />
inisiatif n awai phön niba' öseuha<br />
inisiator n ureueng nyang puga inisiatif<br />
in<br />
i ak<br />
v menginjak 1. gidong; gilho; Iho; cacah;<br />
menginjak-injakglchè; lichè; cacah; licho';<br />
2. ki kunjöng; kunjöng; 3. banmula<br />
terinjak-injak ki meu'énanya; injak-injak<br />
(injakan)<br />
reunyeun<br />
1. geunidong; 2. sijeunèh<br />
injap n jab bubèe<br />
injeksi n tobjaröm; jè'si; — beras cak tamah<br />
(teunamah) breueh lam peukan seupaya<br />
yum bè' jié'<br />
injil n énji; énjin<br />
inkarnasi n teumamong roh<br />
inkaso n upah keutukang kutéb pèng<br />
inklaring a seuleusoe surat peutamong barang<br />
333
334<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
inklusif adv röh(deu)ngon; jimasö' lam<br />
ikognito a cara hana raseumi; hana soeturé'; hana<br />
meuri; peusom jatoedroe<br />
inkompabilitas n (pangkat atawa keureuja) nyang han jeued<br />
jimat ba'saboh jaroe atawa Ié sidroe<br />
ureueng<br />
inkompeten v tanha'; hana kuwasa<br />
inkonfeso a nyang keubit<br />
inkosisten a 1. hanarasi; hana sitara; 2. hana balöh;<br />
meukh'o'; 3. meu'ubah-ubah; hana<br />
reumpan<br />
inkonstitusional a meulangga kanun nanggroe; kon<br />
meunuröt kanun<br />
inkonvensional a 1. kon ateueh janji; 2. meula'én niba'adat<br />
nyangka ladém; hana ladém; meulingkeue<br />
reusam<br />
inkorporasi n peu'awöm jeued keubadan öseuha nyang<br />
sah; menginkorporasikan peusaboh<br />
inkubasi n 1. meukarom kumeun peunyakét lam<br />
tuböh; 2. watèe keumarom sampoe cèh<br />
ngon alat listréb<br />
inkubator n alat peukarom ngon peucèh boh mano'<br />
atawa peuseu'uem tuböhaneu' miet nyang<br />
lahé hanageunap buleuen<br />
inlander n lakab keuureueng geutanyoe nyang jiseubut<br />
Ié kaphé<br />
in memoriam n tanda ingat ngonta'lém keu ureueng maté<br />
ngon cara geutuléh sijarah udép singkat<br />
droeneunyan<br />
inokulasi n "l.seuneumèe kumeun; 2. peulöb kumeun<br />
lam tuböh; curéh peulawa<br />
inovasi n 1. peuturé cara barö; pubarö; 2.<br />
meuteumèe cara barö nyang meula'én<br />
niba' nyangkana atawa nyangka geuturé<br />
yöhgohlom nyoe; menginovasikan<br />
peuleumah saboh-saboh hai nyang barö;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
inovatif a<br />
neupubarö<br />
meusipheuetpeuturé saboh-saboh éhwai<br />
nyang barö; peuneugèt barö<br />
movator n ureueng nyang peuturé sabioh-saboh hai<br />
cara barö<br />
insaf a énseueh; inseueh<br />
n s a n<br />
' n manusiya; énsan, ma'nusiya<br />
insang n iseueng; — kepiting jeureumeui<br />
insek n meunatang seureungga (mano 1<br />
jruen,<br />
sigalöh)<br />
insektari n teumpat peulara seureungga<br />
insektisida n tuba seureungga<br />
insektivora n meunatang pajöh seureungga<br />
insektologi n éleumèe bhaih seureungga<br />
inseminasi cara peu'ulu meunatang; — buatan ulu<br />
ngon cara sunté'<br />
insentif n teunamah upah (pèng, barang) seupaya<br />
meutamah gahirah keureuja<br />
/ n s e s<br />
n meukawén (meujima') adoe ngon aduen,<br />
cèdara sabohyah sabohma<br />
i n s e t<br />
1 gamba ubeuet ba' sagoe lungkie;' niba'<br />
gamba nyang leubèh raya; 2. ön buku<br />
teunamah nyang geusudép lam buku<br />
insiden n kiröh; gambra; gubra<br />
insidental a meudhab-dhab<br />
insiunasi n meudawa cara hana leumahri;<br />
simbèng; timpla'; teunimpla'<br />
sindé;<br />
insinye n meudeuli; meudali<br />
insinyur n omsinyo<br />
inskrepsi n narit nyang geupheuet ba' tihang batèe<br />
atawa geucap ba' pèng lugam, meudali<br />
insomnia n peunyakét han jrtém teungeut<br />
inspeksi n pré'saceureumat; 1. peue atöran atawa<br />
keureuja na-jipatéh; 2. peue pasökan<br />
kaleungka bandum ba' teumpat<br />
335
336<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
insispirasi n éleuham; sinurani<br />
instabilitas n hana teutap; hana reumpan; hana aman;<br />
guyah; raweuen<br />
instalasi n alat/peukakaihtèhni'nyangka geupasang<br />
ba' neudue'droe ngon kajeued geungui<br />
insting n sipheuet tingkah laku turönmurön ba'<br />
meukheulu' nyang jiba yöhlahé<br />
institusi n leumbaga; lambaga<br />
instruksi n 1. prèntah; 2. peulajaran; peungasöh<br />
insturmen n alat; peukakaih<br />
insubordinasi n meulawan kupala; khiyanat (kiyanat);<br />
insulator n<br />
daröhaka; hana ta'at prèntah; bangkang<br />
seukat; tham<br />
insuler a bhaih pulo; mupulo-pulo<br />
insulinde n nanggroe mupulo-pulo; nan la'én keu<br />
Indonesia<br />
intai v mengintai :<br />
luem; meuluem; nueb; janga';<br />
kiweue<br />
intan n — tembus cahaya batèe silong; —<br />
integral a<br />
berwarna merah biram<br />
beureuka; srue<br />
integrasi n meusabohbulat<br />
integritas n 1. meupadö' bulat; 2. teupat ngon jeued<br />
tapeucaya<br />
intelek n 1. ceureudé'; ceureubi; ceundeukiya<br />
inteligen a taré' atawa tajam ba' seumiké<br />
intelegensia n kawöm ceureudé' pandé<br />
intelijen n ureueng nyang (mita keutrangan) seulidé'<br />
sidroe-droe ureueng; kantö nyang pawang<br />
urösan (rusiya) meurasiya<br />
intens a 1. hibat; kreueh that; Ihö'; 2. peuniléh; 3.<br />
glura; meugunja'; 4. hana saba<br />
intensiï a meusunggöh seupaya beujahét<br />
inntensifikasi n peugacue buet<br />
interaksi n éhwai meutaré-maré'<br />
interegnum n watèe salah saléh keurajeuen nanggroe
INDONESIA A C E H<br />
interes n minat; h'eut; pöh<br />
interesan a aché'; asyé'<br />
interitnik n antara sukèe (bangsa)<br />
interferensi n karu<br />
interim adv simeuntaran; simeutaran; watèe<br />
samataran<br />
inter insular a pulo di pulo; antara pulo<br />
interior n bagiyan dalam ruweueng<br />
interkom n talipön antara ruweueng<br />
inter kontinental a antara duwa beunuwa (banuwa)<br />
interlokal a antara duwa teumpat<br />
interlokutor n rakan mupakat (peugah haba)<br />
intermeso n leu'eung sikeujab; pösé<br />
intern a siblah dalam; lam kawandroe; keudroedroe<br />
mantong;<br />
internat a 1. lingkadroe mantong; tuböh atawa moto<br />
bagiyan dalam; 2. dalam nanggroe<br />
internalisasi n cara muphöm ngon meundalam<br />
internasional n bandum bansa atawa nanggroe lam<br />
dönya; bansigom dönya; antara bansa<br />
internat n 1. rumoh meududom aneu'sikula; 2. sikula<br />
nyangna rumoh meududom<br />
internir v peuklèh atawa peu'aséng ureueng<br />
tawanan dan sebagainyaba' saboh-saboh<br />
teumpat, hanjeued teubiet atawa<br />
murumpo' ngon ureueng la'én; teumpat<br />
ureueng geupeu'aséng (lanténg)<br />
internis n doto ahli peunyakét dalam<br />
interogasi 1. teunanyong; 2. pré'sa sidroe-droe<br />
ureueng deungon cara tanyong<br />
teumanyong<br />
interpretasi n ta'wi<br />
intertidal n panté watèe antara ie paseueng raya<br />
ngon ie suröt abéh<br />
interupsi n ceupu'; ceumeupu'; ceukot; ceumeukot<br />
interval n watee jeuda; meuleu'eueng si'at<br />
337
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
intervensi n meudong teungoh lam seuliséh; publa<br />
paké; tamong teungoh<br />
interviu n meusuweu (su'eu)-jaweueb<br />
interzone a antara wilayah<br />
inti n 1. pati; 2. ki nyang puko' that<br />
intiha n watèe akhé; peunutöp<br />
intikad n bantah; sanggah<br />
intim a 1. cuwali (meucuwali); karib; akeurab;<br />
rapat; toe; 2. meusra (sra); meurha<br />
intimidasi n peutaköt-taköt; geureuta'<br />
1. intip v mengintip luem<br />
2. intip n kra' bu<br />
intipati n pati; saripati<br />
intoksikasi n 1. mabö' ara'; 2. tuböh teukeunong racön<br />
intonasi n 1. lagèe ba' marit (kalimat); 2. meu'é'meutrön<br />
suwara; meu'ana'<br />
int ra p antara<br />
intramuskuler a lam asoe tamong ubat deungon cara jaröm<br />
sunté'<br />
intravena a lam urat (tamong ubat)<br />
intrik n kumpöilan rasiya; meusapeue-sapeue<br />
cara rasiya<br />
intrinsik a pati kandöngan meuih lam ringgét atawa<br />
rupiya; mutabat (meureutabat) sidroe-droe<br />
ureueng<br />
introduksi n 1. peuturi; puturi; puturé; puphön gra'; 2.<br />
mukadimah<br />
introspeksi n Ihöh droe-keudroe; sipat bajèe ba' tuböh<br />
droe<br />
introvert a (sipheuet) peuturöt (kheun) até droe<br />
keudroe; neumaguen lam até droe sidroe;<br />
som (keubah) keu droe rasa ngon pikéran,<br />
hana peugah ba' gob la'én<br />
intrusi n jirh'ab ie la'öt lam ie tabeue<br />
intuisi n gra'(lam) até; jis'ah Ié kaleubu; ramai éhwai<br />
pulité' kon deungon éleumèe<br />
338
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
insinyur n anjinèt; omsinyo<br />
invalid a 1. cacat tuböh kulusa sakét atawa luka;<br />
ceudra; 2. cak bangkröt<br />
invasi n landang; meulandang; ki rayéh teumpat<br />
atawa nanggroe<br />
invensi n rika saboh-saboh hai nyang hantomna<br />
(gohlomtom na)<br />
inventaris n 1. dapeuta bandum barang milé' kantö,<br />
sikula, kapai dsb nyang geungui; 2.<br />
dabeuta jeunèh, bie', brat dsb niba'<br />
teureuna'<br />
inventarisasi n 1. dapeuta bandum barang milé'; 2. himpönan<br />
niba' dara<br />
inventif a ceudaih ba' rika meurika nyang hantom<br />
na<br />
inventor n ureueng nyang rika; ahli meurika<br />
invertrebrata n meunatang hana meutuleueng rueng<br />
investasi n 1. peutrön (peudue') pangkai lam öseuha<br />
nyang meulaba; 2. jeumeulah pangkai<br />
(bulueng) nyang geutanom<br />
investigasi n seulidé'; sasat<br />
investor n ureueng tanom (peutrön) pangkai<br />
invitasi n 1. uroh; 2. tandéng mita juwara<br />
invois n dabeuta barang kiréman leungkap<br />
deungon keutrangan, nama, jeumeulah<br />
ngon hareuga nyang wajéb geubayeue Ié<br />
nyang peusan (bloe)<br />
iodin n sijeunèh ubat poh kumeun<br />
ipar n Aa/ra/r —teumuda; tumuda; adik—parui;<br />
ber — an sibangparui<br />
ip°n n meunan g moteula' lam meu'èn yudo<br />
ipdt v mengipritcak plueng gadoh aruwah;gac'ie;<br />
kac'ie; kacèe, plueng putéh tapa'<br />
ipuh v ba'kayèe meugeutah racön; ba' ipoh<br />
ipuk v mengipukl. seumè; (tabu) bijèh dsb; 2.<br />
ki peureuda até<br />
339
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ipung n sijeunèh uleue ijö<br />
ira n 1. pansa (pangsa) boh drien dsb; 2. urèt<br />
kayèe; 3. urat raya lam asoe<br />
ira-ira n eungköt lumba-lumba nyang meukeununèng<br />
kulét<br />
iradiasi n deumah ngon cahya<br />
iram a balom<br />
irama n 1. uköran watèe atawa masa; 2. ragam;<br />
sanja'; santö'; lageuem (meu'alön-alön,<br />
panyang paneu'; meu'é'meutrön);<br />
berirama (meu) keunong; meupakho';<br />
1. iras adv<br />
meu'ana'; meusantö'<br />
seiras sinyaw'ong<br />
2. iras adv seiras, iras-iras sirupa; simacam; mengiras<br />
(-• iras) meuhi; hi<br />
irasional a 1. seumiké kon ngon akai sihat; 2. cak<br />
han jilöb (jitrimong) lam (Ié) akai<br />
iri a ceumuru; ku'èh<br />
irigasi n cara atö atawa peu'ilé ie lam biang rèt<br />
alue atawa taloe ie (lueng ie)<br />
irigator n alat peugléh (sraih) luka<br />
irik v mengirik Iho; gilho; ceumeulho<br />
idng a indréng; iréng; cindréng; beriring ja<br />
meu'iréng-iréng; ara'; beriring-iringan<br />
meuriti; iringan lamböng; binèh; si;<br />
1- iris n<br />
pengiring apét; peungapét; se/r/bgsayéng<br />
aneu' mata itam<br />
2- iris n kra'; krè'; mengiris iréh; hiréh; cicah; kr'èt<br />
irii n himat; hana rampueh<br />
ironi n 1. la'én nyang taharap la'én nyang teuka;<br />
kada teukeudi; 2. kieh, ma'na meula'én<br />
ngon hakikat<br />
irung n c<br />
mangköng jéb ara'<br />
irus n aweue'; camca raya<br />
isak n su ureueng moe meusö;-meusö'<br />
lsa<br />
P v mengisap isap; hisab; jieb; jijieb; jujuet;<br />
340
INDONESIA A C E H<br />
p'ueb; p'ieb; sr'ieb; — benak poh tuböh;<br />
— darah k/'riba' isapanjempolhaba<br />
beuna; buha'; bureue; burat<br />
hana<br />
iseng a 1. dang hana buet; dang leu'eueng; 2.<br />
peulalèe watèe; 3. bleuté'; caba'; 4.<br />
keugura-gura<br />
' s<br />
' n asoe; — rumah (penghuni) asoe rumoh;<br />
— (penduduk) negeri/kotaasoe naggroe;<br />
berisi meu'asoe; peunoh; tidak berisi<br />
lapang; soh; hana asoe; tidak berisi<br />
lapang; soh; hana asoe; seluruhnyaberisi<br />
seudot; sarat; meng — pasoe; mengisi<br />
penuh peunoh; sa'; meng — peluru<br />
(meriam) ganè; lanta'; meng — waktu<br />
peulalèe watèe<br />
isis n dirui; sarèe<br />
isit n gusi<br />
isobar n garéh ba' peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />
nyang meuhawa saban ba' watèe<br />
nyangka meuhad<br />
isobat n garéh ba' peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />
nyang meula'öt saban Ihö'<br />
isobron n garéh ba' peuta nyang peutawötteumpatteumpat<br />
nyang meusigo deungo su<br />
geulanteue<br />
isofen n garéh nyang jipeutawöt teumpat-teumpat<br />
nyang meusigo jimeubungong jeunèh<br />
teunaman nyang sirupa<br />
isofet n garéh ba' peuta nyang jipeutawöt tité'-tité'<br />
nyang meucaya saban trang<br />
isoflor n gareh ba' peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />
meuteunaman nyang sirupa<br />
isologlos n garéh nyang peutawöt nanggroenanggroe<br />
nyang sa jimeututö saban basa<br />
isogon n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />
angèn nyang si arah<br />
341
342<br />
INDONESIA A C E H<br />
isogram n garéh ba'peuta nyang jipeutawötteumpatteumpat<br />
meu'akeulém cuwaca nyang sa<br />
isohalin n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />
atawa la'öt nyang sirasa masén<br />
isohel n garéh leungköng nyang jipeutawöt<br />
teumpat-teumpat nyang saban tréb<br />
keunong cahya matauroe ba' watèe<br />
nyangka meuhad<br />
isohiet n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />
nyang saban brat jrtöh ujeuen ba'<br />
watèe nyangka meuteuntèe<br />
isokemi a meukureueng atawa hanséb, darah ba'<br />
saboh-saboh teumpat<br />
isolasi n 1. peu'aséng; pumeungklèh; 2. meuklèh<br />
keulusa jeu'öh ba' rèt; 3. meutham atawa<br />
maté aröih listréb; 4. peukléh (pumeuklèh)<br />
eungköt shkawan<br />
isolasionisme n pumeungklèh droe; meulanténg<br />
isomer n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpattuempat<br />
nyang saban jeumeulah ujeuen<br />
jitöh ba' saboh watèe nyangka meuteuntèe<br />
(meuhad)<br />
isonomi n saban lam ha' ngon huköm<br />
isotah n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpattuempat<br />
nyang angèn saban bagaih jipöt<br />
isoterm n gajjéh ba'peuta cuwaca nyang jipeutawöt<br />
teumpat-teumpat nyang meusuhu ratarata<br />
sa ba'saboh watèe nyangka<br />
meuteuntèe<br />
israf a rampueh<br />
istal n weue guda; eumpung guda<br />
istana n astana; aseutana; dalam; atana<br />
istimewa a 1. khusöih; kusuih; 2. la'én niba' nyang<br />
la;én; samue'; 3. meuleubèh; habéh;<br />
leubèh<br />
istimna n jima' jaroe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
istinggar n beudé èseutenggeue (seutenggeue)<br />
istirahat v beristirahat piyöh; neupiyöh; piyöh hè';<br />
peupuléh hè'; éseutirahat; peureubah<br />
droe; mita reului; sukön; meudirui; tempat<br />
beristirahat tanggam<br />
istri (isteri) n binoe;dèejah;döjah;éseutiri;gahra; inong;<br />
peurumoh; purumoh; — gelap geunda';<br />
gundé; mukah; rubieh; beristri<br />
istilah n<br />
meupurumoh; mubinoe<br />
éseutilah; éstilah<br />
isu n haba angèn; radiyö pato'<br />
isyarat n icarat; basa lageuem<br />
italik • n haraih reubah; haraih itali<br />
itik n ité'; — Har deundang<br />
t u<br />
'<br />
P 1. jéh; déh; nyan; 2. nyan pih; cuma itu<br />
saja cit nyan khong; dia itu cit jihnyan;<br />
sinyan; ketika itu yöhnyan; apa itu<br />
peununyan; begitulah nyanban; barö<br />
nyan; nyanb''; 'ètnyan; 'oh nyan; kemana<br />
itu honyan<br />
iuran n 1. yöran; adat 2. ripèe<br />
izin n idin; luröng; mengizinkan rila<br />
343
344<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
J, j n harih keu siplöh<br />
;aaf n kacang klisa (keulisa)<br />
1. jabal n bukét; gunong; jabai; menjabal<br />
meugunong; meujuh'om<br />
2. jabal v menjabal rampah; rampaih; reuböt<br />
jabang n bawö'; taloe tudöng<br />
jabang n — bayl aneu' miet mirah<br />
jabar v menjabarkan 1. ubah; 2. peugah<br />
(peujeulaih) meutèhrèh<br />
jabariah n éleumèe sulö'<br />
jabat v menjabal 1. mat; 2. mat buet; jabatan<br />
buet; (keureuja) ba' peumeurèntah;<br />
pangkat; penjabat mat buet gob simataran;<br />
sejbat rakan sapat buet; yabaf tangan,<br />
berjbat tangan mumat jaroe<br />
jabir a berjabir-jabir sumpruet; meukeuliphè'<br />
jabung n geugala (dama jampu gambé)<br />
jadam n 1. kacu, sijeunèh ubat sakét pruet; 2. ubat<br />
peu'itam atawa seupöh pira'<br />
jidayat n garéh linteueng seulatan bumoe baröh<br />
angèn)<br />
jadi p 1. jadèh; jeued; 2. bit (--bit); 3. Iheueh;<br />
4. na; lahé; 5. kalheueh; kakeumah ngui;<br />
6. kajeued meunan; 7. meujeued; jadinya<br />
akébat; ba' keuneulheuh; kejadian hai;<br />
peukara; meujeued; menjadi jeued;<br />
menjadikan peujeued; peusabab; jadijadian<br />
euntu meujadi; menjadi-jadi<br />
meujadi-jadi<br />
jaduk n jawara<br />
jadwal n judue; jadöi<br />
jaga v 1. jaga; hana éh; 2. kawai; keumiet; klala;<br />
berjaga meujaga; menjagai keumiet;<br />
menjagakan peugoe; menjaga keumiet;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jagabaya<br />
gubeue; satoh; penjaga tukang kawai;<br />
berjaga-jaga meujaga; rumah—(d'itempat<br />
yang ditinggikan) pupalèh; kupalèh<br />
n kupala kawai gampöng (di jawa)<br />
jagabela n kawai raja<br />
1. jagal n ureueng meukat ubeuetj/aga/andabeueh<br />
meuneukat<br />
2. jagal n 1. tukang seumeusie; 2. tukang meukat<br />
sie<br />
1. jagang n tumpang; tihang tumpang (teunumpang)<br />
2. jagang n lueng Ihö' lingka kuta<br />
jagat n 'alam; bumoe; dönya<br />
i a<br />
9°<br />
n<br />
mano' agam; panika; jawara; juhan;<br />
kampiyun; ureueng nyang geucalun<br />
jaguar n sibansa mie uteuen nyagn bueh<br />
jagung n jagöng; — f/f/peunajöh niba' jagöng teutob<br />
1. jagur a reupö'<br />
2. jagur (sijagur, penjagur) n nan meuriyam jameun di Jakata<br />
jah n meuliya<br />
i ana<br />
n sijeunèh ba'kayèe rimba a<br />
jeued keu ubat,<br />
i<br />
cat, sama' kulét atawa daweuet)<br />
anan<br />
n sijeunèh eungköt la'öt nyang mubisasirép<br />
jahar adv deungon kreueh su; jeuhai<br />
jaharu n ureueng jayéh; peunjahat<br />
) a n a t a<br />
apeurét; brö'; jahat; jeuheut; jheut;<br />
peunjuré'; berjahat pubuet décha;<br />
menjahatipubuel jahat; penjahatböibana;<br />
göibana<br />
jahe n danjabila; haliya<br />
jahil a jahé<br />
i ahlt<br />
v cob;kancöt; —ye/uy't/rcobajeulujö(julujö);<br />
— IM ubi cara cob guni (cob lilét); — mati<br />
cob maté; — mesin cob kilang; — tangan<br />
cob jaroe; menjahit ceumeucob;<br />
keumancöt; menjahit dengan benang<br />
345
INDONESIA A C E H<br />
sangköt; ya/i/f pracai; ceuneucob; penjahit<br />
tukang ceumeucob; mesin jahit meusén<br />
ceumeucob; kilang<br />
jahul a jheut; jahé<br />
jail a cak deungki; ku'èh<br />
jaja v berjaja (menjaja) meukat meujaja<br />
jajah v menjajah(i) 1. rawoh; rateuep; 2. ta'lö';<br />
jajahan nanggroe teuna'lö'; jajahan<br />
jajak v menjajaki dugai; juga;; julö'<br />
jajal v menjajal rambang; tob rabong; ujoe<br />
jajan n — pasar peunajöh (dabeueh) peukan;<br />
berjalanbioe peunajöh ba' keudèe; jajanan<br />
peunajöh<br />
1. jajar n banja; baréh; berjajar mubanja; meuriti<br />
2. jajar (jajaran) n aweuet; menjajar meu'ue<br />
jaka (jejaka) n (aneu') agam; nya' gam<br />
jakal n asèe uteuen bulèe meukeununèng<br />
jakas n ba'seukèe<br />
jaket n 1. bajèe seu'uem (su'uem); 2. meunalöt<br />
kitab<br />
jakun n (ha) leuköm<br />
jala n jeue;dawo;ali;ruleuet; nyaréng; kantongkantong<br />
pada bagian bawah jala kandét<br />
jeue; — persegi empat di sungai nyhab;<br />
nyab<br />
jalabria n nan peunajöh (teupöng leukat ngon saka)<br />
jalad n hawa seujue' (sijue') pubeuku ie<br />
jalak n 1. tiyöng ubeuet (bulèe itam, gaki ngon<br />
paröh meukeununèng); 2. ki ureueng<br />
beuhe (bhe); — jantan 1. nan kréh; 2. nan<br />
mano' tajoe<br />
jalan n rèt; rot; rè'; ru; — sini rèt noe; — sana<br />
rèt nan; — situ rèt déh; jalan; ékhtiyeue;<br />
luweueng; akai proe; ré; ri; berjalan ja';<br />
meugra'; beudoh; bungkha; meulangkah;<br />
berjalan-jalan ja'-ja'; tamaca; berjalan<br />
346
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tanpa berhenti]a' laju; menjalani\a\u; lalö;<br />
(h)aröng; menjalankan pubuet; peuja'<br />
buet; peulayeue; peutimang; jalanan cak<br />
rèt ueh; juröng; pejalan ureueng meuja';<br />
ureueng ja'ngon gaki; perjalanan sapa;<br />
sapra; sapara; meuja'; meurateueb;<br />
sejalan santeut; saho ja'; sapeue kheun;<br />
— air krueng; alue; lueng; — angin tula'<br />
angén; — belakang rèt liköt; — buntu rèt<br />
doe; /r/gabue'; — daratrèt darat; — gelap<br />
sisat; —keluarrèt doe; /c/gabue'; — darat<br />
rèt darat; — gelap sisat; — keluar rèt<br />
teubiet; — laut rèt la'öt; — masuk rèt<br />
tamong; babah rèt; — memintas koh rèt;<br />
—sampingrèX binèh; rètrabong; —umum<br />
rèt ueh; penunjuk jalan ureueng ba rèt;<br />
loh (spion); kawan dalam perjalanan<br />
seureumpèe<br />
jalang a 1.kleuet;2.jalang;perempuan—biduen;<br />
inong meu'èn<br />
jalangkote n nan peunajöh<br />
jalangkung n meuneu'èn cara höi roh ureueng maté<br />
jalar, berjalaran (berjalar-jalar)<br />
v 'eui; lata; lawa; laneui; lilét; é'; menjalar<br />
1. 'eui; nyulö; teupue; 2. é'; 3. jangkét; 4.<br />
meugah; meuthèe; tanaman — urèt; urot;<br />
pohon/tiang tempat menjalarkan tanaman<br />
tawö<br />
1. jali a trang; nyata; fer — meuteumèe éleuham<br />
(sru)<br />
2. jali n nala; nangla<br />
jalibut n beureugaih barang; jaliböt; sambö'<br />
jalin v berjalin 1. karang; reue; rheue'; rungké;<br />
2. meutawöt; 3. manyum; manyeum;<br />
berjalin-jalin 1. meureue'-reue'; 2.<br />
meusangköt pawöt<br />
347
INDONESIA A C E H<br />
jalu n susöh; tajoe<br />
1, jalur n 1. kuréng; 2. birè; galue; 3. aweuet; riti;<br />
4. rèn; 5. ruweueng; berjalur-jaiur<br />
meurusö'; jalur-jalur tirai rusö'<br />
2. jalur n jalö (sijeunèh klibeuet)<br />
jam n 1. jeum jaroe; jeum bintéh; 2. watèe, bagi<br />
duwaplöh peuet si'uroe simalam; 3. poh;<br />
4. keutika; kutika; — terima tamu watèe<br />
trimong jamèe; — karet ki janji atawa<br />
atöran hana ateueh watèe; reuloh janji;<br />
rantai jam taloe jeum<br />
jamadat n beunda maté (batèe; kayèe)<br />
jamah v mep/amab Lseuntöh; cukèh; raba;geue;<br />
risi; 2. ki meuseubadan; jima'; mupab<br />
1. jamak a ladém; kayém<br />
2. jamak n leubèh niba' saboh<br />
3. jamak a patöt<br />
4. jamak n seumayang jama'<br />
jamal n jamai<br />
jaman n jameun<br />
jamang (jejamang) n patam dhoe<br />
1. jambak n gumba'<br />
2. jambak v menjambak (ö') reuet<br />
3. jambak n jambèe ie<br />
jambal n sibansa eungköt bacé<br />
jamban n bagan; tandaih<br />
jambang (jambangan) n 1. pasu bungong; 2. beulangong<br />
1. jambar n jambö<br />
2. jambar n idang; hidang<br />
jambian n eungköt bacé<br />
jamblang n boh jambèe kléng<br />
jambon a seumaran<br />
jambore n mucawarah pandu<br />
jambret v menjambret reunteuet; rintha'<br />
1. jambu n jambèe; — a/r jambèe iemaw'o; — baru<br />
glima batèe; — biji glima breueh; —<br />
348
INDONESIA A C E H<br />
monyetglima uteuen; —harum kambue';<br />
— kecil berwarna merah jambèe jamba'<br />
2. jambu (jambu-jambu) n gumba'; janggöt ba' tumba'<br />
jambul n 1.andam;gumba';jamprut;2.jeureumeui;<br />
jeureumeuh; 3. rumbeuet; rumboe; rumoe<br />
jambulan n waréh; bisan<br />
jambur n jambö<br />
jamhur n ureueng ahli; malém<br />
jamiah n 1. sikula tinggi 2. jeumeuh'ah<br />
jamin v menjamin angkèe; jamin; tanggöng,<br />
menjamin (membela) darituntutansadeu'<br />
reuba; jaminan boro'; laman; tanda<br />
jamin n nan ba' kayèe di Meusé<br />
jampal n jampai 1 1/2 reuyeue (rieue) = 50 sèn<br />
pèng jameun dilèe<br />
jampi n du'a meurajah; tangkai; teunangkai<br />
1. jampuk n jampö'<br />
2. jampuk v menjampuk ceupu'<br />
1. jamu n jamèe; berjamu 1. dangna jamèe; 2.<br />
kunjöng; kunyöng; menjamu dengan<br />
sepuas-puasnya tala' abéh<br />
2. jamu (jejamu) n peundang<br />
jamung n suwa<br />
jamur n kulat; libè<br />
janabijana n tanoh ie<br />
janda n inong balèe<br />
jangak a jahé, menjangak mukah<br />
jangan p be'; hanjeued; --- akan bè;an; —<br />
hendaknya ada' jeued bubè'; — sampai<br />
bè' sampoe; — tiada hanjeued han;<br />
jangan-jangan (s)alèh pih; jangankan<br />
bè'an; menjangankan teugah; jangan<br />
(tidak, jika tidak ada) bè'<br />
jangar n mumang ulèe<br />
jangat n kulèt uroe<br />
jangal a janggai; jagon; sumbang<br />
349
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
janggi n 1. ureueng Habieusi; dangki; 2. /c/ajayéb<br />
1. janggut n 1. janggöt; 2. keueng<br />
2. janggut n nan teunaman nyang mubulèe misé<br />
janggöt<br />
1. jangka n jangka; (perkakas tukang mas) bika<br />
2. jangka n tako' watèe<br />
3. jangka n niet; meukeusud<br />
jangkah v menjangkah timpheueng; simpheueng<br />
1. jangkang n klangkang; seulangkang; menjangkang<br />
(teu) pheueng; terjangkang mupheueng<br />
2. jangkang n sijeunèh ba' kayèe paya<br />
3. jangkang a /cas mampuih<br />
1. jangkar n sa'öh; mengangkat --- bungkha;<br />
membuang — laböh; tie' sa'öh; meusa'öh<br />
2. jangkar n sibansa ukheue ba' bangka<br />
3. jangkar v menjangkar seubut nama yöhwatèe<br />
manya'<br />
4. jangkar n raga; katéng<br />
jangkat n panté(lam krueng)teumpat jeumeurang<br />
(teumpat keubeue manoe)<br />
jangkau v menjangkau ceugöt; reu'èh<br />
jangkep a geunab; leungkap<br />
jangki(h) n katéng; menjangkih amie'; keumie'<br />
jangkih-mangkih a cangkéng-mangkeueng<br />
jangkir n gukèe cicém ba' tumèt<br />
jangkit v berjangkit 1. jangkét; 2. meu 'eui; teupue<br />
jangkrik n daruet kléng (+ peunyaram)<br />
1. jangkung a canggang<br />
2. jangkung a jangkungan meu'èn geunteut;<br />
meugeunteut<br />
yang/a a kleuet; hana seu'iet<br />
yan/'/c n sibansa beukuem<br />
janin n beunèh aneu' (mantong) lam pruet ma<br />
janjang n reunyeun<br />
janji n janji; pakat; janji sumpah) kaleuem; per<br />
—an sulöh; mengadakan perjanjian tueng<br />
350
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
janji<br />
jantan a 1. agam; 2. ki ceubeuh; beuhe; bhe;<br />
berjantan kas meu'o'; pejantan (leumo)<br />
agam keu bijèh<br />
1. jantang a menjantang (berjantang) trang; nyata<br />
2. jantang v terjantang seulala; seumilu; silo<br />
3. jantang a kaki — gaki ceuko' (guda)<br />
jantung n jantöng<br />
jantur n éleumèe sihé<br />
januari n buleuen sa (Ihèe plöhsa uroe); keunong<br />
duwaplöh Ihèe<br />
janibi n (kutöb) seulatan; baröh angèn<br />
janur a ön 'ue pucö' (putéh)<br />
yap li 1, jab; krab; 2. kaputöih pakat<br />
Japu (k) n nan sijeunèh eungköt<br />
jara n 1. bho; bo; 2. alat peugléh gapeueh<br />
jarah n rampasan prang; menjarah rampaih;<br />
rampah<br />
1. jarak n jara'; lingka<br />
2. jarak n ba' nawaih (lawaih)<br />
jaram (penjaram) n 1.jaram;peunjaram;seunijue'; 2. kumeun<br />
(beunèh) peunyakét<br />
jaran n guda; — goyang du'a peungaséh<br />
jaranan n (ba') kayèe peucheue ba' panili<br />
jarang a jareueng; rangaih; rangeueh; reunggang;<br />
reuhie'; rihie'; jarang-jarang hana ladém;<br />
menjarangkan Iheueng<br />
jarang laut n nan eungköt la'öt<br />
1. jaras n (si) beureukaih; geucai<br />
2. jaras n sibansa raga matapunoe<br />
jarem a reukam<br />
yarem (rumput —) n nan sijeunèh naleueng<br />
jangon n narit nyang khusöih geungui ba' sabohsaboh<br />
bideueng droe<br />
jari n (aneu') jaroe'---ampa/cö'ma;ceumeutie;<br />
cambö'; — ayam nan teunaman; — buaya<br />
351
INDONESIA A C E H<br />
nan teunaman; --- hantu (mati) jaroe<br />
teungoh; — jemari meujaroe-jaroe; —<br />
kelingking (renik) jaroe glité'; — syahdat<br />
(telunjuk) jaroe teulunyo' (teununyo'); --<br />
- jempol inong (nang) jaroe; jari-jari 1.<br />
teurali; 2. aneu' gari; 3. sikhan garéh<br />
teungoh; garéh ba 1<br />
pusat tö' ba' lingka;<br />
daging antara ibu jari dengan<br />
phét<br />
telunjuk<br />
jariah n lamiet (teumon) inong<br />
1. jaring n 1. jeue; jaréng; aréng; gisabaluem (kisa);<br />
2. /r/taron; — angkat sanggo'; tanggo';<br />
menjaring meujeue; meunyaréng;<br />
2. jaring n<br />
terjaring keunong jaréng; keunong drob<br />
— bahu dada yubbahö<br />
jaarjau n teunumpang aleue<br />
jaro n trieng (teuplah) keupageue<br />
jarum n jaröm; haluwan; — b//cupeuniti; peuneuti;<br />
jaröm seumat; —jahitjaröm ceumeucob;<br />
— kasur (tilam) jaröm ceumeucob; —<br />
kasur (tilam) jaröm ceumeucob; — kasur<br />
(tilam) jaröm catö; — halus jaröm lumat;<br />
mata — punggöng jaröm; ujung — mata<br />
jaröm<br />
jas n bajèe köt (göh); bajèe jaih<br />
jasa n buet gèt (meuguna) amai; satoh gob<br />
jeunasa<br />
jasad n jasad; jisém; jirém<br />
jatah n bheue'; bulueng; tadah<br />
jatayu n jeuntayu (jéntayu); cicém geureuda<br />
1- jati a sejati jatoe; — diri 1. jatoe droe; 2.<br />
seumangat<br />
2. jati n ba'kayèe jatoe<br />
/'ar/7an n tanda' Jawa<br />
jatmika a meu'adab; supan<br />
352
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jatuh v 1. ceubö; reubah; rhöt; sröt; 2. jitrön; 3.<br />
rhöt u sampoe; sampèe; beusöt; 4. röh<br />
keunong ba' . . . ; 5. piyöh; 6. bangkröt;<br />
7. ta'lö'; 8. talö; 9. teupurö; 10. jeued keu;<br />
— bangun reubah reuböh; — cinta ragu;<br />
rigu; mem — kan 1. Ihom; 2. peutrön; 3.<br />
peutalö; 4. peukeunong; menjatuhkan<br />
(membanting) seumpom; — kedepan<br />
sungkob; meusungkob; hampir-hampir -<br />
kedepan (terhoyong-hoyong)<br />
mupinteut-pinteut; --- terkulai rudui;<br />
berjatuhan mupru'; pra'-pru' mengangkat<br />
kemudian menjatuhkan reunyo'; pru';<br />
kejatuhan teukeunong; jatuh bulan<br />
meuteumè laba; meulaba; mubagiya<br />
jauh a 1. jeu'öh; ji;öh; jawöh; jara'; 2. leubèh that;<br />
3. gohtö' ba' . . . ; 4. kureueng that; 5.<br />
tuha; 6. jareueng; 7. jeu'öh; — se/ca//<br />
jinab; lanam; leubu; ber — an lanténg;<br />
pincé; sejauh ampu; menjauhkan tula';<br />
jauh malam jula malam<br />
jauhar n 1. intan; 2. mani beunèh manusiya<br />
jauhari n ceureudé'; pandé; juhari<br />
jawab n balaih; jaweueb; kalèh; seu'öt; talèh; sawö;<br />
jawaban jeunaweueb; memberi jawaban<br />
jeumaweueb<br />
jawawut n (teunaman) glém; dukhon; mo'<br />
jawer n lambéng<br />
jawi n leumo<br />
jawi (jawi-jawi; jejawi) n ba' beuringèn (bringèn)<br />
jawil v menjawil cukèh; geuti; keuti<br />
jaya a sabé meunang; meugah; hibat<br />
jayeng v meunang niba' . . .<br />
yebab a (muka) bunta<br />
jebah, berjebah a meuseu'è<br />
jebai a berjebai meusiseue; meuseue'-abeue';<br />
353
354<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meuleue'-kapeue'<br />
jebak (jebakan) n biniet; peutah; taron; tarèn<br />
jebang n prisè panyang niba' kulét keubeue<br />
jebat n jeubeued<br />
jeblok a leucah; licah; fer/'eb/o/rteublöh lam leuhob;<br />
teurh'ueb<br />
jeblok v 1. rhöt; sröt; 2. ki (yum) jitrön; teupurö<br />
jeblos v menjeblos 1. sinthob; 2. ki peulöb lam<br />
glab; ter — 1. meusurue'; teupeureulöh;<br />
2. ki keunong bala (tipèe)<br />
jebluk v menjebluk beureutöih; breutöih<br />
jebol v reuban; teureuban<br />
jebrol v 1. purö; mupurö; 2. lahè (na) aneu'<br />
jebuh n nan eungköt la'öt<br />
jebung n anjöng prahö<br />
jebur n su beunda rhöt lam ie; meuceupum;<br />
meuceuplum<br />
jeda n jeuda; piyöh sikeujab<br />
jeding n bab ie<br />
jeding a (bibi) leunté'; cateueng<br />
jegal v menjegal 1. cöt gaki; 2. /c/ampeueng<br />
jegang a 1. ceukang; 2. krang; 3. kliet<br />
jegang (jegang, jagang) v due'; siblah gaki tumpang ba' teu'ót<br />
jegil v mep/egy'/bleuet (blie) mata; reryèg/Vteusuet<br />
(timue) mata<br />
jegung n ruweueng keubah taloe layeue ba' kapai/<br />
prahö<br />
jegung n jeumpueng (jeundrang) lapé' éh hiweuen<br />
(leumo dsb)<br />
jejak n 1. bakat; basa; euncit; ncit; tapa'; 2.<br />
meugilho; 3. ki akheula' teuladan<br />
(seuladan); 4. beukaih;euntèe; laweuet;<br />
menjejaki gilho; seulidé'; menjejakkan<br />
gidong; meulangkah<br />
jejaka n aneu' agam nyangka balèh; beutoh<br />
jejal v jijai; Ihi; sumpai; sa'; berjejal (— jejal)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meusa'kubö; meusumpai; menjejali<br />
sumpai; menjejalkan sa'; thueb; sumpai<br />
jejap a luwat; lan<br />
jejas a meucurèh; meucuré'<br />
jejengkok n guguda<br />
jejer v berjejer meuriti; mubanja; mubaréh;<br />
meuranjo-ranjo<br />
jejuri n ruweueng (dong) jarömudi<br />
jel n béncara; glap; jén<br />
jela v berjela (— jela) meuthi'-thi'; meuth'èt-th'èt;<br />
meudh'èt-dh'èt<br />
jelabah v terjelabah reuban; ruböh; runtöh<br />
jeladan v nan cicém<br />
jeladren n kamè<br />
jeladri n la'öt<br />
jelaga n b(eu) laga; geulaga; keumureueng; glaga<br />
jelagra n tukang pheuet batèe<br />
jelah a jeureunèh; peungeueh; trang<br />
jelai (anjelai) n (boh/ba') glém; dukhon; mo'<br />
jelai n seulé<br />
1. jelajah v menjelajah cawo; jlajah; jeulajah; kinca;<br />
rawoh<br />
2. jelajah v men/'e/a/abkanpeujeulaih meutèhrèh; urè<br />
jelak a beungeu; gla'; pueh; troe<br />
jelalat a jelalatan keumalonsèso(lèh-loh); sejelalat<br />
siklèb<br />
jelamprang n ija panyang<br />
jelanak v menjelanak löb; lui; lub; nueb<br />
1. jelang v menjelang!. kunjöng; kunyöng;ceungeu';<br />
2. takat; 3. prèh; 4. rab; 5. jeungeu'; kalon;<br />
pandang<br />
2. jelang a cayé<br />
jelangak v menjelangak sanga'; seunga'; tangah<br />
jelangkung n patong meuhöi aruwah<br />
jelanta n jeulanta<br />
jelapak a berjelapakan 1 teutie'-tie;'; meusiseue; 2.<br />
355
356<br />
INDONESIA A C E H<br />
reubah teulinteung; meujeurangkéng;<br />
teugageueng<br />
jelapang n kröng padé; brandang<br />
jelar v menjelar 1. 'eui; laneui; 2. reubah meubuju<br />
jelas v 1. jeulaih; jlaih; deuh; leumah; trang; 2.<br />
glaih; mem — kan kheun; rakam; uruih;<br />
pen—anbayeuen ; ta'wi; jelas dan mudah<br />
(di dengar, dipahami, dilihat) saréh; céh;<br />
meucéh; tidak jelas mupadèe; rameung;<br />
ameung<br />
jelata adv ureueng biyasa; ra'yat jeulata<br />
jelatang n 1. jeulatang; jlatang; 2. /r/tukang kachoe<br />
jelau v menjelau ceungeu'; cingeu'; jeungeu'<br />
jelawat n nan eungköt ie tabeue (krueng); sibansa<br />
eungköt keureulieng<br />
jelejeh v berjelejahan (ie babah) meulèh-lèh;<br />
meuroh-roh<br />
jelek a 1. brö'; ré; 2. jheut; 3. ki ceuma; cama<br />
jelempah v menjelempah teutie'-tie'; teuhanta<br />
jelengar v menjelengar iem teutahe-tahe<br />
jelentik v menjelentik 1. teugó; 2. /c/'sindé; pansie;<br />
simbéng<br />
jelepak v menjelepak (wareuna ö') meukeupra'<br />
jelepok v menjelepok teugageueng<br />
jeli a 1. dhiet; meucaya (mata); 2. lisé'; tajam<br />
(ba' keumalon)<br />
jelih v menjelihkan lien<br />
jelimet a mejelimet trö' nyang bubé thèh (draih)<br />
jelimpat v menjelimpat sibè; siba<br />
/e//ng v menjeling keureuléng (kreuléng)<br />
/e//r v menjelirkan lien (lidah)<br />
/e//'r v menjelitkan sisép; sudép; susöp<br />
jelita a 1. ceudaih; candén; énsön (sön) pawira;<br />
prawira; peurumoe; sambinoe; tari; 2. k;<br />
indah; ch'a'; jeureulah<br />
jelma v menjelma 1. leumah(lahé)lom; 2.
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meuwujud; 3. leumah; deuh; deuih<br />
jelu a bingèt; binyèt<br />
jeluak n meuleu'o' (leu'o')<br />
jeluang n keureutah (ija) niba' kulét kayèe<br />
1. jelujur v menjelujur jeulujö<br />
2. jelujur n neurö' (niba' trieng) pageue atawa weue<br />
jeluk a Ihö'; lueb<br />
jelum v berjelum manoe (hana rhah ulèe)<br />
jelungkap v menjelungkap 1. leukang; Iheuh; 2. leunuet<br />
jelunut v menjelunut (meu) leukhab<br />
jalur-jeki v meulien-lien lidah<br />
jelus a ceumuru; ku'èh<br />
jelut v menjelut 1. reukam pruet; 2. ki bingèt;<br />
br'eun<br />
jelutung n ba' jeulutöng; jlutöng<br />
jem n seulé<br />
jemah adv 1. teuma; 2. torn<br />
jemala n jeumala; tangkura'<br />
jemang a sejemang si'at; sikeujab; sigos'ab<br />
jemah n jaroe-jeumaroe<br />
jemaring n jaréng-jeumaréng<br />
jemawa a 1. ugoh; 2. (teu) ajam (-ajam)<br />
jemba ((jembaan) n seunipat (lapan haih)<br />
jemba v menjemba capoe; ceugöt<br />
jembak v menjembakmeuhuré; meugeureubh'ang<br />
jembalang n jén tanoh<br />
jembatan n 1. titi; tutue; 2. fcr seunamat: seuneumong<br />
jembel a dana; damai; la'èh<br />
jember a kuto ngon juem<br />
jembiah n jamiya.fjambia.jumbiya.jumiya^krambé'ipundö'<br />
jembrana nan peunyakét (ta'eun) leumo<br />
jemeki n rumoe meuwareuna meuih ba' ija sawa'<br />
jemerlang a jeureungèh; jeureunèh<br />
jempalik v gröb<br />
jempalitan v ber/empa/Zfanpula-pingkui; meugulé-gulé;<br />
kéng-keung; teueng bayeueng<br />
357
INDONESIA A C E H<br />
jempana n campeuna; cémpana; ceumpana<br />
jemparing n busu; gando; panah<br />
jempol n 1. inong jaroe; 2. ki hibat that; neumböi<br />
sa; jempolan hibat; gèt that; ki kampiyön<br />
jempul n sibansa eungköt siyakap<br />
1. jemput v beryempuftueng; samböt; uroh;ampeueng<br />
2. jemput V menjemput 1. jeumpét; 2. ki kutéb; pèt;<br />
pot<br />
/e/nu a beungeu; gla'; lan; leugeu; pueh<br />
jemuas a meulumo; meulabö; meuluténg<br />
jemuju n jumuju; jeumuju<br />
jemur v berjemur adèe; dadeueng; jemur<br />
(menganginkan) lireue; lareue; ber —<br />
dalam panas matahari tala; treuen<br />
jenaha (r) n sibansa eungköt bubara<br />
1. jenak n sejenak fs/j'at; (si) keujab; sigos'ab<br />
2. ;ena/c v menjenaki eu; kalon<br />
3. jenak a nyidra; nyindra<br />
jenaka a jeunaka; janaka; sublè<br />
1. jenang n tamèh sangga pintö atawa tingkab<br />
2. jenang n (jejenang) 1. mandö; 2. apét; tandi<br />
3. jenang n 1. ureueng peutimang jamèe (khanuri); 2.<br />
ureueng peudue' glanggang saböng<br />
mano'<br />
jenang adv sejenang si'at; sikeujab<br />
jenang n 1. kanji likat; 2. dödöi<br />
jenangau n geusong<br />
jenaf n (ka) maté<br />
jenawi n sibansa peudeueng Jeupun<br />
jenayah n buet jheut; pubuet keujahatan<br />
jendal a jendal-jendul bicah-bicöh; teumimoh<br />
jendel v menjendel likat; ghuen; kliet; beuku<br />
358<br />
jendela n 1. tingkap; 2. tula;' angèn<br />
jendera a nyindra; nyidra<br />
jenderal n jeundran
INDONESIA A C E H<br />
jenderal n 1. 'am; 2. bandum; bansaboh<br />
jendol a meucindot (ceundot)<br />
jenela n tingkap<br />
jeneng a sideu; sijot; seujot<br />
jenewer n ara'; jén; supi<br />
jengah a malèe<br />
jangat n kulét uroe<br />
jengek v menjengek (— jengek) kli'; keumeukli';<br />
sura'; seumura'; seunura'<br />
jenggela n rimba; uteuen; garöt<br />
jenggar a jenggar-jenggur 1. rayathat; mubeureugöh;<br />
2. reupö'<br />
jengger n jeureumeui; jeureumeuih; jeureumeung;<br />
lambéng<br />
jenggot n janggöt<br />
jenguk v mep/'engu/c/canf/cepalajceungeu'-.cingeu';<br />
jeungeu'; saweue<br />
jendul a bicöh<br />
jenggut v menjenggut rintha'; rheuet; sreuet<br />
jengit v menjengit (-- jengit) mumèt-mèt<br />
jengkal n jeungkai<br />
jengkang v terjengkang (menjengkang) 1.<br />
teugageueng; 2. maté<br />
jengkang v jengkang-jengkot teucingkho'-cingkhè';<br />
eungkhè'; ingkhè<br />
jengkek v berjengkek-jengkek 1. chèn; chon;<br />
eunchon; inchon; likè'; likhè'; meuchènchèn;<br />
meudhot-dhot (dhèt-dhèt); 2.<br />
cingklot; eungkè'<br />
jengkel a br'eun; menjengkelkan seubai<br />
jengketit v menjengkelit pingkui<br />
1. jengkeng v berjengkeng (menjengkeng) eungkhè'<br />
ingkhè'; 2. tinggöng<br />
2. jengkeng v berkejengkengan jaja<br />
jengker a (tuböh) ceukang<br />
359
INDONESIA A C E H<br />
jengket v berjengket (menjengket) cingklot<br />
jengki n cak siluweue jèngki<br />
jengking v menjengking tunggéng<br />
jengkit v menjengkit leunté'<br />
jengkot a capie'; singkat<br />
jenguh v ceungeu'<br />
jenguk v menjenguk ~\. ceungeu'; cingeu'; jingeu'<br />
saweue; 2. kalon; tilé'<br />
jengul v menjengul meucungkèh; meucindot<br />
jenis a ceureubi (h)abéh<br />
jenjam a leupie<br />
jenjang n 1. reunyeun; 2. jeunjang; jinjang;<br />
berjenjang meutanggam (meutako'-);<br />
berjenjang-jenjang meutako'-tako'<br />
jentaka a neuh'aih; sénsara<br />
jentang n teuleueng; teuhampa<br />
jentera n cintra; cakra; gari; jantra; jeureukha<br />
1. jentik v menjentikl. cut'iet; 2. geutie; keuti; guti;<br />
3. ki teugö; dhöt<br />
2. jentik n glité'; gité"<br />
jentik-jentik n jeunté'; pleuen; preuen<br />
jentur n éleumèe sihé<br />
jenu n tuba eungköt<br />
jenuh a 1. gla'; leugeu; 2. doe; 3. troe; pueh<br />
jepang n ceupun; jeupun; jeupang<br />
jepit v menjepit cubeut; jeupét; picét; seupét; -<br />
-- an beucu; penjepit (alat cabut jenggot<br />
atau bulu hidung) angköb<br />
jeprat v menjeprat peureucé'<br />
j'epret v menjepret 1. gandoe; peutah; 2. ca/cputr'èt<br />
jepun n ceupun; jeupun; jeupang<br />
1. jeput a peunoh; suntö'<br />
2. jeput v menjemput jeumpét; sejeput sijeumpét<br />
jera a jra; hanlé; tèbat<br />
jerabai a ' berjerabai meupra'pra' (pr'a'-pr'a')<br />
jeradik n nan peunajöh niba' teupöng<br />
360
INDONESIA A C E H<br />
jeragih n keulaséh; seulaséh<br />
jerah a dang musém; dang jangkét; dang mura'<br />
jerahak a terjerahak meujeurangkhèng<br />
jerahap v menjerahap cruep; gom droe; terjerahap<br />
1. reubah teucruep; 2. runtöh rata<br />
;'era/f v berjerait mupalét-palét; meulilétlilét<br />
1. jeram n sarah<br />
2. jeram n jaram; peunyaram<br />
jeramah v berjeramah meuramah-ramah (ramaih);<br />
menjeramah klo'; meuklo'<br />
jerambah n jrambaih<br />
jerambai a berjerambai meuyeue'-yeue'<br />
jerambang n jén apui<br />
1. jerami . n jeundrang; jeumpung<br />
2. jerami n jrami; kawi<br />
jeran a jra; hanlé; tèbat<br />
jerang v menjerang 1. jrang; 2. taguen<br />
jerangau n jeurangèe; jeureungèe; jeureungie<br />
jerangkak v menjerangkak 'eui; lata<br />
jerangkang a berjerangkang 1. meucula-cula; 2.<br />
meujeurangkhèng<br />
jerangkong n rungkha manusiya atawa hiweuen<br />
jerapah n dareupah<br />
y'erap v menjerap meuleukab; meukab<br />
/eraf n 1. balöt; biniet; bubalöt; jrat; taron; tarèn;<br />
tibeueng; pa'; pilah; (y'erafpanc/ngj peutah;<br />
ter — meusareueng (sreueng); 2. k/tipèe<br />
atawa peucilaka gob; menjeratc'uet; ruet<br />
j'erau a mirah hilam<br />
jeraus a sigab; tangkeueh<br />
jerawat n muen<br />
y'erba v menjerba rungkhom; teureupa<br />
jerbak v menjerbak rhöt meulayang-layang<br />
jereket a meuleukap<br />
jeremba v menjeremba capoe; ceugöt<br />
jerembab v menjerembab 1. jhö; 2. /r/' peucilaka gob<br />
361
INDONESIA A C E H<br />
la'én; terjerembab jeubeueb; leujeubeueb<br />
jerembat a terjerembat 1. meusanto'; meugantoh; 2.<br />
teugeulincé<br />
jerembun a terjerembun meujuh'om<br />
jerempak v berjerempak mupakhö'<br />
1. jereng a cak sarö'<br />
2. jereng v menjereng leueng<br />
jerepet a 1. meukawét-mawét; 2. meuleukap<br />
jeri a (h) ayut; kuyu; rigu; teumaköt<br />
jeriau n beuleubaih<br />
jenih a hè'; leulah; payah<br />
jerïft n (aneu') jaroe<br />
y'/by/ n jeureuja'<br />
jeriken n drom minyeu'<br />
jering n saga gajah<br />
jerit n deungkéng; kli'; menjerit geumeucie'<br />
(kesakitan); geumeuréb (ketakutan)<br />
jerak n jeureuja'; teurali<br />
jerkah n dhöt; dhèt; g(eu)rantang<br />
jerkat n (pineueng) nyèn; jereukat<br />
jermal n jeureumai<br />
jerman n Jeureuman<br />
jermang n leula<br />
jernang n geutah jeureunang<br />
y'enb a hanèng; jeureunèh; jeureungèh; sapha<br />
jero n cak tukang meukat bu<br />
jeroan n asoe dalam (pruet; sueb; jantöng)<br />
jerohok v terjerohok meusurue'<br />
jerojol v menjerojol timue<br />
jerongkang, — korang a teueng-bayeueng; kéngkeueng<br />
jerongkok v menjerongkokdue' tinggöng, brue' teu'öt<br />
meurampéh keueng; due' meujeurukhö<br />
jerongkong v menjerongkong dong meuteukui, jaroe<br />
ba'teu'öt; terjerongkong reubah meusungkop<br />
jerubung n kajeueng töp peuneudieng (dabeueh)<br />
prahö<br />
362
INDONESIA A C E H<br />
jeriji n jeureuja'<br />
jeruju n jeuruju; jeureuju<br />
jeruk n giri; kuyuen; makén; — manis (ceper)<br />
calöng (calöm); — asam munteue; —<br />
kecil boh rhéng (sréng); — manis yang<br />
n/yauglangsa; keudangsa; kelangsa; sari<br />
minyak jeruk sangè'<br />
jerkun (jrukun) v menjerukun töp<br />
jerm v menjerm meu'um-'um; meugeud'umgeud'um<br />
jerumat v menjermat cob; tampai; ceumat<br />
jerumbai n meurumboe (= rumoe)<br />
jerumun n 1. jambö teumpat piyöh atawa meusom;<br />
2. beuluka bui; 3. kawan bui uteuen<br />
jerumus v menjermuskanX .\hö;\hö';2. /e/peudaya;<br />
peucilaka; terjerumus 1 reubah<br />
meusungkob, 2. meusurue'; 3 ki keunong<br />
taron; meusénsara.<br />
jerum n cicém meureubö'<br />
jerung n sijeunèh eungköt yèe raye' nyang bueh<br />
(yèe rimbaih)<br />
jerungkau a menjerngkau 1. leunuet; 2. meureula;<br />
meuhurè; meugeureubah'ang<br />
jerngkis a meukuwét ba'ujöng<br />
jerungkung v menjerengkung lui; teukui; nueb<br />
jerunuk v terjernuk reubah meusungkob<br />
jerupih n simpi jalö<br />
jetis v menjetis meukeut'um; meukeut'am<br />
jetsam n sa ra<br />
jetset n kawan ureueng kaya nyang udép<br />
meuriya-riya<br />
jewer v menjewer!. putie (rhéng) ön glunyueng;<br />
bibeue; 2. /e/' teugö; peu'ingat<br />
jiwang n meuruwa<br />
y'/b n layeue jib<br />
jibaku v berjibaku (cara ureueng Jeupang)<br />
363
INDONESIA A C E H<br />
seurubeuet musöh sara jipeukh'o'tuböh<br />
nyangka meuikat boh beureutöh (böm)<br />
jibilah n tabi'at; neubatuböh<br />
jibun n lethat utang; berjibun 1. bhue'lamutang;<br />
2. lethat (pèng); pèng meuseu'è<br />
jicing n è' (blaga) candu<br />
jidal n jeuruji<br />
jidar n jidai<br />
jidat n dhoe; tala'; keunèng<br />
jidur n geundrang; tambö<br />
jigrah a meusuka; gumbira<br />
jih n takat; teunakat<br />
jijik na lan; luwat; penjijik nèh<br />
jijit v menjijit tiji'; cingklot<br />
jijitsu n manca' (silè') Jeupun<br />
jika p sangkira<br />
jikalau p ada'; jaka; jakalèe; akit<br />
jil n glab; peunyara<br />
jila a terjila teutie'; teuhanta<br />
jiiah a (h)abéh; gléh; — kening seunang<br />
jilam v menjilami lien; lieh<br />
///af v menjilat 1. lieh; 2. Ihiet; 3. ki lieh punggöng;<br />
dijilat api sambui<br />
jilbab n seuleuköm; seuleuköng; teuleuköm<br />
jilid n 1. jiléd; 2. bhab (bagiyan) niba' kitab<br />
jimak n cak meu'o'; meujima'; mupab<br />
1. jimat n ajeumat; jusan; (secarikkertasbertuliskan<br />
nama ke 30 jus Alquran) peugawè; (jimat<br />
kebal) ba(h)rö nubuet<br />
2. jimat a 1. igien; 2. ceureumat<br />
jimbit v menjimbit tiji'<br />
jimpit v menjimpit jeumpét<br />
1. jin n jén<br />
2. ;'/n n ara'; jin pahit cak kupiphét<br />
3. jin n peulana<br />
364
INDONESIA A C E H<br />
4. jin n siluweue panyang, teubai ngon kong<br />
jinak a seu'iet; ranghoe; ragoe; reumèh; jamè'<br />
jindra n dawèe hareubab<br />
jineng n geupö'; kröng; keupö'<br />
jingkap v menjingkap ceungeu'; jingeu'; saweue<br />
jingga a kunèng meuneuengmirah; kunèng kulét<br />
boh pineueng<br />
jinggi (cendana —) n ceunana mirah<br />
jinggring a 1. meulawit-lawit; lanam; 2. manyang<br />
jingkat v berjingkat-jingkat 1. capie'; 2. ceungklot;<br />
cingklot<br />
jingkik v berjingkik(-jingkik) chon\euncbon\\ncbor)\<br />
chèn<br />
jingkrak v berjingkrak (-- jingkrak) hunja'; unja';<br />
meuhunja'; chèn-chèn<br />
jingo n ureueng seumuja abéh keunanggroe droe<br />
jingoisme n pham jingo<br />
jinjang (an) n 1. uta' ataw kupala jén; 2. pawang jén;<br />
3. ureueng teumamong; 4. ureueng<br />
peungon antösan raja<br />
1. jinjing v menjinjing tiji'<br />
2. jinjing n nan ba' kayèe<br />
jinjit v berjinjit ceungklot; cingklot<br />
jinsom n peundang<br />
jintan n jeura(jara,jira); — pur/bjeuraputéhijeura<br />
eungköt); — hitam jeura itam<br />
1. jipang n prisè (peurisè) kulét<br />
2. jipang n cabeueng; dheuen<br />
3. jipang n labu siyam<br />
4. jipang n galang<br />
5. jipang n peunajöh niba'teupöng leukat ngon saka<br />
//p/a/r v menjiplak 1. tirèe; 2. capla'; salén; 3. cue<br />
(co') karangan gob, jiaku sibagoe<br />
keunarang droe<br />
jipro n cak 1. dara; 2. gurèe inong<br />
jir n (nyang neu) takat, teunakat<br />
365
INDONESIA A C E H<br />
jirak n nan teunaman<br />
jirat n jeurat<br />
jirat n jrat; pa'; taron; tarèn<br />
jirian n sijeunèh peunyakét ureueng inong<br />
(meuleundé nab)<br />
1. jirus v menjirus sibu<br />
2. jirus a tiruet<br />
jisim n tuböh; jirém; jisém<br />
jitah n sibansa ba' urèt (urot) meugeutah<br />
jitak v menjitak cak geuto'; keuto'<br />
jitok n kudö'; kö'<br />
jitu a rakot; rakét; reukot; simban; tanggoe<br />
jiwa n roh; nyaw'ong<br />
jiwat n jambèe malè; ba' salam<br />
jiwit n menjiwit cuth'iet; cudh'iet; putie<br />
jobak v berjobak ju; meudo'-do'<br />
jodang n plö' panyang<br />
jidoh n judö<br />
jodong v menjodongkan béb; beub; keubeub<br />
jogan n jugan<br />
ybgar n meu'èn judi dam<br />
joget n jugèt; tanda'; meunari; runggéng<br />
joging v (ulahraga) plueng-plueng ja'<br />
joglo n bangon rumoh Jawa<br />
johan n 1. dönya; 2. juhan; palawan<br />
jahar n bintang timu; döheura<br />
johar n ba' cébré'; cébré'<br />
johor n negeri — Jöho; Jeuhö<br />
1. y'o/'o/ n jeuneurob<br />
2. yby'o/ v menjojol meucungkèh; teusuet; teublie;<br />
meutumbob<br />
jok n teumpat due meulapéh kasö<br />
joki n ureueng gidue' guda pacu<br />
jolak v menjolak hu meukeuba-keuba (keupöikeupöi)<br />
366
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jolek v menjolek paté ngon ön<br />
1<br />
- i°H n peurakan raja (campeuna)<br />
2. joli num sipsang; sijudö<br />
joli, joli-joli n jalö ubeuet<br />
j ol<br />
°k v menjolok culöh; culo'; julöh; jusöh; juthö'<br />
reulöh; thö'; pen — reunong; geunawang;<br />
peunyulöh<br />
1. jolong v menjolong meucungkèh; meucula<br />
2. jolong adv phön-phön; puphön; mula<br />
jolor v menjolor 1. lata; 2. 'eui<br />
jombang a ceudaih; dhiet; maléh<br />
yom/o n biké<br />
jompak v berjompak jhing<br />
/ompo a lizoe; la'èh; uto'<br />
jongang a ceubeum<br />
/onc/er a menjonget leunté'; bot<br />
jongolan n angkèe; boroh; jamin; laman; tanggöng<br />
jonggol karang n wareuga gampöng nyang hana umong<br />
atawa tanoh droe<br />
1 jongkang a menjongkang caheueng<br />
2. jongkang (jongkong) n sijeunèh prahö Cina<br />
jongkar-jangkir "a meucula-calé<br />
jongkat-jangkit v meu'é' - meutrón; meujungkat-jungkét<br />
jongki n raga awé angköt padé<br />
jongko n (w)aröng; keudèe klèb; ko'<br />
1. jongkok v berjongkok tinggöng<br />
2. jongkok a fer' (akai) bubai<br />
jongos n ureueng (agam) geuyue; peusuröh<br />
jongot v menjongot caböt; böt; löt<br />
/orar? n go ka wé<br />
joreng n 1. (tanoh) keupéng; 2. (ija, keureutaih)<br />
ön; kra'; krè'; mencoreng kr'èt;<br />
/°d n sipasang (sijudö) guda<br />
jorjoran a meu'ulö-ulö<br />
1 jorok v menjorok meuceudeut<br />
367
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. jorok a 1. luto'; kuluto'; kuluténg; 2. ceuma; 3. ki<br />
jahé<br />
1. jorong a 1. bulat panyang; 2. baté ranub<br />
2. jorong n 1. meucungkèh; meucuga'; 2. juröng;<br />
sagoe<br />
ybra n sijeunèh jugèt Seupanyo<br />
jotang n ön kayèe sambai<br />
jotos v söh; berjotos seumeusöh; terjotos<br />
keunong soh; jotosan 1. meusöh-söh; 2.<br />
boh söh<br />
jua p 1 • cit; Tuhan — yang menolong kita cit<br />
Tuhan nyang bantu geutanyoe; 2.<br />
mantong; siapa — tidak boleh mengambil<br />
baranggasoe (barangsigasoe) han jeued<br />
co'<br />
juadah n geuleupa'; jeuleupa'<br />
1. juak n lamiet (namiet) agam<br />
2. juak v berjuak 1. meulumba; 2. meutandéng;<br />
menjuak peucöh-cöh<br />
3. juak a menjuak meucula<br />
4. y'ua/c v berjuak meurudh'o'; meurumpo'<br />
jual v cak publoe; bloe-publoe; meukat; --dalam<br />
jumlah besar pubaja'; pupaja'; --<br />
- cara kredit peutanggöh<br />
jual beli bloe publoe<br />
1. juang v berjuang 1. (pengertian umum) meulho;<br />
(untukjenisburung, ayam)meulöt; (untuk<br />
jenis anjing, kucing) meukab; (untukjenis<br />
kerbau, lembu) mupo'; 2. muprang; 3.<br />
mupo'; meukh'o'; menjuang seurubeuet<br />
2. juang n juang-juang nan teunaman keu ubat<br />
juar n ba' cé'bré'; cébré'<br />
1. juara n 1. juwara; kampiyun; juhan; juwandén; 2.<br />
ahli; 3. jawara<br />
2. yuara n nan eungköt krueng<br />
368
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jubel a berjubel ('---/'ube/;meusa'-sa';meusa'gra';<br />
meuseu'è<br />
jubileum n jubli; khanuri trö' thön<br />
jubin n aleue jubén<br />
judek a do'; (gadoh) akai; hana jituho Ié cara<br />
judes a beureugén; beurigèn; judaih; lancang;<br />
yudo n manca' Aeupun<br />
judoka n ureueng meu'èn judo<br />
judul n nan (nama) buku atawa karangan<br />
juek n taloe geuregha' tulö<br />
juga p 1. cit (sit); ia tidak mau datang juga han<br />
jrtém teuka cit; 2. sa cit; ayahnya pandai<br />
anaknya juga demikian yah jih carong<br />
aneu' sacit;<br />
juhut n sie teunaguen nyang jiidang ba' khanuri<br />
ureueng Bata'<br />
juih a meulipot; meurungköb<br />
juita n 1. boh até; 2. dhiet; canté'; peureumoe<br />
jujah n péteunah; seueb<br />
jujai adv berjujai tunjai; tunja'<br />
juju v menjuju peuhadap; peukeue; takat<br />
jujuh a berjujuh jöhjah<br />
1. jujur a beuna;latipah;luruih;meunimang;putéh<br />
até; sulu; tanggoe; teupat; jujuran bagi<br />
Ihèe niba' wasé<br />
2. jujur n jeunamèe; jinamèe<br />
jujut v menjujut rintha'; sintha'<br />
jukut n 1. naleueng keu ubat; 2. ulam<br />
julab n julab; peunyeuh'a<br />
julai n pucö'; reuböng; ber — meujunthue;<br />
meureula<br />
julang v menjulangl. meujuh'om; meujulang; 2.<br />
369
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gö'; berjulat hana putöih-putöih; hana<br />
habéh-habéh<br />
juli n buleuen keutujöh, keunong siblaih<br />
juling a juléng; agak — sarö'<br />
julir n tampuléng<br />
1 • juluk v menjuluk luem; meuluem<br />
2. juluk v menjuluki lakab<br />
1. julung n julung-jilungl. sibansa eungköt cuwalèe,<br />
2. eungköt ie tabeue<br />
2. julung adv hana gèt beugi keulusa lahé kon ba'kutika,<br />
kheun pham ureueng Jawa<br />
1 • julur v menjulur meuluhèh<br />
2. julur v menjulur 'eui; lata; nyulö; seu'<br />
3. yu/tvr v julur-julur ula-ili; ch'èh-ch'oh; ceungeu'<br />
wie-uneun<br />
jumadilakhir n buleuen keulimong, mo'löd akhé<br />
jumantan n dameurut; lameurut<br />
jumantara n andara; adara<br />
/ivmaf n jeumeu'at<br />
jumbai n rumboe; rumoe<br />
jumbil n bob keu'èh; lambéng<br />
jumbo a raya; raye'<br />
jumbuh a patöt; rasi; mutabakah<br />
jumbul a berjumbul-jumbul apöng; meu'apöngapöng;<br />
timue Iham; Iham-lham timue<br />
jumhur n jumhö<br />
jumlah n jeumeulah; — yang banyak meuleu'a;<br />
berapa — padum; padub<br />
jumlah n dum; dub<br />
jumpa v teumèe; teumeung; --- muka 1.<br />
meurumpo'; meudinab; 2. meuhadap; ber<br />
— mendadak meurunghom; meurudho'<br />
jumpalit v berjumpalitan mupulapingkui; meujeurangkhèng<br />
jumpang n ba' guni<br />
370
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jumpelang n 1. geunadéng keurusi malaih; 2. beusoe<br />
leungköng ba' jeureukha<br />
jumpul n sibansa eungköt siyakap, meusisé' putéh<br />
jumput v menjumput jeumpét<br />
jumud a beuku; doe; ue<br />
jun n kutuyöng; rutu<br />
junam v menjunam sama; seunom; sujud; sundi<br />
sungai n sijundai; sijundè<br />
jung n prahö Cina<br />
jungat v menjungat meujungkat; mupunggéng<br />
jungkang (junggang) v gra' meu'é'-meutrön; jungkat-jungkét<br />
jungkal v — balik mupunggéng<br />
jungkar a menjungkar meucungkèh<br />
jungkir v sundi; beryung/c/rmeusundi; mupunggéng<br />
jungkir balik v ber mupula pingkui; jatuh —<br />
jeurangkéng; cangkéng mangkeueng<br />
jungkit v menjungkit banchot; meujungkat; ber ~<br />
- nyot-nyot<br />
jungkol n gigoe brö'<br />
jungar n jumoh; menjungar meuso'-so'<br />
jungat n tanoh gunong nyang Ihö'limbö'; geureugoh<br />
juni n buleuen nam, keunong Ihèe blaih<br />
junior a leubèh muda lam umu atawa pangkat<br />
1. junjung v menjunjung 1. seu'ön; 2. junjöng; julang<br />
2. junjung n junjungan tawö<br />
junta n diwan peumeurèntah; — m/7/rer diwan<br />
tantra<br />
juntai v berjuntai juntè; berjuntaian meuthi'-thi'<br />
juntrung n juntrungan (pat) neumeudong atöran; asai<br />
usui; uram ujöng<br />
jupang adv berjupang meujapheue'<br />
jurah v menjurah teukui; höreumat<br />
jura n jameun ± 180 — 185 meuliyön thön<br />
nyangka Iheueh<br />
juragan v jeuragan; juragan<br />
371
INDONESIA A C E H<br />
jurai n 1. (ija) sikra' panyang; 2. bu' ö'; atawa<br />
beuneung sigeucai nyang meujuntè; 3.<br />
meuriti<br />
jurai n jurai-jurai ba' gajah meu'aneu'<br />
jurang n ceureulöng; ceurucöng; jeureulöng; Ihö';<br />
lö'; löih; peureulöng; reulöng; seureutöng;<br />
palöh; uröng<br />
juri n hakim ba' saboh-saboh tunang<br />
jurik n iblih<br />
juring(an) n pansa (pangsa); ulaih<br />
jurit n prang<br />
jurnal n 1 .buku jeurnal; 2. surat haba nyangteubiet<br />
tiep uroe; 3. buku maniyaga<br />
jurnalis n wareutawan; jaröwareuta;<br />
1. juru n ureueng ahli; jarö; tukang; — api tukang<br />
keumit apui atawa meusén ba' kapai; -<br />
— atak tukangatö neudue' karangan atawa<br />
gamba ba' surat haba' — bahasa<br />
ureueng teurjeumah basa; — kunci 1.<br />
ureueng mat gunci ba' kubu keuramat; 2.<br />
numböi kèrèt (seuneulheueh); — masak<br />
raja bandari; — mudi jarömudi; tempat<br />
duduk juru mudi kuröng; kejuruan pandé<br />
khusöih<br />
2. juru v menjuru meuceudeuet; meu'anjöng<br />
3. juru n penjuru arah; si; sagoe; — angin mata<br />
angèn<br />
juruh n meulisan<br />
1. jurung n anjöng rumoh<br />
2. jurung n baté ranub meuih (teumaga, pira')<br />
1. jurus adv se/bn/ssikeujab; sïa\;berjurus-juruss\;a\at<br />
2. jurus n 1 .araih nyang teupat (simban) 2. bungong<br />
(gra') manca' (meusilè'); jurusan piha';<br />
menjuruskan tudöh<br />
1. jus n ie boh kayèe teuprah<br />
372
INDONESIA A C E H<br />
J U S n<br />
peunileueng ba' meu'èn badminton<br />
/ u s t r u<br />
P 1<br />
- röh ateueh watèe; keunong that ba'<br />
watèe; 2. had nyang keubit<br />
J u t a<br />
n yuta; milèn; meuliyön<br />
/irfaroan n ureueng kaya, pèng (atra) mumiliyönmiliyön<br />
373
K<br />
INDONESIA A C E H<br />
K,k n haraih keusiblaih<br />
ka n nan harah k<br />
kaba n karangan atawa haba meulagèe ureueng<br />
Meunangkabo jeued tadéndang<br />
(döngdang)<br />
kabab n 1. sie panggang teucang, geutamah<br />
ngon ön gulè; 2. saté (sie teusö')<br />
panggang geu'idang ngon ön gulè,<br />
bawang atawa boh trueng turuki<br />
kabang-kabangn keumureueng<br />
kabar n calitra; haba; wareuta; warta; --- angin<br />
haba angèn; --- dengkul haba döseuta;<br />
mengabar/canbrithèe; peugah; berkabar<br />
peugah haba; meucalitra; terkabar<br />
meugah; apa kabar peue haba<br />
kabat n c'uet; krab<br />
kabau n sibansa kacang uteuen<br />
kabel n dawè; kabat<br />
1. kabil a cak daröhaka<br />
2. kabil v berkabilan ceungeu'; kalon; ngieng<br />
kabilah n sukèe; kawöm; sabohyah sabohma<br />
kabin n ruweueng lam kapai atawa kapaiteureubang<br />
1, kabinet n 1. diwan meuntroe; 2. kantö keureuja<br />
Presiden atawa Peudana Meuntroe<br />
2, kabinet n lamari ubit teumpat keuneubah (keubah)<br />
surat-surat peunténg; 2, peutoe kilang<br />
ceumeucob atawa meusén tèp<br />
1 kabir v mengabir reu'èh; kabé<br />
2 kabir v mengab/rseukuet; kabir-kabiran culaih;<br />
sulét; seumeungeut<br />
kabisat n thon panyang 366 uroe, buleuen keu<br />
duwa (Februari) 29 uroe<br />
374
INDONESIA A C E H<br />
kabit n tukang seumeulhue' balum<br />
kaboi n h'ueng<br />
kabriolet n moto meububöng nyang jeued peuhah<br />
peutöp<br />
kabruk v kabruk-kabrukan meupoh-poh<br />
kabu-kabu n ba' gapeueh; ba' sikabu<br />
kabuki n bansawan Jeupun<br />
kabul n 1. kabui; meukabui; 2. luröng; ter--<br />
- sampé; sampoe<br />
kabumbu n ukheue teunaman<br />
1. kabung<br />
(perkabungan) n ija putéh meu'ikat ba' ulèe keutanda<br />
muwaréh ngon nyang maté; tanda<br />
meukaböng; ber — kaböng; meukaböng<br />
2. kabung n seunipat panyang (peuet haih)<br />
3. kabung n ba'jö'<br />
4. kabung v kr'èt; kr'ot; kr'eut; koh<br />
1. kabur a 1. sapu; panie; panèe; padèe (mata)<br />
seunbr'eun; sonbr'on (pandangan);2.<br />
balom; reudom; seunbr'eun; s'on br'on<br />
2. kabur v 1. gacie; kacèe; kac'ie; 2. ki rayéb hana<br />
soethèe; plueng malam<br />
3. kabur n h'ueng boh u<br />
4. kabur n meusagöb; peugom; reudö'<br />
kabus n 1. sagöb; 2. reudom; 3. balom; panie<br />
1. kabut n 1. wap ie; 2. sagöb; ngabö; 3. reudom;<br />
ber — 1. meusagöb; mubring-bring;<br />
mubr'eun-br'eun; meutabéng; 2. ki weueh<br />
até; beulaih; reudèe<br />
2. kabut v mengabutkan pot; reuté'; seuté'<br />
1. kaca a 1. kaca; 2. glah; ceureumèn; seurahi;<br />
3. ki cinto; — benggala ceureumèn<br />
teubai nyang raya; — es ceureumèn<br />
balom; mengaca 1. Ihöhdroe; 2. ki<br />
ie mata meuléng-léng<br />
375
376<br />
INDONESIA A C E H<br />
2 kaca n ön buku (kitab)<br />
1. kacak n 1. meusiga'; cacang; 2. ugob; bob<br />
2. kacak v berkacak-kacak tumpang keu'ieng<br />
3. kacak n ceuka'; geucai<br />
kacam n ba' asam kumbang<br />
1 kacang n kacang; reuteue'; — merah hitam kacang<br />
seupah<br />
2. kacang v 1. peue'(-peue'); 2. pubuet bansuka<br />
até ateueh milé' gob<br />
kacang-kacang n aneu' beudé princeut<br />
kaca piring n nan ba' bungong<br />
kacapuri n rumoh teungoh atawa samat teungoh<br />
astana<br />
1. kacar n kawé noih (noeh), kawé bulèe<br />
2. kacar v mengacar Llhue'eungköt lam lungkie'<br />
batèe; 2. geulidah; pré'sa<br />
kacar lakum sipöt darat nyang meuracön; sibansa<br />
sigeundöng;<br />
kacau a Lcalawala; jampu adö'; kacho; meulawo'lawo';<br />
2. kalöt; 3 rusöh; 4. meuc'uetc'uet;<br />
meutuka-také; sra'-sro'; kacau<br />
balau cangcöt; gawoi-mawöi; sangsöt;<br />
kéngkueng; kökeue; paléng-palöt; söseue;<br />
pöpeue; rincu; s'eun br'eun; s'on br on;<br />
sroebangoe; meutang-ilang; meutègublè;<br />
mengacaukan rubeuet<br />
kacek v sugang; meuseuliséh<br />
kaci n ijaputéh<br />
kaci n nan eungköt la'öt teubai bibi<br />
kacici n bansa cicém<br />
kacip n kachép; gachép; ganchép; rampagoe;<br />
mengacip khib; khèb<br />
Vac/'r v mengacir kacèe; kac'ie<br />
kacoak n keuraleub; kraleub<br />
kacrek a jra; hanlé
INDONESIA A C E H<br />
1. kacu n ie (boh pineueng atawa gambé) sama'<br />
kulét<br />
2. kacu n ija sampöih jaroe<br />
kacukan n jeunampu niba' anika basa<br />
kacunda (sejenis rumput) n ba' leuki<br />
kacung n aneu' rumoh; peusuröh; bujang<br />
kadal n sarong; saröm; taröm; taröng<br />
1. kadam n tapa' gaki; peujö' droe; khadam<br />
2. kadam n baté ranub<br />
1. kadang p /cadang-Zcada/ialeukadang; meujanjan;<br />
— ada, --- tidak; meuna-meutan<br />
2. kadang v mengadang (nasi) peuthö ieteunaguen<br />
bu<br />
3. kadang n cèdara; waréh; — kedayan waréh raja<br />
(nyang iréng, peungapét)<br />
1. kadar n daya; kuwasa; kada<br />
2. kadar n 1. ka'idah; 2. mutu; yum; hareuga; 4.<br />
leubèh kureueng; bacut leubèh; 5.<br />
jeumeulah<br />
3. kadar v mengadar éh di leuen rumoh<br />
4. kadar n ija teunuen geungui keudroe<br />
1. kadas n kurab<br />
2. kadas v mengadas maw'aih<br />
kadaster n kantö urösan tanoh<br />
/cade n ceurucö'<br />
kader n 1. opeusé atawa béntara tantra; 2.<br />
ureueng nyang geuharap jeued keu<br />
geunantoe; due' keumagang<br />
kadera n 1. keurusi; 2. peurakkan<br />
1. kadet n aneu' sikula calun pawira<br />
2. kadet n ca/c tukang cupèt<br />
3. /cadet n sijeunèh ruti<br />
kadi a kali<br />
1. kadim a sipheut Tuhan; kadim<br />
2. kadim a uroedudoe; uroesingoh<br />
377
INDONESIA A C E H<br />
3. kadim n waréh; cèdara<br />
kado . n hadiyah; meuneuri<br />
kadok (kaduk) n ranub uteuen<br />
kadok (— api)n nan cicém<br />
kadung adv lanjö; teulanjö<br />
kadut n 1. ija guni; 2. baluem; 3. punjöt ranub<br />
kafe n keudè kupi<br />
kafeina n racön kupi<br />
kafetaria n keudè makanan ngon minoman nyang<br />
tapiléh atawa tauco' keudroe<br />
kafir a kaphé<br />
kaftan n bajèe panyang<br />
kaget a gameum; hugöb<br />
kagok a 1. cantöi; 2. rutot; ruteut<br />
kagum a ceungang; ceungong; hireuen; ta'jöb;<br />
kekaguman sru<br />
kab n peureukat kayèe<br />
kahah n guha<br />
kahan n bue Kalimantan<br />
Kahang k khöh; khieng; kh'ieng; kh'èb<br />
kabar n kaha<br />
kabat n khueng<br />
kahin n 1. tukang sihé; 2. ureueng peulara jén;<br />
3. ureueng keumalon<br />
kahrab n batèe amba<br />
kahwa n kupi<br />
kail n kawé; — tunda kawé hue (tunda, riwang)<br />
kail n kaii-kail sakét reukueng; kawélhan<br />
kam n ija; --- bahan baju beuraji; --- halus<br />
hamèe; --- layar layeue sabö; --- keper<br />
ija kipa; — sarung'\\a kröng; ija pinggang;<br />
--- satin sutera ija aklaih (akeulaih);<br />
— kapan'\]a kaphan; --- sutera (sebagai<br />
"longtorso") ija kijèn; --- selendang ija<br />
'sawa'; --- selimut ija seulimböt; ---<br />
378
INDONESIA A C E H<br />
— bedung ija leupè; selempang dada ija<br />
simplah; — tutup kepala ija töpulèe; --<br />
- selimut tebal acèkarom (cèkarom); —<br />
hitam kasar ija bambu; — tenunan Aceh<br />
ija beuneueng (Iheueng tujöh); — sutera<br />
benang emas ija beureumaih; — putih<br />
halus ija duwa plöh peuet; — muslim ija<br />
kasambön; — layar atau celana laki-laki<br />
ija sabö<br />
kainfobia n teumaköt keuhai-hai nyang barö<br />
kaing n su asèe keunong rhom<br />
kais v mengais (ngais) kireueh; kikeueh; coh<br />
umpeuen; 2. ki mitabu (napeukaih)<br />
kaisar n maharaja kekaisaran dawlah<br />
kait n kawét; kayét; kuwét; cungkèh;<br />
ceunungkèh; ceunukèh; mengaitcaw'ie';<br />
sangköt; ter — pada sesuatu rabét;<br />
--- kancing hob<br />
kaid n (akar) kait-kait ba' sikawét<br />
kaedah n ka'idah; ka'èdah<br />
kajai n gleueng-gleueng geutah<br />
kajang n kajeueng; peurumpöng<br />
kajangan n nan eungköt<br />
kajen a geuhöreumat<br />
1. kaji n 1. sasat; 2. seulidé'; side'; mengkaji<br />
murunoe; ujoe; teulah'ah; menga/Zbeuet;<br />
tadaröih<br />
2 kaji n eungköt la'öt<br />
1. kak n cèdara nyang tuha<br />
2. kak n su ureueng khém (meukh'a'-kh'a')<br />
kakaban n bulèe jö' nyang geuseupét ngon trieng<br />
keu pumayöng bijèh eungköt lam neuh'eun<br />
kakagau n peunutöh majeulieh huköm<br />
kakah v terkakah khém meuhah-hah<br />
1 kakak n 1. (laki-laki) abang; adeuen; bang;<br />
cutbang;dalém; lém; (perempuan) cutda;<br />
379
INDONESIA A C E H<br />
dapo; cutpo; da: cutda; poda; aka';<br />
ökeuti; ti: 2. ureueng nyang leubèh<br />
tuha); 3. lakoe; --- /parteumuda; tumuda;<br />
kakakperempuanayah/ibucu{ma\culwa<br />
2. kakak v berkakak (an) khém lagèe su ité' atawa<br />
mano'<br />
kakak tua n 1. nan cicém; kaka'tuha: 2. catuih;<br />
beucu; pati geurudu; 3. nan eungköt<br />
la'öt tincu jumoh<br />
kakanda n keukanda; kaka'<br />
kakang n aduen; abang; dalém; bang<br />
kakao n 1. ba' suklat: 2. suklat bubö'<br />
1. kakap n 1. siyakap; 2 ki röh lam sikawan raya<br />
atawa nyang hibat (ureueng nyang<br />
jeuheut that; meuniyaga nyang raya);<br />
--- merah bubara; ranjalèe<br />
2. kakap n sijeunèh peurahö<br />
3. kakap v mengakap runda; pataruli; meuluem;<br />
pengakap pasökan runda; pandu<br />
4. kakap n ranub keurakab<br />
5. kakap v mat; mengakap meugoe<br />
1. kakas n gukèe; canggè; canggoe; mengakas<br />
kireueh; kikeueh<br />
2. kakas v mengakas meukreueh; pa'sa<br />
kakawin n jeunèh ca'é Jawa<br />
kakek n datö'; nè'; yahchi'; guchi'; tuha; duha;<br />
ha; kakek tua ni<br />
1, kaki n gaki; kidam; 2. tungkèe, 3. pha; aleue;<br />
4-5. seunipat; uköran: 6. gatéh; --ayam<br />
1. pha mano'; gukèe; 2. ki gaki<br />
tanmeukawöih; 3. nan sijeunèh ba'<br />
kayèe: --- belakang ki bangon gaki<br />
nyang ceudaih; --- gajah untöt; --hutan<br />
binèh glèe; tunong; — kuning nan<br />
cicém; — lima rabong keudè; seurayueng;<br />
380
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
-- tangan jaroe ngon gaki; ki ureueng<br />
nyang jeued keu peukakaih gob; —<br />
tiga caga' meugaki Ihèe; mengaki 1.<br />
due' magang; 2. meukhadam; — depan<br />
bewantangeun (gatéh keue); kakiayam<br />
kekuning-kuningan jala'; mata — guto';<br />
kuto'; mengangkat kaki keatas (seperti<br />
anjing kencing) jhing<br />
2. kaki n chi'; yahchi'<br />
kakok v mengakok mat; pubuet<br />
kaksa a bijèh timah lam peureulöng glèe<br />
kaktus a sibansa ba' lidah buya<br />
kaku a 1, ceukang; krang; kuweuet; krawat;<br />
2. kliet; liet; 3. /c/hana ladém; janggai;<br />
jagon; 4. batat; tungang; 5. doe (akai);<br />
6. drang<br />
kakus n bagan; monliköt; krueng; tandaih<br />
kal n kai = 1/2 cupa'<br />
1. kala n 1. kala; keutika; kutika; masa; 2. watèe;<br />
berkala watèe nyangka teutap ngon<br />
meu'atö; berkala-kala niba' masa u<br />
masa; 2. teukadang; kadang<br />
2. kala n ramideuen; damideuen<br />
3. kala n bintang kala<br />
4. kala n taron; tarèn<br />
5. kala n sutra<br />
6. kala v kala; — hajat kalahajat; ja' u bagan<br />
kalah a 1. talö; ta'lö'; talö'; tiwaih; 2. rugoe;<br />
3. talö (hana lulöih); paraih; 4. han sa;<br />
kureueng niba'; — gertak talö geureuta';<br />
mengalah ta'lö'; talö'; mengalahkan<br />
peutalö; tidak terkalahkan padra<br />
1. kalai v mengalai meulinteueng; meusadeue;<br />
meusinè; meudeuneun<br />
2. kalai v mengalai pleue; geuso'; uet<br />
381
INDONESIA A C E H<br />
kalajengking n kala; bilu<br />
kalaka n ta'lé' taleue'<br />
kalakanji n (naleueng) ceumeucöt; ceumucöt<br />
kalakati n kachép; gacép; rampagoe<br />
kalakeran n atra waréh nyang hana keunong weue'<br />
kelakian adv yöhnyan; Iheuehnyan<br />
1. kalam n peureuman<br />
2. kalam n 1. alat teumuléh; 2. /c/meunalè ureueng<br />
agam; — batuaneu' batèe tuléh; lohbatèe<br />
3. kalam n anoe itam meujampu meuih nyang<br />
geu'indang; semiang — ki bubé draih<br />
kalamdan n plö' kalam<br />
kalamisani n kréh Jawa nyang raya mata, teupat, uram<br />
meukilo'-kilo'<br />
kalamkari n ijacita meubungong<br />
kalandar n paki; panita<br />
1. kalang n kaleueng; keunaleung; t(eun)umpang;<br />
---batang deunda keulusa meulangga<br />
adat; —nu/ubantai ulèe; berkalang(kan)<br />
meuleu'eng; mubantai; —leher peutaröh<br />
nyaw'ong<br />
2. kalang n kalangan 1. lingka; geulanggang 2. (lam)<br />
kawan; kalangan/lingkungan generasi<br />
muda lamkawan awa'muda<br />
3. kalang n (eungköt) bacé<br />
kalang kabut bingong; galang-garöt; kalang kalöt<br />
kalap a 1. gadoh ingat; seupöt mata; beungèh' 2.<br />
pungo; bingong<br />
kalar n kipè'bajèe<br />
1- kalas n klah awé ba'peunganyoh (dayöng)<br />
2. kalas a saphansapha; ranap; reunap<br />
kalat n nan eungköt la'öt<br />
kalau p sangkira; meungnyo; kalau-kalausa\èh\<br />
alèh;<br />
kalaupun p bahpih meunan; beuthat meunan; beuthat;<br />
bahtahat; ba'pimeunan<br />
382
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kalaza n putèh bohmano'<br />
kalbu n kaleubu; kaleubi<br />
kaldera n babah gunong<br />
kaldu n ie (kuwah) niba' sieleumo atawa sie<br />
mano' teureuböih<br />
kaleidoskop n 1. sijeunèh teurupöng; 2. ékeutisaanika<br />
kisah lam bangon gamba<br />
kalem a cak hana krèh-kroh (gèh-goh); sanyum<br />
kalender n dabeuta uroebuleuen; takeuwém;<br />
keulèndè<br />
kaleng n 1. blèt kanso; t'èm; 2. köm<br />
kali n go; blét; berkali-kali padum(-padum)<br />
go; mublét-blét; setiap kali geunap go;<br />
siblet-blét; sering (kerap) kali kayém;<br />
mengalikan puköi; memperkalikan<br />
pukölan; sigo; siblét; 2. habéh; pandai<br />
sekali carong habéh; 3. cak that (that);<br />
dibelakang sekali likötthat (that);<br />
sekali pukul sigo pudue'; sekali-<br />
/ca//hana sagai; bè' sagai hana; sekalian<br />
1. sambé; meusigo; 2. bandum; mandum;<br />
barang — kadang; salèh; lain — la'én<br />
go; uroe la'én; penghabisan — sèuneu-<br />
Iheueh; keuneulheueh; se — ini seun nyoe;<br />
se — seminggu siseun jeumeu'at sigo;<br />
se/ca//punada'pih meunan; beuthat meunan;<br />
baru sekali ban keuphön; kalian gata;<br />
droeneu mandum; kali-kali (perhitungan<br />
tenung) larah; mengalikan angka pupo'<br />
angka<br />
2. kali n krueng; — mati krueng doe (thoe)<br />
kali adv kadang; salèh; alèh<br />
kali n ureueng raye' di Sulawesi<br />
kalian pron gata; (kah) bandum<br />
kaliber n 1. uköran laraih beudé, meuriyam atawa<br />
aneu' beudé; 2. cak röh lam peunileueng<br />
383
384<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
(numböi); masö' rèkèn; keunong rèkèn<br />
kalibut n harö-hara; karu<br />
kalicau v mengalicau mïtailah (hilah)<br />
kaligrafer n ureueng ahli teumuléh ceudaih<br />
kaligrafi n (cara) teumuléh ceudaih (ngon kalam)<br />
kalih n berkalih gantoe; tuka<br />
kalikausar n dabeuh<br />
kaliki n boh peuté'<br />
kalimantang n 1. pupanji; 'alam; 2. caya deuh lagèe<br />
alue putéh nyang panyang<br />
kalimantang n keululu<br />
kalimat n kalimah; kheun; ayat<br />
kalimayah n keululu<br />
kalimpanang n nan teunaman<br />
kalingan n meuhalang; pado'<br />
kalio n sie teunaguen meusantan<br />
kalipso n bungong siyungyung mirah<br />
kalipso n sijeunèh lagèe daro' Hindiya Barat<br />
kaliper n alat sipat dada, punggöng dll<br />
kalkarim n gapu cèt bintéh<br />
kalkulasi n peunileueng; keunirayum; ta'sé<br />
kalkulator n 1. alat keumira; 2. ureueng nyang<br />
keumira<br />
kalkun n mano' gajah<br />
kalo n seunaréng (saréng) santan<br />
kalomel n ubat rhaih pruet<br />
kalong n kluwang; Ihong<br />
kalowatan n bui meutarieng panyang<br />
kalpataru n 1. nan ba'kayèe; 2. hadiyah peumeurèntah<br />
keu ureueng nyang meujasa peulara<br />
keuseulamatan meukheulu' udép<br />
kalui n eungköt ie tabeue<br />
kalumet n cubo' panyang ureueng Indiyan Amarika<br />
kalung n taloe takue meuih atawa ira'; teurapan;<br />
— manik-manik emas euntue; ntue;
INDONESIA A C E H<br />
berkalung meutaloe takue; — dengan<br />
hiasan uang mas meuseukrah;<br />
meuseukah; sekalung siringkö<br />
kal ut a 1. karu; kalöt; lamon; luman; 2. meuratoe<br />
kamal a sampöreuna; kamè; mukamè<br />
1. kamar n bilé'; jurèe; karna; — mandi raja (bertingkat)<br />
yang dapat dibawa-bawa panca<br />
peureusada<br />
2. kamar n buleuen; karna<br />
kamar n kamarban taloe keu'ieng<br />
karnat n kayèe keu peuneugèt cap<br />
kamban n mengamban ikat; kambam<br />
kambang v apong (ampöng) lam ie; timue;<br />
mengambang 1. meu'apöng; timue; 2.<br />
meulang (-lang); 3. hana meuteuntèe<br />
kambar n banèng; pinyie<br />
kambeh n boh priya<br />
kambeli n ija gasa niba' bulèe bubiri<br />
kambi n gheueb<br />
kambing n kamèng; kambing hitam ureueng nyang<br />
geupeusalah niba' saboh-saboh<br />
keujadiyan; — jantan (bandot) randö';<br />
landö'<br />
kambuh a jilhab lom sakét; pileue; seudo<br />
kambus v terkambus doe ngon anoe; thö keulusa<br />
doe ngon anoe<br />
kambut n gampét<br />
kamhar n (ija) beuneueng bulèe bubiri<br />
kami pron kamoe; ulönpo<br />
kamikaze n nan angèn badè<br />
kamikaze n pasökan kapaiteureubang Jeupun nyang<br />
rila maté ngon cara jipeukh'o'droe lam<br />
kawan musöh<br />
kamir n ragoe tapé<br />
kamis n khamèh; hamèh<br />
385
INDONESIA A C E H<br />
kamit n kamit-kamit (komat-kamit) mumèt-mèt<br />
bibi lagèe ureueng meuratéb<br />
kamitua n keuchi' di Jawa<br />
kamka n ijasutra meubeuneueng meuih; kémkha<br />
(kamkha)<br />
kamkama n kömköma, sibansa kunyèt<br />
kamp n 1. khimah; 2. teumpat peu'aséng<br />
(peumeungklèh) ureueng; teumpattheun<br />
ureueng<br />
kampa n sijeunèh ba'jiem-jiem<br />
kampai v berkampai(an) teutie'-tie'; meupurö<br />
kampak n baci; galang; kapa'; sron<br />
kampanye n 1. meugra' seureunta'tajö ateueh lawan;<br />
2. öseuha mita peungiköt atawa<br />
peungaröh ngon mumacam cara<br />
kampas n lapé' bhan<br />
kampemen n (si)tumpö' rumoh tantra<br />
kamper n kaphö<br />
1 kampil n gampét seukèe; bö'ca<br />
2. kampil (an) n geuliwang panyang<br />
kampiun n 1. juwara (juhan) ba' meutandéng; 2<br />
cak carong that<br />
kampos n padang naleueng ba' ranto nangroe<br />
meuhawa seu'uem<br />
kampret n kluwang; Ihong; luntie; seumantöng<br />
kampuh n seulimböt meugampöh Ihèe; pracai<br />
kampul v terkampul-kampul 1. meu'apöng-apöng<br />
lam ie; 2. ki meulang-lang, hana<br />
meuteuntèe saho<br />
kampung n gampöng; --- halaman tanoh ie;<br />
berkampung meuhimpön; meugumpöi;<br />
kampungan gante; mante<br />
kampus n da'irah lingka geudöng sikula tinggi;<br />
kuta sikula tinggi<br />
kamrad n cak!. ruda; 2. ruda meugigoe; 3. ruda<br />
386
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rhéng beuneueng<br />
kamsen n dalai; kamsèn<br />
kamu pron gata; droeneu; droeneuh; kah<br />
kamuflase n mubalé' bangon lahé, rupa atawa wareuna<br />
sampoe hana soeturé Ié<br />
1. kamus n kamueh; kamuih<br />
2. kamus n kulét meusama'; mengamus sama'<br />
1. kan n branda prahö<br />
2. kan p cak kon; bukon<br />
3. kan n ceurie' taguen ie<br />
1. kana n sijeunèh gleuengjaroe aneu' miet<br />
2. kana n boh kayèe nyangka geupeuthö atawa<br />
geupeugèt keu meuraba<br />
3. kana n bungong siseubèh (teuseubèh)<br />
kanak-kanak n masa aneu'miet (2, 6, 7 thön umu);<br />
— anyir aneu' miet mirah; puti'; bilah;<br />
kekanak-kanakan dawai<br />
kanal n salöran (leubèh raye' niba' iueng)<br />
kanalisasi n 1. bhaih peugèt salöran; 2. /c/' teunampöng<br />
h'eut nyang hanmeusampoe<br />
kanan n uneun<br />
kanang n nan ba' kayèe (ön keu ubat kudé, kulét<br />
keu taloe, boh geuco' geutaih)<br />
1. kancah n 1. beulangong raya; babah gunong; 2.<br />
ki lam sösah (prang, sénsara); 3. ki<br />
mideuen; geulanggang; lapa'; kundang<br />
2. kancah n sekancah sigolhue'; silhue'<br />
kancap a mupépé; meulimpah<br />
kanceh a terkanceh bukhè; krèe; pr'ien<br />
kancera n sijeunèh eungköt ie tabeue<br />
kancil n kancé; plandö'; napöh; ki ceureudé';<br />
lisé'<br />
kancing n 1. boh bajèe; 2. gancéng; paco'; gunci;<br />
neurö'; — baju emas dö'ma; boh<br />
sumpueng; — kaitan untuk mengancing<br />
387
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
baju hob; mengancing rö'<br />
kancung n pacö'<br />
kancut n cawat; kato'<br />
kandang n buköt; gumtiya; eumpueng (umpueng);<br />
kuröng; geurupöh; keureupöh; geupöh;<br />
keupöh; kutri; weue; — ayamseurlweuen,<br />
sriweuen; kandang untuk menangkap<br />
kerbau lain tibeueng<br />
kandar v mengandarkan ba'; peulayeue<br />
kandas (terkandas) v so'; sreueng; sreuet; sureuet<br />
kandel a teubai; ki Ie pèng<br />
kandela n uköran cahya (peungeuh ngon hana<br />
peungeuh)<br />
1. kandi n baluem; punjöt<br />
2. kandi (— putik)n nan bungong<br />
kandidat n 1. calun; beukai; 2. ureueng nyang<br />
geu'ujoe atawa geusaréng<br />
kandil n kandé; panyot; tanglöng<br />
1. kandis n boh mamplam uteuen keugantoe boh<br />
kuyun asam eungköt; pu'ue'<br />
2. kandis n mamèh; manèh<br />
1. kandul n katéng gambé<br />
2. kandul n kandét; mengkandul kandoe<br />
kandung n 1. baluem; kèb.kéh; 2. rahim; mengandung<br />
1. meu'asoe; 2. mumè; kandöng<br />
1. kandut v mengandut mumè<br />
2. kandut v mengandut kandöt<br />
kane n ba' kayèe sulu panyang<br />
1. kang n bang; abang<br />
2. kang n taloe kang<br />
3. kang n tayeuen raya<br />
kangar n kleueng raya<br />
kangen a asa; lindan; apön<br />
kangka n lampöh gambé<br />
kangkang v 1. pheueng; simpra'; ingkang; 2. lue'<br />
388
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pha; keulangkang; 3. th'ong siluweue;<br />
mengangkang geurimphang;<br />
geurimpheueng; mengangkangigidue'-,<br />
lingkeue ki reuböt atra gob, duduk<br />
mengangkang (dipunggung kuda) simpra'<br />
1. kangkung n canggue' p'ong (pr'o')<br />
2. kangkung n ba'(ön)rumpuen;merayap-rayapsepe/T/'<br />
— diulak jambang 1. mue; 2. reupö';<br />
— air rumpuen putéh<br />
kangmas n cak cutbang<br />
kangsa n 1. teumaga löyang; 2. kanso blèt; t'èm<br />
kangsar n sibansa ba' gapeueh<br />
kanguru n hiweuen sibansa arnab (areunab)<br />
kanibal n 1. ureueng pajön ureueng; 2. hieweuen<br />
nyang pajöh atawa keumeukab sisama<br />
hiweuen<br />
kanigara n bansa bungong matauroe<br />
kanilem n nan ba' bungong<br />
kanisah n rumoh ibadat Naseurani<br />
kanjal a teudong keulusa meutheuen<br />
kanjang a berkanjang kreueh (h)até; sunggöh;<br />
hanagla'<br />
kanjar a sikin raya duwamata; kanja; khanja<br />
kanjar v berkanjar meunari-nari<br />
kanjar v berkanjar-kanjarmeu\awan; meungamo';<br />
amo'<br />
kanjeng n paduka; peuduka tuwan<br />
1. , kanji n kanji bajèe<br />
2. kanji a jra; hanlé<br />
kanker n nan peunyakét barah<br />
kano n nan sijeunèh peurahö hi klibeuet<br />
kanoman n asoe gampöng (nanggroe)<br />
kanon n siwa tanoih<br />
kanon n meuriyam; — kecil kadinah<br />
kanon n kitab kanun<br />
389
390<br />
INDONESIA A C E H<br />
kanopi n tirè atawa deulangèt niba' ija teureupai<br />
atawa lugam<br />
kans n cak can; luweu' atawa ruweueng;<br />
meuteumeung; meuteumèe<br />
kanselir n peudana meuntroe; keureukön<br />
kanta n ceureumèn apui<br />
kantan n haliya uteuen<br />
kantang a thö watèe ie suröt<br />
kantar a berkantaran meukeupöi-keupöi(keuböi)<br />
kanti n ngon; rakan; sahbat; sahéd<br />
kantih n beuneueng teunuen; beuneueng po'<br />
teupeuen<br />
kantil n bungong jeumpa putéh<br />
kantin n (w)aröng makanan ngon minoman ba'<br />
sikula atawa kantö dsb<br />
kantong n 1. baluem; 2. bèb; kèb; kéhbajèe;<br />
3. (h)awih; gampét; — buahpelir (buah<br />
zakar) boh krèh; — empedu phét; -<br />
-- kecil kipè'; — ibun kundang sagöb;<br />
— kempes hana pèng; --- /cu//rgeuriba';<br />
griba'; — kulit kambing keureuböih; -<br />
-- kain ipö'; — nas/pruet raye'; — pukat<br />
punchöng; kuncöng; — r/nraplo' daweuet<br />
ba' noeh (noih); — teballe pèng; mupèng<br />
— pembungkus kaki kuncöng; puncöng<br />
kantor n kantö<br />
kantuk n leubui; payöh; terkantuk—sliyö; seuliyö;<br />
mengantuk layöh; leubui<br />
kantung n baluem; — kain (saku) ipö'; — yang<br />
dirajut dan bertali dimulutnya baleuem<br />
rajöt; — kulit geuriba'; griba'; — pukat<br />
euntung; keureuböih kuncöng; puncöng<br />
kanun n reusam; kanun; adat<br />
kanvas n 1. ija teureupai; 2. kasö geulanggang<br />
meu'èn boksen
INDONESIA A C E H<br />
kanyon n jeureulöng; uröng<br />
kaok n berkaok-kaok su cicém atawa mano<br />
geumeucie'; ber — ki sanggroh<br />
kaolin n tanoih kliet teumika<br />
1. kap n taloe ba'kapai<br />
2. kap n 1. tudöng; tampöng 2. khimah atawa<br />
buböng moto<br />
kapa n kapa-kapa ampéh atawa rubéng<br />
kapabel a jeued ngon carong<br />
kapah n tarkapah-kapah 1. meuh'ueh-meuh'ueh;<br />
2. yo; meutö-tö<br />
kapai v terkapai-kapai meucapoe-capoe<br />
1. kapak n baci; galang; sron<br />
2. kapak n sayeuep; f/dak — ki tandaya; tanna<br />
sapeue<br />
3. kapak n nan eungköt la'öt<br />
1. kapai n kapai; —ap/'kapai apui; —fer/'tambang;<br />
— layar kapai layeue; — perang kapai<br />
prang; — samudera kapai raya; kapai<br />
mén; — kecil bhöt; sambö'; jiliböt<br />
2. kapa/ n boh risa<br />
kapan adv 1. pajan; 2. konka (-Iheueh); kapan saja<br />
baranggajan; maranggajan; pajan<br />
mantong; kapan-kapan cak sibarang<br />
watèe; jan-jan; kapan saja padumjan;<br />
kapan ada janna; kapan waktu saja<br />
kameujan<br />
1. kapang n seumilö'<br />
2. kapang n berkapang meukulat; meusiseue'<br />
3. kapang v kapangangeura(h)na; gurahna; gurana<br />
kapar n bröih atawa purön krueng; berkapar<br />
teutie' meusiseue; teuhanta<br />
kapar n rueng peudeueng atawa parang<br />
kapas n (ba', boh) gapeueh; seperti kapas di<br />
busur putéh sabön; putéh mublie'-blie'<br />
391
392<br />
INDONESIA A C E H<br />
kapasitas n 1. mèe; jeued; 2. padum lèt (lot); padum é'<br />
kapat n musém luloh (keunong tujöh)<br />
kaper n bambang malam<br />
kapi n takai<br />
kapiler n urat darah (h)alöih<br />
kapinis n pohon — kamariya(h)<br />
kapiran a teueng bayeueng; meuroh-roh<br />
/cap/s n kreueng<br />
kapit n pengapit apét; ureueng sajan; tandi<br />
kap/ra n ureueng sidroe; pendapatan per —<br />
wasé tiep (sidroe) ureueng rata-rata<br />
kapital n pangkai meukat; mudai<br />
kapital n raye'; buruf — haraih raye' (A, B, C<br />
dst.)<br />
kapitalis n kawöm pomudai; ureueng kaya (Ie atra)<br />
kapitan n 1. lakab ulèebalangcut di Malukuatawa<br />
Timor; 2. kupala ureueng Cina jameun<br />
krajeuen Blanda; 3. kumeundan tantra<br />
kapitulasi n ta'lö'; talö'; t'a'lo'<br />
kaplok v — dada péh dada; ki arah droe; uroh<br />
kapok a jra; tèebat; hanlé<br />
kapon n mano'agam (meu)gasi<br />
kaporit n dat peugléh ngon pumaté keumeun<br />
lam ie<br />
kaprah a ladém; biyasa<br />
kapri n jeunèh kacang<br />
kapsalon n teumpat koh ö'<br />
kapstok n sibansa ceuraca'<br />
kapsul n brue' niba' seulingköng atawa seunalöb<br />
ubatbubö' nyang phét kh'ieng<br />
kapten n 1. nahuda; lahuda; 2. pangkat tantra;<br />
kapitan; kapitèn<br />
kapu n siseu' (meu') apöng ateueh ie<br />
kapuk n gapeueh; gapeueh panjoe; — Har(lebah)<br />
sikabu
INDONESIA A C E H<br />
kapuk n keupö'; kröng<br />
kapung v terkapung-kapung meu'apöng-'apöng<br />
kapur n gapu; — barus kaphö; tempat — kapur<br />
sirih keurandam (gapu)<br />
kara n sijeunèh ba'kacang keulisa<br />
karabin n teureuköi; beudé laraih paneu'; — spencer<br />
tapa' guda; — /oco/cteureula'; teureulat<br />
karaf n keutuyöng<br />
1. karah n buré'<br />
2. karah n trieng beutöng (beutöm)<br />
kakrakter n sipheuet; akhla'; laku; tabi'at<br />
karam v bhue'; ceuleungga; dudö'; karam; Iham;<br />
ngob; teungeulam<br />
karamba n kuröng trieng teumpat peulara eungköt<br />
atawa udeueng ba' binèh krueng atawa<br />
la'öt<br />
karambol n sijeunèh meuneu'èn<br />
karamel n kra' saka<br />
1. karang n kareueng; batèe kareueng; — laut yang<br />
tidak tampak lungkab; beuta; pusong;<br />
— laut yang mencuat burö'; terkarang<br />
so'; sreueng<br />
2. karang n mengarang karang; susön; atö; ikat;<br />
rika; keumarang; karangan keunarang;<br />
karangan; neurika<br />
3. karang n pekarangan leuen (rumoh)<br />
4. karang n rumoh; teumpat kumpöi; kumpöilan<br />
karantina n teumpat nyang meukléh; teumpat<br />
peusiblah ureueng atawa hiweuen<br />
seupaya bè' jipeujangkét peunyakét<br />
karap n suri (sugöt halöih) teupeuen<br />
karapaks n brue' banèng<br />
karapan n pacu leumo atawa keubeue di Madura<br />
karar a 1. aman; teudöh; 2. due'; meuneutap<br />
1 karas n sibansa peunajöh karah (keukarah)<br />
393
INDONESIA A C E H<br />
2. karas n sibansa ba'kaphö<br />
1. karat n geuratan; meugeuratan<br />
2. karat n krat; mutu<br />
karate n sijeunèh silè' Jeupun<br />
karau v berkarau kisè'; gisè'; mengarau gawo;<br />
cawo<br />
karavan n 1.rumohgeuruba'meububöng;2.kapilah<br />
karb/'r n keu reubét<br />
karbol n ubat poh kumeun<br />
kareis n keureucih<br />
kardia n jantöng<br />
kardus n keureutaih teubai<br />
karena p sabab; sabeub; sababiyah; saweueb;<br />
d/karenakankeulusa; keutusa; keurusa;<br />
muroe; murè<br />
karengga n guda mubulèekeulabèemeuneung mirah<br />
atawa meukeununèng<br />
karet n 1. ba'geutah; ramböng; 2. geutah para;<br />
3. cak meujeu'eut<br />
kargo n dabeueh (barang maniyaga) nyang<br />
jiangköt ngon kapai la'öt, kapai,<br />
teureubang atawa alat nyang la'én<br />
kari n kuwah meu'aweueh kunyèt<br />
karib a 1. toe; krabat; waréh; 2. rapat; karib;<br />
meucuwali (cuwali); akeurab<br />
karibu n sijeunèh rusa meubohkeu'èhdiAmarika<br />
kader n 1. mubeudoih lam udép, buet atawa<br />
pangkat; jalan udép nyangka neusurat;<br />
2. buet nyang bréharap atawa pubeudoih<br />
sidroe-droe ureueng, be/TVa/verkeureuja<br />
nyang é' mubeudoih<br />
karies n brö' atawa rusa' tuleueng atawa gigoe;<br />
gigoe brö'<br />
karih v mengarih karèh; pengarih karèh bu<br />
karikatur n gamba baréng meusom mureued; gamba<br />
394
INDONESIA A C E H<br />
simbéng (timpla')<br />
karil n arnab raye'<br />
karipap n sijeunèh peunajöh rasa peudah<br />
kanna n bagiyan tuleuengdada cicém nyang<br />
meucungkèh<br />
karisma n peungaba; teureukah<br />
karkas n 1. sie meutuleueng; 2. sie neulha' ba'<br />
tuleueng; 3. sie hiweuen, hana röh<br />
ulèe, asoe dalam, gatéh dsb<br />
karkum n keureukön; katib<br />
karmina n panton duwabaréh<br />
karnaval n pawè mupiyasan<br />
karnivor n hiweuen pajöh sie (asèe, mie)<br />
karoseri n tutöp rungkha moto atawa<br />
kapaiteureubang<br />
karatena n sijeunèh dat ba'teunaman nyang<br />
meugunathat keutuböh manusiya<br />
karotis n urat darah takue ngon ulèe<br />
karper n sijeunèh eungköt teumaga ie tabeue<br />
karpet n sibansa peureumadani bulèe bubiri atawa<br />
ija teureupai<br />
karpulai n pohon --- ba' teumeurui (teumurui)<br />
karsinoma n sibansa tumuet atawa barah nyang<br />
mubahaya<br />
karst n sibansa batèe gapu nyang jip'ieb ie<br />
sampoe tanoh thökréng ngon loih<br />
kartel n 1. badan öseuha raye'nyang meuseukutu<br />
ba' peuneugèt barang nyang sijeunèh;<br />
2. pakat niba' sikawan öseuha nyang<br />
keumeung peutimang (atö) yum(sabohsaboh)<br />
barang meuneukat<br />
kartika n 1. buleuen (di langèt); 2. bintang tujöh<br />
kartografi n 1. gamba peuta atawa jadöi; 2. seuni<br />
peugèt peuta; 3. éleumèe bhaih peuta<br />
karton n keureutaih teubai<br />
395
INDONESIA A C E H<br />
kartu n keureutaih teubai peuet sagoe (rab<br />
saban ngon keureucih); — anggota<br />
tanda angèeta niba' saboh-saboh<br />
kumpöilan<br />
kartun 1. pilém béseuköp nyang geupeugèt<br />
ngoncara geuputrèt keunarang gamba<br />
jaroe; 2. gamba baréng<br />
kartunis n ahli kartun<br />
1. karu a berkaru kalöt pikéran<br />
2. karu v mengaru ceukot narit gob<br />
karuan a meuthèe; meuteuntèe; tidak — chö'cheue';<br />
cö'-ceue'; karang-karöt; seuhai<br />
karuhun n éndatu<br />
karun n 1. ureueng kaya jameun Nabi Musa;<br />
2. karön; 3. ki hanasah, hanamupat<br />
jiteuka<br />
karung n beluemguni gasa; guni<br />
karunia n apuwah<br />
karut a berkarut karöt<br />
karya n keureuja; buet; peuneugèt; hasil —<br />
kheuet<br />
karyah (karyat)n gampöng<br />
karyawan n ureueng pajöh gaji; peugawè<br />
karyawisata n teumasya sara mita éleumèe atawa<br />
buet<br />
1. kas n teumpat keubah atawateumpatteurimong<br />
pèng<br />
2. kas n 1. peutoe kayèe (töng) kirèm dabeueh;<br />
2. brue'meusén jeumjaroe<br />
1. kasa n 1. rawa; ija putéh halöih ngon reuhie';<br />
2. kabat (kawat) jamo'<br />
2. kasa n teumpat bayeue ngon teurimong pèng;<br />
2. peutoe cètèt ngon trimong pèng<br />
3. kasa n andara<br />
kasab n beuneueng meuih, pira'; kasab<br />
396
INDONESIA A C E H<br />
kasad n meukeusud; kasad; niet<br />
kasah n tika awé<br />
1. kasai n 1. reumpah rhaih ö'; 2. beuda' basah<br />
2. kasai n nan teunaman<br />
3. kasai n nan eungköt la'öt<br />
kasak-kasuk n meus'èh-meus'oh<br />
kasam n meudam; tröih dam; balui; tuengbila<br />
kasang a thö; krang; kréng<br />
1. kasap a gabai; reukuet; reukieh; rikieh<br />
2. kasap n tukang atö makanan atawa peutimang<br />
dapu kapai<br />
3. kasap (--- jantan) n sibansa ba' labu ayön<br />
kasar a bakai; gasa; (belum mahir/lancar) gurie';<br />
jagon; gabai; reukuet; (belum masak,<br />
setengah matang) burie'<br />
kasasi n ha' Mahkamah Agung neupubateue<br />
atawa neupumènsoh putöihsan hakim<br />
nyang leubèh miyub kulusa salah atawa<br />
hana balöh ngon undang-undang<br />
kasatmata a deuih takalon; nyata leumah<br />
kasau a gaseue; gasie; --- atap peunggulöng<br />
kasdu v tém<br />
kasemat n dam; paké; sugang<br />
kasemek n sibansa boh(ba')seureubara'sa<br />
kasep a cakap; gagah; reumpan<br />
kaserin n nan ba' kayèe<br />
kaserol n cawan teumika teumpat bicah atawa<br />
keubah ubat<br />
kast v ' cak bré; jö'<br />
kasiat n kasiet<br />
kasid n antösan<br />
1. kasih n sayang<br />
2. kasih n cak bré; bri; jö'<br />
kasihan a 1. weueh; 2. puweueh; satibati<br />
kasiku a teumeureuka<br />
397
INDONESIA A C E H<br />
kasim a gasi<br />
kasima a teumangeu-mangeu; mameueng<br />
kasino n lapa' judi atawa teumpat meudansa<br />
kasinta n mano' uteuen<br />
1. kasip adv jula; akhé; leupaih<br />
2. kasip n nan ba' kayèe<br />
kasir n tukang mat pèng<br />
kasiterit n bijèh timah<br />
kaskada n ie teureujön<br />
kasmaran adv mabo' beureuhi; haro'; srui<br />
kasmir n ija bulèe kamèng nyang alöih<br />
kaspe n sijeunèh ba'ubi<br />
kasregister n meusén bileueng pèng<br />
kasta n teurata' manusiya nyang meulapéh-lapéh<br />
ba' meucarakat Hindu, tiep lapéh<br />
meuklèh niba' nyang la'én (brahmana,<br />
kasatria, wasyia, sudra, pariya)<br />
1. kastel n sijeunèh ba'kayèe nyang timoh ba'<br />
tanoh gurön atawa tanoh nyang thö<br />
kréng<br />
2. kastel n 1. rumoh atawa kuta muparét bansilingka<br />
2. kuta astana (Dalam)<br />
kasti n sijeunèh meuneu'èn aneu' miet<br />
kastrasi n gasi; geunasi<br />
kastroli n ubat rhaih pruet niba' minyeu' naw'aih<br />
kasturi (— bunga) n nan teunaman keu ubat luka;<br />
jeubeuet; jeubeueb<br />
kas wan n cicém nanggroe Irian<br />
398<br />
kasuanna n nan ba'kayèe raya. kulét jeued keu<br />
ubat ceurét<br />
kasui n peunajöh sibansa putu<br />
'kasur n kasö; kansö: --- an (rumput) naleueng<br />
meunta<br />
kasus n masalah: peukara; urösan; -- belt sabab
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
musabab jeued prang<br />
kasut n kasöt; kawöh; sipatu<br />
kata n 1. narit; sabda;tïtah; tutö; kalam; kaleuem<br />
(dari Tuhan); 2. uja; ucap; peugah;<br />
seubut; 3. narit; berkata-kata marit; su;<br />
meusu; tutö; mengata (-ngatai) 1. dhöt;<br />
2. upat; ruhé; oe; 3. caröt; lajeue;<br />
teuna'; seueb; berkata kheun; marit;<br />
mengatakan 1. kheun; 2. kheun; seubut;<br />
peugah; memperkatakan meuteu'oh;<br />
pakat; terkatakan jeued takheun;<br />
perkataankalam; narit; suwara; — ganti<br />
lamè; — ganti orang pertama (hormat,<br />
raja-raja)eumpada; se/a sekatasapeue<br />
kheun<br />
katadron n sijeunèh eungköt luloh<br />
katah v terkatah-katah meugulé-gulé; teupeulanténg<br />
katai a krèe; bukhèe; kasè'<br />
katak n canggue'; larva — aneu' abie'; -- hijau<br />
berkaki panjang canggue' timon; —<br />
besar canggue p'ong<br />
katak n keudöt atawa boh keu'èh ba'takue;<br />
lambéng<br />
katakomba n kurö'-kurö' yubjeurat teumpat meusom<br />
ureueng Naseurani jameun Röm<br />
kataiepsi n nan sibansa peunyakét lapèe (lasa)<br />
katalina n sijeunèh kapaiteureubang peuneugèt<br />
Amarika nyang jeued jitrön lam ie<br />
katalog n dapeuta atawa buku nyang meu'asoe<br />
keutrangan atawa nama, jeumeulah,<br />
yum niba' barang, ngon cara tapeusan<br />
1. katang-katang n katéng seukèe<br />
2. katang-katang n sibansa ba'jeulatang<br />
katapel n gando aneu'miet niba' taloe kèrèt<br />
399
INDONESIA A C E H<br />
geu'ikat ba' kayèe meujapheue'<br />
katar n jalö layeue<br />
1. katarak n sijeunèh peunyakét mata (teumimoh<br />
ba'mata)<br />
2. katarak n ie teureujön<br />
katartik n sijeunèh julab<br />
katarstrofa n 1. bala jiteuka sikléb-siklab; 2. meubalé'<br />
(meu'ubah) kulét bumoe lam siklébsiklab;<br />
3. akhé niba' saboh calitra<br />
bansawan jameun<br />
kate a c'ie; krèe; bukèe<br />
katek n geutie'; mengateki gli'; glè'<br />
katel n ramideuen mubulèe itam<br />
katering n öseuha peusanan taguen maguen keu<br />
khanuri<br />
kates n ba'(boh) peuté'<br />
kati n katoe<br />
katib n keureukön; katib<br />
ketifan n ija teubai keuseulimböt; pumadani<br />
1. katik n ubit; krèe; bukhèe<br />
2. katik n naleueng patahsingkèe<br />
3. katik n cicém rampuneu<br />
katil n prataih; peurataih; prantaih<br />
katimaha n (kleinhovia hospita) ba'peunyeuh'a<br />
katimumul n ceumeukam gukèe, sijeunèh cong<br />
katimun n timon; — panjang /timon bateueng; -<br />
- semangka timon brue'<br />
katir n cadé'; ceudé'; bohgati; kati<br />
katirah n nan teunaman mirah ön<br />
katiti v 1. kageusidé'; 2, watèe kageupeuputöih<br />
(uroe, buleuen)<br />
katrol n pè; bohpè; takai<br />
katuk n teunaman mupeureudèe nyang jeued<br />
keu öngulé<br />
katul n leungk'uet; neuk'uet<br />
400
INDONESIA A C E H<br />
katun n ija niba' beuneueng gapeueh<br />
katung n pinyie; töng-töng<br />
katung n terkatung-katung 1. meu'ampöngampöng;<br />
2. meulang-lang; 3. k/(peukara<br />
atawa naséb) gohlomna peunutöih<br />
katup n thueb; mengafup gathöb; gatöb;thueb;<br />
rerkafupteutöp rapat; jab; meugancéng<br />
babah; meukhab<br />
katut v röh teuba meusajan<br />
katwal n peugawè plisi; kumisaréh plisi; sikawöt<br />
kau (-kau) kah; gata; droeneu(h)<br />
kaukab n bintang meu'iku; seuleudan<br />
kaul n ka'öi; nied; ékeureu; --- yang tidak<br />
terpenuhi bimaran<br />
kaul (kawai) n rabö' jö'<br />
kaum a cèdara; kawöm; keurabat; köi; waréh<br />
kaung n (ba') jö'<br />
1. kaus n 1. kasöt; kawöih; 2. sarong (jaroe atawa<br />
gaki); --- kutang aneu'bajèe<br />
2. kaus n 1. busu; gando; panah; 2. tanda niba'<br />
ureueng mupanah, meubusu, meugando<br />
(Sagitarius)<br />
kausa n punca sabab niba' saboh-saboh<br />
keujadiyan; lantaran; muroe<br />
kausal a meusabab; meusabab-sabab<br />
kaut n mengaut kuet; seukuet<br />
kavaleri n 1. barésan meuguda; 2. pasökan moto<br />
keubai<br />
kaviar n boh eungköt (teurubö') masén<br />
kavling n tanoh meupita'-pita' keutapa' rumoh<br />
kawah n 1. beulangong raya; 2. lingka punca'<br />
gunong; babah gunong<br />
kawak a useueng; uto'; chi'; tuha<br />
kawa-kawa n geulabah; rambideuen<br />
kawai a kawai; keumiet; — batas kawai nanggroe;<br />
401
INDONESIA A C E H<br />
— sambang runda; pataruli; pengawal<br />
tukang kawai<br />
/cawan n awa'; ngon; rakan; sahéd; saki; sahbat;<br />
kawanan kawan; berkawan meusabat;<br />
meusikutu; mengawani peungon;<br />
meuseureuta; dampéng<br />
1. kawang (minyak —jn sijeunèh minyeu' dama la'öt<br />
2. kawang v mengawang meugeutang<br />
kawanua n 1. ureueng Meunadu; 2. awa'geutanyoe<br />
kawasan n da'irah; daro'; daröi, wilayah<br />
1. kawat n dawè; kabat; kawat<br />
2. kawat n taligr'am<br />
kawatir adv kawaté<br />
1. kawi n basajawa kuno<br />
2. kawi a kong; kawi<br />
3. kawi n ahli (tukang) keumarang; bujangga<br />
kawih n cara meulagèe ureueng Sunda<br />
1. kawin n 1. meukawén; meunikah; meulakoe;<br />
meu'inong; 2. cak meuseubadan; mupab;<br />
meujima'; meu'o'; 3. khusus hewan<br />
meu'agam; meuseutot<br />
2. kawin v mengawinkan mat gaki ngon sayeuep<br />
mano' nyang geusie<br />
kawis n keumuköih<br />
kawula n 1. hamba; lamiet; namiet; pacai; 2.<br />
ra'yat nanggroe; 3. ulön tuwan<br />
kawung n 1. ba' jö'; 2. cura' ija paté'<br />
1. kaya a 1. Ie atra; muboinah; 2. kaya; (Tuhan)<br />
rani;gani;3. Ie; mue; /ce/cayaankhadanah<br />
2. kaya (kayak) p cak bagoe<br />
kayai v mengayaikan peuteuga droe é' dong;<br />
terkayai é'; kuwasa<br />
kayak n bagoe<br />
kayambang n sijeunèh siseu' boh ara<br />
kayan n mubagoe ragam kayèe<br />
402
INDONESIA A C E H<br />
kayangan n nanggroe andara<br />
1. kayau v mengayau adat Daya', poh pumaté<br />
(bunoih) ureueng, keubah ulèe (peusieng<br />
tangkura')<br />
2. kayau n berkayau<br />
meukeuba<br />
(mengayau) meugeunang;<br />
1<br />
- kayu n kayèe; — api jujèe; dujèe; — besi<br />
kayèe adang; juwat; jenis pohon<br />
putih simeureulueng<br />
—<br />
2- kayu n kayèe geunulong ija<br />
3<br />
- kayu n kayu-kayu cak!. ureueng nyang jipeu'alat<br />
Ie gob; 2. agam nyang jipeugundé' Ié<br />
inong<br />
kayuh (pengayuh) n kayöh; dayöng; mengayuh kayöh;<br />
kayun a<br />
keumayöh<br />
lagöt; laréh<br />
ke p u; uba' (u-ba' disingkat menjadi ba');<br />
ke rumah u rumoh; ke Aceh u Aceh;<br />
ke atas u ateueh; saya hendak pergi<br />
ke si Polan lön keumeung ja' uba'/ba'<br />
si Polan<br />
kebabal n boh panaih puti'<br />
kebah a buchue'; meureu'öh; gadoh paneuh Iheueh<br />
meureu'öh<br />
kebaji n du'a peutaleue' lakoe ngon binoe<br />
kebal a keubai; hanlut; nah'o; tidak — (tembus)<br />
lut; sejenis ilmu kebaléleumèe sangkilat<br />
(sengkelet)<br />
kebam n putéh meuneungbirö<br />
kebas a gabai; keuboih<br />
kebas v mengebas/(anlambé;geureutö'; keupra';<br />
keupö; keupa'; rampot; reuté';tinteueng;<br />
ténteueng<br />
1. kebat v ikat; balot; lilét; ruet; rèn(-rén); —<br />
pinggang taloe keu'ieng<br />
403
INDONESIA A C E H<br />
2 kebat v kebat-kebit 1. mèh-moh; 2. bh'a'-bh'o'<br />
kebayan n 1. peugawè kantö keuchi'urösan kawai<br />
gampöng di Jawa; 2. nè' seulangké;<br />
3. ureueng geuyue; kubayan; suröhan<br />
kebel n nan ba' kayèe panté<br />
kebelet a cak meukarat; meugriet<br />
kebembem a mamplam mangat bèe; kuwini<br />
kebiri a gasi<br />
keblinger v sisat, meucawo<br />
kebuk n pacö' acuwan<br />
kebul n aneu' eungköt bancèh<br />
kebuli n sijeunèh bu minyeu' meu'aweueh<br />
kebun n (perkebunan) lampöh; eumpöh; keubön;<br />
ladang; seuneubö'<br />
kebur v mengebur gawoe; karèh; kinnca<br />
keburu a 1 röh awai; leubèh dilèe; 2. hantinggai;<br />
3 gucöh; meugucöh<br />
1; kebut v mengebut (i) rampot; pöt<br />
2. kebut v mengebut gacue; baplueng<br />
kebyar a berkebyaran jeureulah; jeureulang<br />
kecai a berkecai (-kecai) meudeuda';<br />
meukeupéng-keupéng; meupéng-péng<br />
kecak a berkecak pinggang tumpang keu'ieng;<br />
meutuwanbeusa<br />
kecam v mengecam (kan) 1. seulidé'; sasat; 2.<br />
ceula; timpla'<br />
kecambah n bijèh; beunèh (seuneumèe)bantimoh<br />
kecamuk v berkecamuk (meu)hubö(-hubö); meujupheue';<br />
jeupheue'<br />
kecandan n meuseunda; muwayang<br />
kecantot n 1. meusangköt; meucah'èt; meucaw'ie';<br />
2. ki euchèh; teucèn<br />
Arecap n keucap; klab; cicab<br />
/cecap n 1. kicap; 2. ki burat, buha'<br />
1. kecapi n dandi; dangdi; kucapi<br />
2. kecapi (pohon/buah) n seutui<br />
404
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kecar n jrue'<br />
kecebong n aneu' abie'<br />
1. kecek n buha'; burat; beurakah; mengecek 1.<br />
pohbeurakah; 2. meurisèh-risèh; mengecekkan<br />
meu'upat<br />
2. kecek n sijeunèh meuneu'èn aneu' miet<br />
kecele a cak apön<br />
keceng a buta siblah<br />
keceplek n beudé reuloh<br />
1. Aecer n sibansa canang<br />
2. kecer n tinggai<br />
Aecewa a 1. apön; asa; meuseuröi; 2. ceula; 3.<br />
rugoe; siya (-siya) kekecewaan asa;<br />
paloe<br />
keci n jeunèh kapai layeue<br />
keci n ija putéh lipèh<br />
keciak n su aneu' mano'; meuc'ieb-c'ieb<br />
kecibak n ceup'am-ceupl'um; ceup'am-ceup'um<br />
1 • kecik cak bubé drah (draih);<br />
2. /rec/A- n aneu' boh(si)sawöh<br />
kecil a 1. ubit; bubit; bubeut; kasè'; 2. manya';<br />
bilah; 3. ki bacut; mit; nit; 4. picé'; 5.<br />
hanayum; — tapi kuat culib; culit; si<br />
Aec//nya'cut; kecil sekali drah; mengecil<br />
heut; keunyuet; mengecilkan peucut;<br />
lucöt; sekecil-kecilnya (Yerpennc/J tabsili;<br />
tapeusili; meutèhrèh; meutèh-purèh<br />
kecil hati ki 1. teupèh até; beungèh; 2. teumaköt<br />
kecimpung v ber — puga buet; tamue'<br />
kecimus n béb; keubeub; keubang-keubeub<br />
kecipak n pl'am-pl'um<br />
kecipir n kacang klisa<br />
kecipuk n pram-pl'um; p'am-p'um<br />
Arec/r a caA c'è'<br />
keciut n meuch'ie-ch'ie; ch'a-ch'ie<br />
405
INDONESIA A C E H<br />
1. kecoh n peungeut; tipèe; taki<br />
2. kecoh a riyöh; reuyöh; karu<br />
kecombrang n sibansa ba'aneuh<br />
kecong n peungeuet; tipèe; taki<br />
kecu n simeurampaih; mengecu meurampaih<br />
kecuali p 1. keucuwali; hanaröh; malingkan; 2.<br />
geupeula'én; 3. cak la'én niba'; 4. cit<br />
1. kecubung n batèe keucuböng<br />
2. keucubung n 1. trueng pungo; 2. nan batèe pumata<br />
kecuh-kecah n keucawah-keucawih<br />
kecumik n ber — keumèt (-keumot)<br />
V. kecundang (ter —) v talö; tiwaih<br />
2. kecundang n hasöt; asöt; hasad<br />
kecup v mengecup kucueb; cöm<br />
1. kecut a 1. keudöt; kröt; 2. kröt-pawöt; geureutut;<br />
3. ki yo; hayut (ayut); pengecut ladong;<br />
geusun<br />
2. Arecuf a 1. pheu; 2. cuen (muka)<br />
kedabu n nan ba' kayèe<br />
kedadak n cirét; ceurét; biyöh<br />
1. kedah a teuhah (babah)<br />
2. kedah n biniet gajah<br />
Aeba/ n keudè; — Arec/V boloko (bloko); poloko<br />
kedak n linteueng<br />
kedai n glum; jlum; leuki<br />
kedaluwarsa a 1. hana musém Ié; kahabéh musém;<br />
2. leumpaih watèe; 3. meulingkeue ba'<br />
had<br />
1. kedang a meureuntang<br />
2. kedang v mengedang peuthö bu; peudo'do'<br />
kedangkai n nan ba' kayèe<br />
kedangkan n brue' gamèt beudé<br />
kedangsa n glansa; keulansa; limo mamèh<br />
kedap a 1. krab; rapat; 2. jab hanmböh suwara<br />
atawa ie; — air nanmböh (jitamong) ie<br />
406
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kedasih n nan cicém (ticém)<br />
kedau n mengedaukUe'; geumeucie'; geumeuréb<br />
kedaung n keudawöng<br />
kedayan n ureueng indréng (peutimang); iréng,<br />
cindréng<br />
kedebong n ba' atawa peuleupeue' pisang<br />
kedek v (ter)kedek-kedek (ja')meuyö-yö<br />
kedekai (kedeki) n ba' keudeukè<br />
kedikik n baja ubat gigoe<br />
kedekut a kriet; keudeuk'èt; liet<br />
kedelai n kacang kunèng<br />
1. kedempung a keunyuet<br />
2. kedempung n (su) meupöng-pöng; pl'am-plum<br />
kedengkang n (su) meutum-tum<br />
kedengkik a awöih; bawöih; pijuet ruet<br />
keder a yo meutat-tat<br />
keder a do'; bingong; gameuem<br />
kedera n keurusi; usöngan<br />
kedera n eungköt kadra<br />
kederang n ba' seupeueng; kudrang<br />
A-eb/' n 1. könsa; wandu; darè; 2. ureueng<br />
inong hana meuhé; 3. leumoih cahwat;<br />
maté boh<br />
kedidi n keudidi; langkubèe; sangkubèe<br />
kedik a 1. leuntö; 2. kawé<br />
kedip n klab; klèb; (meu) klèb-klèb; mengedipkan<br />
geudèp; keunyèt; keunyot;<br />
kedodoran a meuthoh-thoh (dhoh-dhoh); seulurut;<br />
sumpreuet<br />
kedok n 1. tutöp muka; tupèng; keutupèng; muka<br />
patong; 2. ki töp; teutöp; sombasoh<br />
kedongdong<br />
(kedondong) n (ba') keurundöng; keulundöng<br />
kedot a teuga; keubai; theun takai<br />
keduduk n (ba',boh) sikeududö'<br />
407
INDONESIA A C E H<br />
keduk v — teplok limeuih; tuweueh; ki seukuet<br />
pèng; meulaba<br />
kedul n boh panta<br />
kedung n lubö'; tuwi<br />
1. kedut n keudöt; kröt; runyoh<br />
2. kedut n mengedut reuböt; rampaih; reuet<br />
3. kedut n kröt; iröt; keudöt<br />
kehel a terkehel!. mupilo'; 2. meukilah; meukita;<br />
3. siba; sibè; siwo<br />
1. kejai n sijeunèh ba' geutah (para); --- berlapis<br />
ki è'linot; liet<br />
2. kejai n berkejai bot; bottuböh<br />
1. kejam v pét; töp mata<br />
2. kejam a 1. bueh; juwah; lalém; 2. liet; keudeuköt<br />
kejamas n langi<br />
kejan v mengejan tran; ran<br />
kejang a 1. krang; 2. ceukang; penyakit kejang<br />
anak-anak peunyakit manya'<br />
kejap n klèb; geudèp; — mafa klèb mata; ber<br />
— meuklèb-klèb; mengejap mublèt;<br />
mublè'; sekejap (si) jamong; sijamong;<br />
si'at; sikeujap; siklèb; sipeunganja<br />
kejar v humeui; lumba; lét; kiweue; pagab;<br />
paröh; peucro'; sambang; nuntut; tiyeueb;<br />
teurajèe; berAe/arf-Ae/arJan mupeucro'peucro';<br />
meuteurajeue<br />
kejat a 1. ceukang; 2. buem; 3. doe; jap<br />
kejen n mata langai<br />
kejer n ba'e; muba'e<br />
Are//' a kabèh; khabih; peunyuré'; prancöt<br />
kejibeling n teunaman keu ubat boh arön<br />
Ae//p n klèb<br />
kejora n bintang döheura<br />
keju n kiju; dadéh thö<br />
kejuju v mengejuju crön<br />
408
INDONESIA A C E H<br />
kejur a (ö') geutèn; geupèn<br />
kejut a ceukang; teukeujöt; kejut-kejut naleueng<br />
sikeujöt; ba' pihmie<br />
1. kekah n sibansa siyamang<br />
2. kekah v mengekah yeueh; nyeueh<br />
kekal a keukai; baka; keueh<br />
kekam n kuboh<br />
kekandi n keulandam; keulandan<br />
kekang (an) n 1. keukang; kang; 2. taloe kang; 3.<br />
ki teugah; tham<br />
kekapas n cicém kunèng bulèe<br />
1. kekar a 1. crah; 2. kumbèe; 3. crébré<br />
2. kekar a 1. jab; rapat; 2. gab; keusan; padè'<br />
kekara n kacang kara<br />
kekas v mengekas kireueh; kikeueh<br />
kekas n tanoh meu'apét uma nyang banlami<br />
geupuga ngon uma nyangka teupula<br />
kekat n kuboh atawa bröh meu'apöng lam ie<br />
kekau a teukeujöt lam teuneungeut<br />
kekawin n ca'é Jawa Kuno<br />
kekeba n khanuri mumè tujöhbuleuen<br />
kekebik n jurèe éh<br />
kekeh adv terkekeh-kekeh khém meukha'-khi';<br />
seu'eue; teuseu 'eue<br />
kekek n nan sijeunèh cicém (h'è)<br />
kekel a kriet; liet<br />
keker n teurupöng; trupöng; kèkè<br />
keki a seubai<br />
kekok a cantöi; canteuen<br />
kekol v mengekol suep ngon pèng; pajöh balo<br />
kelab n klob; teumpat meuseunang-seunang<br />
(meugeumpheue)<br />
kelabak a kelabakan 1. mupè-pè; 2. bingong;<br />
sösah<br />
kelabang n 1. limpeuen; pupeusan; 2. neureue'ö';<br />
409
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mengelabang (— rambut) reue' ö'<br />
kelabat n haleuba<br />
1. kelabu n 'nan eungköt ie tabeue; keulabèe;<br />
menge/abu/'(marajtipèe; taki; peungeut<br />
2. kelabu a keulabèe; klabèe<br />
keladak n 1. lando'; keudèh; 2. ki tulöt<br />
keladan n sibansa ba'meuranté<br />
keladan v mengeladau rabé; gubeue<br />
keladi n umpeue'; eumpeue'; leubue; keuladi;<br />
kladi<br />
kelah n da'wa; dawa<br />
kelah v tamaca<br />
kelahi n 1. paké; mupaké; 2. Iho; lo; meulho;<br />
suka berkelahi jeungkai<br />
kelai v mengelai (mengelai-ngelai) glinyè<br />
1. kelak adv dudoe; uroedudoe<br />
2. /ce/a/r n nan cicém<br />
kelakah n lancang sira<br />
keiakanji n naleueng ceumeucöt<br />
kelakar n 1. buha'; burat; 2. meuseunda suAa<br />
berkelahi sublè; sublèh<br />
kelak-kelik a meuklip-klip; klap-klip<br />
kelak-keluk n t. kiló'-kilö'; 2. Ar/' seulö'-beulö'<br />
kelalang n tayeuen<br />
keielap (keielap) a bhue'; Iham; ngob<br />
1. kelam a klam; reudè; reudö'; reudom; — baya<br />
seupöturoe poh peuet; asauroe<br />
2. kelam n kl'am<br />
kelamarin adv baroe<br />
kelambai n gogasie inong meubu'ö' mirah<br />
keiambir n u; kelambé<br />
1. kelambit n seumantöng<br />
kelambu n kleumbu; keuleumbu; tirè; tabéng<br />
kelambur a meukröt-kröt; keudöt<br />
kelamin n 1. judö (agam ngon inong); 2. sipheuet<br />
410
INDONESIA A C E H<br />
tuböh meukheulu'; 3. jeunèh agam atawa<br />
inong; 4. meunalèe ba' manusiya ngon<br />
hiweuen; mengelamini meukawén;<br />
sekelamin sijudö; sipasang<br />
kelamkari n ijacita meuwareuna<br />
kelana n meusapé; musapé; meusapi; ber —<br />
meudédé; diwana; meudiwana;<br />
meurawoh; raweuet; meu'unda-andé;<br />
meuwohwoh<br />
kelandara n klat; keulat; taloe klat<br />
kelangkang n klangkang ; keulangkang pha; lungkie'<br />
pha<br />
kelang-kelok a meukilo-kilo; meukalo'-lingko'<br />
kelenjar a berkelanjaran reukam<br />
kelantang v mengelantang klèntang<br />
kelap-kelip v klip-klip; meulip-lip; meuklèp-klèp;<br />
meugeudèb-geudèb<br />
kelapa n u; klambé; — sawit ba' sisawét; —<br />
cungkil (kopra) u ceunungké; u thö;<br />
— genyah u reujangmuboh; u reupö';<br />
— hibrida u geupeukawén; — kering<br />
u thö; — merah u apui (mirah); — puan<br />
(kopyor) u dadéh; — hijau u ijö;-kenari<br />
u kaphö; ukè; — manis u<br />
mamèh; — kecil u reutöih; — yang<br />
masih berair u groh; muda u<br />
muda (seudang teukrut); — tanggung<br />
u pateuen; — masak urie'; — yang<br />
berkecambah u timoh; — ketan u leukat;<br />
ayam bulu --- mano' bulèe u; — yang<br />
belum berbuah u dara; umbut — gue;<br />
--- maladire (berkasiat) pawöh jeunggi<br />
(raya);kepiting — bieng u; kulitpemalut<br />
mayang --- seuludang; seunudang;<br />
ludang; sabut — tapéh u; sabut pada<br />
411
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pangkai pelepah iniem; daun — tua<br />
(belarak) bubeue; batok— kering yang<br />
masih bersabut gulupa'; glupa'; batok<br />
— brue' u; lembaga dalam buah —<br />
gueb; putik — puti' u; tangkai bunga<br />
— junggreueh; daun — ön 'ue; jatuhan<br />
buah — yangsudahkeringboh lupieng;<br />
boh keutupöng; anyaman daun (kelerai)<br />
— bleuet; pelepah — dada u; pangkai<br />
pelepah daun kelapa tuko' u<br />
1. kelar n 1. tanggam; tako'; 2. layang; 3. kurè;<br />
4. gleueng-gleueng; 5. kuréng<br />
2. kelar a cak Iheueh; seuleusoe; leungka; kla<br />
Are/ara n aneu' (eungköt) seumilang<br />
kelarah n ulat boh kayèe<br />
kelarai n 1. cura' tapa' catö; 2. geutieb; 3. sujoe<br />
kelaras n ön keurusöng (klusöng, grusöng)<br />
kelari n eungköt ie tabeue meusisé' putéh<br />
1. Are/as n glah (sikula); teurata'; lapéh; jeunèh;<br />
kawan; ruweueng<br />
2. kelas a antara iepaseueng ngon iesuröt<br />
(ieteungohan); mengelas paseueng<br />
peunoh; paseueng raya<br />
kelasa n göh (leumo, unta)<br />
kelasak n peurisè (prisè) kulét<br />
1. kelasi n awa'kapai; keulasi; klasi; mantröh<br />
2. kelasi n bue panyang idöng<br />
1. kelat n taloe linggang; taloe klat (keulat)<br />
2. kelat a klat; reuhang<br />
3. kelat n ba'sikulat; ba'ulim<br />
4. kelat a leubui<br />
5. kelat n — bahu gleueng uram sapai<br />
kelati n kachép; gacép; rampagoe<br />
kelayan n öneumpeue'paya;önsi'aweue'-aweue'<br />
kalayang n cicém leulayang<br />
412
INDONESIA A C E H<br />
kelayu n ba' keulayu (klayu)<br />
keiader n sibansa kurö'-kurö'; ruweueng yub rumoh<br />
keiebat berkelebat siklép-siklap; siklép<br />
kelebek a meuklipè'<br />
kelebut n saleue' sipatu; kupiyah; seunaleue'<br />
keiedal n 1. barai; keleudè; hima; 2. ki dungèe<br />
keledang n sibansa ba' panaih agam<br />
keledar v berkeledar meusaja peutheun droe<br />
keledek n sijeunèh ba' keutila<br />
kelek n 1. seuramoe; rambat; 2. sapai keurusi;<br />
3. rambat keurusi; 4. anjöng dalam<br />
kelekap n siseu' ba' punggöng neuheuen (kulam)<br />
keielap v 1. bhue'; 2. Iham; ngob<br />
kelelawar n sijeunèh taröng nyang meu'ubah-ubah<br />
wareuna sisé'<br />
kelelot v berkelelot lien lidah; mengelelotkanbéb;<br />
beub; keubeub<br />
kelemak-kelemek a meukeuli'èb<br />
kalemayar n keululu<br />
1. kelemayuh n nan ba' kayèe, kulét keuubat<br />
2. kelemayuh n sijeunèh peunyakét (brö'asoe tuböh)<br />
kelembahang n ba' jeulatang<br />
1. kelembah nan ba' kayèe<br />
2. kelembak n gleumba'; keuleumba'; kleumba';<br />
geudeumba'<br />
3. kelembak n bamang akirat<br />
kelemban v berkelemban ja' meulingka<br />
kelembuai n sijeunèh sipöt paya atawa biang<br />
kelempal v terkelempai teutie' meukeuliphè'<br />
kelemping v meukeuliphè'; meuthoh-thoh<br />
kelemur n krue ba'kulét ulèe (ukheue ö')<br />
kelendara n taloe linggang<br />
keleneng n 1. tèng-tong, su gunta; 2. geunta ubit<br />
kelenengan n piyasan gameulan Jawa<br />
kelengar a pansan; pinsan<br />
413
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kelengkeng n sibansa boh rambot<br />
kelengkeng n sijeunèh nggang (eunggang)<br />
kelenik n urösan keumalon rasiya gayéb<br />
kelenjar n keuleunja; kleunja (alat lam tuböh nyang<br />
peuteubit saboh-saboh dat) boh keu'èh;<br />
— dibelakang telinga atau dibawah pipi<br />
boh saban<br />
kelentang n su tèm teupèh<br />
kelentang n boh muröng<br />
kelenteng n aneu' boh gapeueh panjoe<br />
kelenteng n rumoh seumayang Cina<br />
kelenteng n su luncéng (geunta)<br />
kelentik n minyeu' lité' (leuté')<br />
keienting n kutuyöng; keutuyöng; geutuyöng<br />
1. kelentit n aneu' tét; aneu' plana<br />
2. kelentit n sijeunèh naleueng ubat<br />
kelentung n 1. su geunta; 2. geunta<br />
kelenung n 1. su canang; 2. canang ubit<br />
kelenyit n ie jéb hanathat mamèh<br />
kelepai v berkelepai meukulè'<br />
kelepak n 1. su keupra' sayeuep; 2. su paleuet<br />
jaroe' ureueng teumampa<br />
kelepak a meuphie'-phie'<br />
keiepat n mengelepat tampai aleue jalö ngon<br />
dama (gala; geugala)<br />
kelepek v terkelepek meukulè'; meukeuleuphè'<br />
keiepet n meulipat<br />
414<br />
kelepik n 1. su barang ubit rhöt; 2. su bandira<br />
jipöt Ié angèn bagaih<br />
kelepit n su ranténg jipöt Ié angèn<br />
keiepon n boh meulaka; boh röm-röm; boh<br />
dubeudoh; boh peukhém ieungku
INDONESIA A C E H<br />
keiepuk n su dabeueh rhöt (meukeuleuphu')<br />
kelepur n mengelepur meupè-pè<br />
keler n peutoe keubah ara' lam seurahi<br />
kelerek n krani; klèrè'<br />
1. kelereng n boh kato'; gato'; panta<br />
2. kelereng n ceureumèn mata<br />
kelesa n nan eungköt krueng<br />
kelasa a beu'o; juwon; malaih<br />
kelasah a gundah; beulisah<br />
kelesek n kulét ba'pisang nyang thö<br />
keletah .a meujaligu; meu'uneu<br />
keletak n su batèe rhöt ateueh papeuen<br />
kelentang n su pèng rhöt ateueh batèe<br />
keletar a yo<br />
keletik n glè'; gli'<br />
keietuk n su ureueng keumeuto'; kleuta'-kleutu'<br />
keletung n su blèt teupèh<br />
keiewang n geuliwang<br />
keli n sibansa eungköt seungkoe; limbat; -<br />
- dua selubungpb. sidroe inong duwadroe<br />
lakoe<br />
1. kelian n keuchi'<br />
2. kelian n wasé tambang timah<br />
keliar v berkeliaran sèso; lèh-loh; meurawoh<br />
kelibang v berkelibang (an) pho(po) bansiseun<br />
lingka, muwét-wét<br />
kelibat n peunganyoh; payöng<br />
kelicap n cicém ceuricap<br />
keiici n sijeunèh boh panta; boh kato'<br />
415
INDONESIA A C E H<br />
kelicik v terkelicik teusireu'; teugeulincé<br />
kelih a teubleuet (mata); mengeliheu seumidé'<br />
kelijak n 1. bulèe mata; 2. misèe hiweuen lam<br />
ie (eungköt)<br />
1. kelik n mengelik meusè; s'èt; iseu'; seu'<br />
2. kelik n terkelik meugru'-gru'; su pruet deue'<br />
kelika n kulét kayèe nyang teubai ngon thö<br />
keliki (h) n boh peuté'<br />
kelikik n mengeliki khém meukhie'-khie'<br />
kelikir n gleueng-gleueng<br />
kelikir n kliké (gliké); geulingké<br />
kelik-kelik n sidom mubisa<br />
keliling n 1. lingka; keuliléng; langgam; puséng;<br />
2. lingka; ber --- puséng; mengelilingi<br />
hudöm; keupöng; lingka; jrom; gléb; dise<br />
— nya bansiseunlingka; sekeliling daro'<br />
lingka<br />
kelilip n röh dhöi bubédrah lam mata<br />
kelim n birè; geunyie; leupéh; nlipat; sambö<br />
kelimis a licén meugilap<br />
kelimpanan a mata röh dhöi<br />
kelimpungan a bingong; ngeut<br />
kelimun n meukeurumon; keurumon; meuhudöm<br />
kelinci n arnab; hareunab<br />
1. kelindan n beuneueng teurhéng; beuneueng kateusö'<br />
ba' jaröm<br />
2. kelindan n geunulöng beuneueng; bohpè beuneueng<br />
1. keling n kléng; sapaan kepada orang keling<br />
nana; tambi<br />
416
INDONESIA A C E H<br />
2. - keling n labang buta (duwa boh ulèe)<br />
3. keling n kapai<br />
kelingking n aneu' (jaroe/gaki) geulité'; (geugite';<br />
gité')<br />
kelingsir n buröt; jitrön pruet (kreh)<br />
kelining n su luncéng geuritangèn<br />
kelinjat n berkelinjat-kelinjat teukeupa-keupa<br />
kelintang n gambang<br />
kelintar n kelintaran, berkelintaran\a' sjseun lingka;<br />
ja'ula-ili<br />
kelinting n kelintingan sugeunta ubit<br />
1 ke/ ; p v berkelip-kelip (berkelip, berkelip-kelip)<br />
1. meulip-lip (klip-klip); 2. mata teupét<br />
teubleuet; meugeudèp-geudèp<br />
2. /ce//p n seupét keureutaih<br />
3 Are//p n kelip-kelip daruet è'asèe<br />
4. /ce//p n pèng limong sèn<br />
kelir n 1. tirè (layeue ijaputéh); 2. ki keutupèng;<br />
sombasoh<br />
/ce//> n cak wareuna<br />
keliru a 1. salah; calawala; car'o'; rutot; 2. silap;<br />
karöt; lupöt; 3. meucawo; sisat; meuruda;<br />
4. meutuka; keliru baca rutot<br />
kelis v mengelis is'èt; seu'<br />
fre/fl v berkelit s'èt; (meu) sè<br />
/fe/Zf/ n 1. seunangköt peunganyöh ba' bibi<br />
jalö; 2. ruda klat kumudo<br />
kelitik n wayang Jawa Timu<br />
417
INDONESIA A C E H<br />
kliwon n 1. peugawè gampöng di Cirebon; 2.<br />
peugawè astana raja Solo; 3. nan uroe<br />
keulimong ureueng Jawa<br />
kelobot a kulét boh jagöng keugeunulöng ruko';<br />
2. ki meu'ulang-ulang<br />
1. kelocak v mengelocak (teu) pulië; plué<br />
2. kelocak v berkelocak<br />
anca'-anca'<br />
(meu) unja'-unja'; (meu)<br />
kelodan n sibansa busu (gando)<br />
kelojot a keunyuet; keu'ot<br />
kelok n leungköng;kilo;lingköng;lingko';ber/ce/oAkelok<br />
meukilo'-kilo';muwai-wai muwét-we<br />
kelola v mengelola mat; peutimang; mat gayam<br />
kelolong v terkelolong hue'; ue; teusrö'<br />
kelom n kawöh kayèe<br />
kelombeng n peunajöh sijeunèh ruti<br />
kelompang a 1- soh; 2. brue' boh mano' atawa boh<br />
kayèe nyangka soh; boh kutupöng;<br />
bonlupieng<br />
kelompok n 1. kawan; 2. peureukah; jeumeu'ah; 3.<br />
tumpö'; teunumpö'; 4. sukèe; kawöm; 5.<br />
taipah; mengelompokkan jama'; leu'a<br />
kelon v ruguem; uem<br />
keloneng n su geunta, t'èng-t'ong<br />
kelonet a sekelonet bubédrah; bacut th'èh (té 1<br />
);<br />
1. kelong n<br />
bacut t'ieng<br />
blat; beuleutöng<br />
2. kelong n panton Mangkasar<br />
kelongkong n u groh; kelongkongan boh keutupöng<br />
kelongsong n<br />
(geutupöng); bonlupieng<br />
1. keulusöng; keurusöng; 2. pacö'; -<br />
-- peluru<br />
uleue<br />
keureutöih; --- ular sarong<br />
kelontang-kelantung a meurateubkeudéh-keunoe; muwohwoh<br />
I<br />
418
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kelontong n l.ta'tö'; 2. dabeueh meuneukat sibansa<br />
sabön, glaih atawa mangköng<br />
keionyo n cak minyeu' klonyo<br />
kelop a cak séb; peureuséh; paih; geunap<br />
kelopak n bati; pati; upéh; situe'(seutue'); tampö';<br />
--- buluh pucö' reuböng; --- bunga ön<br />
seunalöb bungong; --- (mahkota) buah<br />
tampö'; penutup—p/nangjrukhö; jurukhö;<br />
hiasan bentuk kelopak dihulu senjata<br />
tajam glupa'<br />
kelor n ba' muröng<br />
keiorak n nan teunaman meulaneui ba' pageue<br />
kelos n geunulöng (kloih) beuneueng<br />
kelosok v mengelosok geuso'; pleue; upa; upie<br />
1. kelotok v mengelotok leukang<br />
2. kelotok a eungköt masén<br />
3. kelotok n 1. peurahö meusén ureueng Banjar;<br />
2. rakét trieng<br />
keloyak v berkeloyak teupulie'; teuplue'<br />
keloyang n (cicém) peureuléng<br />
keloyor v mengeloyor ja' meucoh-coh<br />
kelp n nan teunaman<br />
kelu a klo; teukhép babah<br />
kelua n haluwa; halwa; meuraba<br />
keluai n mangoih<br />
keluak n boh meuluweue'<br />
keluan n taloe ba' idöng leumo atawa keubeue<br />
keluang n Ihong; kluang; luntie<br />
keluangsa n ureueng meukawöm<br />
keluar v 1. teubiet; 2. kumbèe; 3. leumah; deuih;<br />
4. teubiet; 5. lahé; 6. peuta'; 7. jibréthèe<br />
8. piyöh; 9. teubiet; --- batas meusalah;<br />
buet salah; mengeluarkan dari srueng;<br />
rhueng; suet niba'<br />
keluarga n ai; aneu'peurumoh; asoe rumoh; cèdara;<br />
419
420<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
keuluwarga; kawöm; waréh; hubungan<br />
— ai; janèb; jinieb; nasab; neusab;<br />
hubungan kekeluargaan silatrahim;<br />
rungkhé; rungkho; anggota keluarga<br />
sukèe; satu — sinasab (neusab); se<br />
— (seketurunan) rungkho; keluarga<br />
dari pihak ayah dan ibu sampèe<br />
kelubak v ferte/uba/rteupileut;teupilut;lhu; teupulie'<br />
kelubi n sibansa ba' sala' masam; keuleubi<br />
keluburan n peutah kurö'-kurö'<br />
keluh n meurawé; keluhan h'ueh; h'uih<br />
kelui n sibansa ba' siron (sirèn)<br />
keluih n ba' kulu<br />
keluk n leungköng; kilo'; ber , lekuk ki<br />
buet siröng; culaih<br />
kelukup n nan ba' kayèe<br />
kelukur v berkelukur (an) meucureueh; Ihu<br />
kelulu a patöt<br />
kelulut n agaih; krimue<br />
kelumit n bubé draih; bubé c'è'<br />
kelumpang n ba' glumpang; jeureula<br />
kelumun n keuluböng; kluböng<br />
kelun v kèupöi; keuböi; berkelun meukeupöikeupöi<br />
keluna n nan teunaman meu'eui<br />
kelunak n sijeunèh ba'ubi<br />
kelung a Ihö' teungoh<br />
kelupas v mengelupas 1. pileut; pilut; leut; 2. pulië;<br />
peusieng; ter — hu; susöt; menge — kan<br />
plue'<br />
kelupur v mengelupur mupè-pè<br />
keluron n luröh aneu' lam mumèe; seulaböh<br />
keluruk v ku'ue'<br />
kelurut a cong; cut<br />
kelus a Ihu
INDONESIA A C E H<br />
kelusuh-kelusaha éh beulisah<br />
telM a kelut-melut kalöt; kacho<br />
kelutum n sijeunèh ba' kayèe<br />
keluwung n buleuen rajatimoh<br />
keluyuk n teunaguen cina (sie bui ngon saka)<br />
keluyur v berkeluyuran meuwoh-woh; meurawoh<br />
kemah a kimah; seueng; tempatberkemah (piknik)<br />
peulanggahan; pelanggahan;<br />
peunanggahan<br />
kemal a berkemal geupuih; meugeupueh<br />
kemala n keumala; batèe jeued<br />
kemam v berkemam meungom-ngom<br />
kemamang n sijeunèh geunteuet<br />
kemandoran n gampöng neumat Ié sidroe mandö<br />
1. kemang n ba' munjè;munyè; sibansa ba' mancang<br />
2 kemang n jén peukaru aneu' miet<br />
kemangi n aséh-aséh; rihan<br />
kemarau a musém khueng; reueng; keumarèe;<br />
kemari v keunoe; di kemarikan ba keunoe<br />
kemarin n baroe; kemarin dulu baroesa ]éh; anak<br />
--- aneu' baroesa<br />
kemaruk a 1. h'eut seumajöh si'at-at keulusa ban<br />
puléh sakét; 2. Ar/meu'ulö'-ulö' keulusa<br />
bankaya; ; 3. ki haleumab; jumoh<br />
kemas a 1reumpan;2.gléh;beureuséh;keumaih;<br />
berkemas-kemas meukeumaih;<br />
mengemasi peukeumaih<br />
kembal n gampét ön seukèe<br />
kembaii adv 1. riwang; gisa;pulang; muléh; 2. teuma;<br />
3. lom; 4. lom; kembaii asal woe ba'<br />
sot (sèt); kembaii ke rahmatullah woe<br />
ba' po; maté; mengembalikan 1.<br />
peuriwang; peugisa ba' sot; 2. pulang;<br />
3. balé'; 4. peupuléh; memulaikembaii<br />
421
INDONESIA A C E H<br />
klayi; samaklayi; samalayi<br />
kemban n keuth'ang; geut'ang<br />
1. kembang v berkembang 1. keumang; kumbèe; 2.<br />
mue; 3. meutamaih; 4. timoh; — hatinya<br />
seunang até; — kempis meuh'uehmeuh'ueh;<br />
(adonan, kuah) mengembang<br />
keumang; sui; — tengkuknya teuma kot;<br />
mengembangkan 1 leueng; 2. puluwaih;<br />
3. peu'é'; mengembangkan (sayap)grue<br />
2. kembang n bungong; --- ap/bungong apui; — gu/a<br />
gulataré'; èseuböm-böm; --- /afarbiduen;<br />
— loyang kamalöyang; --- pala meulisan<br />
pala; meureuba; --• penganten bungong<br />
darabarö; --- pukul 4 sore (mira bilis<br />
Jalapa) kujreuet; — serdadu bungong<br />
sidadu; kembang biak, ber — mue;<br />
meutamah Ie; mengembang cateueng;<br />
mengembang-b/aWcan peumue;seumibo;<br />
--- sepatu raja putéh/mirah<br />
kembar a keumbeue; ganda<br />
kembara v mengembara meurawoh; meuwot-wot;<br />
meuwét-wét; larat<br />
kembayat n ijasutra bombè<br />
kemben n geutang<br />
kembili n keumili; kimili<br />
kemboja n jeumpa keubirö; — merah ba' sila'-la'<br />
kembol n mengembol keutieb; meukeutieb<br />
kembu n parue'; sarue'<br />
1. kembung a keumong; beuténg; seungkoe; (pusöng)<br />
busöng angèn mirah; — kempis keumong<br />
keus'ieb; --- padi kröng padé;<br />
mengembungkan peukeumong;<br />
peubusöng<br />
2. kembung n nan eungköt<br />
kembur v berkembur poh beurakaih; mubuha'<br />
422
INDONESIA A C E H<br />
kembut n eumpang seukèe<br />
kemeja n bajèe keumeja (keumija; kamèja)<br />
kemejan n sijeunèh eungköt yèe<br />
kemelut n kalöt<br />
kemenakan n keumuen; — didada keumuen waréh;<br />
— di dagu keumuen wali atawa karöng;<br />
— datang ureueng geutueng keu cèdara<br />
kemendalam n keutuyöng<br />
kemendang n umang-umang<br />
kemendur n keumeundö<br />
kementam v berkementam su meugeutham-geuth'am<br />
T. kemenyan n keumunyan; kumunyan; keuneurukam<br />
2. kemenyan (akar —jn nan teunaman lawa<br />
3. kemenyan n sijeunèh eungköt yèe<br />
kemi n nan eungköt la'öt<br />
kemih n keumèh; 'ie'; berkemih töh 'ie'<br />
kemik a c'ieb; reumieb; keus'ieb<br />
kemiri n kumiroe; krèh<br />
* w n /<br />
'<br />
n<br />
— rububpeukayan atawa barang meuih<br />
nyang geuhadiyah keutanda gaséh<br />
kemlandingan a sibansa ba'reuteu' bambang<br />
kembloko n nan boh kayèe, rasa masam mamèh<br />
kempa n peuneurah<br />
kempal a (tanoh) da'; padé'<br />
kempang n jalö peuneugèt siba' kayèe<br />
kempas n nan ba' kayèe kreueh ngon brat keu<br />
tihang peurahö atawa arang töt timah<br />
kempek n sibansa gampét ranub atawa pèng<br />
kempeti n plisi tantra Jeupun nyang geuthèe that<br />
bueh<br />
1. kempis a keus'ieb; keunyuet<br />
2. kempis n seurahi meujeurabat awé<br />
1. kempit n geupét; keutuyöng<br />
2. kempit v mengempit gapiet; — an geunapiet<br />
1. kemplang y mengemplang seuko'; sakai; teupue';<br />
423
INDONESIA A C E H<br />
tadi<br />
2. kemplang v mengemplang 1. mita ilah hanatém<br />
bayeue utang; 2. peureuloh amanah<br />
kempot a 1. lueb; 2. cak atra abéh<br />
kempu n plö' bulat teumpat keubah bajèe atawa<br />
dabeueh nyang ubeuet-ubeuet<br />
kempuh a leumpö'; masa'(boh kayèe, teunaguen);<br />
ranom; reunom; kh'ob; kh'ieng; brö'<br />
1. kempul n sibansa canang<br />
2. kempul v berkempul-kempul meuh'ueh-meuh'ueh<br />
(moe) meusö'-meusö'<br />
kempunan n 1. lindan; 2. bingong; 3. hana beugi<br />
1. kempung a (mieng) lueb<br />
2. kempung n 1. pruet cut; 2. sikumböng<br />
1. kemu v berkemu kumo<br />
2. /cemu v mengemu!. meungom-ngom; meukr'obkrob;<br />
2. kulöm<br />
kemucing n peunyampöh abèe niba' bulèe mano'<br />
kemudi n 1. kumudoe; keumudoe; 2. ki pawang;<br />
kupala; kumeundan<br />
kemudian adv 1. dudoe; kömdiyan; seuneulheueh<br />
(sineulheueh); 2. keuneulheueh; Iheueh<br />
nyan; --- hari (selanjutnya) teuma; hari<br />
kemudian (kiamat, akhir zaman) uroe<br />
dudoe; mengemudiankan (peu)tanggöh;<br />
(peu)undö; terkemdudian ba' akhé;<br />
ba'seuneulheueh; kemudian setelah itu<br />
ama<br />
424<br />
kemukus n sijeunèh campli (capli)<br />
kemul n limböt; seulimböt; sulimöt<br />
kemumu n 1. siseu' la'öt; 2. ba'eumpeue' Cina<br />
kemuncak n puca'; keumunca'<br />
kemuncup n naleueng jaröm<br />
kemung n sibansa göng<br />
kemungkus n (boh mano') kom
INDONESIA A C E H<br />
kemuning n ba' kumunèng<br />
kemunting n ba' sidudö'<br />
kemut v mengemutl. keumèt; keumot; keumètkeumot;<br />
2. meuhuyön-huyön; mabó';<br />
3. cak kulöm<br />
kemutul n nan kayèe kreueh, jiwiet (juwiet), jeued<br />
keu ubat kudé<br />
kena v 1. seuntöh; meugantoh; 2. simban; 3.<br />
(teu) keunong; 4. hana bibeueh; 5.<br />
patöt; meukeunong; mengena simban<br />
keunong; keunong; (dalam perkataan<br />
dan tindakan)pakhö'; mengenakan ngui;<br />
peubuet; pubuet; takat; terkena teupèh;<br />
mengena (tembakan peluru) makan;<br />
hampir kena meurambui; meurampéh<br />
kena n kah; gata<br />
kenal a 1. turi; turé; meuturi (turé); 2. thèe;<br />
tupeue; 3, susoe; tusoe; 4. meuphöm;<br />
muphöm; --- baik jamè'; di — igeuturi;<br />
ter—geuturi; meugah; geuthè; meuleuha;<br />
meuceuhu; berkenalanmeuturi; muturi;<br />
meungon; meusabat; memperkenalkan<br />
d/ripeuturi (puturi); salingkenal, mengenal<br />
turi sari<br />
1. kenan a berkenan 1. tém; neutém; 2. geutém<br />
ngon seunang até; memperkenankan<br />
neu'idin; neupeu'idin; neupeululöih<br />
2. kenan a (è' lalat) tanda ba'tuböh<br />
kenang v mengenangameum;peu'ameum;ambatambat;<br />
bayeuen; kenang-Zcenangantanda<br />
ingat; ter — seuböt; seubét; meuseubét<br />
kenanga n seumanga; seulanga; seunanga;<br />
keunanga<br />
kenap n mija; mèh ubit<br />
kenapa p cak pakon, peusabab<br />
425
INDONESIA A C E H<br />
kenapang n sibansa ba' keumiroe<br />
1. kenari n sibansa ba' keutapang<br />
2. kenari n nan cicém ceudaih su<br />
kenas n tirom masén<br />
kencan n janji meurumpo' ba'saboh teumpat<br />
kencana n meuih<br />
1. kencang a 1. taré'; teugang; 2. bacah; bagah; 3.<br />
kong; teuga; mengencangkan c'uet;<br />
met; tambang<br />
2. kencang n /cencang-kencungsu meukeutang-keuting<br />
kencar a terkencar-kencarl. gamèh-gamoh; mèhmoh;<br />
2. gameum<br />
kenceng n geurudoe; gurude; grudoe<br />
kenceng n blangong beusoe (teumaga)<br />
kencing v töh 'ie'; air — keumèh; kencing berdiri<br />
panca (pancé) 'ie'; sebentar-sebentar<br />
ingin kencing meuran; reujan; rijan<br />
1. kencong a ceuko'; iröt; kiwieng; siröng<br />
2. kencong n nan ba' kayèe kreueh<br />
kencreng n su pèng rhöt lam tèm<br />
kencur a 1. ceukö; 2. ki gohlom muphöm; puti'<br />
that mantong; 3. ki (aneu') manya';<br />
bilah<br />
kendaga n peutoe meujeurabat<br />
kendal n ba' peuleukat<br />
kendaia n canteuen; cantöi; gantoh; santo'; padèe<br />
kendali n 1. (taloe) keukang; mengendalikan mat<br />
keukang; mat gayam; 2. ki theun (nabsu<br />
atawa yum); tidak ter — lagi pacah;<br />
mengendalikan kemudi lili<br />
kendana v mengendanai keumiet; kawai<br />
1. kendang n geundrang<br />
2. kendang n paté (kulan) keureutaih asoe 480 sampoe<br />
500 ön; sekendang 1. saboh paté; 2.<br />
lethat; meuseu'è<br />
426
INDONESIA A C E H<br />
3. kendang n kendang-kendang<br />
si'uroe-uroe<br />
(an) nyang tangui<br />
kendara v berkendara 1. gidue' (due 1<br />
); peulayeue;<br />
ba; pasang; é'; mengendarai gidue';<br />
due'; peulayeue; ba; pasang; pengendara/<br />
pengemudi — mobil supé; — kuda<br />
coki; — kapai mu'alim; — kereta api<br />
maseunèh; kendaraan kandreuen;<br />
kandran; kendaraan<br />
meureukab<br />
air atau darat<br />
kendati (pun) p 1. beuthat; bahthat; ba'that; bahpih<br />
meunan; böhpih meunan; ada'pih<br />
meunan; 2. bè'an; bè'meung<br />
kendeka n sijeunèh ba' kayèe keutaméh rumoh<br />
1. kenderi n timangan meuih<br />
2. kenderi n nan ba' kayèe<br />
k e n d i n<br />
birie'; dura; tura; rutu; kendi porselen<br />
peunuman; peuluman<br />
kendil n kanèt<br />
kendit n geundét; taloe geundét<br />
kendong v mengendong awih; bawih<br />
kenduduk n sibansa ba'ubi<br />
kendung (an) n ba' kayèe, kulét keuceunelöp ija<br />
kendur a geumbö; geunjö; kendö; seundèt; kendur<br />
bergantungan (kuping manusia/hewan)<br />
kupè'; Crere/cjmuphi'-phi'; kapha'-kaphi'<br />
kendun n kanduri; khanuri; khawuri; walimah<br />
kenek n keunè'; keunèt<br />
keneker n boh kato' (gato'); boh panta<br />
k e n e s<br />
a teukeuch'a'; keuch'a'; meukeuch'a';<br />
meuch'a'<br />
kenkeng n su asèe meukieng-kieng<br />
kenidai n nan kayèe, timoh ba' binèh pasi<br />
kenikir n bungong è' mano'<br />
kening n 1. bulèe keunèng; 2. dhoe; kunèng;<br />
427
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tala'<br />
kenohong n peunyakét budö'<br />
kenong n nan peukakaih gameulan Jawa<br />
1. kenop n keunob, thueb; tueb<br />
2. kenop n boh bajèe<br />
3. kenop n banie<br />
kensel v mengensel pubateue; caböt; landong<br />
kental a buyö; beuyö; ghuen; lindang ; likat; 2.<br />
cak (rakan) akeurab; krab; karib;<br />
mengental beuku<br />
kentang n boh gantang; ladong (kentang jenis<br />
besar)<br />
kentar n timangan meuih<br />
kentara a cak deuih; leumah; nyata<br />
kent ung n tö'-tö'<br />
1. kenfuf n geuntöt<br />
2. kentut n ba' sigeuntöt<br />
kenur n cak taloe; beuneueng<br />
Arenya n aneu'dara; biké<br />
kenyal a 1. lamböt; leuntö; 2. kliet<br />
kenyam a mengenyam keucap; rasa; co' nè'mat<br />
kenyang a 1. troe; taré' pruet; 2. ki peunoh; pupö;<br />
3. ki pueh (p'ueh); gla'; lebih dari<br />
kenyang tala'<br />
kenyat-kenyit(kenyat-kenyut) a meutueb-tueb<br />
1. kenyi (h) a 1. reujang meurasa sakét; 2. bagah<br />
teupèh peunyakét<br />
2. kenyih a beuleuté'<br />
kenyit v mengenyit keunyèt<br />
kenyut v mengenyut p'ieb tè' (mom dè'); jujuet<br />
1. keok n su mano'; meuk'ab-k'ab<br />
2. keok cak talö abéh<br />
keong n sipöt<br />
1. kep n khieb beudé<br />
2. kep n cak gumba'<br />
428
INDONESIA A C E H<br />
kepada p keu; ba'<br />
1. kepah n lajueng; reumot; kreueng la'öt<br />
2. kepah n mengepah mamoh sara p'ieb<br />
kepai n udeueng breueh (reukieh)<br />
kepak n sayeuep; ber — 1. meusayeuep; 2.<br />
meukeupra'-keupra'; mengepak sayap<br />
keupa'-keupa'; keupra'; kirap<br />
1. kepak v mengepak tingkue<br />
2. kepak v meucapoe-capoe<br />
3. kepak n terkepak kiwieng; ceuko'; awè'<br />
kepai n geupai; keupai; reugam<br />
kepala n ulèe; jeumala; uram; uta'; keutuwa; -<br />
-- air ulèe ie'; — angin plè'-plo'; bangai;<br />
— bahu uram bahö; — batu kreueh<br />
tangkura'; tungang; tuhie; tungie; —<br />
berat ngeut; — udang bangai; budoe;<br />
tutup — (bentuk kerucut dari upih pinang)<br />
jrukhö; jurukhö; kajeueng; samè; sarue';<br />
— tangga ulèe reunyeuen<br />
kepala n (kepala suku, pemimpin, ketua) choekhi;<br />
choikhi; chèh<br />
kepalang a alang keupalang; teulanjö<br />
kepam a 1. useueng; 2. juem; 3. balom<br />
1. kepang n nan ba'kayèe, kulét keutabloe<br />
2. kepang n (ö') teureue'; (tika) teumanyum;<br />
mengepang reue'; manyum<br />
3. kepang a tepangr-Arepaf mupunyoe-punyoe; krötkreuet<br />
4. kepang n trieng meu'alén; laya<br />
1. ArepaA n eungköt ietabeue<br />
2. Arepar n ijakèpar<br />
keparat a kaphé; bansat; jahé<br />
kepayang n buga'; pangè; mabuk — meucinta<br />
kepacong a keuboih; kuweuet<br />
kepek a 1. c'ieb; ph'eb; phèb; keus'ieb; 2. (si)<br />
429
INDONESIA A C E H<br />
deue; dè; lipè<br />
kepel a nan ba' kayèe<br />
kepancong n boh meuluweue'<br />
kepepet ' c a k 1. meuseupét; 2. ki meukarat<br />
keperancak n nan bungong<br />
1 keper n cak 1. euncit è' nyang meukeumat ba'<br />
leubö; 2. sangkilat<br />
2. keper n sirép<br />
kepetang adv ba roe<br />
kepialu a mumang (ulèe)<br />
kepiat n keureumeueh<br />
1. kep/'k n deue; sideue; dè<br />
2. kep/'k n sijeunèh h'ueng<br />
kep/7 a meusindréng; meu'indréng<br />
kepincut a haro'<br />
kepinding n pij ét<br />
keping a lipéh; keupéng; ber— meupéng-péng;<br />
pecah — beukah; meukeupéng-keupéng<br />
kepingin adv keumeung (keumeu, keumieng, meung<br />
+ huruf bibir menjadi mu)<br />
kepinis n ba' kamariya(h)<br />
kepinjal n piet asèe<br />
kep/'s n kribueng eungköt; sarue'<br />
kepit v gapiet; seupét<br />
kepiat n keureumeuih<br />
kepiting n bieng; langkab; geuteuem; — air tawar<br />
bieng bangka; — batu bieng batèe;<br />
— pantai bieng sirama; rama; bieng<br />
phö; — air asin umeui; geuteuem;<br />
yuyu; biengköng; — laut badèe; insang<br />
kepiting br'eun bieng; jeureumeui<br />
kepieset n cak teusireu'; teugeulincé<br />
keplok v keupra' jaroe<br />
kepodang n cakeue' (cicém pajöh sidom)<br />
kepoh v mengepohkan tapih; tangkéh; buwang<br />
430
INDONESIA A C E H<br />
kepol v cak peuta'<br />
kepompong n lulön; dulön; sarue' ulat<br />
keponakan n aneu' keumuen<br />
1. kepot a iröt; siröng<br />
2. kepot v mengepot cak 1. ja' bagah hana hiro<br />
bansilingka; 2. puwét-wét moto nyang<br />
jiplueng kupé' ba'jalan meuliko'<br />
kepruk v mengepruk seupöt; heungko; heundru<br />
1. kepuh v mengepuh (layeue) keumang; pengepuh<br />
layeue sabö<br />
2. kepuh n sibansa ba'leupueng<br />
3. kepuh n kepuh-kepuh ceureupa; ceuleupa<br />
1. kepuk n 1. katéng bu; 2. keupö' padé; 3. kribueng;<br />
sarue'<br />
2. kepuk n ceuko'<br />
3. kepuk n sijeunèh bajèe köt<br />
kepul n meukeupöi; meukeuböi; ber muböiböi;<br />
mubura-bura; meukeubö'<br />
kapulaga n gapulaga<br />
kepundan n babah gunong meu'apui<br />
kepundung n sibansa ba' lansat<br />
kepung v berkepungb\é\; lét; giét; gléb; keupöng;<br />
ragab; hudöm<br />
kepurun n kanji sagèe<br />
keputren n anjöng putroe<br />
kepuyuk n kraleueb; keuraleueb<br />
kera n bue; kra; y'e/i/s — kecil, bertelinga putih<br />
sigeudu'; — bertangan panjang weu'<br />
kera n peukakaih teupeuen<br />
kerabang n brue' (kulét) boh mano'<br />
kerabat n cèdara; kawöm; waréh<br />
kerabik a cr'ie'; pr'ie'<br />
1. kerabu n seunicah; seulincah<br />
2. kerabu n subang; téng-téng<br />
keracak n 1. chèn-chèn; meuchèn; 2. bacah<br />
431
INDONESIA A C E H<br />
keracap n peukakaih musib niba' bulóh atawa<br />
kayèe<br />
keraeng n lakab cèdara raja Mangkasar<br />
1. kerah n rudi; mengerahkan krah (gra') ureueng<br />
meuseuraya; meuhurub; ra'i; rón<br />
2 kerah n kipè' bajèe; krahbajèe<br />
kerahi n boh timon bateueng<br />
1. kerai n bidè; kré<br />
2. kerai n mengeraikan plön; peulön; bh'oh<br />
kerajang a meukeupéng-keupéng; gurancang<br />
1. kerajat n aneu' ö' timoh ba' dhoe<br />
2. kerajat n keurajat<br />
1. kerak n kra'; euncit (ncit)<br />
2 kerak n su ureueng geumarö; meukruhkruh<br />
kerakah n sijeunèh kapaidagang jameun dilèe<br />
kerakal n gliké; geulingké; kliké; jliké<br />
kerakap n sijeunèh ranup<br />
keram v mengeram 1. karom; keumarom; 2.<br />
meukuröng<br />
kerama . n kutö'; teumeureuka<br />
keraman n daröhaka; burat<br />
keramas v srah ö'; keuramaih<br />
keramat n kramat; èeliya; oliya, — tertinggi dalam<br />
tasauf kutöb<br />
keramba n raga eungköt buju, niba'trieng teumanyum<br />
ba'rungkha kayèe<br />
kerambil n u; keurambèe<br />
kerambit n krambét; arèt ubit<br />
keramboga n timon keumikèe; teumikèe<br />
keramik a teumika<br />
kerampagi n sikinlipat; sikincukö (ceumuko)<br />
kerampang n brue' nab; keulangkang; klangkang pha;<br />
lungkie' pha; th'ong<br />
keramunting n jeunèh ba'sidudö'<br />
1. keran n kran<br />
432
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. keran n paco' ie<br />
kerancang n keurawang; krawang; teurawang<br />
keranda n kreunda<br />
1. kerang n kreueng; unam; unab<br />
2. kerang n kerang-kerangan batèe nyang jiatö meuriti<br />
ba'jalan meulichè'<br />
kerangka n rungkha; rangkayan<br />
kerangkai n nan ba'kayèe keu rudageuruba' atawa<br />
gocangköi<br />
kerangkeng n kunuröng; kuröngan; kutri (gumtiya)<br />
kerani n krani; klèrè'; jarötuléh<br />
keranjang n baköi;beuleunta';raga;gampét; kribueng;<br />
sangkeue'; --- dari anyaman rotan<br />
berlobang-lobang raga reuleuet; — bulat<br />
kudè; — bulat torak krancang; — bentuk<br />
kerucut sarue'; kribueng; punceue';<br />
rancang; rangkab; seureukab<br />
keranji n ceuradieh; cradieh; kranjoe<br />
keranjingan a haro' maté; haro'abéh<br />
keranta n gutèe ba'tuböh ureueng nyangka rab maté<br />
kerantong n tö'-tö'<br />
kerap a 1. kayém; 2. (anyaman) jab; rapat; 3.<br />
(tanaman) krab<br />
kerapu n eungköt geureupu; geurapèe<br />
A-eras a 1. kreueh; batu tergolong barang yang<br />
— batèe röh lam barang nyang kreueh;<br />
2. ki gigèh; ia berusaha gigèh that jih;<br />
3. A/tangköh; sasa; 4. A/bagah; bacah;<br />
harga barang naik — yum barang bagah<br />
that jié'; 5. ki brat; ayahnya sakit —<br />
yahjih sakét brat; 6. ki hibat; tekanan<br />
musuh makin — musöh makén hibat<br />
jiteugon; 7. ki hana weueh; sikap dan<br />
433
434<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tindakannya sangat — sipheuet ngon<br />
buetjih hana jiweueh meusidroe; 8. ki gasa<br />
ia memang — tabiatnya teubi'atjih cit<br />
gasa 9. ki sagai; dilarang --- berjalan<br />
disini hanjeued sagai (ta)ja'disinoe;<br />
10. ki keubit-keubit; gedung itu dijaga<br />
— oleh tentara geudöng nyan jikawai<br />
keubit-keubit Ié tantra; 11. ki bagah;<br />
angin bertiup dengan — nya angèn<br />
jipöt ngon bagah, 12. ki taré'; 13. ki<br />
glaih; ia menjawab dengan suara —<br />
- glaih that ba' jijaweueb; 14. lagèe<br />
geuplèe; semalam hujan — beuklam<br />
ujeuen lagèe geuplèe; 15. ki kreueh<br />
untuk saya cerutu itu terlalu — curup<br />
nyan kreuehthat keu lön; 16. mabö';<br />
ia minum-minuman keras\\\éb minoman<br />
nyang pumabö'; 17. ki bahaya; obat<br />
—tidakdijualbebas uba\ nyang mubahaya<br />
hanjeued bibeueh jipubloe; 18. kreueh;<br />
biang cuka ini --- baunya nang cuka<br />
nyoe kreuehthat bèe; 19. A/meukarat;<br />
bautnya --- sukar dibuka bawöt nyoe<br />
meukaratba' tabuka; 20. A/kliet; dagingnya<br />
--- sukar dikunyah sie nyoe kklietthat<br />
ba' tamamoh; 21. A/hana meujeu'eut;<br />
pernya sudah—pè nyoe hana meujeu'eut<br />
Ié; --- bar/kreueh até; — kepala kreueh<br />
tangkura' (ulèe); tuhie; tungie; tungang;<br />
batat; tungang; mbeue; eumbeue;<br />
teumbeue; --- AeraA meu'ubah-ubah<br />
si'at-at; --- lidah meugunci (meukhab)<br />
babah; --- mangkas kreueh that-that;<br />
--- mulut taré' babah; --- dan rapuh<br />
krang; berAeraspeutheun; theun; berkeras
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kerasan mupaké; dawa; bersikeras<br />
meukreueh; dengan kekerasan pa'sa;<br />
langgéh pa'sa; mengeras batat;<br />
bangkaran; mengeras (tegang) gong;<br />
kerasan a<br />
keras dan kuat (unt uklogam) seungkom<br />
lulöt<br />
1. kerat n iréh; gréh; mengerat kr'èt; ariet; gréh;<br />
puntöng<br />
2. kerat n su tupèe kr'èt u; meugr'èt-gr'èt<br />
keraton n 1. dalam; 2. keurajeuen<br />
kerau n sibansa baköi atawa katéng<br />
1. kerawai n geumeutoe tanoh<br />
2. kerawai n ba' kayèe, ön jeued keubaja<br />
kerawak n tupèe mubulèe mirah<br />
Areraivang n keurawang; krawang; teurawang<br />
kerawat n taloe awè; jrabat; jeureuban<br />
kerawit n glang alöih lam pruet<br />
kerabang n nan ba'kayèe, kulèt jeued keutaloe<br />
kerabat n mengebat (ikat) lirèn<br />
kerabat n geuriba'; griba'<br />
kerbau n 1. keubeue; 2. ki 1<br />
ureueng ngeut; anak<br />
kerbau yang masih kecil (bayi) aneu'<br />
w'è'; aneu 'ue<br />
kerbuk v mengerbuk teubö'; kuré'<br />
kercing v mengercingkan pét mata<br />
kercit v mengercitkan geudèp mata<br />
kercut n sijeunèh naleueng ngom<br />
kerdak n 1. keudèh; 2. barang hana meuyum<br />
kerdam n su meugeureudh'am; su barang<br />
kerdil a<br />
meuseumpom ateueh peuleuka<br />
bukrie';bukèe;bukhèe;c'ie(cie);deuna';<br />
krèe; pr'ien; pingko;<br />
liem; tri<br />
(untukbuah-buahan)<br />
kerdom v be(r) kerdom-kerdom caArcaröt;ceumaröt;<br />
teuna'<br />
435
INDONESIA A C E H<br />
kerdut n kröt; keudöt<br />
kere n 1. papa; dana; 2. ureueng geumadè<br />
kere n bidè; kré<br />
kerebok v mengerebok pr'ie'; cr'ie'; kuya'<br />
kereceng v mengerecengkan (mata) geudèbmata;<br />
meugeudèb-geudèb<br />
keredak n keudèh; keudè<br />
kredep v 1.meuklèb-klèb;2.mublie'-blie';jeureulah<br />
keredok n gulè ön kayèe meuntah<br />
keredong n ija töp ulèe atawa muka; keurudöng<br />
1. kerek n bohpè; takai; mengerek (menarik;<br />
menggulung) kareue; karie; mengerek<br />
layar tanja' layeue<br />
2. kerek n paté limpéng gulajö'; se — siplöih<br />
limpéng<br />
kerekot a 1. kuköt; kruköt; meugrutuet; 2. (aleue)<br />
meugeureugöh; 3. liet; meu'è' linot<br />
keremi n glang alöih lam pruet<br />
keremot a meukröt-kröt<br />
kerempagi n sikin ceumukö; sikin lipat<br />
kerempeng a pijeuet ruet; bangkèh<br />
kerempung n pruet cut<br />
keren a Ltari, gagah;2.ceukén;cur'ien;3. bacah;<br />
4. plintè; peulintè<br />
kerencang n su rantémeuseuntöh; grancang-greuncing<br />
kerendang a 1. nanba' kayèe; 2. kulam bijèh (beunèh)<br />
eungköt<br />
kereneng a 1. umpang seukèe; gampét; 2. raga<br />
arang; 3. raga boh kayèe<br />
kereng a 1. deungkèng; grantang; ceukén; 2.<br />
itam sukla; hilam; teubai<br />
kerengga a sidom mirah<br />
kerengkam n siseue' la'öt<br />
kerengkiang n kröng (keupö') padé<br />
kerentam n su meugeudh'am-geudh'am<br />
436
INDONESIA A C E H<br />
kerenting n su meukeuting<br />
kerenyot v mengerenyot geureuhèng; geuhèng<br />
kerepas a buta siblah; mengerepas pét mata<br />
1, kerepes v mengerepes meugeue-meugeue<br />
2. kerepes a lipéh ngon ph'èb<br />
kerepot a meukröt-kröt<br />
kerepyak n su ié ujeuen rhöt atawa tumba' meuhadu<br />
keresek n su ranténg atawa dheuen patah (krèbkrob)<br />
kereseng a crah; reukah; terkereseng (meu)<br />
geureuhieng; geureuhèng<br />
keresot a kröt; keudöt; grutut; geurutut<br />
kereta n kandreuen; kandran; --- api geuritan<br />
apui; tempatpemberhentian KA) meunaté<br />
geuritan apui; — angin gari; gritan<br />
angèn; — baja moto tèng Ikeubai)<br />
keretan n kèh apui<br />
1. keretek n ruko' bungong lawang<br />
2. keretek n su ön tutöng<br />
3. keretek n sijeunèh kaha duwaruda<br />
kereweng n keupéng teumika<br />
keri n sijeunèh sadeuep<br />
kerias n sijeunèh peunajöhthö<br />
kering-keriut n su trieng angèn pöt<br />
keriap v berkeriapan meukeurumon (krumon);<br />
hudöm<br />
keriau v berkeriau geumeucie'; geumeuréb<br />
kerical n namiet; lamiet<br />
kericau v berkericai meukuw'a; kutru (su cicém)<br />
keridas n kurap beusoe<br />
keridik n sijeunèh daruet kléng<br />
kerih n su bukrèh geumeucie'<br />
1. kerik v su daruet kléng meukrie'-krie'<br />
2. kerik n mengerik kréh<br />
3. kerik n — api kèh apui<br />
437
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
4. kerik n su daruet kléng; kri'-kri'<br />
krikal n pingan (dalöng) meugaki<br />
kerikam n ijalinen gasa<br />
kerikil n 1. gliké; jliké; keureusé'; kliké; 2. batèe<br />
meujampu tanoh kliet ngon anoe<br />
kerikit v mengerikiti kr'èt; gréh<br />
kerimut a meukröt-kröt<br />
kerinan a jula jaga éh<br />
keriding n suléng ön jö'<br />
1. kering a 1. thö'kréng; roh; rue'; 2. ki soh; 3.<br />
Av' (ka) teudong hèd; 4. W teukeujöt;<br />
hireuen; 5. hana Ié meu'ie (susu leumoe);<br />
musim— khueng; keumarèe; setengah<br />
(hampir) — leubot; --- mersik reueng;<br />
— kerontang thökréng; — sekali (pinang)<br />
rue'; kelapa rie'; — dan tua<br />
(tembakau, pinang) kutè; mengerng rie';<br />
jie; mengeringkan air dibadan setelah<br />
mandi (lap) keutab; geutab<br />
2. kering n su geunta; (kring-kring)<br />
keringat n reu'öh; — buntet beungkirè; beumkirè;<br />
majireu'öh; mandi --- reu'öh reu'ah;<br />
berkeringat (beruap) sijeue<br />
kerinjal n boh.keu'ieng<br />
kerinjang v mengerinjang cacah; chèb-chèb<br />
kerinjing n sibansa ba' tingkeuem<br />
kerintil a meuseu'è; jai<br />
kerinting n kreueng masén<br />
kerip n mengerip kr'èt; kurè'; nyeueh; yeuh<br />
keripik n peunajöh keuripèt; kripèt; reundang<br />
boh ubi atawa pisang teulayang<br />
keriput a kröt; keudöt<br />
keris n kréh; siwaih; --- panjang bari (bahri);<br />
sarung keris bagian atas jambang; aréng;<br />
cincin pada gagang keris (antara hulu<br />
438
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
dan mata keris) manda'<br />
kerisi n eungköt tri<br />
1. kerisik n ön keurusöng<br />
2. kerisik n su ön keurusöng meugeuso'-geuso'<br />
3. kerisik n keureusé'; anoe gasa<br />
kerisut a meukröt-kröt; keusang-keusöt<br />
keritik n berkeritik-keritik su ö' tutöng<br />
keriting a bundri; geurutèn; geupèn; geurupèn;<br />
geutèn; ikai<br />
keriuk n su mano' agam ku'ue'<br />
kerja n 1. buet; 2. keureuja; öseuha; hareukat;<br />
3. khanuri; meukeureuja; 4. ca/ckeureuja;<br />
-- keras (terburu waktu) meukarat; -<br />
-- serampangan meusadè' (-sadè 1<br />
); Arafa<br />
— pi'é; pekerjaan<br />
rintah<br />
rintah; mengerjakan<br />
kerjantara v ureueng mita ureueng keureuja; mugè<br />
keureuja<br />
kerijap v mengerjap (-ngerjap)kan peugeudèbgeudèb<br />
mata<br />
kerkah v mengerkah mamoh<br />
kerkak n su tuleueng teumamoh (meukrup-krup)<br />
kerkau v mengerkau klo'; kreulo'<br />
1. kerlap v bekerlapan jeureulah; meuseureulah<br />
2. kerlap n tekerlap teungeut sigo s'ab; seuliyö<br />
1. kerling n keureuléng<br />
2. kerling a mengerling meuseureulah<br />
kerlip n (si)kléb caya; berkerlip meuklèp-klèp<br />
kerlip v cak (ka)haro'<br />
kermak n teunaman keuubat sakét ulèe<br />
kermanici n gulèesie leumoe atawa bui<br />
kermi n glang lam pruet manusiya<br />
kernai v mengernai lapah; cang (-cang)<br />
kernet n keunèt; keunè'<br />
kernu n baluem meujra' niba' lungkè<br />
439
INDONESIA A C E H<br />
kernyat-kernyutn su pintö; teuhah - teutöp; keu'at-keu'iet<br />
kernyih n geureuhèng; geuhèng<br />
kernying v mengernying hèng; hieng<br />
kernyit n meukeunyèt (keunyot) bulèe keunèng<br />
atawa dhoe<br />
1 kernyut n keureunyuet; kröt; keudöt<br />
2 kernyut n su gigoe teumamoh<br />
1 kero n peurantaih beusoe<br />
2 kero a juléng; sarö'<br />
kerobak a 1. reuhueng; ruhung; 2 muparöt; pro'<br />
kerobek n mengerobek pr'ie'-pr'ie'; cr'ie'<br />
keroco n 1. sipöt cut; 2. /o'jayéh; tan yum; 3.<br />
ki hana mupangkat; hana hareuga<br />
keroh a sulét; siröng; culaih<br />
kerok a kachoe (pikéran); so'-mo'<br />
kerok n creueh bulèe guda<br />
1. kerokot n nan teunaman gulè<br />
2 kerokot v mengerokoti kro'; kurè'<br />
keromong n keurumong<br />
/ceron n caA: kulahkama<br />
1 keroncong n 1. su gring-gring; 2. A7 su pruet deue'<br />
2 keroncong n alat musib; nan sijeunèh lagèe<br />
3. keroncong n ba' kacang grèg-grèg keubaja tanoh<br />
4 keroncong n seungka bubèe<br />
keroncor n geuteuem agam<br />
kerong n kerong-kerong nan eungköt la'öt<br />
kerongkongan n 1. marèh; 2. reukueng; haleuköm;<br />
sruenggue'; m/er/' --- kawéhlan<br />
kerongsang n sijeunèh peuniti dada; pawön dada;<br />
keureusang; kiyambang bajèe; keupa'<br />
bajèe<br />
keropak n 1. önteue meutuléh; 2. naseukah jameun<br />
nyang meutuléh ateueh ön teue<br />
440<br />
keropas-keropisn buet atawa barang nyang hana yum
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
(hana meuguna)<br />
keropeng n keurupéng; geurupéng cabo'<br />
1. keropok n sekeropok (si)tumpö'; teunumpó'<br />
2. keropok a 1. tan asoe; soh; 2. meukamue; 3. ki<br />
leumie'; leumon<br />
keropong a paröt kudé<br />
kerosin n minyeu' tanoh<br />
1. kerosok n su önthö meugidong<br />
2. kerosok n ön baköng thö<br />
kerosong n sarong uleue<br />
kerotot n (meu) geureutuet; meugrutuet<br />
keroyok n mengeroyok rayéh; kuruyo'<br />
kerapai n keureutöih aneu' beudé<br />
1. kerpus n kupiyah éh<br />
2. kerpus n tampöng rumoh meuturap<br />
3. kerpus n ca/c geureupöh (keureupöh) sidadu<br />
kers n nan ba' atawa boh kayèe<br />
kersai a brè; bra; brue<br />
kersang a 1. thö kréng; 2. (ö') meucula; teuglong;<br />
teudong cot<br />
kersani n beusoe nyang kreuehthat; beusoe<br />
Khörasan (Peureusi)<br />
kersik n anoegasa; kliké alöih; keureusé'<br />
kertah n geuteuem; biengköng<br />
1. kertang a geureuntang<br />
2. kertang n nan eungköt la'öt<br />
kertas n keureutaih; sart; rim kertas kindang;<br />
uang — ön not<br />
kertau n keureuto; geureuto<br />
keruan a caA: meuthèe; meupeue; meuteunté<br />
kerubung v keurumon; krumon; kurumèe; krumèe<br />
1. kerubut v mengerubuti hudöm; ragab<br />
2. kerubut n seumalu mubungong<br />
kerucut n klusöng; keulusöng; klunsöng; krusöng;<br />
krunsöng<br />
441
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kerudung n 1. tudöng (lampu); 2. ija töp ulèe; cada<br />
1. keruh a 1 .ceukoe; keudoe; kröh; lido'; 2. kachoe;<br />
kalöt<br />
2. keruh n (teungeut) meugr'o-gr'o<br />
keruh bumi n seunipat jara' (± 5 batèe = 2-3 mèn)<br />
keruing n kruwéng; lageuen; lagan<br />
keruit n glang lam pruet manusiya; berkeruitkeruit<br />
mumèt-mèt.<br />
keruk n (su) meukru'-kru'; meukrie'-krie'; mengeruk<br />
1. klo'; 2. limeuih; mengerukkan kuré';<br />
kiré'; kuro'<br />
kerukut v mengerukutmeukröt-kröt; kuköt (jaroe;<br />
gaki)<br />
keruk a cak geurupèn; ikai<br />
keruma n kumeuen ba' kudé<br />
kerumit v mengerumit seu<br />
kerumuk a berkerumuk runyoh<br />
kerumun v berkerumun beureunga; hudöm;<br />
keurumon; krumon; krumèe; kurumèe;<br />
m'ue; meurui-rui; langlob; mengerumuni<br />
hudöm; jr'om; keureulieb; kreulieb; kubö,<br />
meukubö; ragab<br />
kerumus v mengerumus ruguem<br />
kerun n (gamba) kulahkama<br />
kerung n 1. Ihö'; 2. reuhung; ruhung<br />
kerunkel n timoh lagèe asoe<br />
keruntang-pungkang a kachoe baloe<br />
kerunting n boh agö'ba'takue leumo atawa keubeue<br />
keruntung n 1. pacö'; 2. kribueng<br />
kerunyut n keureunyuet; keunyèt; meukröt-kröt<br />
kerup n su ureueng mamohbohtimon; meukrupkrup<br />
1. kerupuk n kurupö'; --- kulit kurupö' kulét<br />
2. kerupuk a kerupukan bingong; hudah-huduh<br />
kerut n kröt; keudöt; boh keu'èh; mengerut<br />
442
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
(mengering, mengecil) jie; keunyuet;<br />
keu'ot; berkerirt-kerutgrutuet; meugrutuet:<br />
keundang-keudét<br />
kerut n su sikin meugeuso'; meukrut-krut<br />
kerutak v mengerutak mamoh tuleueng<br />
kerutup n su ön basah tutöng<br />
keruyuk n su mano' ku'ue'<br />
kesah n aloh-alah<br />
kesak v mengesak iseu'; seu'; is'èt<br />
kesal a 1. seubai; risèe; 2. seusai; 3. gla';<br />
beungeu; leuge<br />
kesam v berkesam dam; meudam<br />
kesambet v meurampot; teusamon<br />
kesambi n kayèe peuneugèt arang<br />
kesan n 1. bakat; euncit; beukaih; 2. teu'ingat<br />
kesandung v meugantoih; meusantoih; meu'antö'<br />
kesang v mengesangch'iehieidong;cr'ieh; h'ieh;<br />
sr'ieh<br />
kesangsang v meusangköt<br />
kesap-kesip v meugeudèb-geudèb; meuklèp-klèp<br />
kesasar v sisat; meusalah jalan; reuloh takat<br />
kesat a 1. gabai; gasa; 2. reukuet; rindang<br />
seukat; Ihu; mengesat sampöh beuthö<br />
kesatria n beuhe; bhe; agam<br />
kesek v menggesek pleu; geuso'; euntho<br />
keselak v teurhö'; teusrö'<br />
keseleo v meukilah; meukita; mupilo'; meusalah<br />
keseran n alat peuluröh padé atawa jagöng<br />
kesemek n maloeri; malairi<br />
kesengsem a haro' maté (abéh)<br />
keser v mengeset plue'; Dulie'; sulie'<br />
Aresef a beu'o; malaih; juwon<br />
keset n sampöih gaki niba' tapéh u<br />
kesiap a terkesiap teukeujöt that<br />
kesik (kenk) n su ureueng. meus'ah<br />
443
444<br />
INDONESIA A C E H<br />
kesima a (teu) ceungong; teubinga<br />
kesimbukan n sibansa ön sigeuntöt<br />
kesip a liem; mengesip p'ieb<br />
kesiur v berkesiur meuch'ie-ch'ie<br />
keskul n brue' keuseuköi; keuseukö (ureueng<br />
geumadè)<br />
kesohor a geuthèe; meugah; meuceuhu<br />
kesomplok a 1. meulangga; meusa'öh; 2. pèng habéh<br />
kesongo n musém luloh; keunong tujöh blaih<br />
kesot v • berkesot (mengesot) is'et; is'ot; s'eue'<br />
kesrakat a sénsara; rudi<br />
kesting n beuraji<br />
1. kesturi n jeubeuet; jeubeueb<br />
2. kesturi n (cicém) bayeuen; srindét<br />
kesi-kesi a su ureueng meus'ah<br />
kesuh-kesih a meus'eh-s'eh<br />
kesuk-kesik n su meugidong naleueng thö<br />
kesuma n 1. bungong; 2. ki inong nyang ceudaih<br />
(tari)<br />
kesumat n köseumat; sugang<br />
kesumba n 1.keusumba;2.wareunamirahkeusumba<br />
(mirah hu)<br />
kesup n su ureueng meucöm<br />
kesusu adv déh-doh; mèh-moh; meugucöh; gucöh<br />
kesut a terkesut-kesut sösah ngon teumaköt<br />
keta n duroe atawa bulèe ba' glang tanoh<br />
ketaban n gamat kumudoe<br />
1. ketai a berketai-ketai reumo'; ancö meukeupéng-keupéng<br />
2. ketai a talö abéh; sampöh sawiet; trö'<br />
1. ketak n su papeuen meugeuto'; keuta'-keutu'<br />
2. ketak n kröt ba' takue; benVefa/cmeulipat-lipat;<br />
2. ö' meu'umba'-umba'; patah manyam<br />
ketakong n ba' urèt (urot) geunantoe awé<br />
1. ketam, a meugathób; meukatöb; --- mulut
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meugancéng gigoe<br />
2. ketam n glém<br />
3. ketam n nyh'èh; ranggui<br />
4. ketam n bieng geuteum; — batu ki bakhé<br />
5.. ketam v mengetam koh; kr'èt<br />
6. ketam v keunyuet; keus'ieb<br />
ketambak n eungköt bawai neuheuen<br />
ketampi n sibansa jampö'; keututö' tampi<br />
ketan n breueh leukat; nasi — bu leukat; ketan<br />
kuning lengkap dengan /auApauApagalö;<br />
bupagalö; gupagalö<br />
1. ketang a 1. (ikat) taré'; 2. (bajèe) meukeutieb<br />
2. ketang n nan eungköt la'öt<br />
3. ketang n --- tanduk ba' susöh mano'<br />
ketang n — kenari bieng geuteuem<br />
Aefap v mengetap (bibi, babah) kathöp; gathöp;<br />
2. kab bibi keulusa beungèh (gr'am)<br />
ketapak n batèe keunaleueng; umpa'<br />
ketap-ketap v berAerap-Aerapmeugeudèb-geudèbmata<br />
ketapang n keutapang; geutapang •<br />
ketapek n teunaman meulata<br />
1. ketar a yo meukeuta-keuta<br />
2. Aefar a pheu<br />
ketarap n nan eungköt la'öt<br />
ketat a 1. buem; 2. keutiep; meukeutiep; 3.<br />
ki hana meu'ubah; 4. Ar/' (keumiet)<br />
ceureumat; tidak ketat seundèt<br />
ketaton a luka; cidra<br />
1. ketawa v khém; kiem; tertawa terbahak-bahak<br />
geuso; geureuso; kha'; meukha'-kha';<br />
ngiloe; tertawa tertahan-tahan kujuem;<br />
suAa tertawa untuk memberi perhatian<br />
lingah; mengetawai peukhém<br />
2. ketawa n — udang ba' si 'udeueng-iudeueng<br />
1. ketaya n suwa meudhaih dama<br />
445
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. ketaya n taloe ba' takue leumo atawa keubeue<br />
nyang meu'ikat ba' bhöm grubha'<br />
ketayap n kupiyah leubèe; — cendawan kupa'<br />
. kulat<br />
ketegar a tungang; batat; tuhie; tungie<br />
ketek n prahö mèusén<br />
ketek n bue; kra<br />
1. ketek n geutie'; mengeteki glie'; gle'<br />
2. ketek a manya'; bilah; m,it; nit; seketek mit (nit)<br />
that; bacut; kitutu<br />
ketel a rampa' (ön kayèe); doe; jai; jahöi (boh<br />
kayèe); meusa'-sa'; (ureueng) teubai;<br />
meuseureunga (ö')<br />
ketel n meutèp-tèp; titeb (ie)<br />
ketel n 1. ceurie'; cirie'; 2. blangong beusoe;<br />
3. tangkie (ba' kapai atawa geuritan)<br />
ketela n boh (ba') keutila (keupila); geutila; -<br />
-- bulat keudidè; keulidè; --- gantung<br />
bohpeuté'; --- gendruwoubi meuracön;<br />
— kayu ubi<br />
ketemu v cak meurumpo'; meuteumèe;<br />
meuteumeung<br />
Arefen n gaih meuracön<br />
keteng n sipèsè(siteungohsèn); mengetengb\oe<br />
saboh-saboh; mengefe/ig/publoe sabohsaboh<br />
(bacut-bacut)<br />
ketepeng n ba' glinggang (geulinggang)<br />
ketes n titèp (ie)<br />
keteter a 1. tinggai ji'öh jiliköt; meuteuet tareuet;<br />
2. karab talö; tanlé daya<br />
ketgat n beuneueng ceumeucob luka niba'pruet<br />
hiweuen<br />
1. keti num la'sa; la'sén; la'sa sireutöh ribèe<br />
2. keti n boh awö<br />
446
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. keti n keti-keti leubèh ubit; manya' that; bilah<br />
4. keti n mengeti timang<br />
ketiak n geutie'; (ukuran) dari ketiak sampai<br />
dengan ujung jari tengah Ihue'<br />
ketial a 1. arat; 2. lamat; lambat<br />
1. ketiap n prahö krueng<br />
2. ketiap n simpi<br />
ketiau n sibansa ba' ramin<br />
ketiban v cak! .teukeunong; 2. meuteumèe raseuki<br />
nyang hantom teuharap; — pulung 1<br />
meurumpo' apuwah; 2. keunong bala<br />
keulusa buet gob<br />
ketiding n katéng awé atawa trieng<br />
ketika n 1. kutika; 2. luem kutika; 3. teuteuka; la;<br />
teukala; se — sikutika; masa; ketika<br />
itu janan; jandéh;<br />
ketil n berketil-ketil(mu) buliet-buliet; mengetil<br />
kr'èt; koh; pr'ie'<br />
ketilang n (cicém) nilam<br />
ketimbang p cak niba'; penduduk lebih cepat<br />
bertambah — makanan ureueng bagah<br />
mue niba' bu<br />
ketimbis n buncie'; puncie'<br />
ketimbul n sijeunèh ba' kulu atawa ba' panaih<br />
keting n thu; urat thu;<br />
ketinjau n cémpala<br />
ketingting n peurahö meusén tèmpè<br />
1. ketip n pram; jamo' kab; mengetip 1. (jamo')<br />
kab; 2. cut'iet<br />
2. ketip n keutèp; (siplöh sèn)<br />
3. ketip n siklép-siklap;/cefap-Arer/pmeuklèp-klèp<br />
ketiplak n su ureueng ja' meukawöh kayèe; pla'plu'<br />
ketipung n sijeunèh canang<br />
ketir-ketir a meutueb-tueb; meudhub-dhub<br />
447
INDONESIA A C E H<br />
ketirah n nan teunaman<br />
ketis n mengetis geuti; guti; keuti; jeunté<br />
ketitir (an) n leue' bangguna; meureubö'<br />
ketok v geuto'; pèh; proh; tho'(-tho'); seuko'<br />
ketola n ba' atawa boh pi'<br />
ketombe n krue (ba') ulèe<br />
keton n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
ketopong n keutupöng; kupiyah; --- bes/'keutupöng<br />
beusoe<br />
1. ketoprak n sijeunèh bansawan Jawa<br />
2. ketoprak n nan sijeunèh makanan ureueng Peutawi<br />
3. ketoprak n nan eungköt ie tabeue<br />
ketrek v mengetrek cak 1. yub(-yub) babah<br />
cara seumadan ureueng inong; 2. haro'<br />
ketu n sijeunèh kupiyah bulat panyang<br />
ketua n ureueng geupiléh (geutunyo') keu ulèe<br />
kawan; geupeutuha; peutuwa; kupala;<br />
tuha<br />
ketuat n geutuet; boh risa<br />
ketuban n kutuban; keutuban; eumpung (umpung)<br />
aneu'<br />
ketuir n sibansa ba'rubé'; peunawa bisa<br />
1. ketuk n su pintö ureueng geuto'; tagö; meutagö;<br />
mengetuk geuto'; keuto'<br />
2. ketuk n su mano' töhboh; keut'eue'; geut'eue'<br />
3. ketuk n nan peukakaih gameulan Jawa<br />
1. ketul num (si)geupai; sireugam<br />
2. ketul a (urat) meukröt-kröt<br />
3. ketul a 1. tumpöi; 2. ki budo; bangai; ngeut<br />
ketumbar n aweueh; geutumba; keutumba<br />
ketumbi n ujöng è'; — tahi ayam ki ureueng jayéh<br />
that<br />
ketembit n naleueng keutumbèt<br />
ketumbu n katéng meututöp, keutumbu<br />
448
INDONESIA A C E H<br />
ketumbuhan n bicöh; beucöh<br />
ketumpang n sibansa ba' ikumie<br />
ketun n 1. pèng ringgét; 2. cak pèng meuih<br />
yum Rp 5,80<br />
ketungging n kala itam nyang udép lam batèe<br />
ketup (ketup-ketup) n su ureueng ja' ateueh papeuen;<br />
meukeut'am-keut'am<br />
ketupat n keutupèt; geutupèt; keutupè'; — ketupat<br />
bangkahulu cak bohsöh<br />
ketupuk n kleueng malam<br />
1. ketur n pudahan<br />
2. ketur v berketur su canggue'; p'èng-p'ong<br />
ketus a meuch'ab ba' marit atawa jaweueb;<br />
tajam babah<br />
ketut n lakab aneu' ureueng Bali keupeuet; lapan<br />
kewalahan a gabhue'<br />
khamir n ragoe<br />
atawa duwablaih<br />
khalwat n kaluet; tapa; tapakö<br />
khanyar n sikin duwa mata, raya ba'uram, ujöng<br />
tiruet ngon ceuko'bacut<br />
kharab a reuloh; binasa; reulé<br />
khas a khusöih; la'én niba' nyang la'én; teukeuséh<br />
khasiat n kasiet; moseutajab; mujarab; sa'ti<br />
khat n 1. garéh; kheuet; tuléh; 2. tanda garéh<br />
1. khatam n euncien sègè<br />
ba' paleuet jaroe atawa sapai<br />
2. khatam a tamat; habéh; seuleusoe<br />
khatulistiwa n garéh lingkabumoe lam angan-angan<br />
nyang jiplah bumoe lam duwa bagi, sikhan<br />
ateuehangèn, sikhan baröhangèn<br />
khayal n angan-angan; khiyai; peuraja; praja;<br />
ber — ruhé; mengkhayalkan sarab<br />
khianat n kiyanat, pengkhianat (pendurhaka) burat;<br />
daröhaka<br />
449
INDONESIA A C E H<br />
khusus a teukeuséh<br />
khusyuk a kacah<br />
1. ki n lakab keu ureueng tuha atawa gurèe<br />
di Jawa nyang jeued keucinto seuladan<br />
2. ki (air —) n ie abèe jeumpung teutöt<br />
3. ki n nan harah Q<br />
1. Ar/a (— sangat, — bunga sambu) n neucob jaroe nyang<br />
sa ngon sirupa neucob meusén<br />
2. A/a (kia-kia) n eungköt yèe bubaji<br />
3. A/a v kia-kia cak meuseunang-seunang<br />
kiah v mengiah(kan) publa; peureunggang;<br />
pengiah (-- sepatu) sudo' sipatu<br />
A/a/' n lakab keu ureueng malém, ulama (jawa)<br />
atawa kupala nangroe (Kalimantan),<br />
nan ajeumat; barang keuramat; lakab<br />
keu rimueng<br />
A/'aA n kïak-kiak sidom itam<br />
A/a/ v (ber) kial-kial meugo'-go'<br />
A/a/ n gra'jaroe atawa lingie'tuböh keu icarat<br />
kiambang n siseue' meu'apöng; siseue' boh ara;<br />
boh ara<br />
1. kian p 1. dumnan; dubnoe (nyoe); dumnyoe<br />
(nyan); 2. makén; mangkén; meutamah;<br />
berkian-kian Ie lethat; sekian — dumnoe;<br />
'èt nyoe; sekianiah meunan keuh<br />
2. kian p déh; jéh; nyan; nyoe;---Aemar/keudéh<br />
keunoe<br />
kiang-kiut n su pintö teuhah teutöp; meu'at-'iet<br />
kiap n keunaleueng tihang bandöt (bandira)<br />
A/ar n ie kulét boh kruet keu ubat mata<br />
kiara n ba' (boh) ara<br />
1. A/as n 1. kieh; 2. timpla'; drab; 3. seuladan;<br />
4. huköm<br />
2. A/as (ilmu —) n éleumèe meurajah; sihé; A/asamriajadi;<br />
450
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
majat<br />
1<br />
•<br />
k i a t v<br />
berkiat 1. ceukang; krang; 2. meukilah;<br />
meukita<br />
2. kiat n kiet; möseuiihat<br />
3. kiat v mengiat tupiep<br />
kibar v berkibar (kibar) meupla'-pla'; mupla'pla';<br />
meulambé-lambé;<br />
taré'; pasang<br />
mengibarkan<br />
kibas v mengibas f-ng/basj meucuwèt (-cuwét);<br />
gawang(-gawang); keupö; kirab; wétwét<br />
kibas n kibaih; sibansa bubiri<br />
kibir a teukabö; ugoh<br />
1<br />
- kibul n punggöng; leubö; dubö; reumböng<br />
2. k'biv/ n sulét; mengibul peungeut; taki; tipèe<br />
kicang-kecoh (kicu) n teumipèe<br />
1. kicau n 1. (céumpala) meusu; 2. k/burat; buha';<br />
reupun<br />
2- kicau n peungeut; taki<br />
Wc/ n prahö ubit meutihang duwa<br />
kicik a culib; culit; c'è'<br />
kicu a 1. tipèe; 2. tukang tipèe (teumipèe)<br />
kicut v berkicut meu'iet-'iet; su ruda kureueng<br />
minyeu' (geumo')<br />
kida-kida n rambèe ba' ijasawa' darabarö<br />
keureutaih atawa meuih<br />
niba'<br />
kidal a jawie; muwie<br />
kidang a glueh; jlueh<br />
kidar v lingka; silingka<br />
kidul n seulatan; baröh angèn<br />
kidung n ca'é; sa'é<br />
kihanat n ramai; phai<br />
1 kijai n sibansa ba' ramböng<br />
2- to/a/' v terkijai-kijai meutö-tö; meutè-tè<br />
kijang n glueh; jlueh<br />
451
INDONESIA A C E H<br />
kijang-kijang n kareueng ubat (mirah meuduroe)<br />
kijil (akar) n ba'kayèe (ukheue) meulawa; gadöngtiköih<br />
1. kijing n sibansa cue; reumèt<br />
2. kijing n batèe töp jeurat<br />
kik n peukakaih teupeuen<br />
kik n sibansa keureuböih, teumpat ie atawa ie mat<br />
kikih v terkikih-kikih khém meukhè'-khè'<br />
kikik v berkikikan khém meukhi'-khi'<br />
kikil n kulét thu leumo atawa kamèng nyang<br />
jeued pajöh<br />
1. kikir n data; kiki<br />
2. kikir n kriet; kiké; keudeuk'et; liet; kliet; è'<br />
linot; ceulici (celeuci)<br />
1. kikis v mengikis gréh; kréh; kré'; kro'; kikèh;<br />
kikéh<br />
2. kikis v ranap; reunab; saphan sapha<br />
kikitir n sijeunèh surat tanoh di Jawa<br />
kikuk a cantöi; canteuen<br />
1. kila v mengkila putabalé'; balé' narit<br />
2. kila n pancang; pato'; busu; gando<br />
1. kilah n 1. taki tipèe; 2. dalèh; kalèh<br />
2. kilah n sipöt la'öt nyang meulungkè<br />
kilai n geunulöng (bohè) beuneueng<br />
1. kilan n jeungkai<br />
2. kilan v terkilan mubayang; teu'ingat-ingat<br />
1. kilang(an) n kilang; jeuntra; pobré'<br />
2. kilang n ieteubèe atawa nira nyang gohlom jeued<br />
keu tuwa'<br />
fef'/ap n kilat; blèt-blot<br />
kilar n sipöt jeued pajöh<br />
1. kilas n Ljeureuban atawa klahawé; 2. geunulöng<br />
ijakröng ba' keu'ieng<br />
2. kilas v terkilas meulintaih; sekilas siklèp mata<br />
1 W/af n 1. kilat; 2. gilab; kilab; 3. bagah; bacah;<br />
4. singkat; berkilat, seperti kilat klab;<br />
452
INDONESIA A C E H<br />
berkilat-kilat meulèp-lèp; meulö-lö;<br />
2- kilat n<br />
reumèn; meureune'-reunè'<br />
sibansa ba' bangka keutumbu<br />
küau n reunè'; reumèn; ber — meureunè'reunè';<br />
seumeulhöh; mubhöi-bhöi; —<br />
atau berkunang-kunang meu'mata<br />
1- kili n inong teumapa (kaluet)<br />
2<br />
- kili n /c///-/
454<br />
INDONESIA A C E H<br />
kina n ubat malariya<br />
kinang n ranub sigapu; menginang pajöh ranub<br />
kinantan a mano' atawa guda mubulèe putéh<br />
bandum; gunantan; gulantan; 2. ki leupaih<br />
that ceubeueh atawa carong<br />
kinasih a leupaih geugaséh<br />
kinca n iesaka; seutröp<br />
kincah v mengincah 1. kinca; cucö; 2. cawo;<br />
ga wo<br />
kincak v terkincak-kincak chèn-chèn; chon;<br />
eunchon; inchon<br />
kincau v mengincau adö'; jampu; cawo; gawo<br />
/r/bc/'r n jeungkhi;jeuntra; menumbukpadi dengan<br />
Ar/bc/Vmuntèe; mutèe; kincirangins'\suvjé;<br />
seusuwé<br />
kincit n gincét; cirét; keuncrét; kincét<br />
kincup a kumbèe; kuncöp<br />
kindap a terkindap-kindap ngèngo; lèh-loh; lèlo<br />
kingking (kingkip, kingkit) n sibansa boh sréng (rhéng;<br />
réng) atawa boh makén<br />
kini adv jinoe; ba' watèe nyoe<br />
kinine n ubat sijue' (pè kina)<br />
kinja v gröb; chon; hunja'; lumpat<br />
kinjat v terkinjat teugröb; teukeupa'<br />
kinjeng n déndén<br />
kinred n meucèdara; muwaréh<br />
kintaka n perkintaan areukib; arkib<br />
kintal n canggue' pong (p'ong)<br />
kinte a tunangan; berkinte meutunangan<br />
kintil v seutot; seutèt<br />
kinyang n habeulö<br />
kios n keudè klèb; ko'<br />
kipa a capie'; puntöng<br />
kipai v mengipaikan wèt-wèt iku<br />
/V/pas n 1. kipaih; 2. sisuwe; mengipas pöt;
1<br />
- k l r a<br />
INDONESIA A C E H<br />
kirap<br />
k er<br />
'P<br />
n<br />
(ureueng) jaga ghönban; kèpar; kipar<br />
k i r a h<br />
P<br />
n<br />
1. lika'; likha'; likè'; likhè'; 2. gra'<br />
k<br />
'P rat<br />
v mengipratkan 1. tapih; tangkéh; 2.<br />
peureucé'; reuté'<br />
kipsiau n cirie' tanöh<br />
k<br />
'P u<br />
k , r<br />
k i r a<br />
n utoih; pandé; tukang<br />
n caAr pré'sa; kér<br />
n ca/M. kira; keunira; 2. bileueng; ta'sé;<br />
sipé; aga'; kira-kira leubèh kureueng<br />
(kureueng leubèh); sang; aga'; ta'sé;<br />
meung (mu); (meung Ihèe kira-kira<br />
tiga; mubacut na kira-kira sedikit saja);<br />
mengiradugai;sangkira; kira; mengirangira<br />
keumira; sekiranya meungnyo<br />
kirab n pawè; peurakkan<br />
'<br />
n<br />
2. kirai n aweuet<br />
3<br />
- W/a/ n ba' nipah (lipah)<br />
4- kirai v cré; taleue'<br />
mengirai(kan) 1. keupö;kirè; 2. tampoe;<br />
s'eut; 3. siseue; 4. keupra'; keupa'<br />
kiramat n apuwah; sampeuna (seumpeuna,<br />
sampöna)<br />
kirana n 1. caya; 2. ki ceudaih; sambinoe<br />
kiranya adv 1. sang; ada'; 2. beuneuluröng; 3. sangkira<br />
ktra<br />
P v mengirap 1. keupra'; keupa'; keupö';<br />
reuté'; seuté'; 2. tangkéh; 3. po; gadoh;<br />
memperkirapkan<br />
pagab<br />
peucro'; peulét; paröh;<br />
kiras n nan ba' kayèe<br />
kirau a beungkai; meungkai<br />
kirbat n keureuböih<br />
W" n 1. wie; barat; mugréb; 2. jawie; 3. ki<br />
neuh'ah; hanabeugi; sebelah Av'bpa'sina<br />
455
INDONESIA A C E H<br />
kink n aneu' asèe; asèe manya'<br />
kirim v berkirim kirém; peu'é'; peu'ét; euntat;<br />
antat; kiriman amanah; keuriman; kriman;<br />
peuneu'ét; suröh; mengirimkan surön;<br />
— salam peu'é' (peutröh) saleuem<br />
kirip n sipöt la'öt<br />
kjns n nan ba' kayèe, ukheue keu ubat<br />
kirmizi a mirah lambayöng<br />
kiru n ba' sipisang-pisang<br />
kiruh n 1. keudoe; 2. tö kiröh; karu<br />
kirung V berkirung meukiröng<br />
1 /f/ sa n jeue kisa; gisa baluem<br />
2. tösa n baluem pèng bicah<br />
3 kisa n kribueng<br />
kisah n calitra; hikayat; késah; mengisahkan<br />
rawi; — kembaii (ulang) oe; peugoe<br />
fcfea; v mengisai 1. kisè'; aya'; 2. urè; hurè<br />
fr/sar n 1. meukisa; meugisa; 2. seu'; meu'iseu';<br />
3. meupunca ba'<br />
kisas n kiseueh<br />
kisat a mengisatkan dadeueng; adèe; rangoe<br />
1 kjsi n kisi-kisi 1. jeureuja'; sujoe; undangundang;<br />
2. aneu' ruda; 3. lungkie'; -<br />
horisontal pupisang; bupisang;<br />
rusö'<br />
kisik n kisikan s'aih; s'ah<br />
kisik v mengisik tob ch'èb-ch'èb<br />
kisimat n 1. bheue'; beugi; 2. ca/c böhpeue<br />
tapeugèt lom<br />
kismis n jabéb; jabét; keuseumèh<br />
tösrub a kacho balo; (kalang-) kalöt<br />
kjsta n sibansa boh keu'èhatawatumuet nyangka<br />
bangkaran<br />
1. kisut a keu'ot; keunyuet<br />
2. tösuf n aya'; haya'; saya'; seureukèe<br />
456
1<br />
- k l t a r<br />
INDONESIA A C E H<br />
kit n bloko candu; rumoh madat<br />
kita pron geutanyoe; tanyoe; ta<br />
kitang (-kitang)n nan eungköt la'öt; kitang; cabéh<br />
v berkitar meugisa; muputa; mupuséng;<br />
sekitar lingka; bhaih; kureueng leubèh<br />
2- kitar v mengitarkan king; singköi<br />
kitik v mengitik (-ngitik) gli'; gle'<br />
1. kiting a kuköt; kruköt<br />
2. kiting n s/M/bg ca/r mit (nit) that; bacut th'èh;<br />
sigitut<br />
kitir n surat keurajat tanoh<br />
kitir (an) n sisuwé; suwé<br />
kitorang n geutanyoe; tanyoe<br />
kiu n tungkat beuliyar; kiyu<br />
1<br />
kiuk n su mano' teudrob; meuk'ab-k'ab<br />
2<br />
kiuk n terkiuk meukilah; meukita; mupilo'<br />
3. /f/uk n dadu judi<br />
kiu-kiu n judi ön pakoe<br />
kiwari adv jinoe; watèe nyoe<br />
1<br />
• kiwi n tukang atö siwa pita' jalö; ureueng siwa<br />
pita' jalö<br />
2- kiwi n cicém sibansa mano'agammeusayeuep<br />
'èt, hanjeued jipo<br />
kizib a döseuta; peuleusu; sulét<br />
klab n klob; kumpöilan; carikat<br />
klaim n tuntöt ha'; peuneugah ha' sidroe-droe<br />
ureueng<br />
kalaksun n kla'sön; p'op-p'op moto<br />
kian n kawöm; keurabat<br />
klandestin a cara meurasiya (rusiya); cara hana<br />
leumah ri; cara meusom (-meusom)<br />
klarinet n sibansa bangsi<br />
klasik a 1. mutu ateueh that; yum atawa neudue'<br />
nyang ateueh that; 2. karangan jameun<br />
nyang ateueh that ma'na; 3. sanyum<br />
457
458<br />
INDONESIA A C E H<br />
ngon rasi; 4. meuceuhu; geuthèna<br />
lam sijarah; 5. adat nyang geupeu'édat<br />
klaustofobia n rasa teumaköt meukeuröng ba'teumpat<br />
nyang meukeunuröng<br />
klaver n ba' muröng<br />
klemensi n geupeu'ampön<br />
kien n kawöm keurabat; köi; puwa'<br />
klenteng n rumoh seumayang cina<br />
klep n thueb; tueb; klèp<br />
kleptofobi n peunyakét teumaköt keunong (ceumeu)<br />
cue<br />
kleptomani n peunyakét gala' ceumeuco' (cue) atra<br />
gob<br />
klerek n krani; klèrè'<br />
kies n sugang<br />
klien n langganan; nyang mubloe; ureueng nyang<br />
lakèe nasihat<br />
klier a jeureunèh; jeulaih; jeureungèh<br />
klik n kumplot; gumplot<br />
klimaks n punca'niba'saboh hai atawa keujadiyan;<br />
akhé buet<br />
klinik n balè ubat, bagiyan niba' rumoh sakét<br />
klip n seuneupét<br />
kliping n geununténg karangan atawa wareuta ba'<br />
surat haba nyang teukira peunténg<br />
nyang peureulèe takeubah<br />
kliring n peuseuleusoe buku ngon cara bayeue<br />
meunayeue antara béng<br />
klitoris n aneu' tét; aneu' plana<br />
klop a akö'; balöh<br />
klorokuin n ubat malariya<br />
kloset n teumpat töh è' ('ie')<br />
klub n klob<br />
knop n keunob<br />
koar n berkoar meusu; meuseurunggue'
INDONESIA A C E H<br />
k n o t<br />
n uköran bagah jija' kapai la'öt<br />
kobah n geundrang raya<br />
kobak v mengobak pulie'; sulie' plue'<br />
kobak n sijeunèh judi<br />
kobar v berkobar 1. hu meukeuba; 2. ki meu<br />
keuba; 3. A/meutamah tamah; makén;<br />
mangkén<br />
kobas n ureueng porumoh siwa<br />
Aober adv na watèe; meuteumeung; meuteumèe<br />
k o b o<br />
' n ca/r kuböi; ureueng peuraha leumo<br />
kobok n puwa'; peureuté<br />
AoboA n bertoboArklo'jaroe lam plö'ie rhaih jaroe;<br />
mengobo/fkeureulo'; geue; geumeugeue<br />
k o b r a<br />
n nan uleue mubisa, sibansa seudöng<br />
kacah-kacih a kreuc'ah-kreuc'ih; laloe sabé<br />
1. AocaA n berkocakA. guncang; geuruncang; hunyat;<br />
2. seumpom; keudoe; reudèe; beulisah<br />
2. AocaA a gura; lucu; leucu<br />
3. AocaA a cacang; ca'cang<br />
4. AocaA a mböng; ugoh<br />
kocar-kacir a 1 crébré; 2. teueng bayeueng; söseue;<br />
kökeue; pöpeue<br />
AoceA n baluem; kéh<br />
kocilembik n sijeunèh sakét sabön<br />
Aocob a terkocoh-kocoh cula-culoe; gèh-goh<br />
kocok v go'-go'; guncang; kachö'; keuchö';<br />
kocolan n<br />
kachu'; kuchö'; gacho'; mengocok kartu<br />
kincueng<br />
aneu' bacé<br />
A-ocong n 1. ijaputéh keu peunutöp ulèe manyèt<br />
atawa ureueng nyang keumeung<br />
geuhuköm gantung; 2. punjöt<br />
kocor v mengocor ilé; meu'ie; meuchue'-chue'<br />
k o d a n<br />
peunutöp (iku) niba' saboh nyanyoe<br />
AodaA n peukakaih putrèt; kuda'<br />
459
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kode n 1. (tulésan) lageuem; 2. cara som<br />
atawa keubah peusan (haba) ngon<br />
tanda-tanda rasiya<br />
kodein n dat niba' candu keuubat batö'<br />
kodeks n naseukah (neuseukah) jameun tulésan<br />
jaroe<br />
kodi n kudoe<br />
kodifikasi n neuhimpön atawa neupeusaboh atöran<br />
huköm<br />
kodok n canggue'; — hijau canggue' ijö; — puru<br />
canggue' purè; — besarcanggue' p'ong<br />
kodok-kodok n isap gumpa<br />
koe n cak kah<br />
ko edukasi n sikula, inong ngon agam meujampu lam<br />
saboh glah<br />
koeksistensi n due'-dong santeuet bahö, cara udép<br />
meurukön antara duwa nangroe atawa<br />
leubèh, nyang mubida-bida lam pulité'<br />
kohabitasi n meujima'; mupab<br />
koheren n huböngan; meusangköt pawöt<br />
kohesif a meuleukap antara saboh niba' nyang<br />
la'én<br />
kohir n surat atawa dapeuta keunong paja'<br />
kohol n ceula'; seureuma<br />
kohong a 1. bèe kh'èb; bèe bangké; 2. bèe lada<br />
atawa campli teureundang<br />
koi n geunulöng kawat nyang atö apui listrép<br />
koin n pèng lugam<br />
koit v Aras maté; jom; wabakireueh<br />
koitus n meuseutuböh; meuseubadan; jima'; Aas<br />
meu'o'; mupab<br />
1. Aoy'a n balang; birie'; dura'; tura'<br />
2. Aoy'a n ureueng Kléng<br />
3. koja n ija tangkulö' ureueng Baduwi<br />
Aoy'ab n lakab keu cèdaga Arab, Kléng atawa<br />
460
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
Peureusi<br />
kojang n nan peunyakét mano'<br />
kojah a bhue'; Iham; ngob<br />
kojol n berAo/o/-Aojo/khémmeukuwien-kuwien<br />
kojor v kas maté; jom; ta'eunco'<br />
1. kok n bulèe mano' badminton<br />
2. kok p cak 1. bukan aku — yang menyuruh<br />
konna lön nyang yue; 2. — dia tidak<br />
datang pakon hana jiteuka<br />
koka n sibansa teunaman ganja di Amarika<br />
kokah n jeunèh bue; bue krèh<br />
kokain n dat lam ön teunaman koka<br />
kokang v mengokang peu'é' aneu' beudé<br />
kokarde n pita atawa bungong niba' keureutaih<br />
nyang neulhat ba'dada (bajèe) keutanda<br />
ba' saboh-saboh majeulieh, khanuri<br />
kokas n euntèe arang<br />
koki n ureueng agam tukang teumaguen<br />
kokila n sibansa tiyöng<br />
kokok n ku'ue' mano' agam; berkokok ku'ue';<br />
ki arah droe; uroh<br />
kokok beluk n jampö'<br />
1. kokol sibansa ön paku<br />
2. kokol v mengokol meukudon; meukunoe;<br />
meukeuwien; meukukö; terkokol-kokol<br />
meukhieb-khieb<br />
kokon n dulön; lulön<br />
kokosan n sibansa boh langsat masam<br />
1. kokot n 1. beusoe (kawat) meucaw'ie'; brue'<br />
gunci; 2. kuköt; kruköt<br />
2. kokot v mengokot keumiet; satoh; peulara<br />
kokpit v 1. ruweueng kumudoe ba' iku jalö; 2.<br />
ruweueng khusöih keu awa' peulayeue<br />
kapai teureubang<br />
AoAsa n atöt ba'gatéh sidom<br />
461
INDONESIA A C E H<br />
koktail n minoman meujampu ara', èh ngon seutröp<br />
kokukbeluk n sibansa kleueng malam<br />
kokus n sijeunèh kumeun<br />
1- kol n nan teunaman<br />
2. kol n kp keureunèn; koronèn<br />
3<br />
- kol n moto meu'angköt barang atawa ureueng<br />
4<br />
- kol n mengekol cak bileueng; kira; pré'sa<br />
kola n teunaman meukandöng dat ganja<br />
kolaborasi n meuseukutu ngon musöh<br />
kolaborator n ureueng nyang meuseukutu ngon musöh;<br />
ureueng nyang bantu musöh<br />
1. kolak n cagrue';peungat;seurawa; kuwahtuhèh;<br />
— pisang pisang peungat<br />
2. kolak n kayèe neupéh<br />
3<br />
- kolak n taka breueh (peuet gantangatawa du-wa<br />
katoe)<br />
kolam n 1. kulam; 2. kulah; — ikan<br />
neuheuen eungköt<br />
kulam<br />
1. kolang-kaling n boh jo' teusulie'<br />
2. kolang-kaling v ja'-ja' woe; é'-é' trön<br />
kolap v runtöh; leula'<br />
kolateral a si'iréng; santeut; sikuru<br />
kolega n ngon; rakan sapat keureuja<br />
koleh-koleh n simacam peunajöh lagèe boh röm-röm<br />
kolek n sijeunèh jalö kulè'<br />
462<br />
koleksi n peusapat (kumpöi) barang-barang<br />
nyang meuseuké atawa nyang ganjé<br />
kolektif a cara meuseuraya; meugaböng<br />
kolektor n ureueng nyang suka peusapat barangbarang<br />
ganjé atawa nyang meuyum(me<br />
kolembeng n sijeunèh ruti (peunajöh)<br />
koleng a meu'ampöng-ampöng<br />
koléra n peunyakét ta'eun<br />
kolese n 1. diwan majeulieh; maktab; 2. kuliyah<br />
kolesom n sibansa ukheue kayèe nyang jeued keu
INDONESIA A C E H<br />
k o l i k<br />
n<br />
ubat (peundang)<br />
sakét meu ch'ob-ch'ob lam pruet keulusa<br />
batèe kareueng atawa bawasé<br />
kolok a ucè; lu<br />
1. kolom n aweuet; judue; jadöi; ruweueng; sagoe<br />
2. kolom n tihang (tamèh) teunumpang<br />
kolumnis n ureueng nyang cara teutap tumuléh<br />
karangan lam surat haba atawa majalah<br />
kolusi n meujanji lam rasiya; (mu) pakat rasiya<br />
kolone n pasökan tantra nyang mubaréh meuriti<br />
mubanja-banja<br />
kolonel n keureunèn<br />
1. kolong n ruweueng yubmoh atawa yubpanteue;<br />
— langit dönya; yub langèt; — timah<br />
sambang timah<br />
2. kolong n kolong-kolong gleueng-gleueng raya<br />
atawa geunulöng awé<br />
3. kolong n — layar ija seupandu'<br />
koloni n nanggroe atawa tanoh jajahan; teumpat<br />
nyang meuklèh; mukim (meu'aséng);<br />
sibansa seuneubö'; kawan hiweuen ba'<br />
salah saboh calo' nanggroe<br />
kolonis n ureueng ba' tanoh jajahan<br />
kolonisasi n 1. teumpat ureueng minah ba' tanoh<br />
jajahan; 2. ureueng muminah u tanoh<br />
jajahan<br />
k o l o r<br />
n taloe siluweue kato' (c'uet)<br />
kolosal n buet ngon cara meuraya-raya;<br />
k o l o t<br />
a<br />
meuleumpah that raya<br />
tan meu'ubah-ubah; kulot<br />
kolportir n ureueng nyang publoe atawa mita ureueng<br />
meulangganan surat haba atawa majalah<br />
k o l t<br />
n peuseutöi peuneugèt Amarika<br />
1. /coma n tanda baca (,)<br />
2<br />
Aoma n pangsan hana tupeulé droe<br />
463
INDONESIA A C E H<br />
3. koma n bagiyan meusagöb ba' ulèe bintang<br />
meu'iku<br />
komaliwan n alat pajöhbu lam kapai<br />
komandan n 1. kumeundan; keumeundan; kupala;<br />
ureueng mat gayam; ulèepasökan;<br />
ulèekawan; 2. sikawöt<br />
komanditer n carikat meuniyaga<br />
komando n 1. prèntah; keumeundö; 2. pasökan<br />
(tantra) khusöih<br />
komat-kamit v bibi mumèt-mèt lagèe ureueng meuratéb;<br />
keumbèt-keumot<br />
kombat n prang (meureuböt; meu'ulö'-ulö') sidroe<br />
lawan sidroe (sikawan lawan sikawan);<br />
meulho<br />
kombinasi n rampoe niba'padum-padum boh éhwai<br />
lam saboh ma'na atawa peukara atawa<br />
wareuna atawa pasökan<br />
kombor a (siluweue) meuthoh-thoh; gurue'<br />
komedi n gudumba'<br />
kumendur n 1. kupala pasökan; 2. cahbanda; 3.<br />
konteulèe<br />
komeng a krèe; bukhèe; bukrie'; c'è'<br />
komentar n tapeusé; carah<br />
komentator n ureueng böh tapeusé; jarötapeusé<br />
komersial a 1. meusipheut meukat (meuniyaga); 2.<br />
mubileueng ngon pèng; keumira ngon<br />
pèng<br />
kornet a bintang meu'iku (meu'asap)<br />
komedi n keumidi<br />
komik n 1. karangan calitra meugamba, 2. badöt;<br />
lawa'<br />
kornis n krani raye'<br />
1. komisi n 1. majeulieh nyang peutimang sabohsaboh<br />
hai atawa urösan; 2. kamsèn;<br />
3. dabeueh amanah nyang jeued tapubloe<br />
464
INDONESIA A C E H<br />
2. komisi n (ja')pré'sa;seumeulidé' saboh-saboh hai;<br />
ja'sudi saboh-saboh éhwai<br />
komisioner n ureueng nyang meuteumèe ha' ngon<br />
peunayah publoe dabeueh meuneukat<br />
milé' peumeurèntah atawa ureueng la'én<br />
komite n jabatan kuwasa; panitiya<br />
komitmen n janji;'akad; ékreue;tanggöng jaweueb;<br />
wajéb<br />
komkoma n nan ba' bungong<br />
komoditas n dabeueh atawa barang meuneukat<br />
komodo n meuruwa jeunèh raye'<br />
kompak a meusa; meusaboh bulat<br />
kompanyon n rakan meukat<br />
kompartemen n bagiyan nyang meuklèh; pangsa; pita';<br />
ruweueng<br />
kompas n peunuman; peuluman<br />
kompas n meulakèe ngon cara pa'sa; sana'<br />
kompeni n göumpeni; kaphé; carikat meuniyaga<br />
465
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kompensasi n 1. gantoe rugoe; 2. tula'mula' (tukamuka)<br />
lam utang; tukö' mukö' 3. pupueh atédroe<br />
ngon cara droe-keudroe; 4. hadiyah<br />
keupeugawè lam wujud beunda<br />
kompas a pa'sa yue aku; sana'<br />
kompeten a cakap; sanggöp; muphöm; meuha'; na<br />
kuwasa<br />
kompetensi n kuwasa (ba') peuputöih saboh-saboh<br />
hai atawa peukara<br />
kompetisi n tandéng ulahraga; caAr meu'ulö'-ulö'<br />
kompi n bagiyan niba' bataliyön, 150 - 200<br />
ureueng, jipimpén Ié sidroe kapitèn<br />
kompilasi n kumpöilan dabeuta; karangan nyan<br />
meu'atö susön<br />
1. komplek n tumpö' (teunumpö') rumoh; banja rumoh<br />
2. komplek a meuruettabuet; reuncam; rumèt; rubeuet<br />
komplemen a peuleungkap; peugeunap; teunamah<br />
komplementer a sipheuet töp-meutöp (leungkap<br />
peuleungkap)<br />
komplet a geunap; leungkap; hana sapeue nyang<br />
kureueng; kumplét<br />
komplikasi n 1. peunyakét meu (tamah) ruwah; 2.<br />
kusöt; rubeuet<br />
komplimen n peunujoe; höreumat<br />
komplot a meungon; meusabat; meuseukutu;<br />
kumplot; berkomplot meucöbeuhad<br />
kompol v mengompo/teubiet 'ie' lamteuneungeut<br />
komponen n alat (nyang) peuleungkap; sicue niba'<br />
bandum<br />
kompong n ruh'ong; puntöng<br />
komponis n tukang rika lagèe (musib)<br />
kompor n dapu minyeu'; angglö<br />
kompos n baja niba' ön kayèe brö' meujampu<br />
ngon è' meunatang; purön<br />
komposisi n atöran; susönan karangan; cara susön<br />
466
INDONESIA A C E H<br />
karangan<br />
komprador n mugè<br />
komprang a (that) meuthoh-thoh; sumpruet<br />
kompres n peujaram<br />
kompromi n peuputöih dawa (meudamè) ngon cara<br />
jalan teungoh<br />
komunikasi n bhaih kirém mirém haba atawa peusan<br />
meusan; bhaih huböngan euntat<br />
meu'euntat, angköt meu'angköt<br />
komunitas n meucarakat; ureueng sikawöm (sapeubuet;<br />
si'ugama)<br />
konan v mengonani heunchö'; heundru<br />
konco n rakan; sahbat<br />
kondang a meuceuhu; geuthè; meugah; meuleuha<br />
kondangan v halé ba' khanuri<br />
konde n sanggöi; seunanggöi; boh galoe; glöng<br />
ö'<br />
kondektur n tukang keureucih; —/cerefaap/ranjeunèt<br />
kondensasi n wap ie atawa gaih meu'ubah lam wujud<br />
cayé atawa eumbön<br />
kondensator n alat pu'ubah wap jeued keu eumbön<br />
atawa dat cayé<br />
kondisi n 1. carat; 2. hai<br />
kondom n salöb (sarong) boh<br />
kondominium n 1. meusamapo; meusama nanggroe;<br />
3. rumoh mupita'-pita'<br />
kondor n buröt<br />
konduite n laku; keulakuwan<br />
koneksi n (ureueng) nyang jeued pumudah<br />
(peulanca) urösan; (ureueng)<br />
peuseumong (seunambat) buet<br />
koneng n nan peunajöh<br />
konfeksi n bajèe ceuneucob lam jeumeulah Ie nyang<br />
jipubloe lam tumpö' raye'<br />
konfetti n peurakan; peurakkan<br />
467
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
konflik n meuseuliséh; sugang<br />
konformitas n balöh; sibalöh<br />
konfrontasi n 1. meuhadap-hadap; 2. meumusöh;<br />
meuteuntang<br />
kongesti n meutumpö' barang lam jeumeulah Ie<br />
ba'saboh teumpat sampoe jeued<br />
keumasalah<br />
kongkalingkonga (meu)sulét (meu) pakat pubuet jahat;<br />
culaih; cubeuhat<br />
kongko v pohbrakah; baweue<br />
kongkoan n 1. rumoh musapat meucarakat Cina;<br />
2. kantö (meujeulieh) urösan ureueng<br />
Cina<br />
1. kongkong n beuleunggu; neunoh; pasöng<br />
2. kongkong n su asèe; meukhung-khung<br />
kongkret a meuwujud; na nyata<br />
konglomerat n kumpöilan öseuha meuniyaga raye',<br />
nyang jiubuet lam mubagoe-bagoe<br />
öseuha<br />
kongres n mo'tamar<br />
kongsi n 1 meuseukutu; könsi (cina) meukat;<br />
èngko, 2. kumpöilan; 3. kantö tuwan<br />
tanoh '<br />
konifera n sibansa ba' jaröm<br />
konkaf a lueb<br />
konklusi n peunutöih; akhé narit<br />
konkuren n (yum) meulawan; meutandéng; mupo';<br />
meukh'o'<br />
konkurensi n sugang<br />
konkurs n meutunang<br />
1. konon adv 1. kunon; 2. ureueng kheun; meunan<br />
haba; 3. kadang; 4. haba; 5. peulom;<br />
'an teu'<br />
2. konon v memperkonon tipèe daya<br />
konosemen n surat tanda peuneudieng barang nyang<br />
468
INDONESIA A C E H<br />
ji'angköt ngon kapai<br />
konotasi n pikéran mupawöt atawa teu'ingat jeu'öh<br />
ba' watèe meuhadap deungon sikra' narit<br />
konotatif a ma'na narit nyang mupawöt<br />
konsekuen a peue nyangkatakheun, meunantapubuet;<br />
sajoh; pakriban takheun meunan tapubuet<br />
konsekuensi n akébat niba' peue nyang tapubuet atawa<br />
peue nyangka takheun<br />
konsekutif a meususön rata; meuriti<br />
konseli n ureueng nyang peureulèe nasihat<br />
konsensus n narit sipakat; pakat<br />
konsentrasi n pubulat atawa pupusat mandum<br />
teunaga atawa pikéran ba' saboh-saboh<br />
bhaih mantong<br />
konsep n rancangan; peunapat; peundapat; ma'na<br />
konseptor n tukang peugèt rancangan; ureueng bré<br />
peunapat<br />
konser n putunyo' musib dihadapan umom<br />
konservasi n cara peulara ngon peulindöng<br />
(seulindöng) uteuen atawa tanoh seupaya<br />
bè' sampoe reuloh atawa binasa<br />
konsevatif a 1. kulot; 2. mat alèe puntöng; peudong<br />
adat jameun<br />
konsesi a 1. idin atawa ha' seumuga tambang<br />
atawa uteuen; 2. rila peukureueng tuntötmeununtöt<br />
konsinyasi n 1. larangan keu tantra hanjeued tinggai<br />
tansi; 2. larangan hanjeued tinggai<br />
teumpat keureuja keulusa na buet nyang<br />
teuka meudhab-dhab<br />
konsisten a 1. bulat até; dawö; teutap; hana meu'<br />
ubah-ubah; 2. balöh<br />
konstan n keueh<br />
konstatasi n seumima' tanda-tanda<br />
konstelasi n 1. kumpöilan ureueng atawa sipheut ata-<br />
469
470<br />
INDONESIA A C E H<br />
wa beunda nyang meuseuneumong; 2.<br />
bhaih; 3. bangon; 4. gamba nyang<br />
geu'angan-angan<br />
konstitusi n daseutö nanggroe<br />
konsul n waki nanggroe lam urösan meuniyaga;<br />
konso<br />
konsulen n peunasihat<br />
konsumen n ureueng ngui atawa ureueng bloe barang;<br />
ureueng bloe mubloe<br />
konsumerisme n pham atawa cara udép nyang ji'anggap<br />
bahwa beunda-beunda sibagoe tanda<br />
atawa uköran seunang ngon mubagiya<br />
sidroe-droe ureueng<br />
kontak n 1. sambat; seumambat; 2. cak seunambat;<br />
3. meurumpo'; meuteumeueng; meuteumèe<br />
kontal kantil v 1. ranthi'-ranthu'; liya; 2. ja' sidroe<br />
kontaminasi n ceuma; kuto; teuboh<br />
kontan a 1. bayeue sigo glah; sali; 2. cak ba'<br />
watèe yöhnyan laju; sigo ö<br />
kontang-kantingv meuthoh-thoh; meudhoh-dhoh<br />
kontelir n kanteulè; konteulè<br />
kontemplasi n éseutikharah atawa é'tikaf; tapakö<br />
kontemporer a ba' watèe masa nyoe; jinoe<br />
kontes n tunang; tandéng<br />
kontet a bukhèe; krèe; kèsè'<br />
kontinental n bhaih beunuwa<br />
kontingen n pasokan; kawan<br />
kontinu a meulanjöt; meusamböng<br />
kontol n boh; dakar; kalam (dalamkitabagama);<br />
pinggir kepala — agie<br />
kontra a meulawan; meuteuntang<br />
kontrabas n biyula raya, peuet atawa limong kra'dawè<br />
kontradiksi n sangkai; teuntang<br />
kontrak n akad; mengontrak siwa<br />
kontraktor n anèmar
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kontras a nyata mubida; sugang; meula'én that<br />
kontrasepsi n cara meu'atö ureueng mumèe deungon<br />
alat atawa ubat; cara peujareueng aneu'<br />
kontribusi n pèng ripè; sukong<br />
kontrol n paré'sa; pawang; peutimang<br />
kontrolir n konteulè; kanteulè<br />
kontrovers/ n 1. dawa; 2. sugang<br />
kontroversial a jeued keu dawa<br />
konvensi n 1. adat meupakat; 2. ékreue antara<br />
nanggroe; 3. due' pakat ureueng-ureueng<br />
patöt<br />
kon vers) n meu'ubah saboh cara keucara nyang la'én;<br />
meu'ubah neudue' nyang poha' ateueh<br />
saboh-saboh beunda atawa tanoh<br />
konvoi n kapilah moto atawa kapai nyang jikawai<br />
ngon seunyata; kapilah keundran nyang<br />
jija' meusigo<br />
konyan n uroe raya Cina<br />
konyol a cak!. kureueng aja; tan adat; 2. kureueng<br />
akai; 3. tanmeuguna; bulut surat<br />
konyong adv sekonyong-konyong hana teucho';tibatiba;<br />
meudhab-dhab<br />
koperatif a meuseuraya; meuhurub<br />
koordinasi n cara meu'ato seupaya bè'na nyang<br />
meukho' atawa mupo' antara nyang<br />
saboh deungon nyang la'en<br />
1. kop n nan; nama; --- surat ulèe surat<br />
2. kop v mengekop kh'o' bohban ngon ulèe<br />
3. Arop n uram; go<br />
4. Arop v mengekop beukam<br />
Aopab v berkopah-kopah meukeuba-keuba<br />
2. kopak v mengopak pulie'; sulie'; plue'<br />
3. AopaA a patah; reuloh; mengopak 1. pèt (pot);<br />
471
INDONESIA A C E H<br />
wiet; 2. proh<br />
4. kopak n peutoe peukayan<br />
5. kopak v mengopak parö'<br />
kopal n dama<br />
kopat-kapit a (iku) meuwèt-wèt(wèt-wot); meucuwètcuwèt;<br />
meucuw'èt-w'èt<br />
kopbal n cak kh'o' bohbhan ngon ulèe<br />
1. kopek n baluem pèng; kéh<br />
2. kopek v mengopek pulie'; sulie'; plue'<br />
3. AropeA a tè' panyang meuthoh-thoh; tè' meujantöng<br />
pisang<br />
4. kopek n pèng teumaga nanggroe Rusia<br />
kopel a meugampoih; meu(si) judö<br />
kopelrim n taloe keu'ieng tantra<br />
Aoper n bhèb; kopho<br />
koperasi a carikat nyang neumeukeusud puma'mu<br />
anggèta carikat<br />
Aropef a arat; meukarat; meugriet<br />
1. kop) n kupi; kahwa<br />
2. kop) n seunalén; salénan<br />
kopiah n kupiyah<br />
kopling n gigoe meusèn moto<br />
1. kopok n kupa'; keukupa' (canang; geudumba';<br />
dandi; muri; seureudam)<br />
2. kopok n danoh glunyueng; cungè'; tungkie'<br />
kopong a soh; hanaasoe' liem<br />
kopra n (asoe) u teu'adèe; u thö<br />
koprak (an) n grè-grè' peutaköt tupèe; ayeuem tulö<br />
kopral n kuprai<br />
koprol n pulapingkui<br />
kopyok v mengopyok adö'; kucho'; gawoe<br />
kopyor a leunyè'; linyè'; u dadéh<br />
kor n nyanyoe cara meuramè-ramè; meuradat<br />
1. koral n bungong kareueng; kareueng<br />
2. koral n neurö'<br />
472
INDONESIA A C E H<br />
koran n surat haba; koran<br />
korban n kur(eu)beuen; kurubeuen; sandra<br />
kordial a reumèh; jamè'<br />
korduroi n ijateubai meugaréh-garéh<br />
kored n tuköi<br />
1. korek a cak ceureumat; beuna; jroh; teupat<br />
2. korek v cui; culé'; curéh; cungké; mengorekl.<br />
cungké; ungki; tuweueh; 2. peureuhung;<br />
.3. kireueh; 4. karèh; rugé; 5. girè'; kirè';<br />
kurè'<br />
3. korek n korek api kèh apui<br />
koreksi n pubeuna; peujroh; peuteupat<br />
korelasi n meusangköt pawöt<br />
korenah n peurangeu; prangeui<br />
1. koreng a kuréng; plang<br />
2. koreng n cabo'; kudé; rapheue'<br />
koret n koretan 1. seueh; 2. ki keuneulheueh;<br />
seuneulheueh<br />
koridor n juröng; rambat<br />
kornea n leundé mata<br />
korner n cak sipa' kronèn (sagoe ghönbhan)<br />
kornet n sie leumo lam kalèng<br />
kornet n cak keunèt; keureunèt<br />
koroh n reukueng<br />
korok n kurö'-kurö'; lueng<br />
korona n kundang caya lingka matauroe atawa<br />
buleuen; kulahkama<br />
koroner n urat nadi jantöng<br />
korong n lingka binèh gampöng<br />
korosi n meugratan; geuratan<br />
korsase n bungong peuneugèt keu ayeuem dada<br />
korsel n sibansa ayön meugisa lam bangon<br />
guda<br />
korset n (ija) keuth'ang ureueng inong; kuth'ang<br />
473
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
panyang<br />
korsleting a 1. putöih seutröm listréb; 2. cak bicah<br />
rakan (könsi); 3. cak doe uta'<br />
korting n neukoh yum; peukureueng yum<br />
Aorup a cak 1. brö'; reuloh; kh'ieng; 2. gala'<br />
pajöh pèng; balö<br />
korupsi n balo; rasuwah<br />
Aorve n keureuja rudi; keureuja pa'sa<br />
korvet n kapaiprang jeunèh ubit nyang bacah<br />
jiplueng<br />
kosar a nan ba' kayèe<br />
kosek v mengosek 1. kisè'; gisè'; breueh; 2.<br />
alét sikin; 3. pleue aleue ngon sikat;<br />
kosel v terkosel-kosel 1. hana lanca; 2. ue;gabue'<br />
1. kosen a 1. bheue; 2. keubai; 3. rasi<br />
2. kosen n rungkha pintö atawa tingkab<br />
kosmetik n ubat acan tuböh, beuda', eet gukèe,<br />
gincu atawa seureuma<br />
kosmis a 'alam andara (adara)<br />
kosmonot n awa' peulayeue kapaiandara<br />
kosmopolit n wareuga dönya (ureueng nyang<br />
kon wareuga niba' saboh-saboh<br />
nanggroe)<br />
kosmopolitan a 1. luwaih that éleumèe; 2. ureueng<br />
atawa dat bansi'akeulém dönya; 3.<br />
na ba' bansaboh dönya<br />
kosong a 1. lapang; 2. soh; 3.dagéng; meurungga;<br />
meudagéng (untuk rumah tak<br />
berpenghuni); 4. hana meukandöng<br />
ma'na; 5. ki ngeut; 6. seungue; 7.<br />
luweueng; 8. tan yum; 9. hana<br />
peuneudieng<br />
kostum n 1. peukayan khusöih; 2. reusam;<br />
1. Aofa n beuleudan; biladat; bilat; kuta; nuraga<br />
474
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2<br />
- kota v mengotakanpeu\ö' (mat) janji; meuseutiya<br />
kotah adv sekotah bandum; mandum<br />
kotai a 1. meuthie'-thie'; 2. pijuet ruet; 3. (u,<br />
pineueng) rie'<br />
kotak n 1. peutoe; 2. pita'; 3. plö'; kuta'; 4.<br />
cak ruweueng; — tembakau, — rokok<br />
ceureupa; ceuleupa; — kaleng kom;<br />
— kapur sirih krandam; keurandam;<br />
ceureupu; — kecil dari emas (jimat)<br />
eumpét; — i/angkeulandan; keulamdan;<br />
— bulat atau bersegi dari pandan dll<br />
keubo; — kecil tanpa tutup dari perak/<br />
kuningankeutumbu; kotak-kotaktempat<br />
taruhan (judi) lari<br />
kotak-katik n uta'-até'; pumeu'en (gra')<br />
kotaklema n eungköt pawöih<br />
1- kotek n jaba; keut'eue'; geut'eue'<br />
2. kotek n iku mubulèe<br />
koteka n salöb boh ureueng Iriyan niba' boh labu<br />
thö<br />
koteng a terkoteng-koteng meulanténg<br />
kotes v mengotes böt; löt; pèt; kutép; kumutép;<br />
sekotes sigitut; bacut tè'; bacut t'ieng<br />
kotong a kot; puntöng<br />
kotor a ceuma; kuto; leuta; luténg; luto'; seuma';<br />
meukulubana; meukuluténg; meukuluto';<br />
meusukla; mengotorkan peuligan<br />
kotrek n alat caböt thueb kaca (seurahi)<br />
1. kover n mengkoverpeugèt lapöran meutèh-rèh<br />
(meuteukeusèh)<br />
2. kover n lapé'; tutöp<br />
kowan n sijeunèh eungköt ietabeue<br />
kowe n kah<br />
kowek v tanggam; tako'<br />
koyak a teucr'ie'; teupr'ie'; raba'; rabét; rumpét;<br />
475
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
suya'; mengoyakkan prie'; pr'ie'; plah;<br />
kuya'; koyak pra'-pri'; raba', koyaksedikit<br />
rigét<br />
koyam n kanji buleukat<br />
koyan n kuyan = 10 naléh a 16 arèe (8 gantang)<br />
1. koyok n asèe kleuet<br />
2. koyok n ubat sakét tuleueng<br />
krakal n batèe teuplah (reumo')<br />
kraniologi n éleumèe bhaih tangkura'<br />
kram a cak ceukang<br />
kreasi n rikaan; peuneubuet; peuneugèt<br />
kredibilitas n jeued tapeucaya<br />
kredit n meu'utang; jual --- peutanggöh;<br />
meutanggöh<br />
kreditor n nyang bré utang<br />
krem n 1. ulèe susu; 2. salap kulét; 3. wareuna<br />
kunèng gadéng<br />
kremasi n töt manyèt<br />
kreolin n ubat poh kumeuen<br />
kretin a krèe; bukrie'; bukhè<br />
kribo a geupèn; geurutèn; geurupèn<br />
kriminal n meulangga huköm; jeuheuet; jheuet<br />
krisan n sibansa bungong seuruné<br />
krisis n 1. (sakét) lam bahya; 2. teungoh karu;<br />
3. (meuniyaga) dang payah (geunténg);<br />
4. geunancéng<br />
kristal n habeulö; kaca batèe<br />
kristen n naseurani<br />
kriteria n uköran atawa carat lam saboh-saboh<br />
peunutöih<br />
kritik n ceula; keucam; teugah<br />
1. kritis a geunténg; raweuen<br />
2. kritis a sipheuet hana laju (reujang) neupeucaya;<br />
tajam ba' teumilé'; lisé'<br />
kroket n peunajöh (boh gantang ngon sie)<br />
476
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
krol a cak cara peugeupèn ö'<br />
kronik n calitrf atawa haba meuseumong<br />
(meusamböng-samböng)<br />
kronis a meukeutina; keutina<br />
kronologi n 1. éleumèe bhaih cara ba' neuböh had<br />
ateueh tarèh; 2. seunusön keujadiyan<br />
ngon tarèh<br />
kronometer n sibansa jeum atawa alat kira watèe<br />
nyang ladém jingui keukapai nyang<br />
meulayeue<br />
kroto n l.bohsidommirah;2.puti'bohmulieng<br />
kruistik n sulam meureubeueng ateueh ija reuhie'<br />
(seutrimin)<br />
krusial a 1. geunténg; 2. peunutöih; 3. rumèt;<br />
4. hancö öseuha meuniyaga<br />
ku n kèe<br />
kuaci n aneu'timonbrue' thö meusira<br />
kuadran n (bagi) pupeuet<br />
kuadrat n lipat duwa; wapha'<br />
kuah n gulè; kuwah<br />
kuai v terkuai-kuai deumpé' riya<br />
1. kuak n su keubeue atawa leumo; ku'a'<br />
2. kuak n 1. cicém malam; 2. canggue' p'ong<br />
(pr'o')<br />
3. kuak v menguak teuhah; teupukie'; menguakkan<br />
1. kuwa'; kuya'; 2. pileue'; peuleue;<br />
leue'; 3. siba'; 4. plah<br />
kuala n babah kuwala; kuwala; babah krueng<br />
kualat a 1. daröhaka; teumeureuka; tulah; 2.<br />
cilaka; keunong kutö'<br />
kuali n beulangong; kanèt; kuwali beusoe;<br />
(beulangong) sudu; tempat —<br />
menggongseng neuleue'<br />
477
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kualifikasi n 1. sikula khusöih mita keu'ahliyan; 2.<br />
keu'ahliyan nyang patöt lam sabohsaboh<br />
jabatan; 3. neudue'; teurata'; 4.<br />
carat<br />
kualitas n 1. mutu; 2. teureuta'; reuta'<br />
kualon n anak — aneu' ui (mo)<br />
kuang n cicém kuwèe (wèe)<br />
kuang kiut n nan sijeunèh cicém<br />
kuangwung n h'ueng<br />
kuantitas n jeumeulah; dum; dub<br />
kuap n menguap seumeungeub<br />
1- kuar v menguar (-nguar) kan meugeue-meugeue<br />
2. kuar (an) n cicém wa'-wa'<br />
3. kuar a ana/c — aneu' jadah<br />
4. /o/ar n boh gutèe bancèh<br />
kuar] n cara puga (kueh) batèe rukham dll.<br />
kuarik n sibansa gancéng meuih;<br />
kuartal n Ihèe buleuen; sisukèe thön<br />
kuartet n peuet sikawan<br />
kuartir n meureukas; mareukaih<br />
kuarto n bagi peuet si'ön keureutaih<br />
1 kuas n kènsè ceumeucat niba' bulèe guda<br />
atawa bulèe bui<br />
2. kuas n ie bohlimo (kuyun)<br />
3. Aruas v Aruas-Ar/askireueh; keumireuehumpeuen<br />
keudéh keunoe (sigogo saho)<br />
1. kuasa n é'; kuwasa; keuwasa; teuga; mèe;<br />
teurakah; berkuasa na ha'; kha; kheue;<br />
menguasai peutimang; mat; rabé;<br />
penguasa cah; cahi; kekuasaan kha;<br />
kheue; kekuasaan (pemerintah)<br />
peuneulueng; puncak kekuasaan gayam<br />
1. Aruasa n waki; wakilah<br />
3. kuasa n gusa<br />
kuasi a hi; rabhi; meuhi; sang<br />
478
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kuat a gab; lanteueh; keusan; kong; kuwat;<br />
pupöh; teuga; wat; meutheun; raseueng;<br />
3. tangköh; 4. krab; jab; rapat; 5. sasa;<br />
wat; 6. kha; 7. brat; 8. kreueh; 9. taré';<br />
10. é'; 11. mahè; kawi; — sekali (keras)<br />
seungkom; ke — an gaya; kheue; kha;<br />
kuwat; wat<br />
kuatir a gundah<br />
kuatren n peuet baréh (banja)<br />
kuau n sibansa cicém mirah mata<br />
kuaya n phét<br />
kuayan n nan ba' kayèe<br />
kubang (an) n kubeueng; kubang<br />
kubak v sulie'<br />
1. kubik v mengubik pulie'<br />
2. kubik a teunaka beunda cayé<br />
kubin n cica'pho<br />
kubis n nan teunaman gulè<br />
kubit v mengubit 1. cut'iet; cukèh; 2. gamèt;<br />
3. kawót; se — bacut th'èh (th'oh)<br />
kubra a hana jadèh; bateue; 2. (peukara) hana<br />
putöih; 3. breu; 4. cré<br />
1. kubu n kuta; kuta mara; kuta reuntang;bèntèng<br />
2. kubu n awé bue<br />
kubul n kuböi<br />
kubung n bue angèn<br />
kubur n 1. lieng leuhad; urue'; 2. kubu; jeurat;<br />
jirat; menguburkan pubaröh; seubaröh<br />
kubus n peuet sagoe timang; nam bideueng<br />
1. /cuca; n bawang gulè<br />
2. kucai v mer?5fuca/meuklèh;meungklèh; lanténg<br />
kucak n guncang; go'go'<br />
kucam a pucat; reudèe; reudom<br />
kucadan n meuseunda<br />
kucar-kacil a teueng bayeueng; phang-phoe<br />
479
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kucek v mengucek-ngucek 1. upie; 2. pleu;<br />
punyie<br />
kucel a runyoh; rinyoh<br />
kucil v mengucilkan 1. pinyèt; 2. peuklèh;<br />
pumeuklèh; peungklèh; peuteubiet; husé<br />
niba' kawöm (waréh)<br />
kucindan n meuseunda<br />
kucing n mie; minyie; — beianda arnab; —<br />
belang mie plang (kuréng); — negeri<br />
mie rumoh; — pekak peutaih tiköh; -<br />
-- jantan besar mie ong; minyie trang;<br />
memelihara — mumie; muminyie; nanfu<br />
kucing (kucing jadi-jadian) meungab<br />
kucir n gumba'<br />
kucup v mengucup cöm; kucueb<br />
kucur v berkucur reue; meureue-reue; cro';<br />
meucro'-cro'; mupanca; mupancé;<br />
mengucuri sibu<br />
kuda n guda; paraih<br />
kuda-kuda n 1. caga' Ihèe gaki; 2. töi; 3. (silè')<br />
meujaga-jaga; pohon geulundöng<br />
krundöng; kuda-kuda (bang/cujguguda;<br />
kudai n 1. kudè (baköi awé); 2. ceurana (crana)<br />
kudang v kudangan peuneuba lintöbarö<br />
kudap, kudap-kudapn dabeueh peukan<br />
kudeta n rampaih (reuböt) kuwasa nanggroe;<br />
langgéh kuwasa<br />
kudi n kudoe (duwaplöh kra')<br />
kudi n sijeunèh parang<br />
kudian adv 1. kömdiyan; teuma; 2. keuneulheueh;<br />
seuneulheueh<br />
kudis n kudé; rapheue'<br />
1. kudu a kuncöp; kumbèe<br />
2. kudu n cat (mirah) ijapaté' niba' ukheue ba'<br />
kumudèe<br />
480
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. kudu adv haröih; haröh; han jeued han<br />
kuduk n kudö'; takue<br />
1. kudung a meukoh; puntöng; sekudung sikra';<br />
mengudung (kan) kr'èt; koh<br />
2. kudung n ija töpulèe; keuluböng (kluböng); cada<br />
kue n peunajöh; juwadah; — abukpeunajöh<br />
niba' teupöng jö'; — dari tepung ketan<br />
ceuneuruet; --- basah peunajöh basah;<br />
dabeueh peukan; — kering peunajöh<br />
thö; — dari beras ketan eungkhui;<br />
eungkui<br />
kuesioner n dabeuta tanyong-teumanyong; cara mita<br />
peunapat ureueng ramè<br />
kuetiau n sijeunèh ma'mi<br />
kui n blangong taguen meuih<br />
kuil n rumoh beurala<br />
kuilu n arnab<br />
kuini n jeunèh boh mamplam<br />
kuintal n uköran brat 100 kilo<br />
kuintet n limong sikawan<br />
kuir n cungké (ceunungké) naleueng<br />
1. kuis v menguis 1. keu'ih; 2. kireueh<br />
2. kuis n 1. geu'ujoe lésan atawa tuléhsan cara<br />
singkat; 2. adumubagah-bagah jaweueb<br />
ba' radiyö atawa talipisi<br />
kuista n blinggè; keumuköh; kumuköh<br />
kuit n gamèt<br />
kwitansi n tanda teurimong pèng atawa barang<br />
kujang n sikin (seunyata) ureueng Sunda<br />
kujung n sipöt la'öt<br />
1. kujur adv se/cu/ursikujö; siluröh; rerAru/urteunyue<br />
2. kujur a ceukang; keurawat<br />
3. kujur n leumbéng paneu' keu tumba' eungköt<br />
kujut v ikat; kue; lilet; berkujut 1. gantung droe;<br />
2. meukue; 3. meusangköt lam peukara<br />
481
482<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kuk n yö'<br />
kukabura n sijeunèh cicém nanggroe Ustraliya<br />
kukai n eungköt peuda<br />
kukang n sijeunèh bue; bue krèh<br />
küku n gukèe; — bajang puténg; — tiga kaka'<br />
tuha; — sauh kawét sa'öh; — panjang<br />
atau hiasan rambut canggè; canggoe;<br />
ujung — ukam gukèe<br />
kukuh a 1. gab; kawi; kong; 2. teugöh;<br />
kukul n muen<br />
kukup n teunamon leuhop sipanyang taloe pasi<br />
1. kukur n — angeulungku; geunungku; geunuku;<br />
mengukur 1. ku; 2. garö<br />
2. kukur n ber — kuwa<br />
kukus n wap ie; mengukusseu'ob; — ansangku<br />
kula n köi<br />
kula n lön; ulön<br />
1. kulah n 1. bhab ie; 2. karna manoe; 3. kulah<br />
ie<br />
2. kulah (kulah-kulah) n kupiyah; kutupöng<br />
3. kulah n ba' mamplam<br />
kulai v be/A-u/a/Yanjmeukulè'imeukudon.meuruirui;<br />
jatuh terkulai rudui<br />
kulai n sipöt mutiya<br />
Wj/a/c n sukat (seunukat) breueh (peuet cupa'<br />
= 1 arè)<br />
kulak v bloe publoe; meuneukat cara ubeuet<br />
kulak n kulak kalak tangan gukèe jaroe<br />
kulakasar n peukakaih (alat) rumoh<br />
kulan n nan ba' kayèe<br />
kulangsing n ranub peungaséh<br />
kulasentana n waréh; cèdara; kawöm<br />
kulat n kulat; ceunawan; ceundawan<br />
kulawangsa n waréh<br />
kuli n ureueng tuengupah; kuli
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kuliah n 1. sikula tinggi; 2. purunoe; ba' sikula<br />
tinggi; 3. murunoe ba' sikula tinggi<br />
kulikat n tabi'at; laku; peurangeu<br />
kulik-kulik n sijeunèh cicém malam; sibansa jampö'<br />
kulim n ba' kuli (kulé)<br />
kulimat v berkulimat himat ba' seumajöh<br />
kulir n camca seumèt<br />
kulit n kulét; — a/7 kulét uroe; seulumat; -<br />
-- kayu kulét kayèe; — manis kulét<br />
manèh; — kerbau kulét keubeue; --<br />
- telur brue' mano'; — kerang brue'<br />
kreueng; warna kulit agak puf/bpleuen;<br />
menguïiti; Ihut; lueh; peusieng; plue'; pulie';<br />
sé'; salib; layang<br />
kulkas n peutoe sijue'; lamari èh<br />
kulminasi n 1. tité' atawa teurata' nyang abéh<br />
manyang; 2. cot uroe timang<br />
kulon n barat; kéblat; kiblat; daro' mata uroe<br />
löb<br />
kulpa n salah; meusalah; — lata salah raya<br />
(brat)<br />
1. kultur n tamadön<br />
2. kultur n (bhaih teunaman atawa hiweuen) cara<br />
peulara (peuraha); cara pumue (pubijèh)<br />
kultus n 1. ibadat; 2. cara meu'ibadat; 3. habéh<br />
höreumat keusidroe-droe ureueng, pham<br />
atawa beunda; mengkultuskanpu\a atawa<br />
(geu)peudiwa-diwa; jeued keupeunuja<br />
kuluk n tangkulö'<br />
kulum v mengulum kabom; kulöm; meukr' obkr'ob<br />
kulum n kulum-kulum seupah buleuen<br />
kulup n 1. kulöp; 2. lakab keu aneu' agam,<br />
khusöih nyang meurunoe meutapa<br />
kulur n ba' kulu<br />
483
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kulut n nan ba' kayèe<br />
kumai (an) n 1. ceunulé' ba' gakimèh atawa ba'<br />
birègamba; kumè; 2. gheueb katéng<br />
atawa raga<br />
kuma-kuma n kunyèt<br />
kumal a 1. runyoh; rinyoh; 2. kuto; keuta'in;<br />
meukeuta'in; keuta'in; kuluténg;<br />
meukuluténg; mengumalkan lumènlumèn;<br />
punyo<br />
kuman n kumeun; leubéng; seuma<br />
kumandang n seumeu'öt; meugawöng<br />
kumanga n barang cawan-pingan<br />
kumat a jilhab lom; pileue; seudo; — penyakit<br />
jilhab; peunyakét; — gila jilhab pungo<br />
1. kumba n beulangong atawa keutuyöng<br />
2. kumba n göh gajah<br />
kumbah v mengumbah rhah; srah; basöh<br />
1. kumbang n 1. kumbang; keumeuto; 2. geumeuto;<br />
3. itam h'ueng; --- air kraleueb ie; •<br />
-- buah janga'; --- daun daruet; —<br />
dadap runggiet; runiet; --- kayu bubö';<br />
— janti kumbang; --- kelapa ue'; ujo<br />
— kelabu/kuningdaniet; --- mabtvunoe;<br />
—pisang seurabè; — tahi Ihang; geunténg<br />
keu' ieng; — tanahgeumeuto; keukurö'<br />
2. kumbang n sijeunèh angèn pubinasa ba' baköng<br />
kumbar n sijeunèh nipah (lipahmeuriya) meuduroe<br />
kumbik n ba' krèh; keumiroe<br />
kumbu n bakói; katéng; kribueng<br />
kumbuh n sibansa ba' barom tika<br />
kumis n misè; kumèh<br />
kumkuma n kunyèt<br />
1. kumpai n rabo; reuleuet; daroh; ngom; barom<br />
2. kumpai n rumboe (rumoe); rambèe berkumpai<br />
meurambèe<br />
484
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kumpai v Ierkumpal-kumpai 1. meulang-lang;<br />
meutang-hilang; 2. ki sösah; meukarat<br />
kumpar v mengumpargulöng; kareue; kumparan<br />
geunampoi; boh pè; — untuktalipancing<br />
parue'; parue' kawé<br />
kumpi a éndatu<br />
kumpul v kumpöi; gumpöi; himpön; berkumpul<br />
meusapeue; mupakat; meukumpöi;<br />
meukawan; meucawé; meugampöng;<br />
meukeurumon; mengumpulkan himpön;<br />
krah; rhön; peusapat; sanggroh;<br />
mengumpulkan butirpadi siet; terkumpul<br />
(terhimpun) landong; meulandong;<br />
kumpulan, perkumpulan kumpöilan;<br />
carikat; klob; musapat<br />
kumuh a leubeueng; meulubeueng; meu'adén;<br />
meu'abeue'<br />
kumulasi n 1. meusaboh; tumpö'; teunumpö'; 2.<br />
Ie neumat; 3. himpön<br />
kumulonimbus n awanteubaimeugunongmeuculalanam<br />
u langèt<br />
kumuius n teunumpö'awan teubai (nyang) meucula<br />
lanam<br />
kumur v berkumur kumo (-kumo); rhah babah<br />
kumas n sijeunèh ba' kayèe keu tihang rumoh<br />
kumut v berkumut meuseuringè<br />
kunang-kunangn daruet è' asèe; dagalöh ber<br />
meuklip-klip; (pitam) mumeu'-meu';<br />
seu'meu'; seumeu'<br />
kunar-kunar a berkunar-kunar mubreuen-breuen<br />
kunarpa n bangké; manyèt<br />
1. kunca n baköi (katéng) trieng<br />
2. kunca punca ija<br />
kuncah n 1. geucai padé atawa jeundrang; 2.<br />
sigunca = 160 gantang (limong bagi<br />
485
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sikuyan)<br />
kuncen n tukang mat (jaga) gunci; tukang keumiet<br />
kubu keuramat<br />
kunci n gunci; kunci gancéng; neurö'; gembok<br />
— brue' gunci; anak — gunci; pengunci<br />
senapan (senjata) leusöng beudé;<br />
mengunci (jam) puta<br />
kuncung n gumba'<br />
kuncup v kuncöp; — hati ki yo; teumaköt<br />
kundai n kundè; kundoe; boh galoe<br />
1. kundang v mengundang neuba dumho sabé<br />
2. kundang v kundangan neugaséh that; lu; ucè<br />
3. kundang n kundangan lamiet (namiet) indréng raja<br />
4. kundang (an) n nan ba' kayèe<br />
kundi n boh saga (taka meuih jameun)<br />
kundur n boh kundö<br />
kunduran maté watèe lahé meusigo ngon aneu'<br />
kungfu n sijeunèh silè' Cina<br />
1. kungkang n sijeunèh bue angèn ;menax/r?p;/cari
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kunta n leumbéng<br />
kuntau n manca' (silè') cina<br />
kuntilanak n buröng<br />
kuntit v menguntit 1. amie'; 2. meu'iku-iku<br />
1. kuntul a buköng (mano' hana iku)<br />
2. kuntul n eunggang; nggang; dhö'<br />
kumtum n 1. kumbèe köntöm; 2. ki dara beutoh<br />
kuntung n ö' teureue'; tocang<br />
kunyah v mengfunyanmamohjjakeuen; — lambatlambat<br />
kunyèh<br />
kunyam a miengsoh hana gigoe; lueb<br />
kunyit n kunyèt; kömköma; mulè (kunyèt mulè)<br />
kunyuk n 1. bue krèh; sigeudu'; 2. kas ngeut<br />
kuorum n jeumeulah ureueng nyang jeued peusah<br />
(èh) saboh-saboh putösan majeulieh<br />
kuota n jeumeulah barang meuneukat nyang<br />
jeued meuteumèe idin taba atawa<br />
tapeutamong meukala lam nanggroe<br />
la'én<br />
1. kup n peulana gajah<br />
2. kup n rampaih (reuböt) kuwasa nanggroe;<br />
langgéh kuwasa<br />
kupa n sibansa ba' namnam<br />
kupak a reuloh; patah<br />
kupang n 1. pèng jameun; 2. taka meuih<br />
kupang n gupang; jameun dilèe neungui jeued<br />
keu pèng<br />
kupang n ba' g(eu)linggang<br />
Arupas v mengupas 1. sé'; salib; sulie'; pisèt;<br />
plue'; pulie'; 2. urè; hurè; terkelupas<br />
Ihut; lut; leut; pileut; pilut; meusulie';<br />
mupulie'<br />
kupat-kapit v meuwèt-wèt; meu'ayön-ayön<br />
kupi n baluem meujra<br />
kupil v mengupil pulie'; sulie'<br />
487
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kuping n geulunyueng; punyueng<br />
kupir n cak tukang gunténg (koh) peukayan<br />
neucop<br />
kuplet n baréh ca'é (sa'é)<br />
kupluk n kupiyah beuleudu<br />
kupon n kopon<br />
1. kupu n kuphu<br />
2. kupu n kupu-/cupL/bambang; bangbang; — ma/am<br />
prumpuen<br />
3. kupu n kupu-kupu kayèe kreueh keu go sikin<br />
kupui n nan teunaman gulè<br />
kupur n teunaman ubat batö' atawa cirét<br />
kura n kura-kura banèng; keukura; lantui<br />
kurai n kurè<br />
kurambit n keurambét; sijeunèh sikin<br />
kurang adv kureueng; hanséb; hana mumada; mit;<br />
nit; — sekali pincé; ke — an (paceklik)<br />
geulugiya; gulugiya; keulukiya; kulukiya;<br />
seratus kurang satu = 99 kureueng sa<br />
sireutöih; seribu kurang satu = 999<br />
kureueng sa siribèe; ke — an (cacat)<br />
brihie'; hit; berkurang (menurun)<br />
leu'eueng; puli; ranggaih; ranggeueh;<br />
reuda; reugéh; rigéh; rhiet; rumpang;<br />
sriet; mengurangi(uang) koh; kot; suröt;<br />
menutup kekurangan (uang)tüko'; suröt;<br />
susöt; yue'; (untuk badan) (h)awöih;<br />
bawöih; (untukkekayaan, pendapatan)<br />
brihie'; padèe<br />
kuras v menguras limeuih; seuet; ki prah; seukuet<br />
habéh<br />
kurasani n beusoe kurasan<br />
kurasao n ara' jampu kulét boh kuyun<br />
kuratof a öseuha pupuléh sakét<br />
kurator n wali<br />
488
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kurau n eungköt kuro<br />
kurcaci n 1. (ureueng) culib-culib; 2. ureueng<br />
nyang gala' peukaru ureueng<br />
kuret n alat peugléh rahim<br />
kuria n nang gampöng ureueng Batak<br />
kurik n buré'<br />
1. kuring a kuréng; plang<br />
2. kuring n kèe; ulön; lön<br />
3. kuring n ra'yat; awam<br />
kuripan n gaputhö<br />
kurir n antösan; suröhan<br />
kuririk n daruet kléng<br />
kurkuma n kunyèt<br />
kurma n kureuma; keureuma<br />
kurs n hareuga pèng saboh-saboh nanggroe<br />
geupubandéng ngon pèng nanggroe<br />
la'én<br />
kursemangat p kruseumangat; du'a rampöt ureueng<br />
pansan atawa aneu' banlahè<br />
kursi n keurusi<br />
kursus n murunoe saboh-saboh éleumèe lam<br />
watèe singkat<br />
kurtase n kamsèn<br />
kurun n kurön; sunued; abad<br />
kurung n tanda mubaca; gléb; lingka; keupöng;<br />
kuröng; drob; — an dalam kapaibuköl,<br />
kutri; gumtiya; guntiya; guranda; — an<br />
eumpung; kuröng; mengurungdiridirumah<br />
sa'i;<br />
kurus a 1. pijuet; 2. thö hana baso; — kering<br />
pijuet ruet; bangkéh; neut; mengurus<br />
(merana) meurana<br />
kuruyuk n ku'ue' mano'<br />
kusa n gusa<br />
kusa n naleueng<br />
489
490<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kusal v mengusal geuso'; pleue; upie<br />
kusam a balom; reudom<br />
kusanin n rumoh meusaboh ngon öseuha (bèngkèe)<br />
kusat mesat a meuc'uet-c'uet<br />
kusau a berkusau-kusau (ö') sangsöi<br />
kusen n rungkha pintö atawa tingkab<br />
kusik v berkusik meus'èt; meu'iseu'<br />
kusir n tukang ba kaha<br />
kuskus n sibansa mie Ustraliya<br />
kusruk v mengusru/rmeusungkob; mengusrukkan<br />
king; crön<br />
kusta n peunyakét budö' (jheut)<br />
kusti v berkusti meugumoe<br />
kusu v berkusu-kusu meukawan-kawan;<br />
meuduyön-duyön<br />
kusu v berkusu-kusu meus'ah<br />
1. kusuk n ön kayèe geuso'badan ba'watèe manoe<br />
2. kusuk v mengusuk gusue'<br />
1. kusut a 1. cawöi; ceuböi; cancöt; kusöt; lich'è';<br />
lichè'; pilot; tapilot; ragu; rigu; seurugui;<br />
meuc'uet-c'uet; meucarueh-carueh;<br />
meukeuru'èt'è; meureue-reue; 2. kacho;<br />
meurui-rui; meuseurugui; 3. k/gameum;<br />
mengusutkan punyo; — masai meuruettabuet;<br />
mubèn-bèn; mupunyo-punyo;<br />
sangsöi; sangsui; cangcöt; meusui-sui;<br />
meusurugui; tidak — jeulaih; jlaih; glaih<br />
2. kusut v mengusut usöt; seulidé'; sasat<br />
kuta a berkuta meucheue; mita reului; sasat<br />
kutaha p sang; kunon<br />
kutak v mengutak go'-go'; yo'-yo'<br />
kutang n 1. kuth'ang; keutang; 2. bajèe hana<br />
sapai<br />
1. kutat v berkutat prèh bohdrien rhöt<br />
2. kutat a berkutat seubö'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kuteks n gincu (cat) gukèe<br />
kuteri n bilé' kuröngan peurahö atawa kapai<br />
1. kuti v menguti ene'; prie'<br />
2. kuti a kuti-kuti meukeurubeuet<br />
kutik n berAuf/Ameugra';mumèt-mèt;meudaya<br />
kutil n 1- geutuet; gidut; gitut kitut; boh risa;<br />
2. euncit u teuparöt<br />
kuting v berkuting-kuting seumatéh<br />
1. kutip n tanda mubaca (" ")<br />
2- kutip v mengutip kutép; keumutép<br />
1<br />
u r u<br />
^ n gutèe; sitè; piet; (Aiyriy bewan; leubéng;<br />
— air (penyakit) ciceue; — ayam hama;<br />
mumeut; — tanah keukurö'; kurö' (kurö');<br />
gutèe tanoh<br />
2. kutu n carikat; sikutu<br />
kutub n kutöb<br />
1. kutuk n 1. kutö'; la'nat; 2. bala; mengutuk caröt;<br />
kutö'; seueb; seurapa; fer—meuleu'un;<br />
sumbang; menjatuhkan kutuki Ihom kutö';<br />
kena kutuk teumeureuka<br />
2. kutuk n 1. sukat breueh (peuet reugam)<br />
3. kutuk n aneu' mano' bancèh<br />
kutung a putöh; puntöng<br />
kuwu n keuchi' di Jawa<br />
kuwuk n mie ong; mie pajöh aneu' mano'<br />
kuwung-kuwungn buleuen raja timoh<br />
kuya n kuya; banèng<br />
kuyang n buröng<br />
1. kuyu a 1. (muka) kuyut; kuyu; 2. weueh até<br />
2- kuyu a geusuen<br />
kuyuh n 'ie'; menguyuhi töh 'ie'<br />
kuyup a meuchue'-chue' (crue'; cho'); basah -<br />
- bulut; buchue'; bucho; leunyue'<br />
491
492<br />
L<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
L, I harah keuduwablah<br />
laah n 1. intan mirah; 2. meutiya; meutiyara;<br />
mutu<br />
lab (Laboratorium) kp teumpat ujoe ubat, kumeun<br />
peunyakét atawa éleumèe nyang<br />
meumunapa'at keu manusiya<br />
laba n laba; munapa'at pa'jdah; — dari riba<br />
labalibè<br />
labah-labah n ramideuen;[rambideuen; lam(b)ideuen;<br />
damideuen]; göt-göt; rimueng lalat;<br />
(pemakan lalat) téng-téng teupöng; sarang<br />
— geulabaih; masuk kesarang — ki<br />
rhöt atawa meusurue' lam seureukab<br />
musöh<br />
tabak n sibansa eungköt biléh<br />
1. labang v melabang teumpa beusoe<br />
2. labang v melabang rawoh; rateueb; reuteueb<br />
labas a bandum abéh; tan meu'euncit (keudèh)<br />
label n keureutaih, ija, lugam atawa kayèe<br />
nyang geuleukap ba' barang keu tanda<br />
atawa plakat; cab ba' barang atawa<br />
mèrè' meuniyaga<br />
labelum n tampö'bungong siyung-yung, meujumoh<br />
lagèe lidah<br />
laberang n taloe-linggang kapai atawa prahö<br />
labial n su (bunyoe) bibi (p., b_)<br />
labil a cémcala; kèt-kot; meunta'-meunté<br />
meurara; meuyung-yung<br />
labi-labi n banèng; lantui<br />
1. labirin n 1. guha meukilo'-kilo'peusisat ureueng;<br />
2. jalan meusimpang Ie; 3. hana meu'atö;<br />
calom malom; 4. rungga atawa lueng
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nyang meusambat seumong<br />
2. labirin n nan reuhung lam geulunyueng<br />
labium n bibi<br />
labrak v melabrakï. tasoe; 2. seueb; 3. eunchö';<br />
labon<br />
labrang n taloe teumaloe ranté ngon alat-alat<br />
la'én ba' kapai atawa prahö<br />
labuda adv han jeued han; teuntèe; haröih (haröh)<br />
1 labuh a laböh; — api rajam apui; — batu rajam<br />
ie; — kebawah (miring) suyo'<br />
2. labuh adv tirai se — sikra' (sikrè') tirè<br />
3. labuh v labuhan khanuri la'öt di Yogyakarta<br />
pelabuhan Ihö'; lö'<br />
labun n berlabun-labun peugah atawa poh cakra<br />
1. labur v melabur labö; ceumeucat<br />
2- /abur v melabur brébeukai atawa pangkai; pelabur<br />
beukai<br />
3. labur n kelaburan urue' peutah<br />
/abt/f a patöt; laya'<br />
1 lacak a melacak (belacak) meuseu'è; Ie thatthat<br />
2. lacak v melacak mita; seutot (seutèt); rih'eut<br />
(ringeut, ringut); seulide'; pré'sa sasat;<br />
terlacakka mupat; meuteumèe beukaih;<br />
pelacak ureueng atawa asèe nyang<br />
seutot (mita) bakat<br />
3. lacak a melacak lalu; licén<br />
laci n aneu' mèh (mija); suet; kuta'; — alat<br />
pemintal peuno'<br />
1. lacur a neuh'ah<br />
2<br />
lacur a (inong) bajeueng; melacur mubiduen;<br />
pelacur jalang; biduen<br />
lacut v melacut seunuet; seupöt<br />
lada n 1. lada; 2. capli; campli; — api (burung)<br />
capli ubit (cina)<br />
493
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ladah a ceuma; luwat<br />
ladam n sipatu (kawöh) guda<br />
ladan n ba' dama; dama<br />
ladang n 1. lampöih; ladang; uma; umong; 2.<br />
ki punca éleuham atawa pang'ulèe<br />
hareukat<br />
laden v meladeni 1. peutimang; 2. samböt;<br />
tueng; blaih; tetintang<br />
ladi n lakab keu ureueng Saké (di Malaysiya);<br />
apét<br />
1. lading n ladieng<br />
2. lading n cak asoe (peuneudieng) kapai; 2. abèe<br />
seu'uem gunong apui nyang jibapöt Ié<br />
angèn<br />
ladu n sijeunèh peunajöh niba'teupöng breueh<br />
1. ladung a meu'anca'-anca'; ber — basah<br />
2. ladpng a timah kawé<br />
3. ladung n lingko'; liko'<br />
4. ladung n phui padé<br />
/afa/ n laphai; lapai<br />
1- lage n jnupo';meulöt;meukab; meulho; berlaga<br />
1. meulöt; mupo'; meukab; meulho; 2.<br />
meupo'; 3. meutandéng; — kasih<br />
meucinta; melaga peulöt; saböng; tunang;<br />
laga domba tunang bubiri<br />
2. laga a belaga ugoh; jungkat; meugaya<br />
lagak n meugaya<br />
1. lagam n keukang; kang<br />
2. lagam n cara; lagèe; laram; ragam<br />
1. lagan n 1. (kayèe) kruwéng; lageuen; lagan<br />
2. /aoan n 1. cawan pingan (lam) kapai; 2. dabeueh<br />
kapai karam ba' punggöng la'öt<br />
lagang v melagang (kan) laya; manyum<br />
lagi p 1. dang; dang-dang; jangan berisik,<br />
ayah — tidur bè' reuyöh, ayah dang<br />
494
1<br />
- / a<br />
2<br />
- la<br />
1<br />
- l a h<br />
2 l a n<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
neu'èh; 2. lom; kerjakan sekali<br />
tunggu sebentar — pubuet sigo treu'<br />
lom; taprèh si'atteu' lom; 3. (teu) lomlom;<br />
kemarin sudah menonton; sekarang<br />
hendak menonton — baroe kalheueh<br />
jieu, jinoe lom-lom jieu; 4. lomngon;<br />
lompi(h); anakitupandai—rajin; istehnya<br />
muda, cantik—kaya aneu' nyan carong<br />
lomngon jeumod; purumoh gobnyan<br />
muda, tari, lompi(h); kaya; 5. Ié; kekejaman<br />
tentara penjajah sungguh takterkatakan<br />
— la'lém tantra peunyajah tanpeue<br />
peugah Ié; sénsara ureueng Kamboja<br />
han soetheun Ié; — pula lomngon;<br />
lompi(h); lagi-lagi (Xeu) lom-lom; lagian<br />
ca/clompi; selag'n. yöh mantong; yöh<br />
gohlom; 2. dang-dang; ada — nalom;<br />
apa — peue lom; bagaimana — pakriban<br />
lom; mana — tohlom; siapa — soelom;<br />
kemana — holom; apabila (kapan)<br />
lagiyah n<br />
— pajanlom; sebentar — si'at teu'<br />
(treu'); sedikit — bacut teu' (treu');<br />
banyak — Ié (dalam arti menidakkan;<br />
han Ié tidak lagi) lom; belum — gohlom<br />
bureuet<br />
lago n teumuda; tumuda<br />
lagonder n aseuka (laseuka) meuguda<br />
9 u<br />
n lagèe; ragam; ber — meulagèe<br />
9U v berlagu (belagu) cakmeutingkah; uneue<br />
laguh-laguh a ka'a-ka'u<br />
laguna n aneu' la'öt<br />
lagwu a siya-siya; tanmeuguna<br />
P tidurlah éh Ié; begitulah meunanlé;<br />
biarlah bahlé; pergilah taja'lé<br />
kp kalheueh; keu; keuh; sudahlah kakeuh<br />
495
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lahab a meuh'ue-h'ue<br />
lahad n leuhad; lieng<br />
lahak n bèe kh'ieng<br />
1. lahan n tanoh seumula<br />
2. lahan n lagèe nyang mangat<br />
lahang n tuwa'; tuweue'<br />
lahap a geureuda; lab-lab; leuha; lapeue; waba<br />
lahar n leuhop batèe ba' gunong apui<br />
lahir v na; lahé nyata; deuih; leumah; melahirkan<br />
meu'aneu'; madeueng; (untuk hewan)<br />
töh; tr'a'; baru — banna<br />
lahiriah a lahé; keadaan — ambang<br />
laici n sibansa boh rambot<br />
lasif a la'èh<br />
laik a jeued; laya'; patöt<br />
lain a aséng; bida; hana sa; kelainan meula'én;<br />
ganjé; hana biyasa; patöt; melainkan<br />
pubida; peu'aséng; peuklèh; malingkan;<br />
selain élla; orang --- gob; berlainan<br />
mupara'<br />
lais v meiais kabé<br />
lais n sijeunèh eungköt krueng<br />
lais n bangkuwang<br />
laja n langkuweueh<br />
1<br />
• lajak n ija teunuen niba' beuneueng atawa sutra<br />
2. lajak a bacah; bagah<br />
1. lajang adv bujang<br />
2. lajang v melajang lumpat; teurajang<br />
lajat a (sakét) brat; that<br />
496<br />
laju a bagah (bagaih); bacah; laju; peunyeuri<br />
(peunyari)<br />
lajur n 1. banja; baréh; 2. ruweueng; 3. sureuen;<br />
catö; curéng; 4. baréh; garéh<br />
lak n gala; la' geugala<br />
lakak v melakak tadi; eunchö'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lakar a gohlheueh; bansagai jipasang<br />
lakara n jeunèh prahö<br />
lakban n klah; klaih<br />
laken n ija sukaleuet; (sukleuet; sukhleuet;<br />
laki n<br />
sukhaleuet)<br />
kas 1. lakoe; 2. (ureueng) agam; --<br />
- bini lakoe binoe; mancal — pasah;<br />
saudara laki-laki pihak ayah öseubah<br />
laklak n haraih Bata' peureuba<br />
kaklakan n uram lidah; seurunggue' (srunggue 1<br />
);<br />
reukueng<br />
lakon n calitra (kisah) keumidibansawan;tukoh<br />
lam kisah; keunarang kisah; keujadiyan<br />
lakonik a singkat ngon jeulaih<br />
lakrimotor n dat ie mata<br />
1. laksa num la'sa; siplöh ribèe; sepuluh — la'sin;<br />
katoe; sireutöh ribèe<br />
2. laksa n la'sa<br />
laksamana n Iha'mana; la'seumana<br />
laksana n 1. la'sana; misé; sang; sipeureuti; 2.<br />
banlagèe; melaksanakan pubandéng;<br />
peusa; padubawa; peuja' buet; pubuet;<br />
rintah; siapapelasananya soepo rintah;<br />
pelaksanaan (pelaksana) rintah<br />
laksatif n ubat srah pruet<br />
1. laksmi a ceudaih; canté'; tari<br />
2. laksmi n nan purumoh diwa Wisnu<br />
lakstasa n sijeunèh ragoe<br />
lakstometer n alat ukö mutu susu<br />
laktosa n dat saka lam susu<br />
laku n 1. buet; laku; kri; krè; 2. lacab; lagöt;<br />
larèh; 3. sah; sahèh; ke — an (perilaku/<br />
sikap); naseubah; pleu'oh; prangeui;<br />
prangoe; proe; ragam; pelaku nyang<br />
pubuet; nyang meu'èn; ke — an buruk<br />
497
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
(jahat) risèe; tingkah laku peuleu'oh;<br />
pleu'oh; melakukan rintah; selakubagoe;<br />
sibagoe<br />
lakum n ba' laköm<br />
lakuna n Ihö'; lueng<br />
lakur v lamon; lumon; meulumon; — bawur<br />
meulamon; meulumon; campuran besi<br />
dengan waja la mot<br />
lakustrin n tasé'<br />
1. lala n sipöt<br />
2- lala v melala langue linteueng<br />
1. Islah a leuha; geureuda; waba<br />
2. /a/ab v melalah peucro'; pagab; terlalah 1.<br />
1-<br />
/ a / a /<br />
a<br />
meuteumèe peucro'; 2. hudah-huduh;<br />
— terkejar keunong drob dang mubuet<br />
(ceumeucue)<br />
1. lalè; lingah; seuhai; rè; teukeusé;<br />
2. tuwoe; ber hana pöh; hana<br />
pakoe; malaih; seuhai; beu'o<br />
2<br />
- / a / a<br />
' n taloewéng palang layeue kapai (prahö)<br />
totok v melalak hu; tutöng; beureutöih<br />
lalandak n sijeunèh creueh naleueng<br />
1. lalang n naleueng lakoe (kömköma)<br />
2. lalang n meurawoh ula-ili<br />
lalang n lando' keulusa ie atawa angèn<br />
totop n ulam; ön kayèe muda; pincö'; melalap<br />
1. pajöh; panta'; 2. peuhabéh; 3. peutalö;<br />
4. rampaih<br />
498<br />
/ a / a ?<br />
n agaih; krimue; lalat; langong; reungèt;<br />
ban' (bubari); — kerbau<br />
gajah pito'; sito'<br />
(kuda) jamo';<br />
totop n melalau linteueng; teugah; pelalau 1.<br />
ampeueng; 2. tangkai peungaséh<br />
laler n lalat<br />
toü a keuboih
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lalim a la'lém; bueh<br />
lalu v 1. lalu; talö; 2. leupaih marit mantong;<br />
3. leupaih; 4. habéh; seuleusoe; 5.<br />
lulöih; 6. Iheueh nyan; 7. han jeued<br />
teuboh Ié; 8. lanjut; lamsóng; langsöng;<br />
berlalu\a\u; selalusabé; simasa; sudah<br />
lalu peureunah; lalu (kemudian) teuma;<br />
/feter/a/uanteu'ulèe-ulèe;teu'ajam-ajam<br />
lalu-lalang v 1. meuja'-meuja'; teubiet-tamong; 2.<br />
kéngkeueng<br />
lalu-lintas v 1. (ja') ula-lll; 2. rèt ja'; 3. rèt; rot<br />
lama a 1. trób; 2. jameun; dilèe; 3. tuha; tréb;<br />
lama-lama ambat; — (lambat) sekali<br />
tréb that; sudah — sekali (jangka waktu<br />
yanglama)\a\N\; lawét; — sekali (sesekali,<br />
sekali waktu) tréb-tréb sigo; — ke -<br />
-- an (lambat laun) tréb uba' tréb; ber<br />
meutréb; meu'ayeuem; ambat;<br />
memper — peutréb; se — .— nya<br />
(paling lama) sitreb-tréb; siteuneurébteuneurébjih;<br />
— nya (jangka waktu)<br />
teuneuréb; seuneuréb; setahun — nya<br />
sithörvteuneuréb; (untuk) se nya<br />
keukai; se — beberapa waktu [satu<br />
(se) waWi//siteuneuréb; sudah — terjadi<br />
tréb<br />
lamang n peudeueng paneu'<br />
lamar v melamar 1. seuleungui; teuleungui; 2.<br />
lakèe buet; yang melamar seulangké<br />
lamat-lamat a sayöp (-sayöp)<br />
lambai v berlambai-lambai meuhayön-hayön<br />
(ayön-ayön); melambai (-lambai) ayön;<br />
lambé; kawöt; lambaian 1. kawöt; 2.<br />
ki suröh<br />
lambak n lamba'<br />
499
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lamban n ambat; badam; lamat; lumbèm; leubie;<br />
meukli'eb; malaih; meugeudueb-geudueb,<br />
meukueb-meukueb<br />
lambang n tanda; cab<br />
lambar n lapé'<br />
lambat a ambat; lambat; lamat; peuleuheuen;<br />
berlambat-lambat meu'ayeuem;<br />
meulidang-lidang (lindang-lindang); ter<br />
— akhé; jula; terlambat (tidak ada<br />
waktu lagi) hana pa'sa Ié; kagadoh<br />
pa'sa<br />
lambit a sawo' udeueng<br />
lambu(k) n jeunèh prahö<br />
1. lambuk a 1. (tanoh) geumbö; 2. tukong; sukong;<br />
bantu; tumpöh pelambuk ripè<br />
2. lambuk n siluweue phakumurah<br />
1. lambung v lamböng; meulamböng; melambung 1.<br />
lanam; 2. peu'é'; 3. pujoe; — dada<br />
ugoh; mböng<br />
2. lambung n (tuböh, kapai, rumoh) lamböng; Ihöng;<br />
rusö'; melambung seureubu ba' ruso'<br />
(Ihöng); melambungi meuiréng-iréng;<br />
3. lambung n pruet; reumböng (kas)<br />
lambur n ubö-ubö<br />
lamdukpai n sibansa ba' urèt (urot) keu ubat plawa;<br />
peutaih musang<br />
lamel n sibansa s(eun)alöb atawa sirép nyang<br />
lipéh<br />
lamender n ureueng Armaniya<br />
1. lamin v melamin acan jurèe (prantaih) dara<br />
barö; pelamin (anjteumpat meusandéng<br />
darabarö-lintö<br />
2. lamin n rumoh meukawöm ureueng Daya'<br />
lamina(h) n bajèe beusoe<br />
lampai a 1. (tuböh) piruet; 2. leunuet; leuntö';<br />
500
INDONESIA y^CEH<br />
me --- meureunggöt-reunggöt<br />
lampam n eungköt geurapèe; melampam 1<br />
meutamon;2. (ijabasah) hanateu'adèe<br />
lampan v melampan kueh; limeuh<br />
1. lampang n tampa; teupue'<br />
2. lampang n laweuet; paröt<br />
lampar v berlampar(an) 1. meusipreue';<br />
meusiseue; 2. A7 meugah; meuthèe<br />
1. lampas a 1. (h)alöih; 2. reujang meusambui<br />
(beungèh); melampaspleue; asah; alét;<br />
fcr pubiyasa<br />
2. lampas a lancang babah; marit hana piké<br />
lampau a lalu; kalheueh; leupaih; leupaih that;<br />
melampa umeuleumpah that; melampaui<br />
lalu; meulingkeue; Iheueh; — wewenang<br />
meuleumpah niba' kuwasa nyang neubré;<br />
meulangkah; meulangga<br />
lampen! n nan ba' kayèe<br />
lampes n sijeunèh aséh-aséh; rihan<br />
lampias a meuc'a-c'a; meuch'a-ch'a; lanca<br />
lampik n sibansa tika due'<br />
lampin n 1. geudöng; teumpè; tumpè; 2. lapé';<br />
— budak kayèe bluka<br />
lamping n (gunong) barieh<br />
lampion n tanglöng<br />
lapir v melampiri peusajan; peulapé'<br />
lampit n tika awé; — tempat bertaruh (judi) lari<br />
lampok n tumpö'; phui; pui<br />
lampor n meukheulu' alöih<br />
lampoyangan n lampuyang; muglé<br />
lampu n lampu; panyot; — baterai lampu sèntè;<br />
— tanah (sentir) panyot (culèt) culot;<br />
— sorot seuneulöh;<br />
lampung v melampung apöng; lampöng; pe —<br />
lampöng; boh galöng<br />
501
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lampus v maté<br />
lamtoro/lantorogung n sibansa ba' kacanglipéh<br />
1. lamun p tapi;teutapi;2.bahthat;ba'that;3.asai;<br />
sangkira<br />
2. lamun v melamun 1. tamon; 2. Iham<br />
3. lamun v me/amtvnteuseupö'; meuseupö'; teutahetahe<br />
1. lamur a meuglabaih (geulabaih); rabön<br />
2. lamur n sie meugapah<br />
lamusir n sie tuleueng rueng (leumo)<br />
l a n a<br />
n nan sijeunèh naleueng<br />
1. lanang v melanang gampöih; réng; sréng<br />
2. /anang n agam<br />
1. lanar n lando'; Ion<br />
2. /anar n peunyakét teunaman<br />
1. lanau a meulando'; lichè'; leuhob; Ihob<br />
2. lanau n krè; dhöi<br />
1. lanca n prahö meutihang Ihèe<br />
2. lanca n sijeunèh lanca grè'; angkong<br />
1. lancang a 1. hana adat; 2. teu'ulèe-ulèe; — kaki<br />
pubuet hana piké; — mulut kreueh<br />
babah; — tangan pantaih jaroe; gala'<br />
meulho; panyang jaroe<br />
2. lancang n 1. sijeunèh prahö layeue; 2. baté ranub<br />
3. lancang n jeunèh teunaman peundang<br />
1. lancap a rata ngon licén; luen<br />
2. /ancap a terlancap teulanjö; teulanca<br />
1. /anca/- a 1. lanca; 2. pasèh; mah'è; 3. laju<br />
2. /ancar<br />
lancar-lancar<br />
n<br />
n<br />
pelancar balo' seuneumong tamèh rumoh<br />
tulö biang<br />
lancia n lanca<br />
/anc/ng fan; n siluweue; ber — meusiluweue<br />
lancip a lancö'; tiruet; pacöng l a n c i t<br />
a melancit mupanca (pancé) lancong v melancong teumaca<br />
502
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lancung a 1.lancöng;peuleusu;teunirèe;2.culaih;<br />
sulét<br />
lancur v melancur mupanca<br />
1. lancut v melancut mupancé<br />
2. lancut a hana pa'idah; siya-siya<br />
1. landa v melanda landa; langga<br />
2. landa v melanda indang; kueb<br />
3. landa n ie abèe jeundrang<br />
landahur n ureueng meutuböh raya (gogasi); landahöt<br />
1. landai a landè; sijot; suyo'<br />
2. landai n landaian uram kréh; aréng<br />
landang n è' lalat<br />
landap n jeunèh teunaman peundang<br />
landas n keunaleueng (geunaleueng); landaih;<br />
leula; — benua punggöng la'öt nyang<br />
landè, phön ba'binèh panté tröih u<br />
teungoh la'öt sampoe meuhad ngon<br />
calo' nyang Ihö'; — bukit nan ba' kayèe;<br />
— kontinenceue beunuwa ba' punggöng<br />
la'öt; — an (peron) landah; landaih<br />
landau v melandau kueb bijèh timah<br />
londors n peugawèe nanggroe nyang geubré ha'<br />
pré'sa toh nanggroe nyang gohlom jitamong<br />
lam Propinsi/Kotamadya<br />
lanskap n taman; tamaca alam<br />
landuk n jeunèh eungköt la'öt<br />
1. landung a (bajèe; taloe dll)meudrèh-drèh; meutrèhtrèh;<br />
— napas hana bagah hè'; — padi<br />
teunaman meulata<br />
2. landung n eungköt la'öt<br />
1. landur a meutrèh-trèh<br />
2. landur a leumoh teu'öt<br />
1. lang n Iheueng; seuleueng<br />
2. lang n mèh ubeut teumpat geudéngdéng<br />
503
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
dabeuh meuneukat<br />
3. lang n kleueng<br />
langbow v cak keubön<br />
langah v melangah hah; peuhah<br />
langak-languk a ceuleunga'ceuleungu'(ceungeu'; cingeu';<br />
jeungeu')<br />
langau n langong; krè<br />
langca n lanca grè'<br />
langen n peu'apöng droe lam ie; 2. peulampöng<br />
trieng<br />
1. langgai n blat eungköt<br />
2. langgai n kulét kacang<br />
3. langgai n eungköt la'öt<br />
langgam n 1. laram; lageuem; ragam; 2. adat; 3.<br />
lagèe mupakho'<br />
langgan v berlanggan btoe-mubloe cara teutap;<br />
pelanggan ureueng nyang (sabé) mubloe<br />
atawa meungui cara teutap<br />
1. langgar v berlanggaran landa; langga; mupo';<br />
seureubu-meuseureubu; meukh'o';<br />
meuhadu; pelanggaran meulangga<br />
2. langgar n meunasah<br />
langgas a bibeueh<br />
langgayan n para; sandéng<br />
langgeng a keukai; tanhabéh-abéh<br />
langguk a laga'; meulaga'; ugoh<br />
langgung v melanggungkan peusadeue (prahö)<br />
langi n eungköt ta'iroe raya<br />
langir n langi<br />
langis a ranap; reunap<br />
langit n langèt; andara; adara; beratapkan ~<br />
- 1. ki buböng tiréh; 2. tanoh lapang;<br />
langil-langit deulangèt; tirè; tabéng;<br />
melangit 1. po u langèt; 2. tójié' lanam;<br />
meulamböng u langet; 3. jié' yum meuh'ai<br />
504
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
that<br />
langka a jareuengna; meusakétna; meuseuké;<br />
jareueng meuteumèe; meusakét;<br />
keujadiyan<br />
langkah v gra' gaki; langkah; laku; buet; bhaih;<br />
melangkah besar-besar timpheueng; -<br />
-- baik gaki uneuen; — kiri neuh'ah;<br />
— seribu plueng cot iku; me — i<br />
lingkeue; lingkie; me — masuk (terjun<br />
ke) löb tamue'; tamong; teureujön<br />
langkai a rampéng<br />
langkan n 1. anjöng; seuramoe; seulasa; 2. jeureuja'<br />
langkang v diperlangkangkan keunong heundru ba'<br />
ureueng ramèe<br />
1. langkap n sijeunèh ba'kayèe uteuen, öngeumanyum<br />
keu jeu'è<br />
2. langkap n sijeunèh batéranub<br />
3. langkap n lalat; lango<br />
1. langkara adv moseutahé<br />
2. langkara n jeunèh geundrang (tambö)<br />
1. langkas a jeumod; sigap<br />
2. langkas v 1. (boh kayèe) rhöt luröh keulusa masa';<br />
2. akhè musém bohkayèe; selangkas sigo<br />
musém bohkayèe<br />
1. langkat n lusa raya<br />
2. langkat a sujoe meukumbob<br />
1. langkau v melangkaui meulalu; meulingkeu<br />
2. langkau n teumpat adèe u<br />
langking a itam<br />
langkisan n angèn boh asèe<br />
langkitang n jeunèh sipöt<br />
1. langkup v terlangkup lungkop; lugom; dugom<br />
2. langkup n /ang/rupanpita'landöngieba'neuh'eun<br />
langlai a leumoh; leumon<br />
langlang n (ureueng) runda; — buana meurateup<br />
505
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bansaboh dönya<br />
1. langsai a glaih (jlaih) bandum utang atawa janji<br />
2. langsai n tirè<br />
1. langsam a cak peuleuheun<br />
2. langsam a seuneu'ob; sangku<br />
1. langsar n pijuet panyang; canggang<br />
2. langsar n me/ang-sarmeu'iseu-isu'; meu'is'èt-is'èt;<br />
meu'eui-meu'eui; meulaneui<br />
3. langsar a mubagiya<br />
langsat n langsat; Arun/ng—putéh meukeununèng<br />
langse n ijaputéh peunutöp (jambö) jeurat ureueng<br />
Jawa<br />
langseng n kanèt teumaga<br />
langsi n su meudeungong<br />
1. langsing n rampéng; rhéng<br />
2. langsing n su meudeungong; nyaréng<br />
1. langsir v melangsir (geuritan apui) lansé<br />
2. langsir a (pasökan) sipa'i meutumba'<br />
3. langsir a pijuetruet<br />
langsuir n sibansa buröng<br />
langsung a lanja; lansöng; lamsöng; leugat; hana<br />
piyöh; lanjut; lanam<br />
langu adv bèe hapa'<br />
langui v melangut lindan; manyoh; lanyoh<br />
lanhir n cak tuwan tanoh<br />
lanja v melanja meurawoh; meurateueb<br />
lanjai a rampéng; seumampè<br />
lanjam n mata langai<br />
langang a ubeuet panyang<br />
lanjar a meutamah panyang; ulu; ulö<br />
lanjar adv 1. lanja; lalu; lamsöng; 2. leunap; 3.<br />
lanca<br />
lanjau v terlanjau teuleueng; teuhampa<br />
lanji n biduen<br />
lanjuk v telanjuk lanjö; teulanjö<br />
506
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lanjung a 1. ubeuet.panyang; ubeuet manyang;<br />
2. leubu<br />
lanjur a 1. lanjö; teulanjö; lincé; teulincé;teusireu';<br />
2. lanjut; melanjur!. pupanyang watèe;<br />
ulöwatèe; 2. sambat pakat<br />
lanjut a 1. panyang; 2. lanjut; pawöt; 3. Ie;<br />
panyang; tréb; 4. Ihö'; manyang;<br />
melanjutkan seumong; lanjutan<br />
seuneumong; teunamah; se — nya<br />
teuma; Iheuhnyan; berke—an meureuneu<br />
(reuno)<br />
lanolin n gapah bulèe bubiri (dumba)<br />
lanset n sikin ubit, ba' ujöng mumata duwa<br />
lansir v melansir peugah; bréthèe<br />
lanskap n pumandangan<br />
lantai n 1. aleue; lantai perahu dari bambu<br />
(kayu) dijalin jalén; 2. lapèh 3. glumeut;<br />
dèt.<br />
1. lantak v me — glong;sinthob; lanta';tho'; paténg<br />
2. lantak n jeuneurob<br />
1. lantam a (su, bunyoe) meudeungkèng<br />
2. lantam a eumböng; ugoh; (h)arah droe<br />
lantan v melantan 1. satoh; 2. peu'ucè; peulu<br />
lantang a 1. nyaréng; 2. deuh; peungeuh<br />
1. lantar v melantarkan 1. keulusa meusabab;<br />
keusabab; 2. peutö'; peu'ét; ter —<br />
labeulala<br />
lantaran keulusa; sabab; seubab; saweueb<br />
2. lantar n pelantar (an) 1. panteue; prataih; 2.<br />
seuladang meu'adè; 3. prancah<br />
lantas adv 1. lanja; leugat; 2. teuma; Iheuhnyan<br />
1. lantik v melantik biyat; tabai<br />
2. /anf/k a 1. kiwieng; 2. leunté'; leunuet<br />
/anf/n n panyot; leuntèra ,<br />
1. lanting v me/anr/'n
508<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. lanting v berlantingchon; chèn; eunchon; inchon<br />
3. lanting n melanting sunyung; sunyu<br />
lantip a saba; aréh<br />
lantun v melantun ula'; meu'ula'<br />
lantun v melantun (su)meu'alón<br />
1. lantung n 1. su meugr'am-gr'um; 2. bèe kh'ieng;<br />
berlantung meuseuntöh; meu'antö';<br />
meuhadu; — hidung toethat; rabthat;<br />
meupèh<br />
2. lantung a lontang-lantung 1. ja' meulambé ngon<br />
jaroe soh; 2. ki hana buet nyang teutap<br />
meuwoh-woh<br />
lantur v melanturmeucawoe; meugawoe; rutot;<br />
sisat<br />
lanugo n bulèe è' aneu' banlahé<br />
lanus v melanus peungeuih<br />
lanyah n meuleuhop<br />
lanyak v melanyak 1. gichè'; lichè'; 2. fef peujayéh<br />
gob; 2. labon<br />
lanyau n leuhob; rhueb; sr'ob<br />
laos n langkuweueh<br />
1. top n seunampöih; mengelap (melap) sampöh;<br />
pleue; (dengan handuk) geutab<br />
2. /ap n glöng; lingka; seulingka<br />
3. lap n ceue kulam ba'tandéng (meu) langue<br />
lapah n ceureupa<br />
1. lapak a berlapak meusujoe<br />
2. lapak (— judi) n lari; tika due'; lapa' judi<br />
lapang a (terbuka, luas) lamang; lapang; luwaih;<br />
gurue'; melapangkan Iheueng<br />
lapang n teunaman lawa<br />
lapar a deue'; lapa; lapeuè; soh pruet; ke -<br />
- an kla<br />
lapar kenyang n nan sijeunèh sipöt<br />
iaparoskop n peukakaih teurupöng rungga pruet
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lapat-lapat a sayöp-sayöp; deueh-deueh han<br />
lapektomi n peu'ubit pruet ngon cara neuplah<br />
lapel n dadabajèe seunamböng kipè'<br />
lapih a berlapih manyum; laya; melapih rheuet;<br />
sreuet; — kelambai ki meurui-rui<br />
lapik n 1. lapé'; leupéh; leupi'; 2. keunaleueng;<br />
leula<br />
lapir a jalén; krab<br />
1. lapis n lapéh; lapé'; lapisan lapéh; melapisi<br />
silap; berlapis-lapis meulapéh-lapéh;<br />
meutindéh-péh<br />
2. lapis n iréh; lapah; layang; — legit peunajöh<br />
böi<br />
lapo n keudè klèp<br />
lapor v bréthèe; peuthèe; laporan peue nyang<br />
jibréthèe haba; rancangan<br />
1. lapuk a 1. meukulat; 2. brö'; 3. ki useueng;<br />
4. keumeukab<br />
2. lapuk v berlapuk-lapuksukeupra'\aroemelapuk<br />
teupue'; tampa<br />
lapun n nyaréng taron cicém atawa glueh<br />
lapur v berlapur meukeupa'-keupa'; melapur<br />
keu'ieh; hanyang<br />
lara a 1. sösah; seudih; 2. sakét; — wirang<br />
sakét até kulusa malèe; terlara-lara<br />
moe meunyaba'<br />
1. larah a meuturöt-turöt; meuruntön<br />
2. larah a berlarah-larah meuguréh-guréh;<br />
meu'uréh; meu'alue-alue<br />
larai v melarai 1. peubla; publa; 2. mita ilah<br />
peutabeue (taweue) peunyakét<br />
larak a doe<br />
laram a meulaga'; meugaya; meusadè'<br />
larang v melarang teugah; tham; larang; — an<br />
pantang<br />
509
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
larang a jareueng; meuseuké<br />
larap a lagöt; laréh<br />
larap n melarapkan ulö (ulu) taloe<br />
larap a selarap sijudö<br />
1. laras n 1.su(manyang-miyub;paneu'-panyang);<br />
2. tala; berlarasan papan; melaraskan<br />
tala; tidak selaras sumbang<br />
2. /aras a bulat panyang ngon sulu (bulöh)<br />
3. laras n laraih beudé<br />
4. /aras n wilayah adat di Meunangkabo<br />
5. laras v luröh; ruröh<br />
larat v 1. anyot; 2. meutamah-tamah; 3.<br />
meurantoe; meudagang; 4. Ar/ weueh;<br />
5. ki iba<br />
/ara/r a é'; sanggöb<br />
larat n bungong siyueng-yueng<br />
larau v melarau kiröh keulusa aneu' miet<br />
/arau v melarau kli' (moe) ngon su paroe<br />
1. lari v 1. ja' bagah; plueng; kacèe; kac'ie; 2.<br />
gadoh; leunyap; 3. gayéb; (rayéb); 4.<br />
minah; wèh; 5. arah; 6. caA panyang<br />
bideueng; melarikanbaplueng; berlari-<br />
/ar/muplueng; menyuruh/ar/puplueng;<br />
berlari dengan tiba-tiba teuplueng; berlari<br />
dengan cepat seurubeuet; srubeuet;<br />
teurajèe; melarikan diri (lari terbiritbirit)<br />
plueng putéh tapa'; hewan yang<br />
berlari dengan sekuat tenaga (hewan<br />
yang berlari dengan keempat kakinya)<br />
mupeuet blah; melarikan diri (nyawa)<br />
peusiblah nyaw'ong<br />
2. lari v lari-lari sijeunèh naleueng panyang<br />
larih v berlarih-larih léng ie lam glaih jamèe<br />
1. larik v melarik 1. laré'; 2. bhoe; bo<br />
2. larik n 1. mubaréh; meuriti; 2. baréh (lam<br />
510
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ca'é); 3. ragam ija paté'<br />
laring n reükeueng;aneu' ceuka'<br />
laringitis n luka lam reukueng<br />
laris n lacab; laréh; lagöt that<br />
laron n sidom putéh bie' kamue<br />
lars n sipatu pacö'<br />
laru n bijèh; bie'; ragoe<br />
1. larung n keureunda<br />
2. larung v melarungkan peu(h)anyot<br />
1. larut a 1. anyot mangkén jeu'öh; 2. meutamah<br />
tréb (jeu'öh); 3. makén meutamah; 4.<br />
ancö lulöh; 5. likha; laloe; berlarut-larut<br />
meulawét (lawét); melarut ancö; cayé;<br />
lulöh<br />
2. larut n ba' sagèe blanda<br />
larva n jeunté'; preuen; — katak aneu' abie'<br />
las n seuneumong beusoe cara teumpa (teumeumpa)<br />
lasa a l.keuboh; maté rasa; lapè;lasa; 2. keumong<br />
tapa'<br />
1. lasah v melasahkan keureuja meusunggöh<br />
2. lasah v melasah poh; sé'sa; meuleulum<br />
1. lasak a neunggui siuroe-uroe; pelasak peukayan<br />
siuroe-uroe<br />
2. lasak a caba'; göga; chèh-ch'oh; kètkot; krèhkroh<br />
lasana n bungong siyam<br />
lasat a 1. (peunyakét) payah; brat; 2. moe<br />
meunyaba'<br />
laser n cahya (nyang) beureuka deungon<br />
peungaröh teunaga atöm<br />
lasi a teumaköt; jra<br />
laskar n aseuka; laseuka; tantra<br />
laso n taron atawa pa' geulawa<br />
lasuh a mudah; lanca; hana beuna' até<br />
1. lat n cak Iheueng; seuleueng<br />
511
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. lat a cak lambat; lamat; selat-latnya lamat<br />
habéh tréb; sitréb-sitréb<br />
3. lat n (gaseue) kra'; krè'<br />
lata v me — eui; lata; nyulö<br />
lata a brö'; kuto; hina<br />
latah n purön<br />
latak n é' minyeu' atawa kra' saka<br />
latam v melatam cacah; gichè; gilho<br />
latar n 1. bideueng muka; 2. leuen; 3. rata;<br />
data; 4. wareuna lapéh nyang phön-phön;<br />
5. alaih liköt; watèe; pelataran 1. leuen<br />
(ru)moh; tanoh nyangka rata; 2. seuramoe<br />
tansiyön; 3. wareuna ba' lapeh phön-phön<br />
latar belakang n 1. alaih; acan; 2. saweueb; melatar<br />
belakang! nyang jeued keu sabab<br />
lafas v melatas rampéh; ratab<br />
lateks n geutah meuntah<br />
laten a meusom; hana leumahri<br />
latensi n sipheuet 'nyangka biyasa nyang han<br />
ë' ubah Ié; sipheuet nyangka jimeudue'<br />
latera! a (si) u binéh; 2.-su keulusa sikhan lidah<br />
meutöp<br />
latent n tanoh mirah nyang meukandöng beusoe<br />
latufindium n tanoh luwaih po milé'droe<br />
latih v berlatih 1. murunoe; pubiyasa; melatih<br />
purunoe; me — d/npurunoe droe keudroe;<br />
me — hewan (menjinakkan) pawöt;<br />
terlatih (berpengalaman) ragoe; raghoe<br />
latin n 1. nama bahsaRöm yöh jameun peureuba;<br />
2. bangsa (Spanyo, Itali, Peutugéh)<br />
nyang meubahsa asai bahsa Röm<br />
1. lating n kèh catöih; kèh rabö'<br />
2. lating v melanting mupeuté'<br />
latis v melatis 1. cah; 2. puga<br />
512
INDONESIA<br />
A C E H<br />
latosol n tanoh mirah meukeununèng<br />
latuh n siseu' la'öt, sibansa seulingköng<br />
latuk n sikin lading<br />
latung n minyeu' tanoh<br />
latur a keumong ie; leucöh<br />
1. lauh n nan eungköt la'öt<br />
2. lauh n keupéng papeuen meuteunuléh; loh<br />
\auk n — pauk 1. ratah; teumon bu; 2. sie<br />
atawa eungköt<br />
laun a peuleuheuen; lambat laun lawét lawan;<br />
lawét ba' lawan<br />
laung n rawöng; u'; o'<br />
/aur a meujeu'eut; melaur beuntö'; bantö'<br />
laut n la'öt; bha; sugara; tasé'; — bebas la'öt<br />
bibeueh; aröngan; — k/du/la'ötseulatan<br />
pulo jawa; — lepas teungoh la'öt; -<br />
-- madu ki manèh that (mangat that);<br />
jalan (melalui) laut rèt la'öt; melaut ja'<br />
u pasi<br />
lauya n tabib<br />
laua n leuhop cayé gunong meu'apui<br />
lavendel n teunaman minyeu'ata<br />
lawa n palang linteueng<br />
1. lawah a meuhala'; meuh'ang-h'ang<br />
2. lawah n geulabah<br />
1. lawak a cakra; cakri; gura berlawak-lawak pohcakra;<br />
keugura-gura<br />
2. lawak n lawak-lawak palöng; jeureulöng<br />
1. lawan n ber — (bertentangan) lawan; sangkai;<br />
singköi; me — kaléh; langga; talèh;<br />
sanggah<br />
2. lawan n padra; padan; tara; tampéng; tampén;<br />
wadan; tidak bedawanan (tidak ada<br />
tandingannya tunggai<br />
1. lawang n pintö geureubang; pelawangan tanoh<br />
513
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lapang ba' leuen pintö geureubang<br />
2. lawang n 1. ba' pala; 2. kulét boh pala<br />
3. lawang n eungköt ietabeue<br />
1. lawar n eungköt atawa sie teu'iréh<br />
2. lawar n — putih sibansa ba' meudang<br />
1. lawas a lapang; luwaih<br />
2. lawas v melawas leu'eueng<br />
3. lawas a 1. lama; lawi; 2. tuha; useueng; uto'<br />
lawat v melawat 1. meurantoe; 2. (k(eum) unjóng;<br />
saweue; perlawatan muhébbah<br />
1. lawe n beuneung (meuneung) teunuen<br />
2. lawe n penglawe kupala niba' 25<br />
(duwaplöhlimong) rumoh<br />
3. lawe n lawean hantu hana ulèe<br />
lawi (-- lawi) n ujöng bulèe ikumano' (cicém) nyang<br />
meuleungköng<br />
lawon n 1. ijaputéh; 2. ijakaphan<br />
1. layah v melayahmeulawin; meulingie'; terlayah<br />
leunté'; leunuet<br />
2. layah n beureughö'<br />
3. layah v melayah meulayang-layang meurampéh<br />
tanoh; pho miyub<br />
4. /ayab a (talam; pingan) dè; deue<br />
514
INDONESIA<br />
1. layak a 1. adé; lava'; laku; mèe; patöt; 2.<br />
meuliya<br />
2 layak n eungköt thö teuplah hana masén<br />
layam v melayam hapit (hayeue') peudeueng<br />
layan v melayani latéh; peutimang; melayankan<br />
idang<br />
1. /ayang v melayangA. teureubang; 2. lang; layang;<br />
pho; po; 3. tö hana meuteuntèe; hana<br />
meuhala; me meulanglang; layanglayang<br />
(layangan) leulayang; geulayang;<br />
kerangka /ayangantuleueng geulayang;<br />
burung layang-layang cama<br />
2. layang v melayang iréh; lapah; lasön; layang<br />
3. layang n pelayangan 1. peurahö tambang; 2.<br />
ceurucö' tambang; — an glayang<br />
ï /ayap a (meu) layang meurampéh ie atawa<br />
tanoh<br />
2 /ayap n kelayapan 1. meurawoh; meurateueb;<br />
2. k(eum)alon ngè-ngo; mata sèsoe;<br />
3 t a y a p n melayap (layap) layöh; óh mano'; éh-<br />
éh jaga<br />
A C E H<br />
1. /ayar n 1. layeue; 2. tabéng; 3. tirèe; — segi<br />
empat (tiga) layeue sue; jungo; —<br />
cucur (depan) layeue jib; sabö; tumbö<br />
kuröng; ulèe; — gant ung layeue paléng;<br />
—yang dapat dipindah-pindahkan layeue<br />
parang; parang pari; — segi empat<br />
(kecil) layeue sabö; — utama layeue<br />
seuringkèt; teuringkèt; — topang layeue<br />
515
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tumpang; berlayar 1. peulayeue; 2.<br />
meulayeue; mudé'; 3. ki maté; melayari<br />
(h)aröng; melayarkanl. ba kapai (prahö);<br />
2. angköt ngon kapai/prahö; 3. laloe;<br />
jahitan kin kanan layar<br />
sejenis kain layar sabö<br />
peurimpieng;<br />
2. layar (ikan —)n layaran\<br />
1- layas v melayaskan tula'; pubiyeue<br />
2. layas n tuleueng buböng ön<br />
layat v melayat keumunjöng<br />
layer n mano' (nanggroe) töh boh<br />
layon n manyèt<br />
layu a 1. layèe; lo; 2. mala<br />
la<br />
y uh<br />
1- lapé; lasa; 2. (meu)dayu; reudom<br />
layuk v melayuk lawin; lingie'<br />
layung n wareuna kunèng meuneung mirah; watèe<br />
matauroe karab jilöb; lambayöng<br />
1. layur a melayur 1. layu; panggang; 2. adèe<br />
2. /ayur n nan engköt la'öt<br />
1- layut v melayut leunuet; leuntö'<br />
2. layut v melayut meu'alön-alön; meuseu'ötsamböt<br />
l a z i m<br />
a biyasa; galéb; kayém; ladém; raléb<br />
lazuardi n 1. batèe pumata birö; 2. wareuna birö<br />
langèt<br />
l e a k<br />
n nan jén nanggroe Bali (bue meujadi<br />
ngoncara rajah droe)<br />
lebah n unoe; hunoe; — bergantung 1. keueng<br />
ceudaih lagèe unoe meugantung; 2.<br />
nan ceunulé' ayeuem jalö; — kec/7linot;<br />
— ratu inong (nang) unoe; sarang lebah<br />
eumpung unoe; (tempat peluru) sarang unof<br />
lebai n leubè<br />
1. lebak n su ureueng teumampa (keuleupa 1<br />
-<br />
keuleupu')<br />
516
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. lebak n palöh<br />
3. lebak n Ihö' ngon meuleuhob<br />
1. lebam a leumbam<br />
2. lebam n su dabeueh rhöt; geuleubam<br />
lebam n eungköt la'öt<br />
leban n nan ba' kayèe ubat<br />
lebang n ~ pinggang keuboh lam keu' ieng keulusa<br />
karab lahé aneu'<br />
lebap n su boh kayèe rhöt; leubub; leubum<br />
lebar a 1. lapang; linteueng; 2. uköran bideueng;<br />
3. luwaih; — pendek deuna'; dugo';<br />
tu'oe; seukan; sakan; melebar(melintang<br />
horizontal) beunteueng<br />
lebaran n uroeraya Puwasa; — besar(haji) uroeraya<br />
Haji; tiga hari sebelum lebaran uroe<br />
(ma')meugang<br />
lebas v meiebas heundru; seupöt<br />
lebat a 1. jai; leubat; meuseu'è; meukeuba 2.<br />
meujahöi; meuseureunga; seuma'; teubai;<br />
teutai; 3. (ujeuen) jai; tunjai; meiebat<br />
dreueh; meuseureunga; mejahoi;<br />
kurang (tidak) — ranggaih; rangeueh<br />
lebensraum n ruweueng atawa teumpat mita raseuki<br />
saboh-saboh bansa nyang wajéb padra<br />
ngon jeumeulah nyang jipeureulèe Ié<br />
bangsa nyan<br />
leber v meleber limpah; ula'<br />
lebih a 1. meuleubèh; 2. na leubèh; meuseuih;<br />
3. that leubèh; 4. kureueng leubèh; 5.<br />
meutamah; mangkén; — dahulu phön<br />
(- phön) that; dilèe phön; 1. leubèh<br />
dilèe; — jauh seuleubèh ba' nyan; -<br />
-- kurang leubèh kureueng (kira-kira)<br />
lebih-lebih (lebih lagi) 1. (peu) lom; 2.<br />
teuleubèh lom; berlebih meuleubèh, na<br />
517
INDONESIA<br />
A C E H<br />
leubèh; 3. Ie that; berlebih-lebih 1.<br />
meuleumpah Ie; 2. meutamah-tamah;<br />
neupeuleubèh; — dari (diatas dari)<br />
seulampèe;^ lampèe; ber an<br />
mubalarah; "lebih baik, sebaiknya isib<br />
lebuh n jalan; juröng<br />
lebuk- n su batèe rhöt; meuleubub<br />
lebuk a geumbö<br />
lebum n su meuleubum<br />
lebun n tipèe; taki; peungeut<br />
1. lebur n 1. lulöh; (h)ancö lulöh; 2. ki binasa;<br />
lulöh lanta'; melebur cayé; — diri 1.<br />
peusabohdroe ngon nyang la'én; 2.<br />
peuröhdroe; tamong u dalam<br />
2. lebur n keleburan urue' seureukab<br />
lecah a leucah; licah<br />
1. lecak a licah; meuleuhop leumie'; leunyè;<br />
leupeueb; meu'ie<br />
2. lecak a (ruman) brö'<br />
lecap a buchue'; leunyue'<br />
lecat a gla; glue; jlue<br />
leceh a 1. lilèh; 2. ki peu'èlèh; 3. ki khè'; 4.<br />
fcf brö'; hina; meleceh 1. ung; lieh<br />
punggöng; 2. peujayéh; dilecehkan rè;<br />
peurè<br />
/ece/V a luto'; meukröt-kröt; runyoh<br />
1. lecek a leumie'<br />
2. /ece/f n meuneu'èn gaséng<br />
lecet a 1. meu'ie; 2. teupulie'; Ihu; 3. leupöh;<br />
licöh; leucöh<br />
leci n sibansa boh rambot nanggroe Cina<br />
lecit v melecit pancé; panca; meugeuntit<br />
leco a krè; bukrie'; bukhè; pr'ien<br />
lecok a 1. gla; 2. meukilah; meukita<br />
lecuh a layèe<br />
518
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lecun v melecun taki; tipèe; peungeuet<br />
lecup n 1. su ureueng ceumeucöm (ngon bibi);<br />
2. su tumba' jitob ba' pisang<br />
lecur a melecur licöh; leucöh<br />
lecut n 1. su cambö' meuseupot; 2. cambö';<br />
melecut 1. pancé; panca; 2. seupöt<br />
ki peugra'<br />
ledak v meiedak!, beureutöih; 2. beureutöih<br />
prang; 3. meugeumpa; meugunja'; 4.<br />
meukha'-kha'; meledakkan pubeureutöih<br />
1. ledang a putéh meukeununèng; jeureulah<br />
2. ledang v meledang kala'(-kala') droe; lingah<br />
ledek n runggéng<br />
/edeA: v meledek peu'èlèh; peujayéh; peukaru<br />
ledes a bicöh; leupeuet<br />
leding v meleding bot<br />
leding n paco'; salöran ie<br />
ledor n keledoran lalè; lingah<br />
/edos v meledos 1. bicah; beureutöih; teureuban;<br />
reuloh<br />
leduk v meleduk beureutöih<br />
ledung a meledung leubot<br />
/ega a 1. lapang; luwah; 2. soh; 3. seunang;<br />
4. seungap; seungue<br />
legak-legok a Ihö' limbö; geureugoh<br />
legal a sahèh; sah<br />
legalisasi n peusah; peusahèn<br />
1. legap a su jantöng; leugab-leugub<br />
2. legap a reudom<br />
1. legar n su guröh atawa meuriyam (gr'am-gr'um)<br />
2. /egar n melegar 1. puta (-puta); 2. meugantoe<br />
(-gantoe) melegari lingka<br />
legasi n antösan niba' saboh-saboh nanggroe<br />
ba'nanggroe la'én<br />
legasteni n leumoih uta'; hana é' seumiké<br />
519
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
legat a teupat hala<br />
legataris n ureueng tueng hébaih peusaka<br />
legator n nyang bré (jö'; pulang) kuwasa<br />
legek n sibansa h'ueng nyang jitöh boh ba'<br />
peuleupeu' pisang<br />
legen n ienira<br />
legenda n kisah jameuen preumeun<br />
leger n 1. töi; 2. pipa ie; 3. töng ie<br />
legi n uroephön, uroepeukan ureueng jawa<br />
legih n puca' atawa ceue salöran nyang<br />
meusiblah-siblah<br />
1. legit a manèh (mamèh) that<br />
2. legit a leupon ngon mangat<br />
legitimaris n nyang ha' tueng peusaka ba' peura'é<br />
atra<br />
legitimasi n 1. surat paih; 2. sahèh<br />
legiun n pasökan balatantra<br />
lego v meiego cak pupinah; publoe; tula'; -<br />
— jangkar tie' sa'öh<br />
legik a Ihö' limbö; Ihö'; Iham<br />
legong n meunari cara Bali<br />
legu v melegu gampöh; geutieb<br />
legum n teunaman sibansa ba'kacang<br />
legunder n cak pasökan meuguda<br />
legundi n ba' bungong lambayöng<br />
legung n nan ba' kayèe<br />
leha-leha a geumpheue'; meugeumpheue'<br />
leher n takue; lihé; lihie; —-pan/anggala'meu'uru<br />
buet gob<br />
leja v meleja lajeue<br />
Ie ja n ijacita;<br />
lejang n 1. sipa'; teurajang; 2. gröb; lumpat; 3.<br />
laju<br />
lejar a hè'; leubeuen<br />
lejit v melejit meutajö; meuchon<br />
520
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
leka a li kha<br />
lekah a reukah; leukang<br />
lekah-lekuh a meugeulumbang; Ihó'-limbö; geureugoh<br />
lekam v melekam geucai<br />
lekang a 1. crah; 2. leukang<br />
lekap v meukeumat; buem; leukap; sinthue;<br />
meusinthue<br />
1. lekar n reungkan<br />
2. lekar n seumèe<br />
lekar n reuhai<br />
lekas a baca; bacah; bagah; bè'tréb; kilat; laju;<br />
mameung; reujang; rijang; sigra; pantaih;<br />
peunyeuri (peunyari); lekas (kecepatan)<br />
neureujang; selekas-lekasnya<br />
seuneureujang (-reujang); sineurijang<br />
(-rijang)<br />
lekat (lekat-lekat) a meukeumat<br />
lekir a plang; plang-plöt<br />
lekit a goh (lom) thö; basah; leukiet<br />
lekok n kilo'; lingko'; bilo'; melekokkan beuntö';<br />
ber (tanah) geureugoh<br />
lekosit n darah putéh<br />
leksikografi n éleumèe (cara) susön (seumusön) kamu<br />
leksikon n kamueh (kamuih)<br />
lektor n guru sikula tinggi; ureueng pumubeuet<br />
(seumubeuet)<br />
lektur n kitab; beukai neubeuet<br />
leku v meleku meutumpang ba'singkè;<br />
meusingkè<br />
lekuh-lekih n su batö'; seusa' naphaih<br />
lekuk a 1. urue'; Ihö'-limbö; 2. ngob; 3. ceuko'<br />
u dalam; berlekuk-lekuk(bergelombang),<br />
tidak rata geureugoh<br />
lekum n haleuköm; marèh<br />
lekam-lekum n su tukang beusoe seumeupéh; keut'am-<br />
521
522<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ket'um<br />
lekuk n lingköng; reuhum<br />
lekung n ceuko'; lueb<br />
lela n 1. gra' meulila; lila; 2. tingkah; ragam<br />
lela n lila (meuriyam); — rambang meuriyam<br />
keumurah<br />
lelabah n glabah<br />
lelah a leulah; payah; hè'; leubeuen; — sekali<br />
reu'ah; bha'<br />
lelah v melelah pagab; peucro'; paröh<br />
lelai v melelai leunuet; leuntö'; leubot<br />
lelaki n agam<br />
leiancur n 1. mano'agam mantong manya'; 2. aneu'<br />
agam karab balèh<br />
lelang n lè'lang; lèlang<br />
lelangon n taman meusukariya<br />
lelap v melelapkan cak pubhue'; peuseunom<br />
lelap v 1. gadoh; lenyap; gayéb; rayéb; 2.<br />
nyindra; nyidra; 3. gadoh lam gala; 4.<br />
beuku; ghuen; likat; sebagai minyak<br />
lelap ki (mieng) licén; luen<br />
lelar v memperlelar (kan) meu'ulang-ulang;<br />
meu'unyèn-unyèn<br />
lelas a 1. licén; luen; 2. Ihue; leucöb<br />
lelai n ön ranub neubré Ié lintö keudara barö<br />
lelatu n bungong apui; meu'<br />
lelawa n lhong;long;seumantong;luntie;kluwang<br />
Iele n suw'ie'; sungie; seungkoe; bago' (iele<br />
jenis lebih besar) blukang; beulukang<br />
leleh v me/e/eblilèh; tijoh; rujoh; rijoh; meujohjoh;<br />
meujèm-jèm; meulaweui<br />
lelembut n ureueng alöih; jén; hantu<br />
lelemuku n bungong siyuengyueng nanggroe Ambön<br />
leler a 1. meujèm-jèm; 2. meu'unyèn-unyèn;<br />
rutot
INDONESIA<br />
A C E H<br />
leler a jeuheuet; jheuet<br />
leler v keleleran meuroh-roh<br />
lelewa n peukateun<br />
leluasa a bibeueh; lapang; luwah; pubuet suka'<br />
até<br />
lelucon n keugura-gura; seunda<br />
leluhur n éndatu<br />
leluing n cak seupahbuleuen<br />
leluri n adat reusam ba' éndatu<br />
Iem n la'; gleuem (perekatpenambalperahu,<br />
kapai)<br />
lemah a leumoh; — fisik(sakit) dayu; meudayu;<br />
seugon; damai; dana; lemon; — (tidak<br />
berdaya) la'èh; lasa; meurè'idè; rungga;<br />
reuhè'; — pinggang leup'o'; meulup'o';<br />
— lemah lembut leumah leumböt<br />
lemak n 1. gapah; leuma'; 2. mangat; kumpulan<br />
— (kelenjar) boh keu'èh<br />
leman n pohon tapak — bundi<br />
lemang n leumang; melemang töt leumang<br />
lemah n lamari; leumari; peutoe dong<br />
1. lemas a 1. leumie'; "leumoh; 2. halöih basa; 3.<br />
leumoh leumböt; melemaskan<br />
peuleumoh; peuleumie'; (tertawa) hampir<br />
lemas gleuen<br />
2. lemas n bhue'; ngob; Iham<br />
lemau a 1. leumie'; 2. leumoh; 3. leumon<br />
lembaga n lambaga; leumbaga<br />
lembab n basah; juem; menjadi — paseueng;<br />
leumböt; leungaih leup'om<br />
lembah n lambah; leumbah; jeureulöng; reulöng;<br />
palöh; panton; panteun; uröng (lembah<br />
sempit)<br />
tembai v melembai 1. lambè; kawöt; gamèt; 2.<br />
Ihiet<br />
523
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lembak v melembak limpah; ula'<br />
1. lembam a leumie' leumon; beu'o; juwon<br />
2. lembam a leumbam<br />
1. lembang a 1. Iham; 2. Ihö'; 3. palöh; panton;<br />
2. lembang v melembang padan; payu<br />
lembar n 1. beuneueng; taloe;; 2. ön<br />
lembayong n ba' bayöng; 2. lambayöng<br />
lembek a 1. leumie'; 2. leupon; 3. keundö; 4.<br />
leumoh; leumon<br />
lembidang n timphie'<br />
lembing n leumbéng<br />
lembok a rampueh; rukheue<br />
lembora n nan eungkötla'öt<br />
lembu n leumo; — bogo/ (dongkol) ki raya<br />
geureuta'; — Aas/'leumo gasi; — perahan<br />
leumo prah; --- benggala jawi; anaA<br />
lembu yang masih kecil (lembu muda)<br />
aneu' pè<br />
1. lembung v melembung keumong; keumböng<br />
2. lembung v me/embivng meubanchot; meulamböng<br />
lembur n keureuja èstra (leubèh niba' watèe);<br />
leumbö<br />
lembur n lingka gampöng<br />
lemburu n aneu' eungköt; eumpeuen; eungköt<br />
leumuru<br />
lembut a 1. leup'ueb; leumie'; meunyèb-nyèb; 2.<br />
Ar/ basa halöih; 3. leumpö'; 4. saba;<br />
5. leumböt; — dan dingin (angin) sarèe;<br />
dirui; sapui; — ban mudah menyayat<br />
(pisau)s'èb; meus'èb; (wajah) — ranom;<br />
reunom<br />
lemena n bajèe beusoe; tutöp dada<br />
lemender n ureueng Armaniya<br />
lemes leumoh<br />
lemidi n jeunèh teunaman paku, ön muda keu<br />
524
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gulè<br />
lemo n sibansa ba' kuyuen atawa calóng<br />
lemon n minoman niba' ie kuyuen<br />
lempai a berlempaian meukulè'; meukeuleuphè'keuleuphè'<br />
lempang v melempang meulinteueng; — pukang<br />
teueng-bayeueng<br />
lempap v me/empapleumpah; leumpaih; eumpah<br />
lempar v adi; boih; geulawa; glawa; halin; haling;<br />
h'ong; laböh; lagi; leumpah; pupo; rhom;<br />
srom; ter — reuban; pupo<br />
lempari n canang; göng<br />
lempaung n nan ba' kayèe; boh masam ba' keu<br />
tamèh rumoh<br />
lempedu n ampeudu; hampeudu; lampeudu; phét<br />
lempem v melempem 1 .juem; 2. Ar/leubie; leubiem<br />
lempenai n sibansa ba' bayöng<br />
lempeng a 1. keupéng; tampang; 2. limpéng<br />
(peunajöh); 3. keupéng; 4. bagiyan<br />
kulét bumoe; 5. Ihöng; — an tampang<br />
lempeng a luruih; sululahu; teupat<br />
lemper n peunajöh niba'breueh leukat meu'asoe<br />
sie<br />
lempias v me — kan tala' atau tala' hawa<br />
lemping n leumpéng; limpéng<br />
lempit v leupét; lipat<br />
lempuh a melempuh meuleucöh; licöh<br />
1. lempuk n peunajöh sijeunèh haluwa drierji<br />
2. lempuk a berlempuk meuliphie'; meukeuliphie'<br />
lempung a 1. phui; rapöh; 2. ki leumoh that; hana<br />
meuguna<br />
lempung n tanoh kliet<br />
lempuyang n lampuyang<br />
lemuru n sijeunèh eungköt la'öt (curubo')<br />
lemusir n sie ba' rueng leumo<br />
525
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lena a 1. éh ayeue; nyidra; 2. lalèe; 3. lamat;<br />
4. leumie' leumon<br />
lencana n lancana<br />
lencang a teupat; luruih<br />
lenceng v melenceng irang; meus'èt; siba; angèt;<br />
(dalam bacaan, hafalan) rutot<br />
lencet n Ihu<br />
1. lenci n sibansa boh rambot<br />
2. lenci n caA: areunab<br />
lencit v melencit pancé; panca<br />
lencong a luen<br />
lencong v melencong meu'iseu'; irang; sibè<br />
lenda v melenda landa; langga<br />
lendaian n uram (goe) kréh<br />
lendeh v melendeh (due') meudeuneun;<br />
meusadeue; meusinè<br />
/end/r n leundé; latun; beuleuram<br />
/endof v melendoti meusinthue; meujunthue;<br />
meusanthue<br />
lendung a leunuet; leunteun<br />
lendut (melendut) a ceuko'; kiwieng<br />
leng n sikai; si'arè bagi peuet<br />
lengah a 1. lingah; lalèe; hana pöh; hana pakoe;<br />
teukeusé; 2. beu'o; juwon<br />
lengai a 1. hana sunggöh; hana tangkeueh; 2.<br />
lingah; 3. leubie<br />
lengak v melengak!. sanga'; seunga'; tangah;<br />
2. ki binga; tahe; hireuen<br />
lengan n 1. sapai; 2. gatéh keue (binatang peuet<br />
gatéh); thue; 3. ki beunda lagèe sapai (keu<br />
lengang a seungu; seungab; iem; iem droe<br />
lengar a layöh; leubui<br />
lengas a 1. juem; meureu'öh; jeujaih; jijaih; 2.<br />
leungaih<br />
lenggak v melenggak raheueng; sanga'; tangah<br />
526
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lenggak-lenggukn lingie'; wai; muwai-wai<br />
lenggana a seugan; han é'<br />
lenggang a seungab; (teu)iem; seungue; seuniya<br />
lenggang a 1. linggang; liya; meu'apit (hapit);<br />
meu'ayön; 2. timang-timue; alèh;<br />
meulinggang-linggang; reuyang; riyang;<br />
yang<br />
lenggera v melenggarakan peulara; pubuet<br />
1. lenggek n lapéh; susön<br />
2. lenggek v berlenggek-lenggekklie' meu'a-'a; moe<br />
meutaga<br />
lenggok n meulinggang-linggo'; liko'; — lenggok<br />
leungga'-leunggo'<br />
lenggundi n sijeunèh ranub uteuen; gruph'eueng<br />
lenggut v lenggut-lenggut meu'anggö'-anggö'<br />
1. lengit a curé'; khiyanat; sulét<br />
2. lengit n nan peunyakét mano'<br />
lengkai a rampéng<br />
lengkanas n sikhiyanat; tukang asöt; ureueng peucöhcöh<br />
lengkang a meukuwa'<br />
lengkap a 1. dumpeuena;geunap;dreueh;kumplét;<br />
leungkap; sieb; perlengkapan alat;<br />
peukakaih; teureukah<br />
1. lengkara a moseutahé<br />
2. lengkara a sijeunèh tambö; geundrang raya<br />
lengkeng n ba' rambot nanggroe Cina<br />
lengkesa a berlengkesa rhiet; riet; sriet<br />
1. lengket a meukab; meukeumat; meuleukhap;lichè';<br />
melengketkan tipè'<br />
2. lengket n lengket-lengkeüeunaman keu baja atawa<br />
ubat cumuet<br />
lengkiang n kröng; keupö'<br />
lengking n nyaréng (geumeucie' manusiya atawa<br />
hiweuen)<br />
527
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lepai a lapè; lasa<br />
lepak v melepak putéh meukeupra' (meupra 1<br />
-<br />
pra') atawa muplie'-plie'<br />
lepang n nan ba' kayèe<br />
lepap v terlepap meusungkob<br />
lepap n jalö timphie'<br />
lepas a Iheueh; labaih; leukang; leungka; leupaih;<br />
bibeueh; rungga; — angin siya-siya;<br />
— ayam Iheueh bibeueh; --- cakap narit<br />
lam paweue è'; — kira-kira seunang<br />
até; — landas watèe (kapai teureubang)<br />
jiteungoh; — malu kalheueh sunat;<br />
berlepas 1. bibeueh; 2. beudöh bungkha;<br />
brangkat; leupaih; 3. peulheueh droe;<br />
meiepas 1. peulheueh; 2. antat; intat<br />
(euntat); 3. pupiyöh; me—kan (membuka)<br />
suet; meiepaskan dirisiba; ter-(bebas)<br />
lepat n<br />
susue; uba; me — kan (menarik diri,<br />
mundur) lukat<br />
leupat; jeumphan; timphan<br />
lepau n 1. suramoe liköt (dapu); 2. keudèe bu<br />
lepe a 1. hana gèt; (su) hana glah; 2. lipéh;<br />
meuliphie'<br />
1. lepek n lapé'<br />
2. lepek a buchue'; bulut; leunyue'<br />
3. lepek v melepek pè'(-pè'); leupè'<br />
leper a 1. (pingan) deue; dè; lipè'; 2. tilö<br />
Iepen n cak lipri<br />
lepel a ph'èb<br />
lepih v leupèt<br />
lepit v melepit lipat<br />
1. lepoh v melepoh pleue; lumo; upa<br />
2. lepoh v terlepoh rhöt meupunyoe<br />
lepok n meulipot<br />
lepot n berlepotan meulabö (leuhob)<br />
528
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lepra n peunyakét budö'<br />
leproseri n gampöng ureueng meupeunyakét budö'<br />
lepu n leupöh (neupöh)<br />
lepuh a bicöh; keumong ie; leucöh<br />
1. lepur v maté bhue' meuseunom lam leuhob<br />
2. lepur n löt; meulöt<br />
lerah v luröh; ruröh<br />
lerai a bla; publa<br />
1. lerak a reuloh; reulé<br />
2. lerak n sibansa boh sabön<br />
1. lerang n lipè' ba' binèh<br />
2. lerang n lereng-lerang usöngan<br />
3. lerang n siteungoh uroe meulayeue<br />
4. lerang n bideueng<br />
1. lereng n 1. silingka muka barang nyang lipéh;<br />
2. barieh; berlereng é'gari; é'gritangèn<br />
2. lereng n cura' siröng; cura' ija paté'<br />
1. leret n 1. banja; baréh; cata; 2. seueh<br />
2. /erer v meleret rampéh<br />
1. les n ca/f peulajaran atawa peulajaran<br />
seunamah luwa jeum sikula<br />
2. les n 1. (deureuma) lèh; 2. garéh binèh<br />
3. les n taloe kang; keukang<br />
lesa a leumie' atawa lapè; leusap; lasa<br />
lesa n 1. peunganyoh paneu'; 2. kayöh rakét<br />
krueng<br />
lesak v meiesak bhue'; Iham; teureuban<br />
/esak a hana piyöh (reuda); hana bla<br />
lesan n takat; meukeusud<br />
lesang v melesang due' teupheueng<br />
/e'sap v 1. leusap; rayéb; lucöt; 2. gadoh; leunyap<br />
lesbian n umat Nabi Löt (inong mupab ngon<br />
inong)<br />
lesehan n 1. (teumpat) hana gèt; 2. due' ba' tika<br />
sara nyue gaki<br />
529
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lengkiang n sijeunèh sipöt.<br />
lengkok a kiwieng; leungköng; meupulèt<br />
lengkong. n panté lö'; Ihö'<br />
lengkuas n langkuweueh<br />
1. lengkung a anggét; lingko'; leungköng; lingkong;<br />
beuntö'; bantö'; rungkob; rungkueb;<br />
rungkom; meukuw'ét<br />
2. lengkung n su palèe teupèh; keut'am-keut'um<br />
lengkur n teungeuet meugr'o-gr'o<br />
lengong v 1. kalon; ngieng; eu; 2. kunjöng; saweu<br />
lengos v melengos boh muka; paléng<br />
lengseng v cak liséng<br />
lengser v melengser 1. meugeulincé; sumpruet;<br />
meuthoh-thoh; 2. silie'<br />
lengset v be/enpsef(meu) lipèt kulét mata keulusa<br />
peunyakét<br />
1. lenguh n su leumo (meubeureugoh; meuw'a'w'a')<br />
2. lenguh a gr'oih; b'oib; gru'; pr'ieh<br />
1. lengung v melengung leungong; mameung<br />
2. lengung v melengung ceungeu'; cingeu'<br />
lening n su geunta<br />
lenja v melenja ja hé<br />
lenja n gleueng-gleueng lampu gantung<br />
lenja v melenja meubuwih babah<br />
lenjan v meienjan peujayéh gob bansikawöm<br />
lenjing n alèe<br />
lenjuang n teunaman meuwareuna ijö meujampu<br />
mirah, lambayöng<br />
lenong n bansawan ureueng Peutawi<br />
lensa n kaca kumbob<br />
lenso n tanda' ureueng Ambön<br />
1. lentang v meientang linteueng; jatuh ter --teujeubeueb;<br />
meujeurangkéng; reubah<br />
teugageueng<br />
530
INDONESIA<br />
A C E H<br />
lentang-lentok v meulinga'-lingie'<br />
lenteng n sibansa tanglöng (lampu meututöp) kaha,<br />
moto atawa gari<br />
lentera n tanglöng<br />
lentik a leungköng; leunté'<br />
1. lenting v meienting 1. meupeuté'; 2. thökréng;<br />
keulpt; pe — pleunté'; gando<br />
2. lenting n (su)meukeut'ing<br />
/enfo/f a meukulè'<br />
lentong n klènton; lagèe ba' marit<br />
/enfuk a lentö'; leunuet; leumoh; me<br />
meugawang-gawang<br />
lentung v melentung seuntöh; terlentung meu'antö'<br />
lentur n beuntö'; bantö'; leuntö; leunuet<br />
lentus n bueng; paya; abeue'<br />
lenyah a meuleuhob; linchè'<br />
lenyai a keundö; leumie'; linyè<br />
lenyak a 1. nyindra; 2. leunyap<br />
lenyap a 1. leunyap; reunab; ranab; leusap; meub;<br />
reus'ap; 2. nyidra<br />
lenyau a linyè; leunyè<br />
lenyeh v melenyeh payéh; ramaih; kreunyai<br />
lenyet a leunyè; linyè<br />
leo n cak singa<br />
/eon/d n ujeuen è' bintang nyang kayémna ba'<br />
uroe 12 — 17 buleuen siblah atawa<br />
ba' watèe keunong Ihèe<br />
lepa n lepa-lepa uram pucö'<br />
1 lepa n jeunampu gapu, seumèt ngon anoe<br />
keu ikat bata<br />
2. lepa v terlepa teutie'; teuhanta; teulinteueng;<br />
2. meutroh-troh (meuthoh-thoh)<br />
meurampéh tanoh<br />
3. lepa n lepa-lepa jalö meucadé'<br />
531
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lesi a putéh jalie'; pucat<br />
lesing n jipo meulayang; meuch'i-ch'i<br />
leseng n liséng<br />
lesir n tari peudeueng<br />
lesir n meusèh-sèh; meus'èh-s'èh<br />
lesit v melesit meuch'ie-ch'ie; meukri'-kri'<br />
lesit v melesit pancé; simbö<br />
lesit v melesit rh'ieh; chieh ie idöng;<br />
lesit v isap; p'ieb (darah); pu'ueb<br />
lesnar n sibansa reuhai; mèh lipat<br />
lestari a da'èm; keueh; keukai<br />
lestek n gandoe geutah<br />
lesterung n reuseutöm; raseutöm<br />
lesu n 1. leubeuen; leulah; layèe; 2. Ar/(meukat)<br />
seungue; 3. bré; ré<br />
lesung n leusöng; — sirih (daribambu, tembaga)<br />
cubè'; gubè'; kubè'<br />
leta a ceuma; leuta<br />
letai a letah-letai lè'-pè'; meulè'-pè'<br />
letak a 1. hè'; leubeuen; 2. deue'; lapa<br />
letak n ambang; neudue'; meletakkan böh;<br />
keubah; peudue'; reula; kira-kira — nya<br />
euntang; teuntang; daro'<br />
letak v böh; peudue'; tie'; tröh<br />
letal a jeued meu'akibat maw'ot<br />
leter n haraih; harah; meieter böh tanda ngon<br />
haraih<br />
"I- leter n (marit) mupèb-pèb; meuwèn-wèn; br'ètbr'ot<br />
2. leter a data; rata<br />
letih a leutéh; leubeuen; hè'; payah<br />
1- letik n su glah keunong ie seu'uem; meletik<br />
breutaih<br />
2- letik n gra' tuböh; (eungköt) mupè-pè<br />
1. leting v meleting meuting-ting<br />
532
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. leting v meleting meuchèn-chèn<br />
letis v meletis peureucé'<br />
letnan n lèteunan; lè'nan<br />
letos v meietos beureutöih; breutöh<br />
letup n breutöh; keuthub; keutueb<br />
letus n leutöih; me/efusbeureutöh; beureutöih;<br />
löb; löt<br />
leukemia n sijeunèh peunyakét barah lam tuböh<br />
(darah)<br />
leuko prefiks putéh atawa hana wareuna<br />
leukoderma n (peunyakét kulét) gapi keulusa hana<br />
atawa kureueng datwareuna lam tuböh<br />
leukofit n sijeunèh siseue'<br />
leukorea n peunyakét ureueng inong (leundé putéh<br />
lam puko)<br />
leukosit n bie' darah putéh nyang peuhancö<br />
kumeuen nyang jitamong lam tuboh<br />
leukositneter n peukakaih bileueng jeumeulah darah<br />
putéh<br />
leukotosis adv meutamah jeumeulah darah putéh<br />
level n lapéh; kudoe; kuru<br />
lever n até (lam tuböh)<br />
lever v meiever ca/rkirém; peutamong; euntat;<br />
antat<br />
leveransir n ureueng atawa öseuha nyang geupeuna<br />
atawa geupeutamong dabeueh<br />
meuneukat, makanan atawa alat-alat<br />
rumoh<br />
lewa a melewa siteungoh até; meuduwa até;<br />
hana sunggöh; ragu; rigu<br />
lewah a melewah meulimpah; meukeuba;<br />
meuseu'è<br />
Ie war n melewar meukeuba; melewarkan bréthé<br />
ba' ureueng ramè; peu'umom, peuthèe<br />
ba' umom<br />
533
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lewat v 1. lalu; lalö; lintaih; 2. leupah; 3. leubèh;<br />
4. jula; 5. leupah that; — jenuh troe<br />
that; — waktu teulat<br />
leyeh cak leyeh-leyeh peureubah droe<br />
leyot a meleyot ceuko'; kiwieng<br />
lezat a ladat; berlezat meuseutuböh<br />
Hana n nan ba' kayèe<br />
1. Hang n liyeung; reuhung ubeud; urue'; —jimak<br />
nab; bröt; — kubur urue'; liyeueng; leuhad;<br />
— kubang umpung geumeutoe<br />
(h'ueng)—mara brue' mata; — ren/Arbulèe<br />
seuma; — semut umpung (eumpung)<br />
sidom<br />
2. Hang v (ber) liang-liuk (Hut) meuWngkang-Wngko';<br />
mupinteut-pinteut<br />
3. Hang n brat ± 11 mayam<br />
Har a 1. gasang; gurangsang; guransang;<br />
janggai; kleuet; ladong; ladang; lahè^<br />
2. hana seu'iet; 3. bueh; ganaih; 4.<br />
hana meu'atö; 5. gohlom meu'adab;<br />
6. hana idin; hana sah<br />
lias n (du'a) peungeulieh<br />
1. Hat a 1. kliet; 2. likat; ghuen; 3. ki han é'<br />
talö; 4. ki jiwiet; liet<br />
2. Hat a thö; khueng; krang<br />
Hau v meliau meudanoh (nanoh)<br />
Hbas v melibas 1. seupöt; 2. ki taki<br />
Ubat v melibatl. balöt; lirèn; 2. lilét; 3. caw'ie';<br />
melibatkan peusilie'<br />
Hbei n janji antara duwa kawöm nyang jö'meujö'<br />
aneu' dara keu peurumoh aneu'<br />
agam sampoe hana payah bayeue<br />
jeunamèe (di Beungkulu)<br />
liberal a 1. (sipheuet) labaih; 2. meupandangan<br />
labaih<br />
534
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
liberalis n ureueng nyang mupham liberal; kawöm<br />
liberal<br />
liberalisasi n upaya peutamong pham liberal; lam<br />
urösan nanggroe ngon maniyaga<br />
liberasi n (meu) indang meuih (dan sebagainya)<br />
liberator n ureueng pubibeueh buda'<br />
libido n nabsu beureuhi<br />
Hbur a pré (ba') keureuja atawa sikula<br />
Hcak a c'ieb; keus'ieb; ph'èb<br />
Hcau a jeureulah; meugilab; meureunè'<br />
Hei n nan ba' kayèe<br />
1. Ucik a 1. bisoe; curé'; cathé; pito'; sito'; 2.<br />
licén; beurigé'; peurancöt<br />
2. Ucik a 1. bagah ta'lö' (talö); 2. geusuen<br />
Hein a 1. hana gasa; glue; 2. buköng; loih;<br />
ueh; paleueng; 3. jom; licén; 4. fa'abéh<br />
mandum; ranap; reunab; melicinkan<br />
rumpét; kurang — seukat .<br />
Hd n angèeta;anggèetaklob atawa majeulieh<br />
Hdah n lidah; lisan; — api seumeuliet<br />
Hdas a rasa peudéh atawa gatai ba' lidah<br />
atawa babah<br />
Hdi n puréh; — daun kelapa puréh ön 'ue;<br />
— daun enau puréh öh jo'<br />
Hft n reunyeuen listréb ba' rumoh (geudong)<br />
meulapéh (-lapéh)<br />
liga n carikat<br />
Hgar v berligar-ligar puta; lingka<br />
Hgas v meligas gröb; lumpat<br />
//paf v meligat leugat; lanja; laju (gaséng dan<br />
sebagainya)<br />
Hgih v meligih meukhieb-khieb; meutö-tö<br />
Hhai a 1. ceureudé'; lisé'; 2. tajam (sikin dan<br />
sebagainya)<br />
lihat v berlihat-lihat mupandang-pandang;<br />
535
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
melihat 1. eu; lihat; 2. kalon; 3. ngieng;<br />
4. tilé'; 5. ramai; keumalon; 6. kunjöng;<br />
kunyöng; memperlihatkan diri sebentar<br />
(melintas) rimbaih; suka melihatkan<br />
diri (menampang) girang; memperlihatkan<br />
diyeueng; me — kekirikekanan secara<br />
//arngèngo; lèt-lot; dapat terlihat\eumah;<br />
deuih; melihat diri (bercermin) Ihöh<br />
droe; jelas terlihat (dapat dibedakan;<br />
dapat dikenal) céh; meucéh<br />
lik n dalèh; ilah; kalèh<br />
likas n peukakaih gulöng; geunulöng beuneueng<br />
1. likat a 1. likat; leukiet; ghuen; 2. ceukoe; lido'<br />
2. likat a malèe mata<br />
likir n teunaman sibansa ba' ubi<br />
liku n kilo'; leungköng<br />
likur n peunileueng antara 20 ngon 30; se -<br />
-- 21; dua — 22<br />
likut v berlikut meusom; meusè<br />
/// n bubèe mupintö ba' rusö'<br />
1. lila n meuriyam ubeuet niba' teumaga<br />
2. lila a ékheulah<br />
3. lila a lambayöng muda<br />
lilah v melilah muntah; ula'<br />
lilan n jeunèh ba' kayèe<br />
lilau v melilau eu keudéh keunoe<br />
//'//' n teunaman asai Jeupang atawa Cina,<br />
bungong lagèe sulie meuwareuna putéh<br />
atawa mirahgadéng meugaréh-garéh<br />
mirahtuha, geupeumue ngon ukheue<br />
Min n dien; lilén<br />
liliput n 1. saboh-saboh hai nyang meusipheuet<br />
atawa lam uköran ubeuet (rumoh, ureueng<br />
dsb); c'e'; 2. nan nanggroe lam hikayat<br />
Guliver<br />
536
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
Hlit n 1. lirèn; lilét; palét; palöt; (uköran bideueng)<br />
keuliléng; lingka; 2. ber— grueb; palét;<br />
siw'eut; me//uf (ular) grueb; melilit-lilit<br />
(sakit perut) meukuwaih-kuwaih<br />
lima num limong; Uma belas teungoh duwa plöh<br />
liman n gajah; pomeurah (sebutan untuk gajah)<br />
Hmar n ijasutra meuragoe keu palét keu'ieng<br />
limas n 1. teumalang; 2. tiruet u ateueh lagèe<br />
seureukab; 3. bideueng Ihèe atawa<br />
peuet sagoe, punca' meukulah<br />
limau n ba' limo<br />
limbah n abeue'; adén; lubeueng<br />
limbai v melimbai ayön; meu'ayön jaroe<br />
limbak a berlimbak-limbak meutumpö'-tumpö';<br />
meupunyoe-punyoe<br />
limban n titi; tutue<br />
1. limbang v melimbang indang meuih<br />
2. limbang v melimbang meurawoh; meudagang<br />
meurantoe<br />
3. limbang n cot uroe; — tengah haricot uroe timang<br />
limbat n seungko ietabeue; seumilang<br />
limbing n ön gluyueng mano' atawa cicem<br />
limbubu n angèn puténg beuliyöng<br />
limbukan n cicém punoe (punè)<br />
1. limbung (anj n neulob la'öt teumpat laböh prahö atawa<br />
kupalang keu ureueng manoe<br />
2. limbung a 1. linggé; meulinggang; 2./c/upa'-apé';<br />
meu'ubah-ubah pikéran; lè'-lo'<br />
limbur v melimbur limba'; limpah<br />
limpfa n limpa; kura<br />
limitasi n had; teuhad<br />
limatotif a meuhad<br />
limpah n limpah; murah até; — mewah pupö;<br />
— ruahsamue'; melimpahkan (airmata)<br />
srö; rö; ber meudah-dah; meulimpah;<br />
537
538<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
me meuseu'è; böhbah; pipé;<br />
melimpah (airdisungai, sawabj muma'ma'<br />
limpap a berlimpap (-Hmpap) 1. meupunyoepunyoe;<br />
2. meulimpah; meuseu'è<br />
limpapas n bambang raya<br />
limpau v melimpau ilah; sè<br />
limpit n lapéh; berlimpit-limpit meulapéh-lapéh<br />
limpoh n tumpö'; teunumpö'; phui<br />
Umpung n tumba' paneu' ba' ujöng mumata duwa<br />
limusin n mototuréng nyang jiböh tham kaca<br />
antara teumpat due' ngon supé<br />
limut a melimut jaithat; tunjai<br />
Yin n ceue; garéh; had<br />
lin n pita<br />
lin n alue meulintaih;<br />
linang a berlinang (-linang) 1. tijoh ie mata; ilé;<br />
meulinang-linang; meuréb-réb; 2.<br />
meureunè'-reunè'<br />
linau n jeunèh ba' meureuya<br />
lincah a 1. cangkla'; ranca'; 2. hana teutap;<br />
meugantoe-gantoe<br />
lincam v melincam 1. lalu sikléb-siklab; 2. ch'öb;<br />
3. lanam; selincam sigo s'ab<br />
ffnc/r a 1. glue; 2. glaih; tergelincir geulincé;<br />
-- lidah pasèh; — mtv/uf mamèh babah<br />
lincun a buchu'; bucho; leunyue'<br />
lindak a berlindak-lindak meuseu'è<br />
lindang a sampöh sawiet; ranab<br />
lindap a 1. reudom; 2. lön (len); 3. peugom;<br />
4. hana trang (jeulaih); 5. teudöh; cheue<br />
lindas v melindas 1. péh; giléng; 2. tindéh<br />
lindis v melindis 1. tindéh; 2. cacah<br />
lindu n geumpa bumoe<br />
lindung v berlindung 1. meucheue; meulindöng;<br />
meusè; meusilèe; mupadö'; 2. meusom;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meusa; 3. meusampeuna; — an naw'ong;<br />
ter — terhalangi (tertutup) pado'; tidak<br />
ter — dari cuaca tampaih; melindungi<br />
ampu; perlindungan halapinta; reului;<br />
mencari tempat berlindung sibe<br />
lindung n kirèe<br />
lisien n ijalinan<br />
Ung n sikhan cupa'; sikai; bagi peuet si'arèe<br />
lingat a 1. ceureundé'; tangkeueh; 2. leugat<br />
lingga n 1. tamèh batèe keu tanda; 2. tanda<br />
diwa agam (baso)<br />
linggam n cat mirah; sidalinggam; mèni<br />
linggata n jeulatang<br />
linggayuran a canggang; simpè (lagèe ba' pineueng)<br />
linggi n geunadéng ba' ulèe atawa iku jalö<br />
1. linggis n linggéh<br />
2. linggis (an) n rimbat<br />
lingkap a sapan sapha; leunyap; reunap<br />
lingkar n 1. glöng; simpè; 2. gheueb; 3. lingkang;<br />
melingkarkan kuweueng; melingkari<br />
hudöm; lingka; pagab; ragab; lingka;<br />
melingkari dengan diyr/'kareuem; lingkaran<br />
bhan; ban; setengah lingkaran sikhan<br />
lingka<br />
lingkis v melingkis sila'; salob atawa gulöng<br />
sapai bajèe<br />
lingkung v melingkung böh pageue bansilingka;<br />
melingkungi glép; lingka; 2. tamong;<br />
röh; — an kandang; kundang<br />
lingkup v melingkupi 1. top; 2. röh<br />
linglung a bingong; binga<br />
lingsa n boh gutèe ba' ulèe<br />
lingsang n sijeunèh musang<br />
lingsir v Iham; löb (matauroe); melingsirkan<br />
peutran<br />
539
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
linguis n ahli éleumèe basa (bahsa)<br />
linguistik n éleumèe bahsa<br />
linimen n minyeu' urat; ubat geuso' (meungob-ngob<br />
atawa gatai ba' kulét)<br />
linjak v melinjak qïïhoe (-gilhoe); gichè; cacah<br />
linoleum n bahan jeunampu minyeu', seureubö'<br />
kayèe ngon geutah keupeuneugèt<br />
aleue rumoh<br />
lintabung n jeunèh naleueng, ön raya ngon kreueh<br />
tangké<br />
lintadu n daruet ijö<br />
lintah n inuen; lintaih; lampuséng; tuwin<br />
lintah darat n ureueng pajöh riba<br />
lintah gunung n 1. inuen; — kecil<br />
lintang n 1. linteueng; 2. beunteueng; 3. garéh<br />
angan-angan ba'peuta nyang<br />
meulinteuengsilingkakhatulistiwa atawa<br />
nyang meulinteueng timu u barat; lari<br />
—pukangp\ueng buju linteueng; plueng<br />
meudabèe; serengah me — sikhan;<br />
melintang (menghempang, mengganggu<br />
perjalanan) meuseureungkang<br />
lintap a meususön; meulapéh-lapéh<br />
lintar n 1. lirèn; li lét; 2. lingka<br />
lintas v melintasl. lintaih; 2. koh rèt; lingkeue;<br />
3. jeumeurang; 4. leumah siblét; melintasi<br />
rimbaih; meurimbaih<br />
lintibang n seupahbuleuen<br />
1. linting n leupéh; seupéh<br />
2. linting v melinting gulöng<br />
lintuh a leumoh; pelintuh du'a peungaséh<br />
lintup a teutöp jab<br />
linu a (tuleueng atawa gigoe) meungob-ngob<br />
(-ngot); ngilu<br />
linyak a linyhè; linyè; ch'èb<br />
540
INDONESIA<br />
A C E H<br />
linyar v melinyar meulaju ateueh ie<br />
Ho n dapu (jambö) bata<br />
Hong n naga keureutaih ba' piyasan Cina<br />
liontin n ayeuem taloe takue<br />
Hpai n tudöng raya niba' ön pineueng atawa<br />
ön jö'<br />
Hpan n limpeuen; ulat gunci; pupeusan; —<br />
bara limpeuen mirah; — bercahaya<br />
keululu; klulu<br />
Hpas n keuraleueb<br />
Hpat a lipat; leupat; (untuk sirih) wét leupét;<br />
— kajang lingköng krueng; — an dalam<br />
kantong kandét; me — paté; kulah;<br />
leupéh; me — keluar (ujung pinggir)<br />
pulèt<br />
//paf ganda lethat; meuseu'è; meuganda-ganda<br />
lipid n gapah<br />
lipit n leupét<br />
liplap n léplap<br />
lipstik n gincu bibi<br />
Hpu a kuyu; reudom<br />
Hp Ur v 1. leunyap; (meu) sampöh; 2. puléh<br />
até<br />
Hput v meliput karang lapuran atawa haba<br />
bhaih saboh-saboh keujadiyan; meliputi<br />
teutöp; 2. meusalöb; 3. landa; 4. röh;<br />
terliput teutöp<br />
1. lira n pèng Itali<br />
2. Hra n alat musib Yunani.jianggapbiyula nyang<br />
phön-phön that na<br />
Hrih adv peuleuheun-peuleuheun; (su) leumböt<br />
1 Urik v melirik kurè'; kuro'<br />
2. Urik v melirik keureuléng<br />
3^ urik n karangan atawa ca'é lam nyanyoe<br />
l' uris n (ca'é lam lagèe) nyang pumayu até<br />
541
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. liris n cura' ijapaté'<br />
lis n 1. garéh binèh ba' gamba; 2. judue<br />
(jadöi) nan; lèh nama<br />
lisah n eungköt la'öt<br />
lisah n minyeu'<br />
lisan a narit nyang neu'ucap; tutö; lésan<br />
lisensi n surat idin angköt atawa öseuha<br />
lisal n sijeunèh dat atawa ubat pumaté kumeun<br />
lisong n ruko' mubaköng jampu kumunyan<br />
listrik n listréb; lastréb<br />
lisu n kröt(-kröt) ba' bajèe<br />
lisus (angin — )r\ badè<br />
lisut a meukröt-kröt; keunyuet; 2. layèe; mala;<br />
(Hat dan lembab) lambangan<br />
litah a tupieb<br />
1. liter n (seunukat) litè<br />
2. liter n aleue umpung mano' niba' seukeuem<br />
jampu gapu<br />
literator n ureueng nyang (mubuet) keureuja<br />
neukeumarang<br />
litografi n cara cita' ngon acuwan batèe<br />
literal n daro' panté antara ceue ie paseueng<br />
raya ngon ie suröt<br />
litoster n lapéh batèe atawa kra' bumoe<br />
Huk n lingie'; Huk lampai meulingie'-lingie';<br />
me//bA'-//'u/cmeulawin-lawin; meuleunggöt-<br />
Ieunggöt<br />
Huk-liuk n wa padé<br />
Hung-liung n eungköt la'öt<br />
Uur n ie babah (ludah) nyang meulèh-lèh lam<br />
teuneungeut; menjilat air — mubalé'<br />
kheun; meu'ungki niba' nyangka neukheun<br />
542
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
Hut a kliet; liet; juwiet; jiwiet<br />
liwa n alam; pupanji<br />
liwat n umat Nabi Löt (agam pajöh punggöng<br />
agam)<br />
loak n raga bröih; barang beukaih<br />
lob n pèh meulamböng ba' meu'èn tenis atawa<br />
badminton<br />
loba a ceulici;ceuluci;haleumab;jumoh;lubha;<br />
lumèh; ngab-ngab<br />
lobak n boh (ön) mula keu gulè<br />
loban n eungköt la'öt<br />
loberci n ayeuem ijasawa' niba' keureutaih atawa<br />
beuneueng peureuda<br />
lobi n seuramoe hotè atawa béseuköp; melobi<br />
peugah-peugah haba atawa meucawé<br />
ngon cara hana leumahri, sampoe tröih<br />
ba'peunutöih (cara pakat luwa<br />
meujeulieh, nyang ladém lam lobi)<br />
lobi-lobi n (ba' atawa boh) ceukö; cikö<br />
lobster n udeueng (la'öt) kareueng, itam birö,<br />
meuseupét duwa, meugaki lapan<br />
locok v melocok kucho'; — senapan sigeudeu;<br />
sigeudö'<br />
locot v melocot Ihu; licöb<br />
lodan n eungköt pawöh<br />
lodeh n kuwah meusantan<br />
lodoh a linyè; leunyè; leubaih<br />
lodong n 1. paco' trieng; 2. sitoplèh<br />
logam n lugam; — adi (mulia) meuih, pira'; -<br />
- campuran suwasa<br />
logat n logat; lörat; lugat<br />
logika n 1. éleumèe ka'idah seumiké; 2. jalan<br />
seumiké; jilöb lam akai; mantè'<br />
logis a padra ngon logika; jilöb lam akai<br />
543
544<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
logistik n bhaih beukai; cara mita (peuna), cara satoh,<br />
cara bagi ngon cara mita geunantoe;<br />
éleumèe lam tantra bhaih cara mita (öseuha),<br />
uröih, angköt alat beukai ngon pasökan<br />
logo n haraih atawa tanda nyangna muma'na<br />
loh n papeuen tuléh; loh<br />
loha n seumayang döha (karab cot uroe)<br />
lohok a kh'ieng (kh'eb) that<br />
lohor n leuhö; bagian terakhir dari waktu lohor<br />
reubah leuhö<br />
bft n 1. rumoh raya; 2. kuta Kumpeuni<br />
lok n kp. ulèe geuritan apui<br />
loka n dönya; teumpat<br />
lokakarya n majeulieh teumpat muproe masalah<br />
ureueng-ureueng (nyang) ahli ngon<br />
maséng-maséng keu'ahliyan<br />
lokal n 1. ruweueng nyang luwah; 2. (keujadiyan)<br />
ba' siteumpat; peuneugèt ba' siteumpat<br />
lokalisasi n peuhad ba' saboh teumpat<br />
lokan n sijeunèh kreueng raya nyang jeued tapajöh;<br />
— mutiara seumintöng; seulintöng,<br />
seunintöng<br />
lokap n bilé' theuen ureueng ba' kantö pulisi;<br />
glap pulisi<br />
lokasi n 1. neudue'; 2. teumpat<br />
lokcuan n sutra Cina<br />
lokek a kriet; liet; jiwiet; keudeuk'èt<br />
loket n lukèt; tingkap ubeuet teumpat publoe<br />
keureucih, peurangkö dll<br />
loki n biduen; jalang<br />
lokio n bawang piya<br />
loklok n mutiya; meutiyara<br />
lokomotif n ulèe gritan apui<br />
lokos a buköng; loih; paleueng<br />
loksun n batö' kréng
INDONESIA<br />
A C E H<br />
loktong n bideuen<br />
lokusi n gayamarit<br />
lola n tadeubi<br />
lolak n tirom la'öt; lungkèng<br />
loleng n tanglöng<br />
loloh v meloloh peu'ab; sueb<br />
loloh a (bajèe, euncin) gurue'<br />
lolong a geumeucie'; geumeuréb; ranggöng;<br />
rawöng<br />
lolos v 1. teusuet; 2. Iheueh<br />
lomba n 1. lumba; 2. adu; ber (bersaing)<br />
meu'ulö'-ulö'<br />
lombar v melombar 1. ulo; 2. A7 puturöt h'eut<br />
aneu'<br />
lombok n campli; capli<br />
1. lombong n (mangköng, pingan dsb ) Ihö'<br />
2. lombong n melombong limeuih<br />
/ome/c n aneu' meu'asoe (drien, boh panah)<br />
lomot v melomot sumpai; suleueng; thueb<br />
lompat v gröb; chon (eunchon, inchon, chèn);<br />
lumpat; — dan memanjat (seperti kera)<br />
panjè' (panjèt, panyè', panyèt)<br />
lompok y berlompok-lompok meutumpö'-tumpö';<br />
meutamon<br />
1. lompong n tangké ön eumpeue'<br />
2. lompong n — sagupeunajöhniba'sagèe;jeumphan<br />
sagèe<br />
3. lompong n melompong 1. soh; hana sapeue na;<br />
2. (pintö atawa babah) teuhah<br />
/onan n sibansa drien blanda<br />
545
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
loncat n gröb; lumpat; tajö<br />
lonceng n 1. geunta; 2. jeum bintéh<br />
loncer a gurue'; meloncer meu'é'<br />
lonco v melonco (-lonco) teumaca; ja'-ja' mita<br />
angèn<br />
loncos a tiruet; piruet<br />
1. londang n kubang; kubeueng kubeueng; Ihö'<br />
2. londang n pangsa; pansa<br />
londong n melondong 1. peuhanyot; 2. /f/pubinasa<br />
loneng n jeureuja' ba' titi atawa ba' seuramoe<br />
long n beudé dama<br />
longdres n bajèe panyang ureueng inong, teutöp<br />
mata gaki; bajèe malam<br />
longgar a 1. lapang; leuga; luwah; hana meusa';<br />
seundèt; 2. (bajèe) meuthoh-thoh; 3.<br />
(bawöt, sikröp) gurue'; 4. (meusahabat)<br />
hanatoe; 5. (atöran) keundö; 6. (pèng)<br />
rampueh; 7. (watèe) Iheueng; seulheueng;<br />
8. lulöih; memper --- beungka;<br />
melonggarkan Iheueng; kelonggaran<br />
ruweueng<br />
longgok n lamba'; t(eun)umpö'; phui<br />
longgor a reupö'<br />
longmars n gra' jalan jara' jeu'öh (ji'öh)<br />
546<br />
longo a melongo seunga'; sanga'<br />
longok v melongok 1. ceungeue'; 2. ja' kunjöng<br />
ureueng sakét<br />
longong a terlongong-longong teuceungong;<br />
teubinga-binga<br />
longsor v luröh; luröih; ruröh; teureuban<br />
longtorso n kutang panyang ureueng inong, teutöp<br />
trö' ba' pruet
INDONESIA<br />
A C E H<br />
lonjak n lumpat; rungkhom<br />
lonjong a 1. buju lagèe bukulah; 2. bulat panyang;<br />
bulat boh mano'; but'ong; pancöng<br />
lonjor n ba'; siba' (uköran panyang)<br />
lonsong a terlonsong teulanjö<br />
lontai n melontai lingko'; leungköng<br />
lontar v melontar halin; haling; lagi; leumpah;<br />
luta; pado'; rhom; salin; saling<br />
lontar n 1. sibansa ba'teue; 2. naseukah<br />
jameuen nyang meutuléh ba' ön teue<br />
lonte n biduen<br />
lontak a 1. gudh'ob; dungh'o'; 2. uto'<br />
tontong n bu teuseu'ob mubalöt lam ön pisang<br />
lonyok a licöh; leucöh<br />
lop n laraih beudé<br />
1. lopak n abeue'; kubeueng<br />
2 lopak n lopak-lopakbaXé ranub niba' ön seukèe<br />
teumanyum atawa kayèe<br />
3. lopak n yö' umong<br />
4 lopak a 1. pulang beukaih; 2. bingong<br />
5 lopak n kulam t(eun) ampöng ie atawa ieuhob;<br />
(disawah, dihutan, digunung) calo'<br />
lopek n sibansa klibeuet<br />
loper n ureueng antat surat; ureueng kutép<br />
siwa<br />
lopis n peunajöh niba' buleukat; bu Ihèesagoe<br />
lor n utara; ateueh angèn<br />
547
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lorah n bohpè; takai<br />
lorat a 1. bingong; 2. uneue<br />
lorek a curéng; guréh<br />
loreng a kuréng<br />
loh n 1. lori; 2. moto angköt barang<br />
loh n sibansa cicém kaka' tuha (tiyöng)<br />
lornyet n ceureumèn mata hana meutangké<br />
1. lorong n juröng<br />
2. lorong v berlorong mita hareukat<br />
3. lorong p bhaih<br />
/orof v melorot sumpruet; seulurut; seulurut<br />
1. los n loih<br />
2. los n kapai loh<br />
3. los a caA tampaih<br />
/ose n glaih ba' béseuköp<br />
losin n lusén; duwablaih boh<br />
losmen n loseumèn<br />
loso v meloso 1. 'eui; 2. lata; 3. teutie' meupèpè<br />
losong a — kosong soh abéh<br />
lot n ca/V lötré<br />
/ofa a 1. leubot; 2. luto'; useueng<br />
lotak a 1. brö'; kh'èb; 2. useueng<br />
1. ApfeA n gadö-gadö<br />
2. /ofe/c n deumpöi<br />
loteng n 1. pagu; 2. (papeuen) deulangèt<br />
/of/s n seunicah (lincah)<br />
lotong n nan ba' kayèe<br />
lotot n melotot timue; teublie; teuseuet<br />
/ofre n lötré<br />
lotus n bungong jiem-jiem; seuleupö'; padam<br />
lowong a soh; luweueng<br />
loya a 1. lan; 2. Ar/ luwat<br />
/oyaA" a leumie' that; meuyè'-yè'<br />
loyal a seutiya<br />
548
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. loyang n teumaga<br />
2. loyang n 1. talam teumaga; 2. löyang<br />
loyar n laye<br />
loyo a leulah; leubeuen<br />
loyong v meloyong 1. rhöt meulayang-layang;<br />
2. ja' meuhayön-hayön<br />
lu pron kah (&asj<br />
/uab v meluah 1. lan; 2. muntah; ula'<br />
1. /uak a leu'eueng<br />
2. /uak n sibansa musang jeubeued<br />
3. luak n luha' .<br />
4. /ua/r n mon nyang teukueh<br />
1. luang a 1. soh; Iheueng; luweueng; 2. seungab;<br />
seungue<br />
2. luang a meluang kröt-kreuet<br />
/uap a meluap!. meulimpah; 2. meulimba' 3.<br />
ki meunjadi-jadi; meuhönja'<br />
luar n 1. daro' luwa; 2. aséng; konwaréh;<br />
3. kon dalam; pergi ke — (menyuruh<br />
pergi keluar, mengeluarkan,<br />
mengucapkan) keuluwa; mencarijalan<br />
keluar siba<br />
luar biasa n larah<br />
luar biasa a hana lagèe nyang biyasa; meula'én;<br />
hana ladém; hana lagèe; la'én niba'<br />
la'én; lagoe; lagoina; bukan bubarang;<br />
bukon barang-barang; (untung, hasil)<br />
samue'<br />
luas a 1. lapang; luwaih; lamang; 2. umom;<br />
3. meurata; 4. uköran; langgam; 5. ki<br />
ceudah; meu'éleumèe; 6. tampaih; 7<br />
raya; Ie; memper — puluwaih; — nya<br />
neuluwaih; — sekali\eubu; meuhajana;<br />
meluas menular meujangkét; teupue<br />
luat a lan; ula'<br />
549
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
luba n sibansa ba' meuriya<br />
luban n krandam keumeunyan (keutanggi)<br />
lubang n 1. liyeueng; urue'; 2. lueng; — angin<br />
tula' angèn; — jarum ki bala; bahya;<br />
— kotoran lubeueng; leubeueng; —<br />
disawah/tepisungaica\o'; — pada dasar<br />
perahu, dinding atau jendela yang diberi<br />
sumbatkakab; mata kakab; — (tembus)<br />
karena disebabkan benda lain peureulo';<br />
peureulöih; — perlindungan kurö' (kurö');<br />
me — / kuro'; kuré'; tembus ber<br />
— mböh; pipa'<br />
lubang n kirè raya<br />
luber v limpaih'; limba'; kumang; meukumang;<br />
ula'<br />
lubuk n 1. lubö'; seunong; siwong; seurukan;<br />
srukan; tuwi; 2. Ihö'; 3. tuwi lam la'öt<br />
lucah a jahé; laceueb<br />
lucu a gleuen; gura; sublè<br />
lucup v ngob; seunom<br />
1. lucut v melucut Iheueh; melucuti 1. Iheueb;<br />
ploih; 2. rampaih; reuböt<br />
2. lucut a Ihu<br />
lucut a gadoh; leunyap; puli; rayéb<br />
ludah n iebabah; ludah; rudah; me — kanwdab;<br />
pr'eut; tempat — pudahan<br />
ludat n ba' si'apui-apui<br />
ludes a habéh Iheueh; reunab; ranab; me -<br />
— kan sampöh sawiet<br />
luding a jeunèh eungköt tairoe<br />
ludruk n runggéng jawa<br />
lugas a 1. luruih; teupat; 2. meusahaja; 3. hana<br />
meuwét-wét<br />
1. lugu a hana Ie rameunèe; hana meu'uneu<br />
2. lugu a pueh; troe<br />
550
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lugut n bulèe reuböng<br />
luhung a meuliya<br />
luhur a meuliya<br />
luik v meluik 1. ilé meulèh-lèh; 2. ji beu'eu<br />
luing n nan ba' kayèe<br />
luing n jeunèh limpeuen<br />
luk n kurè ba' krèh<br />
luka n (yang dalam) buho'; ruho'; — besar<br />
dan menahun teumeunggöng; penuh<br />
— reuncam; dapat di — i (tidak kebal)<br />
lut<br />
lukah n bubèe<br />
lukat v melukat Iheueh; leukang<br />
lukdasi v (tuleueng atöt) meukilah; meukita<br />
lukeh n nan teunaman<br />
lukis v melukis lukéh; rika; saleue'; — an<br />
gamba; seunaleue'; k/calitra; meukisah<br />
luks a dhied; meuh'ai yum<br />
luku n langai; meluku meu'ue<br />
lukut n sibansa siseue'<br />
/u/a/ n nan teunaman<br />
1. /u// n gapeueh atawa geunulöng gapeueh<br />
nyang geurhéng (sréng) keu beuneung<br />
2. luli n nan eungköt la'öt<br />
1 luluh a 1. reumo'meukeupéng-keupéng; ancö<br />
meudeuda'; ancö lulöh; lulöh lanta'; 2.<br />
weuehthat até<br />
2. luluh n anoe ngon seumèn nyangka meu'adö'<br />
keuturab bintéh<br />
1. luluk n leuhob<br />
2. luluk n pe — loih; seupiyun<br />
lulum v melulum kulöm; lieh atawa p'ieb aneu'<br />
jaroe<br />
lutup n kulét kayèe lapéh dalam nyang jeued<br />
geupeugèt keutaloe<br />
551
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1- lulur v melulur 1. lalu; leugat; 2. 'uet<br />
2. lulur n beuda' param<br />
lulL<br />
>s v 1. lulöih; 2. Iheueh; teusuet; 3. teublöh;<br />
teusurue'; 4. Iheueh 'ujoe atawa<br />
seunaréng; luröng; 5. leunyap; leusap;<br />
ranap; 6. hanjeued teuböh Ié<br />
lulut n beuda' param<br />
l ulut<br />
a 1. seu'iet; seumatéh; tundö; ta'lö'; 2.<br />
meukeunong ba' até<br />
kim a leubaih<br />
lumai n — hutan nan teunaman meupeureudèe<br />
lumang v berlumang meulumo<br />
lumar v berlumar meuligan<br />
lumas v melumas geuso'; lumeuih; lumo<br />
lumat a cèh; lumat; luti; melumatkan 1<br />
ceumeucèh; 2. /a' proh; peu'ancö<br />
lumayan a meumada; mumada; pada<br />
lumba-lumba n bui la'öt; lumba-lumba<br />
lumbal n keu'ieng<br />
lumbar n atöt ba' tuleueng rueng<br />
lumbrikal n meuhi glang tanoh<br />
lumbu n (ön) eumpeue'; leubue<br />
lumbung n brandang; kröng; karöng; keupö'<br />
lumen n uköran caya peungeueh lampu deungon<br />
jeumeulah lilén<br />
1. lumer a leumie'; leunyè; linyè<br />
2. lumer a 1. cayé; 2. ki patéh; anggö'<br />
lumi-lumi n jeunèh eungköt la'öt<br />
luminositas n jeureulaih; mupra'-pra'<br />
lumpang n 1. leusöng tob breueh niba' batèe atawa<br />
kayèe; 2. laraih meuriyam<br />
lumpia n nan peunajöh<br />
lumping n tuleueng, kulét leumo atawa keubeue<br />
nyang kreueh<br />
lumpuh a 1. lapè; lasa; 2. /r/'kalang-karöt; teueng<br />
552
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bayeueng<br />
lumpuk v melumpukkan gumpöi; himpön<br />
lumpur n 1. adè; leuhob; Ion; liche'; lando'; 2.<br />
ki lubeueng<br />
lumrah a ladém; kayém; umom<br />
lumsum n pèng beulanja peugawè nyang geuyue<br />
buet u luwa wilayah, geubayeu bansigo<br />
mandum<br />
lumur n meuligan; meulumeuih; me — kan silie'<br />
lumus a meuligan<br />
lumut n siseue'; meusiseue'<br />
lunak a 1. leumpö'; leumie'; leumoh; leup'ueb;<br />
2. ki saba; hana reujang beungèh<br />
(beurigèn)<br />
1. lunas n 1. lunah; rindang; seurampèe; bagian<br />
atas lunasperahudagu ; 2. yub; punggöng<br />
kanèt<br />
2. lunas n 1. glah (glaih) meunayeue;,sali; 2. jlah;<br />
jlaih; 3. teuböih; dilunasi peunoh<br />
lunau n adè ieraya<br />
luncai a bu'ieng; meupruet<br />
luncas v 1. lupöt; meu'iseu'; 2. Iheueh; lalu<br />
luncung a tiruet<br />
luncur v meluncur 1. meusireü'; seulurut; 2.<br />
Iheueh; 3. leusap; 4. leugat; 5. ki lanca<br />
lundang a pangsa<br />
lundi n ue'<br />
lundu n sibansa lijeue<br />
lundu n nan ba' kayèe<br />
1. lung n 1. garéh meukilo'-kilo'(meugalue-galue);<br />
2. busu gando<br />
2. /ung n keureunda<br />
lung n beudé (keureutaih) dama<br />
1. lungguh v melungguh due'<br />
2. lungguh n tanoh keu gantoe peunayah peugawè<br />
553
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
raja<br />
lungkah a leukang<br />
lungkang n lueng; lubeueng; paré'<br />
lungkum a bulat sikhan; brue' siblah<br />
lunglai a leumoh abéh (Iheueh)<br />
lunglung n jeumpa uteuen<br />
lungse a 1. leumon; 2. lupöt watèe<br />
lungsin n beuneueng meubuju ba'ija teuneunuen<br />
lungsung v melungsung (ba]èè) salén; (uleue) gantoe<br />
kulét<br />
lungsur v melungsur ruröh; sumpruet<br />
lungun n keureunda ureueng Daya'<br />
/t/p/ur v berlunjur hunjö; nyue; nyhue gaki<br />
lunta a terlunta-lunta meuwoh-woh lam sösah<br />
sabé; dana<br />
1. luntang n gokawé niba' bulöh sideupa<br />
2. luntang v —/aAjrungl.meurateuebkeudéh keunoe;<br />
meurawoh; 2. hana buet; hö-hö<br />
1. luntur a 1. mutah; supa' wareuna; 2. ki iman<br />
guncang; 3. ki meukureueng; rhiet;<br />
sriet; 4. ki suröt atawa jitrön gah; 5.<br />
ki hana mustajab (mujarab) Ié<br />
2. /unfur a lanca<br />
lunyah a leubue<br />
lunyal a runyoh; meukeurunyoh (bajèe)<br />
1. lup n kaca peuraye'<br />
2. lup n ca/r, lakab keu aneu' agam nyang tuha<br />
(phön)<br />
lupa v gadoh ingat; hana teu'ingat; lingah;<br />
silap; tuwoe<br />
lupa n /upa-/upa sikumböng lam pruet eungköt<br />
lupat n sijeunèh sipötla'öt, kulét jeued keu boh<br />
bajèe<br />
lupi n simpi jalö<br />
lupuh v meulupuh pèh trieng keu prumpöng<br />
554
INDONESIA<br />
A C E H<br />
lupuk n teunaman meulata<br />
lupung n — yanfan sibansa jeulutöng atawa<br />
meuranté<br />
luput a 1. gadoh; leunyap; leusap; Iheueh;<br />
lupot; 2. han trö' ta kalon; 3. Iheueh<br />
niba'; 4. meu'is'èt<br />
1. lurah n 1. jeureulöng; leumbah; lambah; palöh;<br />
uröng; 2. crah ba' binèh papeuen<br />
2. lurah n kupala nangroe<br />
furik v 1. ijateunuen gasa; 2. (mano') buré'<br />
l uru v meluru peucro'; pagab; sambang<br />
lurub n ija töp manyét<br />
1. luruh v luröh; ruröh<br />
2. luruh v suröt; undö<br />
3 luruh n tanoh jajahan<br />
'/ u r u s a 1. sulu; 2. cot; 3. ki teupat; luruih;<br />
meunimang (meunimbang); tanggoe;<br />
4. gèt; 5. beuna; 6. harafiah; pakriban<br />
nyang meutuléh (nyang neukheun); 7.<br />
(ö') teupat; 8. sibaréh; tidak — suréng;<br />
meusuréng<br />
1 lurut v luröh; ranggaih; ruröh<br />
2' i urut v melurut cru'; ilé; juruet; jeuruet; Ihu<br />
lusin n dusén; lusén<br />
lusuh a 1. runyoh; 2. supa'; mutah; luto'<br />
1 i ut a beusöt; lut; hana keubai<br />
2, lut a cak batèe timah ba' kawé<br />
1. luti a meuluting; lo'to'<br />
2 fc/fi' a peulawa<br />
^ v me/tvfu 1. juthue'; 2. (teu) keunong<br />
2. lutu n kutoe<br />
/ufung n lutöng<br />
l utut n teu'öt; ber — fbewanydrung; meuteuot;<br />
tempurung—brue' kreueng; brue'teu'öt;<br />
sendi— Iha'teu'öt; lekuk— lipat teu'öt;<br />
555
556<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bagian luar tempurung — ulèe teu'öt;<br />
bagian luar tempurung — ulèe teu'öt;<br />
duduk sambil menegakkan — due'<br />
peudong teu'öt; bertekuk — ta'lö'<br />
luwe n ba' leubue<br />
luweng n 1. mon Iho' lam guha; 2. lueng Iho';<br />
3. dapu töt gapu; 4. dapu bata<br />
luwes a 1. patöt ngon meu 'oh that; 2. ki hana<br />
ceukang (krang); lulöt; mupadö<br />
luyak a leunyè; linyè<br />
luyu a leubu<br />
luyut v berluyutan leunuet; leuntö'
M<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
M, m (em ) n haraih keuduwablaih<br />
M. (asehi) n kp. Nabi Isa<br />
m. n tanda seunipat panyang, mètè<br />
maaf n 1. meuteumè (keunong) ampön; labaih (ba')<br />
uköman; 2. lakèe meu'aih; bè' beungèh; 3.<br />
lakèe idin; bermaaf-maafan mumeu'aihmeu'aih;<br />
memaafkan peu'ampön; pumeu'aih;<br />
pemaaf ureueng (nyang) lapang dada; suka<br />
neupeumeu'aih<br />
mabiruk v cara meuseuraya atawa meuhurub ureueng<br />
Bali ba' peugèt jalan, parét atawa taloe ie<br />
mabuh n tueng upah keumeukoh padé<br />
mabuk n 1. mabö'; 2. do'; 3. geuma; 4. ki haro'; —<br />
andanpungo meukawén; — beran/beureuhi;<br />
—bunga selisih karab mabö'; — empat tjang<br />
mabö' abéh<br />
mabul (-mabul) a meuhambö; meusui-sui; meurui-rui<br />
macam adv macam; lagèe; sipeureuti; sipreuti; cara; --<br />
- apa (-- mana) 1. pakriban; 2. peue tapiké;<br />
bermacam-macam lepeue; pulan-pulén;<br />
reueh-mareueh; reuen-mareuen<br />
macan n rimueng; — kertas ki leumoh lagèe rimueng,<br />
seuiet tan teunaga; — kumbang rimu-eng<br />
kuen; — breng rimueng kuréng batèe;<br />
rimueng panèe; — tutul rimueng bulöh;<br />
memacani peutaköt; perangkap — biniet<br />
rimueng; pawang — bumèe (guru) rimueng;<br />
permainan harimau (sejenis catur)<br />
meurimueng-rimueng<br />
macapat n ca'é Jawa<br />
mace n macut; macé<br />
macet a 1. gabue'; seukat; 2. k/teudong; meusanto';<br />
seungka'<br />
macis cak n kéh apui<br />
557
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mada a hana peurasa; teubai geulunyueng<br />
madali n alat bunyoe<br />
1. madat 1. candu; madat; 2. ca/cmeucandu; pemadat<br />
simeucandu<br />
2. madat n pupalèh; keupalèh; kupalèh<br />
madewi n purumoh sikuphu ngon lakoe di Bali<br />
madi a (sipheuet) beunda; bhaih beunda<br />
media, n (bagiyan) peuteungohan; teungoh<br />
madik n (Palimbang) seulangké blah agam<br />
madinding n (adat Batak) lakoe jidue' ba' rumoh tuwan<br />
sampoe glah beunayeue jeunamèe<br />
madona n lakab keu Maryam (ma Nabi Isa) lam ugama<br />
Nasrani<br />
madu n 1. ie unoe; ie lilén; 2. ki mamèh that<br />
madukara n 1. unoe; 2. ijasutra beuneueng ie meuih<br />
madumangsa n dödöi leukat (nyang) bulat panyang mubalöt<br />
keureutaih minyeu'<br />
maesan n batèe jeurat<br />
maesenas n ureueng kaya peulindöng urösan tamadön<br />
mafela n béseumi<br />
mafia n 1. kumpöilan rasiya nyang pubuet jahat; 2.<br />
kumpöilan rasiya nyang peukaru pulrté'<br />
masioso n anggèta mafia<br />
mag n cak lamböng; Ihöng; pruet<br />
magainin n ubat poh kumeun (racön) nyang geupeugèt<br />
niba' dat ie lam tuböh cangue' Afrika<br />
magalah n pasokan meutumba' kawai astana<br />
magang n beukai calun peugawè, ureueng nyang dang<br />
geu'ujoe keu peugawèe; krani gohlom<br />
meugaji<br />
magang a 1. leubaih; 2. (nira) karab masam<br />
magasin n 1. gudang keubah dabeueh meuneukat; 2.<br />
sarue' aneu' beudé<br />
magel a 1. beungkai; meungkai; pateuen; 2. k/jagon;<br />
gohlom mahé<br />
558
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
magersari n 1. ureueng nyang peudong rumoh ba' tanoh<br />
gob; ureueng nyang due' ngon seumula ba'<br />
tanoh nanggroe; 2. ureueng bantu nyang<br />
minah nanggroe<br />
magi n teunaga atawa éleumèe gayéb; sihé itam<br />
keu buet jahat; sihé putéh keu buet nyang gèt<br />
magis n meusipheuet magi<br />
magister n salah saboh lakab keu ureueng nyang tamat<br />
sikulatinggi yöhgohlom geuco' doto<br />
maglub n nyang ta'lö' (talö); nyang geupeutalö<br />
magma n batèe lilèh nyang seu'uem that lam pruet<br />
bumoe; kra' bumoe<br />
magna carta n surat janji Raja Inggréh nyang geujamin ha'<br />
azasi bideueng pulité' ngon s/p/7,<br />
neupeuteubiet keulusa jipa'sa Ié kawöm<br />
bangsawan, nyang peutamat kuwasa<br />
moteula' raja .<br />
magnet n beusoe brani<br />
magnetik n bijèh beusoe itam nyang meusipheuet magnet<br />
magnitude- n uköran peungeuh jeureuléng bintang<br />
magribi adv daro' mata uroe löb; watèe mugréb<br />
magrur a ugoh; mböng<br />
magun n kajeueng atawa buböng töp jalö<br />
1. mah a meuha; maha<br />
2. mah p cak kon (bukon); dia — jarang dirumah jih<br />
kon jareuengna di rumoh<br />
maha n meuha; meuhajana<br />
mahal a Lmeuhai; meuh'ai;2.meuseuké;jareungna<br />
mahang n nan ba' kayèe<br />
mahar(mas kawin) n jeunamèe; jinamèe; meuh'a; dapa (dapha)<br />
maharana n prang raya<br />
maherat v boih droe; rayéb<br />
mahesa n keubeue, Ie jingui keulakab atawa nama<br />
ureueng : Mahesa Jenar<br />
mahir a mah'è; cakap; ceudaih; belum — gurie'<br />
559
560<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mahkota n 1. kulah; kulahkama; meukuta; meungkuta;<br />
meuhakuta; 2. ki nyang poneumat; 3. neumat;<br />
4. lakab ureueng raye'; 5. junjöngan; 6.<br />
boh haté' — alam meukuta alam; — negeri<br />
poteu raja; — zakar agie; agie boh<br />
mahligai n meuligoe; meuhaligoe; meunigoe; aseutana;<br />
Dalam<br />
mahoni n nan ba' kayèe raya peucheue jalan<br />
mahyong n meuneu'èn dam (euni) cara Cina<br />
maido v timpla'; ceula<br />
main v 1. meu'èn; 2. manyèn; peuseunang até; 3.<br />
meujudi; 4. cak pubuet suka até; 5. nyang<br />
meu'en; 6. pubuet siröng; khiyanat; 7. jija'<br />
banpatöt droe; 8. dang atawa kajimeu'en; 9.<br />
cak buet; mita napeukah; cak sabé jingui;<br />
— angin upa'apé'; — gayung meu'èn silè';<br />
manca'; — g/7a galawala; lawala; — kayu<br />
jahé; sulét; la'lém; gasa; — mata keureuléng;<br />
bré icarat; — sabun kucho' boh ngon sabön;<br />
balo; serobot langa (rampah) ha' gob; —<br />
sikut (an) seumingköi; 'king; — tangan<br />
capai jaroe memper Aran lumèn-lumèn;<br />
leumèn-leumèn; mainan hiasan) ayeuem;<br />
main-main (tidak sungguh-sungguh)<br />
galawala; lawala<br />
mair n maw'ot; maté<br />
mairat v caA 1. leunyap; rayéb; 2. maté<br />
mait n manyèt<br />
maïzena n teupöng jagöng<br />
maya n ba' bi<br />
majakeling n keudeukè<br />
majakaya a sinyaw'ong; hana meuseuneumong (tamèh<br />
niba' siba' kayèe; sikin niba' sikra' beusoe)<br />
majakeling n nan sijeunèh boh atawa ba' kayèe keu ubat<br />
majal a loe; majai; malap; ong; tumpöi<br />
majalah n surat nyang jiteubiet ba' watèe nyangka
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meuhad, sigo aleuhad atawa sibuleuen sigo<br />
dll; majalah<br />
majas n kieh; meukieh; majadi<br />
majelis n diwan; majeulih; meug(eu)lih; teumpat<br />
meucawé<br />
majelis (mejelis) a ca'ceureula'; ceudaih; dhiet; gléh; jeulis<br />
majemuk a jama'; meubagoe-bagoe; majeumo';<br />
majeum'ue'<br />
majikan n ureueng bri buet atawa keureuja; kuala; toké;<br />
mèela; mola<br />
majir a eue; malé; ong<br />
majong n ruja brö'<br />
maju v 1.ja';gra'ukeue;tanja';2. tamue'; 3. leubèh<br />
gèt; 4. manyang; 5. carong; 6. lulöih<br />
majuh a jumoh; geureuda; leuha; waba<br />
majun n ruja brö'<br />
majung n tapéh atawa ruja keu seunumpai lungkie'<br />
aleue<br />
majusi n kawöm seumah apui<br />
1. mak n 1. ma; 2. meuseubut keu ureueng inong<br />
nyang neuhöreumat atawa neupeusa lagèe<br />
ma; —angkat ma seubut; — bungsu macut;<br />
macé; ma'su; — kandung ma droe; — kopek<br />
ma' peulara; — tiri ma ui<br />
2. mak n ma'; nya'<br />
maka p kömdiyan; Iheuh niba' nyan; — itu, — dari<br />
itu keulusa nyan; sampoe; bahwa<br />
makadam n cara peugèt atawa peukreueh jalan ngon<br />
seunusön batèe gasa ngon alöih<br />
makadasang n janji bagi wasé hiweuen di Bali/Lombok<br />
makadok n bagiyan peusaka kalheuh geukoh beulanja<br />
seubaröh manyèt di Sulawesi<br />
makalah n karangan<br />
makam n 1. jeurat; 2. kubu; bhöm (pekuburan)<br />
memakamkan peubaröh; seubaröh;<br />
seumanom; seumijub; tanom<br />
561
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. makan v 1. pajöh; makeuen (halus, sopan); 2. kuran;<br />
lanta'; mutadarah; panta'; seuba; seudoe;<br />
eureulan; khob )kasar);3. mamoh; jakeuen;<br />
4. 'uet; 5. p'ueb; p'ieb; 6. Ar/raseuki; 7. kuran;<br />
8. japho'; 9. pakam; 10. peuluka; 11. lut;<br />
mböih; 12. meuteumèe; 13. tamue'; 14. co';<br />
cue; 15. mukah; makan (untukhewan)seuba;<br />
seudoe; khob; bersama-sama mencari — ki<br />
mita rseuki; — waktu peuhabéh watèe; —<br />
ampun lakèe ampön; — angin 1. ja'-ja' mita<br />
hawa; 2. due'-due'; — asam garam ka tréb<br />
udép; —ayapampajöhseuehraja; —bawang<br />
beungèh; gr'am; — bebas pajöh pré; —<br />
berulam ki ka na purumoh; — besar khanuri<br />
raye'; — darah 1. reuloh tuböh kulusa weueh<br />
até; 2. Ie that tueng(mita) laba; — dawai<br />
gasien; — dedak ki dana; papa; — diri rusa'<br />
tubUoh muroe weueh até; — duit, — hak<br />
muroe weueh até; — duit, — emas balo; -<br />
--gay/trimong upah; — jangat gasien; — hati<br />
maguen lam pruet; — kawan tan seutiya;<br />
khiyanat; — kawat — (kerawat) meuseukin<br />
abéh; — keringat orang ki p'ieb; reu'öh gob;<br />
— kuli 1. tèkèn keu kuli; 2. mita laba ngon<br />
cara ureueng la'én yue keureuja; — pap/bu<br />
(ie) beungoh; —pena ca/Vmita raseuki ngon<br />
cara keumarang; — riba pajöh riba; —<br />
sepingan meuramien pajöh ba' saboh pingan;<br />
— siang bu cot uroe; — sogok balo; —<br />
sumpah 1. meusumpah; 2. jimat Ié sumpah;<br />
— tali meuseukin habéh; dana; — tanah 1.<br />
meusungkop ba' tanoh; 2. deue'; gasien that;<br />
— tangan 1. keunong soh; 2. laba nyan hana<br />
jisangka; preh dohah; — tidur éh-éh pajöh;<br />
562
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hana buet sapeue; — tulang meuyue ureueng<br />
beusunggöh keureuja; — uang balo; -<br />
-- upah udépteueng upah; — iva/rfupeureulèe<br />
watèe; makan-makan meuramien;<br />
sepemakan hana tréb; sikeujab; — sirih sigo<br />
suep; makanan sehari-hari ruji; — biji-bijian<br />
(untal) mue'; kurang nafsu (selera) makan<br />
bijoe; beujoe; waktu — watèe bu; memberi<br />
— bré bu; cari — mita bu<br />
2. makan n lalè até kulusa seubö' keureuja<br />
makantah n angkèe tanoh keu utang (di 8a/;)<br />
makantuh n meuseuraya cara Meunadu<br />
Makao n mako; makèe; sutra — sutra mako (makèe)<br />
makaopo n cak biduen; jalang (inong Cina)<br />
1. makar n 1. tipèe moseulihat; khiyanat; 2. öseuha<br />
deungon meukeusud pumaté; 3. öseuha<br />
deungon meukeusud pumaté gob (poh<br />
maté); 3. öseuha langgéh nanggroe (reuböt<br />
peumeurèntah/kuwasa)<br />
2. makar a bangkaran; krang<br />
1. makara n meunatangmeu'ulèekalalamcalitrajameuen<br />
nyang jilukéh ba'bintéh candi atawa sibagoe<br />
areuca (sanam)<br />
2. makara n t(eu)numpö' bintang nyang meuhi bieng<br />
makaroni n sijeunèh makanan Itali, teupöng ruti lagèe<br />
glang; la'sa Itali<br />
makas a krang; bangkaran; keras— kreueh meutattat<br />
makbud n nyang neuseumaih<br />
makbui v luröng; meukeubui; mujarab<br />
' makcik n ma'bit; mabit; ma'cé; ma'po; téh; ma'lét (löt)<br />
mak comblang n tukang mita atawa peurumpo' judö;<br />
seulangké; baruwa<br />
makda n cak ma'muda<br />
makda n tambang; — emas tambang meuih<br />
563
564<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
makelar n dalai; mugèe<br />
makerel n nan eungköt la'öt sibansa cuwalè<br />
maket n cinto barang (rumoh atawa kapai dit), lam<br />
uköran ubeuet niba' kayèe, keureutaih atawa<br />
tanoh kliet<br />
makhluk n meukheulu';—d/n/meukheulu'meu'ugama;<br />
— halus meukheulu' gayéb<br />
maki v cakcaröt; teuna'; geucang; hob-hab; lajeue;<br />
dajeue; rubéng; seueb; seumeuseueb;<br />
seurapa<br />
makin (semakin) adv 1. makén; mangkén; 2. teuleubèhleubèh;<br />
peulom<br />
making a bèe khieng (kh'èb)<br />
maklaf n palöng guda<br />
maklum v 1.ma'lum;muphöm;2.é'jipham;é'neupham;<br />
me — kan seuranta; sranta; sanggroh<br />
maklun n cak. upah cob bajèe atawa pèh (teumpa)<br />
sikin<br />
makmal n teumpat ujoe atawa seulidé' saboh-sboh hai,<br />
misé, kumeuen peunyakét<br />
makmur a Ie wasé; ma'mu; sijahtra; sébdumpeue;<br />
tangköh<br />
makna n 1. ma'na; ma'ani; hareutoe; 2. meukeusud<br />
makrame n cara peugèt rambèe ija niba' beuneueng<br />
makro 1. raya; raye'; 2. panyang<br />
makrofit n sijeunèh teunaman ie<br />
makro kosmos n alam dönya<br />
maksi n cak. bajèe panyang ureueng inong teutöp<br />
troih ba' matagaki<br />
maksiat n ma'siet<br />
maksim n sijeunèh hadieh maja<br />
maksimal a (nyang) sile-lejih; sineule; simanyangmanyangjih;<br />
simanyang manyang that;<br />
maksimum n sile-le that; simanyang-manyang that<br />
maksud n 1. meukeusud; 2. niet; h'eut; kasad; 3.<br />
hareutoe; ma'na; basa; — tertentu no'; ngo'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
maktub b ter — meudeuku<br />
makurung n huköman limongblah uroe keulusa hana ja'<br />
ba' rudi (di Bali)<br />
makyong n sijeunèh bangsawan jameun puk) bintan<br />
1. mal n l.ulèe tamèh atawa mèh;2. aréng krèh; 3.<br />
uram beudé<br />
2. mal n atra; hareuta<br />
3. mal n acuwan jambangan teumika niba' kayee<br />
atawa sèng teubai<br />
1. mala (malapetaka)n bala; cilaka; sénsara<br />
2. mala n daneui<br />
3. mala (termala)a layè; mala<br />
4. mala a kuto; ceuma; cama; peunyakét<br />
mala n sibansa uréh (tanda larangan) di Timor<br />
malaganding n baplueng inong cara pa'sa keupeurumoh di<br />
Lombok<br />
malagizi n peunyakét kureueng gizi (dat makanan)<br />
malah (malahan) p 1. hata; makén meutamah lom; 2. bè'an;<br />
3. nyang keubit<br />
Malabar n Meulabari<br />
1. malai n 1. canè'; maloe; malé; mu; 2. rumbeuet;<br />
rumboe (rumoe); 3. dheun bungon méukarang<br />
2. malai n malai-malai nan ba' kayèe<br />
malaise n 1. jameun sahsöh atawa watèe söhsah lam<br />
meuniyaga ba' thön 1930; 2. seu'i (seubon)<br />
tanda keumeung sakét<br />
malaka n ba' kayèe peugèt arang, boh masam keu<br />
seunicah<br />
Malaka n Meulaka<br />
malakama (simalakama) n buah si — tapajöh maté ma, h'an<br />
tapajöh maté yah (seureuba sösah lam<br />
peuniléh)<br />
malakologi n éleumèe bhaih bansa sipöt, kreueng atawa<br />
noih<br />
1. malam n watèe matauroe löb sampoe matauroe<br />
teubiet; — amai piyasan mita sukongan; --<br />
- besok malam singoh; — buta suepöt buta<br />
565
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
atawa seupöt buleuen Ihèeplöh; — Senin<br />
malam Seunanyan; (nanyan); — selikur<br />
malam beureu'at; — tadi beuklam; tenaga •<br />
-- teungoh malam se — suntuk sima-lam<br />
beungoh; — sudah larut malam kajula; jula<br />
malam; — inai malam meugaca; — ini<br />
malam nyoe; — nanti/ini euntreu' malam;<br />
malam-malam\u\a malam; bermalam 1. dom;<br />
meudom; 2. kameu-peudom; basie;<br />
bermalam-malam mu-malam-malam;<br />
kemalaman karöh malam;<br />
semalam 1. simalam; 2. malambaroe; 3.<br />
sipanyang malam; 4. baroe; se (malam)<br />
malam simalam suntö'; simalam beungoh;<br />
tadi — beuklam; — lailatul qodar malam<br />
beureu'at<br />
2. malam n lilén canè ijapaté'<br />
malan a hana meukeunong; bingèt<br />
malang a 1. meulinteueng; 2. neuh'ah; rudi; suwang;<br />
--- kerik dong meukaca' pinggang; —<br />
melintang mupunyo-punyo; kéngkeueng; -•<br />
- mujur rambang; meurabong-rabong; tobtob<br />
rabong<br />
malangbang n jeunèh peurahö atawa kapai peuneugètsiba'<br />
kayèe<br />
malap a balom; reudom; reudèe<br />
malapari n nan ba' kayèe, kulét jeued keu ubat kudé<br />
malpraktik n meusalah peu'ubat Ié doto<br />
malar adv 1. sabét; hana meu'ubah; sabé-sabé (malarmalar)<br />
teuleubèh lom<br />
mlaria n peunyakét daro' nanggroe seu'uem;<br />
peunyakét kulusa kumeun nyang<br />
jipeunjangkét Ié sijeunèh jamo'<br />
malas a 1. badam; beu'o; malaih; juwon; prèh dahoh;<br />
2. seugon<br />
maleman n khanuri ba' malam-malam beureu'at<br />
maleo n cicém rab bubé mano'<br />
566
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
maleolus n guto'; kuto'<br />
maligai n meuligoe;meuhahligoe;meunigoe;aseutana;<br />
Dalam<br />
malih v meu'ubah; meutuka; meugantoe rupa<br />
malim n 1. malém; 2. imeuem; 3. pawang; — angin<br />
(kapai) jarömudi; mu'além<br />
mali-mali n ba' kayèe meulawa ('eui)<br />
maling n pancuri; kemalingan jitamong pancuri<br />
malis a 1. pucat; 2. (bèe) hana kreueh<br />
malisol n tanoh meugapu wareuna suklat daro' Ostrali<br />
malt n bijèh gandöm nyangka jireundam lam ie,<br />
Iheuh nyan jipeudirui, watèe ka thö jeued<br />
takeubah tréb<br />
martosa n 1. saka batèe<br />
malu a ayéb;jeuleuma;malèe;sipu;seugan;seugon;<br />
—besar (sangat memalukan) kanjai; —mata<br />
malèe mata; seugan — bahasa ki malèe<br />
bacut; — kucing mupura-pura; kemaluan 1.<br />
keunong malèe; 2. teuka malèe; 3. meunalèe;<br />
kuböi; putöh; sinyata; kemalu-maluanteuspusipu;<br />
mempermalukan luna'; rando; tidak<br />
punya malu meuso<br />
malun n keunong kutö'; la'nat; teumeureuka;<br />
malung n kirèe jeunèh raye'<br />
mam n cak ma'<br />
mama n ma; ma'<br />
mamah v memamah mamoh; — biak jakeuen<br />
mamai a 1. gadoh ingat; mabö'; 2. wèn-wèn; won-won<br />
mamak n 1. yahwa; 2. yahcut; 3. seubut keupeugawèe<br />
raja nyang tuha umu<br />
mamalia n hiweuen nyang pup'ieb tè' aneu'<br />
maman n ba' pineueng<br />
1. mamanda n lakab höreumat keuyahwa<br />
2. mamanda n seuni bansawan di Kalimantan selatan<br />
mamang a 1. mameung; tahe; 2. teumangeumangeu;<br />
teusangeu-sangeu<br />
567
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mamang n nan teunaman<br />
mamang n sibansa hadieh maja<br />
mamang n pacut; yahcut; yahcé'<br />
mamano n nan naleueng haröm<br />
mmat n adat di Kalimantan Tengah<br />
1. mambang n adeurang; mambang<br />
2. mambang n --- kuning wareuna kunèng meuneung mirah<br />
ba' watèe sangè limo (matauroe rab jilöb)<br />
mambek v meudong, hana ilé<br />
mambo n 1. nan sijeunèh reunta'; 2. jeunèh barang<br />
nyang banleumah (teubiet) uroe jéh<br />
mambu a 1. mubèe; 2. basi<br />
mambuang a liem<br />
mami cak n seubut keu ma' cara kaphé<br />
mamik a meu'ubah rasa (makanan, boh kayèe)<br />
mamlakat n keurajauen; meudèlat; meudolat<br />
mampai n adat töt manyèt ureueng Daya'<br />
mampat a 1. doe; tanmeurungga; gabue'; 2. maté;<br />
teutöp; meudong (hana ilé)<br />
mampir v singgah; saweue; tempat mampir (singgahan)<br />
peunangahan; peulangahan<br />
mampu a 1. é'; sanggöp; kuwasa; mèe; 2. meu'atra;<br />
kaya; kemampuan basa<br />
mampung a phui ngon soh; leupö'<br />
mampus a jom; maté; mampuih<br />
mamut n gajah ra'sasa jameun peureuba<br />
man n nan uköran brat<br />
1. mana p toh; siri; siré; soe; mana baikpanè na (patna)<br />
gèt; mana (yang) baikXoh (siri, siré) nyang<br />
gèt; mantong; mana boleh panèna jeued;<br />
mana yang bolehXoh (siri, siré) nyang jeued;<br />
mana yang bisa dapat panè é' meuteumèe<br />
(jeued); mana yang dapatXon (siri, siré) nyang<br />
jeued; manakala yöh (ba') watèe; mana lagi<br />
toh (siri, siré, soe) mantong; baranggapeue<br />
mantong; jeueb; (yang) mana-mana nyang<br />
568
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
toh; yang mana-mana saja nyang toh (siri,<br />
siré) mantong; mana pula peue lom; mana<br />
sukaXoh (siri, siré) nyang suka; peue nyang<br />
gala'; mana tahan kon wayang; mana yang<br />
soe nyang; mana yang bertahan siré' nyang<br />
meutheun (é' theun); mana tahu soe(na)<br />
tupeue; mana y ang tahu siré nyang tupeue;<br />
bagaimana pakriban; bagaimana tidak<br />
peuh'an; bilamana pajan; bilamana saja pajan<br />
mantong; dari mana panè; dimana pat; alèh<br />
pat; kemana ho; kemana-manadum ho; jeued<br />
ho; tidak kemana-mana hana saho; manamana<br />
(siri, siré) mantong; peue mantong;<br />
jeueb; yang mana nyang toh; ri nyang; siri;<br />
siré; yang bagaimana siri; siré; mana saja,<br />
manapun baranggari<br />
2. mana n teunaga gayéb lam tuböh manusiya<br />
manah n cak amanah<br />
manah n até; rasa<br />
mamai a putéh jalie' (kureueng darah)<br />
manajemen n 1. cara atawa kiet meu'atö atawa peutimang<br />
ureueng ngon buet; 2. ureueng nyang<br />
peutimang öseuha;<br />
manager n ureueng nyang meu'atö<br />
manakala p ba' watèe; watèe; sangkira<br />
1. manakan p pakriban é' jeued; pakrilé jeued<br />
2. manakan n cak aneu' keumuen<br />
1. manalagi p teuleubèh lom; peulom<br />
2. manalagi n nan sijeunèh boh mamplam atawa boh giri<br />
mnasongo n lakab kupala kawöm nyang neudue<br />
sibagoe panita atawa tabib di Timor<br />
manasuka adv tohnyang h'eut; sukarila; soenyang tém<br />
mantong; peunyundang<br />
manau n awé beuto<br />
mancanegara n luwa nangroe; nanggroe aséng<br />
mancawarna a mubagoe wareuna<br />
569
INDONESIA A C EH<br />
manci n panci beulanggong beusoe<br />
1. mancung a mancöng; tiruet<br />
2. mancung n seulödang u nyangka thö<br />
1. manda n kp yahwa; ayahwa; teungkuwa<br />
2. manda a é'; saba<br />
3. manda n mandi — mubagoe cara manoe<br />
4. manda n keukanda<br />
mandah n ön atawa kulét keulapé leusöng<br />
1. mandai n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
2. mandai v seuleungeui keudroe Ié aneu' agam di<br />
Kalimantan<br />
mandailing n maloilieng; mandéléng<br />
mandala n wilayah kuwasa; — yuda wilayah prang<br />
1. mandalika n seuneubut atawa pangkat<br />
2. mandalika n nan sijeunèh ba' (boh) kayèe<br />
mandam (termandam) a 1. mumang keulusa mabö'; 2. Ar/'aché'<br />
that<br />
mandar n nan cicém lagèe mano'<br />
1. mandarin n 1. peugawèe ba' keurajeuen Cina; 2. basa<br />
Cina<br />
2. mandarin n boh keulangsa<br />
mandat n 1. prèntah atawa kuwasa keusidroe-droe<br />
ureueng nyang geubré Ié ureueng ramèe<br />
atawa meujeulieh; 2. surat prèntah bayeue<br />
gaji atawa peuteubiet pèng<br />
mandataris n ureueng nyang trimong mandat; nyang<br />
geutunyo' keuwaki<br />
mandau n peudeueng ureueng Daya'<br />
mandeh n ma'; ma; nya'<br />
mandek n 1. teudong; 2. meutheun; 3. gabue'; santo'<br />
mandi v 1. manoe; 2. ki (bermandi) Ie meuteumèe;<br />
3. fc/(bermand/jbuchue';bulut;4. (bermandi)<br />
meulumuoe; 5. ki meublöi-blöi; jeureulang;<br />
—ang/ntampah; — baAa/seumanoe manyèt;<br />
—ba/a/manoe lét jén; —basuh lantaimanoe<br />
570
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
madeueng; manoe peuet plöh peuet; —<br />
berhias manoe dara barö; — bunting manoe<br />
mumèe tujöh buleuen; — damai manoe<br />
Iheueh meugatib; — darah 1. meulumoe<br />
darah; meulangue darah; 2. rö darah; —<br />
embun manoe lie) eumbön; — gubah<br />
peumanoe manyèt; — lenggang peruf manoe<br />
mumèe; — luas junueb; — ombak meusibu<br />
umba'; tempatpemandian airhangat hamam;<br />
—sauna hamam; bermandikan peunoh ngon<br />
meutabu ...; memandikan 1. peugléh<br />
tuböh ureueng atawa hiweuen; 2. peusuci<br />
manyèt; 3. peuseunom; rhaih (sraih);<br />
memandikan pumanoe; seumanoe;<br />
pemandian kulam (teumpat) meulangue<br />
(reunang)<br />
mandibula n tuleueng jungkha<br />
mandir n seubut keu hakim di Kalimantan<br />
mandiri a (jeued) meudong keudroe; hana meugantung<br />
(meusadeue) ba' ureueng la'én<br />
mandolin n sijeunèh gamböih ubeuet<br />
mandor n mandö<br />
mandraguna a sa'ti; keubai<br />
mandril n bue raya, bueh ngon brö' rupa<br />
mandu n ka'idah; peunapat<br />
mandul a malé; loe; ong (= perempuan ditinggalkan<br />
suami); (untuk hewan) eue<br />
mandung n mano' agam<br />
mandung n kemenyan-jati kumunyan putéh<br />
(keumeunyan) putéh<br />
mandung v puga seuneubö'; puga lampöih di Madura<br />
maneken n ca/r ureueng inong nyang peudéngdéng<br />
ragam peukayan saleue' barö sara ja'<br />
meulingie'-lingie'<br />
manfaat n guna; pa'idah; meulaba; mem — kan pakoe<br />
mang n yahwa atawa seuneubut keu ureueng agam<br />
571
572<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nyang silayeue yahwa<br />
mangan v makeuen<br />
mangan n lugam putéh lagèe pira', kreueh lagèe beusoe<br />
mangap v 1. hah babah; 2. ki marit,<br />
mangas n nan sijeunèh kayèe tamèh rumoh<br />
mangau v termangau teumangeu (-mangeu)<br />
mangayubagyo v samböt atawa prèh jamèe ureueng<br />
raya' (ureueng patöt-patöt)<br />
mangga n mamplam; rimèe; — Har pawöh; kandéh<br />
mangga v neusila tamong (due' jéb ie; makeuen)<br />
manggah a seusa' naphaih; isa'; seuna'<br />
manggala n 1. ureueng nyang puphön beuet du'a; ureueng<br />
nyang peu'euntat sidroe peungarang ba' awai<br />
phön karangan; 2. aneu' phön; peumimpén;<br />
panglima; 4. ureueng purunoe (gurèe) tingkat<br />
tinggi<br />
manggar n junggreueh<br />
manggis n mangohta; mangoihta; mangoti<br />
mangir n beuda' dingèn<br />
mangkak a keumang reumböng<br />
mangkanya p cak saweueb nyan<br />
mangkar a 1. bangkaran; 2. pateuen<br />
mangkas a kreueh; krang<br />
mangkat v wapheuet<br />
mangkel a beungèh; seubai<br />
mangkir a cak mangké; hana ja' (tamong) sikula<br />
(keureuja)<br />
mangkok (mangkokan) n ba' seumangko'<br />
mangkubumi n peudana meuntroe; beundahara<br />
mangkuk n — porselen mangköng do'sa; camböng<br />
sangku; — /cop/'piyalakawa; —tanah kadah<br />
kaidah; — logam pawè; — peminta-minta<br />
broe' keuseukoi<br />
mangkus a mustajab; mujarab; rasi<br />
mangsa n eumpeuen; umpeuen; ki ureueng atawa<br />
beunda nyang jiluem (-luem) Ié pancuri
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mangsi n 1. daweued; 2. bajapeu'itam gigoe; 3. taröm<br />
mangu a termangu-mangugante; mangeu; mameung;<br />
mangut a<br />
raheueng; sangeu'; tahe<br />
bingong; tahe<br />
mani n bira; mani; noteupah<br />
mania n beungèh atawa bingong hana mupeusabab<br />
tanda niba' peunyakét batén<br />
maniak n ureueng nyang haro'atawa pungo abéh keu<br />
saboh-saboh hai<br />
manifes n 1. ma'lumat nyang neupeuma'lum bhaih<br />
meukeusud ngon pandangan sidroe-droe<br />
ureueng atawa sikawan ureueng; 2. dabeuta<br />
dabeueh nyang jipeudieng lam kapai leungka<br />
ngon jeumeulah, soenyang trimong numböi,<br />
nan nyang kirém<br />
manifestasi n 1. wujud bangon niba' saboh-saboh peurasan<br />
atawa peunapat; 2. wujud nyang hana kasad<br />
mata; memanifestasikan neupeuwujud lam<br />
manik(-manik) n<br />
bangon nyata; deuih takalon; jeureulang<br />
manè'-manè' niba kareueng atawa jeureujan<br />
(meureujan); manè' roli; entue' (antue 1<br />
);<br />
biramani\a\oe takue; — mutiara manè' lo'lo';<br />
sekalung manik manè' sitaloe; merangkai -<br />
-- sö' manè'; gantungan kalung manik inong<br />
manè'; pokok manik-manik ba'oe<br />
manikam n dabareujat; jabareujat; — kuning api<br />
jabareujat apui; — kuning pucat jabareujat<br />
kunyang<br />
manikin n 1. patong nyang jeued jilhoh (-Ihoh), keu<br />
menikur n<br />
teumpat Ihat bajèe ba' toko; 2. ureueng inong<br />
nyang jidéngdéng ragam peukayan saleue'<br />
barö ngon cara jilingie;'-lingie' droe dihadapan<br />
umom'<br />
1 .tukang siboe jaroe ngon gukèe; 2. peusiboe<br />
jaroe ngon gukèe<br />
573
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. manila n itik — sijeunèh ité' seurati<br />
2. manila n bunga — nan teunaman keu ubat ceurét<br />
3. manila n serat — , tali — taloe niba' tapéh atawa<br />
beuneueng pisang meunila keutaloe kapai<br />
manipulasi n 1. buet jaroe atawa meusén; 2. ki öseuha<br />
geupeungaröh laku ngon peunpat ureueng<br />
la'én nyang hana jithèe keudroe Ié ureueng<br />
nyang<br />
mantra pronomia pertama tunggal droeku; kèe<br />
manis a 1. manèh; mamèh; 2. maléh; 3. dhiet; 4.<br />
ceudaih; —dagingpb. ureueng nyang kayém<br />
keunong peuteunah; — mandera maléh;<br />
bermanis (-manis) marit (narit) manèh lagèe<br />
saka; manisan meulisan; (buah) meuraba; -<br />
— lebah ie unoe; mazu; — sekali (dan<br />
berlemak-berinjak) leukiet; luwih<br />
manja a 1. birah; lu; manja; ucè; 2. seu'iet; kelakuan<br />
— eumpa'; memanjakan peusiboe; luröng<br />
menjapada n dönya; dunya<br />
manjau v bermanjau meutandang, aneu' agam jija' u<br />
rumoh aneu' inong<br />
menjeri v tunyo' ahli waréh piha' taloe agam di Lombok<br />
1. manjung n suwa mita eungköt<br />
2. manjung n nan sijeunèh prahö<br />
manjur n moseutajeueb; mujarab; tangköh; tidak —<br />
(tidak mempan) tawa; tabeue;<br />
manora n trieng tumba' eungköt<br />
manset n 1. ujöng sapai bajee; 2. boh dö'ma ba' ujöng<br />
sapai bajèe<br />
mansiang n ba'rabo; glagaih; — agam glagaih keu tika,<br />
umpang atawa taloe<br />
manta n eungköt paro<br />
mantan n natom neumat (neudue'); beukaih<br />
mantap a 1.sajoh;2.reumpan;me — Ara/ijajam; jadam<br />
mantel n bajèe panyang, ladém niba' ija teubai; bajèe<br />
ujeuen<br />
574
INDONESIA A C E H<br />
mantra (manram) n du'a; mintra; meuntra; rajah.sanja'; tangkai;<br />
— unfuA: menundukkan seseorang<br />
peunundo'; me — untuk percepat kelahiran<br />
seulusöh; sulusöh; — menolak hantu jahat<br />
rihöi; reuhöi; rihönahma; éhma;<br />
m a n t u<br />
n 1. meulintèe; 2. cak meukeureuja<br />
(meukhanuri) peukawén aneu'<br />
mantuk (mantik) n mantè'<br />
1. manual a peuneugèt jaroe<br />
2. manual n buku putunyo' keumudahan niba' sabohsaboh<br />
buet atawa cara jikeureuja sabohsaboh<br />
alat; buku panduwan<br />
manufaktur v 1. peuneugèt jaroe atawa meusén; 2. cara<br />
ubah barang meuntah (meuta) sampoe jeued<br />
pajöh atawa jeued jingui Ié manusiya<br />
manuk n cicém mano'<br />
manumisio n surat peunutöh meujeuliéh hakim bhaih sidroe<br />
aneu' miet nyangka geu'aku balèh<br />
manumpak n khanuri adat meukawén ureueng Simalungun<br />
manungal v meusaboh; meusaho; lulöh; tunggai<br />
manusia n manusiya; ma'nusiya; ureueng<br />
manuskrip n naseukhah tulésan jaroe<br />
manuver n 1. gra' bagah lam prang, pasökan atawa<br />
kapai; 2. tantra latéh prang<br />
manuwa n lakoe keureuja wajéb keu cèdara peurumoh<br />
peuglah meunayeue jeunamèe<br />
manyar n mirie'<br />
manzil n rumoh atawa teumpat peuniyöh (meudom);<br />
peulanggahan<br />
ma<br />
P n seunalöb niba' keureutaih teubai teumpat<br />
keubah surat<br />
mapalus n seumangat meuseuraya meucarakat ureueng<br />
Meunadu<br />
mapan a ka gèt neudue'; udép ka mura'; meusaneueb<br />
mar p lageuem lam meu'èn catö<br />
1. mara n bahya; beuncana; mara<br />
575
576<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. mara v 1. ja' u keue; tanja'; tajö u keue; maju; 2. trö;<br />
ba' saboh teumpat<br />
1. marah a amarah;birang; beungèh; beureugèn;gigéng;<br />
meuh'ob; hiram; iram; meunta; ngeurén ki<br />
seu'uem; bron; pemarah bingkèng; cur'ien;<br />
ceukén; memarahi hob-hob; saling<br />
bermarahan meuhiram kasam; lekas marah<br />
murö'<br />
2. marah n lakab ureueng agam Meunangkabo<br />
marak a 1. trang; (wareuna) meublöi-blöi; 2. hu; 3.<br />
semarak peungeueh<br />
marakas n marakaih, peukakaih musib, bolabu thö<br />
meu'asoe aneu' batèe alöih<br />
merambung n nan sijeunèh teunaman<br />
marapulai n lintö; mampleue<br />
1. maras n teumaköt; khuwaté<br />
2. maras n due'pakat bhaih peukawén aneu'<br />
maraton n 1. meulumba (-lumba) plueng jara' jeu'öh; 2.<br />
ki meulanjöt laju<br />
marbut n ureueng peutimang ngon keumiet meuseugit<br />
marcapada n bumoe; dönya<br />
merem a pueh até; seunang<br />
maret n buleuen keulhèe keunong sikureueng blaih<br />
1. maga n hiweuen atawa meunatang kleuet<br />
2. marga n kawöm; sukèe<br />
3. marga n jalan; peuluman udép atawa keureuja<br />
margalit n tanoh meukandöng batèe gapu<br />
margarin n mantéga niba' minyeu' boh kayèe<br />
margasatwa n hiweuen kleuet lam rimba; meureugaseutuwa<br />
1. margin n binèh; bingkè; ceue; had<br />
2. margin n 1. laba kutoe (laba bandum gohlom teukoh<br />
ha' nyang la'én); 2. seuliséh pangkai ngon<br />
yum publoe; 3. cinnggr'am keu mugèe;<br />
meunayeue sibagiyan yum (hareuga bloe)<br />
marginal a meuhad; mubinèh; mubirè
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
marhaen n seuneubut keu kawöm tani, kuli, ureueng<br />
meula'öt nyang gasien<br />
marhum/marhumah n areuwah; allah yarham; meureuhöm<br />
1. mari p böh taja'; keunoe; böh keunoe<br />
2. mari, roti — n ruti mari; biseuköt; meuseuköt<br />
marikan n ijablacu<br />
marikan n bintang takat simalam; bintang gisa mata<br />
uroe; bintang syiarah<br />
marikuttur n teunaman ie la'öt<br />
marimu n lakab waki keuchi di pulo Seram<br />
marinade n ie bohkruet, cuka atawa anggö jampu lada,<br />
bawang mirah, sira keu eundram sie, eungköt<br />
atawa gulè<br />
marine n 1. bhaih la'öt-meula'öt; 2. angkatan la'öt<br />
marinir n seuludat<br />
marinyo n pulisi tantra<br />
marital a bhaih lakoe binoe<br />
mar'rtim a bhaih meula'öt; bhaih meulayeue meuniyaga<br />
mariyuna n sijeunèh ba' ganja<br />
marjik n muwoe ba' Tuhan<br />
marjinalisasi n böh had; peuhad<br />
mark n nan pèng Jeureuman<br />
markah n tanda; mèrè'; tanda ba' taloe dugai<br />
markas n meureukaih<br />
markisa n nan teunaman, boh bubé boh sa'öh jeued<br />
peugèt seutröp<br />
markoni n alat taliköm kapai; peukakaih kirém haba<br />
marmelade n seulé<br />
marmer n batèe rukham<br />
marmot n areunab; arnab<br />
maro n janji wasé bagi duwa antara nyang po ngon<br />
pubuet di Jawa<br />
mars n gra' teureutib atawa cara tantra mubaréh; 2.<br />
ja' ngon gaki ba' saboh teumpat u teumpat<br />
la'én; 3. ragamlagèe nyang iréng tantra<br />
mubaréh<br />
577
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mars n 1. nan bintang; 2. diwa prang ureueng Röm<br />
marsaoleh n lakab ulèe kawöm di gorontalc<br />
marsekal n pangkat pawira tinggi angkatan udara<br />
marsepen n peunajöh sijeunèh meuraba boh kayèe;<br />
marsose n masösé<br />
mataban n tayeuen atawa guci tanoh<br />
martabat n pangkat; neudue' droe; meureutabat; mutabat<br />
martandang n adat ureueng Batak; anueu' agam jija'<br />
meujamèe watèe malam ba'rumoh aneu'<br />
inong ngon sara jimeuca'é-ca'é<br />
martil n palè; nuga<br />
martini n minoman meujampu ara'<br />
martir n ureueng maté cahid peudong (peutheuen)<br />
ugama<br />
maru n euntu<br />
marus n darah leumo atawa mano' nyangka beuku<br />
nyang jireuböh<br />
Marwah n bukét toe ngon Masjidilharam<br />
marwas n sijeunèh geundrang musib<br />
1. mas n meuih; mas murni gurancang<br />
2. Mas n cara ureueng Jawa seubut keu aduen atawa<br />
agam nyang leubèh tuha; cara neusapa<br />
ureueng nyang geupeutuha<br />
masa n 1. masa; watèe (masa); 3. layeue; — anakanakumu<br />
duwathön sampoe balèh; —berahi<br />
watèe beureuhi leumo (hiweuen) inong; --kini<br />
nyang banthat jinoe; semasa layeue;<br />
yöhlayeue; --- lalu (dulu) jameuen<br />
peureumeun; jameun mèn; dilèe; baroe<br />
masa (-kan) p 1. panèna jeued; peue beuna; 2. hana<br />
mongkén; moseutahé<br />
masa bodoh a 1.peuenyanggala';2.hanapöh;hanajipakoe;<br />
hana jipup'è<br />
masai a kusut — meusui-sui; meurui-rui;<br />
masak a 1. (buah-buahan)tuha; jeued pèt (pot); masa';<br />
578
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
reuntah; rungko' (untukpadi); rhöt (durian);<br />
2. (makanan) masa'; leumpö'; (air rebusan);<br />
jeued rhueng (srueng); jeued pajöh; 3. ki<br />
seuleusoe; putöih pakat; 4. mupaham; peunoh<br />
akai; 5. caArmaguen; taguen; teumaguen; -<br />
-- buah rumbia pb. saboh-saboh hai nyang<br />
moseutahé; — air reumpan; jroh; juru — raja<br />
bandari; — sekali (nasi) leu'iet; —dan kering<br />
sekali (buah) rie'; rue'; — ajar meu'adat;<br />
meu'éleumèe; — tangan jra (jrue') keunong<br />
poh; — timbangan ka neutimang abeh;<br />
masak-masak seumiké ngon cara gèt;<br />
setengah — (buah) burie'; beungkai; binyèt<br />
meungkai; jagon; jeureukat; nyèn; manu;<br />
pateuen (kelapa)<br />
masakat n meucarakat<br />
nasal a peuröh ureueng ramèe; meuramèe;<br />
meuhurub<br />
masala n lape' tika seumayang<br />
masalah n bhaih; masalah; pasai; paseue<br />
masam a 1. masam; 2. ki hana teuploih ie muka;<br />
meuceungom; cön; — pedas masam keu<br />
'eueng<br />
masap v memasap meuwap; meukuboih<br />
masase n ceumeupét; meu'uröt<br />
masaya n lakab höreumat keu ureueng inong turönan<br />
raja Plimbang<br />
masehi n neuseurani; nasrani; thön lahé nabi Isa<br />
masif a 1. doe; hana meuruweueng (soh); 2. gab; 3.<br />
(meuih) jatoe<br />
masih adv 1. dang; mantong; 2. na; natingai; baki; -<br />
~ hijau ki mantong manya' (puti'); semasih<br />
yöhmantong; layeue<br />
1. masin a masén; ke — an masén that; masén abéh<br />
2. masin n meusén; kilang; cintra<br />
579
580<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
masinal a 1. ngon (ngui) meusén; 2. lagèe meusén ba'<br />
mubuet (keureuja); teupat; luröih<br />
masing-masing adv maséng-maséng; jeueb-jeueb; tiep-tiep<br />
masinis n maseunèh; tukang peutimang meusén<br />
kapai, gritan apui; jarömeusén<br />
masir a meuneu'-neu' lagèe anoe; meu'anoe<br />
maskapai n masikeupè; konsimeukat<br />
maskara n sibansa ceula' (mayi, seureuma)<br />
maskat n bayb — bajèe luwa<br />
maskawin n jeunamèe; jinamèe; meuh'a; meuh'ai; dapa; daph<br />
masker n 1. keutupèng; 2. ija töpmuka ngon idöng; 3.<br />
(—pas) keutupèng racön; 4. (— kecantikan)<br />
sijeunèh minyeue' atawa ie peuglèh muka<br />
maskodok n meuih putéh<br />
maskot n ajeumat<br />
maskulin a 1. (sipheuet) meu'agam; 2. agam;<br />
masnawi n sijeunèh panton Pareusi<br />
masohi n meuseuraya (meuhurub)di nanggroe Ambon<br />
masoi n meuwap; jipo<br />
massa n 1. sijeumeulah beunda atawa dat nyang<br />
jikumpöi atawa jipeusaho; 2. meuleu'a;<br />
meuseu'è; 3. uköran jeumeulah saboh-sboh<br />
dat; 4. sikawan manusiya nyang meuseukutu<br />
keulusa saboh-saboh hai atawa pham; —<br />
mengambang kawan ureueng nyang hana<br />
muphöm pulité' nyang kayém teubahu lam<br />
aröih pulité'; — rakyat ra'yat ramèe<br />
mastautin v bermastautin (meu) due'; meumukim;<br />
master n 1. ureueng nyang pawang (pimpén) ureueng<br />
la'én; 2. bhaih nyang puko'; nyang manyang<br />
atawa caröng that-that; jawara; jawara catö<br />
Masfer plan nang reuncana<br />
mastodom n 1. sijeunèh hiweuen peureuba; 2. ki seureuba<br />
raye' (raya)<br />
mastuli n ijateunuen sutragasa; maseutuli; meutuli
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
masturbasi n pupueh hawa kon ngon cara mupab<br />
masuk v 1. tamong lam jurèe atawa ruweueng;<br />
2. teuka; 3. röh; 4. masö'; 5. seureuta; 6.<br />
nyang jitrimong; — ajar seumatéh; — akai<br />
jilöb lam akai; — angin sijue'; deumam; —<br />
buku meutuléh lam buku; na nan; — daun<br />
keunong langkah; — kerja tamong keureuja;<br />
— sekolah 1. tamong sikula; 2. jeued<br />
keumurib; — tentara maso' tantra; tèkèn<br />
sidadu; memasukil. peutamong; 2. peuröh;<br />
3. peu'é'; peu'ét; 4. peudue'; 5. mupangkai;<br />
kemasukan 1. sandröng; meusandröng; 2.<br />
jitamong; kemasukan (khusyukberzikir) do';<br />
meujeudub<br />
masyakah (masyakat) n sösah; söhsah; sahsöh<br />
masyarakat n meucakarat; sijeumeulah ureueng nyang<br />
meu'ikat ngon adat atawa cara udép nyangka<br />
neu'anggap sa<br />
masygul a geulindan; teugeulindan; meuseuröi;<br />
meuseughöi<br />
masyhur (termasyhur) a meuceuhu; meugah; meuceuhurah<br />
masyrik n timu; nanggroe si utimu; blah timu; daro' timu<br />
mat a ladat<br />
mata n 1. alat keumalon; alat meu'eu; 2. ki nyang<br />
jeued keupusat; ba'teungoh that-that; 3.<br />
nyang lagèe mata (mata jaréng atawa pukat);<br />
4. blah nyang tajam ba' sikin atawa galang;<br />
5. luweue' atawa ruweueng antara duwa baréh<br />
(duwa aneu' reunyeun); 6. tako' ba' teumpat<br />
timoh tunah; 7. nyang that puko'; — angin<br />
si jaröm peunuman; blahsi teuka angèn;<br />
— pencaharian buet; keureuja; — air mata<br />
ie; — alamat nyang jeued keumeukeusud;<br />
— anggaranbagiyan niba' beulanja; —bajak<br />
mata langai; — bediil peujeura; — betung<br />
buta haraih; budo; — bugil/telanjang<br />
581
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
keumalon hanapayah ngui ceureumèn mata;<br />
— buku atöt jaroe; — kabur seupöt mata;<br />
— Ara/f/guto'; kuto'; — gawa/teumon; — kail<br />
kawé; — kain cura'; ragoe; — kakap kakab;<br />
— kayu cak buta haraih; — pancing kawé;<br />
— pef/r glanteue; — sangkur tumba' beudé;<br />
— sapi boh mano' deudaih; — sip'rt kilip; -<br />
— susu puténg dè (mom); — telinga loih; -<br />
— uang pèng lugam; yum pèng; — wayang<br />
(semata wayang) aneu' turagngai; sidroe<br />
khong; biji — (kekasih) bijèh mata; buku -<br />
— bulèe mata; air — ie mata; penyakit mata<br />
(bintikputih) mata timoh; didepan mafajikeue<br />
mata; meukeue mata; dinab mata; lekuk -<br />
— brue' mata; membuka mata bleut;<br />
membeliakan (belalak) — blie; memejamkan<br />
mata pét; bercucuran air mata bilie'; mata<br />
sembab blue'<br />
2. mara n timangan candu<br />
mata-mata n seupiyun; loih; memata-matai luem<br />
matador n ureueng nyang meulho atawa ji'adu ngon<br />
banteng (sibansa leumo) lam geulanggang<br />
matahari n matauroe; — masuk!. siblah barat; kéblat;<br />
2. matauroe löb; mugréb; — mati; matauroe<br />
löb; — miring matauroe kareubah; cahaya<br />
— menjelang terbenam lélé; meulélé<br />
matakao n uréh<br />
1. matan a mata kayèe; até kayèe<br />
2. matan n matan; areutoe; nasheukhah<br />
matang n 1. katuha; masa' (boh kayèe); jeureuekat<br />
(pinang); 2. leumpö'; thö; 3. ki leungka; 4.<br />
jadam (jajam); 5. meu'akai; setengah—burie';<br />
binyèt; pateuen; nyèn (pinang); — sekali<br />
leubaih; reuntah; rungko'; leu'iet (untuknasi)<br />
mate n sijeunèh ba' tè<br />
matematika n éleumèe (h)itöng (mubileueng)<br />
582
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
materai n sigè; segè; — tempel la' sigè; kertas —<br />
keureutaih sègè<br />
materi n 1. beunda; beukai; lahé; 2. saboh-saboh bhaih<br />
atawa choe (coe, choi); neupeumasalah;<br />
neularang<br />
material n beunda nyang geungui atawa geu'ubah jeued<br />
keubeunda la'én; barang keu peuneugèt<br />
rumoh (anoe, gapu, papeuen)<br />
mati v 1. maté; 2. hana meunyaw'ong; 3. /o'seungu;<br />
seungap; teudöh; 4. hana meu'ie; thö; 5.<br />
gabai (kulét); 6. lön; lén (lampu); 7. (seumiké)<br />
so'mo'; 8. hana meu'ubah Ié; (yum, hareuga)<br />
teutap; 9. hana geungui Ié; — angin 1. maté<br />
angèn; seungab; 2. tan daya Ié; —ayamcak,<br />
cahid bukrie'; — bebang 1. (aneu') maté lam<br />
pruet; 2. maté meu'aneu'; — buyangpeunyakét<br />
ba' lawang; — aabnc/matédeu'; — ba/dhana<br />
hèd Ié; --- pucuk 1. maté pucö'; 2. leumoh<br />
(leumie') boh; — seladang lakoe binoe rukön<br />
'an tuha; — sesat maté sisat; mati-matian 1.<br />
pura-pura maté; 2. sunggöh; meukeubit;<br />
bermatian maté saboh-saboh; Ie nyang maté;<br />
mematikan pumaté<br />
matine n béseuköp beungoh uroe<br />
matmatan a 1. nè'mat; 2. co' nè'mat<br />
matoa n sijeunèh ba' kayèe asai beunèh Iriyan, meuhi<br />
ba' rambot<br />
matoon a 1. patöt geungui keu neumat lam atöran; 2.<br />
jeued tapeucaya<br />
matra n ukö manyang, panyang atawa luwaih;<br />
mate u ra<br />
1. matras n seurahi<br />
2. matras n kasö teubai ngon da' keu lapé'éh atawa lapa'<br />
ulah raga<br />
matriarkat n kawöm nyang geupawang Ié (sidroe) ureueng<br />
inong<br />
583
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
matriks n acuwan; rungkha; saleue'; judue (jadöi)<br />
matrikulasi n dabeuta nan calun atawa nyang seuleungui<br />
ba' sikula tinggi<br />
matrilineal a taloe karöng seunambat kawöm<br />
matrilokal a lakoe jiwoe lam (kawan) waréh purumoh<br />
matris n acuwan haraih c'rta'<br />
matronim n nan ma meuleukap ba' nan aneu'<br />
matros n awa' kapai; mantröh<br />
mafu n mutu<br />
matur, paduka — lakab keu purumoh raja lam kisah calitra Panji<br />
maturasi n cara ubah (ureueng) sampoe balèh<br />
mau adv 1. tém; 2. keuneung; keumeung; keumeun;<br />
keumieng; meung; keuneu'; 3. h'eut,<br />
meukeusud; — tak—baranggakri Ié; memaui<br />
h'eut; tidak mau hana (han) jan<br />
1. maumg n meuh'ong; kh'ieng; kh'öh<br />
2. maung n rimueng<br />
mmaupun p bahthat; ba'that; beuthat; meuseuki<br />
mauseusoleum n bangonan kubu nyang luwaih<br />
maut n 1. maté; maw'ot; 2. cak hibat that<br />
mauz n pisang<br />
mawar n bungong maw'oe; röih; air mawar ie maw'o;<br />
— laut sijeunèh meunatang la'öt nyang<br />
meuleukap ba' kareueng<br />
mawas n mawaih<br />
1. maya a sang na tapi lam hakikat hana; angan-angan<br />
2. maya a maya-maya peunggeuih; jeureunèh;<br />
jeureungèh<br />
Maya n sukèe bangsa kulét mirah d\Amarika Teungoh<br />
mayam n manyam = 3.33 gram emas, 16 manyam =<br />
1 bungkai ( ± 50 gram)<br />
mayang n mu; manyam (ba'u, jö', pineueng); —<br />
mengurai ö' patah manyam<br />
mayang (perahu —) n jalö payang<br />
Mayang n bintang manyam<br />
mayangda n dönya<br />
584
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mayat n manyèt; — bernyawa pijuet ruet<br />
mayeng a na sabé ngon reumpan; hana putöih<br />
mayokratio n nanggroe (peumeurèntah) neumat Ié kawan<br />
ureueng ramè<br />
mayones n kuwah leukiet niba' kunèng boh mano' ngon<br />
minyeu', keu lawan ön seulada<br />
mayor n 1. mapyo, pangkat tantra; 2. nyang puko';<br />
nyang' raya<br />
mayoritas n jeumeulah ureueng nyang Ie, nyang meuklèh<br />
atawa mubida deungon nyang la'én<br />
mayung n nan eungköt la;öt<br />
mbak n cara seumapa ureueng inong Jawa nyang<br />
geupeutuha<br />
mbakyu n ma'yu<br />
mbeling a cak nakai<br />
mbok (embok) n cara seumapa ureueng inong; ma'<br />
meander n 1. taloe krueng nyang meulingko'-lingko'; 2.<br />
sijeunèh ragam seumulam dada limpeuen<br />
mebel n peukakaih rumoh (keurusi, mèh)<br />
1. medali n tanda/bintang jasa; meudeuli; meudali<br />
2. medali n alat musib lagèe suléng<br />
medalion n gancéng; mataliyön<br />
Medan n kola — Midan<br />
medan n mideuen; tanoh lapang; glanggang; —<br />
peperangan mideuen prang; padang raya<br />
medang n ba' meudang<br />
media n alat; peukakaih; taliköm (radiyö); teuleupisi;<br />
surat haba; peurantara; mugèe, dalai<br />
1. median n teungoh; peuteungohan<br />
2. median n uköran antara nyang paneu' ngon nyang<br />
panyang; teungohan<br />
mediasi n cara peuröh piha' nyang keulhèe<br />
keupeunasehat ba' peuseuleusoe hai nyang<br />
muparikah<br />
mediator n ureueng dongteungoh; peurantara<br />
medikus n doto<br />
585
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
medil n beudé<br />
medio n teungoh; peuteungohan; naseupu<br />
medis a bhaih ubat ngon cara neungui lam bideueng<br />
éleumèe doto<br />
medit a kriet; liet; è' linot<br />
meditasi n teupakö<br />
mediterania n La'öt Teungoh<br />
medium n sadarana;sadara'na;sadarahna;teungohan;<br />
uköran seudang; alat, peukakaih<br />
1. medok a 1. meurungga; 2. kutoe; meulutieng<br />
2. medok a ghuen; likat<br />
medu a jibeu'eu-beu'eu até; keuneu' muntah;<br />
1. mega n awan; miga; — mendung reudö'<br />
2. mega luwaih; raya; ra'sasa<br />
mengafon n alat peuraya (peukreueh) suwara<br />
megah a 1. gah; meuliya; meuceuhu; teuga; 2. ugoh;<br />
bermegah-megah seurapah; kemegahan<br />
bunyoe; seurapah; megah sekali jeumalöi<br />
megak a 1. beuhe; bhe; 2. mböng<br />
megalit n batèe raya jameun peureuba<br />
megal-megol v meulingie'-lingie'<br />
megalomania n sijeunèh peunyakét batén, do' meu'anganangan<br />
bhaih nyang raya-raya; tukang cèt<br />
langèt<br />
megalopolis n wilayah peundudö' rapat nyang meutumpö'<br />
ba' saboh atawa meusipreu' ba' padumpadumpat<br />
kuta raya<br />
megan n (peunajöh) sibansa dödöi<br />
megap-megapn 1. meu'ungkab-ungkap; 2. ki dang sösah<br />
raya (suet ungkab, bangkröt, lucöt)<br />
megar v 1. keumang; 2. cèh<br />
1. megat n lakab ureueng sineusa raja<br />
2. megat a meugah; meuceuhu; geuthèena; meuleuha<br />
3. megat a mupuséng lagèe gaséng; bacah; leugat<br />
megaton n uköran teunaga beureutöih siton jeunamèt<br />
(1 megaton = 1.000.000 TNT)<br />
586
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
megrek-megrek a meurana; awöih<br />
Mei n buleun keulimong = keunong limongblaih<br />
me/a n peukakaih rumoh; mèh; mija<br />
meja hijau majeulieh hakim; peungadélan<br />
mejam a leugat<br />
1. mejan n ceurét darah; meujan; seulumang<br />
2. mejan a ch'oh; gabue'<br />
Mekah, Medinah n tanoh meuliya<br />
mekanik n ahli meusén<br />
mekanika n cabeueng éleumèe alam<br />
mekanisasi n neungui meusén keugantoe teunaga/<br />
keureuja manusiya<br />
mekar v memekar 7. keumang; mue; 2. keumong; sui;<br />
3. mura'; mibo; 4. ki timon; mulai — kumbèe<br />
mekonium n è' mulajadi<br />
mei v cak brithèe; ta'lö'<br />
melebuai n geutah jeulutöng<br />
melainkan p malingkan<br />
melak-melak a keunong tipèe meukeue-keue (udép-udép)<br />
melambang n peurahö peuneugèt siba' kayèe<br />
Melanesia n tumpö' (teunumpö') pulo; pulo; bansa ngon<br />
basa di Timu la'öt Ostrali<br />
melangkup n puplueng inong gob nyang meulanga adat<br />
melanin n dat wareuna lam ö', kulét, bulèe ngon mata<br />
melankolia n sijeunèh peunyakét batén nyang meutanda<br />
ba' tuböh nyang meuleumon lamat<br />
melankolis a tuböh nyang leumon lamat, teu'iem ngon<br />
teumangeu-mangeu<br />
melanodermia n itam buré' atawa meuneueng suklat sikutika<br />
timoh ba' muka<br />
melar a meujeu'euet<br />
melarat a 1. rugoe; 2. gasien; sénsara; dana<br />
melase n saka cayé<br />
melati n meulu; bungong riwat<br />
melawah n sijeunèh prahö Bugéh<br />
587
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
melayu n sukèe bangsa ngon basa di Riyo, ngon<br />
Meulaka<br />
melek v hana éh; meujaga; bleut; 2. cak teubleut;<br />
deuh keumalon; 3. cak énseuh; muphöm<br />
me/e/a n besi — beusoe meulila<br />
melempem a 1. hanathat thö; juem; 2. hana meusu; ch'oh;<br />
3. ki hana meura'; hana mumèt<br />
meleng a lingah; lalèe<br />
melik a hawa; kemelikan h'eut; lubha<br />
melilin n nan cicém<br />
melilit a gala' sumudi; teu'ajam-ajam<br />
melitofili n bungong jipeuseureubö' Ié unoe<br />
melodi n su (nyang) meu'ana'<br />
melodius a su meu'ana'-mangat tadeungo<br />
melompong n kosong — cak soh abéh; sohlheuh<br />
melor n kaha duwa ruda<br />
melukut n neuk'uet<br />
meluiu p hana la'én cit; cit nyan<br />
1. melur n bungong meulu<br />
2. melur n ba'kayèe keupapeuen tóng<br />
memang p cit...; cit nyoe; cit nyan; cit jéh; keubit-keubit<br />
memar a reumo' dalam; reumo'<br />
membal v ula'; meu'ula'; meulanténg<br />
memberang n bubrang<br />
membran n kulét lipéh, kulét uroe<br />
membruk n cicém sibansa mano'<br />
memedi n meukheulu' alöih; hantu<br />
memek v bermemek (— memek) meuch'è'-ch'è'<br />
memelas a (röh) teuka weueh<br />
memoar n karangan kisah udép sidroe-droe ureueng<br />
memorandum surat peuringatan; cara pubré thèe<br />
memorat n calitra alam gayéb nyang geutupeue atawa<br />
geudeungo Ié sidroe-droe ureueng<br />
memori n ingat<br />
memorial n tanda nyang geupeudong keutanda ingat<br />
588
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bhaih sboh-saboh keujadiyan atawa sidroedroe<br />
ureueng<br />
mempan v 1. lut; 2. mujarab; 3. kié' jitrimong nasihat;<br />
tidak — gabai; tawa; tampaih; taweue<br />
mempelai n mampleue; — wan/fa meunaroe (beunaroe);<br />
mengantar (mengarak) mempelai laki-laki<br />
ketempat mempelai perempuan mampleue<br />
mempelam n mamplam<br />
mempelas n akar — urèt (uroe)<br />
memper a rab hi; hi; meungoh; meuhi<br />
mempetis n nan sujeunèh ba' kayèe<br />
memplak a putih — putéh meuplie'-plie'<br />
mempurung n nan sijeunèh eungköt la'öt<br />
memutah n nan teunaman<br />
menaga n nan ba' kayèe.<br />
menak n sineusa ngon raja<br />
menampun v cak lakèe ampön<br />
menang v 1. meunang; paréh; 2. é' peutalö lawan; 3.<br />
lulöh; 4. meuteumèe hadiyah; 5 jahét; 6.<br />
neupeubeuna<br />
menantu n beulintèe; beunintèe; meulintèe; dipungut<br />
menantu geutueng keumeulintèe<br />
menara n meunra; monara; — kecil keumunca'<br />
(keumuca'); suthoh<br />
mencak (-mencak)v cak 1. keureupam-keureupum; 2. ki<br />
meusalue'<br />
mencelat n mupinteuet; ula'; mupanca; mupancé;<br />
meugeuntit<br />
menceng a meuseu'; meu'iseue'; meus'èt; sibè; —<br />
mencong surang-saréng<br />
mencet n tiköih putéh<br />
mencla-mencle a han heyed oeycata; ufa'-alé'<br />
menclok v piyöh; singah<br />
mencong a iröt; pencong — palang-paléng; baléng;<br />
balieng (mara gergaji)<br />
mencos a cak cincu; tincu<br />
589
590<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mencret v ceurét; cirét; biyoh (bloh); seulumang; —<br />
ka re na tak ut, cemas, membawa bebanyang<br />
berat gincót; kincét; keuncrét<br />
1. mendak v du<br />
2. mendak v khanuri thön keu ureueng maté<br />
mendam a mabö' keulusa jéb ara' atawa salah pajöh;<br />
— berahi do'<br />
mendapa n balè; seuraumoe<br />
mendera a dhiet; meusaneub<br />
mendiang n aruwah; allahyarham; meureuhöm<br />
mendikai n timon brue'; meuniké; teumiké<br />
mending(an) a na jahét niba' nyang la'én; mumada<br />
mendira n beuringèn; bringèn<br />
mendoam n nan peunajöh niba' témpé reundang<br />
mendonan n ureueng teuka (tamong, minah) ba' teumpat<br />
la'én<br />
mendong n sibansa ba' seukèe<br />
mendu n sineusa ngon raja Puntiyana' Kalimantan<br />
mendung n 1. peugom; reudom; meudabèe; 2. reudö';<br />
— tanpa turun hujan reudö' balèe<br />
mendura n manura; meunura; bansawan Siyam<br />
mendut n peunajöh niba' breueh leukat<br />
mengah a termengah-mengah meuh'ah-meuh'ah;<br />
meuh'ueh-h'ueh; meu'ungkab-ungkab<br />
mengangah a seumeunga; hugöb<br />
mengap v cak meunga-nga; mengap-mengap<br />
meuh'ueh-meuh'ueh<br />
mengapa p pakon; peue sabab —> apa<br />
mengenai p di<br />
mengerawan n nan sijeunèh ba' kayèe keujalö, buböng sirab<br />
atawa peukakaih rumoh<br />
mengerna a 1. mubagoe wareuna; meucaya; 2. keukaséh<br />
mengerti a cepaf mengerti ajam<br />
mengga adv semenga-mengga saboh sagai; cit nyan<br />
sagai; tidak — hana kureueng sapeue
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menggala a sampeuna<br />
menggusta n boh mangoihta<br />
mengi n peunyakét isa'<br />
mengiang n ular — beuleuen rajatimoh<br />
mengirat n maté; rayéb<br />
mengkal a 1. beungkai; meungkai; pateuen; 2. rasa<br />
kreueh lampruet; 3. beungèh; ceungom;<br />
bermangkal hati dam; meudam<br />
mengkdi p cak kadang; teukadang; alèh<br />
mengkara n l.gatheu'; 2. situmpö'bintang bangon gatheu'<br />
mengkaras n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
mengkelan v termengkelan hue'; ue; gabue'<br />
mengkerang n sibansa ba' geutah<br />
mengkeret v 1. keu'ot; kröt; 2. ki kuyut;<br />
mengking v cengking mengking klie' meukrieb-krieb;<br />
geumeucie'; geumeuréb<br />
méngkirai n sibansa ba' sala, kayèe kèh apui<br />
mengkirik a jirh'am bulèe ruma keulusa teumaköt (hayut,<br />
yo)<br />
mengkuang n bangkuwang<br />
mengkudu n ba' (boh) keumudèe; kumudèe<br />
mengoat a iröt; siröng; sih'et<br />
mengsol a iröt (babah); meu'iseue'; meu'is'èt<br />
mengung a termengung teubinga<br />
menhir n batèe raya lagèe tihang keu tanda ingat ngon<br />
höreumat roh éndatu<br />
meni (cat) n sidalinggam; seudalinggam<br />
meningitis n meudanoh ba' seunalöp uta' ngon s'ueb<br />
tuleueng rueng<br />
menir n neuk'uet<br />
1. meniran n ba' sitingkue (sineuku; duköng) boh<br />
2. meniran n nan peunajöh lagèe leupat<br />
menit n minèt<br />
menjarum merah n nan ba' kayèe (peugèt) tungkat<br />
menong n 1. gajah — hiweuen ra'sasa (lam kisah); 2.<br />
keundran atawa usöng mampleue<br />
591
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menopause n maté hé (hèd)<br />
menor a cara meungui peu'acan droe nyang meujeureulah<br />
(meublöi-blöi) that-that<br />
menoragia n Ie that darah watèe meuhé (hèd)<br />
mensiang n neuleueng glagah; ba' rabo<br />
menstruasi n teuka hèd (hé)<br />
mentah a 1. meuntah; 2. gohlom masa'; 3. gohlom<br />
putöih; gohlom seuleusoe; gohlom teutap<br />
mentak p mongkén; kadang pihnyoe<br />
1. mental n cak. 1. bungkaih; mubungkaih; mupanchot;<br />
teupeulanténg; 2. ula'<br />
2. mental a naguna; nakasiet<br />
mental a bhaih batén ngon sipheuet manusiya<br />
mentang p mentang-mentang ada'na cit<br />
mentaruh n nan ba' kayèe<br />
mentas v 1. rhueng; srueng; 2. ki kaglah keudroe<br />
mentaus n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
1. mentega n matéga; mantéga<br />
2. mentega n nan ba' kayèe<br />
menteleng v bleut; blie (mata)<br />
menteng n nan ba' kayèe<br />
mentereng a canté'; dhiet; hibat<br />
menteri n meuntroe<br />
mentigi n ba' kayèe keugo sikin atawa kréh<br />
mentilau n nan cicém<br />
mentimun n timon; keureubéh; gawé; — /Vra/'timon phang<br />
mentok v cak meusanto'; po'; so'; sreueng<br />
mentol n sijeunèh ba' nilam<br />
mentol n sibansa beunèh ara'<br />
mentolo a tröih até<br />
mentor n peungasöh; pumbimbéng<br />
mentora n balè peungadeuen; balèröng<br />
mentul n ayeuem ö'; ayeuem boh seunanggói<br />
mentul-mentula 1. meuyo'-yo' meu'é'-meutrön; 2. leupon<br />
menu n judue (jadöi) ragam jeunèh makanan ngon<br />
minoman<br />
592
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menuet n lagèe atawa ragam tari lamat ureueng<br />
Prancóh abad ke 17.<br />
menung v bermenung-menung junun; teujunun;<br />
teuseupö'<br />
1. menur n bungong meulu<br />
2. menur n go atawa tampö' hareubab<br />
3. menur n ceunulé' ba' bintéh rumoh, pageue atawa<br />
bangonan la'én; ayeuem tampö'<br />
meong n 1. su mie; 2. mie; — congkok mie uteuen<br />
mepet a 1. jab; rapat; meuseupéh; 2. ki meuseupét<br />
meracang v meukat alat dapu ngon dabeueh rumoh<br />
meraga n meunatang kleuet<br />
meragai n nan cicém<br />
1. merah a mirah; —bata mirah wareuna bata; —bungur<br />
seumaran; — gading seumaran pucat; --delima<br />
mirah geulima; — jambumirah muda;<br />
— muda kekuning-kuningan biréng; —<br />
lembayung lambayöng; — masak mirah hu;<br />
— padam (ie muka) beungèh that; meunta;<br />
'— tua mirah keusumba; mirah masa'; — -<br />
~ an seumaran<br />
2. merah n 1. lakab raja-raja cut jameun dilèe; 2. lakab<br />
ureueng Minangkabo (jimiyub sutan)<br />
3. merab a ceudaih; gèt<br />
1. merak n cicém meura'; manura; meunura<br />
2. merak n ba' meura'<br />
merak hati meukeunong ba' até<br />
merak simpin simpi peurahö<br />
merakan n nan sijeunèh naleueng panyang<br />
merambung n sibansa ba' ramböng<br />
neraca a 1. meurana; 2. awöih; 3. söhsah; sahsöh;<br />
merang n jeundrang; seunibai<br />
merangsi n nan ba' kayèe<br />
merangu n alat sibansa seurumpét (feurumpét)<br />
meranti n meuranté<br />
593
594<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
merapu n beunda kramat atawa peusaka kramat<br />
ureueng Sumba<br />
meraf n cak rayéb; baplueng (puplueng) droe<br />
merawal n kupanji; pupanji<br />
merawan n nan ba' kayèe<br />
merbah n brujue'; beurujue'; — besar brujue' balèe; -<br />
-- kecil brujue' breueh<br />
merbau n meureubö'<br />
merbuk n meureubö'<br />
merbulan n nan ba' kayee<br />
mercak-mercik cak rincé'; reuncé'; peureuncé'<br />
mecon n beudé keureutaih atawa keureubét lam trieng<br />
(tanoh)<br />
mercu n 1. meureucu; puca'; 2. meunara; — banjir<br />
ceue manyang ieraya; — kepala eumbötmböt;<br />
pupö'; — suar suwa la'öt; — tempat<br />
jaga atau sarang meriam kupalèh; pupalèh<br />
meradangga n geundrang panyang<br />
merdeka a bibeueh; madika; meureudéhka; madèka<br />
merdesa a patöt; adab<br />
merdu a meureudu; mangat tadeungo; meureudöm<br />
merduk n barang (atra) hana yum<br />
mere n bubèe ureueng Iriyan<br />
merek n 1. mèrè'; cab; tanda; 2. ki meureugöh;<br />
beureugöh; — aircab ba' pèng keureutaih;<br />
—dagangmèrè' barang; —kambangan garéh<br />
meuceue ba'pruet kapai keu teunakat brat<br />
asoe kapai<br />
mereka pron droeneu; droeneu bandum; droeneudum;<br />
awa nyan; gobnyan<br />
merem v cak pét mata; — melek meublè'-blè'<br />
merembung n sibansa kayèe meuranté<br />
meres cak rata; sabé<br />
margat n ba' jö'<br />
merger n meusaboh öseuha; meusaho meuniyaga
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mergul n sibansa bubrang<br />
meri n 1. aneu' ité'; 2. ité'<br />
meriah a gura'; gunja'<br />
meriam n meureuyam; (kecil) lila; — anggur beusoe<br />
keu aneu' meureuyam; — buluh geureuta';<br />
greuta' soh; — ompong hana teuga (neumat)<br />
Ié; — tarikmeureuyam hila; tembkan meriam<br />
sebagia tanda/pengumuman raja sambang;<br />
meriam untuk tanda pengumuman raja nubat<br />
meriang a seu'i; hana mangat asoe; sijue'; deumam;<br />
bron<br />
merica n lada<br />
meridiam n garéhbuju; garéh angan-angan nyang geurika<br />
ba' peutabumoe;<br />
merih n marèh; reiliemg; seurunggue'<br />
merik n jampö'<br />
merikan n 1. ija Amarika; 2. ija kipar<br />
merinding a rh'am bulèe keulusa teumaköt<br />
mering a kurus — pijuet ruet<br />
meringis v geuhèng; geureuhèng<br />
merjan n manè'-manè' keu taloe takue; meureujan;<br />
jeureüjan<br />
merkantilisme n meuniyaga umaju nanggroe ngon cara<br />
neu'atö mandum öseuha Ié peumeurèntah<br />
merkubang n nan ba' kayèe<br />
merkuri n ie ra'sa<br />
merkurius n 1. nan diwa ureueng Röm; 2. beunda langèt<br />
nyang toe that ngon bumoe<br />
merkuro n ie ra'sa<br />
merkurikrom n ubat mirah peugléh luka atawa ubat luka<br />
1. merlilin n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
2. merlilin n nan sijeunèh cicém<br />
merieman n kayèe nyang ladém neupeugèt keutungkat<br />
merosot a teugeulincé; rhöt; sröt; trön<br />
merpati n 1.mirahpati;hamamah;2./f/'pasangananeu'<br />
muda nyang dangmeucinta<br />
595
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
merpaud n ca/rjama'; Ie; ki mantong sidroe; gohlomna<br />
lakoe atawa binoe<br />
merpelai n mampleue<br />
merpitis n nan. ba' kayèe<br />
merserisasi n cara ceulöb ija beuleubèh kong, rapat ngon<br />
meukilat<br />
mersik a 1. su kreueh ngon nyaréng; 2. thö, 3. rangoe;<br />
garéng; reueng; 4. pijuet ruet<br />
mertajam n kayèe nyang ladém geupeuget keu alèe<br />
atawa go sikin<br />
mertapai n nan ba' kayèe, timon lam paya<br />
mertelu n cara maw'aih tanoh, bagi Ihèe (duwabagi keu<br />
nyang po, sibagi nyang pubuet)<br />
mertua n yah atawa matuwan; tha<br />
meru n 1. gunong teumpat neudue' diwa-diwa, pusat<br />
bumoe lam kisah jameun ureueng Hindu; 2.<br />
ragam Ihèe sagoe keutanda teumpat neudue'<br />
diwa; 3. teumpat pudue' idang diwa ba'<br />
teumpat seumayang ureueng Bali<br />
merubi a uram (ulèe) kréh meuhi boh ubi<br />
mernggai n ba' muröng<br />
merwatin n meucawarah lam adat Lampöng<br />
1 • mes n cak baja peuneugèt<br />
2. mes n teumpat (rumoh) meudom keu ureueng<br />
nyang gohlom meukawén<br />
3. mes n 1. reuhung aya' nyang buju peuet sagoe; 2.<br />
uköran reuhung aya'<br />
mesan n cak batèe jeurad<br />
mesem v seungèh; sinyom<br />
mesin n cintra; meusén; kilang; peukakah; alat; — bor<br />
meusén bo (bhoe); — dandang meusén plah<br />
batèe; — uap enjin<br />
mesiu n 1. ubat beudé; ubat beuleuba'; 2. aneu'<br />
beudé<br />
596
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mesjid n meuseujid;seumeujid;meuseugit;seumeugit<br />
meski (pun) p bahthat; ba'that; bahlé; beuthat; bubè'<br />
meuseuki; bahpih; böhpih; ada' baranggakri<br />
mesofit n teunaman nyang udép ba' tanoh basah-basah<br />
thö (juem)<br />
mosomorf n hana cayé hana likat<br />
mesra a 1. mupalét that; acé', 2. akeurab; karib<br />
mesta n mangohta; mangoihta<br />
mesia n ceuruban; seureuban<br />
mester n 1. mestèe; 2. gurèe<br />
mesteri n tukang nyang mah'è<br />
mesti adv meuseuti<br />
mestika n 1. batèe jeued; guliga (geuliga) moseutika;<br />
2. batèe pumata; 3. ki ceudaih that<br />
mesui n meusuwi<br />
mesum a. 1. kutoe; ceuma; cama; 2. ki jahé; keuji;<br />
ma'siet<br />
mesut a kusut — meusui-sui<br />
mefa a mabö'; amö'; meunta<br />
metafisika n éleumèe 'alam gayéb<br />
metafora n narit atawa haba kieh<br />
metah p that; bit; keubit; putih — putéh that; biru -<br />
- birö that; keubit birö<br />
metai n kasö (bantai due')<br />
metal n lugam<br />
metalurgi n éleumèe lugam<br />
mefna n gaih rawang, hana mubèe, hana wareuna,<br />
beureutöih watèe keunong (meujampu) ngon<br />
hawa udara (leubèh phui niba' hawa udara;<br />
ju ba' suhu seu'uem = 161.4 8<br />
C<br />
metastatis n 1. meu'ubah wujud (rupa) jeued keuwujud<br />
nyang la'én; 2. minah peunyakét niba' saboh<br />
bagiyan ba' bagiyan tuböh nyang la'én<br />
metatesis n meugantoe neudue' harah (suwara); berantas<br />
jeued keu banteras; copot jeued keu pocot<br />
mete n aneu' boh jambèe sreue<br />
597
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meteor n batèe andara; è' bintang; keuludan; seuludan;<br />
seuleudan<br />
meteorologi n éleumèe cara ramai hawa akeulém<br />
meter n mètè, sijeunèh seunipat panyang; 39,37 inci<br />
= 5 jeungkai<br />
meterai n sègè; sigè; — tempel la'sigè; kertas —<br />
keureutaih sègè; ber — meusègè<br />
metode n cara; ka'idah; atöran nyang reumpan; —ab/ad<br />
ka'idah murunoe beuet; — analisis ka'idah<br />
proh (muproe) masalah<br />
metodik a éleumèe bhaih metode atawa cara purunoe,<br />
didé' atawa cara seulidé'<br />
metodis a deungon cara metode<br />
metodologi n éleumèe metode<br />
metodik a éleumèe bhaih mefocte atawa cara purunoe,<br />
didé' atawa cara seulidé'<br />
metodis a deungon cara metode<br />
metodologi n éleumèe metode<br />
metro n geuritan apui yub tanoh<br />
metropolitan a kuta raya; kuta dönya<br />
metrologi n éleumèe bhaih uköran, timangan ngon<br />
seunukat<br />
metromini n alat angköt ureueng lam kuta raya; moto böih<br />
ubeut<br />
metronom n alat atö watèe lagèe nyangna ba' jeum<br />
metropolis n pusatkkuta teumpat peumeurèntah ngon<br />
maniyaga<br />
mewah a seureuba Ie; seureuba dhiet; seureuba<br />
meuleubèh; tidak — (biasa saja sederhana)<br />
seulalu; silalu; lalu; seulalö; silalö; lalö<br />
mezosopran n jeunèh suwara ureueng inong nyang<br />
seudang, antara geumbö ngon nyaréng<br />
1. mi n bahan makanan niba'teupöngruti lagèe glang<br />
(ma'mi)<br />
2. mi n bunyoe nyang keulhèe lam musib<br />
miana n nan teunaman<br />
598
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
miang n bulèe reuböng; beudeueng<br />
miap adv — miap tiep (-tiep); jeueb (-jeueb)<br />
misma n racön tanoh atawa rawang<br />
midar v bita; bita-bita<br />
midi v bajèe ureueng inong, panyang'èt boh beutéh<br />
Mig n kapaiteureubang prang peuneugèt Rusia<br />
migrain n sakét ulèe meungap-ngap; sakét ulèe siblah<br />
sagai<br />
migran n ureueng atawa hiweuen nyang minah<br />
nanggroe<br />
migrasi n ureueng minah ba' saboh nanggroe atawa<br />
teumpat jija' meuneutap ba' nanggroe atawa<br />
teumpat la'én<br />
mihun n ma'mi alöih-alöih<br />
miju (-miju) n nan teunaman<br />
1. mik n deunyot nadi (aweu' jaroe)<br />
2. mik n kp. mikropon<br />
3. mika n gata<br />
4. mika n abla'<br />
mikologi n éleumèe seulö' beulö' kulat<br />
mikotoksin n racön kulat<br />
mikraj n mè'reued<br />
mikro — ubit; alöh; ubit that; ubeuet; cut; budé drah<br />
mikrobe n beunda nyang deuih takalon cit ngon<br />
mikroskop sagai<br />
mikribiologi n éleumèe seulö' beulö' kumeun<br />
mikrobes n motoböih ubit<br />
mikrofag n meunatang (eungköt pawöh) seumajöh<br />
beunda-beunda alöih nyang meu'apöng lam<br />
la'öt<br />
mikrofilm n pileum nyang jirakam gamba, karangan<br />
(tulésan) lam uköran ubeuet that<br />
mikrofon n peukakaih peuraya suwara<br />
mikrohistori n tuléhsan seujarah niba' bahan nyang<br />
meusiseue-siseue, jisusön jeued keu saboh<br />
naseukhah leungkap<br />
599
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mikrokosmos n dönya ubeut khusöih manusiya ngon sipheuet<br />
manusiya sibagoe cinto alam raya lam uköran<br />
ubeut<br />
mikrometer n alat seunipat jara'nyang ubeut that, jingui ba'<br />
teleskop atawa mikroskop<br />
mikron n uköran panyang = bagi siribèe niba' simili<br />
(0,000, mili) atawa bagi sijuta niba' simètè<br />
Mikronesia n nanggroe daro' barat la'öt Pasipik La'öt<br />
Teudöh), peundudö'jih röh lam hön sukèe<br />
bangsa Melanesia ngon Polenisia, basajih<br />
röh lam tumpö' basa Austronesia<br />
mikroorganisme n meukheulu' udép meusahaja neupeujeued<br />
niba' saboh atawa mupadum-padumboh<br />
bagiyan beunda udép meuhi teunaman atawa<br />
hiweuen, udép lagèe seumalu atawa kulat<br />
(kumeun) nyang deuih takalon ngon<br />
mikroskop<br />
mikroskop n alat keumalon beunda nyang hana kasad<br />
mata; kaca peuraye'<br />
mikrowott n bagi sijuta watt<br />
mikser n alat kumucho' atawa meuadö'<br />
1. mil n mèn, uköran jara' = 1.852 mètè ± 6076 gaki<br />
2. mil n surat-surat poih; kapai — kapai mèn<br />
milad n mo'löd<br />
miliar num siribèe meuliyön<br />
milik n 1. milè'; po (ha'); 2. beugi; pemiliknyang po;<br />
PO<br />
milisi n wajéb tamong tantra lam watèe nyangka<br />
meuhad<br />
militan n gurantam<br />
miliun n milén; meuliyön; yuta<br />
militan n tangköh<br />
milu n jagöng<br />
mim (pohon) n (ba') beum<br />
mimbar n 1.bimba;mimba;2./t7teumpatpeutrö'peusan<br />
ngon pikéran; ruweueng peunapat lam surat<br />
600
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
haba<br />
ïimeograf n meusén seutènsil<br />
limesis n uru; meu'uru<br />
vmik n meu'uru ngon gra' tuböh atawa ie muka<br />
limikri n meu' uru suwara bukrèh atawa cara canggue'<br />
gröb; 2. peusadroe ngon alam bansilingka,<br />
peulindöngdroe niba' bahya (saröng/taröng<br />
nyang jipeu'ubah-ubah wareuna droe)<br />
vmis n boh beudé princét<br />
vmisan v lino (teubiet darah lam idöng)<br />
vmosa n jeunèh ba'kayèe mupeureudèe<br />
limpi n 1. lumpoe; 2. ki angan-angan; — berahi<br />
éhtilam<br />
lina n eungköt<br />
nina n ceurucö'; banda; meulaböh<br />
linang v minang; meulakèe; seuleungui; teuleungui<br />
vnangsraya v lakèe bantu (beunantu)<br />
linat n bimbang; h'eut; h'ut; hajat; minat; meminati<br />
peurumeun; prumeun<br />
ninder a droekeudroe meurasa jayéh<br />
lindi (— kecil) n jeunèh ba' kayèe mupeureudèe<br />
nindoaan n cèdara wali atawa taloe karöng<br />
nindring v cak publoe ansö (meutanggöh)<br />
nineral n beunda neukueh lam bumoe<br />
ninggat v plueng atawa ja' hana meu'idin atawa hana<br />
peugah-peugah; gacé; kac'ie;<br />
ninggir v seusa (menepi); bèbè<br />
Ainggu n 1. uroe phön, Aleuhat; Leuhat; 2. watèe tujöh<br />
uroe; — depan aleuhat u keu; mingguan 1.<br />
jeueb Aleuhat; sigo aleuhat sigo; 2. surat<br />
haba atawa majalah nyang teubiet sigo lam<br />
si'aleuhat<br />
ninhaj n mènhad; jalan;- cara; ri<br />
nini a uköran ubeut; c'è'; ch'è'<br />
nini a (uköran) ubeut; mit; nit; rok—bajèe ro' (inong)<br />
atawa androp nyang 'èt, teuhah orat<br />
601
602<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
miniatur n teunirèe bangon saboh beunda lam uköran<br />
ubit (peu'ub'rt)<br />
minibus n motoböih uköran ubit<br />
minim a bacut; kureueng; meuhad<br />
minimal a sikureueng-kureuengjih;sithat-that kureueng<br />
minimum n nyang sithat(-that)<br />
kureueng<br />
ubeut; sithat (-that)<br />
minor a 1. ubeut; bacut; mit; kureueng peunténg<br />
minor n 1. gohlom balèh; 2. peulajaran (teunamah)<br />
minoritas n 1. kawöm nyang leubèh nit jeumeulah<br />
minta v<br />
jipeumeungklèh Ié kawöm la'én nyang leubèh<br />
Ie<br />
(meminta) 1. lakèe; 2. sila; peusila; 3. caA<br />
bloe; 4. meulakèe; 5. peureulèe; 6. peuteuka;<br />
jiba; —aman lakèe ampön; —berhenti lakèe<br />
piyöh ba' keureuja; — cera/lakèe cré (taleue 1<br />
);<br />
— diri lakèe idin ja' woe; — idin lakèe idin<br />
pubuet saboh-saboh hai; —korbanpeuteuka<br />
bala; — maai lakèe meu'ah; minta-minta<br />
(meminta-minta) gadè; geumadè; tadah;<br />
berminta nyang neulakèe (kon neubloe);<br />
peminta-minta ureueng geumadè; — dengan<br />
paksa (kekerasan) sana'<br />
mintak n taloe keu'ieng; peundéng; (taloe) geundét<br />
mintakat n wilayah; — dingin wilayah meuhawa leupie;<br />
sarèe<br />
mintakuburuj n garéh leungköng jilangét nyang teubagi<br />
duwablah bagiyan, jeueb bagiyan jiböh nan<br />
lagèe nan (teunumpö') bintang (Aries, Taurus,<br />
Gemini, cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpio,<br />
Sagitarius, Capricornus, Aquarius, Pisces)<br />
mintal a cak subö; seubö<br />
mintuna n gamat<br />
mintuna n nan bintang (Gemini)<br />
minum (meminum)v 1. jéb; teugo'; jeuh'a'; 2. p'ieb; p'ueb;<br />
tempat minum dari perak mundam; tempat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
minum binatang Har dihutan seunong;<br />
minuman keras minom ara'<br />
1. minus adv 1. peukureueng; kureueng; 2. tanna; hana<br />
deungon<br />
2. minus n 1. jeumeulah nyang kureueng niba' 0 [miyub<br />
0 (noi); 2. nyang kureueng; nyang h'an séb;<br />
3. minus n kureueng niba' nyang neupeureulèe; h'an<br />
séb<br />
minyak n minyeu'; meunyeu'; berm/nya/rmeukandöng<br />
minyeu'; 2. muminyeu'; 3. ngui minyeu';<br />
berminyak-minyak meulumoe minyeu';<br />
meminyaki puminyeu'; böh minyeu'; pasoe<br />
minyeu'; — wangi (athar) minyeu' ata; —<br />
rambut (vaseline) minyeu' keutab<br />
miop n ureueng nyang deuih jikeumalon lam jara'toe<br />
mantong<br />
miopia n mata nyang leubèh gèttoe niba'jeu'öh; rabön<br />
mirah n tirè; tabéng<br />
mirakel n mo'jésat; mo'jisat<br />
mirat n 1. ceureumèn; 2. bubayang<br />
miriapod a hiweuen Ie gaki, lagèe kala, seupah buleuen<br />
mirik v lilèh<br />
miring a 1. irang; iröt; layah; sih'èt; singèt; sideu; sijot;<br />
seujot; balieng (agak miring); reubah; 2.<br />
sanggéng; suyo'; 3. layah; uréng; suréng; 4.<br />
ki dèe; seudèe; ratèe; sapéh 5. ki leubèh<br />
murah; miring untuk mata gergaji, pedang,<br />
p/saubaléng; balieng; memiringkanpeusih'ei;<br />
miring (timbangan yang tidak benar) jundi;<br />
uni<br />
mirip a 1. hi; meuhi; 2. meungoh<br />
miris a cho'; so'; so'mo'<br />
mirmakofagas a seumajöh sidom<br />
mirmekofili n peuseureubo' bungong deungon sidom<br />
mirmekelogi n éleumèe seulö'-beulö' sidom<br />
misa a ibadat puko' geurija Katolik<br />
603
604<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
misai n misee; kumeh<br />
misal n 1. miseue; misé; masalan; 2. tamsé; — kata<br />
ada'; sangkira; — nya keu cinto; umpama;<br />
memisalkan pura; sem/sa/sipeureuti; lagèe<br />
misan n cèdara (taloe) wali atawa karöng<br />
misantrop n ureueng nyang binci keu ureueng; ureueng<br />
nyang raya waham keu sisama meukheulu'<br />
misbah n lampu; panyot mu<br />
misi n 1. muhébbah; antösan; 2. öseuha puluwaih<br />
ugama Naseurani Ié grija Katolik; 3. neuba<br />
risalah<br />
misionaris n mubalèh Naseurani<br />
misil n beunda seumiseue batèe, peuluru atawa<br />
aneu' beudé nyang jeued ji pupo, j'rtie'; jitimba'<br />
peuhancö musöh; -- balistik aneu' beudé<br />
nyang jitimba' ngon rukèt<br />
miskal n timangan meuih atawa pira'<br />
miskin a gasien; khe'; meuseukin; paki; seureuba<br />
kureueng; hanséb; sangat—(me/araf)damai;<br />
dana; menjadi — brihie'<br />
miskram v cak seulaböh<br />
misoa n makanan niba'teupöng; misuwa<br />
misfobia n teumaköt that keu barang nyang kutoe; nèh<br />
misogami n seugan meukawén<br />
misogimis n ureueng nyang binci (hana gala') keu inong<br />
mistar n 1. seukeue; aneu' seukeue; meuseutai; 2.<br />
baralinteueng tihang ghön; 3. kayèe palang;<br />
4. garéh; baréh<br />
misten n 1. ajéb; gayéb; rasiya Tuhan; 2. hai<br />
misterius a abéh ajayéb<br />
mistik n 1. sulö'; teusawöh; 2. han é' tö' pham<br />
mistri n awa' kapai nyang töp buka peuleuka<br />
mitasi n cak teunirèe; peuleusu; kon nyang jatoe<br />
mite n calitra atawa kisah sijarah bhaih diwa-diwa<br />
mitisida n dat pumaté bansa gutèe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mitologi n éleumèe bhaih keunarang kisah diwa, jèn<br />
ngon peuri<br />
mitos n calitra ba' saboh-saboh bangsa bhaih diwa<br />
ngon palawan jameun dilèe nyang meutawöt<br />
ngon asai usui bangsa nyan keudroe, nyang<br />
jipeutröih ngon cara gayéb; memitoskan<br />
peudiwa<br />
mitra n 1. akhi; ngon; sahbat; sahéd; 2. könsi; rakan<br />
mitraluir n seunapan meusén<br />
mizab n srayueng meuih ba' buböng Ka'bah<br />
mizan n 1. céng; neuraca; 2. nan salah saboh bintan<br />
g(timangan)<br />
moa n sibansa kirèe; iléh<br />
mobil n keundran darat nyang meugra' ngon teunaga<br />
meusén; moto; — ambulans moto angköt<br />
ureueng sakét; — baja moto baja; — balap<br />
moto lumba<br />
mobil a 1. mangat ba' jimeugra' (minah) atawa<br />
jipupinah-pinah<br />
mobilisasi n 1. krah ureueng peutamong (keu) tantra; 2.<br />
gra' muputa<br />
mobilitas n 1. meusaja ba' meugra'; 2. mudah ba'<br />
peu'ubah-ubah atawa pupinah-pinah; 3.<br />
meu'ubah gra' antara wareuga meucarakat<br />
lam lahé ngon batén; — ekologigra' pu'ubah<br />
atawa pupinah peundudö' saboh teumpat ba'<br />
teumpat la'én; —geografis gra' minah peue<br />
nyang jikheun Ié alam; — sosial meu'ubah<br />
neudue' wareuga macarakat ba' saboh lapéh<br />
u lapéh nyang la'én; — vertikal gra' nyang<br />
peu'ubah deurajad manusiya, meu'é' atawa<br />
meutrön<br />
mobrokrasi n peumeurèntah nyang neumat Ié ra'yat jeulata<br />
nyang hana muphöm seulö' beulö'<br />
peumeurèntah<br />
605
606<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
modal n 1. mudai; pangkai keu meukat; puko'; 2. ki<br />
pangkai keu beukai keureuja; pember modal<br />
peutuwa pangkai<br />
modar v kas waba kireueh; mampuih; bug'èng<br />
mode n cura' ragam bajèe atawa bu'ö' nyang meudeu'eu-deu'eu<br />
ba' saboh-saboh musém; mudè;<br />
sedang jadi — dang meudeu'eu-deu'eu<br />
model n 1. cinto; (seunaleue') saleue' niba' sabohsaboh<br />
peuneugèt; 2. ureueng nyang geungui<br />
keu cinto meulukéh atawa geuputr'èt; 3.<br />
ureueng nyang peudiyeueng-diyeueng cinto<br />
bajèe ragam barö nyang geupubloe; 4.<br />
beunda nyang geutirèe lam uköran ubeuet,<br />
sa that ngon peue nyang geutirèe<br />
moderat a 1. sadarana; sadarahna; sadara'na;<br />
sadarahna; 2. meudong teungoh;<br />
peuteungohan<br />
moderato a seudang; cara geu'ana' musib<br />
moderator n 1. ureueng nyang meudong teungoh (hakim<br />
juri); 2. ureueng mat gayam atawa nyang<br />
peutimang saboh-saboh pakat atawa<br />
meucawé<br />
modern n 1. abéh barö; nyang muwakhé; 2. cara<br />
seumiké ngon laku nyang moseutaha' that<br />
deungon jameun<br />
modHikasi n neu'ubah; meu'ubah<br />
modin n tukang bang; leubé<br />
modiste n ureueng inong nyan ahli ceumeucob bajèe<br />
inong<br />
modol a jorok — cak ureueng nyang that kutoe (meuroh'<br />
modul n (jeued) keusaboh uköran; uköran nyang<br />
neungui<br />
modus n cara; gaya<br />
mofet n wap racön nyang jiteubiet ba' babah gunong.<br />
apui<br />
moga adv moga-moga ada' jeued; beujeued; ba' jeued
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mogok v 1. gabue'; sreueng; 2. piyöh ba' mubuet<br />
(keureja); — duduk meudue'-due' hana<br />
jikeureuja; — makan hana jitém pajöh bu<br />
mohair n bulèe kamèng Turuki; ija niba' bulèe kamèng<br />
Turuki<br />
mohon n lakèe deungon höreumat; muh'on; 2.<br />
bermohon lakèe idin; muh'on<br />
mohor n cab; sigè<br />
mojah n kawöh gaki<br />
mojang a aneu' dara; peurawan<br />
mokal a moseutahé; han mongkén<br />
moke n sijeunèh ara'<br />
moko n jeunèh geundrang meukulét lugam keu<br />
jeunamèe<br />
1. mola n gumpai darah rahim watèe seulaböh<br />
2. mola n jeunèh eungköt ietabeue<br />
mqlar n (gigoe) gheuem<br />
mo/e n baköng ruko'<br />
molek a canté'; ceudaih; sambinoe<br />
molokul n drah<br />
moler n sundai; biduen<br />
1. molor v éh; teungeut<br />
2. molor a cak!. meujeu'euet'; 2. /r/'mangkén meutamah<br />
tréb; suröt; undö<br />
molos a cak lulöih<br />
molotov n bom — böm apui niba' seurahi meu'asoe<br />
minyeu' tanoh<br />
moluska n hiweuen meu'asoe leumie', meukulét (brue')<br />
kreueh, bansa sipöt, sigeundöng, geurita<br />
momen n watèe; sa'at; kutika nyang singkat; —opname<br />
pandang sigos'ab; siklép siklap<br />
momentum n ateueh watèe; moseutaha'<br />
momok n 1. sipèpè; po'o'; blo'; 2. ki meunta<br />
momong v mueng (leumueng) aneu'<br />
monarki n peumeurèntah atawa nanggroe neumat Ié<br />
raja; —absolut kuwasa lam jaroe raja keudroe;<br />
607
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
— konstitusional; kuwasa raja neupeuhad Ié<br />
huköm<br />
moncong n babah; jumoh<br />
moncor v 1. ilé u luwa; jipo = mupanca; 2. ceurét; biyöh<br />
mondar-mandir v ja' ila-ili (ula-ili)<br />
mondok a but'ong; dugho'; tu'ob<br />
mondolan n boh ité' ba' tangkulö' Jawa Yogya<br />
moneter a bhaihyang meusangköt ngon bideueng pèng<br />
mong n su canang<br />
monggol v meuglutöh (jlutöh)<br />
1. mongkok a bermongkok 1. meujundröng; meucuga'; 2.<br />
ki leubèh bulèe; seureuloe<br />
2. mongkok a raya até; seunang<br />
mongoloid a peuleu'oh niba' ureueng (bangsa) Mongol<br />
Monggoloid n jeunèh peunyakét neuba lahé (ulèe ubeut,<br />
mata kilip ngon sih'èt u ateueh, lidah teubai);<br />
dungo'<br />
2. monyoloid n salah saboh bie' bangsa di dönya nyang<br />
meuseupreue' di Asiya ngon Amarika<br />
monitor n ureueng atawa peukakaih pumantoe<br />
memonüor 1. eu, sasat; 2. atö; peutimang;<br />
gayam; pandu<br />
mono prefiks tunggai; sidroe; saboh, cit saboh sagai<br />
mono n icarat<br />
monodrama n sijeunèh bansawan nyang ji meu'èn Ié sidroe<br />
ureueng (tunggai)<br />
monofofia n liya (geulingeung) that ba' watèe sidroe<br />
monogami n sidroe agam meukawén ngon sidroe inong<br />
monogini n (atöran) meukawén cit ngon sidroe inong<br />
sagai nyang jeued<br />
monografi n karangan bhaih saboh bagiyan niba' saboh<br />
éleumèe atawa bhaih saboh-saboh masalah<br />
monogram n 1. tanda meuragam niba' duwa haraih atawa<br />
leubèh nyang meugampöh jeued keu saboh;<br />
2. tanda jatoe niba' sidroe-droe ureueng,<br />
badan öseuha atawa kantö nyang ladém<br />
608
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jituwang deungon haraih nyang awai phön<br />
niba' nama [A.B. (Abu Bakar)]<br />
monoharpa n sipheuet teunaman nyang maté Iheuh<br />
jimubungong atawa jimuboh<br />
monokromatika muwareuna saboh sgai<br />
monokultur n cara seumula meumusém, ba' tanoh nyang<br />
sa, jipula cit simacam teunaman, miseue:<br />
peue musém khueng atawa musém ujeuen<br />
cit padé sagai nyang jipula<br />
monolingual a muphöm atawa nyang jeued cit saboh basa<br />
sagai<br />
monolit n 1. bungkaih batèe nyang raya; 2. gab ngon<br />
teugöh; 3. badan tunggai nyang tangköh<br />
ngon mupeungaröh<br />
monolitik a meuhi atawa meungoh<br />
monolog n 1. sidroe tunggai nyang marit, hana jibré ha'<br />
marit keugob la'én; 2. marit ngon droe sidroe;<br />
3. bansawan nyang meu'èn (marit) cit ureueng<br />
sidroe sagai<br />
monomania n pungo cèt langèt<br />
monoloyalitas n meuseutiya maté cit keu sidroe ureueng atawa<br />
nanggroe sagai<br />
monopoli n sidroe atawa cit padum-padum droe ureueng<br />
sagai nyang peusudiya dabeuh meuneukat,<br />
keulusanyan hareuga é'sanggöp jipeutimang;<br />
memonopoli ha' tunggai ba' peugèt atawa<br />
ba' bloe-publoe ateueh simacam-macam<br />
barang<br />
monorel n geuritan apui nyang jija' ateueh rèn sikra'<br />
monosemi n cit saboh ma'na sagai<br />
monosilabel n cit sisukèe narit sagai<br />
monoteis n umat (nyang) meu'iman cit keu sidroe Tuhan<br />
sagai<br />
monoton a 1. bunyoe nyagn meu'ulang-ulang cit sicura'<br />
sagai; bunyoe tunggai; 2. teuka gla' (jla')<br />
atawa beungeu<br />
609
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. monster n cinto barang meuneukat<br />
2: monster n 1. ureueng, hiweuen atawa teunaman nyang<br />
meula'én hi niba' nyang ladém; 2. mëukheulu'<br />
ra'sasa; 3. meukheulu' nyang teumaköt ba'<br />
takalon, nyangna cit lam calitra dungèng<br />
sagai<br />
monstera n nan sijeunèh teunaman meulata<br />
monsun a akeulém daro' khatölistiwa atawa nanggroe<br />
nyang meu'apét la'öt ngon beunuwa, nyang<br />
jitanda Ié arah angèn ngon musém ujeuen<br />
nyang meu'ubah atawa khueng jeueb nam<br />
buleuen Iheueng, jiseutot Ié neudue' matauroe<br />
ba' buleuen nam (Juni, keunong Ihèe blaih)<br />
ngon ba' buleuen duwa blah (Desember,<br />
keunong sa)<br />
montir n monté; tukang keureuja bèngkè<br />
montok a 1.subo;seubo;méng;2.meutumboh;beukob<br />
monumen n bangonan ngon teumpat meusijarah nyang<br />
neupeulara ngon neupeulindong Ié nanggroe<br />
monyet n bue; eungkong; (tanganpanjang, tanpa ekor,<br />
buku tebal abu-abu/hitam) ungka<br />
monyong n kas jumoh lagèe asèe; munyöng, munjöng<br />
monyos a malèe, keulusa talö; teumalèe-malèe<br />
mopit n kalam teumuléh haraih Cina<br />
moral n 1. ajaran gèt ngon brö' bhaih akheula'<br />
atawa adab nyangka jiamai Ié umom; 2. asoe<br />
batén nyang deuih ba' naseubah sidroe-droe<br />
ureueng, teutap ceubeueh, gurangsang, ta'at;<br />
3. ajaran adab nyangjeued tatueng ba' sabohsaboh<br />
calitra<br />
moralis n 1. ureueng nyang neumeudong ngon neumat<br />
ba' uköran moral; 2. ureueng nyang purunoe<br />
atawa murunoe moral sibagoe cabeueng<br />
éleumèe palsapah; 3. ureueng nyang pöh<br />
ateueh atöran moral ureueng la'én<br />
morat-marit a teueng-bayeueng<br />
610
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
moratorium n 1. meutanggöh bayeue utang seupaya bè'<br />
leubèh karot urösan pèng nanggroe; 2.<br />
peutanggöh<br />
morbiditas n jeumeulah nyang sakét ngon nyang sihat lam<br />
sikawan<br />
morbili n sijeunèh peulawa gaca<br />
mores n adat éstiadat; édat<br />
morfin n simacam candu<br />
mori n jeunèh ija putéh<br />
moron n ureueng chi'nyang seumiké lagèe aneu'miet<br />
keulusa peunyakét batén<br />
morong n cirie' tèe<br />
morse n kode — fanda lam ragam tité'-tité' keu<br />
geunantoe haraih ba' peu'ét atawa trimong<br />
kawat taliköm<br />
mortalitas n 1. ka neukada meukheulu' ba' akhéjih wajéb<br />
maté; 2. jeumeulah rata-rata ureueng maté<br />
ba' saboh-saboh nanggroe atawa keulusa<br />
saboh-saboh peunyakét<br />
mortir n 1. meuriyam tomong; 2. peuluru seunyata<br />
mosaik n ragam lapé' baté<br />
mosi n peunutöh mupakat nyang meu'asoe peunapat<br />
atawa meukeusud anggèeta ba' pakat<br />
nyan<br />
mosok adv panèna jeued; pat jeued<br />
moster n sibansa aweueh lagèe dadéh pumangat rasa<br />
makanan<br />
mota n nan naleueng<br />
mota n ija teureupai<br />
motel n rumoh teumpat meudom, leungka deungon<br />
teumpat keubah (umpung) moto<br />
motif n saleue'; cura'; sabab atawa niet sidroe-droe<br />
ureueng jipubuet saboh-saboh éhwai<br />
motivasi n 1. gra'até sidroe-droe ureueng nyang<br />
jrthèe atawa han, yöh jikeumeung pubuet<br />
saboh-saboh hai; 2. bhaih nyang jeued keu<br />
611
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sabab (gandra) meugra' até sidroe-droe<br />
atawa sikawan ureueng keumeung pubuet<br />
saboh-saboh hai atawa pupueh até deungon<br />
jipubuet nyan; — bawah sadargra' até nyang<br />
hana jithèe Ié sidroe-droe ureueng ba' jipubuet<br />
tapi jeued tasasat ba' laku neunyan<br />
motivator n ureueng nyang pubeudoh (peugandra)<br />
motivasi ba' ureueng la'én<br />
motor n 1. meusén nyang peuteuka gra'teunaga; 2.<br />
motopit; seutöm; 3. ki ureueng gadra ngon<br />
nyang peutimang sapeue-sapeue buet<br />
motoris n tukang peuja' meusén geuritan listréb<br />
motorisasi n öseuha peugra' atawa peugandra (geundra)<br />
ureueng beujingui meusén atawa beu<br />
jigantoe buet jaroe ngon meusén<br />
motto n 1. narit singkat nyagnjingui keu cinto, lageuem<br />
atawa peunuman udép; 2. punapat atawa<br />
meukeusud niba' peungarang nyang jrtuléh<br />
ba' phön karangan<br />
moyang n ja; datu; éndatu<br />
mozah n sarong gaki<br />
mua n kirèe; lijeue; meujeu<br />
muai (memuai) v keumang; mue; m'ue; sui; mibo<br />
muak a beungeu; beungu; gla'; lan; luwat; leugeu;<br />
jla'; ula'<br />
mual a beu'eu<br />
1. mualim n ureueng malém; gurèe; pandu<br />
2. mualim n jarömudi; mu'além<br />
muara n kuwala; babah kuwala<br />
muarikh n 1. ahli sijarah; 2. peunuléh sijarah<br />
muas a cayé<br />
muat v jeued tapasoe; lét; lot; me — peudieng;<br />
muatan peuneudieng; penuh muatan sarat;<br />
— an perahu sara<br />
mubarat n 1. pasah; 2. tandéng<br />
mubut a rapöh<br />
612
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
muda a 1. muda; barö; 2. gohlom masa'; pateun; 3.<br />
mirah; goh trö' (séb) umu; 4. puti'; 5. banna;<br />
6. jalie'; 7. (binoe) nyang muda; —sekali(buahbuahan)<br />
groh; — usia aneu' miet; aneu'<br />
manya'; bilah c'è'; — belia wangsa; wansa<br />
1. mudah a l.mudah; mangat; 2. birah; 3. ca/dipéhiman;<br />
mudah dilihat, mudah didengar, mudah<br />
dipahami saréh<br />
2. mudah adv an beujroh; sampeuna<br />
mudik v 1. mudé'; 2. ja' woe u gampöng; ja' saweue<br />
gampöng<br />
mudin n mudém; tukang kohboh<br />
mufakat a kesepakatan mutabakah<br />
Muharram n buleuen nyang keuphön; Asan Usén, Acura<br />
muhrim a mohrém<br />
muih n kuih — mumacam peunajöh (mam; reumo')<br />
mujair n nan eungköt ie tabeue<br />
mujang n lamiet; teumon<br />
mujari n nan teunaman sibansa ba' ranub;<br />
1. mujur v 1. deuka; leuka; jaban; deuka; rakot; reukot;<br />
2. meutuwah<br />
2. mujur a 1. sulu; 2. buju<br />
3. .mujur adv lah; mujur ada engkau lah na gata<br />
muk n mo'; cangké blèt (kanso)<br />
muka n 1. muka; 2. ruman; basa; 3. ureueng 4. keue;<br />
5. leuen; — badak hana rasa malèe; meuso;<br />
—berbakatpro'; muka-muka (dengan —)ba'<br />
lahé mantong; siboe; terkemuka banta leubèh;<br />
mencari muka siboe<br />
613
iNDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mukena n seuleuköng; teuleuköng<br />
mukun n mangköng; dö'sa<br />
mula n 1. asai; awai phön; peunuphön; 2. nyang<br />
phönthat; 3. sabab; — pertama phön-phön<br />
• that; preutama; peutama; peureutama;<br />
bermula asai ba'phön; memulai muphön;<br />
puphön; mulai kembaii (sekali lagi,<br />
mengulangi) phön klayi; samaklayi;<br />
memulakan peusabab; peubiyeu phön;<br />
puphön; — pembukaan kebun lada puga<br />
lada; puga lada; — perang puga prang; -<br />
- sengketa puga paké; permulaan adai;<br />
adali; mula; phön; punca; peureudèe; semula<br />
nyang dilèe; nyang phön; yöphön<br />
mulai v 1. banmubuet; 2. mula; niba'<br />
mulakat n peuteumuen<br />
1. mulas a beu'eu; bu'eu<br />
2. mulas n sijeunèh teunaman ubat<br />
multi 1. Ie; leubèh niba' saboh; leubèh niba' duwa;<br />
mubagoe; 2. meulipat ganda<br />
multibahasa n 1. leubèh niba' saboh basa; 2. Ie jeued basa<br />
multidimensi a Ie nyang mongkén<br />
multifaset a meusagoe Ie<br />
multifungsi n Ie mubuet; mubagoe buet<br />
multijutawan n ureueng mup'èng meujuta-juta<br />
multikompleksa meusangkötpawöt; Ie that meucawacaw'ie';<br />
caw'o'; majeumo'<br />
muttilateral a leubèh niba' duwa nanggroe (piha') nyang<br />
meusangköt<br />
multimedia n mubagoe alat<br />
multinasional a mubagoe nanggroe atawa bangsa<br />
multipara n ureueng inong nyang natom leubèh niba'<br />
sigo lahé aneu' nyang udép<br />
614
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
multipel a leubèh niba' saboh bagiyan; Ie bagiyan<br />
multipolar a meukatöb leubèh niba' saboh<br />
mulur (memulur) v 1. meujeu'euet; 2. ki watèe jeued<br />
peutanggöh; 3. jeued bacut saho; hana kreueh<br />
ulèe<br />
mulus a 1. putéh gléh; 2. halöih; luen; 3. lanja; 4. jeued<br />
ngui mantong; 5. ki teupat; gléh haté<br />
mulut n 1. babah; 2. ki reuhung; ruhung; 3. ki marit;<br />
narit; kheun; haba; ber — kotor (kasar)<br />
laceueb; — bocortupieb (pembuka rahasia);<br />
sepenuh mulut sigo taluem; membuka —<br />
hah (ha') babah; sejenis penyakit mulut<br />
si'awan; sri'awan; seurawan; cuci mulut<br />
tamböi; lepas mulut (tidak tahu malu) lahèe<br />
mumbang n puti' u<br />
mumbul 1. mubanchot; mupanchot; 2. meulamböng<br />
• mumbung a sarat; meusa'-sa'; meusa'gra'<br />
mumet a mumang<br />
1. mumi n manyèt nyang jipeuthö (salè)<br />
2. mumi n boh kayèe liem meukrunyuet<br />
mumpung adv dang-dang; sinyampang; teungoh<br />
mumpuni v é' dong (pubuet) keudroe; muphöm that;<br />
cakab<br />
mumuk a leumpö'<br />
mumur (hancur —) v ancö leubö; reumo' abéh<br />
munafik n munaph'è'<br />
muncang n keumireu; keumiro<br />
munci n 1. gundé'; 2. biduen; sundai<br />
muncikari n baruwa<br />
muncrat (memuncrat) v pancé; simbö<br />
muncul v 1. deueh; leumah; 2. teuka; teubiet; (muncul<br />
dalam /'npafanjteubawö; muncul secara tibatiba<br />
meuh'ab<br />
615
616<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mung n su canang<br />
muncus a hana mujarab; hanluet; keubai<br />
munding n keubeue<br />
mundu n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
mundur v mundö; suröt; undö; mundur (menarik diri/<br />
menyerah) /ukat; rira'; meurira'<br />
munggu n (tanoh) cot teungoh biang; cot; burö'; beuta;<br />
lungkab; pusöng<br />
mungil a 1. ceudaih; 2. gura<br />
mungkin p mongkén; momkén; kadang; hana (gohlom)<br />
teuntèe; kadang pihnyoe; (s)alèh jeued \yang<br />
tidak mungkin (tidak masuk akai) luna';<br />
muh'ain; — ada — tidak mèena mèetan<br />
mungkir v 1. meu'ungki; mungki; mongké; 2. hana<br />
seutiya; éngkeue<br />
mungkun n meuleungköng; meutumbob<br />
mungkur n usöngan; tandu; manggu; mangku<br />
mung-mung n canang<br />
mungsi n ba' jeumuju<br />
mungut a leungo;meuyo'-yo'; — memungut mupinXeutpinteut<br />
munib n inong balèe<br />
memujung a meupépé; meulimpah<br />
m u n o a<br />
teutahe-tahe keulusa jipeukeunong Ié gob<br />
muntaber n akr muntah ceurét; biyöh; ta'eun;<br />
muntah v 1. ula'; 2. muntah; mutah;3. ca/rsupa'; mutah<br />
(wareuena); 4. Iheueh; memuntahkan ulè<br />
muntu n batèe neupéh<br />
muntul a loe; tumpöi; ong<br />
mupus n putösan ahli waréh<br />
m u r<br />
n sibansa kumunyan nyang mangat bèe<br />
mur n mor<br />
Mur n nan bangsa di Afrika<br />
m u r a<br />
n uleue nyang that mubisa<br />
m u r a i<br />
n cémpala; anak burung — cicie'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
murak n lukéhsan ba'bintéh<br />
muram a 1. reudèe; reudö'; 2. hana jeureulah, hiram;<br />
iram<br />
murang n tunam meuriyam<br />
murba a ureueng (kawöm) nyang papa,<br />
murbei n ba' keureutoe<br />
murca a pansan; pangsan; gadohingat; bihöih<br />
muri n sibansa seurunèe; muri<br />
murid n murib; ureueng (aneu') nyang dang meurunoe<br />
(meununtöt)<br />
muris n ija putéh keu paté'<br />
muris n lubha; jumoh; tama'<br />
murka v amarah; gr'am; grantang; meureuka; ngeurén<br />
murni a 1. aseuli; jatoe; khaléh; peureuséh; saréh;<br />
suci; tolèn; 2. putéh; teupat; 3. ekheulah; 4.<br />
ki aseuliyah; 5. Ar; dara; peurawan; — sekali<br />
saphan-sapha; sapan-sapa<br />
murung a cön; cui<br />
murup v 1. hu; 2. mublé-blé<br />
murus v ceurét; biyöh blöh<br />
mus n peunajöh niba' seulingköng<br />
musafir n meusapé; musapé; meusapa (sapara)<br />
musang n mangoih; mangoeh; musang; majeue; —<br />
kasturi musang jeubeued<br />
museum n teumpat keubah atawa peudiyeueng beunda-beunda<br />
meusijarah<br />
mus/A n meuséb; muséb; musib; memainkan alat --<br />
- yöb muséb<br />
musikan n nyang meu'èn meuséb<br />
musim n musém; watèe; keunong; keuneunong; —<br />
hujan musém ujeuen; — kering (kemarau)<br />
musém khueng; — larangan meiepas hewan<br />
di sawah musém kot biang; picé'; — boleh<br />
meiepas hewan musém luwaih biang; —<br />
617
618<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
buah musém boh kayèe; —layangan musém<br />
meuglayang; — pancaroba musém angèn<br />
mupo'<br />
muskil a meuseuké; suka<br />
muslim n kain — ija kasamböng<br />
musnah v 1. binasa; ceuleungga; peue' leula'; phana;<br />
pahna; seureupa; 2. leunyap seureupa;<br />
musnah semua sapan-sapha<br />
mustang n nan kapaiteureubang prang<br />
musyawarah n ber — meupeue; meucawé<br />
musuh n 1. musöh; sitrèe; 2. bandéng; lawan; 3.<br />
purusa'; bermusuhan (dengan) aduwat;<br />
meu'ukam; bib 'rt permusuhan ukam; —<br />
bebuyutan musöh mupeusaka<br />
mutah n peuneujö' (jeuneujö') lakoe keu binoe nyang<br />
jitaleue'<br />
mutah n sibansa ba' arön<br />
mutasi mutandis neu'ubah bubé nyang peureulèe<br />
mute n manè'-manè'<br />
mutiara n 1. peumata asai ba' sijeunèh tirom; lö'lö';<br />
meutiya; meutiyara; 2. ki ie mata; 3. ki meuyum<br />
that; meuh'ai<br />
mutlak a 1. moteula'; sagai; 2. sahda; peunoh; han<br />
jeued h'an; wajébna<br />
mutu v iem keulusa weueh até<br />
m u t a<br />
a dangbala; meuseupót (neudue' raja ba'<br />
meu'èn catö)<br />
mutu n pumata<br />
m u t u<br />
n 1- uköran meuntah (meuta) meuih; 2. (uköran)<br />
gèt atawa brö' saboh beunda; kada; bermutu<br />
gèt meuyum; numböi<br />
mutung v murö'; patah até; saluen; salueng
INDONESIA<br />
N<br />
A C E H<br />
N, n n haraih keupeuet blah<br />
N n tanda keu jeumeulah nyang hana meudum<br />
naam p cak nyoe; meunankeuh<br />
naas a neuh'ah; hana beugi<br />
nabatah n alam teunaman; dönya ba'kayèe<br />
nabati a asai niba'teunaman(minyeu'u,mantéga, saka)<br />
nabtun n teunaman; naleueng<br />
n a Du n aneu' ngon asoe (boh drien atawa<br />
ceumpeuda')<br />
1. nada n 1. su (suwara) nyang reumpan, manyang<br />
ngon miyub (musib, nyanyoe); 2. ki ma'na<br />
nyang teusom lam narit<br />
2. nada n nada-nadanya ba' dali adat; geulagat<br />
nadi n urat nyang jeued taraba ba' aweue' jaroe;<br />
urat nadi<br />
nadim n ureueng nyang geupeucaya<br />
1. nadir a jareuengna; ganjé; meuseuké<br />
2. nadir n tité', gaki langèt; uphö'<br />
3. nadir n prahö meulaka<br />
4. nadir n ureueng keumawai; ureueng pré'sa<br />
naf n cak pusat ruda<br />
nafi n 1. naphi; tula'; éngkeue; deumpé'; h'an é';<br />
hana seumatéh<br />
nafiri n napiri; surunè panyang<br />
nafkah n 1. beulanja; napeukah; tadah; 2. raseuki;<br />
beukai udép; — hidupdapa; dapha; mencari<br />
--- hareukat; mencari — hidup mita<br />
lueng hareukat<br />
1 nafsi n 1. droesidroe; ureueng sidroe; 2. nabsi-<br />
nabsi<br />
2. nafsi n amarah; beungèh; nabsu<br />
naf su n h'eut; hawa; ngeurén<br />
1 naga n uleue raya<br />
2. naga n 1. tanda itam neuba ba' lahé; 2. (naganaga)<br />
ba' dali adat<br />
619
620<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nagam n 1. karang meutiya; 2. su meupakhö'<br />
nagara, — buk'it puca' bukét<br />
1. nagasari n ba' jeumpa gadéng<br />
2. nagasari n nan peunajöh<br />
nah p böhka neukheun<br />
nahak v ternahak bangkét<br />
naif a 1. meusahaja; teupat; hana meu'uneu; 2.<br />
cilaka; ngeut; han jilöp lam akai<br />
naik v 1. é'; teungoh; 2. teubiet; 3. meu'é'; tanja';<br />
4. tamong; é'; 5. é'; gidue'; rha'; sra';<br />
peulayeue; 6. meutamah manyang; lanam;<br />
7. tém; jeued; — darah (teuka) beungèh;<br />
beurigèn; — daun mura'; — kuda hijau ki<br />
mabö'; menaik 1. meu'é'; meutamah;<br />
menaikkan peu'e'; peu'ét; menaiki pasang;<br />
sedang — meu'é'; kenaikan taraki<br />
naik n (mengembang adonan) sui; keumang<br />
naim a nè'mat; seunang<br />
najam n bintang<br />
najis a leuta; najih<br />
nak n kp. aneu'; neu'<br />
naka v bernaka-naka meupantön atawa<br />
meunyanyoe meuseu'öt-samböt<br />
nakal a biheue; dusi; jheut; jeuheuet; kamjat; kanjat;<br />
manceue; manceuh; nakai; eungka' (eungka');<br />
— sekali göga<br />
nakara n nuraga<br />
nakhoda n lahuda; nahuda<br />
nal n thueb babah meureuyam<br />
nala v bernala-nala nala; seumiké; timang<br />
nalar adv kayém<br />
nalar n 1. teumimang gèt ngon brö'; 2. cara seumiké<br />
nyang timang<br />
nalih n sukat breueh/padé (sinaléh = 16 arè = 8<br />
gantang; 10 naléh = sigunca; 10 gunca =<br />
sikuyan; si arè = 2 lètè; sigantang = 2 arè;<br />
si'arè = 2 cupa'; sicupa' = 2 kai
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
naluri n gra'até; tabi'at neuba lahé<br />
nama n nan; nama; lakab; senama (sama nama)<br />
sanan; (orang kedua) eumpie; mpie; memberi<br />
nama, menamakan rasi nan; böh nan;<br />
mengubah nama balé' nan; bernama,<br />
dinamakan, ternama meunan<br />
nambi n purèe karom<br />
namnam n nan ba' kayèe (ba' namnam)<br />
nampan n dalöng; idang; krikai<br />
namun p 1. meuseuki; bah (ba') that; bah (ba') Ié; 2.<br />
tapi<br />
nan p nyang<br />
nanah n danoh; nanoh; — kental (mata bisul) pasi;<br />
basi<br />
nanang a teupakhö; teupakö<br />
nanap v 1. teubleuet; teublie; 2. teukeujöt<br />
nanar a 1. mumang; 2. teubinga; 3. beungèh<br />
nanas n ba' aneuih; serat — beuneueng aneuih<br />
1. nandung n tupèe gajah<br />
2. nandung n nan eungkötla'öt<br />
nang p cak nyang<br />
nangka n (boh, ba') panaih; putik nangka muda bajé';<br />
serat nangka kawi<br />
nangkoda n nahuda; lahuda<br />
nangui n sijeunèh bui ubeuet nyang m'ue aneu'<br />
naning n sijeunèh janga'; (seurabèe)<br />
1. nanti adv enteu'; entreu'; treu'-treu'; teuma<br />
2. nanti v prèh; nanti; lanti; bernantian muprèh-prèh;<br />
bernanti — puprèh<br />
napal n tanoh kliet mirah nyang jeued tapajöh<br />
napalm n sijeunèh böm apui<br />
1. napas n naph'aih; susah bernapas (terengah-engah)<br />
ungkab<br />
2. napas a kunèng meuneung mirah; kunèng situe'<br />
pineung (wareuna)<br />
napuh n napöh<br />
621
622<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nara n ureueng<br />
narapati (-narpati) n raja<br />
narapidana (napi) n simeuranté; ureueng uköman<br />
narapraja n peugawè keureujeuen<br />
narasi n 1. peuneugah bhaih saboh calitra; 2. calitra<br />
narasumber n ureueng nyang bré keutrangan; ureueng<br />
nyagn muphöm that (nyang é' bré keutrangan)<br />
narkomania n teugiyan ganja<br />
narkose n pumaté rasa<br />
narkosis n maté (gandoh) rasa<br />
narkotik n ubat peugadoh rasa sakét; ubat teungeuet<br />
nasis n teunaman meubungong putéh atawa kunèng,<br />
daro' sarèe<br />
narsisisme n 'ureueng nyang meuleumpah that ba' uroh<br />
droe keudroe<br />
narwastu n ba' sreue hiröm; narawaseutu; naraseutu<br />
nasab n neusab; nasab<br />
nasabah n 1. bandéng; taloeteumaloe; 2. ureueng nyagn<br />
kayém na taloe teumaloe ngon béng; 3.<br />
ureueng nyang jamin (angkèe, laman)<br />
nasal a su lam idöng (m, n,)<br />
nasar n kleueng<br />
nasehat n nasihat; wasiet<br />
nasi n 1. bu; 2. ki raseuki; — dingin bu ceudèng<br />
(dèng); makan — pajöh bu<br />
nasib n abat; bagi; beugi; jaban; kada; lirö; liröh;<br />
naséb; niröh; nirö; teukeudi; untöng --- baik<br />
(-- mujur) bagi; beugi; deuka; leuka; raseuki;<br />
sijue' untöng<br />
nasi-nasi n sijeunèh teunaman keu ubat sakét pruet<br />
nasional n 1. bangsa; 2. bangsa droe<br />
nasionalis n ureueng khadam keu bangsa<br />
nasionalisasi n 1. bhaih peulanggéh atra milé' bangsa la'én<br />
(ureueng aséng) jeued keu milé' nanggroe<br />
droe ngon cara tukö'-mukö'; 2. masalah<br />
cara jeued keu wareuga nagara
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nekrologi n 1. jadöi (judue) ureueng (-ureueng) nyang<br />
maté ba' saboh had; 2. riwayat udép ureueng<br />
banmaté<br />
nekromansi n meuramai (keumalon) deungon aruwah<br />
ureueng maté<br />
nekropolis n 1. kubu raya ba' saboh kuta tuha; 2. kuta<br />
nyangka rab runtöh keulusa seusa' deungon<br />
ureueng nyangka reuloh akheula'<br />
nekropi n plah muplah manyèt<br />
nektar n 1. minoman diwa; 2. mirjoman nè'mat; 3.<br />
bijèh ie mazu lam bungong<br />
nelayan n ureueng meu'eungköt (meula'öt; keumawé;<br />
mupukat)<br />
nematoda n glang (ulat) seumalu, udép lam tanoh atawa<br />
ie<br />
netologi n éleumèe bhaih glang seumalu<br />
nematosida n racön poh glang nematoda<br />
nenas n aneuih<br />
nenek n nè'; maha; ha; matuha; — moyang éntu; én;<br />
éndatu; jatbajat; jétdah; nini; nenek (orang<br />
tua) eumpèe; mpèe<br />
nenen v p'ieb dè' (mom, abin, tè') ba' madroe<br />
nener n bijèh mulöh; aneu' lulöih<br />
nenes v ménenes tijoh (ilé) meutèb-tèb<br />
neo barö; nyang neupubarö<br />
neolitikum n masa akhé jameun batèe<br />
neon n sijeunèh lampu listréb<br />
neonatus n aneu' mirah (bilah)<br />
neoplasma n teunimoh bohkeu'èh atawa sibansa tumuet<br />
nepotisme n ureueng sikawöm umat nyang mat gayam<br />
nanggroe<br />
neptunus n 1. diwa la'öt; 2. beunda langèt nyang keu 8<br />
nyang jeu'öh abéh niba' matauroe<br />
neraca n céng; neuraca; nuraca; noraca<br />
neraka n 1. neuraka; nuraka; 2. cak sónsara<br />
nestapa (duka —)a sösah até; seudih<br />
623
624<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
net n 1. nyaréng; 2. jaréng ö'<br />
neting a cak (badminton, tenis) meu'èn ba' keue<br />
nyaréng<br />
netto a (gaji, timangan, laba) beureuséh<br />
netra n mara<br />
netral a 1. meudong teungoh; hana meudong saho;<br />
seunang; 2. tan wareuna; 3. cak bibeueh;<br />
hana meu'ikat sapeue; labaih; 4. hanaröh<br />
saho; kon agam kon inong (bhaih haraih lam<br />
basa aséng); 5. hana masam<br />
netralis n ureueng nyang netral<br />
netralisasi n 1. bhaih nanggroe nyang hana mublaih saho;<br />
bibeueh; 2. peutawa racön; peugadoh<br />
pengaröh atawa bèe<br />
netralisme n sipheuet hana mumiha' (meusi) saho<br />
neuralgia a (sakét) meuch'ob-ch'ob (meungabngab)<br />
sarap; reukam<br />
neuritis n seungka' sarap<br />
neurulog n doto ahli sarap<br />
neorologi n éleumèe bhaih sarap (peunyakét sarap)<br />
neurosis n peunyakét sarap nyangka brat (seudèe)<br />
neurotik a sakét sarap (pungo)<br />
ngalau n guha<br />
nganga v menganga 1. hah; 2. ki keumob; meukeumob;<br />
teukeumob<br />
ngarai n jeureulöng; jeurulöng; peureulöng palöng;<br />
seureulöng; seurukan<br />
ngaur n kèeluhu; meuratén-ratén; (rateuen-rateuen)<br />
ngengat n Ihang<br />
ngeri a hayut; kuyu; kuyut; teumaköt; yo meutat-tat;<br />
ngeuri; ngeudéh<br />
ngiang v mengiang (— ngiang) meu'ing-ing; fer -<br />
- seuböt; seubèt; meuseubèt<br />
ng/7er v layin; meulayin-layin<br />
ngilu a singké
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nasionalisme n pham cinta tanöh ie droe<br />
naskah n naseukah; neuseukah<br />
nasrani n naseurani; seurani<br />
nasut n manusiya; alam manusiya<br />
nala n raja; poteuraja<br />
natal n mo'löd Nabi Isa<br />
natang n tingkap ubeuet<br />
natar n lapéh wareuna phön(-phön) ba' ija paté'<br />
natijah n peunutöh; punutöih<br />
natMsme n peuleumah jatoe droe; putunyo' droe asoe<br />
nanggroe<br />
natrium n sijeunèh lugam putéh leumie' lagèe pira'<br />
natur n 1. alam ban sijagad; 2. aseuli; asali; jatoe;<br />
3. sipheuet; tabi'at<br />
natura n bloe meubloe ngon cara teunuka (seunuka)<br />
beunda ngon beunda, meunayeue barang<br />
ngon barang<br />
natura] n alamiyah; bibeueh niba' peungaröh; jatoe<br />
naturalis n 1. ureueng nyang khusöih neuseulidé' bhaih<br />
hiweuen ngon teunaman; 2. meujatoe<br />
naturalisasi n cara sidroe-droe ureueng jeued keuwareuga<br />
nagara deungon carat-carat lam atöran<br />
naung v bematvng1.meucheue;naw'ong;2.meusilèe<br />
navigasi n 1. éleumèe meulayeue; 2. peuteupat<br />
(peutimang) arah kapai atawa<br />
kapaiteureubang; 3. meulayeue<br />
navigator n awai'kapai nyang meuluem cuwaca;<br />
peuteupat (h)aluwan kapai<br />
nawa n sikureueng<br />
nayaga n tukang pèh gammelan<br />
nayaka n meuntroe<br />
nayam n mata langai<br />
nayap n ceumeucue beungoh uroe<br />
nazam n nalam, panton Peureusi duwa blaih baréh<br />
(duwa-duwa, peuet-peuet)<br />
nazar n ka'öi<br />
625
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nazi n peeureuté nyang mat gayam nanggroe<br />
Jeureumanthön 1993-1945 lam jaroe Hèteulè<br />
nazim a peungarang; nyang meurika<br />
nebula n 1. sagöb nyang deuh di langèt ba' watèe<br />
malam; 2. awan andara nyang leumah lagèe<br />
bintang reudom<br />
nefr'itis n seungka' (seungkoe) ba' boh keu'ieng<br />
necis a gléh; jroh; peureuséh<br />
negara n nanggroe; nuraga<br />
negarawan n ahli bhaih nanggroe<br />
negsi n sangkai; narit seunangkai<br />
1. negatif a 1. hana (meu) teuntèe; tanna jaweueb; 2.<br />
kureueng gèt; ingkeue; hana ladém; siba;<br />
sibè<br />
2. negatif n 1. pilem; 2. dawe (kabat) listréb nyang<br />
meu'aröih leumoh<br />
negativisme n 1. sipheuet hanapöh; 2. sabé meusipheuet<br />
meulawan<br />
neger (negro) n (h)abeusi<br />
negen' n 1. nanggroe; biladat; 2. daröi; tanoh ie; 3.<br />
nuraga; nagara<br />
negosi n meukat; maniyaga; meuniyaga<br />
negosiasi n 1. tula'-taré' lam mupakat; 2. due' pakat keu<br />
damè<br />
negrito n 1. ureueng Habeusi (nubi) meutuböh 'èt di<br />
La'öt Pasipik; 2. ureueng aseuli nanggroe<br />
Pilipina<br />
negas n lakab raja Habeusi<br />
nek a 1. meubeu'eu-beu'eu até; 2. ki luwat; gla'<br />
nek n kp nè'<br />
neka-neka adv meuragam-macam<br />
nekara n geundrang tabai raja; nuraga<br />
nekad a kreueh até; tungang; batat<br />
nekrofagus a (sipheuet) seumajöh bangké<br />
nekrolog n peungarang riwayat singkat ureueng nyang<br />
banmaté<br />
626
INDONESIA A C E H<br />
ngoceh v mengoceh prue'; ratöh<br />
ngoko a basa Jawa antara ureueng nyangka akeurab<br />
atawa nyang leubèh muda/reundah<br />
1. ni p cak nyoe<br />
2. ni p cak nini; nè'<br />
3. ni kp da (cutda)<br />
ni seubut keu ureueng inong nyang gohlom<br />
meukawén<br />
nia n kipè' bajèe<br />
niaga v ber — maniyaga; meuniyaga; meukat<br />
nian adv beuna; that; sangat<br />
Nias n Nieh<br />
niet n 1. niet kasad; meukeusud; 2. h'eut; 3. ka'öi;<br />
nada<br />
nibung n niböng; bugéng; beugéng<br />
nidera a nyidra; teungeut (éh) maté<br />
nifak a munaphè'<br />
nihH a 1.sohhanasapeuena;2. ca/rhana meusidroe<br />
nyangna<br />
nijas (neugus) lakab raja Habeusi<br />
nikah n gatib; katib; pembatalan nikah paset; —<br />
nikel n<br />
gantung nikah hana meuwoe<br />
nikèl (lugam putéh, leubot, h'an meugeuratan)<br />
nikmat a nè'mat<br />
nikotin n racön lam baköng<br />
1. nila n saröm; taröm<br />
2- nila n lila; birö; ijö langèt<br />
3 nila n batèe a peureumata (pumata) nilam<br />
nila<br />
i n 1. yum; hareuga; areuga; mutu; 2. yum pèng;<br />
3. pontèn; 4. asoe; 5. sipheuet (hai-hai) nyang<br />
peunténg atawa meuguna keu manusiya<br />
nilai n — lebih abuen<br />
nilakandi n 1. batèe pumata; 2. birö langèt<br />
1. r?/7am n nan cicém<br />
2. nilam n nan teunaman, ön mangat bèe<br />
3. nilam n nan teunaman<br />
627
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nimbostratus n lapéh awan nyang meuneung keulabèe;<br />
reudö' jiba ujeuen<br />
ninabobo n lagèe peu'éh (ayön) aneu' (döda «idang)<br />
ningrat n kawöm mubangsa<br />
nini n nè' inong<br />
ninik n — mamak peutuwa adat; tuha adat<br />
nipis n boh (ba') kuyuen<br />
nir = hana; tan<br />
niraksara a 1. hana (gohlom na) haraih; 2. buta haraih<br />
nirmala a suci; gléh; peureuséh; hana cacat ceula<br />
nirwana n ceuruga; curuga<br />
nirwarta n haba nyang neupeugah keulusa neupeucaya<br />
tapi han jeued neupeu'umom<br />
nisan n batèe jeurat; menanam nisan pula batèe<br />
1. nisbah n nasab; neusab<br />
2. nisbah n bandéng, antara laba ngon rugoe; sali<br />
nisbi a barö deuih watèe tapubandéng deungon<br />
nyang la'én; jeued meunoe jeued meudéh,<br />
pakriban ureueng nyang kalon; hana moteula'<br />
niscaya adv han jeued han; nyangka teuntèe<br />
niskaia a tan wujud; tan meubida; saré (saré')<br />
nista a 1. hina; 2. hana mangat ba'tadeungo 3. cak<br />
ayéb; ceula<br />
1. nobat n 1. nubat; nèebat; 2. geundrang tabai; nuraga<br />
2. nobat v tabai<br />
noda n 1.beureuca';2./oayéb;ceula;— pada selapul<br />
pelangi mata ceuradén; siradén; seuradén;<br />
ber — (berbintik-bintik) teupui; meuteupuiteupui<br />
nodulus n neukue<br />
noja n nan teunaman<br />
noktah n tité'; nokeutah<br />
nokturia a meuran; töh'ie' si'at-at watèe malam<br />
nokturnal a 1. malamuroe; 2. hiweuen nyang udép watèe<br />
malam<br />
628
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nol num ot; noi<br />
nomad n sikawam ureueng nyang larat meumusémmusém<br />
nomenklatur n nama (nan) nyangka meuteuntèe bhaih<br />
saboh-saboh bideueng atawa éleumèe<br />
deungon cara mupakat; seunusön nama<br />
nominal a 1. ba'nama mantong; 2. peue nyang meutuléh<br />
mantong, miseue hareuga atawa yum nyang<br />
meutuléh ba' pèng<br />
nominasi n peuröh atawa peutamong keu calun '<br />
nomor n neumböi;numöinumböi;leumbói;---perdar)a<br />
neumboiphön(-phön)that; ulèe neumböi<br />
non = kon; bukon<br />
nona (Non) n seubut keu inong nyang gohlom meukawén<br />
nona n buah — boh seureuba ra'sa; lunih<br />
non agresi a (janji padum-padum boh nanggroe) sali mali<br />
hana muprang<br />
non aktif a peugawè atawa tantra nyang hana lé buet<br />
atawa hana meuteumèe lé keureuja<br />
nonblok a hana mublah saho; dong teungoh<br />
non departemen a hana röh lam salah saboh départeumèn;<br />
luwa départeumèn<br />
monekonomi a kon e/Vonom/;hana röh lam bideueng ekonomi<br />
nonfiksi a kon angan-angan, tapi hai nyang nyata (nyan<br />
deuh)<br />
nonformal a hana (kon) raseumi<br />
nong-nong (nonong) a dhoe cateueng<br />
nonhistoris a hana muma'na sijarah<br />
noni n dara ubeuet; aneu'miet inong; aneu' dara<br />
nonindustri a kon industri pobre')<br />
nonintervensi a hana peuröh droe lam kawan nanggroe nyang<br />
dang jimuprang<br />
noniuss n jangka<br />
nonkombatan n tantra bagiyan kantö, kon bagiyan muprang<br />
nonkonvensional a 1. hana seutot peue nyangka ladém atawa<br />
nyangka jeued keu pakat<br />
629
630<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
non kooperat'rfa hana meukeureujasama<br />
nonkoperasi n hana jimeutém keureujasama<br />
nonmedis a kon deungon cara éleumèe (buet) doto<br />
nonmiliter a kon cara meutantra; kon bhaih tantra<br />
nonok n bröt; nab; capö'<br />
nonol n geusong kupi<br />
nonpatogenik a han meuteupue<br />
nonpemerintah a hana geu'uröh Ié peumeurèntah; kon milé'<br />
peumeurèntah<br />
nonpolitik a hana meupulité; hana meusangköt pawöt<br />
ngon urösan pulité'; kon pulité'<br />
nonpribumi a kon asoenanggroe<br />
nonproduktif a hana muwasé<br />
nonsens a cak burat; haba keugura<br />
nonstandar a kon meunuröt uköran nyangka teutap<br />
nonstop a hana piyöh (-piyöh); siuroe atawa simalam<br />
suntö'; meu'ulien-ulien<br />
nonteknis a kon ngon cara tehnis<br />
nontradisional a hana ngui adat jameun atawa nyangka ladém<br />
na<br />
norak a 1. cak meungui peukayan meuranthi'-ranthu';<br />
meugampöng that; meutunong;<br />
meugante; 2. hireuen ta'jöb; teubinga<br />
norit n arang ubat ceurét<br />
norma n atöran; uköran atawa ka'idah nyangna lam<br />
meucarakat<br />
normal a meunuröt atöran nyangka na (nyang ladém);<br />
hana meula'én niba' biyasa; rim<br />
normalisasi n pupuléh Wayi; peuladém klayi<br />
normat'if a meu'ikat (mumat) ba' atöran nyangna<br />
nostalgia n apön; lindan<br />
not n tanda bunyoe<br />
nota n 1. surat peu'ingat; 2. surat raseumi; 3. surat<br />
raseumi peumeurèntah peujeulaih sabohsaboh<br />
éhwai<br />
notabene (NB) n 1. tanda ba' surat nyang muma'na; "bè'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tuwoe', "beuta'ingat"; 2. sila'én (niba') nyan<br />
notaris n notaréh<br />
notes n buku notèh<br />
notifikasi n bréthèe atawa bihaba (narit) bhaih barang<br />
nyang jipeutaba<br />
notula n catètan singkat lam pakat, peue nyang<br />
neuhöjah, ngon peue nyang neupeuputöih<br />
novel n karangan panyang meukandöng calitra bhaih<br />
udép sidroe-droe ureueng ngon ureueng<br />
bansilingka deungon maséng-maséng<br />
tingkah laku<br />
novela n novel nyang leubèh panyang niba' novel<br />
novelet n novel nyang paneu'<br />
novelis n nyang karang novel<br />
November n buleuen keusiblaih, keunong Ihèe<br />
nuansa n bidasigos'èbantaracura'wareuna-wareuna,<br />
suwara atawa mutu<br />
nudis n ureueng nyang gala'meulhön bulat; sikawan<br />
ureueng (inong ngon agam) nyang jimeusapat<br />
ba' saboh-saboh teumpat, pulo ataa<br />
uteuen ngon cara teulhön bulat<br />
nujum n keumalon; ramai; nujum<br />
nukil n menukil kutép atawa salén peue nyangka<br />
gob la'én tuléh (kheun)<br />
nulipara n ureueng inong nyang hantom na aneu'nyang<br />
lahé udép<br />
numerk a nyang wujud angka (numböi); nyang<br />
meushipeuet angka atawa cara meu'angka<br />
numismatika n teuleu'ah bhaih peusapat pèng lugam atawa<br />
meudali<br />
nun adv hidéh; sidéh<br />
num (ikan-) n eungköt raye', nyangna c'rt lam hikayat<br />
num n haraih Arab nyang keuduwaplöh limong<br />
nur n nu; caya<br />
nuraga a timang rasa<br />
631
632<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nurani a peungeuih; trang; meucaya<br />
nuibisa n peutabeue bisa; tangkaibisa<br />
puri n cicém kaka'tuha meubulèe mirah ngon ijö<br />
meuneung itam, nyang jeued jitirèe suwara<br />
manusiya<br />
nuriah n peungeuih<br />
nus n noh; noih; noeh<br />
nusa n 1. pulo; 2; tanoh ie; nanggroe; nuraga<br />
nusa indah n teunaman mupeureudèe asai Pilipina<br />
nusantara n lakab nan keu pulo (röh ngon basa) dumsinaroe<br />
wilayah Indonesia<br />
nusyus n fnong (peurumoh) nyang éngkeue keu lakoe<br />
nuftah n 1. ie mani (beunèh) manusiya; 2. bijèh lam<br />
mani<br />
nyah v peuta'!<br />
nyai n 1. lakab keu inong nyangka jimeukawén atawa<br />
katuha; 2. lakab keu inong leubèh muda umu<br />
niba' nyang meuhöi 3. gundé' niba' ureueng<br />
aséng (lerupa, Cina); nyai-nyai seuneubut<br />
keu inong nyang jipeulara lé ureueng aséng;<br />
nyanyi; nyai<br />
nyak n ma; ma'; nya'<br />
nyala n hu; me meuh'a-h'a; — kan Ihiet;<br />
menyalakan api peuhu apui; Ihiet; parö';<br />
bernyala-nyala meulèblèb<br />
nyalang a 1. mata teubleuet; 2. mata sè-so;<br />
menyalangkan bleut mata<br />
nyalar adv kayém<br />
nyali n 1. phét ampeudu; 2. ki rasa; 3. /r/'ceubeueh;<br />
beuhe; bheu<br />
nyaman a 1. sihat; 2. mangat; nyaman; sijue'<br />
nyambing n nan teunaman meuduroe, ön lagèe tumba';<br />
ukheue keu ubat sakét pruet<br />
nyamik n nyamikan 1. dabeueh peukan; 2. inong biduen<br />
nyamplung n sijeunèh ba' kayèe nyang timoh ba' binèh<br />
pasi
NDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nyamuk n jamo'<br />
nyamur n mbön; eumbön<br />
nyana v menyana kira; sangka<br />
nyang p cak nyang<br />
nyanya v menyanya Iheue<br />
nyanyah v menyanyah meuratöh; bleuté'<br />
nyanyang a beulisah; geulisah<br />
nyanyar a leunyè; linyè; meunyèb-nyèb<br />
nyanyi v bernyanyi nyanyoe; menyanyikan böh lagèe<br />
nyanyu v menyanyu meu'unyèn-unyèn; meupèbpèb;<br />
meuratöh<br />
nyanyuk a teuceungong; teutahe-tahe;<br />
nyapang n ngon; rakan; sahbat<br />
nyapnyap v cak ceumaröt; seurapa; seumeurapa<br />
nyarang n sijeunèh teunaman<br />
nyarik (nyaring) a (su)kreueh; nyaréng; lantang<br />
nyaris adv karah jadèh; nyaréh; rimbaih; meurampéh<br />
nyata a nyata; trang; deuih; nyaréh; rimbaih;<br />
meurampéh<br />
nyata a nyata; trang; deuih; leumah; meuwujud; tidak<br />
— majat<br />
nyatuh (— beringin — sondai) n nan ba' kayèe raya (ba' para)<br />
nyawa n nyaw'ong; nyaw'a; napeusi; menyabung<br />
nyawa geusambé nyaw'ong<br />
nyenyai a reuhie'; jareueng<br />
nyenyak a nyidra; nyindra; indra; teungeut mup'èh-p'èh;<br />
tidak — buelisah<br />
nyenyat a seungu; seungab<br />
nyenyeh v menyenyah marit, prèntah atawa meulakèe<br />
meu'ulang-ulang sampoe gob gla'; meunyèbnyèb<br />
(nyab-nyab); meu'unyèn-unyèn<br />
nyepi n uroeraya ureueng Bali<br />
nyeri n meuch'ob-ch'ob; meungob-ngob (ngot-ngot);<br />
reukam; seungkoe; — sendi-sendi (tulang,<br />
otot) kröt-kreuet; keurawat; krawat<br />
nyinyir a meunyab-nyab<br />
633
634<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nyiri n nan ba' kayèe<br />
nyiru n jeu'èe<br />
nyit v peuta'; nyah<br />
nyiur u — gading u gadéng; — sungkuran u groh<br />
nyoilo n teumpat töt kumunyan<br />
nyong n lakab keu aneu' miet agam; sigam<br />
nyonya n 1. inong na lakoe; 2. peurumoh; — rumah<br />
peurumoh<br />
nyonyeh a menyonyong (bibir) meuluhèh; (gigi, mulut)<br />
caheueng; munyöng; munjong<br />
nyonyor a menyonyor keumong; kumbob; meutumboh<br />
nyunyut v menyunyut rheuet; reumèt<br />
nyunyut v menyunyut jieb; jujuet; p'ieb; p'ueb<br />
nyunyut v menyunyut mumèt-mèt<br />
nyut a meuch'ob-ch'ob
O<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
O, o n haraih nyang keulimong blah<br />
O- n tanda dat asam lam 'alam raya<br />
oase oasis n l.wahah,tanohbasolamgurön(bianganoe)<br />
nyang séb ie keu teunaman ngon manusiya;<br />
2. ki teumpat nyang ma'mu jilingka lé teumpat<br />
nyang sösah; curuga ba' teungoh nuraka<br />
obaf n ubat; ki ubat beudé; ki peungila<br />
obduksi n pré'sa manyèt (plah manyèt) lam urösan<br />
peungadélan<br />
obeng n ubèng; alat puta sikröp<br />
obesitas n teumbön ue'<br />
obi n taloe keu'ieng bajèe kimono Jeupun atawa<br />
bajèe yudo<br />
obituari n haba bhaih maté sidroe-droe ureueng ba'<br />
surathaba deungon seureuta riwayat udép<br />
singkat niba' droeneunyan<br />
objek n 1. hai, peukara atawa nyang jeued keu puko'<br />
haba; 2. beunda atawa hai nyang jeued keu<br />
bahan seumeulidé'; 3. peuleungkap kalimat;<br />
4. keureuja atawa öseuha sambé<br />
obyektif a adé; hana bratsiblah; peunapat atawa<br />
pandangan droe<br />
1. obiak a luwaih; meuhala'<br />
2. obiak a gurue'; leungo; gè'go'<br />
obligasi n surat utang peumeurèntah nyang jeued tabloe<br />
publoe<br />
oblong n aneu' bajèe bulat takue<br />
obo n nan peukakaih musib<br />
obor n 1. suwa ön'ue; sulöh; 2. ki nyang peutrang;<br />
peutunjö'<br />
obrak v — abrik glinya; gui; tuweueh; ungki<br />
obral v 1. publoe cara Ie deungon yum nyang murah;<br />
2. ki rampueh; rukeue<br />
635
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
obras n geunyi birèija ngon meusén seupaya bè'<br />
meusui-sui<br />
obrol v mengobrol muproe hai; mupoh reupun (brakah)<br />
obros n uboih<br />
observasi n ambat-ambat; sudi; sasat<br />
observatorium n teumpat teurupöng (keumalon) bintang<br />
obsesi n peunyakét batén teuseuböt keu saboh-saboh<br />
hai; pikéran nyang kayém jipeulèhlloh até<br />
obsidian n batèe kaca nyangka beuku meuwareuna itam<br />
meuneungklabèe nyang jiteubiet lam pruet<br />
gunong beureutöih<br />
obsolet a hanateunguilé; kauseueng; katinggai masa<br />
obstetri n cabeueng éleumèe doto, khusöih bhaih<br />
kandöngan ureueng inong<br />
obstruksi n 1. thueb; seunumbat; 2. tham; heumpang<br />
oceh v mengoceh 1. meuratöh; 2. breucabreucie;<br />
beucab-beucöh; 3. meu'unyèn-unyèn<br />
ode n sijeunèh panton seumujoe sidroe-droe<br />
ureueng atawa saboh-saboh hai nyang<br />
geupeumuliya<br />
odekolonye n minyeu' klonyo<br />
odim n busöng<br />
oditur n ja'sa peununtöt ba' mahkamah tantra<br />
odoh a 1. brö'; keuji; 2. ngeut<br />
1. odol n ubat geuso' gigoe<br />
2. odol v mengodol pulie'; sulie'; plue'<br />
odometer n peukakaih ukö jara' moto padubna kajija'<br />
oedipus-kompleks n agam nyang jimeugala' atawa cinta keu<br />
madroe (aneu' agam nyang jimeumukah<br />
ngon ma)<br />
offensif n seureubu; seureubeuet; landang<br />
offerte n surat peutaba barang<br />
ofisial n ureueng-ureueng nyang peutimang awa'<br />
nyang meu'èn (tandéng) ba' ulah raga<br />
ofset n 1. salah saboh cara ceumita' buku; 2. cara<br />
mubloe kapai teureubang<br />
636
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
oga n hoga; sibansa cubo'<br />
1. ogah v mengogah hunyat; unyat<br />
2. ogah a han (hana) é' (tém); ogah-ogahan beu'o<br />
ogah-agih a wèt-wot; leungoe; gè'-go'<br />
ogak-agik a cak seunang that; pueh até<br />
agak-ogak n badöt; lawa'; berogak-=agak muburat<br />
ogam n mengogam 1. meu'èn (songlap); 2. sihé<br />
pupungo ureueng<br />
ogel a 1. leungoe; yang (-yang); 2. wèt-wèt iku<br />
1 ogok v mengogokkan ji peuleumah sara jipeutaba<br />
barang<br />
2. ogok v mengogok-ogok meutatèh-tatèh<br />
3. ogok v mengogok piyoh buet; piyöh keureuja<br />
4. ogok a liet; kriet<br />
1. oja v mengoja T. peucöh-cöh mano'; 2. Ar/'(h)asot<br />
2. oja v mengoja co'ancang (-ancang)<br />
o/eA: n siwa gritangèn atawa seytöm ngon cara<br />
jibuncéng; siwa buncéng gritangèn atawa<br />
seutöm<br />
ojok v mengojok mupinteut-pinteut<br />
oker n bahan wareuna niba' è' beusoe jampu tanoh<br />
kliet ngon anoe, wareuna kunèng, seumaran<br />
ngon suklat<br />
oknum n droe sidroe<br />
okok a liet; kriet; bakhé<br />
oksigen n dat asam lam alam raya<br />
oktober n buleuen keu siplöh = keunong limong<br />
oktroi n 1. idin pumeugèt atawa publoe jeunèh barang<br />
nyangka meuteuntèe; 2. ha' khusöih ateueh<br />
saboh-saboh barang peuneugèt, seupaya<br />
be' jeued jitirèe (jipupeuleusu lé piha' la'en)<br />
okular n jeunèh kaca ceureumèn mata<br />
okulasi n cara gasi ba' kayèe; eungku<br />
okulis n doto mata; ahli peunyakét mata<br />
okultis n ureuen gkeumalon (ramai)<br />
637
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
okupasi n ngui atawa due' tanoh soh atawa ba' nanggroe<br />
nyang hanapo<br />
olah v ri; ré; mengolahsilap ba' cara peugèt sabohsaboh<br />
beunda sampoe jeued meula'én ngon<br />
leubèh gèt, leubèh Ie guna; seolah-olah<br />
sangsang lagèe; sipeureuti; (meu)hi lagèe<br />
olahraga n gra'badan; ulahraga<br />
1. olak n 1. gra' muputa; mpuséng; 2. boh peu teupeuen;<br />
3. riyeue'; reuyeue'; 4. klayi; samaklayi<br />
2. olak n ili<br />
3. olak v berlak 1. (tuböh) hana teuga lé; ka leumoh;<br />
2. (ubat) hana mujarab lé; ka tabeue<br />
4. olak v mengolak 1. ula'; 2. han é' lé; gla';<br />
olak-olak n ité' pasi<br />
olak-olik adv 1. ula'-alé'; meu'ulang-riwang; 2. /c/meu'ulienulien;<br />
upa'-apé'<br />
olang-aling a meuyan'g-yang; meuyo'-yo'<br />
olang-aling v mengolang-aling meu'ulang-ulang<br />
oleander n sibansa ba'culan<br />
oleh p 1. lé; ulé; uléh; 2. sabab; sabeueb; saweueb;<br />
3. akébat; 4. berleh meuteumèe;<br />
meuteumeung<br />
oleh-oleh n bungong jaroe<br />
oleng a meurara; punggang-punggét; yang-yé; yè'yè';<br />
yè'-yö'; uréng<br />
oles n mengoles keureulieh; lumoe; silie'<br />
oli n minyeu' pulumoe<br />
olia n cak öliya; éliya<br />
oligarki n peumeurèntah nyang neumat lé padumpadum<br />
droe ureueng niba' sigulongan atawa<br />
sikawan<br />
oligofagus a (sipheuet) bangsa seureungga nyang jipajöh<br />
cit sijeunèh teunaman sagai, miseu, daruet<br />
dsb.<br />
638
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
oligfrenia n leumoh ba' meu'ingat<br />
oligopoli n yum barang nyang jiatö bankheun sidroe<br />
atawa padub-padub droe ureueng, kulusa<br />
mit that ureueng nyang publoe<br />
oligotropik a mitthatkandönganiekeuteunaman/hiweuen<br />
olimpiade n tandéng ulahraga antara bangsa nyang<br />
geupeudue' jeueb peuetthön sigo<br />
oliva n boh doitön (doitun)<br />
1. olok n olok-olok meuseunda<br />
2. olok n olok-olok cara ceumeucob (sudép;<br />
seumudép) ngon jaröm gasa<br />
olong-olong n ulat kayèe jatoe<br />
ombak n alön; bakat; glumbang; umba'; — kecil<br />
ceuraceue'; ber—craceue'; reuneue'; riyeue'<br />
ombang-ambing v ranja'; umbang; terombang-ambing<br />
umbang-umbangan<br />
omel v mengomel mubr'ot-br'ot; mubr'èt-br'èt<br />
omnivora n meukheulu' pajöh teunaman ngon sie;<br />
seumajöh peue nyangna<br />
omong n cak 1. basa; 2. marit; narit; — kosong burat;<br />
baweue; brakah; cém; creu'; rayapru'; rantam;<br />
reuntam;- reupun; péh t'èm; teubong<br />
ompol n teubiet 'ie' lam teuneungeut<br />
ompong a 1. hana gigoe; rumpang; lueb; 2. ki tan<br />
teunaga; hana teuga<br />
1. ompreng n talam ubeuet teumpat meuidang bu ngon<br />
eungköt<br />
2. ompreng v mengompreng 1. mita beulanja leubèh ngon<br />
cara peusiwa moto kantö; 2. é' moto<br />
omprengan<br />
omprong v mengomprong lireue atawa dadeueng ön<br />
baköng ba' asap<br />
omslah n cak kulét lapé' buku; lapé' luwa<br />
omzet n jeumeulah pèng wasé meuniyaga (publoe<br />
barang) ba' saboh had watèe<br />
639
640<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
onak n 1. awé meuduroe; 2. una'; huna'; duroe<br />
meukawét; 3. ki mudarat; sösah<br />
onani n jima' jaroe; Aras kucho' boh<br />
1. onar n 1. karu; 2. reuyoh; kiyam<br />
2. onar n akai jeuheut; tipèe moseulihat<br />
onceh n cubo'<br />
oncom n témpé meukulat<br />
oncor n sulöh; suwa<br />
onde n onde-onde boh meulaka; boh dubeudoh;<br />
boh röm-röm; boh peukhém teungku<br />
ondel-ondel n patong bangon ureueng niba' ija atawa<br />
keureutaih; sijeunèh taböt<br />
onderneming n caA keubön maskeupèe<br />
ondoA v mengondokkan som; peusom<br />
oneng-oneng n com; yah (1), aneu' (2), cuco (3), cèt (4), com<br />
(5)<br />
ongah-angih a mupinteut-pinteut<br />
ongeh a bob; ugoh<br />
1. onggok n tamon;teunamon;tumpö';teunumpö';batang;<br />
beronggok-onggok meutumpö'-tumpö';<br />
meutamon-tamon<br />
2. onggok n keureumeuih boh ubi<br />
ongji n caA surat idin<br />
1. ongkang v mengongkang-ongkang 1. due' gaki<br />
meujuntè; 2. ki hana pubuet sapeue; due'<br />
wawa tuböh; due' prèhdahoh<br />
2. ongkang v mengongkang-ongkang lingkeue;<br />
mupanyang langkah<br />
ongkok v mengongkok-ongkok ja' meun'ueb-meun'ueb<br />
ongkos n biyaya; beulanja; upah; ongkoih; ongkos<br />
(biaya) perjalanan dengan kapai atau kereta<br />
api tambang<br />
ongok a budo; ngeut<br />
ongol-ongol n peunajöh niba' sagèe teuwot<br />
onkogen a bie' atawa beunèh peunyakét
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
onomatologi n éleumèe bhaih asai muasai deungon ma'na<br />
niba' nama (nan)<br />
onomatope n haraih asai niba' suwara (tèng, ting =<br />
sugeunta)<br />
ons n bagi siplöh niba' sikilo<br />
onslah c cak onseulah; pupiyöh ba' keureuja kon lakèe<br />
(gala') droe; keunong peucat<br />
ontogeni n seujarah meukheulu' udép<br />
ontran-ontran n reuyöh; karu<br />
onyah-anyih (mengonyah-anyih) adv badam; teuleumie'-leumon;<br />
meulè'-lè', meulèb-lèb; meulèt-lèt<br />
onyak-anyik a 1. leungo; meuyo'-yo'; 2. ki upa'-apé'<br />
onyang éndatu<br />
onyok v mengonyok (kan)!. peuleumah; putunyo'; 2.<br />
yue (lakèe) ngon cara pa'sa; sana'<br />
onyot v mengoyot jeu'euet<br />
oogenesisi n asai-usöi cara timoh ngon meubijèh<br />
1. opak n nan peunajöh [keureupö' niba' boh keutila<br />
(kupila) atawa breueh leukat]<br />
2. opak v mengopak parö'; pröih; rugé; rugéh<br />
opak-apik v mengopak-apik jaweueb meuputa-putie;<br />
mita dalèh; upa'-apé'<br />
opal n sijeunèh batèe meuliya<br />
opalesen n balom<br />
opas n upah; jaga kantö; agèn plisi<br />
opelet n moto siwa<br />
open n cak dapu; seunungkèe<br />
open a pakoe; poeh; puduli; peuduli; pululi;<br />
peureumeun; tidak—beu'aih; dayuih; lawala;<br />
galawala<br />
oper v mengoper 1. tueng keu geunantoe; opho; 2.<br />
pupinah; puminah; mengoperkan peujö';<br />
peusrah<br />
opera n sijeunèh bansawan<br />
operasi n 1. plah; opeurasi; 2. gra'tantra; 3. pubuet<br />
nyangka na<br />
operator n tukang jaga (peu'udép) atawa peulayeue<br />
meusén atawa talipön<br />
641
642<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
operkulum n thueb iseueng eungköt<br />
opini n peunapat; peundapat; pikéran; anggapan;<br />
kheunda'<br />
opium n apiyun<br />
oplah n jeumeulah nyang ji cita' (surat haba, buku);<br />
2. nyang teupubloe (teubagi)<br />
opname n meu'ubat dom ba'rumoh sakét; meudom ba'<br />
meu'ubat<br />
opname n co' gamba; meugamba<br />
oponen n piha' lawan nyang teuntang; nyang sanggah<br />
opor n sie mano' (ité') meusantan; sibansa gulèe<br />
keureuma<br />
oportunis n tabi'at ureueng nyang jiseumiké cit keudroe<br />
atawa keulaba droe sagai ba' jeueb-jeueb na<br />
luweueng; hana jimeudong lé ateueh sabohsaboh<br />
hai nyang patöt; (peunapat nyang<br />
ishat, nyang hana peurugoe ureueng la'én);<br />
ureueng nyang mita luweueng keulaba droe<br />
oportunitas n luweueng atawa ruweueng nyang gèt ba'<br />
pubuet saboh-saboh hai; ateueh watèe<br />
oposisi n piha' nyang meuneuntang (bangkang);<br />
meulawan; peuneuntang<br />
opsen n teunamah paja' meunuröt bagiyan nyangka<br />
meuhad keu blanja peumeurèntah<br />
opseter n opsètè; peugawèe peunilé' bangönan rumoh<br />
atawa titi<br />
opsi n 1. ha' atawa ruweueng keusidroe-droe<br />
ureueng nyang bibeueh jipiléh wareuga<br />
nagara nyang neubré lé saboh-saboh<br />
nanggroe (jeued jitueng jeued jitula'); 2. ha'<br />
ba' jaroe piha' nyang bré peunutöih akad,<br />
lam watèe ngon carat nyangka meuhad<br />
lam pakat; bibeueh ba' geupiléh<br />
opsir n opeusé<br />
optimal a nyang abéh gèt; po'; nyang meulaba abéh<br />
optimis n ureueng nyang kayém neuharap keujroh lam
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
optisien n<br />
bandum hai; ureueng nyang hanatom gundah<br />
lam udép; ureueng nyang neuyakin keu jroh<br />
mantong niba' saboh-saboh hai<br />
ahli kaca mata<br />
°P U<br />
lakab keu kawöm raja Bugéh<br />
1<br />
• orak v mengorak ploh; leueng; hambö<br />
2. orak v mengorak cröng<br />
orak-arik a 1. meujampu-adö'; meujampu lawo'; 2. nan<br />
sijeunèh kuwah<br />
orakel n ramai atawa peusan niba' diwa<br />
oral a babah; rèt babah; lésan<br />
orang n ureueng; — yang diperkatakan itu gobjéh;<br />
gobnyan; droeneunyan manusiya; — hutan<br />
(udik) mante; — hutan (hewan) manoih;<br />
manoeh; — bebas (pengangguran) priman;<br />
— lain (seseorang) gob; orang-orangan di<br />
sawah (pengusir burung) peunyaköt<br />
orang-aring n<br />
(ayeuem) tulö<br />
sibansa ön sumpueng; seumpeueng<br />
orang-tua n ureueng chi'; ma ngon yah; ureueng<br />
geupeutuha; peutuwa<br />
oranye wareuna mirah meukeununèng<br />
orasi n peudatö; khöteubah<br />
orator n ahli peudatö<br />
orat-aret n 1. ceunuréng; 2. tuléhsan nyang hana<br />
meu'atöran (curéng-muréng)<br />
orb<br />
it n lueng jalan beunda langèt nyang la'én; ki<br />
mengorbit meulamböng u ateueh<br />
orbita n brue' mata<br />
1. orde n bintang; tanda jasa<br />
2. orde n jeuma'ah niba' ureueng nyang sipaham<br />
3. orde n cara teureutib peumeurèntah; atöran<br />
peumeurèntah; susönan; angkatan<br />
order n 1. prèntah; peurèntah; 2. peusanan<br />
ordinat n garéh nyang peuteuntèe tité' lam saboh<br />
ruweueng<br />
643
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ordner n mapraya meukulét teubai teumpat keubah<br />
surat<br />
ordo n madeuhab<br />
ordonans n saboh bagiyan ba'tantra nyang peu'ét atawa<br />
peutrö' (peutröih) prèntah u ateueh atawa u<br />
miyub<br />
ordonansi n atöran peumeurèntah (keurajeuen)<br />
oren n cak boh atawa ie limo<br />
oreng n luweue' atawa lueng antara bibi ngon idöng<br />
oret v curéh; curéng<br />
1. organ n alattuböh manusiya atawa hiweuen; —bicara<br />
alat marit<br />
2. organ n surat haba atawa majalah sibagoe seurumpét<br />
niba' saboh-s^boh peureuté<br />
3. organ n peukakaih musib, lagèe piyano<br />
organdi n ijalipéh niba' beuneueng gapeueh nyang<br />
mubeureungè'<br />
organisasi n 1. kumpöilan atawa badan nyangna sabohsaboh<br />
meukeusud; 2. kumpöilan antara<br />
ureueng-ureueng deungon meukeusud<br />
nyangka meuteuntèe<br />
organisator n ureueng nyang susön atawa atö organisasi<br />
organisatoris a ahli lam organisasi; 2. ateueh atöran atawa<br />
teureutib organisasi<br />
organisir v mengorganisir peugèt atawa peugra'<br />
organisasi<br />
organisme n mandum makheulu' udép<br />
ornogram n rungkha niba' organisasi<br />
orgasme n puca' nè'mat jima'; jiteubiet ie mani<br />
orgel n sijeunèh gambang<br />
orien n bumoe daro' Timu (lam cara kalon ureueng<br />
lerupa)<br />
oriental a bumoe daro' Timu atawa nanggroe daro'<br />
timu lerupa<br />
orientalis n ahli basa atawa sastra ngon tamadön bangsabangsa<br />
Timu<br />
644
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
orientasi n ja' sasat dilèe, Iheueh nyan barö jipeuteuntèe<br />
arah, teumpat nyang beuna; berorientasi<br />
1. ja' sasat dilèe seupaya leubèh meuturé,<br />
muphöm atawa beumupat; 2. ji meukéblat<br />
ba'<br />
orion n teunumpö'(tumpö') bintang nyang peungeuih<br />
that<br />
orisinal a jatoe; sah<br />
orkes n oreukèh<br />
ornamen n gambanyangjirikaatawaceunulé'ba'bintéh,<br />
ija atawa barang peuneugèt jaroe<br />
ornitologi n éleumèe bhaih bangsa cicém<br />
ornitosis n keumeuen peunyakét cicém nyang<br />
é'meujangkét ba' manusiya<br />
1. orok n aneu' miet; aneu' manya' mirah; bilah<br />
2. oroA: v mengorok éh meug'-o-gr'o<br />
1. orok-orok n sijeunèh kacang uteuen nyang jeued keu<br />
baja<br />
2. orok-orok n sisuwé niba' brue'u<br />
1. orong-orong n plö' daih ba' meureuyam jameun<br />
2. orong-orong n sibansa daruet kléng<br />
ortodok a 1. ta'at keu ugama; 2. seumiké cara jameun<br />
peureumeun<br />
ortografi n gamba bunyoe basa lam bangon tuléhsan<br />
atawa tanda; cara meu'ija saboh-saboh basa<br />
ortopedi n éleumèe tuleueng-muleueng<br />
osean n la'öt; kaca raya teumpat peulara eungköt<br />
Oseania n situmpö' pulo di La'öt Pasipik (Lautan Teduh)<br />
aseanografi/oseanologi n éleumèe bhaih la'öt<br />
osifikasi n teunimoh tuleueng<br />
oselasi n gra' meu'é' meutrön mupuséng gisa<br />
osmose n meujampu duwa beunda cayé, mböh rèt<br />
reuhung bubé seuma<br />
ostentasi n meu'ulö'-ulö'<br />
asteoklas n beunèh purusa' tuleueng<br />
osteoporosis n tuleueng nyang meurapöh<br />
645
INDONESIA<br />
A C E H<br />
0t aK n uta'; akai; otak-otak peuceubeuh-ceubeuh<br />
droe; mböng; pupungo-pungo droe<br />
otak-otak n payéh eungköt<br />
otak-atik v mengotak-atik uta'-até'<br />
ofar n prisè ubeuet<br />
1. otek n nan eungköt la'öt<br />
2. otek a (gigoe) leungo; rab teulhoh; gé go'<br />
3. otek n umpeuen cicém; boh glém<br />
1. oto n moto<br />
2. oto n ija töp dada ngon pruet aneu'miet<br />
646<br />
otobus n moto böih<br />
otomat n alat atawa meusén nyang dawö'<br />
otomatis a jija' atawa udép keudroe<br />
otomatisasi n meugantoe teunaga manusiya deungon<br />
meusén nyang jija' ngon jiatö buet keudroe<br />
sampoe hana payah lé ureueng kaumiet<br />
otonom a dong keudroe; atö keudroe<br />
otonomi n peumeurèntah keudroe<br />
otopet n gritangèn meuneu'èn aneu' miet<br />
otorisasi n bré kuwasa<br />
otoritas n ha' pubuet; kuwasa nyang sah; ha' pubuet<br />
ngon ha' peugèt atöran prèntah keu ureueng<br />
la'en<br />
otoriter a kuwasa sidroe; ban gala' droe; la'lém<br />
otot n urat kreueh<br />
oval a buntho' boh mano'<br />
ovasi n bré höreumat ngon cara pö'-pö; jaroe<br />
oven n Ldaputöt peunajöh; 2. seunungkèe; 3. dapu<br />
manyang (dapu töt gapu atawa bata)<br />
overste n pangkat tantra; léteunan keureunèn<br />
overpopulasi n jeumeulah ureueng meuleubèh niba' séb,<br />
hana sibandéng ngon luwaih nanggroe;<br />
nanggroe meuleubèh ureueng<br />
overproduksi n wasé meuleubèh niba' nyang séb. sampoe<br />
yum jitrön<br />
oversimplifikasi n meuleu (m)pah that singkat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ovulasi n watèe antara uroe keulhèe ngon uroe<br />
keutujöh blaih Iheueh hèd; watèe baso mumèe<br />
1. oyak v mengoyak-oyak yo'-yo'; guncang<br />
2. oyak v mengoyak (-- oyak) peucro'; picro'; pangab<br />
obyek n peunajöh niba' boh ub<br />
oyok v peucro'; pagab; seutèt (seutot)<br />
1. oyong a leungoe; meugo'-go'; yang; guyah<br />
2. oyong n ba' (boh) pi'<br />
oyol n 1. teunaman meulata; 2. ukheue<br />
ozon n hawa nyang gléh jatoe<br />
ozonometer n alat ukö ozon<br />
647
p<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
P,p. pe n harah keunam blaih<br />
pabean n duwanè<br />
pabila n pajan<br />
pabrik n kilang; pabré'; pobré';<br />
pabrikasi n peugèt barang cara meule lam pabré'<br />
pacai n pacè; seureubö' ceunana lam kaphan<br />
1. pacak a mahè<br />
2. pacak n 1. neusö'; 2. pancang; memacak sö'<br />
3. pacak n rinté'; reunté'; runté'; memacak-macakpr'eul<br />
4. pacak v peukawén meunatang<br />
1. pacai n hamba; sahaya; pacai<br />
2. pacai n nan eungköt<br />
pacangan n tunangan<br />
1. pacar n ba'gaca;—c/'na aneu'geulima, nanpeunajöh<br />
2. pacar n geunaséh<br />
pacat n — besar dawön<br />
pacau n bangké atawa barang nyang kh'èb keu<br />
peunyaköttulö;ajeumattula'bala nyang jilhat<br />
ba' dheun kayèe<br />
pace n boh keumudèe<br />
pacek v memaceA-1.paca';glong;jlong; 2. meu'agam;<br />
mupab; pemacek hieweuen keu agam bijèh<br />
paceklik a musém pajöh padé bijèh<br />
pacok v bathue'; pathue'<br />
pacu n ceunungkèh pohlawa; pacuan 1. adu pacu;<br />
tandéng pohlawa; 2. geulangang pacu; --kuda<br />
1. meulaju guda; 2. geulanggang pacu<br />
1. pacul n cangköi; memacul ceumangköi<br />
2. pacul v memacul picét; pirét; terpacul meupancé;<br />
meupanca<br />
1. pada p keu; daripada niba'; ba'; — dasarnya ba'<br />
hakikat; aba — nya (ku, mu) na ba'jih (lön,<br />
gata); — keesokan harinya ba' uroesingoh;<br />
— sangkanya ba'sangkajih; dalam — itu<br />
samataran; simeutaran<br />
648
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. pada a 1. mada; mumada; asal ada, kecilpun —<br />
asaina, ubit pih mumada; sekian itu belum<br />
— juga dumnan pih gohlom mumada; 2.<br />
pueh; belum — hatinya gohlom pueh até jih;<br />
memadai meumada; mumada; memadamadai<br />
pUmada; memadakan 1. kaséb; 2.<br />
pupueh até; terpada padra; padan; gempa<br />
bumiitutiada — geumpa nyan hana mupadra<br />
(mupadan)<br />
3. pada adv cak meusama; ramè<br />
4. pada n baréh ba' sijeunèh ca'é Jawa<br />
padah (padahan) n 1. lageuem; tanda; peuraja; praja; 2.<br />
keumalon<br />
padahal p nyang keubit-bit<br />
padahan n taröh; taröhan<br />
padak n lancang sira<br />
padam a 1. lön; lén; lin; 2. reuda; 3. teudoh; 4. bla;<br />
memadamkan 1. c'ueh; plön; plén; peulén;<br />
peulon; 2. peudab; 3. peureuda 4. pupueh<br />
grah; hampir — mala<br />
1. padan a 1. tara; padra; 2. padan; wadan; sepadan<br />
(setara) wadan; sipaloh; sibalöh<br />
2. padan n 1. ceue; had; suempadan; 2. aram-aram<br />
3. padan n janji<br />
4. padan a curé'<br />
5. padan (layar —) n layeue gap (seuringkét)<br />
padang n padang;tanohdatanyangluwaih,hanamuba'<br />
kayèe; tanoh lapang; — berhutan kecil kuen<br />
padas n lapéh tanoh kreueh; batèe jeued niba' anoe<br />
atawa tanoh<br />
padasan n tayeuen mupaco'<br />
padat a 1. da'; doe; 2. seusa'; meuseumpéh; limpah;<br />
3. krab; tahat; padat, pendekdan kekar (tebal)<br />
guntoe; padè'; memadatkan sa'; padat sekali<br />
seudot; seuda'; seusa'; sarat<br />
649
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. padi n padé; — ladang padé seulasi (pasèh); padi<br />
yang disemai padé peunula; padi bibit yang<br />
disemai seuneulöng; masa padi bulir padé<br />
sroh; (rhoh); masa padi bulir padé akhé;<br />
tumpukan — phui (pui); sisa padi dalam<br />
berassuengo; barkas tangkai padi yang telah<br />
dipotong seunibai; sardam batang padi wa<br />
2. padi a bacut; bubé drah; ubeuet; sepadi, tidak ada<br />
yang tinggalbarang — hana tinggai mubacut<br />
(meububé drah)<br />
padma n bungong seuleupö' atawa jiem-jiem<br />
padmasana n singgasana<br />
padmasari n raseutöm; raseutöng<br />
padmi n peureumoesuri; putroe; purumoh raja<br />
padu a 1. doe; 2. leukap; 3. ki beureuka; srue;<br />
berpadu 1. meusaboh; meukeumat;<br />
meulamon; 2. beuku; 3. kokóh; 2. meugampöi;<br />
3. peukong ikat; 4. meusaneueb; terpadu<br />
keubue<br />
paduk n aram-aram<br />
paduka n 1. sipatu; lapé' gaki; 2. paduka; sri paduka<br />
sroepada; sroipada; sripada; sipada; sraip<br />
ada; cröipada; troipada; toipada<br />
padukuhan n gampöng dusön<br />
padusi n inong; binoe<br />
paes v memaes hieh; acan<br />
pegan a kong; teuga; gap<br />
paganisme n jahéliyah<br />
pagar n pageue; pagar benteng (rintangan) junga;<br />
pacang; pagar (ranjau) suda; unja; pagar<br />
kamar mandi kupalang; pupalang; pagar<br />
benteng (kubu petahanan) diwai; pagar<br />
makan tanaman pageue pajöh padé; —<br />
berduri rangkheuem; kareuem<br />
650
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pagas v memagas creue; lirang; reulé'; reupang<br />
pagebluk n waba (peunyakét)<br />
pagelaran n peuleumah meuneu'èn<br />
pagi n 1. suboh; 2. beungoh uroe; 3. /V/'awai; bagah;<br />
— buta suboh itam; suboh capi'ie; pagi-pagi<br />
beungoh ku'u' mano'; kepagian cak beungoh<br />
that; sepag/ansibeungoh-beungoh; pagi dan<br />
petang, dari pagi sampai petang peutang<br />
pagé<br />
pagina n ön buku (kitab)<br />
pagoda n meunara (monara) meulapéh teumpat ibadat<br />
di nanggroe Siyam, Jeupun atawa Cina<br />
pagu n para; sandéng; pagu<br />
pagun n tangköh<br />
1. ppagut v memagut bathué; bato'; cuto'; coh; pato';<br />
pathue'<br />
2. pagut v berpagut wa; — lutut wa-wa teu'öt; hana<br />
buet sapeue; memanggut ruguem<br />
paguyuban n jama'ah<br />
paha n 1. pha; 2. (sepaha)a. sisuku; b. sabagipeuet;<br />
sipha; —belalang 1. peuniti; peuleunti; 2. pè;<br />
sipréng; 3. pha tiruet lagèe pha daruet; paha<br />
belakang pha liköt; paha depan pha keue<br />
(tangeun); paha ayam (sejenis udang) pha<br />
mano'; paha kodok (sejenis rumput) pha<br />
canggue'<br />
pahala n pala; sawab<br />
paham n muphöm; pham; peunapat; bersesuaian<br />
paham mupeue; tidak dapat dipahami han<br />
é' tapham<br />
pahang n phong<br />
Pahang (negeri)n Phang (nanggroe)<br />
pahar n dalöng teumaga<br />
651
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pahat n pheuet; tatah<br />
pahing n uroe keuduwa<br />
pahit a phét; — darah panyang umu; — lidah narit<br />
nyang beuna; — maung phét that; phét<br />
meuh'ong; — pahang phét meukeuti<br />
pahlawan n palawan; beuhe; — bakiak lakoe nyang<br />
teumaköt keu binoe; — kesiangan ureueng<br />
Ihab darah<br />
pailit a bangkröt<br />
paing (Pahing) n uroe keuduwa<br />
pair n prahö kawai; kapai runda<br />
pair n gra' nyang hana meu'atö<br />
pais v péh; pipéh<br />
1. pajak n wasé; uso; ucho; usui; keurajat; kheurajat;<br />
siwa; pengutip — jamada<br />
2. pajak n ha'pa'; — hasil bumi meusara;<br />
— hasil hutan adat gunong<br />
judi up at,<br />
3. pajak n 1. keudè; baja'; 2. loih<br />
pajang v memajang acan; cak diyeueng; déndéng<br />
pajuh a kuran; pajöh; seumajöh; waba<br />
1<br />
• P ak<br />
n pa'; peutoe; bandila; mengepak bungkoih;<br />
pa'; patèe; cara mengepak (membungkus)<br />
tampéng<br />
2. pak n matpa'; ha' pa'<br />
pakai v cak 1. ngui; sö'; 2. jiböh duengon; f/oa/r --<br />
— gula hana jiböh saka; berpakaian meungui<br />
peukayan; satu stel pakaian lengkap<br />
pakal n<br />
peukayansiseun sigotrön; siseun sigo salén;<br />
— an pengantin laki-laki (hadiah raja)<br />
seuneurö; seundrö<br />
pakai niba' kulét kayèe atawa tapéh; memakal<br />
tampai<br />
1. pakan n beuneueng po'teupeuen<br />
2. pakan n nan ba' kayèe<br />
pakansi n pré sikula; tèmpo<br />
652
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pakar n ureueng ahli; pandé; ceureubi<br />
1. pakau n ön pako meu'èn ceuki<br />
2. pakau a teubinga-binga<br />
pakau ri 1. kl'am awé; 2. kayèe palang ba' t'èm tima<br />
pakcik n pacut; ayahpacut; ayahcut; ayahmuda;<br />
ayahadé'<br />
1. pakem a (rém) gèt jimumat; makan; meuleukhap<br />
2. pakem n calitra wayang<br />
1. paket n patèe barang lam bungköh; balöt<br />
2. paket n bheue'atawa bagiyan nyangka meuhad niba'<br />
buet<br />
pakis n (ba';ön)paku;lambidéng;bidéng;— bersisik<br />
ba'siisé'naga; — berdaun panjang ba' cula<br />
naga; — laut ba' pi<br />
pakma n nam teunaman (ön kayèe) ubat peuthö<br />
bibipuko nyang (that) meulatun (buchue')<br />
pakpui n nujum Cina<br />
1. paksa v pa'sa; ngada; reupaih; rada'; memaksa sa';<br />
minta dengan paksa sana'; riwat; ruwat<br />
2. paksa n watèe nyang gèt; pa'sa<br />
3. paksa n sayeuep; piha'; si; blah<br />
1. paksi n nan cicém; pa'si<br />
2. paksi n geunancéng<br />
paksina n pa'sina; daro' ateueh angèn;<br />
pakta n janji pakat antara bangsa-bangsa<br />
paku n labang; pasa'; paténg; — jamur labang<br />
payöng; — ulir labang sikröp<br />
pakuh n eunggang gadéng<br />
pakuk v memakukXa'; sakai<br />
pal n pato' batèe keuseunipat jara'<br />
pa/a adv (se) pala-pala 1. pubuet bè' siteungohsiteungoh;<br />
beusampöreuna;2. lanjöjteulanjö<br />
palagan n 1. prang; 2. mideuen prang; 3. geulanggang<br />
palai n payéh eungköt biléh<br />
palak a 1. hugöb; 2. beurigèn; binci; beungèh; 3.<br />
beuheu; memalak peukaru<br />
653
INDONESIA<br />
A C E H<br />
palaka n<br />
u l e u k a h<br />
palöng; pe<br />
palam n thueb; palam<br />
palang n ampeueng; beunteueng; neurö'; palang; —<br />
pintu paco'; — penutup pintu aneu' eunto';<br />
—afapjaréng; jeujaréng; mema/angteupang<br />
palar v memalar (kan) 1. harap; lakèe; 2. mada<br />
1. palas n sibansa ba'meuriya (meureuya)<br />
2. palas n dèt; — bujur glumat; — lintang branda<br />
palas-palas n 1. para meu'adèe; 2. monara kawai; kupalèh<br />
pa/ar n neunoh<br />
palatal a 1. deulangèt lam babah; 2. suwara ba' ujöng<br />
lidah nyang mupo' ngon deulangèt (haraih<br />
C h<br />
palau n caleuet; paröt; paleuet; tanda<br />
palawija n teunaman muda (100 uroe, kacang, jagöng)<br />
pale v memale 1. gusue'; 2. suleueng<br />
palem (palma)n sibansaba' meuriya, ba'u, keureuma atawa<br />
pineueng<br />
Palembang n peulimbang<br />
palen (barang —) n barang klèntong; klontong<br />
paleografi n éleumèe tulésan (haraih) jameuen<br />
paleo klimatologi n éleumèe bhaih akeulém (aklóm) jameun<br />
dilèe<br />
paleoïrtikum a jameun peureuba, watèe seureupéh batèe<br />
geungui keu alat<br />
paleontologi n éleumèe bhaih tuleueng ngon teunaman jeued<br />
paleozoikum n jameun peureuba, 600 sampoe 230 juta thön<br />
nyangka Iheueh<br />
palet n 1. papeun teumpat jampu cèt, lagèe bangön<br />
prisèe nyang jingui lé tukang meulukéh<br />
palindrom n seunurat angka atawa narit nyang sa watèe<br />
tabeuet niba' blah si uneuen u wie atawa<br />
blah sikeue u liköt, ABA; USU; 242; 313<br />
1. paling v bemaling 1. paléng (wie, uneuen); 2. ki<br />
minah; gantoe; 3. ki<br />
halan puta haluwan<br />
moreutad; balé'; —<br />
654
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. paling adv teu; teuleubèh (terlebih); that; (h)abéh;<br />
(h)abéhraya (paling besar)<br />
palinologi n éleumèe seureubö' bungong<br />
1. palis v berpalis (memalis) paléng ho la'én; eu ho<br />
la'én; boh muka (pandang)<br />
2. palis v memalis pleue; geuso'; upie; upa<br />
palka n peuleukah; palakah; ruweueng lam kapai<br />
palmistri n keumalon (nujum) ba' garéh reuta' paleuet<br />
jaroe<br />
palmit n dat leuma'<br />
palpasi n présa mumè ngon cara geugeue atawa<br />
geuraba<br />
palsu a lancöng; peuleusu; pleusu; sulét; tipèe<br />
paltu n ureueng teumumpön buet keu si'at sagai;<br />
waki simeuntaran<br />
palu n palèe; memalu palu; seureuku<br />
paluh n 1. brawang; beurawang; palöh; rawang; 2.<br />
alue; 3. siwong<br />
palun v berpalun-palun mupalét-palét; meulilét-lilét;<br />
memalun palét; lirèh<br />
palung n palöng; uyo'<br />
palut n mubalöt; mupalöt; mupalét; meulirèn<br />
pamah n Ihö'<br />
paman n ayahwa; bapa; apa; poraja; teungkuwa;<br />
ayahbang; ayahngah; duya; pacut; apatéh;<br />
apangoh; apalöt; (adik ayah/ibu) paduen<br />
mama; (adik atau abang ayah) aduen uma<br />
(adik atau abang ibu yang perempuan)<br />
pamer n déngdéng;diyeueng; peuleumah; peutunyo'<br />
pamflet n pamplèt<br />
pam'rt v lakèe idin woe atawa bungkha<br />
pamong n ureueng nyang atö, nyang purunoe (gurèe)<br />
atawa nyang latéh, nyang peutimang; —<br />
praja peugawè nyang peutimang nanggroe<br />
pamor n pamu (pamo); lamot<br />
pampa n blangpadang; padang naleueng<br />
655
INDONESIA<br />
A C E H<br />
pampan n lueng ranté sa'öh ba' ulèe kapai (prahö)<br />
pampang v memampangkan déngdéng; leueng;<br />
terpampang deuih; teuleueng; mupla'pla;<br />
meudéng-déng<br />
pampas n 1. gantoe-rugoe; beunayeue (meunayeue)<br />
deunda; 2. diet<br />
pampat a 1. doe; da'; 2. meutheun; meudong;<br />
memampatkan thueb; tueb; sa'<br />
pamrih n meunied mita (tueng) laba (pahla) cara hana<br />
leumah ri<br />
-I pan n alat panggang pumanggang<br />
2 pan meuhimpön bandum (bansaboh); dum<br />
sinaroe<br />
panah n 1. aneu' panah; 2. gando; busu; 3. tanda; -<br />
- sumpitan dama'<br />
panai n capah kayèe<br />
panakawan n apét raja<br />
656<br />
panar a tahe;hireuen;teumangeu-mangeu;teubinga<br />
panas a 1. seumeunga; seu'uem; 2. hugöb; siya; 3.<br />
khueng; 4. paneuh; 5. beungèh; 6. gawoi; 7.<br />
jeued keu bala; kot; — kerasXaré' uroe; siya;<br />
— kuku peusam; — rezeki kot raseuki;<br />
berpanas tala; terbakar oleh panas matahari<br />
treuen; kepanasan (terengah-engah)pana\h;<br />
reu'öh-reu'ah<br />
panau n glum; jlum; leuki; panèe<br />
panca num 1.limong;2. jaroe banlimong neu' (aneu')<br />
jaroe<br />
pancabicara n 1. limong macam bèe nyang meujampu; 2.<br />
beunda keurajeuen niba' meuih lam bangon<br />
limong aneu' jaroe nyang neungui lé raja ba'<br />
watèe geutabai atawa meukawén<br />
pacabuta n limong macam dat atawa sipheut; bumoe<br />
(tanoh), ie, apui, angèn ngon hawa<br />
pancadrama n limong nyang wajéb<br />
pancaindera n hawaih; limong macam alat peurasa: mata
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
(keumalon), idöng (cöm bèe), lidah (meurasa),<br />
jaroe/tuböh (meuraba), gulunyueng<br />
(meudeungo)<br />
pancaka n teumpat töt manyèt<br />
pancakara v meulho; muprang<br />
pancalima n keumalon ba' reuta' paleuet jaroe<br />
pancalomba n limong meuneu'èn nyang geupeulumba;<br />
plueng 100 mètè, luncat tinggi, luncat<br />
jeu'öh, glawa leumbéng, glawa cakra<br />
pancalongok n cak pancuri<br />
pancang n junga; pacang; suda; ukam; unja<br />
pancar v memancar 1. meupanca; 2. jeureulah;<br />
jeureulang; 3. jiteubiet; jiteuka; lahé niba';<br />
berpancar kemana-mana seuba'-seubö'<br />
pancaragam a mubagoe ragam; macam-ragam<br />
pancarajadiraja n keureunda manyèt raja<br />
pancaroba n 1. meusalah musém; salah-salöh; salahmalöh;<br />
2. ki kalöt<br />
pancarona n pancawareuna; mumacam wareuna<br />
pancasona n du'a peu'udép ureueng maté<br />
pancasuara n 1. mubagoe su (suwara); bunyoe; meujampu<br />
lawo'; 2. bunyoe nyang janggai Qagon)<br />
pancasuda n gambé uteuen<br />
pancatantra n limong keunarang calitra hiweuen; hikayat<br />
panca di nanggroe Hindi<br />
pancawarsa n limong thön<br />
panci n beulangong beusoe atawa labö<br />
pancing n kawé; memancing keumawé; terpancing<br />
keunong kawé; ki keunong padan; pancingan<br />
umpeuen; mata — mata kawé; gagang<br />
— go kawé; tali — taloe kawé; memancing<br />
perkelahian keudang<br />
pancir n bagiyan ja' jikeue that ba' peurarakan<br />
pancit v pancé; panca<br />
panca n berpanca meu'èn panca<br />
pancong n nan peunajöh<br />
657
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. pancung n punca (ujöhg, sagoe) ija<br />
2. pancung v memancong ta'; tarah<br />
pancur v memancur meupanca (pancé); pancuran<br />
pancöran; salöran<br />
pancut v memancut meuch'a-ch'a<br />
1. pandai a 1. carong; ceureubi; pandé; pantaih; 2. mahè;<br />
3. pandoe; 4. ahli; ahlöi; — hidup 1. jeued<br />
jiudép; 2. jeued jibadroe; — jatuh cak Ie ilah;<br />
berpandai-poandai meucarong-carong droe;<br />
sangat pandai po'ta (pu'ta); pandai dan<br />
berpengalaman ragoe; rag hoe<br />
2. pandai n pandé; 2. tukang; juru; jarö'; utöih<br />
pandak a paneu'; 'èt; panda'<br />
pandam n panam; dama<br />
pandan n bili; seukèe; reuléh; ritieng; — wangiseukèe<br />
jeubeut<br />
pandang v pandang; kalon; mandang; — an berkabut<br />
seunbreun; terpandang deueh; leumah;<br />
geumalèe; hilang dari pandangan peujam<br />
pandau n paya; abeue'<br />
pandemi n waba<br />
pandir a bubai; ngeut; lè'lo'; pandé; seudèe; sapéh;<br />
ratèe<br />
1. pandu n 1. putunyo' rèt; puga jalan; pawang; 2.<br />
mu'além kapai; 3. kapai taré'; 4. pandu<br />
2. pandu v memandu ci; cuba; ujoe; tré<br />
1. panel n 1.pangaba'bintéhatawapagu;2. peureuca<br />
nyang jisujoe ba' peukayan<br />
2. panel n dapeuta niba' sikawan ureueng nyang<br />
teupiléh meusuweue (su'ai) jaweueb jikeue<br />
khalaya' nyang halé<br />
penembrana n nyanyoe peumuliya jamèe<br />
panen n musém (watèe) keumeukoh<br />
pangah v terpangah tahe<br />
1. pangan n uteuen<br />
2. pangan n makanan<br />
658
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pangeran a banta; bangta (gelar adik raja); pangèran<br />
pangestu a sampeuna; sampöna; beureukat<br />
pangak a meurasa meugah (raya até); meuceuhu<br />
panggang v dadeueng; layu; höi; panggang; salèe; ra'si<br />
panggar (pangau) n panteue adèe eungköt<br />
panggil v memanggil 1. höi; sru; sanggroh; tawö'; ra'i;<br />
rayeue; lawöt; 2. uroh; sawö; 3. cak seubut;<br />
höi; rasinan; memanggil-manggil meuhöi;<br />
panggilan sru<br />
panggu a bagiyan<br />
panggul v memanggul gulam, — bed/7 gulam beudé<br />
1. panggung n panteue; panggöng piyasan; seueng<br />
2. panggung v memanggung meusu; meusuwara<br />
pangi n ba' buga'; pangè<br />
1. pangkah v memangkah 1. poh gaséng; 2. peutalö<br />
2. poangkah n uréh ba'tala' keu tangkai jén<br />
pangkai a raya<br />
pangkai n 1.peureudèe;uboe;uram;utöm;2.awaiphön;<br />
3. puko'; seureuloe; 4. muroe; phön-phön; 5.<br />
pangkai; mudai; — bahu urambahö; — batang<br />
uboe; ukheue; utöm; — bedil go beudé;<br />
— cer'ita puko' haba; — kerongkongan<br />
reukeueng; — pohon peureudèe; — rumah<br />
ulèe reunyeuen; memangkal piyöh;<br />
memangkalkan 1. hue; 2. pudue'; 3. tamon;<br />
pangkalan 1. ceurucö'; 2. pangkalan; 3.<br />
peunangkèe pasökan; 4. peuniyöh; 5. nyang<br />
porumoh (prèh jamèe); — cabang kayu<br />
(pohon) seurampa'<br />
pangkas v berpangkas koh ö'; memangkas creue;<br />
reulé'; rampéh; ratab; reuntéh; rintéh; 2. koh ö'<br />
1. pangkat n 1. tako'; tangam (ba' reunyeuen atawa<br />
kulahkama); 2. aleue manyang ba' panteue<br />
raja; 3. lapéh; berpangkat-pangkat<br />
meulapéh susön<br />
659
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. pangkat n aleue; lapéh; susön; seunusön pangkat<br />
peugawè; — tentarapangkattantra; tantama<br />
sidadu; sipa'i; kopral kuprai; bintara béntara;<br />
sersan seureusan; sersan mayor seureusan<br />
manyo afau manyo ubeuet; letnan lè'nan; -<br />
--Arapfenkapitèn; mayor manyo raye'; letnan<br />
kolonel uboih; kolonel kornèn; keureunèn<br />
Jenderal; jeundrai; — marinir sidadu la'öt;<br />
laksamana Iha'mana; —komodore kumandö<br />
3. pangkat n pupo' angka; peuganda<br />
pangking n 1. prataih; prantaih; 2. jurèe éh<br />
pangku v berpangku pangkèe; mueng; leumueng; —<br />
tangan 1. wa tuböh hana pubuet sapeue;<br />
memangku 1. pangkèe; tingkue; riba; 2.<br />
leumueng (mueng); 3. mat gayam; 4. waki;<br />
wali; 5. neumat pangkat; pangkuan riba<br />
pangkung v memangkung eungkho; eundru; ingkho;<br />
seureuku<br />
pangkur n cangköi; meraih pangkur kedada pb 1.<br />
énseueh; 2. teupèh até<br />
panglima n pang; pangkai; panglima; ulèebalang; —<br />
pangkalan teuku cahbanda<br />
pangling a teukeusé; hana teuturi lé<br />
panglong n öseuha koh kayèe lé ureueng cina<br />
pangpung n dheun atawa cabeueng kayèe nyangka thö<br />
pangreh praja n peugawèe nanggroe jameun kaphé<br />
pangsa n pansa; pangsa boh drien; ulaih<br />
1. pangoi n mata gaséng; khieb gaséng<br />
2. pangsi n ijasutra itam<br />
pangs'it n makanan Cina (sieteucangteubalötteupöng<br />
ruti nyang jicröh)<br />
pangur n 1. geulungku; geunuku; 2. kiki<br />
panik a bingong; gugöb; teumaköt; yo<br />
panir n teupöng niba' neupéh ruti thö<br />
paniradia n Deuparteumèn; — pati keupala (kupala)<br />
Deuparteumèn<br />
660
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
panitera n keureukön<br />
panitia n sikawan ureueng nyang peutimang buet<br />
(keureuja)<br />
panjang a 1. panyang; jara'; 2. tréb; 3. panyang meuriti;<br />
— a/ra/sihat; — ingatan kong ingat; — kurus<br />
(tak seimbang) carue; — lampai rampéng;<br />
piruet; — lebar peugah atawa marit<br />
meutèhrèh; — lidah gala' meu'upat; tupiep;<br />
—mafasulét; jalang; —napasé' meutheuen;<br />
— tangan ceumeucue; — tungkai ujeuen; -<br />
-- tunjang canggang; — umur tréb udép<br />
panyang umu; — untung rukön; keueh; —<br />
usus saba; memanjang 1. meujeu'euet; 2.<br />
meuriti; meutaloe; meu'urut (-urut);<br />
memanjangkan seumong; pupanyang;<br />
sambat; berkepanjangan lanjut; sepanjang<br />
sungai, pantai, gunung taloe krueng; taloe<br />
pasi; taloe glé<br />
panjar n ceungkr'am; cinggr'am; caram; cangkram<br />
panjawala n tukang jaga layeue kapai<br />
panjat v memanjat é'; rha'; sra'; ra'; lawa; laneui;<br />
memanjatkan peu'é'; — doa meudu'a<br />
1. panji n alam; bandöi; panji; pupanji<br />
"2. poanji n 1. lakab cèdara raja Jawa; leubèh manyang<br />
niba' radén, jimiyub radén mas; 2. naw'ong;<br />
payöng<br />
panjing n lamiet nyang mumè kulusa jimeumukah<br />
panjul a (ulèe) meutumbob u liköt; ulèe ruti göh<br />
panjuman n utöih kanèt beulangong<br />
1. panjut n suwadama nyang mubalöt ngon ija brö'atawa<br />
brue' kreueng geuböh dah, geupasoe minyeu'<br />
u<br />
2. panjut n buré' putéh ba' ujöng kréh atawa ba' iku asèe<br />
3. panjut v peureucé'; preué<br />
pankreas n asoe dalam tuböh nyang jidue' antara pruet<br />
raye' ngon pruet cut<br />
661
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pankromatis a (pileum) lam sikléb siklap jidrob bansigom<br />
wareuna<br />
panoptikum n peukakaih nyang lam sikléb siklab jidrop<br />
atawa jikalon bansigom beunda<br />
panorama n pandangan; pumandangan nyang meuhala'<br />
panser n keundran meulapéh baja nyang jinguilétanra<br />
pantai n 1.ranto;panté;pasi; 2. ceue antara la'öt ngon<br />
darat; 3. daro' ie paseueng suröt; — bakau<br />
panté ba' bangka; — laut pasi; memantai 1.<br />
ja' u panté; 2. jitrön; jilob (mata uroe)<br />
pantak v memanfa/Vglong; panta'; jlong;paténg;paca'<br />
pantalon n siluweue panyang; siluweue panteulön;<br />
pantalon<br />
pantang n (— pantangan) pantang; hanaröh; hanmè;<br />
hamè<br />
pantar (sepantar-pantaran) a silayeue<br />
1. pantas a 1. patot; pantaih; meu'oh; adé; 2. padan;<br />
padra; 3. meukeunong that 4. mèe 5. dhiet;<br />
ceudaih<br />
2. pantas a pantaih; cakab; bagaih; — mulut carong ba'<br />
marit; ---pangussigap; tangkeueh; —tangan<br />
gala' ceumeucue (ceumeuco')<br />
pantat n 1. leubö; lubö; 2. reumböng; boh punggöng;<br />
memanfar/peuliköt; hana pup'è; celah pantat<br />
pracai<br />
1. pantau n eungköt krueng<br />
2. pantau v memantau 1. kalon; eu; 2. tilé'; 3. ngieng; 4.<br />
glieb<br />
panteisme n 1. pham nyang jipeusa Tuhan ngon teuneuga<br />
atawa uköm alam raya; 2. mandum jiseumah<br />
atawa jipuja<br />
pantek n labang; pasa';paténg diwa; memanfe/cglong;<br />
jlong; paténg; panta'; paca'<br />
pantekosta n uroe raya Naseurani<br />
panteon n 1. teumpat pumuja diwa; 2. kubu ureueng<br />
raye'; 3. diwa nyang jipeucaya; 4. sikawan<br />
662
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ureueng nyang meuceuhu<br />
panter n rimuengkuen<br />
panti n rumoh; — asuhan rumoh yatim<br />
1. pantik v memantik!. khib; 2. keutrèp atawa keutèp<br />
jaroe; pemantik (api) khib; kèh apui<br />
2. pantik v memantik(uratnadi)\ob urat peuteubiet darah<br />
panf/'s n alat peu'itam bulèe keunèng<br />
panto a kurè ba' kayèe<br />
pantofel n ka(n)söt<br />
pantograf n peukakaih peuraye' atawa peu'ubit gamba<br />
pantomim n sijeunèh bansawar^ hana jimarit, nyang na<br />
cit basagra' jiiréng lé musib<br />
pantul v memantulxAa; ulancj; peluru — kena tembpk<br />
aneu' beudé ula' keunong bintéh<br />
1. pantun n panton<br />
2. pantun, sepantun lagèe; sa; sirupa<br />
panus n tapa' dien<br />
pao-pao n geundét ba' taloe keu'ieng<br />
papa a damai; dana; la'èh; da'èh; rungkhèng;<br />
rungkèng; labeulala; rungkob; sangat —<br />
papanadra; khè'; nandra; nada; brihie'<br />
1. papah v berpapah ja'meusintue atawa meusantue<br />
ba' bahö gob la'én<br />
2. papah n peuleupeu'<br />
1. papak a bugam<br />
2. papak v berpapakan meurumpo'; memapak prèh;<br />
samböt; ampeueng<br />
papak n sijeunèh ara'<br />
papakerma a 1. jeuheuet; 2. ki neuh'ah; dana;<br />
papan n papeuen; kayèe; — tulis /oh; — (tepi) tempat<br />
duduk dalam perahu panga; — pembatas<br />
ruangan plangan; — yang dipasang di lunas<br />
perahu papeuen lunah; peungapét<br />
1. papar n 1. tumpöi; bugam; 2. rata; 3. ph'èb; 4. rueng<br />
(sikin atawa peudeueng); memaparkan 1.<br />
peurata; 2. peugah abéh (meutèhrèh)<br />
663
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. papar n memapar krah ureueng peutamong tantra<br />
atawa awa' kapai<br />
1. papas v memapas 1. buka; ploh; Ihoh; löt; Iheueb; 2.<br />
rampaih; reuböt<br />
2. ppas v berpapasan meuseuliséh rèt; meurumpo';<br />
murumpo'<br />
papila n puténg té'<br />
papirus n sibansa naleueng ie, bahan peuneugèt<br />
keureutaih jameun dilèe<br />
1. para p leubèh niba' sidroe, jama' para tamu, para<br />
pemuda<br />
2. para n geutah para<br />
3. para n para-para Lbuengpara; 2. sandéng; 3. anca';<br />
panteue<br />
parabel n (calitra) tamsé<br />
paradoks n keutrangan nyang deuih moseutahé, tapi<br />
beuna lam hakikat<br />
parade n pawè atawa peura'kan pasökan tanra; ja'<br />
sara mubaréh<br />
paral n parap, tanda niba' tèkènan<br />
parafin n minyeu' arang<br />
paragog n teunamah harah atawa bunyoe ba' akhósikra'<br />
narit keu indah ngon mangat ba' takheun<br />
paragraf n 1. bagiyan bhab ba' saboh karangan; baréh<br />
barö; 2. tanda<br />
parah a (luka) brat; 2. (sakét) payah; 3. sahsoh; 4.<br />
meuho'-ho'<br />
1. parak n para'; muparikah<br />
2. parak n lampöih; umong<br />
parak, — siang uroe kabeungoh<br />
paralel a 1. santeuet; 2. cak hi; meuhi<br />
param n pupö; breueh ceukö; beuda' cayé<br />
paran n keu; arah<br />
paramasastra n nah'u<br />
paramedis n ureueng nyang tumpöh doto<br />
664
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. parang n parang; memarang reulé'; abaih; —pendek<br />
geudubang; ladieng; — bengkok mundö'; -<br />
-- bengkok diujung candong<br />
2. parang n parangan teumimoh ba' idöng atawa ba' boh<br />
takue<br />
parang-parang (ikan parang-parang) n cuwalè; udé';<br />
paranoia n sijeunèh peunyakét, sabé lam meulumpoe<br />
paranormal n tukang keumalon; tabib<br />
paranpara n tukang jö' nasihat<br />
parap v berparap meulho; mupoh-poh<br />
parapiegia n lapè banduwablaih gaki<br />
1. paras n paróh; ruman; rupa<br />
2 papas a santeuuet<br />
3. paras (batu —) n batèe atawa lapéh tanoh nyang kreueh,<br />
lagèe anoe da'<br />
parasit n seumalu<br />
parasut n payöng teureujön<br />
parau a (su) paroe<br />
pare n ba' peuriya<br />
paranial a (ba' kayèe) panyang umu<br />
parewa n peunjahat; peurusöh<br />
parfum n 1. dat peuhiröm; 2. minyeu' hiröm; minyeu'<br />
ie kreueh<br />
1. pari n ikan — eungköt paroe<br />
2. pari n (bingang —) bintang bidö'<br />
paria n kawöm dana ba' meucakarat atawa ugama<br />
Hindu<br />
parih v memarih paréh<br />
paripurna a leungkap; peunoh leungkap; sada; sahda;<br />
samat; hana hit sapeue<br />
paris n (kain —) sutra Prancéh<br />
parit n paré'; parét; lueng; kurö'; kurö'-kurö'; alue;<br />
salöran<br />
peritas n 1. sanyum; 2. timang; sabé; 3. jeumeulah<br />
aneu' lahé nyang udép, lé sidroe-droe inong<br />
665
INDONESIA<br />
A C E H<br />
pariwara n 1. rèklameu; 2. puma'lum lam surat haba;<br />
ma'lumat<br />
pariwisata n urösan teumaca<br />
parjj n paröt; peureuji; pukoe; capö'<br />
parket n 1. teumpat due' hakim ngon peungacara ba'<br />
ruweueng peungadélan; 2. panteue; 3.<br />
bantayan<br />
parkir v memarkir peudong moto ba' lapa' moto<br />
parkit n bayeuen culib; seurindét<br />
parlemen n majeulieh (mahkamah) waki ra'yat nyang<br />
teupiléh<br />
paro num bagi duwa; plah; separo siteungoh; sikhan<br />
paron n landaih geutangi<br />
parsi n (akar —) sijeunèh naleueng gulè<br />
parsi (negeri/orang) n 'ajam; Peureusi<br />
partai n (— politik) peureuté; kawan<br />
partikelir a kon keu umom; kon atra (milé') ureueng<br />
ramè; préman; kon milé' (nanggroe)<br />
partisan n peungiköt peureuté, kawöm atawa sabohsaboh<br />
pham<br />
partisi n neulop; tham; pupalang; seukat; jeuneurop<br />
partisipan n ureueng meusajan ba' saboh-saboh buet<br />
(keureuja)<br />
partisipasi n meuseureuta; meusajan<br />
partner n rakan meuneukat atawa meuneu'èn<br />
partus n madeueng<br />
paru (paru-paru) n s'ueb<br />
paruh n jumoh; paröh<br />
parut n 1. paröt u; geunuku; geulungku; 2. laweuet;<br />
paröt luka; paleuet; caleuet; garéh<br />
parvenu n ureueng bankaya; ureueng kaya barö<br />
1. pas (surat — n ph'aih; paspasan séb pajöh; mumada<br />
pasah v terpasah sisat<br />
pasai a gla'; jla'; beungeu<br />
pasak n 1.paténg;pasa';bajoe;2.sikröpba'rudajeum;<br />
— kampung asoe gampöng; ki ureueng<br />
666
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tunong; — /«y/Vusulaih gukèe guda; — kunci<br />
ureueng mat gayam; — negenureueng patötpatöt<br />
(geuthèe; geumalèe) ba' saboh-saboh<br />
nanggroe<br />
pasai n 1. babat; pasai; bagiyan niba' bhab; 2.<br />
peukara; sabab<br />
1. pasang n 1. (si)judö; 2. keumbeue; 3. (si) pasang<br />
2. pasang n 1. (ie la'öt, krueng) paseueng; 2. kidang gèt<br />
beugi; 3. ki seudo; pileue (peunyakét); —<br />
besar paseueng aneu' buleuen ie meu'ulèe;<br />
— bulan paseueng raya<br />
3. pasang v berpasang-pasangan (pasang memasang)<br />
meutimba'-timba'; teumimba'; pasangan<br />
pasang; memasang timba'; pubeudé<br />
4. pasang v memasang 1. (peu) ngui; sö'; 2. pudué; 3.<br />
(peü)seumat; 4. taré' (layeue); 5. (— mata,<br />
telinga) glib; luem; kalon; 6. boh yum; 7.<br />
theun taron atawa bubèe; 8. peugèt; 9. peuhu<br />
apui; 10. seutèe; 11. meutaröh; tob (judi); 12.<br />
keunong glap; röh; tob (judi); 12. keunong<br />
glap; memasang (meriam, lampu, sumbu)<br />
cöh; cucöh; töt; teuet<br />
pasanggarahan n peunanggahan; peulanggahan<br />
pasar n 1. peukan; teumpat meusapat ureueng bloe<br />
publoe; 2. (pasaran) basa gasa; memasarkan<br />
publoe; sepasar limong uroe (uroe gantoe);<br />
kepala — hariya peukan<br />
pasar a licén; ueh<br />
pasara n 1. peukan; 2. kubu<br />
pasase n bagiyan atawa pasai nyang jikutép ba'saboh<br />
karangan<br />
pasasir In 1. peunumpang (kapai atawa kapai<br />
teureubang); 2. jamèeatawa ureueng mubloe<br />
ba' keude bu<br />
pasat n angèn pa' sa<br />
pasca (ka) Iheueh; — panen(ka)\heuehkeumeukoih<br />
667
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pasca panen a Iheueh keumeukoh<br />
pasca lahir a Iheueh lahé<br />
pascayuhana a Iheueh masa aneu' miet<br />
paseban n . balèröng (röm)<br />
paset n intan; beureuliyan<br />
pasfoto n gamba (putrèt) ulèe trö' u dada<br />
pasien n ureueng sakét; aneu' ubat<br />
pasif a 1. leubiem; leubie; prèh dahoh; 2. kureueng<br />
atawa leubèhnit niba' nyang jitamong; 3.<br />
jeunèh kalimat; 4. muphöm ba' neubeuet tapi<br />
han kuwasa ba' neupeujeulaih ngon cara<br />
lésan atawa tuléhsan<br />
pasifikasi n öseuha peu'aman atawa peudamè klayi<br />
keu'adaan nyang sa ngon yöh gohlom prang<br />
pasifisme n pham teuntang prang<br />
pas/Tc a pasè'<br />
pasilan n seumalu<br />
pasim a meuseupreu' sidéh sinoe; dumpatna; ba'<br />
jeueb ön buku atawa karangan<br />
pasir n anoe; mubuliet-buliet lagèe anoe; — laut<br />
anoe pasi<br />
pasit v (mata) meu(leu)kab; teupét<br />
pasiva n andé atawa bheue' nyang hana meulaba -<br />
- lancar tng nyang wajéb glah sitréb-tréb jih<br />
lam sithön<br />
pasmat n ringgét; reunggét Seupanyo<br />
pasmen n peuseumèn; ayeuem kupiyah atawa bajèe<br />
niba' sulam beuneueng meuih<br />
paspor urt tanda keutrangan nyang neupeuteubiet lé<br />
peumeurèntah keu ureueng nyang<br />
jikeumeueng ja' uluwa nanggroe<br />
pasrah v peusrah; srah; pulang droe ba' kada;<br />
1. pasta n — gigi ubat geuso' gigoe<br />
668
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. pasta n nan peunajöh<br />
1. pastel n nan peunajöh<br />
2. pastel n 1. gapu meugamba nyang meuwareuna; 2.<br />
gamba niba' gapu meuwareuna<br />
pasti adv teuntèe; ka meuteuntèe; labot; memastikan<br />
peuteuntèe; peuteuntèe; kepastian mupeue;<br />
berkepastian sajoh<br />
pasti (tetap, tentu, seharusnya) p sabét<br />
pastiles n ubat batö' jeunèh éseubömböm<br />
pastura n padang (biang luwaih) naleueng; teumpat<br />
gubeue hiweuen<br />
pasturisasi n poh atawa pumaté kumeuen ngon cara<br />
peuseu'uem<br />
1. pasu n pasu; beujana; — garam piyala (rutu) sira;<br />
— bulat cuwè'<br />
2. pasu (pasu-pasu) n tuleueng mieng<br />
pasuel n surat buta<br />
pasuk v be/pasuAr-pasuArmeukawan-kawan;pasu/fan<br />
pasökan; peusukan; kawan; taipah<br />
pasumendam n 1. mandum inong (purumoh) jimeulakoe ngon<br />
agam nyang sikawöm; 2. ureueng sajan<br />
(iréng) darabarö<br />
Pasundan n nanggroe Sunda; Jawa Barat<br />
pasung (pasungan)n pasöng; neunoh; singkla<br />
1. patah a 1. patah; 2. Ar/teudong; meutheun; han jitém<br />
lé; han jija' lé; -- arang putöih Iheueh (habéh);<br />
hana damè lé; gadoh bheu; — celana lipat<br />
siluwueu; — hati han jitém pubuet lé; pipa'<br />
até; teupèh até; kuyu; patah até; — lesu<br />
habéh harap; han jeued harap lé; — lidah<br />
teu'iem; patah kalam; jagon; janggai; —<br />
mayang\ka\; patah manyang; —nafsu(selera)<br />
han lèt lé; hana hawa lé; — siku sagoe; han<br />
jeued jitula' gob meulakèe; han é' jibantah<br />
lé; hanadayalé; hampir—ditengahsungkap;<br />
669
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
putöih; santo'; so'; hana seuneulheueh;<br />
mematahkan peugadoh; puputöih; peutalö;<br />
Iheueb; koh; ceukot; wiet; mematahkan<br />
sepotong-sepotong (sedik'it-dikit)pvpa'; pipèt;<br />
pipot; terpatah-patah rampheu'<br />
1. patah p dua patah kata duwa patah (kra') narit<br />
pataka n panji; pupanji; bandöi<br />
patam n ayeuem bajèe niba' paseumèn; tampö'<br />
patar n kiki peulicén kayèe<br />
patek n purèe<br />
pare/a n tuleueng brue' kreueng (teu'öt)<br />
paren n ha'nyang neubrélé peumeurèntah keusidroedroe<br />
ureueng keulusa siman nyang ji teumèe<br />
atawa jipeugèt saboh-saboh beunda/hai<br />
nyang jingui keudroejih<br />
patera n ön<br />
pateram n krèh ubit; peutaram<br />
paternalis a sipheuet meu'ayah<br />
paternalisme n cara seumimpén lagèe bangon ayah ngon<br />
aneu'<br />
patetis a 1. peunoh deungon peurasa; 2. röh jrteuka<br />
weueh<br />
patgulipat n 1.mupét-pét(meuneu'ènaneu'miet)2.curé';<br />
sulét<br />
1. pati n pupati; pati; sri<br />
2. pati n nyang seureuloe<br />
3. pati n mate; denda — diet<br />
1. patih a patéh; seumatéh; ta'at<br />
2. patih n 1. wazér; beundahara; 2. waki Bupati; 3.<br />
lakab ureueng raye' (Tuwan);<br />
1. patik n 1. paté'; laman; 2.. paté'; ulön tuwan; pacai<br />
2. patik v mematik cukèh; pèt<br />
patikim n nan ba'kayèe keu ubat gatai<br />
paf/7 n ceukèh; bliyöng; rimmbaih<br />
patil n sirép mubisa eungköt seumilang atawa<br />
seungkoe<br />
670
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
patin n nan sijeunèh eungköt krueng; ikan höm<br />
pating n paténg; pasa'; memating glong; pèh; jlong;<br />
paténg; panta'; paca'<br />
patiseri n keudè peugèt (publoe) ruti, khusöih ruti atawa<br />
peunajöh Prancéh<br />
patka n ajeumat keureutaih meutuléh ngon haraih<br />
Cina<br />
potogen a seumalu atawa bie' kumeuen nyang<br />
peujangkét peunyakét<br />
patois n basa gampöng; lögat(lörat) nyang peujangkét<br />
peunyakét<br />
patois n basa gampöng; lögat (lörat) mante<br />
patok n pato'; pancang<br />
patolog n ahli éleumèe peunyakét<br />
patalogi n éleumèe bhaih peunyakét<br />
patolopolis n kuta (nanggroe) nyang meuseu'è ureueng<br />
sakét batén umpama: gala' meulho, jahé dll.<br />
patos n rasa weueh; nyang peuteuka weueh gob<br />
patri n patroe; pudi<br />
patriarkhat n gayam kawöm ba' taloe wali<br />
patrilinial n muwaréh ateueh taloe wali<br />
patrilinial n muwaréh ateueh taloe wali<br />
patrimunium n boinah ba' yah<br />
patriot n palawan; nyang tuengbila tanöh ie<br />
patriotik n cinta keutanöh ie<br />
patriotisme n seumangat cinta tanoh ie; bah (beu, ba') that<br />
maté keutanöh ie<br />
patroli n pateuruli; runda<br />
patron n 1. saleue' peukayan; 2. cinto; jeued keu cinto<br />
patrum n keureutöih aneu' beuedé<br />
patuh a seumatéh; patéh;ta'at keu prèntah; mematuhi<br />
seutot<br />
1. patuk n cuto'; pathue'; pato'; bato'; mematuk cuto';<br />
coh; 2. pato'; khèb<br />
2. patuk n boh; daka<br />
1. patung n patong; sanam<br />
671
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. patung adv patungan bl'èm; meuripèe<br />
patut a patöt; laya'; laku; berpatutan phaih; padra<br />
1. pauh n pawöh; mamplam uteuen<br />
2. pauh n bagi peuet sicupa'<br />
pauk v memauk caw'ie'; cah'èt; kawét; gancu<br />
paul a 1. birö; 2. (ureueng) kureueng adat<br />
paun n 1. pawön Inggréh; 2. reunggét meuih keu<br />
ayeuem takue<br />
pareng n ruti thö<br />
pause n posé; piyöh sikeujab; bla si'at<br />
paus n eungköt pawöih<br />
1. paut n berpaut mupawöt; meusangköt; meulilét;<br />
mumat kubiet; meutawöt; terpaut sekali<br />
dasah; dasat; dahcah<br />
2. pauf v terpaut mubida; meuseuleuséh (seuliséh)<br />
paviliun n leupu ba' rabong rumoh raya<br />
pawai n 1. pawè; pubineuh; peurakkan; 2. alat-alat<br />
keurajeuen<br />
pawak n patong keutanda ingat<br />
pawaka n apui; sibansa jén.<br />
pawang n pawang; tabib; — harimau bumèe (guru)<br />
rimueng<br />
pawiyatan n balèröng<br />
paya n abeue'; bueng; paya; — dipantai brawang;<br />
rawang<br />
payah a 1. leubeuen; 2. söhsah; sahsöh; 3. lam bala;<br />
4. brat (sakét); 5. peureulèe<br />
1. payang n payang; pukat<br />
2. payang v memayang papah; satoh<br />
payar n jeulajah; runda<br />
payau a lagang<br />
payon n buböng rumoh<br />
payu v lagöt; laréh<br />
payu dara n abin; dè'; tè'; mom<br />
payung n payöng; memayungi töp; pupayöng; —<br />
kebesaran payöng ubö-ubö<br />
672
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pe n nan haraih pé (peueh)<br />
peang a sumpieng; meusumpieng<br />
pecah v 1. beukah; pipa'; 2. crah; wah; 3. bicah; 4.<br />
bra; brè; 5. crébré; 6. meugah; meuthèe; 7.<br />
(prang) mulaphön; 8. (prang) talö; 9. (su)<br />
beukah; 10. meuseupreue'; brabru; memecah<br />
beureutéh; memechakan proh; terpecahpecah<br />
meusipreue'; perpecahan<br />
(perselisihan) mupara'<br />
pecah belah 1. crébré; 2. teueng-bayeueng; 3. cawan-pingan<br />
pecai n sibansa ba' mula<br />
pecak a 1. ph'èb; keus'ieb; 2. buta siblah<br />
pecal v memecal picét; pirét; ceupét; uröt<br />
pecat v memecaffAran)peucat, pupiyöh; peuteubiet;<br />
usé; husé; hana pup'è<br />
pece a buta siblah<br />
pecel n peucai<br />
peel n kupiyah<br />
pecinan n gampöng Cina<br />
pecuk n sibansa meunom<br />
pecun n nan uroeraya Cina ngon piyasan jalö<br />
pecut n cambö'; ceumeuti; seunuet<br />
pada n peuda; eungköt masén teuprom<br />
pedada n sibansa ba' beureumbang; breumbang<br />
pedadah n peutoe ubat; ceurakén<br />
pedagog n ahli didé'<br />
pedagugi n éleumèe meudidé'<br />
pedak n meunatang mubisa<br />
pedaka n boh agö'<br />
pedal n geunidong; tapa' gari<br />
pedal n beum; beun<br />
pedanda n panita ugama Bali<br />
pedang n peudeueng; camci; samsi; — bermata<br />
lengkung blangkah; plangkah; — jenawi<br />
peudeueng meu'apét; —panjang peudeueng<br />
panyang; kaso'; — setiabu peudeueng<br />
673
674<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
Ihèemata; —pende/cpeudeueng lapansagoe;<br />
— daun enau peudeueng önjö' (teubèe); -<br />
-- hayati peudeueng abeusah; — berhulu<br />
kepit peudeueng ulèe meu'apét; — ladam<br />
kuda peudeueng ulèetapa' guda; — berhulu<br />
patung peudeueng ulèe patong; — berhulu<br />
canggah peudeueng ulèe tumpang<br />
beunteueng; — bera/urpeudeueng meukurö';<br />
--- ikan parang-parang peudeueng<br />
eungkötcuwalè; — cadangan 1. peunuwa; 2.<br />
tumba' beudé<br />
pedang Pase n kulangkah; blangkah<br />
pedapa n ranténg muda<br />
pedar a 1. pheu; 2. khie; 3. (— hati) beungèh<br />
pedas a 1. peudaih; keu'eueng; 2. Av peudeh; singké;<br />
— sekali (makanan) hu até (-até); peudaih<br />
tungkie'<br />
pedati n guruba'; geureubha'; peudati<br />
pedel n tukang peutimang adat teureutib acara ba'<br />
sikula tinggi<br />
pedena n peudeuna; guci raya<br />
pendendang n ijasutra mubeuneueng meuih<br />
pedendang n ité' atawa cicém ie<br />
pedendang, — gagak n timon gajah; teubèe ie<br />
pedegan n 1. tapla'; tirè; tabéng; 2. ki keutupèng;<br />
seulimböt; dalèh; 3. nan samaran (kon nan<br />
nyang keubit-bit)<br />
pedepokan n simacam teumpat kaluet raja-raja Jawa<br />
jameun dilèe<br />
pedet n aneu' pèe<br />
pedewakan n prahö bugéh; peudiwakan<br />
pediatri n éleumèe bhaih keusihatan aneu' miet<br />
pedih a 1.peudéh;meut'iet-t'iet;2. (— baf/)sakétat<br />
weueh até<br />
pedikur n tukang satoh gaki; seumatoh gaki, aneu'gaki<br />
ngon gukèe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pedok n weue meuneurö' ba' lingka geulanggang<br />
pacuguda<br />
pedoman n peuluman; peunuman<br />
pedongkang n prahö; tungkang<br />
peduli v darui; hiro; hibö'; isib; pakoe; peuduli;<br />
peuruwa; peureumeun; prumeun; purumeunj<br />
pöh; sibö'; tidak — ceungom; beu'aih —><br />
open<br />
pedusi n inong; purumoh<br />
pegagan a (ön) peugaga<br />
pegah a terpegah meuceuhu; meuleuha; geuthèe;<br />
gah; meugah<br />
pegal a 1. kuweuet; krawat; keurawat; 2. (— hati)<br />
seubai; subai<br />
pegan a terpegan teudong; teu'iem; tahe teubinga<br />
pegang v berpegang (pada) mat; mumat; berpegangan<br />
1. mumatmat; 2. neumat; memegang 1. mat;<br />
reugam; 2. na; 3. peulayeue; 4. drob; ceuköh;<br />
5. ngui; 6. mat gayam; 7. peudong; dipegang<br />
1. geumat; 2. geupeutimang; 3. geupeutheun;<br />
pegangan neumat; pegangansenjata tampö'<br />
pegar n sibansa tulö putéh ulèe<br />
pegah v leumah; deuh<br />
pegas n 1. pèi; sipréng; busu; pasu; 2. awépèh kasö;<br />
memegas mupeuté; pegas senapan lintaih<br />
beudé<br />
pegat v memegat 1. heumpeueng; ampeueng;<br />
linteueng; 2. koh; puputöih<br />
pegau n malo mirah keu ceuneulöp sutra<br />
pegawai n peugawèe; peugawoe; pegawai istana yang<br />
sudah dikebiri sida-sida<br />
pegoh n kreueng mutiya<br />
pegon n 1. basa Jawa lam haraih Arab; 2. haraih Arab<br />
hana meuharakat<br />
pegun a terpegun teu'iem; teuceungang<br />
pehong n peunyakét sabön<br />
675
676<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pejajaran n jèn; ceitan (narit ceumaröt)<br />
pejaka n beuateueh watèe<br />
pejal a doe; da'; padè'<br />
pejam v pét<br />
pejatian n suka; keuheunda'<br />
pejera n peujara; alat teumakat<br />
pek n cak peulakén; plakén<br />
peka a 1. reujang (meu)nyum; bagah meusambui;<br />
datèe; 2. lanca ba' jija'; 3. hana lalè; 4. reujang<br />
thatteupèh; memekapoh; peuduli; —penyakit<br />
birah<br />
pekaja n ba' (bungong) jiemjiem; seuleupö'<br />
pekak a 1. tulo; 2. klo; beungka'; — batu tulo abéh;<br />
— (pekak) badak pura-pura tulo; — labang<br />
beungka'; memekakkan tunyè; tunyoe<br />
pekakak n nan cicém uteuen<br />
pekakah n sukèe di Riyo<br />
pekan n 1. peukan; uroe gantoe; 2. 7 uroe; sigo<br />
Jeumeu'at; sigo Leuhad; — raya piyasan<br />
raya<br />
pekarang n seunyata<br />
pekasam n jrue'; peukasam; — ikan peuda<br />
pekat a likat; ghuen; (ie) kreueh; keudoe; — hati<br />
jadam (jajam) ba' até<br />
pekat cak. pakat; mupakat<br />
pekatu, beidl — sijeunèh meureuyam<br />
pekatul n neuk'uet<br />
pekau n memakau geumeucie'; geumeuréb; kli';<br />
rangöng; rawöng<br />
pekerti n 1. (budi —) peurangeui; prangeui; 2.<br />
peukateuen<br />
pekik (pekikan) n 1. deumpé'; kli'; 2. sura'; ngeuréb;<br />
geumeuréb<br />
peking v memeking!. meukhing-khing;2. meunyaba';<br />
ba'e<br />
pekina n tulö
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pekir a cak paki<br />
pekir a cak apké; apeuké<br />
pekis v memekis marit teuceu'è'<br />
pekiwan n moncut; bagan<br />
pekojan n gampöng (ureueng) Arab<br />
peksi n nan cicém<br />
pe/rau num sepekau siribèe<br />
pekuk a ceuko'; kiwieng<br />
pekuk n memekuk ta'; pakhö'<br />
pekulun n tuwan(g)ku<br />
pekung n cabo'; meraih — Are dada pb. mita sösah<br />
(malèe)<br />
pekur v memekur tapakö; teupakhö<br />
1. pel n ijalap (sampöih); mengepel peugléh; pleue<br />
2. pel (pelan) n tanoh lapang<br />
3. pel 1. (keureutaih) ön; 2. si ön keureutaih nyang<br />
meucita' (8 atawa 16 ön);<br />
pelabi n ilah; dalèh<br />
pelabur n ransöm<br />
pelagas n nan sijeunèh siseue' la'öt<br />
pelagis n sijeunèh eungköt nyang udép ba'binèh panté<br />
pelagra n nan peunyakét<br />
pelah (- lidah) a tilö<br />
1. pelak n jén<br />
2. pe/a/r a silap; salah; lupöt<br />
pelalah n geureuda; jumoh<br />
pelamin (an) n teumpat meusandéng darabarö ngon lintö<br />
pelampang n seueng<br />
1. pelampung n lampöng<br />
2. pelampung n peulampöng<br />
pe/an a pelan-pelan (meugra') peuleuheuen; lamat;<br />
1. peuleuheuen; pleuheuen; 2. leumoh; hana<br />
kreueh<br />
pelan n tanoh lapang<br />
pelana n lapé' rueng guda; peulana (plana); keukupa'<br />
pelancar n keunaleueng; ganjai; landaih<br />
677
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pelanduk n glueh; jlueh; kancé; lapöh; napöh; plandö'<br />
1. pelang n 1. kuréng; 2. bulöh rimueng (kure'ng)<br />
2. pelang n cak papeuen plang<br />
pelang n sijeunèh prahö maniyaga jameun dilèe<br />
pelangai n plang<br />
pelanggi n batèe rukham<br />
pelangi n (buleuen) beuneueng raja timoh; beuneueng<br />
raja<br />
pelangkah n peuneuba peulèngkahan<br />
1. pelangkin n peulakén; plakén<br />
2. pelangkin n peulangkèe; usöng<br />
pelantar (pelantaran) n 1. bangkupanyang teumpat due'jileuen<br />
rumoh atawa ba' keudè; 2. panteue; suthoh<br />
pelanting v berpelantingan teugeuntit; reuban<br />
pelas n memelas kue taloe; c'uet<br />
pelasah n bajèe rumoh<br />
pelasuh n sibeu'o; simalaih<br />
pelat n 1. piréng peutoe beuet; 2. plat (beusoe lipéh)<br />
pelat a tilö<br />
pelata n eungköt la'öt, sijeunèh geumböng<br />
1. pelatuk n sibansa to'to' beuragoe<br />
2. pelatuk n bed//; gamèt beudé; pato'; bato'<br />
1. pelawa v mempelawa uroh; meu'uroh<br />
2. pelawa n ceue ie la'öt suröt<br />
3. pelawa n ampeueng<br />
pelayon n deunda baplueng inong<br />
pelbagai num 1. mubagoe-bagoe; ba' mandum; 2. anika<br />
macam; mumacam-macam<br />
pelbak n ca/r. töng bröh<br />
pelbet n peuleubèt<br />
peleban n adat töt manyèt<br />
pelebaya n 1. lageuem; 2. aleugojo<br />
pelecet n pèng balo<br />
pelecok n terpelecok meukilah; meukita<br />
pe/e/f n geunadéng ruda<br />
pelekat n ijakröng palikat<br />
678
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pelekok v terpelekok meukilah;meusalah (urat,<br />
tuleueng)<br />
pelekuk a ceuko'; bungkö'; kiwieng<br />
pelencit v terpelencit meupanchot; meupancét<br />
pelengak v terpelengak teutahe-tahe; teusanga';<br />
teubinga<br />
pelengan n teuleueng mieng<br />
pelenting n gando; busu<br />
pelepah n peuleupeu'; beuleubeue'; seulumpue';<br />
lumpue'; /cara bantu bilangan pelepah berdaun<br />
yue; sehelai pelepah pisangsiyue peuleupeu'<br />
pisang<br />
pelesat v terpelesat teupeulanténg<br />
peleset v meme/esef meu'iseu'; ferpe/esefmeusireue';<br />
mupilo'; meusie<br />
pelesir v berpelesir 1. meusenang-senang; 2. tamaca<br />
1. pelesit n daruet<br />
2. pelesit n buröng p'ieb daraih aneu' miet maté banlahé<br />
pelesit n puluwit; suruléng<br />
1. pelet n kurè kayèe<br />
2. pelet n 1.geutahtaroncicém;2.minyeu'peungaséh;<br />
3. narit seumadan; 4. meukeunong ba' até;<br />
teukeunong<br />
3. pelet n umpeuen eungköt (deuda' atawa teupöng)<br />
nyang mubuliet-buliet lagèe pè<br />
peletek a memeletek crah; wah<br />
peleton n pasökan tantra (20-40 droe); paliton<br />
pelias n peungeulieh<br />
pelihara v jasa; jaga; satoh; siboe; padubawa;<br />
memelihara(kan) 1. siboe; 2. jaga; 3. peulara;<br />
4. satoh; 5. praha; 6. meudue'; 7. pubiyeue;<br />
8. peutimang;<br />
1. pelik a 1. uareuengna; hana kayém; meuseuké; 2.<br />
dhiet; 3. sulét<br />
2. pelik n pelikan sijeunèh barang tambang<br />
679
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. pelik n keurabu; subang; téng-téng<br />
pelinggam n rukham; peulinggam; plinggam<br />
pelintir v 1. rhéng; 2. putie; punyie<br />
pelipir n birè jalan; primpieng rèt (juröng)<br />
pelipis (an) n peurimpieng; peureumpieng; primpieng<br />
pelir n aneu' (boh) krèh; plè; boh ph'ieh (kas)<br />
pelir anjing n sibansa ba'sreue (rheue)<br />
pelir itik n sikröp<br />
pelir kambing n sibansa ba' si'abeueng-abeueng<br />
pelir monyet n sibansa ba' jeumpa<br />
pelir musang n sibansa ba'sabön<br />
pelisir n geunyie pita ba' bajèe<br />
peilt a kriet; liet; kiké; è'linot lam ba' mè<br />
pelita n panyot<br />
peirtur n cèt minyeu' peukilat kayèe atawa keurusi;<br />
peulitö<br />
pelo a tilö<br />
peloh a leumie' boh; leumoh cahwat<br />
pelonco n 1. teumiké puti'; 2. ki puti' that (manya' that;<br />
bilah; kureueng peungalaman)<br />
pelonco a 1. buköng; paleueng; loih; 2. /V/'tamue' droe<br />
lam akeulém barö<br />
pelopor n ureueng ja' atawa dong nyang awai phön<br />
jikeue; ureueng cahrèt; peureuntéhrét;<br />
ureueng pugaphön<br />
pelor n aneu' beudé; boh beudé; — mimis aneu'<br />
princeut<br />
pelosok n lam klè'klo'; lungkie'<br />
pelosot v terpelosot rhöt; jitrön; jitrön that yum<br />
pelotot v memelotot blie; teublie<br />
pelples n plö'ie gantung ba' keu'ieng<br />
pelpolisi n pulisi meubeudé<br />
pels n bajèe seu'uem niba' kulét<br />
pelt n kulét (ngon bulèe) teusama'<br />
peluang n 1. luweueng; ruweueng; 2. teudöh; bla; reuda;<br />
— emas meuteumè ruweueng nyang gèt<br />
680
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
peluh n reu'öh; plöh<br />
peluit n priep; puluwit<br />
peluk v 1. ruguem; uem; wa; 2. deupa; berpeluk<br />
meu'uem; — tubuh wa tuböh (hana buet<br />
sapeue); berpelukan meu'uem-uem;<br />
memeluk rapat ruguem<br />
peluluk n ba'jö'<br />
pelulut n tukang meu'uröt<br />
pelumpung (pelungpung) n geulaga; glaga; ba'rabo<br />
pelupuh n prumpöng<br />
pelupuk (— mata) n brue' mata<br />
peluru n pluru; boh beudé<br />
peluruh n pluröh; peuluroih; ubat pumuntah<br />
pelus n kirèe ra'sasa<br />
pelvis n seukitöng; sangkitöng; kitöng; keukitöng<br />
pemair n meuntroe ukö<br />
pemali n pantang; hamèe (han mèe)<br />
pemarip n lamiet raja<br />
pematang n ateueng; pumatang; seumatang<br />
pemayung n nyh'ab; pukat krueng<br />
pembarap n 1. sibansa keuchi'; 2. aneu' ulèe bara<br />
pembayan n parui; tumuda<br />
pemendak n dalöng kréh<br />
pemeo n haba nyangka jeued keu bungong bibi; haba<br />
teunimpla'; haba simbéng<br />
pemerhati n ureueng nyangna minat keusaboh-saboh hai<br />
(masa'alah)<br />
pemindang (an) n geutieb kulét atawa ija seunulam<br />
pemirsa n jreueng eu (kalon) telivisi<br />
pempek n nan peunajöh Plimbang<br />
pemuda n ureueng muda; aneu' muda (agam)<br />
pemudi n ureueng muda; aneu' muda (inong)<br />
pemuras n beudé keumuraih<br />
pena n kalam<br />
penaka p bagoe; ba'sang; sipeureuti; sipreuti<br />
penala n alat tala suwara<br />
681
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
penalti n sipa' ghón 12 paih<br />
penampan n dalöng; talam<br />
penampang n 1. bideueng nyang rata 2. barang teu'iréh<br />
saré timang<br />
penanggah n ruweuengba'hotè atawa keudoebuteumpat<br />
keubah idang makanan keujamèe;<br />
penanggahan dapu teumaguen<br />
penanggalan n jén inong, meutangkura' hana tuböh<br />
penaram n peunyaram<br />
penasaran a 1. kreueh that até ba' keumeung pubuet<br />
saboh-saboh hai, kulusa na torn keuciwa; 2.<br />
h'eut that raya keuneu' tupeue atawa<br />
beumeuteumèe saboh-saboh hai; 3. rasa<br />
hana pueh; 4. beungèhraya keulusa hana<br />
tröih h'eut atawa jipeujayéh<br />
penaf a hè'; payah; leubeuen; leulah; reu'ah<br />
penatu n dubi<br />
pencak n manca'; silè'<br />
pencalang n béncalang<br />
pencar v berpencar-pencar(berpencaran) meus\seue\<br />
meuseupreu'; meusimpreu'; meutabu;<br />
meucrébré<br />
pencet v picét; pinyèt; teugon; grueb<br />
pencil v 1. aséng; lanténg; 2. meuklèh; meungklèh;<br />
memencil meungklèh; meuklèh; pincé;<br />
terpencil seuninya; suninya<br />
pencok n reuböih ön kayèe meu'aweueh<br />
pencoleng n pancuri; simeurampaih<br />
penda v memenda pubeutöi; peuteupat; pré'sa<br />
pendaga n peutoe; kopho<br />
pendahan n leumbéng atawa sikin glawa<br />
pendam v memendam 1. tanom; 2. som; tröh; keubah;<br />
prom; — diri meusom; somdroe<br />
1. pendapa (pedapa)n ranténg<br />
2. pendapa n 1 .seuramoe(sramoe); ruweueng; 2. bantayan<br />
pendar n mumeu'-meu'; berpenda-pendar meulib-lib<br />
682
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pendar v berpendar 1. muputa; mupuséng; meugisa;<br />
2. meugulé--gulé; 3. mumang<br />
pendaringan n pasu breueh<br />
pendek a 1. paneu'; pindè';'èt; 2. miyub; reundah; 3.<br />
si'at; sikeujab; sigo s'ab; 4. singkat; — akai<br />
tan éleumèe; picé'; — kay/singkat haba (narit);<br />
— madah paneu' narit; — kata ngon cara<br />
singkat mantong; — napas reujang hè'; —<br />
pemintaan hana tréb udép; — tali meuseukin;<br />
— umur maté muda; 'èt umu; — gemuk<br />
dugo'; guntoe; su'oe; tu'oe; tukan; — kokoh<br />
kasè'; — kekarpadè'; —tumpul su'oe; tu'oe;<br />
si — poreundah<br />
pendekar n 1 .ahlisilè'(manca);panika2. ureueng (nyang)<br />
beuhe; palawan; — kata (— lidah) ceudaih<br />
peugah haba; alhi deubat; — pena ahli<br />
keumarang<br />
pendet n tari Bali pumuliya jamèe<br />
pendeta n panita; peunita; pandita<br />
pending n geundét; peundéng; taloe geundét; — dari<br />
kain peungeulét<br />
pendongkak n patam teubueng kréh<br />
penduk n salöb sarong kréh niba' meuih (pira')<br />
pendalum n boh agö' jeum<br />
penembahan n lakab raja atawa ureueng nyang geupeumeuliya<br />
penes n kapai ubeuet<br />
penetrasi n mböih beusöt; (ji) rh'ab; sr'ab; lui; löb; nueb<br />
pengalasan n pangkat lamiet raja<br />
penganan n peunajöh; dabeueh peukan; juwadah<br />
penganak n alat bunyoe<br />
pengang a tunyèe<br />
pengantin n mampleue; — laki-laki lintö; — perempuan<br />
dara barö; meunarö (beunarö); bidan —<br />
peunganjö; nè'peunganjö<br />
pengantin (kembang —) n nan ba'bungong mangat bèe<br />
pengab a hugöb; ugöb<br />
683
684<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pengapuh (layar —) n layeue sabö<br />
pengar a mumang banbeudoh éh atawa banlheueh<br />
mabö'<br />
pengaruh n peungaba;teurakah; wap; oapana;---(kern<br />
pimpinan, kekuasaan) gayam<br />
pengat n seurawa (srawa); peungat<br />
pengatu (pekatu) n meureuyam; meuriyam<br />
pengawinan n tukang ba tumba' rintah keurajeuen<br />
pengeng a mumang that ulèe; peunèng<br />
pengerih n bubèe<br />
pengga a (pingan atawa mangköng) Ihö'<br />
penggah a meuthèe; meugah; gah; meuleuha<br />
penggal v 1. koh; kr'èt; teubaih; fer—puntöng; 2. bagiyan<br />
niba' buku (kutépan karangan)<br />
penggawa n kupala pasökan; kupala gampöng;<br />
peunggawa; peungawa<br />
penghulu n Lkeupala; tuha (gampöng, adat, nenggroe);<br />
pang'ulèe; 2. kadi<br />
pengkal a (khém) meukha'-kha'<br />
pengkar a kiwieng; ceuko'; wang<br />
pengki a pangki<br />
pengkol a bilo'; lingköng; leungköng ceuko'<br />
pengkor a capie'; wang<br />
pengos a bugam; tumpöi<br />
penguin n sijeunèh cicém la'öt daro' kutöb Seulatan,<br />
meusayeuep hanjeued jipo, nyang jeued cit<br />
jimeulangue, didarat jija' cacang<br />
pengulu n tuwanku<br />
peniaram n peunyaram<br />
pening a mumang; peunèng hayut; ayeue<br />
pening n (sèng) sigè timah tanda kalheuh bayeue paja'<br />
gritangèn atawa asèe<br />
pening a mumang<br />
penis n boh; daka<br />
pinisilin n ubat poh kumeun, jipeugèt niba' kulat<br />
penitensi n tèbat; meutèbat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
peniti n peuniti; peuniti; peulinti<br />
penjajap n kapaiprang Bugéh jameun dilèe<br />
penjalin n awé peugèt keurusi atawa alat-alat rumoh<br />
penjara n glab; béncara; had; jén; peunjara; peunyara;<br />
peuncara<br />
penjaruman n baruwa; beuruwa<br />
penjor n ayeuem niba' trieng meuculé'<br />
penjuru n peunyuröng; peunjuröng<br />
penomah (raja --) n peuneumèe lintö keu tuwan<br />
pensi n sijeunèh sipöt<br />
pensil n pènsè; poteulöt; peuteulöt<br />
pensiun n pansiyön<br />
pentagin n bungong muputi' limong<br />
pentagram n bintang limong sagoe<br />
pental adv terpental teugeuntit; teupeulanténg<br />
pentameter n uköran limong gaki<br />
pentan a kameuteuntèe; kameusoe<br />
pentang v mementang 1. ploh geunulöng; leueng; 2.<br />
taré' gando<br />
pentar a (su) leumoh<br />
pentas n panteue piyasan (bangsawan); suthoh<br />
1. pentil n 1. puténg tè'; 2. bicöh; 3. (boh) puti'<br />
2. pentil v seuté'; reuté'<br />
pentil n reuhung peulöb angèn<br />
pentilasi n umpung mirahpati<br />
penting a 1. peunténg raya; 2. meuyum that; meuguna;<br />
3. mat geunancéng; mat gayam; terpenting,<br />
penting sekali sitimang brat<br />
penting v berpentingan teupeulanténg<br />
1. pentol n thueb; keunop; — pintu gancéng pintö; —<br />
tongkat ulèe tungkat<br />
2. pentol n pentolan cak. 1. ulèe kawan; 2. ureueng<br />
geumalèe<br />
3. pentolan n rumoh judi<br />
pentung (an) n blantan; mementung tala;<br />
penuh a peunoh; pupö; pipé; meukandöng; Av'geunap;<br />
685
INDONESIA<br />
A C E H<br />
meukeuba; meuseu'è; teutah; — bekat<br />
meuseuleusa'; meusa'; -- harapan meuharap<br />
that; — kepala mumang; — ketakutan<br />
teumakötthat; —luka (b/su/j lulut; memenuhi<br />
sampé; sampoe; terpenuhi keinginan sampé;<br />
sampoe; — sekali (sesak, kepenuhan) pipé;<br />
sarat; seusa'; seuda'; sada'; seudot; seuleusa';<br />
meu'ung;sepenubnya/penubpemaf/aridawö'<br />
penyek a c'ieb; ch'èb; reumieb; memenyekkan payéh<br />
penyengat n janga'; jangat; srabè<br />
penyok a reumieb reunyieb; c'ieb<br />
penyu n pinyie; peunyie<br />
peok a ph'èb; ceuko'; wang<br />
pepagan n kulét janga' ba'kayèe<br />
pepah n (tungkat, galah) alat seumeuko'<br />
pepak a séb; pipé; leungkap<br />
pepaku n sijeunèh pa'ikö<br />
peparu n s'uep<br />
pepas n (mata) kawé<br />
pepar a 1. rata; santeut; padan; 2. peunoh<br />
pepatah n hadieh maja<br />
pepaya n peuté'; — jantan ba'peuté' rambèe<br />
1. pepe n nan peunajöh<br />
2. pepe (kain —) n cak. sijeunèh ijadrél<br />
1. pepek n 1. meutaröh jiluwa banda; 2. glue<br />
2. pepek n paröt; peureuji; pukoe; kas bröt; capö'; nab<br />
1. peper v memeper 1. sibè; siba; 2. (kapai, prahö)<br />
(h)anyot<br />
2. peper v rhaih euncitè' ngon ön atawa ngon keureutaih;<br />
sangkilat<br />
pepermin n peureumèn; èseuböm-böm peudah<br />
pepes (pepesan) n eungköt payéh<br />
peper a 1. doe; teutöp; 2. ki gadoh akai<br />
peper v memepet 1. geunton (geunteun); 2. sa';<br />
peusa'; 3. peurapat; terpepet wa/rfuseuleusa';<br />
meukarat<br />
686
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pepindan n kieh<br />
pepelum n seuneumong bajèe<br />
pepsina n sijeunèh dat lam pruet<br />
pepuju n rahém<br />
pepunden n junjöngan; peunujoe<br />
peputut n murib niba' sidroe panita<br />
1. per p 1. tiep-tiep; 2. jeueb-jueb; jeueb; 3. phön;<br />
ba'mulaphön<br />
2. per bagi; per empat sipha<br />
3. per p deungon; ngon; pertelepon (deungon)talipön<br />
1. per (pegas) n busu; pasu; pèi; sipréng<br />
2. per n bola lampu listréb<br />
3. per v mengeper kuyu; kuyut; teumaköt; yo<br />
perabot (an) n peukakaih; beukai<br />
perabung (an)r\ tampöng rumoh<br />
perada n peureuda<br />
peragat n ubö-ubö raja<br />
peragawan n agam nyang peudéngdéng mubagoe-bagoe<br />
bajèe cinto nyang barö leumah<br />
peragawati n inong nyang peudéngdéng mubagoe-bagoe<br />
bajèe cinto nyang barö leumah<br />
perah v prah; memerah susuprah ie abin; alatperah<br />
peuneurah; sapi perahan leumo peuneurah<br />
perahu n peurahö; prahö'; jalö; — yang digunakan di<br />
pantai timur Aceh peujajab; peujabjab; —<br />
bagong jalö kulè'; prahö salah-salah; salalah;<br />
— kecil sambö'; jalö peusangka; — balang<br />
prahö layeue meutihang duwa; —brekemudi<br />
dua sebelah menyebelah buritan peurahö<br />
(meu) capéng; — gubang prahö Riyo; —<br />
jolong-jolong jalö seureumpéhOMeulaböh;<br />
jalö seureumpéh; — lading prahö raya; —<br />
layar motor prahö meusén; —lepa jalö klèwè<br />
(— bidö'); — mancung klibeuet; — mayang<br />
jalö pukat; —sasakrakét; — SiamXop; lubang<br />
pada dasar perahu kakab; mata kakab;<br />
687
688<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
badan perahu brue' prahö; haluan perahu<br />
ulèe prahö; buritan perahu iku prahö; papan<br />
(kayu) tempat duduk dalam perahu panga;<br />
seungka<br />
1. perai v berperai-perai crébré<br />
2. pera/' v 1. pró; hana keureuja; 2. hana bayeu<br />
3. perai (bawang —) n bawang piya<br />
4. perai v berperai-perai (membuang—jmupiro(-piro);<br />
mupai-pai<br />
5. perai n tihang pato'; pato'jalan; pai<br />
peraji n bideuen; madukön<br />
perak n pira'; philah; — murnip'wa' seuntagi; celupan<br />
perak ie pira'<br />
peraka n peuleuka<br />
1. peram v memeram uru suwara mirahpati; kutru<br />
2. peram v memeram prom; karom<br />
3. peram v berperam karom; kuröng<br />
perambut n dawè kawé; pramböt<br />
1. peran n 1. aneu'bansawan; 2. si(po)dalupa;berperan<br />
1. meu'èn bansawan; 2. rintah; peranan<br />
bagiyan calitra bansawan nyang jimeu'èn lé<br />
sidroe-droe ureueng nyang meu'èn<br />
2. peran n teurakaih<br />
3. peran n bara linteueng<br />
1. perancah n prancah<br />
2. perancah (— gulai) n jeunampu kuwah<br />
Perancis n Prangséh; Peurancéh; Peurancséh;<br />
perang n 1. meumusöh; mupaké; 2. meugada;<br />
meurada; prang; ber—muprang; memerangi<br />
gada; rada<br />
perang a jagat; gapi<br />
perangah v terperangah peurancat; peunjat; keuranjat;<br />
keuranjat<br />
perangai n peurangeui; prangeui; prangoe; tingkah laku<br />
peranggang (ayam —) n mano' panggang<br />
peranggu n cawan pingan
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
peranggul num seperanggul (an) sisalén (sigoe salén)<br />
perangkap n 1. biniet; keunuröng; peutah (tiköih); taron;<br />
tarèn rampagoe; gachéb; 2. tipèe moseulihat;<br />
memerangkap 1. drob; 2. taki; daya;<br />
terperangkap meujantang; keunong taron<br />
(drob); meucarueh; — kerbau Har tibeueng<br />
perangkat n alat<br />
peranjat v terperanjat teugröb keulusa teukeujöt;<br />
teupeuranjat; peurancat; keurancat<br />
peranti n 1. alat; peukakaih; 2. carat; 3. bahan<br />
1. perap v memerap keupra' sayeuep; mupèpè<br />
2. perap n terperap meutamon; meutheun<br />
1. peras v memeras 1.prah;jeupat;pirét;picét; 2. teuga<br />
that tueng laba; 3. riwat; ruwat; sana'; —<br />
keringat ki. brat keureuja; — otak ki. brat<br />
seumiké; — tenaga mubuet meukeubit<br />
2. peras a 1. licén; alöih; 2. rata; luen<br />
perasat n 1. neumat; 2. carong ba'neumat<br />
peras-perus v khém meukulöm<br />
perasukan n pasökan; barésan<br />
perat a 1. khie; 2. masam; 3. klat<br />
perata v berperata peu'idin meukawén ureueng<br />
sikawöm<br />
perawan n 1. dara; 2. biké; 3. ki (uteuen) gohlom teupèh;<br />
gohlom jipuga; — kencur dara puti'; — fua<br />
biké<br />
perawas n glima breueh<br />
perawis n sigala macam alat nyang peureulèe keu<br />
saboh-saboh hai<br />
perbal (proses —) n surat nyang meutuléh peue nyangna bhaih<br />
saboh-saboh hai (peukara)<br />
perban n peureuban<br />
perbani a 1. uroe buleuen é'; buleuen muda; 2. ie<br />
paseueng peunoh atawa ie suröt thö<br />
perbawa n teurakaih; teureukaih<br />
689
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
perbegu n (ureueng) pigo; tan ugama<br />
perbekel n peutuwa biang; keuchi' (Bali)<br />
1. perca n peureuca; meuseuta'<br />
2. perca n ba' balam<br />
percaya v peucaya; peureucaya; yakin; tidakdipercaya<br />
lagi rè; dapat dipercaya (di andalkan) srab;<br />
rhab; sumber yang dpat dipercaya (ilmu<br />
pengetahuan) kawi<br />
percik n peureucé';— an rincé';reuncé';rinté';reunté';<br />
runté'; memercikreuté'; reuncé'; seuté'; siba;<br />
simbö; uraih; urah<br />
percis a cak ateueh watèe; simban<br />
percrt v memercit 1. mupancé; mupanca; meucr'ètcr'èt<br />
percul v tepercul meucindot; meuceundot<br />
percuma a 1. tan meuguna; siya-siya; 2. hana bayeu;<br />
pré<br />
perdah n go beuliyönhg (ceukèh)<br />
1. perdana n beundahara<br />
2. perdana adv nyang awai phön; peudana<br />
perdana menteri n peudana meuntroe<br />
1. perdata n 1. peungadélan; majeulieh hakim; 2. bhaih<br />
ureueng biyasa<br />
2. perdata v 1. beuteugoh; ingat-ingat; glib; 2. eu; puduli<br />
pedeo a cak. hana bayeu; pré tè'to'<br />
perdom p cak. narit ceumaröt<br />
pedu n peureudèe; teunaman meupeureudèe<br />
pere v cak pré<br />
perdus a terperedus bu'ieng<br />
pereh a terpereh-pereh meu'apit-apit; leubeuen<br />
perempuan n 1. inong; prumpuen; 2. peurumoh; binoe; -<br />
--geladak(jalan, jaiang, jangak, lecah, naka<br />
biduen; sigalöh; perempuan tua ni.<br />
perenggan n ceue; had<br />
perenggi n Prancéh<br />
perengkat n pangkat; deureujah<br />
690
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
perengus a bèe hanggöi; bèe landö'<br />
perenyak v terperenyak teudue' meutumpö' (teupurö)<br />
perenyuk a terperenyuk kipè'; lipè'<br />
1. perepat n nan ba' kayèe binèh pasi keu geunadéng jalö<br />
2. perepat n rakan; ngon<br />
peres a peunoh mupépé<br />
peresih a peureuséh<br />
peretel a Iheueb; Iheueh; Ihoh; plue'<br />
perewa n 1. beuhe; bheu; 2. tukang kacho<br />
perfek a sampöreuna; po'ta; pu'ta<br />
perforasi n peureuhung keureutaih; ruhung<br />
performa v 1. rintah; 2. meu'èn; 3. peutunyo'<br />
pegam n (cicém) beureugom<br />
pergat (pergata) n nan kapai<br />
pergedel n nan makanan niba' boh gantang meujampu<br />
ngon sie<br />
peg] v 1. gra'; ja'; peureugi; peuta; (kasar); teubiet;<br />
2. wèh; minah; pinah; 3. brangkat; bungkha;<br />
leupaih; bepergian teubiet; sapa; (jauh)<br />
sapara; (jalan jalan) tandang; pegi keluar<br />
neger! (asing) untuk berperang atau damai<br />
landang<br />
pergok v memeroo/ï/mupakhö'; fe/peroo/rmeurudh'o'<br />
pergol n seupöh meuih (pira')<br />
perhati, memperhatikan kalon; eu; glib; ngieng; pandang; tilé';<br />
sasat<br />
1. pen n 1. hai; sipheuet; proe; bhaih; 2. laku; 3. ri;<br />
ré; kri; kré<br />
2. peri n narit; berperi marit; memerikan peugah;<br />
peujeulaih<br />
3. peri n jén inong<br />
peria n ba' peureuya; peuriya<br />
perian n pacö' trieng<br />
periang n kutika nyang gèt<br />
peribahasa n umpama; tamsé; misé; meusé; masé<br />
peribudi n meubudi<br />
691
692<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
peridi n 1. meunatang Ie aneu', miseue tiköih, arnab<br />
atawa bui; 2. bagah m'ue; seumibo<br />
penter a ba' binèh kuta atawa gampöng; jeu'öh u<br />
dalam; jeu'öh niba' pusat nanggroe; tunong<br />
perigel a jeumod ngon sigab<br />
perigi n mon; —buta monthö; — wa/caf monwakeueh<br />
perih a peudéh; memerihkan peusösah<br />
perihal n hai;; éhwai; bhaih<br />
periksa v pré'sa; peuré'sa; seulidé'; sasat; (dengan<br />
perantaraan dukun atau alat kedokteran)\höh<br />
perilaku n laku; naseubah; meunasabah; munasabah<br />
perimbas n baci; sron<br />
perimpin (perimping) n 1. taloe kato'; 2. taloe layeue<br />
perinci v memerinci peugah meutèhrèh; peu'inci<br />
1. peringi v bèe meuh'ong<br />
2. pering n bulöh; igeueh<br />
peringgan n ceue; had<br />
peringgitan n rambat<br />
peringkat n bhab; had<br />
perintah n ama; sru; prèntah; atöran; — raja panggé;<br />
memerintah surön; rintah; yue; ra'i; mat gayam<br />
keurajeuen; peutimang nanggroe;<br />
pemerintahan tadeubi; keurajeuen;<br />
memerintahkan suröh; surön<br />
periode n had; watèe<br />
periodik a meumusém-musém; muwatèe<br />
perirana n bunyoe<br />
perisa a mangat; hayeue<br />
perisai n prisè; peurisè; bandröng; uta-uta; — kayu<br />
panda'<br />
periskop n teurupöng kapaisilam<br />
peristiwa n hai; peukara; keujadiyan; peurèstiwa<br />
1. perit a peudéh<br />
2. perit n sijeunèh tulö<br />
periuk n kanèt; kanot; periuk besar dangdang;—api<br />
böm ranjo
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
perjaka n agam gohlom meukawén; bujang<br />
perji n pukoe; nab; bröd; capö'<br />
perkakas a peukakaih; sipréng; sipring<br />
perkamen n kulét kamèng atawa bubiri geunantoe<br />
keureutaih<br />
per kapita rata tiep-tiep ureueng<br />
perkara n peukara; langgéh; hai; masalah; uröhsan;<br />
cak. kurusa; sabab; — belakang 1. hana<br />
peunténg; 2. uröhsan; euntreu' (eunteu'); -<br />
-- s/p/7 meusugang antara ureueng sidroe<br />
deungon ureueng la'én<br />
perkasa a 1. teuga ngon beuhe; 2. kha; kheue; peukasa<br />
perkolar n pati seunaréng<br />
perkolasi n saréng; cara seunaréng; seumeurh'ab<br />
perkolator n alat teumaguen kupi nyang meuseunaréng<br />
perkosa a Iho ngon pa'sa; reupaih; meukreueh<br />
perkutut n meureubö'; — putih meureubö' raja<br />
perlahan (— lahan) a 1. peuleuheuen; pleuheuen; hana atawa<br />
bè' meugucöh; 2. (marit, su) leumoh leumböt;<br />
dengan — ngon peuleuheuen<br />
1. perlak n ijapreula' (peureula')<br />
2. perlak n lampöih; taman<br />
perleng v cak. (watèe) pupanyang; tamah<br />
perlente a tari; bahie; peulintè; plintè<br />
perlenteh n 1. ureueng beu'o; juwon; 2. pancuri; peunjahat<br />
perli n 1. simbéng; 2. cak. kicè'; bujö'; padan; payu<br />
perlina a gayéb; rayéb; leunyap<br />
1. perling n (cicém) peureuléng<br />
2. peling v teperling meucaya; meukilat mata<br />
perip n cak. perureulip; meugala'; cinta abéh<br />
perlop n cak. peureulop; idin hana tamong keureuja<br />
perlu adv peureulu; peureulèe; meuteumèe; preulèe;<br />
preulu; meuhajat<br />
perlup v caA: meutunangan<br />
perlup a caA" leungo; gurue',<br />
perlus v teperlus meusurue'; teupeureulöh; teublöh<br />
693
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
permadani n peureurradani;p(eu)lurmdani;lahuri(buafar)<br />
Lahore)<br />
permai a peureumoe<br />
permaisuri n peureumoesuri<br />
permak v memermak!, rumba'; rumbè'; 2. (h)ubah; 3.<br />
cak heunchö'<br />
permalin n ugama Karo<br />
permana n peunileueng; bileueng; terpermana (tiada •<br />
--) 1. h'an treubileueng; Ie that; 2. h'an<br />
é'soeböh yum; meuh'ai that-that<br />
permanen a teutap; keueh; keukai<br />
permasan n cèdara raja; ureueng dalam<br />
permata n peu-(pu)mata (intan beureuliyan); batu<br />
permata Sailan (Sri Langka) similan; batu<br />
permata merah kuning yaköb; yaköt;<br />
pedagang — juhari;<br />
permeabel a jirh'ab (sr'ab) ie; eumböih ie<br />
permen n èseubömböm; peureumèn; preumèn<br />
permil num bagi siribèe; tiep siribèe<br />
permisi n idin; lakèe idin (meu'ah)<br />
permis'if a lapang; é' neuteurimong; meu'idin; luröng<br />
permutasi n meu'ubah neudue' atawa atöran<br />
1. pernah adv peureunah; natom; torn; tidak — hana torn;<br />
h'an torn; tidak—sama se/ra//h'an torn sitom<br />
2. pernah n 1. (neudue') pat; pernahnya dimana pat<br />
silawét nyoe; 2. (taloe waréh) pakriban;<br />
pernah apa anak ini dengan anda pakriban<br />
aneu' nyoe ngon gata<br />
pernik a banyak — cak 1. lethat uneu; lethat<br />
rameunèe; 2. lethat tingkah<br />
perikel n cak lugam meuseupöh nèkè<br />
pernis n sampang; cat peugilab paupeuen (kayèe);<br />
minyeu' cat meujampu dama<br />
perogol v memerogol pa'sa mupab; böh inong gob<br />
perohong n reuhung; eumböh; mböih; terperohong teuhah<br />
meula'la'<br />
694
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
peroi a leumoh ngon rapöh; bra<br />
peroman n ruman muka<br />
peromeal a bhaih tuleueng gatéh<br />
permpak n lanun<br />
peron n leuen tasiyön; teumpat prèh geuritan<br />
peronyok a terpernyok 1. runyoh; 2. teudue' meupuro';<br />
meupunyoe<br />
perosok a terperpsok 1. meusurue'; teupeureulöh; 2. ki<br />
rhöt lam bala; 3. ki teublöh; meucarueh;<br />
sreueng<br />
perot a (babah) iröt<br />
perpatih a lakab keu ureueng raye' yöh jameun dilèe<br />
pers n öseuha dökré; surat haba; kuran; ureueng<br />
nyang pubuet urösan surat haba; alat<br />
pubréthèe haba, lagèe radiyö, majalah, surat<br />
haba, pileum<br />
persada n 1. panteue manyang neudue' raja; 2. panca<br />
— taman teumpat meusukariya; 3. — tanah<br />
air tanoh ie<br />
persangga n 1. peusangga; peureusangga; 2. ceue<br />
persegi n peuetsagoe timang; lipat duwa<br />
persekot n cingkr'am; cingkram; cangkram<br />
pesen n hadiyah; peureusèn; preusèn<br />
persen n bagi sireutöih<br />
persentase n 1. saboh cue (sicue) niba' nyang bulat; 2.<br />
bagiyan nyang geukira; 3. angka bagi sireutöih<br />
pesepsi n 1. cara neutilé' ateueh saboh-saboh hai; 2.<br />
dumna tréb muphöm pancaindra sidroesidroe<br />
ureueng bhaih saboh-saboh éhwai<br />
persetan p jahanam; peue-peue nyang gala' jih !<br />
persih a beureuséh; putéh gléh<br />
persik n sijeunèh ba' maw'oe; boh khöh<br />
persil v terpersil meucindot; meuceundot; meucurèh<br />
persil n sibideueng tanoh lampöih atawa rumoh<br />
695
696<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
persis a cak 1. beuna; keubit; that; saya tahu — that<br />
lön tupeue; 2. paih; 3. reumbang; simban;<br />
4. sa; saban; sirupa; — empat persegi<br />
seunang peuet sagoe; peuet sagoe timang<br />
perslah n keuteurangan; peurseulah (peukara atawa<br />
rapat)<br />
persnelling n cak peukakaih atö gigoe moto<br />
person n sidroe(-droe) ureueng; milik — milé' (si) droe<br />
personalia n 1. bhaih ureueng atawa nan ureueng; 2.<br />
bagian — bagiyan urösan ureueng atawa<br />
peugawè<br />
personel n peugawè; peugawoe; awa'; awa' kapai atawa<br />
kapaiteureubang<br />
personifikasi n pumiseue beunda maté sibagoe ureueng<br />
persona non (manusiya)<br />
prara n ureueng nyang hana geusuka atawa hamè<br />
(hanamè) geukalon<br />
perspektif n 1. cara neulukéh bhaih saboh-saboh beunda<br />
ba' bideueng data, pakriban nyang deuh<br />
lam Ihèe uköran, panyang, luwaih ngon<br />
manyang; 2. cara pumandang<br />
persuasi n bujö'; padan; pakat; payu; sibu<br />
pertal v memertal cak. teureujeumah; teurjeumah<br />
pertama num 1. peureutama; peutama; preutama; ra'na;<br />
keu sa; 2. (— kali) phön-phön that; 3. nyang<br />
puko'; nyang peunténg<br />
pertanda n ureueng peuja' huköm ba' sigeupoh<br />
petiwi n peureutawi;peutawi;peureuteuwi;peuteuwi;<br />
dewi — nyang pobumoe; ibu — tanoh ie;<br />
po bumoe<br />
pertuasis n peunyakét bato' nyang jiteupue<br />
peruak v terperuak teubeuruwa'<br />
peruan n neulhat layeue; puruwan; kayèe linteueng<br />
ba' tihang kapai<br />
peruang n du'a peungapöng
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. peruang huköm cé'sa ngön minyeue' seu'uem<br />
perubalsem n ubat kunèng, ubat luka<br />
perudang n nan cicém<br />
peruk v memeruk(kan) sa'; som; terperuk meurudho'<br />
perum (batu —) n batèe dugai<br />
permpung (gelagah —) n ba' rabo<br />
perum n bröih; purön<br />
perunggu n gan(g)sa<br />
perunjung n keurunyong; seperunjung(an) sikurunyong<br />
1. perupuk n nan teunaman<br />
2. perupuk n göng kayèe<br />
perus a curien; cur'ien; ceukén; bingkèng; meunta<br />
perusa n memerusa pa'sa; pa'sa mupab; peukaru<br />
perusi n trusi<br />
1. perut n butuen; pruet; reumböng; maidah; —besar<br />
raya pruet; — bawah pruet cut; bawah —<br />
brue' nab; —hewan (lembu, kerbau) paweue;<br />
— gembung busöng; pusöng<br />
2. pe/x/f n bohpè<br />
perwara n aneu' dara peungapét raja (putroe)<br />
perwira a ceubeuh; beuhe; juhan; öpeusé; prawira;<br />
pawira<br />
pes n (peunyakét) waba tiköih<br />
pesa n geunulöng ijateunuen<br />
pesai adv berpesai-pesai Iheueh crébré; brè; bra; brue<br />
pesak n seukeuem<br />
pesek n th'ong (thong)<br />
pesam a peusam<br />
pesan n prèntah; nasihat; peusan; amanah; sru.<br />
pesanan peuneusan<br />
pesan, pesan-pesan, sepesan, sepesar<br />
n limpeuen mubisa<br />
pesantren n rangkang<br />
pesara a kubu<br />
pesat a leugat; laju; lanja; bagaih; maju<br />
1. pesawat n 1. cintra; alat; meusén; peukakaih; 2.<br />
697
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kapaiteureubang<br />
l. pesawat n taloe (awé, kulét) peuja' cintra<br />
pesek a ph'èb;phèb;timphie'; n/dungbesardanpese/r<br />
idöng peuleupeue' u<br />
peser n pèsè<br />
pesero n nyangpo bulueng; nyang mat andé<br />
pesi a leupie; sijue'<br />
pesiar v teumaca; ja' wét-wét<br />
pesimis n (sipheuet) ureueng nyang reujang that muro',<br />
jipandang saboh-saboh hai cit sabé brö',<br />
teumaköt keutalö; rugo atawa keunong bala<br />
pesing a ch'ueng; bèe 'ie'<br />
pesisir n ranto; binèh pasi; panté<br />
peso n pèng Seupanyo<br />
pesok n meureuhung; tiréh; mböh; bhoe<br />
pesona n 1. du'a; rajah; du'a sihé; peukeunong; 2.<br />
pukeue; peungaba; sru<br />
pesona v sru<br />
pesong a siröng; singèt; sih'et; muputa; meugisa<br />
pesta n peujamèe; piyasan; peurasan; penanggung<br />
jawab pelaksana pesta ulèe rintah<br />
pesta pora n meukeureuja raye'<br />
pestaka n sijeunèh kitab phai<br />
pestisida n racön poh kumeuen atawa geusong<br />
pesuk n beusöt; ph'èb<br />
pesut n eungköt sibansa lumba-lumba lam krueng<br />
Mahakam, nanggroe Bornèyo<br />
pet n ceupiyu<br />
I. peta n peuta; kar; ka<br />
1. peta n gra' jaroe keu icarat<br />
petah (— lidah) a pasèh; pitah; mangat ba' geumeututö<br />
petai n ba' peuté'<br />
petak, — kadal n meuneu'èn aneu' miet ngon peuleupeu'<br />
trieng; — umpat (umpet) meupét-pét<br />
I. petak n 1. pita'; kuta'; tipè'; ruweueng; 2. bilé'; jurèe<br />
698
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ubit; 3. yö' umong; keubeueng; 4. ateueng<br />
seumula; sepetak sawah seluas satu yö'<br />
sineudong<br />
2. petak n plang (putéh) ba' dhoe guda<br />
petaka n bala; peutaka; beuncana<br />
petal v memetalkan pirét ubat ba' luka<br />
petaling n nan ba' kayèe raya, boh jeued pajöh, ba'<br />
jeued keu tihang atawa papeuen<br />
petam n patam dhoe<br />
petamari n prahö meutihang; patamari<br />
petan n eungköt ie tabeue<br />
petanen n jurèe teungoh rumoh Jawa<br />
1. petang n seupöturoe; karab mugréb<br />
2. petang n kepetangan 1. loh; seupiyun; 2. ceureudé';<br />
curé'<br />
petaram n kréh ureueng inong<br />
petarang n pukat — pukat payang<br />
petarangan n eumpung mano' keumarom<br />
petaruan n jambö laurat (lalörat)<br />
petas n petasan beudé keureutaih<br />
petatus n ba' keutila (kuplila)<br />
petegian n tanoh tapa' rumoh<br />
petek n nan eungköt la'öt<br />
petel n baci ubit<br />
petentengan a 1. sipheuet mböng (ugoh); 2. s'èh s'oh<br />
keudroe<br />
peterana n teumpat neudue' ureueng patot-patoi<br />
peterseli n sibansa teunaman ba'söb<br />
pefes a pitah; pasèh; — mulut pitah lidah<br />
per/ n peutoe; töng; — jenazah taböt; berpeti-peti<br />
mupeutoe-peutoe<br />
petia v memetia(kan) peuruwa; peuduli<br />
pet! es peutoe èh; peutoe sijue'<br />
petik n memetik 1. pèt; pot; putie; ceukot; wiet; 2.<br />
drob; co'; 3. kutép; 4. pèh; 5. keutèp; 6.<br />
gamèt; 7. pieb; p'ieb; 8. putie; 9. teugon;<br />
699
INDONESIA<br />
A C E H<br />
peuhu lampu; memetiki pèt; pot; terpetikï.<br />
kajeued pèt; 2. meukutép; 3. teugamèt;<br />
petikanA. wasé; 2. gamèt<br />
petikrah n cicém peureunja'<br />
petikut n bajèe dalam ureueng inong<br />
petilan n sibagiyan niba' calitra wayang<br />
peting n memeting teubèt; pinyoe<br />
petinggi n kupala gampöng<br />
petir n geulanteue<br />
per/s n jrue' udeueng; peuda; sambai<br />
petisi n (surat) reukéh<br />
petitih n hadieh maja<br />
petok n bön tanda trimong<br />
1. petola n tea/n — ijasutra mubungong-bungong<br />
2. pefo/a n sijeunèh ba' pi' phét<br />
petopan n lapa' judi<br />
peror n waki rasidèn<br />
petrodolar n pèng wasé minyeu'<br />
petroleum n dat minyeu'tanoh<br />
petromak n lampu gaih<br />
petsai n nan teunaman gulè<br />
petuah n peutuwa; nasihat<br />
petuk n surat tanoh<br />
petunia n nan bungong muwareuna putéh, lambayöng<br />
dsb.<br />
peturun n harimau — rimueng kuen<br />
petus n geulanteue<br />
petut a lapè; lasa<br />
pewaka n ganong; sanèn<br />
pewaf n bida; meula'én-la'én<br />
peye/V n nan peunajöh<br />
peyof a c'ieb<br />
1. pi n taröh lam judi, bayeue taröh ba' seuneu-<br />
Iheueh<br />
2. pi n lantui<br />
700
INDONESIA<br />
A C E H<br />
piadah n nan boh catö<br />
piagam n 1. arakata ba' batèe atawa teumaga nyang<br />
meutuléh keutrangan ha' ateueh tanoh<br />
nyang neubré atawa ekreue nyang neupeuteugöh<br />
saboh-saboh hai; 2. ijazah<br />
piah n rempah — aweuehpeuet plöihpeuet<br />
plak a leubot; ceuko'<br />
pial n cupöng; tupöng; tup'ong<br />
piala n piyala cawan meuih atawa pira' nyang<br />
meugaki<br />
pialang n mugè; dalai<br />
pialing n cicém sirindét<br />
pialu n demam (ke) — sijue' seu'uem ngon mumang<br />
piama n bajèe éh; bajèe piyama<br />
piang n nan peunajöh niba' breueh leukat<br />
pianggu n nan sijeunèh boh kayé sambai<br />
piantan n 1. kutika; 2. siuroe simalam<br />
piara v peulara; plara; peuhara; peuraha<br />
plant n tumba' duwa mata; tampuléng<br />
pias n 1. tika seukèe keutabéng atawa layeue; 2.<br />
alue; aweuet; riti<br />
piaster n nan pèng nanggroe Campa<br />
plat a sih'èt; iröt; kiwieng; ceuko'<br />
piatu n meuntui<br />
piawai a ceudaih; carong<br />
pica (terpica) a lalèe; lalo'<br />
pica (picah) a cak bicah; beukah<br />
picik a 1. picé'; 2. paneu'; 3. himat<br />
picing v pét; berpicing pét mata; teungeut<br />
1. picis n (si)keutèp<br />
2. picis n nan teunaman lata<br />
picit v memicit picét; pirét; punyie<br />
pico a lingah<br />
picu n gamèt<br />
picung n boh kulu gulè<br />
pidana n buet salah; jeuheuet (teumeutob, pohgob,<br />
701
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ceumeucue, meurampaih)<br />
pidato n peudatö; peugah haba; marit; kheun<br />
pidi v memidi takat<br />
pigmen n dat wareuna tuböh manusiya, hiweuenngon<br />
teunaman<br />
pigura n gamba atawa lukésan mubingkè<br />
pihak n 1. blah; blaih; si; 2. arah; biti; nè; 3. piha';<br />
4. bhaih;5.jihat; kawöm;6. ureueng; berfihak<br />
meusi; berfihak dan takluk nyurö'; tidak ber<br />
—adè; dong teungoh; timang; —yang sedang<br />
berperkara mahköm; dari setiap — dumnè<br />
pijah v memijahkan cara pubijeh (pumue) eungköt;<br />
seumibo<br />
pijak n pijak-pijakgilhoe; gichè; gidong; tinja'; tinya'<br />
1. pijar a mumeu'-meu'; meu'<br />
2. pijar n pijar-pijar dama pudi<br />
1. pijat n teugon; ceumeupét; uröt<br />
2. pijat n pijat-pijat pijét<br />
pijit v ceupét; ceumeupét; punyie<br />
1. pikat n langoe<br />
2. p//raf v mem//Vaf 1. taron; tarèn; 2. pancéng; 3. bujö';<br />
padan; payu; ter — (hanyut kedalam<br />
perasaan) likha<br />
1. pikau v berpikau klie' meukrieb-krieb; geumeuréb<br />
2. p//cau n (cicém) puyöh<br />
pike n Ara/'n — ijapiké; ijacita<br />
piket n hön jaga<br />
pikir n 1. akai; budho;budoe; ingat; angan; 2. kheun<br />
até; peunapat; sangka; kira; (pikiran,<br />
pemikiran)p\Vs\ tidakdipikirkan masak-masak<br />
rabong-rabong; memikirkan masak-masak<br />
rika; sarab; terpikir terus (selalu) seuböt<br />
piknik v berpiknik tamaca sara meuramien<br />
pikolo n sibansa srunè; seurunè; suléng<br />
pikul n 1. gulam; 2. cak piköi = 62,5 kilo<br />
pikun a 1. dawai; idan-idan; pulang beukah; 2. ki<br />
702
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pinggul n kitöng; keukitöng; seuleubi (soleubi); berat<br />
— ki beu'o seu'iet<br />
pinggit v berpingit meukuröng; keumarom; kambam;<br />
ki uem dapu<br />
pingkal adv terpingkal-pingkal gleuen<br />
pingkau n terpingkau-pingkau geumeuréb<br />
pingpong a nan meuneu'èn<br />
pingsan a pansan; pangsan; keubatangan; bihoih<br />
pingul a bugam; tampheu'<br />
penisepuh n 1. ureueng chi'-chi'; 2. ureueng geupeutuha<br />
penisi n prahö bugéh<br />
pinjal n gutèe asèe<br />
pinjam n meminjamnguï — anpeunyaman; pinyaman;<br />
tujuh sifat yang dipinjamkan Tuhan kepada<br />
manusia : 1. kodrat, kekuatan; 2. kemauan;<br />
3. ilmu (pengetahuan); 4. hidup; 5.<br />
pendengaran; 6. penglihatan; 7. perkataan<br />
tujöh sipheuet pinyaman Potalah 1. kudrat;<br />
2. iradat; 3. éleumèe; 4. hayat; 5. sama'; 6.<br />
basa; 7. kalam<br />
pinjung n kulah; palè; punjöt<br />
pinset n cuwanam; kuwanam<br />
pinsil n kènsè; kèngsè; pènsè; pateulöd<br />
pinta n lakèe; pinta; muhon<br />
pintal v be/p/nfa/meugampöh; meugampoi; muputa;<br />
berpintal-pintah meugutie; muputie; memintal<br />
bibeue; gampöh; gampoi; jalén jaloe; keumba;<br />
paku; puta; rawé; rawoe; rhéng; sréng; wéng;<br />
pintalan beutie; untie; untieng; — rapafbeutie;<br />
— sutera keumba; rawoe; — kain po'ija; alat<br />
— sutera jeureukha; peunggulöng; alat<br />
pemintal beunibeue; peunibeue<br />
pintan n burung •-- mirie'<br />
pintang v hilang — leunyab; pahna; reunab<br />
pintar a carong; cakab; ceudaih; ceureubi; pandoe;<br />
pandé<br />
703
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pintas v rnernmtas lintaih; kohrèt; koh narit; ceukot<br />
pintil n beuneueng si'utie (untieng)<br />
pintu n pintö; ki jalan; rèt; —' pagar daraih; pintö<br />
pageue; pintörèt; paco'; -~a/rpata; —kembar<br />
(bersayap dua) pintö kuwaroe; — genbang<br />
besar pintö khöb<br />
pintur n sawo' bieng<br />
pinus n sibansa ba' sa la<br />
pion n 1. nan boh catö; 2. tö ulèe kawan; ureueng<br />
ja' jikeue (cah rèt)<br />
pionir n cak ureueng cahrèt; ureueng puga phön<br />
pipa n bulöh; pipa; p'ueb; daka'; sulie; —airledeng<br />
atau sumur bor paco'<br />
pipet n 1. pipa kaca; 2. cak sulie p'ieb minoman<br />
pipi n boh mieng; — gembung (montok/tembem)<br />
kumbob; lesung — putroe manoe<br />
pipih a lipéh rata; sumpieng; 2. ph'èb; — karena<br />
terinjak reumieb<br />
pipil n memipil sulie' jagöng<br />
1. pipis v pipéh; péh<br />
2. pipis v cak (töh) 'ie'<br />
1. pipit n tulö beungga; té'té'<br />
2. pipit n lili<br />
3. pipit v memip'it apét<br />
p/r n nan boh kayèe, bansa boh glima \<br />
pirai n sakét teu'öt; sanè<br />
piramid n kubu pra'un (peura'un) di Meusé; cot batèe<br />
limong sagoe<br />
pirang a jagat, lagèe bulèe jagöng; mirah<br />
meukeununèng<br />
1. pirau a 1. keulabèe; 2. sapu<br />
2. pirau v be/p/7au,mem/raupinteut;mupinteut-pinteut<br />
pireks n mèrè' cawan pingan nyang é' jitheun hawa<br />
seu'uem<br />
pirian n paco' ie<br />
1. pirik v memirik péh; tob; pirét<br />
704
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pikup n<br />
meusaluen<br />
moto angköt barang<br />
pil n pè; ubat<br />
pilah v memilah bagi; plah; weue'<br />
pilak a bansat; paléh<br />
pilang n nan ba' kayèe<br />
pilar n 1. tamèh; tihang; 2. ki ba'; nang<br />
pilas n mano' saböng itam gukèe, bulèe kunèng<br />
buré' itam<br />
pilaster n tihang tukong peuetsagoe panyang nyang<br />
meucungkèh u luwa<br />
pilau n momon; monmon<br />
pilih v piléh; saréng; alaih; — bulupiléh bie'; peusa<br />
kuphu; mita kufu; — kasih brat siblah;<br />
pilin n<br />
meudong siblah; mublah; pilih-pilihpWéh; nèh;<br />
memilih jasa; sangat memilih (pemilih) cèh;<br />
meucéh<br />
putie; jaloe; jalén; sréng; rhéng; réng; upie;<br />
kuweueng<br />
pilis n ubat neupéh nyang jitipè' ba' tala' (dhoe);<br />
memilis péh; punyie<br />
pilon a hana muphön sapeue; hana jitupeuesapeue<br />
berlagak — jipeungeut-ngeut droe<br />
pilong a juléng<br />
pilot n tukang peulayeue (ba) kapaiteureubang<br />
pilu a weueh that até; pilu<br />
pilus n nan peunajöh<br />
pimpin adv berpimpin 1. hue; 2. (— jari) meugapiet<br />
jaroe; memimpin 1. hue; 2. pawang; pangkai;<br />
3. pandu; 4. mat gayam; 5. purunoe; pimpinan<br />
juhan; pangkai; pemimpin tertinggi 1<br />
panglima<br />
pimpinan puncak mat gayam<br />
pimping n geulaga; ba' rabo<br />
pin n cak. pasa'; jaröm seumat; peuneuti; peuniti<br />
pinak n anak — aneu' cucoe; ber anak — meu'aneu'<br />
cucoe; turön murön<br />
705
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. pinang n pineueng; bayan, bayaih; sejenis pinang Har<br />
siba; pineueng tiba; upih — seutue"; situe';<br />
penutup kelopak — jrukhö; jurukö<br />
2. pinang v meminang ja' meulakèe; seuleungui;<br />
seuleungeui; teuleungui<br />
3. pinang v meminang-minang (peu)timang-timang<br />
pina-pina n sipöt<br />
pinar v berpinar 1. — emas meusulam beuneueng<br />
ie meuih; 2. mublé-blé (blöi-blöi)<br />
1. pincang a capie'; cingkhè'; eungkhèe; ringkhè'; agak -<br />
--; ringkat; ringkot; singkat<br />
2. pincang adv sepincang sisèn sipèsè; sisèn seuteungoh<br />
1. pincuk n sinicah; seunicah; seulincah; pincö'<br />
2. pincuk v (pineut) memincuk tueng até; padan; payu<br />
3. pincuk n patèe; pincö'; kulah<br />
pineut v terpincut meukeunong; likha<br />
1. pinda v meminda pubeutöi; peujroh; peu'ubah<br />
2. p/nda v meminda cinto; tirèe<br />
pindah v minah; pinah; rayueng; wéh; berpindahpindah<br />
larat; berpindahtempatnba; meuriba;<br />
memindahkan salén<br />
pindai n memindai glib<br />
pindang n eungköt salèe<br />
p/nes n labang payöng<br />
p/npa a terpinga-pinga hireuen; tahe; teubinga<br />
pingai a putéh meukeununèng<br />
pinggah n mböih pröih; pruh; yöb<br />
pingan n pingan; — dafar dan' fanab peunè; — ceper<br />
dab logam peunungkeue; peulungkeue;<br />
tungkeue<br />
pinggang n keu'ieng; ikat — dari kain puro<br />
pinggir n binèh; bingkè; birè; teupi; bèbè; geuniréng;<br />
meminggir(menepi) seusa; — jahitan leupéh;<br />
primpieng; — sungaiyang berpasir/berbatu<br />
batu panté; pinggiran kain yang berumbai<br />
rambèe; peminggir had; ceue<br />
706
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. pirik v memirik cut'iet; punyie; pilèt<br />
piring n pingan; piréng; cipé; ki kubeueng; — kayu<br />
capah; — tartan peunè; — herkaki puwan<br />
pirit n dat meukandöng beusoe ngon tanoh<br />
cémpaga<br />
pirofobia n teumaköt keu apui<br />
pirolisis a meu'ubah (cara kimiya) keulusa seu'uem<br />
piromania n sijeunèh peunyakét pungoe apui, gala' tót<br />
rumoh<br />
pirometer n alat ukö seu'uem<br />
pirsa v kalon; eu; pemirsa ureueng nyang kalon;<br />
peunonton<br />
piroteknik n éleumèe peugèt bungong apui ngon beudé<br />
keureutaih<br />
piruet n cingklot<br />
pirus n batèe pumata birö meuneung ijö atawa ijö<br />
meuneung birö<br />
pis n (si) kayèe ija<br />
pisah a cré; meucré; mupara'; muparikah; terpisah<br />
bla; leukang; memisahkan publa; suet;<br />
memisahkan diri (menyendiri) lanténg<br />
terpisah meuklèh; meungklèh; pincé<br />
pisak n suja; th'ong; thong<br />
1. pisang n —batu(biji) pisang batèe atawa beum atawa<br />
beung; — ba/Var pisang péh (teupéh); pisang<br />
teucuca; — /Vepo/cpisangabèe; — raya pisang<br />
klat barat; pisang talön; — susu pisang<br />
rajasitali; — tanduk pisang seulayöh; —<br />
goreng bada; — wangi pisang trieng<br />
2. pisang, pisang-pisang<br />
n sijeunèh geusong eungköt la'öt<br />
3. pisang, pisang-pisang<br />
n geunadéng jalö (prahö)<br />
pisau n sikin; — cukur sikin cukö (peunyukö); —<br />
dapur sikin dapu; — komando sikin tantra;<br />
— lipat sikin lipat; céndawa; ceunawan;<br />
ceundawan; déndawan; — makan sikin koh<br />
sie; —sadappeunyuré; —bengkok bermata<br />
707
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
dua jambiya (jamiya, jumbiya; jumiya)<br />
pisik a tumböh gab, meu'asoe; tukan<br />
pisin n cipé lapé' cawan<br />
pisit n memis'rt 1. ceupét; teugon; 2. ki hayeu'<br />
pispot n pudahan "ié atawa é'; péseupot<br />
pistol n peuseutöi; seupetöi; meuseutöi<br />
piston n 1. alat hisap lam meusén; 2. kèb<br />
pisuh n pisuhan teuna'; caröt; seueb<br />
1. pit n gritangèn; motor — seutöm<br />
2. pit n kènsè Cina<br />
3. pit n bèngkè ubit ba' geulanggang hadu<br />
pita n 1. pita; kitan; keukitan; 2. ca/rtanda kalheueh<br />
bayeue cukè<br />
p'rtak n paröt luka ba' ulèe atawa ba' dhoe (tala')<br />
pitam a mumang; pitam; — babi sawan; pungobui<br />
p'rtanggang n du'a inong peujeu'öh agam; — halimunan<br />
ajeumat peugadoh nabsu<br />
pitar v memitar peukeue; takat<br />
p'itarab n éndatu<br />
pitawat n nasihat<br />
1. piting n memlting singklét; krténg<br />
2. piting n tampö' lampu listrébpitis<br />
n pèng teumaga ruhung teungoh<br />
p'rtometer n alat ukö padumna bagah kapai jimeulayeue<br />
piton n uleue Ihan<br />
p'itut a ceuko'; kiwieng<br />
piuh (— pilin) n muputaputie<br />
puing n peugawè plisi<br />
piut n cèt; cuco ba' cuco<br />
piutang n 1. peu'utang; 2. teununggèe (tunggèe)<br />
piyik n aneu' mirahpati bancèh<br />
plafon a 1. deulangèt; 2. pagu<br />
plagiat n cue atawa salén gobpo karangan<br />
plakat n peulakat; peuleukat<br />
plaket n tanda ingat niba' batèe, beusoe atawa<br />
teumika: lancana<br />
708
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
plaksegel n cak sègè; sigè<br />
plan n rancangan<br />
planaria n sijeunèh glang<br />
planet n beunda langèt; bintang geumintang<br />
planetarium n kubah teumpat luem bintang<br />
plang n loh; peulakat; papeuen plang; palang<br />
planimeter n éleumèe ukö luwaih bideueng<br />
plankton n preuen la'öt keu umpeuen (makanan) eungköt<br />
plantase n öseuha keubön nyang luwaih; maskapé<br />
keubön<br />
planula n preuen bancèh<br />
plasenta n adoe<br />
plasma n ie atawa beunda cayé lam darah<br />
plasmodium n sibansa seumalu; euntèe peunyakét<br />
plastis a leubot; meujeu'euet; leunuet<br />
plastisitas n é' baranggapat jipeusaho droe<br />
plastometer n alat atawa alat ukö padumna kreueh geutah<br />
teuch'ob<br />
plastron n plat atawa alat ijateureupai peulindöng tuböh<br />
lam prang; peurisèe dada<br />
platform n panteue; panggöng; bimba; mimba<br />
platina n nan lugam; meuih putéh<br />
plato n tanoh data lamang, sidéh sinoe mubukét<br />
meujeureulöng kulusa jikro' lé ie<br />
plebegu n pham jahéliyah di nanggroe Karo; pigo<br />
plebis'it n piléhan raya ba' saboh nanggroe nyang<br />
jimeukeusud peujeulaih honeudue' nanggroe<br />
nyan<br />
pledoi n peudatö biladroe nyang jibeuet ulé nyang<br />
keunong peukara atawa lé laye peumbila<br />
ateueh nan simeupeukara<br />
pleistosen n jameun yöh bumoe meutöp ngon lapéh èh<br />
plengkung n pintökhöb; pintö tamong astana<br />
pleno, rapat (sidang —) n rapat lengkap nyang jihalé mandum<br />
anggèeta<br />
pleonasme n narit (marit, haba) lethat mubungong-<br />
709
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bungong (leubèh niba séb)<br />
pleopod n alat udeueng meulangue<br />
plester n 1. peureukat (peureuban) luka; 2. jeunampu<br />
seumèt ngon gapu keu ikat bata atawa<br />
peulicén bintéh; plèstè<br />
plinplan a cak upa'-apé'<br />
ploi n lipat ija; kipè'<br />
plombir n 1. sigè timah; 2. teunampai gigoe reuhung<br />
plong a kaglah ba' pikéran; hana jeued lé keu pikéran<br />
piontos a buköng; loih; paleueng<br />
plot n alue calitra (kisah)<br />
plural a jama'<br />
pluralis a sipheuet meujama'<br />
pluralistik a meubagoe-bagoe; anika ragam<br />
plus a 1. leubèh; meuleubèh; 2. tamah; meutamaih;<br />
3. tanda tamaih (+)<br />
plutokrasi n nanggroe neumatgayam lé ureueng kaya<br />
(mup'èng)<br />
pluvial a musém ujeuen meutunjai-tunjai<br />
peneumonia n peunyakét lam s'ueb; sakét dada (paru)<br />
po, main — n judi Cina<br />
poal n ijalipéh bajèe inong; ijapuwal<br />
poces n meu'èn boh kato'<br />
poci n pasu<br />
1. pocong n geucai (gasai, reugam) padé<br />
2. pocong n manyèt kameukaphan<br />
podak, pandan — n ba' seukèe pulöt<br />
podium n bimba; mimba; panteue; pangöng; suthoh<br />
pogrom n meupoh bunoh ureueng Yahudi lé ureueng<br />
Jeureuman<br />
pohon n 1.ba';2.uboe;utöm;urah;3.asaimula;puko'<br />
sabab; — kayu ba' kayèe; — kelapa ba' u;<br />
pohon-pohon (pohonan) meu'uteuen<br />
pohon v memohon (meu) lakèe; muh'on<br />
pojok n 1. apét; lungkie'; 2. luweue'; 3. sagoe;<br />
memojok meulungkie'; memojokkan peusa'<br />
710
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
teubueng ateueh klaih; terpojok peulöp lam<br />
peuneurah; dipojokkan riet-apiet; meurietapiet<br />
1. pokah a 1. rusa' binasa; 2. Ie<br />
pokeng a hana iku; but'ong<br />
pokok n 1. (— kayu) kayèe; 2. ba'; 3. mudai; pangkai;<br />
4. yum bloe; 5. ki puko'; peureutama;<br />
peunténg; 6. kulusa; sabab; 7. bhaih puko';<br />
8. punca; 9. pulang piké ba' ... ; — angin<br />
reudö' tanda keumeung ujeuen; — hujan<br />
reudö'; — hukum huköm nyang puko'<br />
pokrol n pokeuröi; laye<br />
pol n 1. peunoh sarat; meusa'gra'; 2. po'<br />
po/a n 1. saleue'; 2. cura'; ragoe; 3. cintoe; 4. cara<br />
mubuet; cara keureuja; 5. bangon; ragam<br />
polah v berpolah-polah meuriya-riya; meuulö'-ulö'<br />
polah n laku; lagèe; tingkah; uneu<br />
polah n (si)pulan<br />
polang-poling v meupuséng gisa (angèn)<br />
polar a bhaih kutöb<br />
polarisasi n meuweue' lam duwa kutöb nyang<br />
meuteuntang<br />
poldan n cak. kaglah; kalheuh bayeue<br />
polemik n bantah atawa prang tulésan lam surat haba<br />
poleng a plang-plöt; kain — ijateunuen Sunda<br />
duwbideueng neungui lé ureueng agam<br />
wareuna mirah atawa lambayöng<br />
poles n teupöng atawa minyeu' peulicén ngon<br />
peugilab; memoles peugilab ngon peulicén<br />
polet n 1. tanda pangkat tantra ba' bahö; pulèt; 2.<br />
cak tangam ba' kayèe<br />
poliandri n inong nyang jimeulakoe, meusigo leubèh niba'<br />
sidroe<br />
poligami n agam nyang jimupeurumoh, meusigo leubèh<br />
niba' sidroe<br />
poliglot a Ie atawa jeued mubagoe bahsa<br />
711
712<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
poligon n meusagoe Ie<br />
poliklinik n balè teumpat meu'ubat<br />
polikultur n cara seumula mubagoe teunaman (padé,<br />
teubè, timon) ateueh sibideueng tanoh ba'<br />
keuneunong musém<br />
Polinesia n situmpö' pulo lam la'öt Pasipik bagiyan<br />
Teungoh<br />
polio n peunyakét lapè aneu' miet<br />
polip n 1. sipöt atawa cue kareueng la'öt; 2. luka lam<br />
idöng<br />
polis n surat akad lam öseuha asöransi<br />
polisi n puléh; peulisi; plisi; kepala polisi kota (wilayah)<br />
sikawöt<br />
polismi n sikra' narit muma'na Ie<br />
politeis n pham Tuhan leubèh niba' sidroe<br />
politik n plité'; pulité'; éleumèe atawa cara-cara<br />
peutimang nanggroe; siyasat ba' cara seumubuet<br />
pilitikus n ahli pulité'<br />
polizoa n sibansa siseue'<br />
polka n sijeunèh cura' ija, saleue' buré'<br />
polmah n 1. surat kuwasa; 2. ureueng nyang neubró<br />
kuwasa peunoh<br />
polo n meu'èn bhan sara meuguda<br />
polok v berpolok-polok, memolok peureulan;<br />
seumajöh bagah-bagah; 'uet; talum<br />
1. polong n 1. jén; roh jeuheut; 2. sakét keunong du'a<br />
2. polong, buah — n sijeunèh kacang keulisa<br />
3. polong n sibansa bungong lawang<br />
4. polong n polongan p'ueb atawa salöran ie<br />
polos a 1. simacam wareuna mantong; 2. ki seudang-seudang;<br />
sadarahna; sidarakna,<br />
sadarakna; 3. ki bansululahu, pakriban<br />
nyangna; 4. ki teupat; bulat<br />
polusi n cama; ceuma; teuboih; kuto<br />
poma a poma-poma bè' sagai-sagai<br />
pomade a minyeu' keutab
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pompa n pumpa; bumpa; gumpa<br />
1. pompong n noih (noeh) meuracön<br />
2. pompong n kepompong dulön; lulön<br />
3. pompong v kepompong bingong; binga; beulisah<br />
4. pompong v memompong gulam; tingkue<br />
pompons n beuneueng bulèe kamèng nyang mubulietbuliet<br />
pon n siteungoh kilo; pon; pun<br />
pon n uroe'-keulhèe<br />
ponakan n cak (aneu') keumuen<br />
ponco n seulimböt; bajèe ujeuen<br />
pondar a gulo'; dugo'; tukan<br />
pondok n jambö; pundo'; rangkang; memondok<br />
meudue' ba'rumoh gob; meureului;<br />
meucheue; memondokkan bré idin due';<br />
pondokan rumoh teumpat meudue'; rumoh<br />
teumpat meupue' meudom<br />
1. pondong n tawö<br />
2. pondong v memondong bubö; tatang<br />
1. pongah a pungah; dungèe<br />
2. pongah a ngeud; dungèe<br />
1. ponggok a but'ong; hana meu'iku<br />
2. ponggok v terponggok 1. meujuh'om; 2. tinggong;<br />
pongkol n uboe; utöm; uram<br />
pongsa n cot; pusu<br />
poni n guda bukhèe<br />
poni n ö' ana';<br />
ponil n kuta' gamba<br />
ponok n göh<br />
pons n reuhung keureutu<br />
pontang n sijeunèh hareubab<br />
pontang-panting adv teueng-bayeueng; tèngpanèng; pangpoe;<br />
tang-ilang; lang-ilang; meutang-ilang<br />
ponten n cak puntèn<br />
ponten n ie atawa mon meupanca<br />
pontoh n puntu; ikai; gleueng meura'<br />
713
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ponton n jalö panton<br />
po (minyak —) n minyeu' angèn<br />
pop a cak. dang meuceuhu; dangmeugah; dang<br />
jié' ön; dang mura'<br />
kopi n cak aneu' patong<br />
poplin n ija popeulén<br />
1. popok n (kain —) teumpè; tumpè; ija lapé' 'ie' aneu'<br />
miet; geudöng<br />
2. popok n po'o'; blo'<br />
3. popok n nab aneu' inong<br />
papor n tangké atawa go beudé<br />
popularisasi n peugah; peuthèe<br />
populasi n 1. 'ubéna (bubéna) ureueng ba' saboh<br />
nanggroe; 2. ureueng sikawöm sikuru,<br />
sineusa; 3. bubéna makheulu' niba' saboh teun<br />
popuier a 1. meugah; meuthèe; geuturi (turé); 2.<br />
bagah jipham lé awam; 3. jigala' lé ureueng<br />
ramè<br />
porah a rampuih; rukheue'; rukeue'<br />
porak-poranda a1. teueng-bayeueng; kaco balo; balabala;<br />
pura'-puranda; meuhambö; memorak<br />
porandakan meujuhang<br />
pori — pori) n rungga seuma<br />
poriomaria n h'eut meurantoe<br />
porno a cak, dajeue; jahé<br />
1. porok n sikhan brue' (nan meuneu'èn)<br />
2. porok n tanda (itam) ba'tuböh nyangkana yöhwatèe<br />
lahé<br />
poros n 1. puténg; eunto'; 2.(— bumi) ceue garéh<br />
lam angan-angan nyang peuseu mong kutöb<br />
bumoe; 3. ujöng; punca';4. (— halang)<br />
geulandang teungoh; 5. meuseukutu<br />
Jerureuman-ltali-Jeupang ba' thön 1941<br />
1. porositas n rungga ba' tanoih atawa batèe<br />
2. porositas n rh'ab; jisr'ab<br />
714
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
porot v memorot(i) 1. kr'èt; kab; kot 2. cue; 3. ki<br />
kuré'; kuro'<br />
porselen n teumika; dö'sa<br />
porsi n cak 1. bagiyan; bheue'; bulueng; jeumba; 2.<br />
ca/V makanan saboh pingan; sipingan peunoh<br />
portabel a 1. mangat ba'taba atawa tatiji'; 2. mangat<br />
tapupinah-pinah (peu'iseu')<br />
portal n neurö'<br />
portir n tukang jaga pintö pobré' atawa kantö<br />
porto n yum kiréman barang atawa surat<br />
Portugis n Peutugéh<br />
1. pos poih; kapai pos kapai mèn<br />
2. pos n geureudu jaga<br />
3. pos n sijeumeulah pèng keu blanja<br />
posir v memposir reuböih boh mano' lam ie ju nyang<br />
meujampu sira ngon cuka<br />
posisi n neudue'; pangkat<br />
positif a 1. meuteuntèe; jlaih; glaih; 2. meukandöng<br />
beunèh peunyakét; 3. deueh; nyata; 4. tanda<br />
tamah (+); 5. gamba; putr'èt<br />
poso a bagiyan niba' alat teunuen (teupeuen)<br />
poster n plakat; peulakat<br />
postulat n ba'dali adat<br />
postur n bangon tuböh<br />
pot n pkV teumanom bungong niba'seumèt, tanoh<br />
dsb.<br />
potal a 1.rumpang;ruh'ong;pipa';2. /V/'putöih (abéh<br />
Iheueh) beulanja<br />
potator n teugiyan minom<br />
potehi n wayang Cina<br />
potensi n teuga; kha; kheue<br />
potensial adv meuteunaga; teuga<br />
potia n mandö<br />
pof/of n kènsè; pènsè; pateulöd<br />
potong n 1. kr'èt; Iha'; teubang; 2. kra'; leu'a; (satu<br />
potong) sikra'; 3. cak. koh; kr'èt; sie;<br />
715
716<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
seumeusie; 4. (hewan —) hiweuen<br />
seumeusie; memotong (menebang) koh;<br />
terpotong puntöng; memotong memanjang<br />
(daun pisang) lirang; memotong horizontal<br />
reupang; — kecil-kecilkréh; gréh; memotong<br />
tanggam; memotong uang pengembalian<br />
atau mengambilmilikorang lain secara diamdiam<br />
kr'èt; koh; potongan, sepotong sikra'<br />
(krè 1<br />
potret n<br />
); sepotong melintang (pohon) sikhan<br />
gamba; putr'èt<br />
poyang n 1. (datuk —) éndatu; 2. nini; 3. tabib<br />
pra — prefiks sebelum yöh gohlom; phön-phön that<br />
pra anggapann anggapan niba' phön that-that<br />
prabu n lakab keuraja; keprabuan keurajeuen<br />
pradah a murah até<br />
pradata n antösan keubuet gèt<br />
pradesa n dairah nyang meuklèh keudroe nyang gohlom<br />
geu'anggap sibagoe gampöng<br />
praduga n töhmah; tömah; töma; töhmat<br />
pragmatis n mudah ngon munapa'at keu awam<br />
prah n cak dabeueh atawa barang lam geuritan<br />
prah n kp. moto prah<br />
prairi n tanoh data atawa meugeurugöh tanna muba'<br />
kayèe teutöp ngon naleueng<br />
praja n keurajeuen; nanggroe<br />
prajaka n antösan<br />
prajurit n tantra; seudadu; sidadu; sipa'i<br />
prakarsa n awai öseuha atawa phön-pohön that puga<br />
ékhtiyeue<br />
prakarya n buet jaroe<br />
prakata n mukaddimah; narit puphön<br />
prakira v memprakirakan puphön keunira<br />
prakondisi n keucarat awai atawa nyang phön<br />
prakonsepsi n keunira phön<br />
praktik n cara rintah peue nyangna lam tiyori; keureuja
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nyang nyata; pra' tè'<br />
praktis a ateueh dali nyang kana; simban ba' tangui<br />
atawa tamubuet<br />
pralahir a bhaih aneu' watèe karab lahé<br />
pramodern a gohlom maju (modèrèn); meusahaja<br />
pramubakti n kadam; khadam<br />
pramugara/ peugawèe (inong atawa agam) nyang<br />
pramugari peutimang peunumpang ba' kapaiteureubang,<br />
kapaila'öt, moto atawa geuritan<br />
apui<br />
pramuka n pandu<br />
pranata n adat éstiadat<br />
prangas-pringis adv geuhèng; meugeureuhèng<br />
prapatan n simpang peuet; simpang jalan<br />
prapuber a gohlom balèh; karab balèh; beutoh<br />
prasaja n tingkah nyang meusahaja<br />
prasangka n cho' wasangka<br />
prasaran n pikéran nyang phön geupeutaba lam majeulieh<br />
prasarana n peue nyangna mandum nyang jeued keu<br />
seununjang ba' peuja' saboh-saboh öseuha .<br />
atawa buet<br />
prasasti n peulakat batèe atawa teumaga<br />
prasejarah n jameun peureumeun yöhgohlomna sijarah<br />
(yöhgohlomna bahan tuléhsan)<br />
prasekolah n sikula yöhgohlom sikula dasar keu aneu'<br />
miet umu yub tujöh thön<br />
prasetia n ékhreue<br />
prasi n keureutaih niba' ön kayèe nyang meugamba<br />
prasmanan n meuramien idang nyangka meu'atö ateueh<br />
mija<br />
prasyarat n carat awaiphön<br />
prawacana n narit awaiphön; ranub sigapu<br />
prayang n jang drob udeueng<br />
pre-awalan (prefiks) phön; yöh gohlom; ba' awaiphön<br />
preambule n mukadimah<br />
predikst n ramai; keuniraphön<br />
predestinasi n teukeudi<br />
717
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
preferensi n 1. nyang phön-phön geupiléh; 2. röh lam<br />
peuniléh; 3. nyang geupeuklèh niba' nyang<br />
la'én; 4. nyang phön geubayeue<br />
prelinier n öseuha awaiphön<br />
preman n priman; prèman<br />
prematur a lahé gohlom watèe; hana geunap buleuen<br />
premi n kamsèn<br />
prenjak n cicém peureunja'<br />
prerogatif n ha' teukeuséh kupala nagara<br />
preseden n hai nyangka tomna phön, nyang jeued keu<br />
cinto<br />
presensi n (ka) halé; kana<br />
presentable a patöt atawa jeued tapeuleumah; reumpan<br />
presentasi n hadiyah; peuneugah; peuturé; peuleumah;<br />
putunyo'<br />
preservasi n peukheueh; peulara; peuraha; peuraseung;<br />
peulindöng; peunaw'onq<br />
prestasi n hasé; wasé; hasé ateueh nyangka tapubuet<br />
(öseuha)<br />
prestise n meuruwah<br />
pretensi n h'eut nyang kureueng muma'na; buet<br />
keupura-pura (keugura-gura)<br />
preventif a teugah seupaya bè'jeued jadèh; teumeugah<br />
pria n agam balèh<br />
priyai n adoe raja; ureueng dalam<br />
pribadi a droe; keudroe; napeusi<br />
pribumi n asoe nanggroe; asoelhö'<br />
prihatin (berprihatin) a 1. weueh até keulusa meuteumèe<br />
musibah; 2. öseuha meusunggöh seupaya<br />
beutröih meukeusud<br />
prikotik adv pungo keubit (abéh)<br />
prima a sampöreuna; jrohthat; po'ta (pu'ta); po'ta;<br />
seureuloe<br />
primadona n Lseuripanggöng; 2. cak. buleuen peuetblaih;<br />
3. nyang that geusuka; 4. barang meuneukat<br />
nyang laréh that (lagöt that)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
primbon n kitab téh<br />
primer a nyang awaiphön; nyang puko'<br />
primitif a gante; mante; meusahaja<br />
primordial a 1. nyang awaiphön lahé lam laku sidroe-droe<br />
ureueng; hai nyang awaiphönna that<br />
meusahaja; peureuba<br />
primpen a sösah ba' meuteumèe; meusom that-that;<br />
meuseuké<br />
prinsip n bhaih nyang jeued keuneumat awaiphön;<br />
bhaih nyang puko' ba' seumubuet atawa<br />
seumiké<br />
pringgilan n rambat<br />
prioritas n nyang geupeudilèe phön niba' nyang la'én<br />
pris n cak. próh; hadiyah<br />
prima n beunda Ihèe bideueng atawa meusagoe<br />
limong ba' uram ngon ujöng, sibangon arah<br />
ngon luwaih; peurizam<br />
privasi n bibeueh; kuwasa droekeudroe<br />
privat a 1. droe; 2. meuklèh; 3. priman<br />
privilise n ha' khusöih<br />
pro a akö deungon; seutuju; mublah; meusi<br />
probabilitas n mongkén<br />
problem n masalah<br />
problematik n hai nyang jeued keumasalah; bhaih nyang<br />
gohlom seuleusoe<br />
prodeo a kareuna Allah; pré; tan (hana) bayeue<br />
produk n (barang) peuneugèt<br />
produksi n hasé; wasé; hasé peuneugèt<br />
produktif a Ie muwasé; Ie tamong hasé; bréhasé<br />
produktivitas n bubéna é' jipeutamong wasé; teuga ba'<br />
muwasé; padumna jitamong wasé<br />
produsen n nyang po (peuna) wasé; nyang puwasé;<br />
nyang peu'öseuha (peugèt); nyang mat<br />
gayam öseuha<br />
profan a 1. hana teupèh ngon ugama; 2. hana gléh,<br />
hana suci, kuto; 3. bakai; 4. duniyawi<br />
719
720<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
profest n buet nyang meuhajad ahli; ahlöi<br />
profesional a meuhajad nyang ahli; buet meuhajad<br />
meunayeue, kon pré<br />
profesor n östad kabir<br />
profetik a nabiyah<br />
profil n Lruman muka; 2. riwayat udép lam karangan<br />
singkat; 3. bangontanoh atawa gunöng<br />
profilaksis n cara satohtuböh beusihat ngon cara tangkai<br />
(tula') peunyakét<br />
profH n laba<br />
profitabilitas n padumna é' meulaba<br />
proforma adv keu basa-basi; mubasa-basi<br />
progeni n garéh asai usui; taloe sineusa<br />
prognosis n keumalon pakriban éhwai peunyakét<br />
program n neurancang carat deungon öseuha nyang<br />
neukeumeung pubuet<br />
programa n acara<br />
progres n keumajuwan<br />
progresif a sipheuet maju<br />
prohibisi n larangan meunuröt huköm.<br />
proklamasi n ma'lumat; brrthèe keuraVat; sanggroh<br />
proksimal a 1. toe; rab; 2. teudue' simban samat teungoh<br />
saboh-saboh beunda<br />
prokurasi a kuwasa atawa wakilah nyang meu'atö<br />
uröhsan atra<br />
prokurator n ureueng nyang meu'atö atra ureueng la'én<br />
proletar n ureueng papa; dana; udép cit ngon cara<br />
publoe teunaga sagai<br />
prohg n puphön narit; buka haba; asai phön keujadiyan<br />
promonade h teumpat ureueng meuja'-ja'<br />
prominen a 1. (ureueng) nyang geuthèe na (geumalè,<br />
geutabai); 2. tuleueng meucungkèh<br />
promisku'itas n meukawén leubèh niba' sidroe agam atawa<br />
inong; meukawén mano'<br />
promosi n 1. é' pangkat; 2. acara brélakab doto<br />
keusidroe-droe ureueng; 3. ja' peuturédroe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sara déngdéng barang meuneukat atawa<br />
öseuha maniyaga<br />
promotor n 1. ureueng nyang anjö atawa nyang gra'<br />
buet; 2. ustad kabir nyang pawang ureueng<br />
nyang meuhajad keu lakab doto; 3. ureueng<br />
nyang tanggöng beulanja ba' urösan<br />
ulahraga<br />
pronomina n Kata ganti orang —><br />
Pertama tungal: aku, saya ulön; lön; bentuk<br />
klitik sebagai penunjuk pelaku, pemilik,<br />
tujuan); ulöntuwan (hormat); kèe; droeku<br />
(droekuh sebagai pemilik, tujuan kas.)<br />
Pertama jamak: Aam/, A/fa, kamoe; geutanyoe<br />
(tanyoe atau ta sebagai penunjuk pelaku<br />
atau teuh pemilik, tujuan)<br />
Kedua tunggai : anda, engkau, kamu gata;<br />
ta, bentuk klitik sebagai pemilik, tujuan;<br />
droeneu; neu sebagaipenunjukpelaku; neuh<br />
sebagai pemilik; tujuan); droekeuh (kas); ka<br />
sebagai penunjuk pelaku; kah atau keuh<br />
sebagai pemilik, tujuan<br />
Ketiga tunggai dan jamak: dia, beliau, mereka;<br />
gobnyan; gob atau geu sebagai penunjuk<br />
pelaku, pemilik, tujuan); droeneunyan;<br />
droeneuh afauneu sebagai penunjukpelaku,<br />
pemilik); ji sebagai penunjuk pelaku<br />
prop n cak. 1. thueb seurahi; gaböih; 2. topi —<br />
tupigaböih<br />
proporsional a meudeune<br />
propaganda n 1. peujeulaih bhaih saboh-saboh masalah;<br />
hai, pham atawa cara peuyakin gob; mita<br />
(bloe) peungaröh; 2. cak. cara "meukat ubat"<br />
propelan n bahan boh beuleuba'<br />
proporsi n 1. timang; mubandéng; 2. bagiyan; bheue'<br />
proposal n usöi; rancangpakat<br />
prosa n tuléhsan (keunarang) bibeueh hana meucarat<br />
721
722<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
lagèe ba' panton<br />
prosedur n cara-carapeuseuleusoe saboh-saboh urösan<br />
atawa hai; meubhab-bhab<br />
proses n 1. (meu)ubah saboh-saboh hai deungon<br />
teureutib sampoe tö' ba' saboh had; 2.<br />
meupeukara ba' mahkamah<br />
porspek n keumongkénan; momkén; nyang neuharap<br />
prospektif a mongkén jadèh fleued); jadèh jeued<br />
prospekstus n keutrangan meutuléh nyang meutèhrèh<br />
keuureueng awam, bhaih saboh-saboh<br />
öseuha barö<br />
prostat n bagiyan tuböh ureueng agam; brue'nab<br />
sibagoe alue 'ie' ngon mani<br />
prostitusi n donya biduen<br />
protagonis n 1. ureueng peu'anjö saboh-saboh pham; 2.<br />
urat meujeu'euet nyang peusabab na gra';<br />
3. aneu' dhie' lam bansawan<br />
protein n datpuko' nyang peusihat tuböh<br />
proteksi n peulindöng öseuha ngon atöran; — hutan<br />
peusiblah uteuen niba' apui atawa tumutöng<br />
atawa peunyakét ba' kayèe<br />
protektorat n nanggroe nyang geulindöng (pupayöng) lé<br />
nanggroe la'én<br />
protes n bantah; sangkai; sanggaih; hana akö; hana<br />
sipakat<br />
protokol n 1. surat-surat sah; 2. atöran bhaih cara<br />
trimong jamèe atawa antösan lam astana; 3.<br />
cak. ulèe rintah; 4. jalan — jalan ba' jantöng<br />
nanggroe atawa kuta<br />
protonopia buta wareuna mirah, han jeued jipubida<br />
mirah ngon suklat<br />
protoplasma n dat udép lagèe putéh boh mano' lam tuböh,<br />
ba' kayèe atawa hiweuen<br />
protozoa n reunè' preuen<br />
provisi n 1. biyaya; 2. upah; beunayeue; meunayeue
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
provokasi n buet atawa gra' atawa narit nyang mita<br />
beungèh gob; cara ja' mita lawan<br />
provos• n pasökan pulisi lam kawan droe<br />
proyektil n aneu' meureuyam,<br />
pseudo n pura-pura; peuleusu<br />
pseudonim n kon nan keubit; nan samaran<br />
psike n batén; pikéran; roh; aruwah<br />
psikiater n doto ahli sakét batén<br />
psikolog n ahli éleumèe jiwa<br />
psikopat n ureueng pungo<br />
psikotes n ujoe cara seumiké<br />
psiktakosis n jeunèh sakét pruet ngon seu'uem paneuih<br />
psoriasis n sijeunèh peunyakét kulét; thökröt ba' singkè<br />
atawa ba' teu'öt<br />
ptialin n sijeunèh dat lam iebabah (rudah)<br />
puadai n tika meuhampa keu neudue' ureueng nyang<br />
neuhöreumat<br />
puak n tumpö'; kawöm; kön<br />
puaka n euntu (hantu) asoe nanggroe (uteuen, la'öt)<br />
pual In ija puwai<br />
P ual<br />
n burat; berbual-bual poh beurakah (brakah);<br />
meukeupöi (keuböi) muputa-puta<br />
pualam (batu —) n batèe rukham; pulam; — aneka warna<br />
plinggam; peulinggam;<br />
puan n ceurana; crana; baté ranub; puwan; nagataru<br />
puan a kelapa — u dadéh; u buleuen ta'<br />
puan a susu — susu leumo atawa kamèng<br />
P uas<br />
a 1. khusi; pueh; rali; seuméng; 2. gla'; ula';<br />
meuleubèh; leubèh niba' séb; memuaskan<br />
pada; memberikepuasan secara berlebihan<br />
tala'<br />
puatang v cak. hana beugi; han tröih meukeusud<br />
pub n teumpat umom deungo musib' ba' watèe<br />
malam<br />
puber n watèe beutoh<br />
723
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
publik n ureueng ramèe; umom: meucarakat<br />
publikasi n rika'an; (seunurat, tulésan) nyang jipeuteubiet<br />
keu umom<br />
publisistik n éleumèe publikasi<br />
pucang n ba' pineueng<br />
pucik n pancang blat<br />
1. puncuk n ön pucö'; pucö'; puca'<br />
2. pucuk n peundang<br />
1. pucung n k'ue'; kue'<br />
2. pucung n sijeunèh ba' pangè<br />
pudar a 1. reudèe; pucat; suram; 2. balom; puli; li;<br />
langli; 3. keundö; 4. apön<br />
pudat a meusa' gra'<br />
pudel n asèe meubulèe gapeueh<br />
puder n 1. teupöng; bubö'; seureubö'; 2. beuda'; 3.<br />
ubat beudé<br />
pudi n /nfa/7—intanmeuneu'-neu' (mubuliet-buliet);<br />
pudoe<br />
1. puding n ba' pudéng; sijeunèh ba' culan<br />
2. puding n sijeunèh peunajöh niba' teupöng<br />
pudur n lön; lón; mala<br />
puerperium n watèe madeueng sampoe peuet plöh uroe<br />
pugak v berpugak-pugak pubuet ngon sösah payah<br />
1. pugar n memugar(i) puga; pubarö; pupuléh<br />
2. pugar v memugar pubuet sunggöh; — berjalan ja'<br />
bacah; — minum Ie jéb ie<br />
pugas n memugas peusampöreuna; peuseuleusoe<br />
ngon gèt<br />
puih a brö'; keumeukab (kayèe)<br />
puing n beukaih rumoh; reuruntöih rumoh<br />
puisi n ragam panton<br />
pujangga n bujangga; peungarang<br />
P u<br />
Ji<br />
n<br />
pujoe; memuji ung; suka dipujimè ung; pu/7pu/Van<br />
kepada Tuhan dala'é; pu/7' cf/W sendiri<br />
(menyombong) arah droe; uroh<br />
pu/ivA: n bujö'; payu; padan<br />
724
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pujur a jahé; brö' laku<br />
pujut v memujut ceuka' atawa c'uet takue sibagoe<br />
uköman<br />
pukah v patah; kiwieng kiwot<br />
pukal n bungkai; gumpai<br />
pukang n 1. pha (leumo, guda); 2. (se/a—jkeulangkang<br />
pha; 3. lungkie<br />
pukas n pukoe; berpukas teulhön<br />
pukat n pukat; leupuen;kantong — kuncöng<br />
(puncöng) euntöng (beuleuntöng); talipinggir<br />
— kaja<br />
pukau n 1. teupöngkeucuböng pumukeue ureueng;<br />
2. pukeue<br />
puki n cak bröt; capö'; pukoe; nab; paröt; peureuji<br />
pukï anjing n ba' salah nama<br />
pukul n 1. adi; balu; geuto'; (h)eunchö'; (h)eundru;<br />
(h)eumpaih; keupö'; keuto'; kh'èh; kik»; labon;<br />
lanta'; lago; leumpaih; ngirap; poh; palu; pèh;<br />
seudoe; seuko'; seupöt; sayöng; sakai; tago;<br />
tasoe; tadi; teupö'; tadi; 2. poh (jeum); 3. cak<br />
labon; 4. co'; — maf/poh maté; — sapai mati<br />
poh ba' maté; — diri pohdroe; menyuruh -<br />
pupoh; ter — teupoh; — an neupoh;<br />
suka memukulcapal, memukuldengan gada<br />
tadi; memukul dengan telapak tangan pè';<br />
memukul dengan tangan terbuka tabi<br />
pukul rata rata-rata; saban saré<br />
pul n pöl<br />
pula p 1. klayi; 2. (lagi —) salang; 3. sa cit; 4. kunon<br />
pulai n ba' si'abeueng-abeueng<br />
t pulan a 1. meuntah; hana gèt leu'iet; burie'; 2.<br />
meungkai; beungkai; pateuen; burie'<br />
2. pulan a mangat; ladat; leuma'<br />
pulang v 1. woe; riwang; 2. kepada) pulang ba';<br />
— asal woe ba'sot (asai) — balik (— pergi)<br />
1. ja'ja' woe; 2. ula-ili; — modal wo pangkai;<br />
725
726<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
hana rugoe; berpulang maté; memulangi<br />
ruj'ue'; woe klayi; 2. woe ba' ba'; meukawén<br />
ngon taloe karóng atawa taloe wali;<br />
memulangkan 1. peuriwang; 2. pupuléh; 3<br />
pulang; jö' pulang; 4. nyang pubuet; —balas<br />
pohbalui; tuengbalaih; balaihdam; terpulang<br />
pulang piké; pemujangan cara peuriwang<br />
pupulang, pupuléh; kepulangan neuwoe;<br />
neuriwang<br />
pulangan n teumpat due' keumayöh; peulangan<br />
1. pulas (pulas) a nyidra; nyidra; éh meukulè'<br />
2. pulas v memulas 1. puta; wéng; wiet; bibeue; 2.<br />
jeupat; ceupat (ija) 3. /o'puta putie (narit); 4.<br />
ji putie-putie (sakét pruet)<br />
3. pulas v memulas 1. böh wareuna; cat; sampöh cèt;<br />
pubarö bhan luwa<br />
pulasan n silampara; silangpara<br />
pulasari n sijeunèh ba' salasari<br />
pulau n pulo; darat<br />
puien a leup'ueb<br />
pulih a pülóh; gèt; sihat<br />
pulik a saban teuga; sama laba; sitara; santeuet;<br />
wadan<br />
pulover n bajèe seu'uem<br />
pulpen n polpèn; kalam meudaweuet<br />
pulper n meusén sulie' aneu' kupi basah<br />
pulsa n cara bileueng meunayeu talipön<br />
pulsasi n deunyot jantöng<br />
puluh num plöh;plöih;sepu/u/7siplöih;sikureuengtamah<br />
sa; berpuluh-puluh muplöh (-plöh); puluha<br />
1. lipat siplöh; 2. cak muplöh-plöh<br />
pulun v berpulun-pulun 1. meugumpai-gumpai<br />
(asap); 2. meutamon; meutumpö'; memulun<br />
lipat; meugulöng-gulong<br />
pulung n buliet; memulung 1. buliet; 2. gulöng; balöt
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. pulut n geutah taron cicém; memulut 1. meugeutah;<br />
2. /f/'bujö'; padan; payu; terpulutl. meutaron;<br />
2. meukeunong ba' até; keunong padan<br />
2. pulut n beras — 1. breueh leukat; 2. buleukat; pulöt;<br />
payéh<br />
3. pulut n pulut-pulut naleueng seuma'<br />
puma n sijeunèh singa mubulèe jagat<br />
1. pumpun v berpumpun meuhimpön; gumpöi<br />
2. pumpuen v limpeuen la'öt umpeuen kawé<br />
pun p 1. pön; pi(h); 2. bahthat; bathat; beuthat; 3.<br />
salang; 4. pih meunan<br />
punah a leunyab; punah; reunab; ranab; reulé<br />
punai n rampuneu; punoe; punè<br />
punakawan n khadam raja<br />
punar a idang buleukat kunèng<br />
punat n 1. mata atawa beunèh cumuet (tumuet); 2.<br />
ki punca niba' sigala buet jeuheut<br />
1. punca n punca; gunjè; gunyè; asaiusui; muphön;<br />
puphön<br />
2. punca (beliung) angin — beliung angèn puténg beuliyöng<br />
puncak n punca'; puca'; pucö'; pupö'; keumunca';<br />
meureucu; ki abéh manyang; abéh Ie;<br />
memuncak é' lanam; mangkén manyang;<br />
meulawit-lawit; mangkén geunténg;<br />
pemuncakl. punca'; 2. ureueng mupangkat<br />
nyang abéh manyang; jawara<br />
punci p beumeutuwah; leuka (deuka) that; jabat that<br />
puncung n kuncöng; puncöng<br />
pundak n bahö<br />
punden n teumpat keuramat<br />
1. pundi n pundi-pundikadöX; bungköih; punjöt; kuncöng<br />
2. pundi n ureueng geupeumuliya; junjöngan<br />
punding n neukue; simplaih<br />
punduk n kréh adat ureueng Lampöng<br />
pung p su batèe rhöt lam ie; pl'am-prum<br />
punggah v pungah; tuweueh; ungki<br />
727
728<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
punggai n drien badeu'<br />
punggal a teucah'èt-cah'èt<br />
1. pungguk n jampö'; keututö'; pungue'<br />
2. pungguk a but'ong<br />
punggung n 1. rueng; 2. meuhi rueng; 3. liköt;<br />
memunggung 1. peuliköt; 2. /V/hana pöh keu<br />
kawöm; punggung memunggung meupo'<br />
liköt; — telapak tangan rueng jaroe<br />
punggur n kayèe loih; tungoe; seuh<br />
pungkas adv pemungkas peureuloh; peuhancö<br />
pungkur n 1. liköt; iku; rueng; 2. (pemungkur) euncit;<br />
seuh (seuih)<br />
pungsi n jaröm ch'ob ie atawa daraih<br />
pungtuasi n tanda-baca<br />
pungut (anak —) n aneu' geuco'; aneu' geutueng; memungut<br />
1. co'; pilèh; 2. pèt (pot) wasé; 3. ki tueng<br />
laba; 4. kutép; 5. ngui; ngeui; memungut<br />
sesuatu sambil membungkuk nueb<br />
punjul a leubèh niba' nyang la'én<br />
punjung n tawö; jambö tawö<br />
punjung v memunjung-\. peucateueng; 2. (memunjungi)<br />
peumuliya; höreumat<br />
pujungan n idang peuneujö' watèena khanuri<br />
punjut n punjöt; bungköih; (h)awieh<br />
punk n aneu'miet agam nyang kayém röh lam kawan<br />
kawöm Nabi Loth (kawöm pajöh punggöng;<br />
liwat)<br />
puntal v berpuntal-puntal 1. meugulöng-gulöng; 2.<br />
gampöi beuneueng<br />
punti n pisang klat barat<br />
punti n (ikan —/ular —) nan eungköt atawa uleue<br />
puntianak n buröng<br />
puntir v memuntir puta; putie; rhéng<br />
puntuk n tanoh meugöh; cot; geurugöh<br />
puntung n 1. tungoe; 2. puntöng; 3. ca/Vrugoe; neuh'ah
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
punuk n göh (leumo, unta); larangèn (narangèn;<br />
seurangèn)<br />
punya (empunya) v kana;najipo;nyangpo;po;be/punyanapo;<br />
mupo; mempunyai na; kepunyaan po<br />
pupa n ulat lulön nyang jeued keu bambang<br />
pupil n aneu' mata<br />
pupu n éndatu; sepupu cèdara sampèe sipupu<br />
(pupo); saboh nè'; cèdara taloe wali atawa<br />
karöng<br />
1. pupuh v ayam — mano' saböng (hana meususöh);<br />
berpupuh meulöt, meulho; memupuh 1.<br />
poh; 2. meulot<br />
2. pupuh n sijeunèh bangon nyanyoe Sunda<br />
1. pupuk n baja; pupö'; — alam baja peuneugèt;<br />
memupuk 1. böh baja; pubaja; 2. ki<br />
peuteumbon tuboh atawa hiweuen; pumaju;<br />
pumu'eu; peulara<br />
2. pupuk n (— obat) pupö' (ubat tipè' ba' dhoe atawa<br />
eumböt-böt)<br />
1. pupur n (tapung —, pupuran) pupö; beunda'<br />
2. pupur v galeue; pra'-pra'; keupra' (mano')<br />
1. pupus a reulé; sapansapha; tamaih<br />
2. pupus n ön pucö'; pucö'<br />
1. pupur n wapadé;peuluwit;be/pt/pufeumböih(mböih);<br />
yöb; memuput pröih; yub; yob; puputanpupöX<br />
2. puput n linggéh<br />
pupuf adv luröh pusat<br />
1. pura n 1. baluem; bungköih; punjöt; dumpèt; 2. lapa'<br />
meukat kudoeraye' (raye'-raye') 3. beulanja<br />
2. pura n kuta; nanggroe<br />
3. pura n teumpat ibadat umat Hindu<br />
pura-pura n berpura-pura basoh; sombasa; pura-pura<br />
pura<br />
purba a puroe<br />
purbakala n jameun peureumeun<br />
729
730<br />
iNDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
purbasangka n so'; cho'; waham<br />
purbawisesa n kuwasa peunoh; kuwsa ngon jaroe beusoe<br />
purdah n 1. tabéng; 2. cada<br />
purgat'if a raih pruet; ubat peugléh pruet<br />
puri n 1. kuta parét (paré'); 2. astana; ruweueng lam<br />
astana; 3. teumpat ébadat ugama Hindu<br />
purifikasi n peugléh; peusuci<br />
purik n plueng neutinggai rumoh keulusa beungèh<br />
keu lakoe atawa binoe<br />
puring n nan teunaman, ön lagèe pita wareuna mirah<br />
atawa ijö meuneueng mirah atawa meukeununèng<br />
puris n ureueng mat "alèe puntöng", meudong ba'<br />
adat jameuen ba' peutheun basa nyang jatóe;<br />
ureueng nyang peutheun atöran basa<br />
beuteutap lagèe nyang asai<br />
puritan n tukang salèh<br />
purna leungka<br />
purnabakti a pansiyön<br />
purnama a peureunama; peunama; buleuen peungeuih<br />
(peuetblaih; peunoh); 2. buleuen = 30 uroe<br />
purnawaktu n peuleungka watèe nyangka jiatö<br />
purnawirawan n tantra pansiyön<br />
purpura n peunyakét mubuliet-buliet darah lam kulét<br />
purser n ureueng peutimang beulanja kapai<br />
puru n purèe<br />
puruk n memurukkan 1. blöh; 2. sa'; löb; terpuruk 1.<br />
Iham 2. meusurue'<br />
puruk-puruk a teuengbayeueng; meusiseue; (jangkéng)<br />
cangkéng-mangkéng<br />
purun n naleueng sijeunèh seukèe<br />
1. purus a puténg tamèh<br />
2. purus n (me) murus biyöh; ceurét
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
purut a buré'<br />
purwa a puroe<br />
pus p meuhöi mie<br />
1 pusa a roh; hana muwasé<br />
2. pusa n h'eut; h'ut; hawa; suka<br />
pusaka n peusaka<br />
pusang a 1. (— hati) so'mo'; beulisah; 2. (perut —)<br />
busöng<br />
1. pusar n (pysar-pusar, — kepala)pusa; ---ana/rawö<br />
2. pusar n pusat<br />
1. pusara n kubu; — raja-raja (keramat) kandang<br />
2. pusara n gayam; memegang — negara mat gayam<br />
nanggroe<br />
pusar n 1. pusat; 2. tité' samat teungoh; 3. bagiyan<br />
teungoh; 4. punca; memusatkan peukeue<br />
ba' saboh tité' (hai, buet); berpusat punca<br />
pusing a 1. (— kepala) mumang ulèe; ayeue; hayeue;<br />
reulè; 2. bingong; pilu; teubinga; 3. cak pöh;<br />
pakoe; 4. cak muputa; mupuséng; meusuwé<br />
puso (pusa) a 1. padé geusong seuba; 2. ki reuloh; roh<br />
puspa n bungong; peuseupa<br />
puspadanta n gadéng meu'uké<br />
pusparagam a 1. meuragam atawa anika wareuna; 2.<br />
meuragam lagèe<br />
puspas a meujampu adö'<br />
puspa warna n wareuna bungong; mubagoe wareuna<br />
puspita n bungong<br />
pusfa n 1. kapaiprang ubit jameuen dilèe; 2.<br />
neuseukhah; naseukah; kitab; buku<br />
pustaka n 1. kitab; buku; 2. kitab phai; kitab téh<br />
1. pusu n pusöng; teunumpö'; purön<br />
731
732<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. pusu n kawan; berpusu-pusu meukawan-kawan;<br />
meukurumon<br />
3. pusu a kasöt; meusuisui; meuruirui<br />
pusung a budo; ngeut<br />
pusut n peuneugra';peunucö'; meusén peur(e)uhung<br />
1. puiar v puséng; puta; putie; — ba///V putaputie; upa'apé';<br />
— belit teumaki; teumipèe; — (kembaii)<br />
gisa; riwang; upa'-apé'; — negen'langgéh<br />
keurajeuen; reubötkuwasa; — ofa/cékhtiyeue;<br />
ber — dengan cepat lino; suwé; putar-putar<br />
cak keuliléng; puséng; 2. ja' mita angèn;<br />
berputarl. mupuséng; meugisa; 2. meus'èt;<br />
meugantoe arah; meuceukot; 3. meuputa; 4.<br />
keuliléng; puséng; 5. fcrïaju seumiké; berputarputar<br />
1. meupuséng-puséng; meukuwaihkuwaih;<br />
wahwoe; wawo; 2. ja' bansikeuliléng;<br />
muputa-puta; 3. hana lamsöng ba'<br />
meukeusud; 4. ja' mita angèn; meudirui<br />
2. putar n sibansa ba' patawali<br />
putar balik 1. puta-putie; 2. du'a peuriwang (puwoe)<br />
klayi ureueng nyang meurantoe<br />
putar lidah n ki mubalé'janji atawa haluwan<br />
pusat n ba' punteuet<br />
1. puter n nan cicém<br />
2. puf er v memuter böt; löt<br />
puti n lakab keu ureueng inong waréh raja;<br />
putih a putéh; — pucat putéh jalie'; keputih-putihan<br />
pleuen •<br />
putik n puti'; — kembang puti' bungong<br />
puting n 1. puténg; 2. aneu;tét (aneu' peulana)<br />
putra n aneu' agam; putra; — mahkota raja muda<br />
putra/putri raja n pocut; putra<br />
putri n aneu' inong; putroe<br />
putri n — malu ba' pihmie<br />
putus n putöih; putöh;. puntöng; leukang; cré;<br />
seuleusoe; ka meuteuntèe; gadoh; hana lé;
INDONESIA A C E H<br />
puyan n<br />
meuteumèe; meunang; peunutöih; ke — an<br />
yang tetap jajam; jadam; sajoh; putus asa<br />
seuda'; murö'; tidak putus-putusnya reunu;<br />
runue<br />
kalang<br />
puyeng a mumang ulèe<br />
puyer n cak. seureubö'; teupöng ubat<br />
puyunghai n sijeunèh teunagun Cina<br />
1<br />
• P u<br />
y u<br />
(ikan puyu-puyu) sibansa eungköt blaneu'<br />
2. puyu v memuyu-muyu upie (geuso') mata<br />
1. puyuh n cicém hanameu'iku ngon hanjeued manyang<br />
jipho; cicém lagèe mano' buköng'<br />
2. puyuh n (bintang —) bintang tujöh<br />
3. puyuh (angin —) n angèn boh asèe<br />
733
734<br />
INDONESIA<br />
Q<br />
Q, q (ki) n haraih keutujöhblah<br />
A C E H
R<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
R, r haraih keulapanblah<br />
R n kp. raden (Rd) lakab<br />
1. raba v 1. geue; raba; 2. ki sangka; dugai;<br />
juga; julö'; meraba 1. geue; gie; raba;<br />
risi; tunyum; kueb; seuntöh; 2. ki<br />
hue'; 3. juga; julö'; dugai; ta'sé sangka;<br />
kira; meraba-raba meugeuemeugeue;<br />
meraba-raba dengan<br />
tongkat rawé<br />
2. raba a beungèh; meuh'ob<br />
1. rabak a ruya; raba'<br />
2. rabak v töt; teut; tet;ferafca/rtutöng;tumutöng<br />
1. raban a hana meu'ohsa'oh; meujampu lawo';<br />
rutot; meraban meuratöh; marit<br />
nyang konkon<br />
2. raban n jagon<br />
raba-rubu a cula-culoe<br />
rabas n ie rambèe kayèe; me/atesmeujeuenjeuen<br />
rabat n meukot yum; kot hareuga<br />
rabies n peunyakét asèe atawa mie pungo<br />
rabik a teucrie'; teuprie'; beukah; ruya'<br />
rab'rt a rigét; reugét<br />
rabiulakhir n Mo'löd awai; buleuen keulhèe;<br />
Rabu n uroe keupeuet; Rabu; —akhirSafar;<br />
Rabu abéh<br />
rabu n s'ueb; rabu<br />
1. rabuk n kulat<br />
2. rabuk n 1. rabö'; 2. ki sabab (cungkèh) paké;<br />
— ijuk rabö' jö' ; — kelapa rabö' u<br />
3. radu/r n baja; — buatan baja peuneugèt<br />
pobré'; mérabuki böh baja<br />
1. rabun a rabön; sapu<br />
2. /a/Ji/n n rabön; a/r rebusan rabun ie rabön<br />
735
736<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rabung n 1. due; 2. buha'; burat; bureue<br />
rabuf v 1. böt; caböt; hila; löt; rintha'; sintha';<br />
Iheueb 2. leukang<br />
racak v meracak gidue' (pasang) guda<br />
1. racau v meracau rabo'; ratöh<br />
2. racau a cangkla'; ranca'<br />
racik v meracik iréh; hiréh; kr'èt; laya<br />
racik n taron; balöt; bubalöt<br />
racuh v meracuh seunda; meuseunda;<br />
wayang; muwayang<br />
racun n racön; bisa; tuba; jenis pohon yang<br />
beracun getahnya ba'lapéng<br />
rad n diwan; majeulieh<br />
rada n rada-rada aga'; sang; nyum(nyeum);<br />
— gila sang pungo; seudè — mahal<br />
aga' meuh'ai<br />
radah n meradah cah; ceumeucah; ratab<br />
radai n sirép<br />
radai v meradai 1. ara' taböt (khanuri Asan<br />
Usén, acura); 2. geumadè<br />
1. radak v rudh'o; julöh; juthö'; culöh; thö'<br />
2. rada/r n meradak kh'o'; töng; tajö; po'<br />
1. radang v meradang gr'am; beungèh<br />
2. radang n barah; seungka'<br />
radar n alat ba'kapai atawa kapaiteureubang<br />
nyang jitupeue padumna jara' bagaih<br />
ngon arah beunda nyang meugra'<br />
atawa nyang teudong<br />
raden n 1. lakab keu aneu' agam atawa inong<br />
raja; 2. lakab keuwaréh raja nyangka<br />
jeu'öh; 3. seumapa keuwaréh raja<br />
rades n bohmula putéh atawa mirah<br />
radial n jeunèh bhanluwa moto<br />
radiator n alat peudirui meusén moto<br />
radikal a 1.dumsinaroe;meuhabéh-habóh;2.<br />
cara meukreueh ba' ubah atöran
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
atawa peumeurèntah; 3. jeureulah<br />
ba' seumiké atawa mubuet<br />
radiks n ukheue; uboe; utöm; awaiphön<br />
radin (padi —) n padé (breueh) leukat<br />
radio n 1. keuriman suwara atawa bunyoe<br />
rèt udara; 2. radiyö; — dengkul ki<br />
radiyö pato'<br />
radioaktif a 1. teunaga atawa caya nyang<br />
mubahya, tapi jeued tangui keu<br />
ubat; 2. meukandöng radioaktif<br />
radiogram n taiigram nyang jikirém rèt radiyö<br />
radiologi n éleumèe peu'ubat ngon caya X atawa<br />
caya radioaktif<br />
radis n bohmula mirah<br />
radium n sijeunèh lugam nyang meuseuké<br />
that, wareuna putéh, caya meubléblé,<br />
mböih jipajöh beunda nyang<br />
kreueh<br />
radius n 1. jara' antara tité' samat teungoh u<br />
garéh lingka; 2. lingka tité' samat<br />
teungoh nyang saban jara'<br />
radu a kaleungka; seuleusoe; beradu 1.<br />
teudong; 2. piyöh; 3. éh<br />
rafak v peu'é'; peu'ét; merafakkan surat<br />
peu'é' surat<br />
rafia n tapéh peuleupeue' meuriya nyang<br />
jipeugèt keutaloe, taih atawa tupi<br />
rafik n rakan; ngon; sahbat; sahéd<br />
raflesia n jeunèh ba' seumalu nyang hana<br />
meu'ön, bungong raya mubèe<br />
kh'ieng<br />
raga n badan; tuböh; jirém<br />
raga v beragafmeraga^peudéngdéngdroe;<br />
(teu) keuch'a'; memperagakan<br />
putunyo'; déng-déng; la'-la'<br />
737
738<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. ragam n 1. kri; kré; tingkah; ulah; 2. ragam;<br />
macam; jeunèh; 3. lagèe musib;<br />
laram; 4. wareuna; cura'; ragoe<br />
2. ragam a sapeue kheun; rukön<br />
ragang v meragang 1. rha'; sra'; 2. seurubeuet;<br />
seureubu<br />
ragang n ragangan rungkha; rangkayan;<br />
tuleueng<br />
1. ragas v meragas 1. böt; löt; sintha'; Iheueb;<br />
2. koh ö'; creue; rampéh<br />
2. ragas n meragas 'eui; lata<br />
3. ragas n keutrangan; tanda; bökeuti<br />
ragi n ragoe; — tapai ragoe tapé<br />
ragi n cura'; wareuna; ragoe<br />
1. ragu a 1. bingong; rigu; ragu; 2. jalo'; teujalo';<br />
ragu-ragu kureueng peucaya<br />
2. ragu v meragu peukaru; peureuyöh<br />
raguk n teugö'; jeuh'a'<br />
ragum n ragöm<br />
ragut v Iheueb<br />
ragung v teragung meukh'o'; mupo'<br />
rabak n (geu)neuh'eu'<br />
rahang n jungkha<br />
rahap n (ija) töp manyèt<br />
rahap n merahap 1. trön; singgah; hinggap;<br />
2. crueb; meuteu'öt<br />
rahasia n rasiya; rusiya; rahasiya; sé; kèhèm;<br />
mengatakan secara rahasia, sesuatu<br />
yang tersembunyi kiet<br />
1. rabat n ruda gulöng beuneung<br />
2. rabaf v jeuda; piyöh<br />
rahib n ureueng teumapa ba' biyara<br />
Naseurani<br />
rahu n gogasi nyang 'uet buleuen atawa<br />
matauroe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rai n si meugubeue<br />
rab v gadoh; rayéb; gayéb<br />
1. raih v 1. ceugöt; reu'èh; 2. /c/tueng até gob<br />
2. raih v meraih bloe cara Ie, Iheueh nyan<br />
publoe lom; peraih mugè<br />
rais v merais kuet; kueb<br />
raya n ke — an keurajeuen; — badar<br />
ijaputéh; — brana hareuta; — juang<br />
jawara; — /auflha'mana; —penomah<br />
neuba keutuwan; — pur/'b peunyakét<br />
ureueng inong (meulatun hé); —<br />
rimba singa atawa rimeueng; —<br />
sehari mampleue; dara barö lintö; -<br />
-- singa peunyakét sabön; — udang<br />
kleueng la'öt<br />
Rajab n Khanuri Apam, Rajab; buleuen keu<br />
tujöh<br />
1. rajah n 1. ajeumat tula' bala; 2. reuta' jaroe;<br />
3. ceunuréng ba' tuböh<br />
2. rajah v merajah rudh'o'; reulöh; ch'ob<br />
rajalela v merajalela 1. pubuet bansuka até<br />
droe; 2. meujadi-jadi; 3. meujangkét;<br />
meucaböi<br />
rajang v merajang iréh; lasön; layang; lapah<br />
rajawali n siwaih rajawali; tiwaih<br />
rajin a jeumod; gigèh; 2. sunggöh; sangat<br />
— beutab<br />
rajok n pacang ceue (had)<br />
rajuk v merajuk 1. meusalu'; saleuen; ceu'o;<br />
ceungom; biséng; 2. meuratöh;<br />
meu'ot-'ot; sa//ngf merajuk saluen»<br />
maluen<br />
rajungan n rajöngan; biengla'öt panyang seupét<br />
rajut n nyaréng; jeue puncöng merajut rhat;<br />
srat; rat; — badan tópeusösah droe;<br />
739
740<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
— perut ki theun deue'<br />
rak n sandéng; para; panteue<br />
1. raka n bang; abang; dalém; polém<br />
2. raka a crah; reungat; reuta'<br />
rakah v merakah khém meukha'-kha'<br />
rakap v merakap 'eui ngon teu'öt<br />
rakat n meunari lawa'<br />
rakbol n sikat bulat<br />
raket n rakèt; reukèt<br />
1. rakrt n rakét; alén<br />
2. rakrt v merakit rö'; rakitan neurö'<br />
3. rakrf num serakit sijudö; sipasang<br />
ra/V/if/s n peunyakét tuleueng ba' aneu' miet<br />
keulusa kureueng pitamin atawa<br />
kureueng keunong matauroe<br />
beungoh<br />
rakna n ra'na<br />
raksasa n ra'sasa; re'sasa; reu'sasa; gogasi<br />
raksi a ra'si; hiröm; haróm; mangatbèe;<br />
bangoe<br />
rakuk n tako'; tanggam<br />
rakung n rakungan reukueng<br />
rakus a 1. butun; bulö; lab-lab; leuha; lubha;<br />
haleumab; jumoh; waba; 2. ki ngabngab<br />
(teungab-ngab)<br />
rakut v merakut 1. theun nyaréng; 2. ki<br />
peungeut; taki<br />
rakyat n —biasa bala; ureueng bala; ureueng<br />
reundah; — gembel ureueng dana;<br />
— jelata ureueng biyasa<br />
rakyu n éleumèe<br />
ralat n galat; ralat<br />
ralib a meralip leubui; layöh; teungeutteungeut<br />
mano'; seuliyö<br />
ralib a biyasa; kayém; ladém galéb; raléb<br />
ram n 1. cak tingkap; 2. gheueb
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rama n du; yah; ayah; tu; ku (kas)<br />
Ramadan n Puwasa; (Rameulan, Ramalan,<br />
Ramulan); buleuen keu sikureueng<br />
ramah a jamè'; reumèh that; ramah; beramah<br />
tamah meujamèe<br />
'ramah tamah jamè'; reumèh; ramah; beramah tamah<br />
meujamèe<br />
^mai a 1. reuyöh; riyöh; 2. gunja'; 3. seubö';<br />
4. ramè<br />
1. ramai n 1. anoe; 2. anoe keumalon<br />
(meuramai); meramal keumalon;<br />
phai; ramai<br />
2<br />
- ramai n sampöh jaroe; bungköih; awih<br />
ramanda n ayahnda<br />
rama-rama n bambang<br />
rambah v cah; creue; rampéh; reuntéh; rinté;<br />
reupang<br />
1. rambai n ba' rambèe<br />
2. rambai n 1. bulèe kö'; 2. rumbeuet<br />
1. rambak v merambak 1. 'eui; lata; 2. meutamah<br />
Ie; meutamah luwaih<br />
rambak n keurupö' (niba') kulét leumo<br />
rambak, — cina n nan cicém<br />
ramban v meramban mita umpeuen kamèng<br />
rambanan umpeuen kamèng<br />
1. rembang a ragu; rigu; rawoe; — mata ki gala'<br />
meukawén; agam mano';<br />
2. rembang a<br />
merambang-rambang meurawoh;<br />
meurawa'<br />
umom; keucarat saja<br />
1. rambat v merambat 1. meutamah Ie; 2.<br />
meuruwa'; ji'eui;<br />
meuthèe; 3. meulata<br />
meujangkét;<br />
2. rambat n seuramoe reunyeun; rambat<br />
rambih v merambih ja' kumunjöng<br />
1. rambuh (rambu-rambu) n rambèe; rumboe<br />
741
742<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
2. rambuh n 1. pancang; pato'; 2. tanda jalan;<br />
rambu<br />
rambun n princé; princeut; ujeuen rinté'<br />
rambung n ramböng; ba'geutah<br />
rambut n ö'; bu' ö'; - poni ö' ana'; - yang<br />
lebat meuseureunga; meujahöi<br />
rambutan n ba' (boh) rambot; sejenis rambutan<br />
silampara; silangpara<br />
rambuti n ijateunuen niba' bulèe bubiri<br />
ramj n ba' aneuih Blanda<br />
1. ramin n nan ba' kayèe<br />
2. ramin n meunanyeum nyang meualét-palét;<br />
meulilet-lilet<br />
r a m p a n trtï jeumeurang ba' kapai u curucö'<br />
rampai n rampön; ram poe<br />
1. rampak a 1. rampa'; 2. W meuleubèh ba'<br />
meungui<br />
2. rampak v ruböh; reubah; reuban<br />
rampang a beungèh; perampang ceukér.<br />
rampas n langgéh; rampaih; rampah; reuböt<br />
rampaf v merampat 1. euntam; tadi; labon;<br />
seuko'; 2. cah; 3. rata<br />
1. ramping a jeunjang; jinjang; piruet; rampéng;<br />
lampèe; lampoe; rer/a/u — pïurus<br />
seka//J heut<br />
2. ramping a meramping ruya ruyoe<br />
rampok v rampaih; reuböt; rampuet; rumpuet<br />
rampung a leungka; seuleusoe<br />
rampus a gasa marit; rampuh babah<br />
r a m t y v meramu 1. mita ngon peusapat;<br />
rampoe; 2. Iheueb; — an dedaunan<br />
rabön<br />
ramunia n ba' gandariya<br />
ramus (beramus) a jai; meujahöi; seureunga;<br />
meuseureunga
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1<br />
• rana n 1. prang; 2. mideuen prang<br />
2 / a n a<br />
a 1. riya; 2. gala' muprang; 3. beuhe;<br />
ceubeueh<br />
r a n a<br />
v me — beuragan (bragan) meurana;<br />
jana; rè'idè'; reugéh; rigéh;talö (untuk<br />
tanaman)<br />
ranah n tanoh data; jeureulöng; paya;<br />
bideueng éleumèe<br />
ranai a meuchue'-chue'; buchue'; buchö;<br />
reujöh-reujah; meranai meujeuenjeuen;<br />
meujreuen-jreuen; meutèbtèb;<br />
meurartdo-randè<br />
1. ranap a ranab; reunab; reuban<br />
2. ranap a seungue<br />
ranca v meranca sakeue; saja; ko<br />
1. rancah n bueng; brawang<br />
2. rancah n perancah<br />
reunyeuen<br />
peurancah; purieh;<br />
1. rancak a 1. dhiet; gie; 2. ranca'; — di labuh po<br />
sadè', laga' bajèe, beulanja hana<br />
2. rancak v merancak cang; ta'; kr'èt<br />
rancam n rampön; rampoe<br />
1. rancang n rancang; pacang; unja; suda;<br />
merancang unjam<br />
2. rancang v — bangun rika bangon; rancang<br />
bangon; berancang rika; meran<br />
1. rancap n<br />
cang rancang;; rika<br />
jima' jaroe<br />
2. rancap a rancap; tajam;cincu;tincu;merancap<br />
asah; alét<br />
rancu a meucawöi; rincu; meurincu<br />
rancung a cincu; tincu; rancöng<br />
randa n inong balèe — gadis biké<br />
randah v pindah — kayém minah<br />
randai v merandai (h)aröng; jeumeurang<br />
743
744<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
randajawa n ba'(boh) glém; jlém<br />
randau n merandau lawo'; kisè'<br />
randek v merandek meusantho'<br />
randi n randi; rani; sutra siyam<br />
randu n ba' panjoe; panyoe<br />
1. randuk v meranduk (h) aröng; jeumeurang<br />
2. randuk a meujanggöt ngon bulèe meujahöi<br />
lagèe kamèng randö'; randö'<br />
randung v merandungkan langga; cacah<br />
1. rang n gamba atawa saleue' karangan; cinto<br />
rikaan<br />
2. rang n su geundrang<br />
3. rang n ureueng; — kaya ureueng kaya<br />
rangah a ugoh; jungkat<br />
rangai v merangai sé'; eumpoe;; umpoe<br />
1. rangak n sibansa cue<br />
2. rangak a reuyöh; riyöh; merangak peuriyöh<br />
rangam n trueng Turuki<br />
rangas n sibansa kamue<br />
rangga n lungkèe meujapheue' (gapheue')<br />
ranggah n jeureumeui; jeureumeuih<br />
ranggak v merangakkan sadeue<br />
ranggas a - ranggaih; ranggeueh; luröh ön<br />
ranggeh v meranggakkan sadeue<br />
ranggi a jroh; reumpan; seureuloe; meranggikan<br />
uroh; arah<br />
ranggit n kawét<br />
ranggul v meranggul meucula; meuceunggo';<br />
meujungkat<br />
1. ranggung a due' teupheueng<br />
2. ranggung a tinggöng<br />
3. ranggung v meranggunsfceugöt;leugöt;reunggöt<br />
4. ranggung a teukuisarameuteugonba'manduwa<br />
jaroe ngon gaki
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
5. ranggung n lampöng kawé<br />
6. ranggung n cicém k'ue' seu'iet<br />
rangin n sijeunèh prisèe<br />
rangina n peunajöh niba' boh keureuma<br />
1 rangka n rungkha; rangkayan; kerangka kayu<br />
untuk badan beduk, gedung balöh;<br />
palöh<br />
2. rangka n rancangan<br />
3. rangka n rungga<br />
4. rangka n sangga<br />
rangkai n karang; keunarang; rungkhè;<br />
rungkho; meranoTca/peudoe; sö'; rö';<br />
rangkaian neuso'; merangkaikan rakab;<br />
sö'; serangkai (rangkaian) bunga<br />
mupangkèe maloe<br />
rangkak v merangkakA. 'eui; tala; laneui; nyulö;<br />
2. /f/'hanathat maju; meu'eui-meu'eui<br />
rangkam v merangkam geureumeu'ih; kuet;seukuet<br />
rangkang v merangkang 'eui<br />
1. rangkap n merangkapl. kueb;gom; 2. khöb;3.<br />
drob; berangkap meupasang;<br />
meuduwa perangkap peutah<br />
2. rangkap a gampöh; ganda merangkap 1.<br />
meusigo; meugampöh; 2. mat buet<br />
leubèh niba' saboh<br />
3. rangkap n judö; pasang<br />
rangkaya n lakab (ureueng raya)<br />
rangket v merangket seunuet; seupöt ngon<br />
awè; ceudr'ie<br />
rangkik n sijeunèh sipöt la'öt<br />
rangking n rangkab; seureukab<br />
rangkok n eunggang<br />
rangkul v merangkul uem; wa; berangkulan<br />
meu'uem<br />
rangkum v merangkum 1. ruguem; 2. Kef uem;<br />
745
746<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
wa; merang/cum/eangampöih; karang;<br />
peusingkat<br />
1. rangkung v merangkung tinggöng<br />
2. rangkung n rangkungan reukueng; maréh<br />
1. rangkup n rungga antara duwa beunda nyang<br />
teukhöp<br />
2. rangkup v merangkup 1. uem; 2. töp<br />
rangkus v merangkus sawiet; seukuet<br />
rangkut v merangkut meusalah atawa meutuka<br />
rango-rango n nan ba' kayèe<br />
rangrang n seureungga<br />
rangrangan n rungkha;rangkayan; rancang; saleue'<br />
1. rangsang v berangsang beungèh; bau yang<br />
merangsang tungang<br />
2. rangsang v merangsang (kan) tajö; "l.seureubu;<br />
seurubeuet; 2. sanggah<br />
3. rangsang n keunareuem; rangkheum<br />
rangu v kulat<br />
rangum v merangum jukhom; rungkhom<br />
rangup a 1. rapöh; 2. seureupéh tuleueng<br />
1. ran/ n 1. ratu; 2. peureumoesuri<br />
2. ra/7/ a kaya; rani; gani<br />
3. rani n alön suwara manyang miyub; lagèe; laram<br />
ranjah v meranjah rampaih<br />
ranjang n keuta<br />
ranjau n harö'-harö'; ranjo; ranyo; suda; ki tipèe<br />
moseulihat<br />
ranjing a keranjingan 1. tamong; teumamong;<br />
2. ki do'; haro'<br />
ranse/ n amböng rueng<br />
ransum n bheue'; ransöm; ramsöm; tadah;<br />
rantai n ranté; blo'; meranfa/kambam; ranté;<br />
carueh<br />
rantam v berantam rantam; reuntam<br />
rantang n panci meususön; rantang
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
fantas a geunténg merantas koh; cah; ratab<br />
rantau n 1. ranto; taloe pasi; 2. luwa nanggroe;<br />
Ihö'; lö'; merantau meurantoe;<br />
meudagang; meulandang<br />
ranti n sijeunèh ba' trueng Turuki<br />
ranting n ranténg; aneu' cabeueng (dheuen)<br />
rantuk v merantuk(kan) antö'; meu'antö';<br />
landa; langga<br />
1. rantus a putöih<br />
2. rantus a jangkét peunyakét; ji ó'; teukeunong;<br />
teupoe<br />
ranum a ranom; reunom; sangat — leubaih<br />
1. ranyah v meranyah meu'awai-awai co'<br />
2. ranyah a c'èh-c'oh; göga<br />
ranyang a 1. kèt-kot; yang; 2. cangkla'; 3. upa'apé'<br />
ranyau v meranyau wèn-wèn; won-won<br />
ranyun v meranyun rabo'; ratöh<br />
rapan v merapa/7l.gichè';gilho;2.woh-woh;<br />
rawoh; 3. creuh; ceumeucreueh<br />
rapai v merapai ceugöt; leugöt; reunggöt<br />
rapak n ha' napeukah purumoh keulusa katrébjrtingai<br />
lé lakoe nyang hanamupat<br />
bakat lé<br />
rapal v merapai 1. lapai; 2. kheun<br />
rapang n eungköt rapeueng<br />
1- rapat a jab; krab; rapat; akeurab; tunjai<br />
2- rapaf n meudue' pakat; mupakat; meupawé;<br />
meusawé; majeulieh<br />
3. rapat (kayu —) n nan teunaman meulata, kulét jeued<br />
keu ubat<br />
rapel n bheue' gaji atawa pèng meunayeu<br />
nyang jibré sigoe mandum, kulusa<br />
na nyang leubèh, nyang gohlom<br />
jibayeue<br />
747
748<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rapi a reumpan;seurunoh;saneub;saneut;<br />
saneu'; sahneu'; siga'; tidak rapi<br />
ceureueh; merapikan peusaneub<br />
rapik n buha'; burat; bureue; brakah; creue';<br />
reupun<br />
1. rapor n laporan raseumi; bréthèe<br />
2. rapor n buku rapor<br />
rapsodi n 1. seumanjöng (sanjöng) nyang<br />
meuleubèh-leubèh lam mupantön<br />
atawa ba' marit; 2. nyanyoe nyang<br />
jirampoe niba' nyanyoe nyangka na<br />
rapu v merapupeusapatkeudèh;geumadèe<br />
rapuh a 1. brue; bra; brè; rapöh; rampang; 2.<br />
ki leumon; 3. lè'-lo'<br />
1. rapun a ancö; beukah; bicah; reumo'<br />
2. rapun n rapön; geunyie<br />
rapung n merapung apöng; timue<br />
rapus n merapus carueh; c'uet<br />
rarai v merarai publa; peudab; peutawa<br />
rarak v berarakan ancö meudeuda'<br />
raras a luröh; luröih; ruröh<br />
ras n mubagi bangsa ateueh éhwai tandatanda<br />
tuböh ba' saboh-saboh bie'<br />
rasa n 1. nyum; tunyum; nyeum; tunyeum;<br />
(phét, manèh, sijue'); 2. peue nyang<br />
jirasa lé tuböh; 3. sipheuet rasa<br />
beunda; 4. rasa; 5. peunapat; rasarasa<br />
sangkira; merasai 1. ci; cicab;<br />
keucab; 2. rasa; 3. gusue'; 4. /f/juga;<br />
duga; merasa-rasai dengan ujungjari<br />
pilie'; risi; se/asasang (-sang); serasa<br />
bayang-bayang gadoh seumangat;<br />
kuyu; hayut; perasaan dingin sidab;<br />
sarèe; perasaan peunapat;<br />
peundapat; perasaan (anggapan)<br />
nyeum; nyum; terasa bumbunya
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
(asin, pedas, dsb) meurha; meusra<br />
rasa (air) n ie ra'sa<br />
rasai v merasai sénsara<br />
rasam n reusam<br />
rasamala n sibansa ba'sala<br />
rasan v berasan pakat lam rasiya; merasani<br />
meu'upat<br />
rasan v basi; kh'ieng; teuboih<br />
1. rasau n. seukèe bangoe<br />
2. rasau n tsu önkayèe jipöt lé angèn;<br />
meush'èhsh'èh<br />
rasberi n sibansa boh ceurih<br />
rase n sijeunèh musang mubulèe kuréng<br />
rasi n 1. mintakulburuj; rasi; situmpö'<br />
(teunumpö') bintang dilangèt; 2.<br />
éleumèe bintang (éleumèe nujum,<br />
keumalon); merasikan keumalon;<br />
serasi padra; sipadan; rasi<br />
rasial a meusukèe bansa<br />
rasian n lumpo meu'alamat<br />
1. rasb n seumiké ngon akai sihat atawa<br />
jitrimong lé akai<br />
2. rasio n naseubah<br />
raster n platkaca atawa pileum nyang<br />
meugaróh-garéh alöih surang-saréng<br />
1. rasuk n töi<br />
2. rasuk v merasuk 1. do'; tamong;<br />
meusandröng; 2. meurha; meusra<br />
that; 3. meulawo'; meucawoe baloe<br />
rasul n rasui<br />
rasywah n rasuwat; balo<br />
rat n bumoe; dönya<br />
1- rata a data; rata; meurata; luen; phèb; sabé;<br />
saré; saré'; meusiseue; timphie'; ueh;<br />
meratakan paraih; siseue; rafa<br />
749
750<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
dengan tanah (hancur, lenyap) rana<br />
reunab<br />
2. rara n kandran; kandreuen<br />
ratah a tanmeujampu sapeue; meratah<br />
seungeue<br />
ratap v merafapba'e;ceumong;nyaba';moe;<br />
pho; ratap; rugha<br />
ratib n liké; diké; ratéb<br />
rat'rfikasi n peusah; peu'aku sah<br />
ratna n • 1. ra'na; intan peumata; 2. putroe<br />
ratu n ratu; peureumoesuri<br />
1. ratus n reutöih; beratus-ratus meureutöihreutöih;<br />
se—sireutöih; seper—bagi<br />
sa sireutöih<br />
2. rafus v meratus meunyanyi (nyanyoe);<br />
meusu; meuratöh; meura woe<br />
3. rarus n keutanggi bangoe<br />
r a u (pohon —) nan sijeunèh ba' kayèe<br />
raun v rawon; runda; peuteuruli<br />
raung n rawöng; ranggöng; geumeucie'<br />
raup v rahöb; kuet; kueb; seukuet<br />
1. raut v rawöt; alét<br />
2. raut n rupa; cura'; ri; bangon<br />
raiva .„ (-rawa) n bleue; bueng; brawang; paya;<br />
rawang; sawang; hubö-hubö<br />
1. rawah n beulangong raya<br />
2. rawa/? n carikat meuniyaga, sibagi nyang böh<br />
pangkai, sibagi nyang jö' tuleueng<br />
rawai n kawé reuntang<br />
rawak a rawé; rambang; rabong-rabong; tob<br />
rabong<br />
1. rawan a raweuen; rawan; raweuet; pilu<br />
2. rawa (tulang —) n tuleueng muda; tuleueng dada<br />
3. rawan, serawan num sikra'; saboh; sipalët<br />
4. rawan n keundran; usöngan
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
5. rawan a lam bahya; geunténg; rugoe; lucöt<br />
rawang v merawang rawé; tob rabong;<br />
rambang<br />
rawat v siboe; satoh; padubawa; papah;<br />
plara; peulara; tanah, sawah yang<br />
tidak di — roh; meuroh<br />
rawi n matauroe<br />
raw'rt a ubit; cut cabai — campli (campli) ubit<br />
(cut)<br />
raw'it v meraw'it meusangköt; meukareueh;<br />
meukawét; meucaw'ie'<br />
rawon n kuwah sie ngon bohkulu<br />
raya v raya; merayakan pumuliya; piyasan<br />
rayah v merayah rampaih; rayéh;rayueng<br />
rayan v rayan-rayan meuh'euh-h'euh;<br />
meuratöih; meurawoe; terayan-ayan<br />
teungeut mano'<br />
rayang a merayang mumang keulusa keunong<br />
poh atawa söh ba' ulèe<br />
1. rayap n 1. kamue; 2. ki ureueng nyang ruwat<br />
(riwat) atawa kuro' baluem (atra)<br />
ureueng la'én<br />
2. rayap v merayap 1. 'eui; nyulö; 2. gra'<br />
meupeuleuheun; 3. lata; laneui<br />
rayau v merayau (merayau-rayau) 1. Ihue';<br />
geue; 2. rateueb; 3. raweuet<br />
1. irayon n bagiyan niba' saboh wilayah<br />
2. rayon n beuneueng teunirèe; sutra peuneugèt<br />
rayonisasi n bagi wilayah lam rayon-rayon<br />
1. rayu (sayu —) n weueh até; pilu<br />
2. rayu (rayuan) n 1. bujö'; galöng; padan; paran; 2.<br />
payu; siboe; ung; 3. muh'on<br />
razia n 1.deumeurobramè-ramè;geureupöh<br />
ureueng jeuheut; 2. meuseureunta'<br />
pré'sa<br />
751
752<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
reaksi n 1. balaih; mubalaih; 2. jaweueb atawa<br />
teuntang ateueh saboh-saboh<br />
keujadiyan, sabab jikalon ngon ji<br />
deungo; 3. jimeulawan akibat ubat<br />
nyang jingui atawa ji'uet<br />
reaksioner a (sipheuet) meuneuntang<br />
peumeurèntah nyang sah;<br />
reaktualisasi n pubarö ma'na ngon hakikat udép<br />
meucarakat<br />
real a nyata<br />
realis a 1. ureueng nyang pubuet atawa<br />
seumiké, ateueh peue nyang nyata;<br />
2. ureueng nyang mupham realisme<br />
realistis a (shipeuet) nyata; peue nyang patöt<br />
sagai<br />
reba n teunumpö' bröih; purön<br />
rebab n biyula hareubab<br />
rebah v reubah; reuban;teutie';teulinteueng;<br />
ruböh; rebah-rebah (rebahanrebahan)<br />
ploh keurawat<br />
rebak v merebak reue; meureue-reue;<br />
meulélé<br />
1. rebak a beukah; teucrie'; buho'; luho'; ruho'<br />
2. rebak v merebak ji é'; meujangkét; meugah;<br />
meuthèe; meusiseue; 2. meu'eui;<br />
meuluwaih; meusambui<br />
reban n umpung. mano'/ité' yubmoh (miyub<br />
rumoh); seureukab<br />
reban v tereban reuban<br />
rebana n rapana; reubana<br />
rebas n meutèb-tèb; meujreun-jreun; rebasrebas<br />
ujeuen rinté'; ujeuen sutra (geureu<br />
rebat v merebat böh atawa tie' rangkheum;<br />
böh keunareuem<br />
1. rebeh a meukulè'; meuphè'-phè'; meukeuliphè'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. rebeh a 1. ruya-ruyo; 2. useueng; brö'<br />
rebek n è' mata; reubè' mata<br />
rebes a brebesan rumpang<br />
rebewes n rèbèwèh;surah idin peulayeue motomoto<br />
reboisasi n peu'uteuenlom tanoh nyangka loih<br />
(paleueng); peu'ijö; pulalom ba'kayèe<br />
rebon (udang —) n udeueng breueh<br />
Irebu v merebu seurubeuet; srubeuet; tajö<br />
rebuk n danoih; nanoih<br />
rebung n pucö' reuböng<br />
rebus v reuböih<br />
rebut v reuböt; rampuet; rumpuet; seunoh;<br />
tueng; berebut (saling merebut)<br />
meu'awai-awai; meudilèe-dilèe co';<br />
meuseunoh; merebut rampaih; co'<br />
ngon pa'sa; hakkön<br />
reca n areuca; sanan<br />
1. recak n buré'; pro'<br />
2. recak n beras — breueh pataih-pataih<br />
3. recak v merecak due' teupheueng; gidue'<br />
guda-guda<br />
pecah n recehan (uang —) pèng bicah<br />
recik v peureucé'; merec//Vcie'-cue'; linceuet;<br />
preue'; peureucé; reu'öh meutrèbtrèb<br />
recok a riyöh; karu; kalöt<br />
recup n tunaih; kuncöp; kumbèe; me—sroh;<br />
rhoh<br />
reda v 1. bla; leu'eueng; 2. reuda; pirang; 3.<br />
sriet; suröt; susöt; yue'; meredakan<br />
sengketa peudab paké; meredakan<br />
sengketa peudab paké; --- kembaii<br />
puléh; rhiet (sriet)<br />
redah v meredah cah; teubang; ratap<br />
redah v meredah aröng; lalu; lalö<br />
753
754<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
redaksi n 1. diwan peungarang; 2. cara ngon<br />
gaya keumarang<br />
redaktur n 1. peungarang; 2. kupala nyang<br />
peuteubiet surat haba<br />
1 redam (redam-redam)a kureueng trang; hanathat deuih;<br />
hanathat deungo; sayöp-sayöp;<br />
meredam ki ampeueng; halang;<br />
linteueng<br />
2 redam a ancö; reumo'; redam padam 1. lön<br />
mandum; 2. reuloh mandum;<br />
moseunah<br />
redang n paya Ihö'<br />
redap n dab; geundrang ubeuet<br />
redih n Iheue; Ihöng; seuneulöng<br />
redik v dhöd; deungkang<br />
reduksi n peukureueng; koh yum<br />
redum n su beunda rhöt lam ie<br />
redum n balom; reudö'; reudèe<br />
redup a 1. reudom; 2. reudo'; 3. reudèe;<br />
meudabèe; 4. reugéh; rigéh; rhiet;<br />
sriet; yue'; 5. bla; reuda; leu'eueng;<br />
6. sayöp; 7. rè; hari sudah — uroe<br />
kareudö' (ka jipét)<br />
reduplikasi n haraih atawa narit nyang meu'ulangulang,<br />
rumoh-rumoh<br />
redusir v meredusir peukureueng; peumudah<br />
redur a beungèh; br'eun<br />
reekspor n kirém klayi u nanggroe asai nyang<br />
peutamong barang<br />
referaf n karangan nyang jipeutheuen lam<br />
meucawarah élmiyah<br />
reperendaris n peugawèe tinggi nanggroe<br />
referendum a peupulang atawa peuriwang klayi<br />
éhwai masalah ba' ureueng ramè<br />
seupaya jipeuputöih keudroe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
referensi n 1. acuwan; putunyo'; 2. kitab nyang<br />
geuyue beuet lé gurèe; 3. kitab ba'<br />
kutöbkhanah nyang hanjeued taba<br />
u luwa, wajéb beuet di sinan<br />
reflasi n cara peu'é' atawa peukreueh klayi<br />
yum pèng •beula gèe yöh gohlom<br />
rhöt yum<br />
refleksi n gra' nyang meuseuté' keudroe konna<br />
ngon sapeue-sapeue sabab<br />
reflektif a meugra' tuböh ngon hana jithèe<br />
reformasi n cara kreueh ngon bagaih ba'peu'ubah<br />
masalah lam meucarakat atawa<br />
nanggroe<br />
reformasi n ureueng nyang peugra' reformasi<br />
refein n sijeunèh radat lam liké<br />
regah n merepabcrah;wah; leukang; kumbèe<br />
regan n keukindang<br />
regang a criet; krang; taré'; me — Aan jantang;<br />
jeuntang; nyue; reuté'; tambang;<br />
teueng; taré'<br />
regas n meregas koh; kr'èt<br />
regat v meregat peukoh rèt<br />
regata n adu lumba prahö layeue<br />
regel n papeuen geutieb bintéh; gheueb<br />
regen n bupati<br />
regenerasi n 1. pubarö seumangat ngon adab; 2.<br />
gantoe alat nyangka reuloh atawa<br />
nyangka gadoh; 3. ki gantoe kawöm<br />
tuha ngon nyang muda<br />
reges a loih; reungah; paleueng<br />
regi n nyang mat gayam ba' badan öseuha<br />
tunggai popeumeurèntah<br />
register n sijin<br />
registrasi n catèt; dabeuta; judue<br />
regisur n nyang mat gayam ba' meu'èn<br />
bansawan atawa pileum<br />
755
756<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
reglemen n atöran nyang wajéb jipatéh lé<br />
anggèeta<br />
regiementer n pakriban jikheun lé atöran<br />
regresi n 1. rhiet ie la'öt keulusa na sabohsaboh<br />
sabab; 2. suröt; riwang ukeue;<br />
mundö naseubah ureueng ba' sabohsaboh<br />
watèe kulusa putöih asa<br />
regresif a meusipheuet mundö; meusuröt undö<br />
regu n pasökan<br />
reguk v jeuh'a'; teugö'; reugö'<br />
regularisasi n pubiyasa; ladém; meu'atö atawa<br />
sar'(saré')<br />
regulasi n atöran<br />
regulator n 1. meusén peunatö; 2. peukakaih ba'<br />
brue' jeum nyang atö bagaih ngon<br />
lambat<br />
reguler a 1. kameu'atö; teutap; 2. tantra nyang<br />
meudinaih teutap<br />
regup n meregup jeuh'a'; teugö'<br />
rehabilitasi n 1. peuriwang klayi ba' neudue' sot<br />
(sèt); 2. peupuléh sidroe-droe<br />
ureueng nyang sakét atawa nyang<br />
keunong bala, seupaya beumeuguna<br />
ngon beumeuteumèe teumpat klayi<br />
lam meucarakat<br />
rehal n rihai; reuhai<br />
rebaf n piyöh; rèhat<br />
reinkarnasi n jitamong klayi roh meukheulu<br />
nyangka maté<br />
reintegrasi n peusaboh klayi; pubulat Wayi<br />
reinvestasi n tanom klayi mudai<br />
reja n seueh; euncit; dhöi; peureuca; rimah<br />
Rejab n buleuen keutujöh; Khanuri Apam/<br />
Rajab<br />
rejah v merejah landa; langga<br />
rejan v merejan tran; ran
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. rejang n phai; keumalon; nujum<br />
2. rejang v merejang Ihoh; Iheueb; sungkét<br />
3. rejang n reujang; rijang<br />
rejasa n timah<br />
rejasa n nan ba' kayee raya<br />
rejeh a bilie'; bilaih<br />
rejeng v merejeng reupah<br />
rejuk v merejuk rungkhom; tajö<br />
rek n sandéng; salang<br />
reka (reka-reka) n 1. atöran; 2. rika; karangan; 3.<br />
peungeut; taki; mereka-reka 1.<br />
r e k a n<br />
v<br />
keumarang; 2. ékhtiyeue; 3. rancang;<br />
4. meu'angan-angan; 5. cho'<br />
merekah 1. crah; leukang; kumbèe;<br />
leukang; reukah; meureukah;<br />
rekalkulasi n<br />
seureupéh; kumbèe; 2. muréh<br />
bileueng klayi<br />
ekam n rakam; reukam<br />
1. rekan n ngon; rakan; sahbat;; sabat; sahéd;<br />
rekanan sikutu<br />
2. rekan n peukan<br />
rekapitulasi n é'kheutisa; ékeutisa<br />
rekat n merekat leukhap; kab<br />
rekata n bintang kala<br />
re/ren v mereken cak bileueng; itöng; kira<br />
rikèn<br />
rekening n rekening peunileueng meunayeue<br />
(pèng yum siwa); reukeuning<br />
rekes n reukèh; rikèh<br />
rekisüor n tuntötan uköm lé ja'sa ba' majeulieh<br />
hakim<br />
reklamasi n 1. bantah; sanggah; 2. upaya<br />
peuluwaih tanoh meuneugoe ba'<br />
tanoh nyang gohlom atawa nyang<br />
hanasoe ngui; 3. tanoh neukro'<br />
757
758<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
reklame n cara pujö' ureueng (umom) deungon<br />
gamba atawa haba nyang mangat<br />
bahih saboh-saboh barang<br />
peuneugèt; ékeulan; mereklamekan<br />
'diri arah droe; uroh-uroh<br />
reklasering n peuröh klayi,ureueng nyang ban-<br />
Iheueh jiteubit ba' peunyara lam<br />
meucarakat atawa lam cara<br />
jimeu'udép nyangka ladém<br />
rekognisi n 1. éhwai nyang geu'aku; 2. meuturé<br />
(meuturi); 3. peuhöreumat; bakeuti<br />
rekomendasi n 1. surat keutrangan nyang meuseubut<br />
bhaih sidroe-droe ureueng nyang<br />
jeued tapeucaya nogn gèt laku; 2.<br />
bré peunapat seupaya jiteurimong<br />
atawa jipeubeuna<br />
rekonversi n meujanji Wayi<br />
rekor n hasé (wasé) nyang that gèt (that jroh<br />
lam ulahraga (abéh bagaih, abéh<br />
manyang); 2. jeumeulah nyang abéh<br />
Ie; 3. abéh gèt<br />
rekreasi n teumaca; peuseunang pikéran<br />
rekrut n 1. sidadu; calun sidadu lam tantra;<br />
2. anggèeta barö<br />
reksa n 1. kawai; 2. pulisi<br />
rekstok n palang silalu keuteumpat meulatóh<br />
tuböh<br />
rektifikasi n pubeutöi klayi keusalahan; peudhiet;<br />
peusahèh<br />
rektor n kupala ba' sikula tinggi<br />
rekuisisi n dabeuta lakèe barang atawa teunaga<br />
rel n rèn gritan<br />
rela n 1. ékheulaih; rila; 2. idin; 3. deungon<br />
suenangaté;4. tanharap meunalaih;<br />
kerelaan apuwah
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1- relai n sipöt meutiya<br />
2. relai (reput —) a reumo'; ancö meudeuda'<br />
relai v merelai sambat (seumong) siyaran<br />
radiyö<br />
relaks a geumpheue; meugeumplheue<br />
relaksasi n ptoh keurawat<br />
1. relang n gilap;mere/arjgrjeureulah;jeureulang<br />
2. relang n kuréng awé<br />
relap n meucaya; gilap; jeureulah<br />
relas v merelas kuwa'; pulie'; sulie'<br />
relasi n 1. seunambat; 2. turi (turé); teunuré;<br />
ureueng geuturé; 3. langganan<br />
re/af/f a hana moteula'<br />
re/au n dapu taguen timah<br />
relevan a na meukayét-mawét; na meusangköt-pawöt;<br />
laju meuguna<br />
reli n lumba pakriban cara teureutib<br />
peulayeue keundran moto atawa<br />
gari ba' jalan raya<br />
reliëf n 1. neupheuet; 2. gamba neupheuet<br />
ba' bintéh candi; 3. bida manyang<br />
niba' bagiyan(-bagiyan) mukabumoe<br />
religi n ugama; agama<br />
religius a ta'at; salèh<br />
rebkasi n pupinah teumpat<br />
reluk n kilo'; leukö'; lingkö'<br />
1. relung n jeureulöng; peureulöng<br />
2. relung n uköran luwaih tanoh<br />
rem n rém<br />
rema n ö'; bu'ö'<br />
remah n (remah-remah) dhöi; euncit seueh;<br />
seureupeh; rimah<br />
ramai a meungab-ngab (ngot-ngot) tuleueng;<br />
h'ue'<br />
remaja a balèh; reumaja; rumaja; beutoh<br />
remak adv leubèh gèt; bahlé<br />
759
760<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. remang n bulèe (ruma) seuma; merernang sru]<br />
bulèe<br />
2. remang v merernang meulélé ie mata; meujohjoh<br />
reu'öh; — bulu roma karena<br />
dingin, takut jisrui (rhui) bulèe<br />
3. remang a remang-remang ameung; rameung<br />
remas v merernas (-rernas) 1.geupai;ramaih;<br />
ramah; uli; 2. jeupat; 3. runyoh; rinyoh;<br />
4. uröt<br />
rematik n sakét meungab-ngab lam tuleueng<br />
rembah v merembah meulé-léie mata; rembahrembih<br />
1. meujreun-jreun; 2. meurohroh<br />
rembang a coturoe timang; ateueh watèe; —<br />
petang sinjauroe<br />
rembega n ba' rubé'<br />
rembes v merembes 1. rh'ab; sr'ab; tiréh;<br />
meutèb-tèb; 2. lueb; nueb; 3. 'eui;<br />
meujangkét<br />
rembes a meu'é' mata; bilie'<br />
1. rembet a meuhalang; rimbèt; cantöi; canteuen<br />
2. rembet v merembet 1. 'eui; sambui; 2. caw'ie';<br />
rön<br />
rembih v merembih meulélé ie mata<br />
rembuk n cawé; sawé; marit; nasihat; reumbö'<br />
rembulan n buleuen<br />
rembunai a seudang; teungohan<br />
remburs n 1. bayeue klayi; 2. angkèe<br />
1. rembut v terembut-embut klab-klib; meuklibklib<br />
2. rembut v berembut-rembut meuseunoh kalon<br />
remedial a peupuléh; pupuléh<br />
remediasi n upaya peupuléh<br />
remeh (remeh-temeh, remeh-remeh) a bubédraih; bubé seuma<br />
meremehkan peujayéh<br />
remenia n nan sijeunèh ba' kayèe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
remet v meremet ratöh; meubr'ot-br'ot<br />
remi n meu'èn rém<br />
remiling n pobré' geutah<br />
remenisensi n ameum; peu'ameum<br />
1. remis n sijeunèh kreueng<br />
2. remis cak hana nyang talö hana nyang<br />
meunang; tri; padra; sali<br />
3. remis n kiréman pèng<br />
remisi n meukureueng uköman atawa<br />
meuteumèe ampön keu ureueng<br />
nyang keunong uköm<br />
remoh a runyoh; keudang-keudöt; krot-krot<br />
rempa v merempa tamue'; langga<br />
1. rempah v merempah 1. cacah; 2. jeulajah;<br />
meurateub; 3. umpoe; rampéh<br />
2. rempah n aweueh; camcuruih<br />
rempak (berempak) a meubanja; muriti; menyerempak<br />
meusigo; seurubeuet; srubeut<br />
rempak a cumèh; rigét<br />
rempela n pruet atawa asoe dalam mano'/cicém<br />
rempelas n sibansa ba' reudeueb<br />
rempenai n nan ba' kayèe<br />
rempuh v merempuh tamue'; srubeut<br />
remujung n ba'misèe mie<br />
remuk a reumo'; ancö lulöh; meudeuda'; me<br />
— kan proh<br />
remunerasi n bróhadiyah keujasa sidroe-droe<br />
peugawèe<br />
remungsai n sibansa ba' muröng<br />
rena n wareuna; runa<br />
renai n renai-renai ujeuen rinté'; reunyai<br />
rehainsans n masa salah-salöh antara abad<br />
teungoh ngon abad barö di lerupa<br />
(abad 14 troih 17)<br />
renang v berenang langue; meulangue<br />
1. rencah v merencah 1. tamue'; blöh; 2. to'aröng<br />
761
762<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bahya; 3. peugeumbö (ung) tanoh<br />
biang; gichè<br />
2. rencah v merencah 1. hana teutap pikéran;<br />
lè'lo'; 2. sabé seumubuet hantomna<br />
Iheueh; meuroh<br />
3. rencah (merencah) n aweueh; rampoe<br />
rencak n babah gunong; kawah<br />
rencam v merencam meu'amèng-amèng;<br />
sayöp-sayöp<br />
rencana n rancang; proe; merencanakan bika;<br />
kira; undang-undang<br />
rencat v terencat meutheun; teudong<br />
1. renceh a eungköt meunèng<br />
2. renceh n seueh; leubèh<br />
1. renceng a 1. piruet; 2. sulu<br />
2. renceng num serenceng sikarang<br />
3. renceng a — mulut lanca ba' marit; reumèh<br />
rencong a reuncöng; rincöng; lincöng; — bentuk<br />
/eng/rungreuncöng bismillah; —hulu<br />
bergerigi reuncöng ulèe dandan; --<br />
— hulu gading reuncöng ulèe gadéng;<br />
— hulu akar bahar reuncöng ulèe<br />
kabha; — hulu emas reuncöng ulèe<br />
meuih; — hulu popor reuncöng ulèe<br />
puntöng; — hulu kepompong<br />
reuncöng ulèe meusarue'; — hulu<br />
melengkungreuncöng meucanggèe;<br />
— hulu melengkung dibubuhi emas<br />
reuncöng meusaröngan<br />
renda n hambi; krawang; trawang; ayu-ayu<br />
(pada tirai, langit-langit); renda peel<br />
seunerét<br />
rendabel n meulaba<br />
1. rendah a miyub; paneu'; reundah; tangga;<br />
(untukpeci)\\pè'; phèb; ph'èb; (untuk<br />
piring) dè; deue; me — diri
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meeureundah; peureundah droe<br />
2. rendah a reuyöh; riyöh<br />
rendam v berendam eundram; reundam<br />
rendang n sie teunaguen; reundang Padang;<br />
merendang reundang; cröh<br />
rendemen n laba atawa meuleubèh niba'wasé<br />
öseuha<br />
rendeng v berendeng 1. meu'indréng;<br />
meusindréng; 2. meuturöt<br />
rendet a meukarat; hana lanca; gabue'<br />
rendong v terendong meucaw'ie'; meukareue<br />
renegosiasi n rundéng (pakat) klayi<br />
renek n merenek meutö-tö<br />
reng n aneu' gaseue<br />
rengadean n nan ba' kayèe<br />
rengap v merengap meuh'ueh-meuh'ueh<br />
rengas n reungaih; sijeunèh ba' lapang<br />
rengat v crah; reungat; reuta'; wah<br />
regeh v meregeh hi-hi; hih-hih; meuhih-hih<br />
rengek v merengek (-rengek) meuh'è'-h'è';<br />
meu'ot-'ot; meu'eut-'eut; meu'unyènunyèn;<br />
meunyèn(b)-nyèn(b)<br />
rengeng v rengeng-rengeng meujangeun<br />
rengga n rungga<br />
renggam n sadeueb<br />
1. renggang a reunggang; sirang; hana krab; reuhi'<br />
2. renggang v merenggang gawai pa'sa mupab;<br />
reupaih inong;<br />
rengat n kuré<br />
rengginang n nan peunajöh<br />
renggut v merenggut 1. böt; löt; Iheueb; caböt;<br />
rintha'; reuböt; sintha'; 2. reu'èh<br />
rengit n agaih; ngeungat; reungat; teuplah<br />
rengkah a crah; reuta'; reungat; teuplah<br />
rengkam n naleueng atawa siseu' kareueng<br />
rengkas a pheu; pawöt<br />
763
764<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rengkeh v merengkeh ceuko'; kiwieng; suyo'<br />
rengket v merengket meug'am-g'am yo<br />
rengkiang n kröng; keupö'; karöng<br />
rengkit a keuböih; keuböh<br />
rengkuh v merengkuh 1. ruguem; 2. peujeued;<br />
3. bujö'; padan<br />
rengrengan n rancangan; saleu'<br />
rengsa a rè<br />
rengsa a sènsara; bala<br />
rengus v merengus ceungom<br />
rengut v merengut 1. beuleuté'; meupèb-pèb;<br />
2. ceu'o<br />
ren* a reunè'; merenik-renik rinté'; geureume<br />
renjana n lindan; manyoh<br />
renjis v rincé'; reuncé'; rinté'; reunté'; runté';<br />
merenjis peureucé'<br />
renjong v merenjong böt; peu'é'; — //dab marit<br />
ren/u/ a meugeurutuet; geureugoh<br />
renkinang n sibansa ba' meudang<br />
renovasi n pubarö klayi<br />
renta a tuha; meu'umu; useueng<br />
rentabilitas n jiweu' wasé niba' pangkai mudai<br />
nyang jilhom<br />
1. rentak n geudh'am gaki<br />
2. rentak (rintak) v sintha'; reungöt; leugöt<br />
3. rentak a serentak meuseuraya; meusigoe<br />
rentaka n sijeunèh meuriyam<br />
rental n siwa miwa<br />
rentan a birah<br />
rentang a meujarrtang; meureuntang; — kendali<br />
jeumeulah peugawèe nyang<br />
jipeurintah lé sidroe kupala<br />
rentang a merentang-rentang dhöd; deungkèng;<br />
caröt<br />
renfap v merentap (kan) rintha'; sintha'<br />
renfas v merentas 1. teutaih; teutah; lalu; lalö;<br />
lintah; 2. puga
INDONESIA<br />
A C E H<br />
rente n bungong pèng; riba<br />
renteng num serénteng sikarang<br />
rentenir n lintah darat; ureueng pajöh ujöng<br />
reunggét<br />
renfef v berentet-rentet (rentetan) reunue;<br />
reunoe; reuno; meureunue<br />
renti v merentikan theun; tham<br />
rentik v merenf/lrmeunyum sakét; meungapngap<br />
renumerasi n böh numböi klayi<br />
1. renung v merenung 1. mumandang; 2.<br />
ceungeu'; cingeu'<br />
2. renung v merenung mangeu; mangu;<br />
renungan piké<br />
1. renyah a beulisah<br />
2. renyah a berenyah ceureumat; himat<br />
3. renyan a meukrub-krub; krang<br />
renyai n renyaArenya/'meutèb-tèb; meujoh-joh<br />
renyam a 1. gatai ba' tuböh; 2. hana meu'oh<br />
renyang a 1. blisah; mèh-moh; 2. hana keumah;<br />
hana leungka; bron; seu'ie<br />
renyap a nyidra; nyindra<br />
renyau n nan eungköt la'öt<br />
renyeh v merenyeh unyèn; unyon; meunyènnyèn<br />
renye/r a runyoh; rinyoh<br />
renyam a cak^. gatai tuböh; 2. /c; so'mo'<br />
1. renyuk a runyoh; rinyoh<br />
2. renyu/r a salu'; saluen; merenyuk meusalu'<br />
3. renyuk a meusintha'; meurintha'<br />
renut n meuc'eut-c'eut<br />
reorganisasi n susön (atö) klayi<br />
reorientasi n tilé' Wayi<br />
reostat n alat atö aléran listréb<br />
repang a reupang<br />
reparasi n pubeutöi peue-peue nyang reuloh<br />
765
766<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
repas n rapöh<br />
repratiriasi n peuriwang (puwoe) klayi ureueng u<br />
nangngroedroe jih<br />
repek v merepek meubr'ot-br'ot; muratöh<br />
repes v merepes pubuet nyang tan guna; buet<br />
keu wayang<br />
repet v merepet meuratöh; mupèb-pèb;<br />
mupèt pèt; mupöt-pöt; br'èt-br'ot<br />
repetisi n ujoe peulajaran<br />
repet'rtif a meu'ulang-ulang<br />
repetitor n ureueng nyang tumpöh(teumumpöh)<br />
ba' meu'ulang peulajaran nyang jiujoe<br />
1. repih a rapöh; rampang; bra; bre; brue<br />
2. repih (an) n seureupéh<br />
replik n jaweueb jaksa ateueh teunangkéh<br />
sikeunong dawa atawa laye jih<br />
replika n teunirèe<br />
reportase n 1. beurita; wareuta; haba; 2. haba<br />
bhaih keujadiyan<br />
reporter n jaröwareuta; peunyusön haba<br />
repot a seubö'; kalöt; ka'a-ka'u; meukarat<br />
representasi n neumeuwaki; waki; wakilah<br />
representat'rf a patöt keuwaki; cit ateueh neudue'<br />
droe jih sibagoe waki<br />
represi n tham; keukang; drob; rintang; halang<br />
repres'if a meutheun; meuteugon<br />
reproduksi n teunirèe; salén klayi; pum'ue<br />
reptilia n meunatang meulata(banèng,pinyie,<br />
uleue, buya, taröng)<br />
republik n nanggroe ra'yat meudèelat, nyang<br />
neumat gayam lé Presiden<br />
1. repuh n beuluka atawa uteuen muda; garöt<br />
2. repuh n repuh-repuh brue'gunci<br />
repui a brue; bra<br />
reput a keumeukab; brö'<br />
reputasi n buet pujiyan; pujiyan
INDONESIA<br />
A C E H<br />
rerak (bererakan) a kéngkeueng<br />
reras a luröh; luröih; ruröh<br />
rerot v bererot meureunue; meuriti;<br />
meu'iréng-iréng<br />
reruntuk n bangké; runtöh; — dunia sundai<br />
r e s a n jrthö'-thö' lam pruet; h'eut<br />
resah a beulisah; bö'bang; mèhmoh; raweuet<br />
resak n ba' reusa'<br />
1. resam n sibansa ba'paku<br />
2. resam n reusam; adat<br />
resan (meresan) v 1. teupèh rasa (até); keunong<br />
simbéng; 2. deungki; ku'èh<br />
r e s a p v meresap 1. reus'ap; rh'ab; 2. leusap;<br />
3. leunyap; 4. meuleukap<br />
resbang n röseubang<br />
resek v meresek-resek 1. geue; meugeuegeue;<br />
risèh; meurisèh-risèh; 2. sasat;<br />
seulidé'<br />
resensi n muproe bhaih saboh buku (kitab)<br />
r e s e p n reusèp ubat, peunajöh atawa<br />
teunaguen<br />
resepsi n peujamèe; walimah<br />
resepsionis n tukang trimong atawa tueng jamèe<br />
ba' kantö atawa hotè<br />
reseptif a 1. é' jiteurimong; (jitueng); 2. lapang<br />
dada jiteurimong pikéran atawa<br />
anjöran ureueng la'én peugah<br />
reserse n pulisi rasiya<br />
reservat n tanoh geupeusaja keusaboh-saboh<br />
meukeusud<br />
reserve n cak 1. keuneubaih; 2. carat<br />
reservoar n teumpat simpan barang keuneubaih<br />
reses n watèe piyöh sidang<br />
r e s e s/ n musém seungue meuniyaga; watèe<br />
öseuha meukat dang mundö (jitrön;<br />
suröt)<br />
767
768<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. resi n ureueng teumapa<br />
2. resi n surat tanda teurimong pèng atawa<br />
kiréman<br />
3. resi n 1. bèe haröm; 2. bangoe<br />
residen n raseudèn<br />
residivis a ureueng natom keunong huköm<br />
nyang jiulang klayi pubuet jahat<br />
nyang sa<br />
residu n lando' minyeu' tanoh<br />
1. resik a meresik'\. suwara nyaréng; lantang;<br />
2. meus'èh-s'èh<br />
2. resik a gléh; beureuséh; peureuséh<br />
resiko n ambil — jampröng<br />
resinol n ubat pumaté kumeun; ubat gatai<br />
(kulét)<br />
resepien n ureueng nyang teurimong<br />
resiprok n 1. mubalé'; 2. mubalaih<br />
resiprokal a mubalaih-balaih<br />
resistan a é' jitheun peunyakét; keubai<br />
peunyakét; han keunong peunyakét<br />
resistansi n meutheun; keubai<br />
resitasi n 1. meuhapai jikeue ureueng ramèe;<br />
2. aphalan murib jikeue glah<br />
resmi a sah; sahèh; raseumi; meresmikan<br />
tabai<br />
resolusi n putösan atawa bulat pakat majeulieh<br />
nyartg neutuntöt saboh-saboh hai<br />
resonan v meudeungong; meungeunta;<br />
seumeu'öt<br />
resonansi n deungong; gawöng; seumeu'öt<br />
resosialisasi n peuriwang klayi lam meucarakat<br />
respek n neuhöreumat<br />
responden n ureueng nyang jaweueb peue (-peue)<br />
nyang jitanyong<br />
respons n jeunaweueb<br />
restan n cak. dhöi; seueh; keudèh; krè
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
restiformis a bangon lagèe taloe<br />
restitusi n 1. meunayeue gantoe rugoe; 2.bré<br />
meunanyeue ateueh peue nyang<br />
mantongna tinggai<br />
restoran n rumoh makan; keudèe bu<br />
1. restorasi n neupuga atawa neubangon klayi<br />
lagèe sot, geudöng, nanggroe atawa<br />
neudue' niba' sidroe Raja<br />
2. restorasi (kereta —) n teumpat peuniyöh atawa waröngbu<br />
lam gritan apui<br />
ristriksi n kot atawa peuhad wasé atawa<br />
beulanja<br />
resturisasi n atö, susön' atawa rö' klayi<br />
restu n seumpeuna; sampeuna; sampöna;<br />
merestui luröng<br />
restung n raseutöng (raseutöm)<br />
resu n tanda trimong nyang meutuléh<br />
(meutèkèn)<br />
resuttan n 'akébat; peunutöih<br />
resumé n ékheutisa; mohtasa; seuningkat<br />
resurjensi n bangkét Wayi<br />
reta n atra; areuta<br />
reta v mereta-reta poh beurakah; buha';<br />
burat; bureue<br />
retak a beukah; crah; cré; reuta'<br />
retardasi n bantöt; halang; rintang; tham<br />
retas a beureutaih; meretas 1. putöih neucop;<br />
2. cr'aih; 3. teutaih; teutah; 4. teubang;<br />
5. bhoe; mböh<br />
retek v meretek meugögö; meugo'go';<br />
meukhieb-khieb; meutötö<br />
rentenidos n ureueng nyang jitheun simeuntaran<br />
geupeuré'sa lé hakim<br />
769
770<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
retensi n keumeubah; keuneubah; simpan;<br />
seunimpan<br />
1. retih v meretih beureutab-beureutub;<br />
beureutéh<br />
2. retih a meretih 1. bicöh; 2. keumèt-keumot<br />
retina n bagiyan dalam aneu' mata<br />
retorika n éleumèe ma'ani<br />
retorsi n tuengbalaih ateueh nanggroe nyang<br />
peukaru maniyaga<br />
retro n teudue' u liköt<br />
retroaktif a sipheuet atöran nyang geukira suröt<br />
ba' watèe atöran nyan geupeuteubiet<br />
retrofleksi n seungka' u liköt<br />
retrogres'if a reugéh; rigéh; meutamah brö'<br />
retrolingual a u liköt lidah<br />
retromamal a u liköt tè'<br />
retrimandibular a u liköt jungkha<br />
retrospeksi n teu'ingat klayi; seudo<br />
retur cak riwang; meretur peuriwang klayi<br />
reuni n meurumpo' klayi ngon rakan jameun<br />
revaksinasi n curéh klayi plawa<br />
revaluasi n ta'sé klayi yum (hareuga)<br />
revans a tueng balaih<br />
revisi n peuré'sa klayi<br />
revolusi n langgéh keurajeuen nanggroe lam<br />
sikléb-siklab<br />
revolver n peuseutöi; meuseutöi; seupètöi<br />
1. rewak v lareue; lireue; ruwah<br />
2. rewak a na nyang jikeumeung peugah<br />
rewan a raweuen; raweuet<br />
1. rewang a merewang yang; meuyang-yang;<br />
reuyang
INDONESIA<br />
A C E H<br />
2. rewang v merewang rawa'; rambang; rabo';<br />
rabo'to'<br />
rewel a beuleuté'; bleuté'<br />
rewet v merewet sambui; 'eui<br />
reyot a leula'; reulé<br />
rezim n kuwasa nanggroe; (nyang) mat<br />
gayam nanggroe<br />
1. ha a 1. reuya; riya; 2. riyöh<br />
2. ria a bob; ugoh; mböng<br />
riah a meriah gunja'; gura'; gura<br />
1. hak n reyeué; riyeue'; geulagat<br />
2. r/a/f n geuneuh'eu'<br />
riak a riya<br />
r/a/ n reuyeue; riyeue<br />
ham n sarah<br />
rian num sa bagi siplöh fu/ra/( uköran beuneueng<br />
1. riang a seunang that até; gura'; reuya; riya;<br />
— gembira catadeuriya; periang<br />
pa'sa; — sekali seu'u<br />
2. bang a — semangat mumang; deumam<br />
(sijue' seu'uem)<br />
1. riang-riang n sibansa daruet Kléng; kurö'-kurö';<br />
sikurö'; adie-adie<br />
2. riang-riang n nan sibansa ba' karieng<br />
hap n baso; m'ue; mibo<br />
1. nas n gue pisang<br />
2. rias v acan; hieh; andam<br />
1. riba n meriba pangkèe; mueng; haribaan<br />
riba<br />
2 „ba n bungong pèng; ujöng ringgét<br />
ribang n rindu; lindan; manyoh<br />
ribai n dóyah<br />
r/baraf n sineusa; nasab<br />
rjb u n ribèe; seribu siribèe; beribu-ribu<br />
meuribèe-ribèe; ribuan ribèe;<br />
meuribèe<br />
ribu-ribu n nan sibansa ba' paku<br />
771
772<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. ribut a 1. seubö'; Ie buet; gabue'; 2. riyöh;<br />
kiröh; reuyöh; subra; 3. gubra; gabra;<br />
ke — an kiyam; reuyöh; riyöh;<br />
kurangilah keributan sedikit<br />
tapeusuntö' bacut<br />
2. ribut a riböt; meribut harö'<br />
rica n campli; capli; rica-rica makanan<br />
ureueng Meunadu (capli ngon boh<br />
trueng Teuruki)<br />
ricau v mericau 1. kuwa; kiew; 2. rawoe<br />
ricuh a 1. riyöh; karu; Q.. kéngkeueng<br />
rida a 1. rila; rali; 2. rahmat<br />
ridan n nan sijeunèh ba' kayèe<br />
ridi a ékheulaih; rila<br />
riding n taron glueh atawa rusa<br />
ridip n sirép<br />
ragai a canggang; lampèe; lampoe<br />
rigi-rigi n meugeurutut; meugrutuet; meurugöh<br />
rihat v éstirahat; berihatpiyöh; pupuléh hè';<br />
(leulah)<br />
rihlah n tamaca<br />
riil n cak. nyata; keubit<br />
rikuh a malèe; seugan<br />
rï'/rsya (beca 3 roda)v lanca grè'<br />
rileks v ca/cgeumpheue; meugeumpheue<br />
r/m n kindang (1 rim = sikindang 480/500<br />
ön)<br />
rim n cak taloe keuieng kulét<br />
rimas a hugöb; hangeub<br />
rimate n tabib di pulo Meuntawèe<br />
rimba n rimba; uteuen<br />
rimbas n ceukèh; beuliyöng; rimbaih<br />
rimbat n rimbat; palang pintö<br />
rimbun a 1. jampraih; rampa'; rindang; 2.<br />
meujahöi; meuseureunga; 3. tunjai;<br />
4. ranthi'-ranthu'; meuseu'è
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rimis n pèsè; se/wn/s siteungoh sèn; sipèsè<br />
rimpang n akan atawa ukheue meucabeuengcabeueng,<br />
misé aneu' jaroe<br />
rimpi a boh pisang atawa ubi thö (teu'adèe)<br />
rimpuh a leubeuen; leulah; leutéh; hè'; payah<br />
rimpung a meucarueh gaki<br />
1- rinai n rinté' ;reunè'; hari — ujeuen geureumeu'ih<br />
2. rinai v merinai jangeun<br />
rinci v mernci (memerinci) 1. plah atawa<br />
bagi sampoe jeued bubébó drah; 2.<br />
peugah (rancang) tö' mutèhrèh;<br />
meutèh-purèh; teukeuséh<br />
rincih n neukr'èt bubébé drah<br />
rincis v cicah; ceucah<br />
rincu a rantob; reuntob; rincu<br />
rindang a jampraih; rampa'; rindang<br />
rinding v mernding rh'am (srui, rhui) bulèe;<br />
hayut; sr'am (sram) bulèe<br />
rindu a lindan;rindu; sangaf—ai;cèn;chèn;<br />
me — kan lanyoh; manyoh; minat<br />
ring n euncien; gleueng-gleueng<br />
ring n geulanggang boksen; lapa'<br />
ringan a 1. phui; 2. ki hanabrat; 3. ki mangat;<br />
4. ki mit; nit 5. ki si'at; (terapung)<br />
apöng; amböng; — tangan (suka<br />
memukul) capai; keringanan ruweueng<br />
1- ringit n ringgét; reunggét<br />
2. ringgit n reukeut; rikieh<br />
ringih v meringih geumeucie'; geumeuréb<br />
ringik v meringik 1. meuch'è'-ch'è'; 2.<br />
meu'adöh; meuh'euh-h'euh<br />
ringin n ca/rba' bringèn<br />
ringis v meringis 1. geureuhèng; geuhèng; 2.<br />
ceu'o<br />
ringkai a roh; rie' meringkai roh<br />
773
774<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
ringkas a 'èt; paneu'; ringkaih<br />
ringkasan n mohtasa; ékhtisa; seuningkat<br />
ringkih a leumon; reungkhè; ringkhè'<br />
ringkik v meringkik meuhih-hih<br />
ringkik v meringking deungkèng; deungkang<br />
r/ng/Vu/r v meringkuk 1. kuno; meukuno; 2.<br />
kambam<br />
ringkus v 1. carueh; 2. ca/V ceuka'; drob<br />
bngseA: a reumieb; keus'ieb<br />
ringsing v meringsing keudöt; kröt<br />
r/n/ n pèsè<br />
r/ny'/bg n rangkab; seureukab<br />
1. rintang n merintangi ampeueng; malang;<br />
kareuem; lanteuen; linteueng;<br />
reunteun; rintang; 2. sakat; sundè';<br />
—anampéh; rangkheum; rangkeuem<br />
2. rintang v 1. seubö'; 2. geuma<br />
r/ nfas v merntas lintaih<br />
„nr//, v merintih 1 .adöh; meudöh-döh; alöhalah;<br />
meuh'euh-h'euh; 2. W alöhalah;<br />
geumeucie'<br />
rintjk n 1. buré'; 2. rinté';reunté';runté';r;nf//V-<br />
r/nf//V ujeuen sutra (rinté'); geureumeuih<br />
rintjs n rèt sitapa'; jalan tiköih; merntis 1.<br />
pugarèt; 2. glongpato'; 3. dong jikeue;<br />
puphön<br />
rbl n lueng; p'ueb<br />
hpit n keuripèt; kripèt<br />
rjp Uh a 1. rè'idè'; meurè'idè'; 2. seubö'; 3.<br />
sangsöt<br />
npuk a ancö; reuloih; reumö<br />
r/ r/f n meuriti; mubanja<br />
risa n boh risa; geutuet<br />
rj sak v merisak peukaru; risèh<br />
r/sa/ab n kiréman (surat);karangan singkat;<br />
- rapat catètan (seunurat rapat)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. risau a risèe<br />
2. risau a 1. beulisah; rawé; rawoe; raweuet;<br />
teugoe-goe; 2. kaco; karu; rusöh<br />
riset a seulidé' cara teureutib sboh-saboh<br />
masalah ngon éleumèe, mangat<br />
leubèh muphöm lom ngon jeulaih<br />
atawa meuteumèe hai-hai nyang barö<br />
1. risi a 1. luwat 2. k/teupèh até; 3. j'rteuka<br />
malèe<br />
2. risi a gundah<br />
1. risik v merisik geue; Ihue'<br />
2. risik v merisik luem; risèh-risèh<br />
3. risik v merisik meus'èh-s'èh; meus'ah<br />
resiko n meu'akibat (teuka rugoe atawa bala)<br />
ris'it n surat tanda trimong<br />
riskan a mubala; bahya<br />
rit n aweuet lalu lalang moto<br />
ritmis a meu'ana'; mupakhö'<br />
ritual a adat ugama<br />
ritul v meritul 1. ubah; gantoe deungon<br />
nyang la'én; 2. pupiyöh<br />
ritus n atöran meu'ibadat<br />
riuh a srob; rhob; rob; riuh rendah subra<br />
huk a meukita; meukilah<br />
riung v meriungéue' meulingka; due' peunab;<br />
meuragab<br />
rival n lawan<br />
rivalitas n meuteuntang; meumusöh<br />
riwayat n riwayah(t); rawi<br />
robak-rabik a ruya-ruyoe; rabét<br />
robek a teucrie'; teuprie'; rumpét; me — crie';<br />
prié; cr'ie'; pr'ie'<br />
roboh a 1. runtöh; ruböh; ranap; reunap; pipoe<br />
(teupipoe); theue'; meutheue'-theue';<br />
2. reubah; 3. ki rhöt; talö; bangkröt<br />
1. robok v merobok reumo'; reumon<br />
775
776<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. robok v bersirobok meurumpo'; meurumpa'<br />
3. robok v merobok meubh'oh-bh'oh<br />
1. robot v merobot geuth'am-geuth'um; keut-<br />
'am-keut'um<br />
2. robot n 1. manusiya meusén; 2. /r/seumatéh<br />
lagèe keubeue teuch'ob idong<br />
rocet a 1. curéng muréng; 2. kalöt;<br />
kéngkeueng; meuroh<br />
roda n ruda; gari<br />
rodan a sakét that; meut'iet-t'iet<br />
rodat n radat<br />
rodi n 1. rintah; 2. keureuja rudi (pa'sa)<br />
1. rodok v merodok 1. ch'ob; culöh; rada';<br />
rudh'o'; 2. /ras pab; 'o'<br />
2. rodo/c v meraob/f1.sungkö;sungkhö;2.ratén;<br />
meuratén<br />
1. rodong a karib; akeurab; 1. seureumpèe; 2.<br />
rakan karib<br />
2. rodong v merodong rateueb; rawoh<br />
ropob v merogoh Ihue'; Wo'; keureulo'<br />
ropo/c v merogok culöh; julöh; juthö'<br />
ropo/ v merogol reupah inong<br />
roh n roh; aruwah; ki seumangat; bertemu<br />
dengan — mat manyam; — jahat<br />
ganong; sanè<br />
roi, garis — n garéh; ceue had jalan umom ngon<br />
tanoh nyang hanjeued tapeudong<br />
rumoh<br />
rojeng v merojengcue (ceumeucue) padé koh<br />
ba' mu<br />
rojol v (meu) ceunggo'<br />
rok n bajèe seureukab<br />
roket n pluru boh agö' nyang jipeuja' ngon<br />
meusén; rukèt; meroket ki<br />
meulamböng u ateueh; jié' yum;<br />
kreueh yum
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
roki n sijeunrèh peukayan agam leurupa<br />
rokok n ruko'<br />
1. rol n ulèe kawan<br />
2. rol n röi; geunulöng<br />
rolpres n meusén cita' peurangko<br />
roma (bulu —) n bulèe ruma<br />
1. roman n ruman; rupa; khulu'; kulu'; seroman<br />
sa; sirupa; saban hi<br />
2. roman n karangan<br />
3. roman n seukeuem; jeundrang<br />
4. roman n huruf — haraih Röm<br />
romantika a seulö' beulö'<br />
romba n tandateumpatglongjeureumai atawa<br />
nyh'ab<br />
rombak v rumba'; rumbé'; teulhoh<br />
rombang-rambing a ruya-ruyo<br />
rombeng a cumpang-campéng; tumpangtampéng<br />
rombengan n rumbèngan<br />
1. rombok a rampa'; reului<br />
2. rombok n nan sijeunèh ayeuem dada meuih<br />
atawa pira'<br />
1. rombong n 1. baköi raya meututöp; 2. gampét<br />
2. rombong n rombongan ureueng sikawan nyang<br />
meuseuraya ba' mubuet<br />
romet v meromet rubeuet<br />
romo n 1. ayah niba' kawöm raja; 2. panita<br />
romok v meromok kukö; teukukö; kuno;<br />
meukuno<br />
romong n rumbèngan<br />
1. rompak v merompak rampaih; perompak lanun;<br />
ureueng Ihat<br />
2. rompak v merompak peuruböh; peuruntöh<br />
1. rompang a rumpang<br />
2. rompang a tumpang-tampóng; — ramping pra'pri'<br />
777
778<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rompeng a cumèh; pipa'; rigét; rumpong<br />
rompes a rigét; reugét<br />
rompi n sejenis — bajèe sadariyah<br />
rumpoh a cumèh<br />
rompok n rumoh; pundu'<br />
rompong a pipa'; pipot; ruh'ong; ruh'ot; rumpong;<br />
rumpang<br />
romus(h)a n ureueng rudi jameun Jeupun<br />
rono n 1. wareuna; 2. ki\e muka (caya muka)<br />
1. ronce v meronce rampaih<br />
2. ronce v meronce rungkhè (rungkho)<br />
bungong; teronce meurungkhè<br />
roncet a beroncet-roncet bacut-bacut;<br />
rampoe; anika wareuna<br />
ronda v meronda runda<br />
runda-randih a kóngkeueng<br />
ronde n bhab<br />
pondok v berondokmeusom; du; kusuem; löb;<br />
lui; nueb<br />
roneo v meroneo salén ganda ngon meusén<br />
stensil<br />
rong n urue'<br />
rongak a rumpang; rumpong<br />
rongga n rungga; ruweueng; reuhung; ruhung;<br />
reuhum; —bty/ureuhung bulèe ruma;<br />
— mata brue' mata<br />
ronggang a jareueng; reungang; reuhie'; rihie'<br />
ronggeng n runggéng<br />
rongkoh a rungkho'; ringkhè'<br />
rongkok a merongkok rundö'; tundö'<br />
rongkol n beureukaih; geunampöh<br />
rongkong n 1. rungkha; rangkayan; 2. reukueng<br />
rungong v merungong 1. pajöh bacut-bacut,<br />
hana putöih-putuoih; 2. ki peukaru;<br />
peusösah; peurugoe; 3. peureuloh;<br />
peuruntöh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rongsong a 1. bingkèng; cur'ien; 2. bingèt; binyèt<br />
rongsok a reuloih; reuloh; reulé; rongsokan<br />
bangké barang nyangka reuloh<br />
ronfa v meronta (meronta-ronta) jimeulawan<br />
peulheueh droe; runta<br />
rontek n tumba' meupanji<br />
röntgen n alat putrèt ngon sina X nyang mböh<br />
beusöt lam tuböh<br />
rontok v 1.runtön;pipoe;theue'; 2. luröh; ruröh;<br />
3. Ihue; teupulie'; teuplue'; 4. teulhoh<br />
ronyak a runyoh; meukuluto'; kröt-kröt<br />
ronyeh v meronyeh rutot<br />
ropoak-rapik a meuhambö; kéngkeueng<br />
rorod v merorod 1. söi; sai; 2. sumpruet;<br />
meuthoh-thoh; meuroh-roh<br />
ros n röih; bungong ie maw'o<br />
rosario n taseubèh<br />
rosbang n cak röseubang; panteue<br />
rosela n sibansa ba' aneueh Meunila<br />
1. rosok v merosok Ihue'; geue<br />
2. rosok a reulé<br />
rosot v mmerosot 1. trön; suröt; leu'eueng<br />
lucöt; 2. sriet; rhiet<br />
rotan n 1. awé; deuku; cakrèe (pengikat);<br />
rangkilueb; awé rieb; awé rimbö<br />
(padé); 2. uköman seupöt (seunuet)<br />
awé<br />
rotasi n 1. meulingka; 2. cara seumula<br />
meulingka ba' sibideueng tanoh<br />
deungon mubagoe-bagoe teunaman<br />
ba' watèe sithön atawa leubèh<br />
roti n ruti<br />
1. rotok v merotok meukeutum; meukeut'um<br />
su beudé<br />
2. rotok v merotok meuratöh; mubleuté'droe<br />
779
780<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rowot v merowot mupantang pajöh bu<br />
royak v meroyak 1. meuruya'; 2. meutamah<br />
hibat<br />
royal a rukheue'; rukeue'; rampueh<br />
royalti n 1. meunayeue peunayah keupeungarang;<br />
2. bheue' wasé nyang potanoh<br />
royan n peunyakét inong Iheueh madeueng<br />
royer v meroyer peuteubiet atawa husé ba'<br />
kumpöilan<br />
1. rua n Ie jipajöh teumpat; raya<br />
2. rua n rèt; rè'; rot<br />
1. ruah v meruah ruwah; rö; plè; sinthöng<br />
2. ruah n höi; tawö'; sru<br />
3. ruah n Ca'ban; Khanuri Bu<br />
1. ruai a keundö; leungo; leumoh; leumon<br />
2. ruai n — gajal nan teunaman<br />
ruak v merua/V1.sambui;'eui;lata;2.ruya';<br />
meuluwaih; 3. teuhah; teubuka;<br />
leueng<br />
ruak n rua/V-ruaksibansa bruwa' (beuruwa')<br />
ruam n bicöh; kayap; pram; majireu'öh; uri<br />
ruang n 1. ruweueng; 2. rungkha; 3. rungga;<br />
4. pansa; pangsa; — gelap yang<br />
tertutup (dalam gua/hutan) gugöb; -<br />
-- tamu (khusus untuk wanita) leupu;<br />
— samping rumah rabong; —antara<br />
dinding haluan dan buritan perahu<br />
carue'<br />
ruap n kuböih; meunta<br />
ruas n atöt; ruwaih<br />
ruat v 1. leungo; 2. ki upa'-apé'<br />
ruaya n (eungköt, cicém); minah meusigo<br />
ruba-ruba n 1. peuneuba nahuda kapai keu<br />
cahbanda; 2. rasuwat<br />
rubah n sibansa asèe lagèe keureuköih<br />
rubai n ca'é Pareusi, peuet-peuet baréh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rubaiat n panton Meulayu, peuet baréh<br />
ruban n air — ie lam minyeu' u watèe<br />
geutaguen santan<br />
rubel n pèng nanggroe Rusia<br />
rrubiah n 1. inong malém salèh; 2. purumoh<br />
ulama; 3. teungku inong nyang<br />
seumubeuet<br />
rubik n keuripèt boh bi<br />
rubin n pumata mirah<br />
1. rubing n rubéng; ampéh; simpi<br />
2. rubing n teureubéh<br />
rubrik n kupala karangan ba' surat haba/<br />
majalah<br />
1. rubu n alat keunira buleuen/thön Hijriyah<br />
2. rubu v merubu(merubu-rubu) 1. meurawoh<br />
meurateub; 2. lisi; risi<br />
rubuh a pipoe; teupipoe; ruböh; reulé; timpa<br />
rubung v merubung hudöm; keurumon;<br />
krumon; kurumèe; krumèe<br />
rucah a 1. meuroh; hana piléh-piléh; 2. kuto<br />
rudal n pluru mupandu<br />
rudapaksa n buet deungon pa'sa<br />
rudi n urat tumèt; urat keuting<br />
rudin a dana; rungkèng; rungkhèng<br />
1. rudu a leubui; layöh<br />
2. rudu v merudu rungkho'; reuntah<br />
3. rudu v merudu laju; meulaju<br />
rudus n ruduih; gliwang<br />
rugb/ n meuneu'èn rab lagèe sipa' bhan<br />
rugi a rugoe; menderita kerugian rungkèng<br />
kerugian brihie'<br />
ruhban n agam meutapa<br />
ruhbanat n inong meutapa<br />
ruing n geunulöng (boh pè) beuneueng ba'<br />
teupeuen<br />
ruit a ceuko'; terurt meusanto'<br />
781
782<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rujah v merujah rudho'<br />
rujak n seunicah; seulincah<br />
1. ruji n 1. ruji; 2. ransöm<br />
2. ruji (ruji-ruji) n 1. teurali; jeureuja'; sujoe; undangundang;<br />
2. aneu' ruda atawa puréh<br />
payöng<br />
rujuk v rujue'<br />
rukam n ba' rungköm<br />
rukiah n sihé; du'a peukeunong; sina<br />
ruko akr rumoh tuko [lapéh phön (yub) tuko,<br />
lapeh ateueh rumoh]<br />
1. ruku n ruku-ruku (reruku) ba' keulaséh<br />
2. ruku v meruku kutru<br />
rufrub n teuleuköng; seuleuköm<br />
1. rukun n rukön; — sembahyang ab'aj (sujud<br />
syahwi)<br />
2. ru/Vun a aman; damè; sipakat<br />
1. rum a hiröm; iröm; aröm<br />
2. rum n ulèe susu<br />
3. rum n sijeunèh ara'<br />
4. rum n nanggroe Röm<br />
rumah n khanah; rumoh; tangga; — adat<br />
balerong; — api meureucu apui; —<br />
batang lueng boh bajèe; — bordil<br />
(kuning) rumoh panyang; —geretan<br />
plö'kèh; — jaga geureudu; — keong<br />
jambbbinèh krueng; —kolongrumoh<br />
meutihang; rangkang; —makanba\a'<br />
(paja') bu; — petak baloko (bloko);<br />
poloko; — tempat kediaman khanah;<br />
— penginapan teumpat meudom<br />
rumal n sampöih jaroe; bungköh<br />
rumba • n ragam meunari (musib) nanggroe Kuba<br />
rumbah n ulam
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. rumbai n iram-iram; hiram; rambèe; reuntéh;<br />
rintéh; rumboe; rumoe; unggöi-unggöi<br />
2. rumbai n nan ba' kayèe paya<br />
rumbia n ba' sagèe; ba' meureuya; meuriya;<br />
rumiya<br />
rumbing a cumèh; pipa'<br />
1. rumbu n bubèe<br />
2. rumbu a risèe<br />
3. rumbu v merumbu limpah; limba'<br />
rumen n pruet hiweuen meujakeuen<br />
rumenia n ba' rumiya<br />
rumin n ba' aneueh Meunila<br />
rumaninsia n hiweuen meujakeuen (leumo, bubiri);<br />
rum'rt a rubeuet<br />
rumpakan n karangan meuca'é<br />
rumpang a 1. rumpang; 2. reunggang; 3.<br />
leu'eueng; 4. cumèh; rigét<br />
rumpil a brat ba' talalu (lintaih)<br />
rumpon n rangkheum eumpung eungköt<br />
rumpun n 1. teunaman meupeureudèe; 2. ki<br />
bie'; 3. kuru<br />
rumput n drang; rumpöt; naleueng; rumpuet;<br />
merumputl. sé' naleueng; 2. (makan<br />
rumput) rèt; rot; meurèt; 3. cah atawa<br />
boih naleueng; creueh; umpoe<br />
naleueng; 4. pul analeueng; — teki<br />
geunue; keunue; geunong; — laut<br />
jamprut; — daun bundar keusab;<br />
makan — rot; — bertangkai panjang<br />
naleueng awé (awö); — makanan<br />
kuda naleueng meunta; naleueng<br />
blanda (padang); — makanan ternak<br />
naleueng jagöng; — a/rnaleueng julö'<br />
rumrum v merumrum gusue' sara padan (payu)<br />
inong<br />
rumuk v merumuk kuno<br />
783
784<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
rumung v merumung hudöm; keurumon;<br />
keurumèe<br />
rumus n mohtasa<br />
runcing a 1. cincu; tincu; lancö'; pancöng;<br />
rancöng; tiruet; 2. ki mangkén<br />
geunténg; ceukang; meuriet-riet;<br />
meruncing cui; cu; bulang<br />
runding n 1. peunileueng; keunira; 2. marit<br />
meukeubit; muproehai; meucawé;<br />
meusawé<br />
runduk v merunduk rundö'; reunggöt; tundö';<br />
mantera untuk menundukkan<br />
seseorang peunundö'<br />
rundung v merundung 1. peukaru; peusösah;<br />
2. teukeunong bala<br />
rundu-rundu v cula-culoe; meuriba; mèh-moh<br />
rungau a kureueng teungeuet<br />
1. runggas v merunggas ceugöt; Iheueb; leugöt;<br />
rintha'; sintha'<br />
2. runggas n berunggas-runggas meutabu pumata<br />
1. rungguh n rungguhan boro'; boroh; laman<br />
2. rungguh v merungguh tinggöng; teuminggöng<br />
rungu-rungga v meucula (-cula); meucungkèh<br />
runggut v merunggut ceugöt; leugöt; Iheueb;<br />
rintha'<br />
rungkau v merungkau meugeureubang; meurui-rui<br />
rung/cun n rungko'; rungkho'; reungkhè'<br />
rungkun n peureudèe (trieng dsb)<br />
rungkup n fabénp;; merungkup töp; gléb; giét<br />
rungus v merungus ta'um<br />
/•t/npuf v ceungom; meukr'ob-kr'ob<br />
runjam v merunjam tob; rudo'; rudho'; teubö'<br />
runjang v mernjangï. sö'; culo'; reulöh; rulöh;<br />
julöih 2. tof meugeue-meugeue<br />
run/au a canggang; heut; lampèe; lampoe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
runjung a meuseureukab; merunjung tiruet<br />
runtai n seruntai sigeucai; siceuka'; sigasai;<br />
meruntai meujuntè, meujunthue;<br />
meuthoh-thoh<br />
runtang-runtung v meusaho ja' meusapeue kheun;<br />
mupalét-patè<br />
runtas v meruntas rintha'; sintha'<br />
runti v merunti reulé' awé<br />
runtih v meruntih 1. pèt; pot; 2. sulie'; 3. prie';<br />
crie'<br />
runtuh v 1. runtöh; leula'; teureuban; 2. luröh;<br />
timpa; 3. ruröh; theue'; 4. Wreunab;<br />
ranab; reulé<br />
1. runtun v meruntun(kan)~\. hila; 2. reuböt; runtön<br />
2. runtun v beruntun (-runtun) meuriti; meuturötturöt;<br />
meu'iku-iku<br />
1. runtut a deune; meudeune<br />
2. runtut n runtutan meudeune; meuriti<br />
runut n 1. euncrt (ncit); beukaih; 2. bakat;<br />
merunuti 1. mita bakat; 2. W usöt;<br />
sasat; seulidé'<br />
runyam a 1. rubeuet; 2. ceuleunga<br />
runyut v merunyut keudöt; kröt; keu'ot;<br />
keusang-keusöt; runyoh<br />
ruok v meruokA. meukuboih; meubura-bura<br />
ju; limpah; 3. ki beungèh<br />
rupa n 1.lahé;2.ruman;khulu';kulu';paréh;<br />
3. wujud; ulah; wajah; 4. bangon;<br />
laku; 5. ragam; jeunèh; menyerupai<br />
meuhi; ré; ri; tanggöng; serupa sa;<br />
saban; sa'oh; sama; serupa dengan<br />
meusa; nyerupai meuhi; ri; ré<br />
rupa-rupa cak. mubagoe-bagoe; berupa 1.<br />
wujud 2. bangon; 3. meubagoe<br />
785
786<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
(-bagoe); 4. ceudaih; dhiet; beruparupa<br />
mubagoe-bagoe<br />
rupawan a ceudaih; dhiet; rupa'an; tari<br />
rupiah n rupiya (sireutöih sèn)<br />
rurut v ruröh; luröh<br />
rurut v merurut suet<br />
rusak a 1. rusa'; reuloh; ceuleungga; cadoe;<br />
2. ki reuncam; 3. ki kh'ieng; kh'èb;<br />
4. reuloh; 5. ki rutot; 6. ki reuta'; 7.<br />
Ar/'teupèh; 8. ancö; binasa; 9. ki brö';<br />
risèe; merusak proh<br />
1. rusuh a 1. rusöh; 2. kacho; 3. risèe; 4. gasa;<br />
5. kleuet<br />
2. rusub f— hati) a beulisah; geulindan<br />
1. rusuk n 1. si; lamböng; Ihöng; 2. binèh; birè;<br />
geuniréng; 3. tuleueng rusö'; merusuk<br />
tob lamböng<br />
2. rusü/r n rumoh seuninggah simeuntara<br />
rutab n bohkeureuma rue'<br />
rute n 1. jara' atawa arah nyang jilalu; 2.<br />
jalan nyang jilalu<br />
rutin n cak. 1. cakap kulusa kaladém<br />
jipubuet; 2. buet nyangka kayém;<br />
kajeued keu biyasa<br />
rutuk v merutuk meuratöh<br />
rutup a reuyöh; riyöh; geureudamgeureudum<br />
ruwah n Ca'ban; buleuen keulapan; Khanuri<br />
Bu<br />
ruwat v 1. puléh; 2. Iheueh ba' bala<br />
ruwer a kalöt; kalö'<br />
ruyak v meuruya'; meuluwaih; meu'eui<br />
ruyung a ba' jö' keu gocangköi<br />
ruyup v meruyup 1. leubui; 2. (matauroe)<br />
Iham; löb
s<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
S,s. n harah nyang keusikureueng blah<br />
S n i. kp. signum : tanda atawa cap; 2.<br />
kp. solo: meunyanyi atawa meu'èn<br />
musibsidroe;3.-rtp. soprano.suwara<br />
manyang; 4. kp. stère: simètè kubi'<br />
saanen n kamèng prah susu lerupa, bulèe<br />
putéh hana lungkèe<br />
saaf n 1. watèe; watèe; kutika; sa'at; 2. luem<br />
watèe/kutika; se — sikeujab; sigo<br />
s'ab; sipeunganja; saaf lepas landas<br />
watèe kapa'rteureubang jikeumeung<br />
pho<br />
saba v bersaba kunjöng; kunyong; saweue<br />
1. sabak a balom; reudèe; reudö'; reudom;<br />
peugom; sapu; menyabakba'e; moe;<br />
nyaba'<br />
2. sabak v menyabak taguen meulisan<br />
3. sabak n batèe tuléh<br />
4. sabak a ie mupépé; meugeunang<br />
1. saban p geunap; jeueb(-jeueb); tiep(-tieb);<br />
saban; saban-saban si'at-at; kayém;<br />
tiep go<br />
2. saban n ca'ban<br />
sabana n padang naleueng; biang anoe<br />
sabang n layeue sabö<br />
sabar a 1. saba; 2. sihat; teureutib<br />
sabas a cabaih; cabah; sabaih<br />
sabasani n ba' kayèe meulilét-lilét lagèe uleue<br />
1. sabat v menyabat seupöt<br />
2. sabat n uroe Sabtu, uroe keu tujöh, Tuhan<br />
neupiyöh peugèt dönya, kheun Kitab<br />
Torat<br />
sabatikal n piyöh buet, Ihèesampoe nam buleuen<br />
sabda n peureuman; preuman; sabda<br />
787
788<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sabel n sijeunèh peudeueng<br />
sabet v menyabet 1. seupöt; 2. eunchö'; 3.<br />
ki co'; reuböt; 4. rampaih; reuböt<br />
sabi n bajèe keumeja<br />
sabil n sabi; sabila<br />
1. sabit n 1. arèt; sadeueb; 2. meuleungköng<br />
2. sab/f a sabét; seubét; éseubat<br />
sabitah n bintang takat simalam<br />
sableng a ca/rseudèe;ratèe;datèe;dèe;sapéh;<br />
saphéh<br />
sab/on n peukakaih cita' harah atawa gamba<br />
sabot v menyabot cöt gatéh; peurugoe gob<br />
sabotase n peureuloh milé' nanggroe atawa<br />
öseuha umom atawa peukakaih tantra<br />
1. sabuk n taloe keu'ieng; taloe meu'ikat; sabuk<br />
uang peungeulét<br />
2. sabuk n cawat<br />
3. sabuk n alue; galue; aweuet<br />
1. sabun n sabön; — cuci sabön seumeurhah;<br />
— cukur sabön ceumukö; — mandi<br />
sabön manoe<br />
2. sabun a putéh meukeununèng<br />
sabung v adu; Iho; peulöt; pupo'; saböng; tajoe;<br />
— ayam peulöt mano'; ayam — an<br />
mano' tajoe; menyabung nyawa<br />
sambé nyaw'ong; sambat seutiya;<br />
tempat — ayam jambö atawa<br />
glanggang tajoe<br />
sabur a 1. meujampulawo'; sabö; 2. reudèe;<br />
balom<br />
1. sabur n tapéh; — pangkai pelepah. palma<br />
iniem; sabut laut (tanaman) samsi<br />
2. sabut n nan ba' kayèe<br />
sadah n gapu ranub<br />
sadai v bersadai 1. sadeue; sinè; 2. simpi;<br />
menyadai peusadeue
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. sadak a sih'èt; singèt; jundröng<br />
2. sadak n ranub sigapu<br />
sadang (sadang-sadang) n tirè; tabéng<br />
sadap v 1. pèh jö'; pèh nira; 2. kicue deungo;<br />
seulingong; deungo cara rasiya; ter<br />
— hana tathèe ka jideungo Ié gob<br />
1. sadar a 1. énseuh; muphöm; 2. jaga ba'<br />
pangsan; ingat klayi; 3. beudoh éh;<br />
menyadarkan 1. peu'ingat; 2. peugoe;<br />
pubeudöh; ---bufcum muphöm huköm<br />
2. sadar n 1. dada; keue; 2. phön; awai phön<br />
sadau v menyadw\. kayöh; keumayöh; 2. koh;<br />
ta'<br />
sadel n peulana (plana)atawa sila gari, guda<br />
atawa seutöm<br />
sadik a teupat; luröih<br />
sadin n jén ie meu'ulèe asèe meugukèe buya<br />
sadis a bueh; juwah; meunta<br />
sado n kaha<br />
sadu a 1. ceudaih that; that meuliya; 2. paki<br />
nyang cé'sadroe di India<br />
sadur n seupöh; sado<br />
sadur v salén; ubah; rika calitra<br />
safa a putéh; gléh<br />
saf n seueh; riti; lapéh; baréh banja<br />
1. safar n buleuen Sapha<br />
2. safar n sapra; sapa<br />
safari n sapra; sapara<br />
safi a 1. sapha; 2. sabat; sahbat jatoe<br />
safih a sapéh; pungo; rampueh<br />
safinah n kapai<br />
safir n pumata meuwareuna birö<br />
1. safran n kunyèt<br />
2. sa/zan n gulè sapha bungong kunyèt<br />
safsaf a sapan sapha<br />
789
790<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
1. saga n ba' (boh) saga; — kerbau ba' bayi<br />
2. saga n calitra; kisah; haba jameun<br />
peureumeun<br />
sagai n nan eungköt la'öt<br />
1. sagang n seunadeue; teunumpang; sukong;<br />
seumangga tumba'; menyagang 1.<br />
sadeue; sinè; 2. tumpang; tukong;<br />
sukong; sangga<br />
2. sagang v kalèh; ilah; hilah; kilè' tangkéh; si; meusi<br />
1. sagar n puréh jö'; menyagar 1. seumat; 2.<br />
kreueh lagèe puréh jö'<br />
2. sagar n saka; gula<br />
sagon n peunajöh thö niba' teupöng breueh<br />
ngon saka teulheue; sagön<br />
sagu n sagèe; menyapx/ta'sagèe; — mutiara<br />
beureunèe; — enau sagèe jö'; —<br />
rumbia sagèe meureuya; pohon —<br />
rumiya; meureuya; ba' sagèe<br />
saguer n ara' nira; tuwa'<br />
sagur n sijeunèh klibeuet; jalö niba' kayèe<br />
siba' bulat<br />
s a r t v 1. sahèh; 2. hana bateue; 3. asi; 4.<br />
beuna; keubit nyang asali (aseuliah);<br />
jeued peucaya<br />
sahabat n rakan; sahbat; sabat; sahéd; awa';<br />
waréh; kawöm; ber — baik cuwali;<br />
meucuwali<br />
sahaja adv patöt; c'rt lagèe nyan; cit meunan;<br />
meusaja<br />
saham n andé; bheue'; bulueng; surat atawa<br />
ha' pangkai<br />
sahan n pingan raya<br />
sahang n lada<br />
sahap n tudöng; tutöp<br />
sahara n biang atawa padang anoe; guron
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sahaya n 1. hamba; lamiet; namiet; buda';<br />
teumon; 2. pron ulön tuwan; ulön po;<br />
pacai<br />
sahda a ceudah; tarie; sada; sahda<br />
sahdu a 1. khédmat; 2. ceudah<br />
sahi a lalè; tuwoe; tumuwoe<br />
sahi a (ie) tè<br />
sahib n 1. rakan; 2. nyangpo<br />
sahih a sah; sahèh; tanceula<br />
sahir n tukang sihé<br />
sahmura n batèe peumata (peureumata)<br />
sahur v sawö<br />
sabuf v seu'öt; sawö; jaweueb; kalèh; talèh<br />
sailan n Selon<br />
1. saing v bersaing 1. meusindréng bahö; 2.<br />
meu'ulö'-ulö'; meulumba-lumba;<br />
sayéng<br />
2. saing n 1. tarieng; 2. gigoe tarieng; saingmenya/npkab-meukab,<br />
meukab-kab;<br />
sains n éleumèe<br />
saintis n ureueng meu'éleumèe<br />
sair n apui nuraka<br />
sais n siba kaha; tukang guruba'<br />
saja p 1.khong;2.mantong;3. laju; 4. lanja;<br />
leugat; 5. leubèh gèt;6. sigoö; 7. saja<br />
sajak n ca'é; sa'é; sanja'; ber — (berirama)<br />
pakhö'; meupakhö'; meu'antö'; rawé<br />
sajang n minoman ara'<br />
sajen n khanuri aruwah<br />
saji n idang; menyay'/fcanmeu'idang; tudung<br />
saji sangè<br />
sak n baluem; kèb; kéh<br />
1. Isaka n peusaka; pusaka<br />
2. saka n tamèh; tihang; — gurutamèhputroe<br />
3. saka n thön Jawa<br />
4. sa/ca n karöng; taloe waréh atawa kawöm<br />
791
792<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
siblaih ma'; — baka waréh éndatu;<br />
sakai n sukèe bangsa di Riyo ngon Meulayu<br />
nyang han jeued basa Meulayu; 2.<br />
lamiet; 3. nan kapai<br />
sakal n 1. pèh; poh; tumbö'; sakai; 2. angèn<br />
sakai (ulèe jalö)<br />
sakap v menyakap maw'aih<br />
1. sakar n saka<br />
2. sakar n nuraka<br />
3. sakar v rampah; rampaih; samon<br />
sakarin n datmamèh geunantoe saka<br />
1. sakat n bayeue'; seumalu<br />
2. sakat v menyakatkan 1. sakat; 2. sareueng;<br />
sarueng<br />
3. sakat n kulat<br />
sake n ara' Jeupang<br />
sakelar n alat pu'udép atawa pumaté listréb<br />
1. saki n rakan; sahéd<br />
2. saki n seueh; seuih<br />
saking p cak sangkéng<br />
sak/r a sakét; hanamangatasoe;seu'i; bron;<br />
— baka cugong; — cahar ceurét;<br />
cirét; biyöh; — ingatan majeunun; -<br />
-- jerih isa'; — karang boh arön; --<br />
— kuning bambang (mambang)<br />
kunèng; sakét kunéng; — malaria<br />
siju' seu'uem; — mangga baran cica';<br />
— raja singa sakét sabön; penyakit<br />
peunyakét; penyakit yang dikenal<br />
dalam masyarakat: bengkak kulit<br />
kemerah-merahan barah; bengkak<br />
kaki/tangan barah bunien; bengkak<br />
dipangkalpahabarah uleue; bengkak<br />
d/kef/akbiréng; bisul tapakkaki (bau<br />
busuk) batèe karom; bisul cumuet;
INDONESIA tumuet; bisul dileher atau gondok<br />
barah candén; busul dipunggung<br />
peurancut; bisul d'ttangan/kaki rahö;<br />
kudis kudé; kurap kecil-kecil kurap<br />
apui; kurap feba/kurap beusoe; kurap<br />
basah kurap ie; bisul diujung jari<br />
tangan cut; bisul diujung jarikakicong;<br />
bisul di kepala rapheue'; bisul yang<br />
mendenyut duro jaröm; kutu air<br />
ciceue; pumpurè; pram; panauglum;<br />
panau bulat bergerigi glum bintang;<br />
panauyangbertumpuk-tumpukg\um<br />
è'ité'; panaudiseküarkemaluan g\um<br />
sabön; panau panjang menjalari<br />
seluruh tubuh glum ba'leukie; luka<br />
dalam yang lama sembuh cabo';<br />
sariawanyang berdarah kayab Ihiet;<br />
luka ba/carlicöb; biang keringat ma\\;<br />
luka busuk kena guna-guna beusè;<br />
luka gatal-gatal karena roh jahat<br />
reuhat; eksimmenahun\eur\\oe; perut<br />
membengkak barah lam pruet;<br />
busung perut busöng; masuk angin/<br />
gembung perut beuténg; mencret<br />
biyöh; mulas bula'-bula' até; perut<br />
beranovn Ihung; perut mengeraskura;<br />
cacingan meuglang; perur seperti<br />
ditusukbaso buluet; seuengka'; batuk<br />
kering batö' isa'; dahak berdarah<br />
geuneuh'eu' darah; pening peunèng;<br />
mumang; berkunang-kunang pitam;<br />
sariawan (gusi) boh ulat; telinga<br />
bernanah tungkie'; bisul mata<br />
puncie; katarak mata timoh;<br />
teunimoh; rabun sapu; masuk angin<br />
angèn mirah; panas dingin disertai<br />
bercak merah dikulit angèn birah;<br />
batang hidung luka karena kuman<br />
793
794<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
raseutöng; raya singa sabön; mani<br />
encer sampang; rasa sakh waktu<br />
kencing atau sebentar-sebentar<br />
kencing meuran; — berdenyutdenyut<br />
c'eu\; penyakit hewan secara<br />
umum dan menulari deungeun; masa<br />
haid yang terlalu lama (keputihen)<br />
mirah manyang; turunbero/cburöt;<br />
zakar sakit boh keumiroe; wasir<br />
bawasé; cacar plawa; kaki gajah<br />
untöt; sakit-sakitan awöih; bragang;<br />
menyakrtkan sekali peudéh abéh<br />
sakral a keuramat; kramat<br />
saksama a 1. teureutib; reumpan; 2. simban<br />
saksi n sa'sijca'si; —ahlica'si ureueng nyang<br />
ceureubi saboh-saboh éhwai; —alibi<br />
sa'si nyang jitupeue sipulan hana ba'<br />
teumpat keujadiyan; —dusta (palsu)<br />
jipeudong keu sa'si ureueng nyang<br />
hana muphöm sapeue bhaih peukara;<br />
— mata ureueng nyang jikalon<br />
keudroe ngon mata ulèe saboh-saboh<br />
hai (peukara)<br />
sakti n sa'ti; tidak sakti lagi tampaih<br />
1. saku n kèb; baluem; ipö'; kéh<br />
2. saku adv saku-saku meusom-som; hana<br />
leumah; hana jipeulahé<br />
3. saku v menyakukan peuklèh; peumeungklèh;<br />
peu'aséng; tersaku meuklèh;<br />
lanténg<br />
sakura n bungong putéh atawa seumaran di<br />
nanggroe Jeupun<br />
sal n bantayan; bèntayan; seueng; loh<br />
salah a 1. karöt; meusalah; 2. khileueh; 3.<br />
meuwét; sisat; 4. lupöt; meusie; 5.<br />
cacat; ceula; silap; — adaf meulangga
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
adat; — air hanjeud tapurunoe; salah<br />
purunoe; — ambilan salah trimong;<br />
salah pham; — angkuh hana patöt;<br />
— asuhan salah sikula; — bantai<br />
meukilah ba' éh; — bebal ngeut; -<br />
— benang 1. salah teupeuen; 2. bron<br />
asoe; — dorong teulanjö; — hati<br />
, meuh'ob; — pe/opo/Vbuet hana piké;<br />
— jalan sisat; — kaprah kaladém,<br />
kakayém; kajeued keubiyasa; —<br />
kena narit/marit hana patöt; —<br />
langkah 1. meusurue'; 2. ki neuh'ah;<br />
3. sisat; — lidah meusalah marit; -<br />
--lihatmeusalah kalon; —rabasalah<br />
keunira; — safusalah saboh; —arti/<br />
tanpa salah tapeusé; --- urat<br />
meukilah; — weselcak. salah alamat;<br />
salah pham; ber — meusalah;<br />
menyalahi meusalah ba' atöran;<br />
menyalahkan peusalah; ke — an<br />
(keliruan) karöt; banyak salah salah -<br />
malah; kesalahan seunalah;<br />
keusalahan<br />
salai n eungköt atawa pisang salè; bersalai<br />
madeueng; menyalai salè;<br />
ganggang; ra'si; layu<br />
1. salak n boh sala'<br />
2. salak n su asèe; menyalak 1. dröh meudröh;<br />
2. meusalue'; meusaluen<br />
salam a 1. sijahtra; damè; 2. saleuem;<br />
bersalaman mumat jaroe<br />
1. salang n kréh panyang; menyalang tob ba'<br />
rueng mböh u jantöng<br />
2. salang n salang<br />
salem n nan eungköt sibansa luloh<br />
795
796<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
salep/salap n ubat salap; ubat luka (kudé, gatai)<br />
salasal n peunyakét saka; 'ie' meusaka<br />
saldo n seuliséh pèng tamong ngon pèng<br />
teubiet; baki<br />
sali a tangköh; kha; teuga<br />
salib n palang; menyalib teupang<br />
1. salin v gantoe; salén; saleue'; tuka; bersalin<br />
1. meugantoe; meusalén; 2. me'ubah<br />
rupa atawa wareuna; 3. madeueng;<br />
meu'aneu'; bersa//n-sa//n meugantoegantoe;<br />
meutuka-také; salinan<br />
seunalén; persalinan sisalén bajèe;<br />
bhaih madeueng<br />
2. salin n eungköt banjitöh boh (banmuboh)<br />
saling p saléng; sama; — mengeti sama<br />
muphöm; — berlawanan surangsuréng<br />
salinasi n meujampu ado' datsira lam tanoh<br />
salinitas n rasa meusira (masén)<br />
salin jarim n meutuka bangon; meugantoe rupa;<br />
meu'ubah ragam<br />
salip v cak meu'awai-awai; meudilèe-dilèe;<br />
meukoh-koh; meupeucro'-peucro';<br />
mupagab-pagab<br />
salir v menyalir peuthö; peu'ilé ie<br />
salju n wap ie, putéh lagèe gapeueh; musim<br />
— musém sijue'; musém èh<br />
1. salon n seuramoe jamèe (keue); —<br />
kencantikan rumoh teumpat peu'acan<br />
tuböh<br />
2. salon n peukakaih peurayasu ba' radiyö dsb.<br />
salto n gra' mupula pingkui; hana meuseuntöh<br />
tanoh<br />
saluk n sijeunèh tangkulö'<br />
salung n suléng padang<br />
salur v menyalurkan 1. peu'ilé; peuteupat; 2.<br />
peutröh; — an air lueng; p'ueb (dari<br />
beton); salöran; sanöran; saluran
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kencing lueng kumbang<br />
salut n balöt; bungköh; keurusöng; lapéh;<br />
salöb; sarong<br />
salut n briadat; höreumat; tabé'<br />
satvarsan n ubat penyakét sabön<br />
salvo n timba'sireunta';teumimba';sambang<br />
beudé<br />
sama adv 1. lakan; rata; sa; saban; sabé;<br />
sangon; sapeue; saré; saré'; sirupa;<br />
pada; padan; padra; wadan; 2.<br />
meusigo; bansigo; 3. sa mandum; sa<br />
bandum; 4. santeuet; padra; wadan;<br />
— sekali 1. bandum; mandum;<br />
bansaboh; banmandum; 2. mubacut<br />
hana; — tengah samat teungoh; 2.<br />
timang; 3. adé; hana meusiblah;<br />
dipersamakan peusa; — tinggi<br />
(panjang) santeuet; — tinggi<br />
(panjang) santeuet; sama-sama<br />
saban; samandum; bersama<br />
(bersama-sama) 1. meusigo;<br />
bansigo; 2. mandum; 3. meusigo<br />
ngon; sireunta'; bersamaan 1. röh<br />
meusigo; 2. sijeunèh; siragam; sirupa;<br />
3. saré; sabé; 4. sa; santeuet;<br />
sa(deu)ngon; menyama-nyama<br />
peusa droe; menyamai 1. (rab) hi;<br />
meuhi; 2. sa; menyamakan 1. peusa;<br />
2. pumiseue; —sebanding santeuet;<br />
— rata saré; saré'; bersama sajan;<br />
meusajan; seureuta; persamaan<br />
kieh; selalu sama sabé<br />
sama p cak\. ngon (deungon); 2. lé; ulé;<br />
uléh; 3. ba'<br />
samak a gundah; sösah<br />
797
798<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. saman n dawa; surat lahgè; panggélan<br />
2. saman n ratéb<br />
samapta adv lam meuseudiya<br />
1. samar a samar-samar 1. bayeuen; bayeuenbayeuen;<br />
rameung; ameung; reudom;<br />
balom, 2. sayöp; deuh-deuh han<br />
(suwara); 3. meu'ameung-ameung;<br />
4. gayéb; 5. silap; --- muka<br />
keumeu(ng) seupöt atawa keumeung<br />
peungeuih; karab malam atawa karab<br />
suboh; mantong leumah bulèe ruma;<br />
menyamar 1. peu'ubah rupa;<br />
peugantoe rupa; balè' basa; 2. löb;<br />
lui; nueb; menyarnarkanpeusisatgob;<br />
peusom niet; samaran peuneusom,<br />
rasiya<br />
2. samar a khawaté; kuwaté<br />
sama rata 1. sadum; sa mandum; saban bagi;<br />
saré; saré'; 2. reunab; ranab; sapan<br />
sapha<br />
samas n tukang satoh ureueng gasien<br />
sambal n sambai<br />
sambalewa adv lalé; teulèlè<br />
1. sambang v menyambang runda; keumawai<br />
malam<br />
2. sambang n meusandröng<br />
3. sambang n sambang unoe<br />
4. sambang n pacö'; — api-api plö' kèh<br />
sambangan n jampö' raya<br />
sambar v menyambarh sama; samue;samon;<br />
2. sambui; Ihie; 3. keunong; 4. cue;<br />
co'; menyambar-nyambar jisamasama;<br />
sambar-nyambar jisamasama;<br />
sambarmenyambarsambang<br />
1. sambat v bersambat sambat;seumong;samböng<br />
2. sambat v berambat(menyambat) lakètumpöh;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lakè bantu<br />
3. sambat v bersambat meudöh-döh<br />
1. sambau n naleueng sambö<br />
2. sambau n beuténg<br />
samben adv sambé<br />
sambi v sambé; seummambé<br />
sambil p 1. sira; sambé; 2. sara; salang; 3.<br />
dang; dangdang<br />
sambil lalu saraja'; siraja'; mènyambil lakukan<br />
jisadé'-sadé'; hana jipakoe; hana<br />
jipup'è<br />
sambit v menyambit geulawa; pupo; rhom;<br />
srom<br />
1. sambuk n tapéh u<br />
2. sambuk n jalö sambö<br />
3. sambuk cambo'<br />
sambung v sambat; seumong; samböng; tumbi;<br />
tumi; — hidup seunambat udép; —<br />
lidah seunamböng haba (narit); —<br />
tangan tö bantu; tulöng; tumpöh; ber<br />
— tangan. meuteumèe beunantu;<br />
tempat sambunganyagn lemahcrue';<br />
ceneurue'; menyambung<br />
pesaudaraan sambat waréh<br />
sambur adv — limbur meujampu lawo'<br />
sambut v samböt; teurimong, trimong; ber —<br />
1. meuteumèe jaweub(balah); 2. bloe<br />
mubloe; 3. jitrimong; ber — an 1.<br />
meuseu'öt samböt; 2. meusabab;<br />
meusaweueb; menyambut 1.<br />
teurimong; 2. jaweueb; 3. drob; tueng;<br />
4. meuharap; 5. tuengbalaih; 6.<br />
meu'utang; menyambut tamu<br />
(mengucapkan selamat datang)<br />
ja'sapa jamèe; seumapa; teueng<br />
sami a meuliya jamèe<br />
799
800<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
samin n minyeu' sapi<br />
1. samir n cara lasön ön pisang keulapó' bu<br />
atawa peunajöh<br />
2. samir n (h)awih sutrakunèng keuneutöp<br />
idang raja<br />
samo-samo n sijeunèh ba' bungong nyang timoh<br />
di la'öt<br />
1. sampa n ba' ubi<br />
2. sampa n labang beusoe<br />
sampah n 1. bröh; purön; dhöi; jeu'a; adén;<br />
leubeueng; 2. ta'ayéb; — dunia dhöi<br />
dönya; ureueng kageuboh; hanjeued<br />
ngui lé; — laut eungköt; tumpukan<br />
sampah (busuk dan lembab)<br />
leubeueng; adén; jeu'a; tumpukan<br />
sampah (kering) purön<br />
1. sampai p 1. tö'; tröh; tröih; 2. 'èt; — lutut 'èt<br />
teu'öt; 3. 'an; berlaku — tahun depan<br />
lagöt 'an thön teungoh; 4. tö'; trö'; 5.<br />
meusampé; 6. séb 'an; 7. leubèh<br />
niba'; 8. sampoe; seuleusoe; 10.<br />
sayöp; — ajal tö' ajai; wapheuet; --<br />
- akalé' jilöb lam akai; — akhirzaman<br />
si'umu udép; — bulannya tröh<br />
buleuen; — dengan sampoe 'an; da'-<br />
'an; — ke tö' 'an; — rasa tö' até;<br />
sampai-sampai 1. meunan tö'; 2.<br />
tö' 'an; da' 'an; 3. 'an sampoe;<br />
menyampaikan 1. peu'é'; peu'ét; 2.<br />
euntat; antat; kirém; 3. peutrö'; 4.<br />
peuséb-séb; 5. peuluröng; sampai<br />
disini 'oh nyoe (noe)<br />
2. sampai v menyampaikan Ihat; sampaian<br />
neulhat<br />
1. sampak n klah; klaih; sampa'; teubueng<br />
2. sampak n sijeunèh judi
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sampan n peujajab; — ludang jalö seulödang;<br />
—pukat'jalö payang; — cina seunat;<br />
sanat'<br />
1. sampang n sampang; peureunèh kayèe<br />
2. sampang n neurö' tob idöng leumo atawa<br />
keubeue<br />
3. sampang p nyampang; jampang; yampang<br />
4. sampang v menyampanp keumayöh ba' ulèe jalö<br />
sampanye n anggö sampeuni<br />
sampar n ta'eun; waba<br />
sampat n mandi — seumanoe uroelhèe keu<br />
darabarö/lintö<br />
sampean n gata; droeneu<br />
sampel n cintoe dabeueh<br />
semper v cak ja' tueng<br />
sampi leumo<br />
1. sampil n iniem<br />
2. sampil n gatéh hiweuen (leumo dsb) nyangka<br />
teulha'<br />
1. samping n 1. si; binèh; geuniréng; sapéng; birè;<br />
2. Ihöng; lamböng; rusö'; teupi; ber<br />
— an sisapéng; menyamping lisi;<br />
menyampingi meusiblaih;<br />
menyampingkan/mengesampingkan<br />
peusiblah; di—sisapéng; sampingan<br />
sambé; mengambil jalan samping<br />
siba; sibè<br />
2. samping n ijakröng*<br />
3. samping n geundrang kléng<br />
1. sampir n uram sarong kréh<br />
2. sampir v menyampirkan Ihat; gantung<br />
samplok v bersamplokan meupo'; meukh'o';<br />
meuköng; meuhadu<br />
sampo n sabön rhah ö'<br />
sampu n sijue' seu'uem jipeukeunong lé gob<br />
sampuk v menyampuk 1. kh'o'; langga; köng<br />
801
802<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
po'; 2. tangkéh; ila'; 3. tapih; 4. ceukot;<br />
ceupu'; 5. ajam<br />
sampul n (h)awih; bungköh; salöb; baluem;<br />
sarong; saröm; taröng; — bantai<br />
sarong bantai; — ovovsalob gigoe; -<br />
-- suraf buluem surat<br />
sampur n ijasawa' simeunari<br />
samseng v cak keumunjöng ba' ureueng maté<br />
samseng n juwara; panèka; sangsèng<br />
samsir n peudeueng kiwieng; camsi; samsi<br />
samsu n ara' ie teubè; ara' cina; samsu<br />
samudera 1. sugara; tasé'; 2. ki raya; ra'sasa<br />
samuh n pesamuhan mo'tamar; mucawarat;<br />
meucawé; meusawé<br />
samu n angèn seu'uem lam padang anoe<br />
(gurön)<br />
1. samun v rampaih; samue; sama; samon; —<br />
sakai sana'<br />
2. samun n bluka; tamah<br />
samurai n ulèebalang Jeupuen; pedang —<br />
peudeueng Jeupuen<br />
1 s a n a p (si)déh; jéh; nun disana hidéh; arah<br />
—daro' jéh; balik/sebelah—blahdéh;<br />
bladéh; bawah — yubjéh; belakang<br />
— keuedéh; di — sidéh; jéhpat; ke<br />
— keudéh; kesana kemari; keudéh<br />
keunoe; langlob; wét-wot; kesanakesitu<br />
keudéh keunan; lewat —<br />
rètdéh; sampai dengan — tö' (tröh)<br />
'an keudéh; sebanyak — dumdéh;<br />
sebatas — 'ètdéh; seberang —<br />
meurandéh; sejakdari — yöh hidéh;<br />
hidéh kon; selain — la'én niba jéh;<br />
selama di — yöh jisideh; sekecil --<br />
-(b)ubédéh; sepeti—lagèe jéh; tanpa<br />
— ngontan jéh; dike — kan disana
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sini jipeukeudéh; menge — kan<br />
neupeujéh; tidak ke — tidak kesini<br />
hana keudéh hana keunoe; dong<br />
teungoh marilah kesana dudéh ta ja'<br />
keudéh<br />
2. sana n cak jih; gobnyan; awa'nyan;<br />
droeneunyan<br />
sanak (— saudara) syèdara; cèdara; waréh<br />
sanat n thön<br />
sanatogen n ubat peuteuga darah<br />
sanatorium n rumoh sakét ureueng batö'<br />
kréng<br />
sanca n uleue Ihan<br />
1. sanda n ulön<br />
2. sanda v gala<br />
sandal n ceureupu; silipat<br />
1. sandang n 1. taloe niba' kulét, ija, awé dsb; 2.<br />
ija sawa'; ija simplah; menyandang<br />
(dibahu/dipungung) 1. awih; hawaih;<br />
2. gulam<br />
2. sandang n beuraji; — pangan peukayan ngon<br />
makanan<br />
1. sandar v sadeue; sangga; sinè; deuneun;<br />
glinyè; amie'; —an tawö; seunadeue<br />
2. sandar n geunala<br />
sandel n kuda — guda Timu (Sumba)<br />
sandera n sandra; teuneuböih<br />
sandi n lageuem rasiya<br />
1. sanding adv toe; sapéng; siblaih; bersanding<br />
due'meusandéng; meusindréng;<br />
meuriti; —bahu meuseuraya; hurub;<br />
meuhurub<br />
2. sanding n sagoe; singkè<br />
sandiwara n keumidi bansawan<br />
sando n alat peuteuga atöt ngon uratsapai<br />
niba' sipréng<br />
803
804<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sandung (an) n geunidong ba' teupeuen<br />
sandung v menyandung meugantoh;<br />
meusantoh; meusanto'; teugantoh;<br />
ter — 1. meugantoh; 2. ki meusanto';<br />
meuhalang; linteueng; meu'ampeueng<br />
sandung (sandung) n ayön<br />
sanering n 1. peuhilé; peulalu ie; 2. peupuléh<br />
atawa peusihat klayi adat pèng<br />
nanggroe<br />
sang p kata sandang da; ja; sang harimau<br />
— da rimueng; sang batu — ja baté<br />
1. sanga n kuboh è' beusoe<br />
2. sanga n sikureueng; sa kureueng siplöh<br />
3. sanga v fe/sanga-sanga cula-culoe;keuculakeuculoe;<br />
pula-puloe<br />
1. sangai n tutöp sangku; sangè<br />
2. sangai v berangai madeueng; menyangai<br />
peuseu'uem; tersangai 1. ka<br />
jipeuseu'uem; 2. ki hana soetém<br />
meukawén; inong biké<br />
sangan n neuleu'<br />
1. sangar a meusanè; meusanèen<br />
2. sangar n bèe meuseunga'; meuh'iep bèe<br />
bawang<br />
3. sangar a tanoh usoe (husoe);<br />
sangat p 1. sangat; that (-that); meuleumpah<br />
that; 2. larah; 3. keubit-keubit; bit-bit;<br />
mubit-bit<br />
sangau n naleueng la'öt nyang jeued peugèt<br />
seulingköng; naleueng seulingköng<br />
1. sangga v 1. ampu; sangga; theun; tumpang; 2.<br />
ca/cteunumpang; seunangga; caga'<br />
— buana tumpang bumoe; — galah<br />
caga'— langit sijeunèh seumalu; -<br />
— layar tumpang layeue; 1. galah
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meukawét; 2. beusoe caga' ba' mata<br />
tumba;' — ma/a — pedang beusoe<br />
palang ba' klaih peudeueng;<br />
menyangga tumpang; penyangga 1.<br />
teunumpang; tangan-tangan; 2. ki<br />
ampéh; bajoe; 3. caga' beusoe<br />
2. sangga n geucai (limong ikat padé)<br />
3. sangga n ajeumat; —bunuhubat keubai; ranté<br />
bui<br />
1. sanggah v menyanggahï. bantah; sangkai; h'an<br />
trimong; 2. lawan; teuntang; 3.<br />
sangkai; tula'; 4. mubida pham; menyangah<br />
pembicaraan pupab narit<br />
2. sanggah n teumpat seumuja ba'rumoh ureueng<br />
Bali<br />
sanggam v menyanggam ngui si'at (sikeujab)<br />
sanggama v bersanggama meuseutuböh;<br />
meuwati; muwati; meuseubadan;<br />
meujima'; mupab; mueu'o' (kasar)<br />
sanggan n 1. krikai; 2. katéng; 3. rungkha<br />
sanggang v menyanggang böt; gulam<br />
sanggar n teumpat seumuja ba' leuen rumoh;<br />
— foerya teumpat meucawé bhaih<br />
éleumèe atawa saboh-sboh buet<br />
sanggat v tersanggat so'; sreueng<br />
sanggep v menyangep tangkéh; sangka'<br />
sanggerah n beukam<br />
sangg'rt v bersanggit 1. meugiséng; 2. /ri<br />
mupaké; menyanggit kab-kab gigoe<br />
keulusa beungèh<br />
sanggrah n piyöh (singgah) si'at; menyanggrah<br />
piyöh hè'<br />
sanggul n boh seunanggöi; boh galoe; — didahi<br />
sanggöi dhoe; — ayam mengeram<br />
(dipucakkepala) sanggöi cot; — bulat<br />
sanggöi meukrusöng bungong,<br />
805
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
— lintang sanggöi linteueng; — lipat<br />
pandan sanggöi singet; — gantung<br />
sanggöi boh guda; menyansfgu/(meu)<br />
sanggöi; seumanggöi; tusuksanggul<br />
cuco'ö'<br />
sanggup n 1. tém; 2. é'; Ruwasa; mee; jeued;<br />
sanggöb, menyanggupi,<br />
menyangupkan 1. meusaja; seudiya;<br />
leungka; 2. halé; kesanggupan babat;<br />
aesanggup banbabat<br />
sanggurdi n 1. geunidong plana; 2. tuleueng<br />
teungoh geulunyung<br />
sanggih adv bu'ieng keulusa troe that<br />
sangir n tarieng<br />
sangit n peungèt; ceungèh; bèe geusong;<br />
walang — geusong<br />
1. sangka v 1. dugai; juga; jalo'; kira; lan; sangka;<br />
2. cho'; rigu; ragu; sangkaan sawö;<br />
cöbeuhat; teusawö; waham; töhmah;<br />
tömah<br />
2. sangka n brue' kreueng<br />
1. sangkak n 1. cabeueng; dheuen kayèe; 2.<br />
beuleunta'; sangkeue'; sangka;<br />
sarue'; seureukab<br />
2. sangkak a menyangkak 1. rh'am (sr'am) bulèe;<br />
2. beungèh; ngeurén<br />
3. sangkak v teugah; halang<br />
1. sangkai v bantah; sangah; meu'ungki; mungki;<br />
mongké<br />
2. sangkai n go ceukèh (bliyöng)<br />
sangkala n sangkakala; napiri; beureuguh;<br />
beureugu<br />
sangkala n kutika; watèe<br />
sangkan n wandu<br />
1. sangkar n buköt; cintra; eumpung; umpung;<br />
kuröng; seureukab; weue; —jebakan<br />
806
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
weue peutah; — koloni eumpung<br />
raya; — ayam bertelur fceuleunta';<br />
sangkeue'; —bambu (bentuk kerucut)<br />
seureukab; — berkatup (pemikat)<br />
reuban<br />
1. sangkil a 1. sampé; sampoe; trö'; tö'; teuka; 2.<br />
keunong; simban<br />
2. sangkil a meusampoe; rasi<br />
sangku n mangköng ie rhah jaroe<br />
sangkur n tumba' beudé<br />
sangkuriang n éndatu ureueng Sunda<br />
sangkut v sangköt; — paut sangköt pawöt;<br />
tersangkut meukeumat; meukawét;<br />
meucarueh; sangkutan seunangköt;<br />
neulhat; kawét<br />
sangling v menyangling uet; peugilab; seupöh<br />
meuih atawa pira'<br />
sangon n pesangon 1. beukai ba'rèt; 2.<br />
meunayeue keu ureueng nyang<br />
jipupijöh ba' keureuja<br />
sangarai a menyanggrai Iheue<br />
sangsai a sénsara; dana; damai; sanien<br />
sangsam n glueh; rusa; kijang; napöh<br />
sangsang v menyangsang meusareueng;<br />
meusa'öh; meusangköt<br />
sangsi a cho'; rigu; meunta'-meunté<br />
sangu n beukai; pèng beulanja<br />
sanguifikasi n dat-dat lam tuböh nyang meu'ubah<br />
jeued keu darah<br />
sangulun n tuwanku; paduka; peuduka<br />
sangyang n lakab diwa<br />
sani n meuliya; dhiet<br />
sanik n nyang peujeued<br />
sanitas n keusihatan<br />
sanitasi n öseuha peusihat macarakat<br />
sanjai a lampèe; piruet<br />
807
808<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sanjak n ca'é; sya'é; keunarang<br />
sanjang n sijeunèh daböih<br />
sanjung v pujoe; ung; suka disanjung]\mèe ung<br />
sanksi n 1. sah; peusah; peuteugöh; 2.<br />
uköman; akébat<br />
sano a sangeu; teusangeu-sangeu<br />
sanseviera n ba' ujeuen<br />
Sansekerta n basa Hindu peureuba<br />
santai a geumpheue'; meugeumpheue';<br />
meu'ayeuem<br />
santak v söh; deungkang<br />
santam n ba' taröm<br />
santap v makeuen; santap<br />
santau n batö' darah teukeunong racön<br />
sunter a keuncang; hibat; kreueh; nyaréng<br />
santiaji n bré peutunyo' cara pumubuet<br />
santing a gèt that; ceudaih that<br />
santir n santiran 1. imbang; bandéng; tara; 2.<br />
bubayang ba' ceureumèn<br />
santonin n sijeunèh ubat glang lam pruet<br />
santri n 1. ureueng nyang dang meununtöt;<br />
2. ureueng malém; salèh<br />
santuk v santo'; po'<br />
santun a Lsada; sahda; santön; 2. raya weueh<br />
santung a krab; rapat; akeurab; —pelalai du'a<br />
peungasèh lakoe<br />
sanubari, hati n batén; até; sinubari; sanubari<br />
sap n keureutaih atawa ija Ihap daweuet<br />
sapa n sapa; bersapa-sapaan seumapa;<br />
menyapa teugo; tersapa 1. jipakat<br />
marit; 2. meurambui; meurapat<br />
sapai n angèn meus'ab-s'ab (sapui; seupui)<br />
Sapar n buleuen Sapha<br />
sapat n putöh meubhan (meukhan)<br />
saparantu n ubat niba' ön (kulét) kayèe<br />
sapau n jambö lam rimba
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sapersi n ön kayèe gulè<br />
safir n sijeunèh batèe peumata<br />
sapi n leumo; mata — deudah bohmano';<br />
sapi jenis kecil jawi; anak — aneu'<br />
pè<br />
sapih a maté siblah badan<br />
sapih v 1. Ihaih tè'; glaih; 2. sai; seumeusai<br />
sapir n tantra bagiyan utöh pandé<br />
sapit n seupét<br />
sapo n sabön minyeu' doitön<br />
sapta num tujöh<br />
saptadarma n tujöh kuwajiban; wajéb nyang tujöh<br />
saptamarga n sumpah tantra; jalan nyang tujöh<br />
1- sapu n peunyampöh; peukakaih<br />
suemampöh; — jagat 1. meuriyam<br />
raye'; 2. jén rimba; — tangan ija<br />
bungkoih; sampöh tangan; menyapu<br />
sampöh; sampöih<br />
2. sapu n sapu-sapu; — ringin nan meuneu'èn<br />
aneu' miet<br />
3. sapu v menyapu seunuet ngon awé; disapu<br />
Allah keunong la'nat; — bersih ki<br />
sawiet abéh; sampöh sawiet; —<br />
dengan tangan rön<br />
saput n kulét uroe; seunalöb; men/apursapöt<br />
1. sara n napeukah udép; beukai; ransöm;<br />
wakeueh; uang sara sukongan;<br />
pansiyön<br />
2. sara v bersara (minta sara) lakèe nasihat;<br />
mita sarab<br />
3. sara a (ter) — bara teueng-bayeueng<br />
1. saraf n sarah<br />
2. saraf n urat — taloe rasa<br />
sarak a cré; taleu'; bersarak meucré; neucré;<br />
meutaleu'<br />
saran n peunapat; maba<br />
809
810<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sarana n 1. peukakaih; alat; 2. carat; upaya;<br />
seuleu'ah<br />
sarang n sarang; — burung sarang buröng; -<br />
-- madu sambang unoe; — semut<br />
(menyerupai bukit) pusu; —penyakit<br />
punca peunyakét; — laba-laba<br />
geulabaih (glabaih); — meriam kuta<br />
serangan n ba' brangan (beuragang)<br />
1. sarap n bröh; purön; dhöi<br />
2. sarap v 1. lapé'; 2. pajöh bu beungoh<br />
3. sarap n sibansa majireu'öh ba' aneu' miet<br />
sarasehan n majeulieh meucawé ureuengureueng<br />
ahli<br />
sarat a sarat; peunoh that; seuleusa' ; seusa';<br />
brat that; pupö; doe; meuseu'è;<br />
reugha' ki bunténg; mumèe<br />
1. sarau n neuh'ah<br />
2. sarau n raga raye'<br />
sarden n eungköt la'öt<br />
sarean n 1. seureusan; 2. krani gampöng; 3.<br />
mandö awa' kapai (prahö); sarang<br />
sarhad n ceue; had<br />
1. sari n 1. pati; pupati;sri; 2. hai nyang puko';<br />
3. bijèh bungong; menyarikan 1. p'ieb;<br />
isab; 2. ékeutisa<br />
2. sari n bungong<br />
3. sari, saben sari, sari-sari jeueb-jeueb uroe; t'iep-t'iep uroe; kon<br />
lagèe nyang tiep uroe; hana ladém;<br />
lagoe<br />
4. sari n bajèe inong Kléng<br />
1. sarik n bulöh awö<br />
2. sarik n pancuri<br />
sarikan n akar — urèt taloe<br />
1. saring v menyaringï. saréng; 2. peugléh; 3.<br />
ki pléh; — an peunyaréng<br />
2. saring a piruet
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sarina n tuböh; badan<br />
sarirah n nan teunaman keu ubat atawa sambai<br />
sarit a 1. sösah; Wmeuseukin; 2. meuseuké<br />
sarkasme n narit cuemeu'oh; marit (narit)<br />
meusimbéng<br />
sakorfagus n peutoe manyèt ureueng Meusé<br />
peureuba niba' batèe<br />
sarsaparila n minoman niba' ukheue kayèe lagèe<br />
ie seureubat<br />
sartan n sijeunèh biengköng<br />
1- saru a hana leumah ri; hana meuri<br />
2. saru a hana patöt; janggai<br />
3. saru n ba' arön<br />
saruk v 1. meugantoh; santo'; 2. raseuki<br />
banggi<br />
1. sarung n 1. sarong peudeueng atawa kréh; 2.<br />
salöb; sarong; saröm; sarue'; taröng;<br />
menyarungkan pedang sröng;<br />
peudeueng; 3. kain — ijakröng<br />
2. sarung v menyarung ceukot<br />
sarwa num bandum; mandum<br />
sarwal n siluweue<br />
sasa a kha; tanggöh; sasa<br />
sasak n 1. kajeueng trieng; 2. rakét trieng<br />
sasana n 1. nasihat; purunoe; 2. teumpat<br />
murunoe<br />
sasap v 1. eumpoe; umpoe; ureueh; söi; 2.<br />
sampöh tuléhsan<br />
1. sasar a (sarsar, sasau) seudèe; sapéh; ratèe<br />
2. sasar v menyasar sisat; salah ja'<br />
3. sasar v menyasar takat; sasaran teunakat;<br />
tanda<br />
4. sasar n sasaran 1. teumpat murunoe<br />
teumimba'; sikèb; tanda; 2. kayém<br />
sasau v menyasau pajöh meule-le<br />
811
812<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. sasi n buleuen<br />
2. sasi n uköman<br />
sasian n anak — murib<br />
sassis n rungkha moto atawa radiyö<br />
sasmita n gra' mubasa<br />
sastra n basa kitab; basa ceudaih<br />
sastrawan n ahli basa; bujangga<br />
sat n sukat breueh; sar besar 10 gantang;<br />
sat kecil 5 gantang<br />
satai n sie pangang teuso'<br />
satak n taloe neusö' pèng sèn<br />
satang n galah jhö peurahö; udanfii—udeueng<br />
galah (geudö')<br />
satar n garéh; baréh<br />
satih v menyatih böh deunda<br />
satin n ijasutra; akeulaih (aklaih)<br />
satinet n ijagapeueh meuhi sutra<br />
satir n karangan teumimpla'<br />
sato n hiwan; hieweuen; meunatang<br />
satria n ureueng beuhe, seutiya, satibati,<br />
teupat ngon bie' gèt<br />
satron v menyatroni 1. mumusöh; 2. ja'<br />
peukaru atawa ja' cue, ja' drob<br />
saru num sa; phön; safu-safuca/Vsaboh saboh;<br />
seun saboh; satu-satunya cit saboh<br />
sagai; cit sidroe sagai; bersatu 1.<br />
meusaboh; meusikutu; meujeumai;<br />
2. sipakat; meusapeue; menyatu<br />
meusaboh; jeued keusaboh;<br />
menyatukan peusaboh; satupersatu<br />
sidroe-sidroe; saboh-saboh; safusatunya<br />
wahéd; persatuan<br />
mukaranah; seunaboh; dari satu<br />
keturunan sineusa<br />
sau n (tiruan bunyi angin) mendesau<br />
meus'ab-s'ab
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
saudagar n cèdaga; sèdaga<br />
saudara n 1. sabohyah saboh ma; 2.<br />
meucèdara; cèdara; 3. kawöm;<br />
waréh; 4. gata; kah; 5. ki meuhi; rab<br />
hi; 6. adoe; — anjing sabohma la'én<br />
yah; — bau embacang cèdara jeu'öh<br />
— belahan saboh éndatu; —<br />
daging (jauh, renggang) na teupèh<br />
waréh; cèdara; —dekat(rapat)waréh<br />
kawöm; — dua sepupucèdara siblah<br />
nè'; — sejalan (se)jadi saboh yah<br />
sabohma; — seperjuangan rakan<br />
lam sösah rakan lam seunang; —<br />
sepupu dari pihak ayah wali; —<br />
sepupu pihak ibu karöng; — susuan<br />
cèdara saboh abin; — tiri cèdara mo<br />
(ui)<br />
saudara muda a cut; ayah/ibu yang laki-laki ayah cut;<br />
macut perempuan); cuttéh;<br />
sauh n sa'öh; — buji sa'öh peuet mata; —<br />
terbangsa'öh rhom; membuangsauh<br />
(berlabuh) tie' sa'öh; laböh<br />
saujana adv — mara (memandang) ubé (bubé)na<br />
jeu'öh tapandang; padum é' jeu'öh<br />
tapandang<br />
1. sauk n cinu;sawo';menyau/r1.sawo';sröng;<br />
teumo'; cröng; 2. ki mat; reu'èh; 3.<br />
ki menuntut; meurunoe; 4. ki keu'ih;<br />
5. ngui (pèng); 6. cak cue; co'; reuböt;<br />
7. cak rhöm pa'<br />
2. sauA: n geumeucie'; geumeu'aduh<br />
sauna n hamam (manoe ngon wab ie<br />
seu'uem)<br />
saung n 1. kurö'; guha; 2. jambö biang<br />
(lampöh)<br />
1. saur a bersaur meulilét; meupalét<br />
813
814<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
saus n gulè; kuwah<br />
saut n akar saut (an) nan ba kayèe, boh<br />
meuracön, kulét keutaloe<br />
sawa n sijeunèh uleue Ihan<br />
1. sawab n nyang beuna; beuna; sawab<br />
2. sawab n pala; pahla<br />
sawah n biang; umong; uma; — tadah hujan<br />
umong meusandéng; — yang diairi<br />
umong teurata'; petak—keubeueng;<br />
yö'; bersawah meugoe<br />
sawai n nan cicém<br />
sawan n — langitruwueng antara langèt ngon<br />
bumoe; andara<br />
2. sawang n — rimba uteuen luwah<br />
3 sawang n glabaih; keumureueng<br />
4. sawang n teunaman keu ubat kurap<br />
2. sawangan n deungong ba' gaki mirahpati<br />
sawar n sijeunèh taron<br />
sawat n ijasawa'; seunawa'<br />
sawer v lakèe sukong pèng ba' ureueng<br />
nonton<br />
1. sawi n sisawi; seusawi; sawi<br />
2. sawi n awa' prahö<br />
1. saw'rt n kelapa — sejeunèh boh u kèsè'<br />
2. sawit n bajèe siragam<br />
1. sawo n ba' keupula (peukula); sa'öh; —<br />
manila keupula meulila; — tanjung<br />
keupula canggèe<br />
2. sawo n nan uleue<br />
sawut n makanan niba' boh bie<br />
saya pron lön; ulön; ulönpo; ulöntuwan; kèe;<br />
droeku; laman; paté'<br />
1. sayak n nan sijeunèh bajèe ureueng inong<br />
2. sayak n sikhan brue'; cinu brue'<br />
sayang a weueh; sayang; satibati<br />
sayap v sayeuep
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sayat v layang; lapah;lasön;peusieng;salib;<br />
sayab<br />
sayembara n musabakah<br />
sayer n benang — beuneueng bulèe bubiri<br />
sayib n kon peurawan; inong balèe<br />
sayu a (— rayu, — rawan) 1. weueh that até;<br />
2. kuyu; reulè'; mubrèng-brèng<br />
sayung n menyayung 1. sayöng; 2. /V/'timpla'<br />
sayup a 1. karab keunong; kureueng bacut<br />
teu'; si'angèn teu'; meurampéh; 2.<br />
rabséb; séb bacutteu'; -sayup sayup<br />
sampai sayöp<br />
sayur n 1. ön gulè; 2. kuwah; — mayur ulam<br />
sayur babi n nan teunaman<br />
se 1. sa; serumah saboh rumoh; 2. si;<br />
separ7/ansrsipanyang;sepotonpsikra'<br />
se prefiks adv seizinku deungon idin Ion;<br />
sepeninggalku Iheueh gata ja'<br />
seba v berseba dang meuhadap raja;<br />
menyeba hadap<br />
sebab adv 1. keureuna; keulusa; keutusa;<br />
keurusa; muroe; 2. sabab; sababiah;<br />
saweueb; sebabnya kon<br />
sabahat n carikat; pakat; janji<br />
sebai n ija sawa' sutra<br />
sebak a 1. pupö; seuda'; 2. pipé; meuléngléng<br />
1. sebai a seubai; gla'; jla'<br />
2. seba/ a neuh'ah; hana bagi<br />
3. sebai v menyebal meu'iseu'; meuseu';<br />
meu'isèt<br />
sebam a 1. meuneung keulabèe; 2. balom;<br />
1. sebar v 1.preue';seupreue';simpreue';peué;<br />
tabu; 2. kirém; peu'é'; peu'ét; tersebar<br />
kemana-mana meusipreue; meuhaya-haya';<br />
meujaja; meulimba;<br />
seumeulimba; limba' (cahaya)<br />
2. sebar a keuboh; kuweuet; kra wat<br />
815
816<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
sebarang n barang(ga)ri; barang(ga)toh; rabuetue;<br />
rabo'to'; — saya rusöh<br />
sebasah n nan ba' kayèe<br />
s e b a t v menyebat 1. seupöt; seunuet; 2. cak.<br />
cue; co'<br />
seb at a bagah; bacah; laju; pantaih; reujang;<br />
sigra<br />
sebekah n jeunèh eungköt la'öt<br />
sebelas n siblaih; siplöh tamah sa<br />
sebentar a 1 - si'at; sigos'ab; sikeujab; 2. enteu';<br />
entreu'; lanti; 3. hana meuteuntèe;<br />
teukadang; — ini banmantong;<br />
gohlom tréb; bannyoe; — malam<br />
eunteu' malam; — sebentar si'at-at;<br />
kayém; sebentar-bentar terasa mau<br />
buang kencing reujan; rijan; meuran<br />
seberang n 1. meurandéh; sibrang; 2. meukeue;<br />
meukeue-keue; menyeberang<br />
jeumeurang; aröng; meulangue; —<br />
s/n/'meuranoe; blahnoe; blanoe; noe;<br />
sana meurandéh<br />
menyeberangkan peusibrang;<br />
berseberangan meukeue-keue;<br />
meuhadap-hadap; meudinab<br />
seberhana n sisalén; sigosalén; — patea/an sisalén<br />
bajèe<br />
sebit v menyebit 1. crié; 2. prie'<br />
sebrot v menyebrot rampah; rintha'; sitha';<br />
Iheueb<br />
s e D U a doe; seudot; seuda'; sa'da'<br />
sebuk v menyebuk lui; löb; nueb; tamue'<br />
sebum n minyeu' niba' leuma' kulét<br />
sebun a 1. tan seuleusoe-seuleusoe;<br />
meupurö; teupurö; 2. bangkaran;<br />
bantöt<br />
sebura n ba'kayèe keutamèh rumoh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
seburas n sibansa peundang<br />
seburu n ba' kayèe keujalö, ön ngon ukheue<br />
keu ubat biyöh<br />
sebut v menyebutkan 1. seubut; kheun;<br />
teu'oh; 2. höi; panggé; tawo'; uroh;<br />
3. lapai; ucap; 4. peugah; tersebut 1.<br />
jiseubut; jipeugah; 2. jithèe; geuthèe<br />
secina n sijeunèh unoe<br />
sadak v tersedak hue'; ue; teurhö'; teusrö';<br />
ceumeuko'<br />
sedak n sida<br />
sedan (sedu -) n (moe) meusö'-meusö'; seudan;<br />
seundan<br />
sedan n moto turéng<br />
sedang adv dang; dang-dang; dadang<br />
sedang a 1. seudang; teungoh; 2. patot;mada;<br />
3. cuköp; séb; 4. meukeunong; 5.<br />
ugahari; sedang-sedang (setengah,<br />
petengahan) sadarahna; sdara'na;<br />
sidarana; — sembuh (untuk luka)<br />
suma; sedng besarnya rambung<br />
sedang (sedangkan) adv 'an; .. . teu' (treu'); lom ... 'an (bè')<br />
'an; . . . pi; . . . (cit)<br />
sedap a 1. mangat; 2. hiröm; haröm; sedap<br />
malam bungong kra'bu; tidak sedap<br />
didengar sumbang<br />
sedat a han é' seumiké; bingong<br />
sedativa n ubat teungeut<br />
sedawai n sijeunèh ba' urèt (urot)<br />
sedekap v Ihö'; lipat jaroe seumayang<br />
sedelinggam n cat lapé'; sidalinggam; seudalinggam<br />
sedeng a seudèe; saphéh; sapéh; ratèe<br />
sederhana a 1. seudang; teungoh-teungoh;<br />
sadarahna; sadara'na; sadarahna;<br />
sidara'na; 2. ugahari; sulu; 3. seulalu;<br />
817
818<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
silalu; seulalö; silalö; sululahu<br />
sederum n seureunta'; sireunta'<br />
1. sedia n phönkon<br />
2. sedia n 1. kalheueh; kajeued; siyeub; 2.<br />
seudiya; 3. sanggöb; 4. kana;<br />
leungka; 5. kalheueh; bersedia<br />
siyeub; bersedia-sedia meukeumah;<br />
menyediakan seudiya; peusudia;<br />
tersedia kana; kageupeuna; hasé;<br />
asé<br />
3. sedia, sedianya a 1. yöh phön-phön; nyang kalheuh-<br />
Iheuh; 2. sabé; kayém; 3. jeueb; jeueb<br />
watèe; jeueb uroe<br />
1. sedih a meusö'-meusö'<br />
2. sedih a 1. weueh até; pilu; rugha; 2. suröi;<br />
sughöi; ragu; rigu<br />
sedikit a 1. hana Ie; 2. bacut; mit; nit;— banyak<br />
meubacut; — demi sedikit (sedikit ke<br />
sedikit) bacut ba' sibacut; — harilagi<br />
hana tréb Ié; menyedikit<br />
meukureueng bacut-bacut;<br />
menyedikitkan pumit; sedikit sekali<br />
bacut t'ieng (tè); sedikitnya simit-mit<br />
jih<br />
sedimen n kra'; lando'<br />
sedingin n ba' sisijue'<br />
sedof n menyedot isb; p'ieb; irup; p'ueb<br />
1. sedu v bersedu (- sedu) (moe) meusö'meusö';<br />
tersedu sedan seunggö';<br />
meuseunggö'; seumeunggö'<br />
2. sedu a weueh; sösah até<br />
3. sedu v menyedu kopi bicah kupi<br />
sedua v menyeduakan meuduwa wasé; wasé<br />
meuduwa<br />
seduayah n sijeunèh ba' ubat<br />
1. seduh v terseduh-seduh meusö'-meusö' moe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. seduh v menyeduh kopi bicah kupi;<br />
peuseu'uem<br />
sega a licén; mugilap (kilap)<br />
segah a seungköh<br />
segak v menyegak dhöt; deungkang;<br />
deungkèng<br />
segak a 1. puléh; peureuséh; siga'; 2. gagah;<br />
ceudaih; bahie; plintè<br />
segala num bandum; mandum; dumsinaroe;<br />
dumpeue; sigala; segala macam<br />
(ada) tersedia (mahluk) lat batat;<br />
natbatat<br />
segan a 1. beu'o; juwon; seugan; seugon; 2.<br />
malèe mata; phét; (perasaan) tak -<br />
--1. tém; suka; 2. hana malèe; hana<br />
phét; 3. beuhe; bhe; tak tanna<br />
malèe; — tak — bhe; ceubeueh;<br />
segan-segan seugan; meunyum<br />
teumaköt; menyegani geumalèe;<br />
segan menyegan(i) geumeumalèe;<br />
penyegan 1. sibeu'o; 2. ureueng raya<br />
malèe<br />
seganda n kunyèt siganda; suganda; sukanda<br />
segani n simat kumudoe; jarömudi<br />
segar a 1. hanèng; nèng; 2. sinyoman badan;<br />
3. leusöh; 4. leuhu; 5. ban; barö;<br />
segar bugar peureuséh; phui; baso;<br />
puléh<br />
segara n la'öt raya; sugara<br />
segeger n sijeunèh ba' paku<br />
segeh v keumaih; meukeumah; ber --meukeumaih-keumaih;<br />
menyegehi<br />
peukeumaih<br />
segel n 1. sigè; sègè; 2. bön; penyegelan la'<br />
segenap n ban sinaroe<br />
segera adv bacah; bagah; lanja; lanca; leugat;<br />
819
820<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
pantaih; penyeuri (peunyari); sigra;<br />
reujang; rijang; segera setelah itu<br />
seuneulheueh<br />
segi (ujung, bagian) n 1. biti; banja; baréh; binèh; birè;<br />
bingkè; geuniréng; piha'; riti; penjuru<br />
tiga Ihèe sagoe; ber — meusagoe<br />
segmen n ulaih; ruweueng<br />
segregasi n peu'aséng; peumeuklèh<br />
seguna atra sihareukat<br />
sehara n keupö' atawa brandang breueh<br />
sehat a sihat; phui tuböh; gèt; sinyoman<br />
teureutieb; puléh; kurang — bron;<br />
seugon; mangat asoe; seu'i<br />
sehingga p sampoe; sampé; hingga<br />
s e/a sipakat; — sekata sapeue pèh<br />
sein n tanda; ucarat; lageuem<br />
seismograf n peukakaih ukö geumpa<br />
sejahtera a sijahtera; ma'mu<br />
1. sejak p mulaphön (phön); phön kon; yöh<br />
phön; yöh jameuen dilèe; katréb that;<br />
yöh cut; yöhwatèecut;<br />
2. sejak n cak ca'é<br />
sejarah n sijarah; asai usui; tarèh<br />
sejari n nan eungköt<br />
sejat a sijot<br />
sejati a jatoe<br />
sejenak v sigos'ab<br />
sejingkat v bersejingkat cingklot; ceungklot<br />
sejoli n sijudö; sipasang<br />
sejuk a sarèe; sijue'; seujue';seunijue'; leupi;<br />
sidab; dirui<br />
sek n sèt<br />
seka v berseka geuso'; giséng; kisè';<br />
euntreuet; euntho; menyeka sampöh<br />
sekah a siga'; taungkeuh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sekakar a cak jiwiet; kriet; liet; è' linot<br />
sekal n tako' suwara<br />
sekala adv kayém; ba' saboh watèe<br />
sekali num 1.sigo;sikali;2.that; — /a/u1.siseun;<br />
cit sigo sagai; 2. sambé; — tempo<br />
siseun watèe; 2. teukadang; — ini<br />
siseun nyoe; — peristiwa sabohroe<br />
sekalian num 1. bandum; sikeuliyan; sikliyan; 2.<br />
meusigo; sirueunta'; 3. gata bandum<br />
sekaligus adv sigo ö; sigo eu; siseun<br />
sekalipun p ada' pih meunan; sikalipön<br />
sekam n seukeuem<br />
sekang n sumpai; seunumpai<br />
sekap v menye/Vap prom; seukap; theun; töp;<br />
sumpai; thueb; tueb<br />
sekapar n jeunèh eungköt la'öt<br />
sekar n hor 1. bungong; 2. nyanyoe; —<br />
kedaton bungong astana; — mayang<br />
bungong pineung; sepada nyanyoe<br />
duwa baréh; —suhunayeuem takue<br />
sekarang adv jinoe<br />
sekarat a ca/csökreuetmaw'ot; sukreuet; nada'<br />
1- sekat n ampéh; kupalang;pupalang;rubéng;<br />
simpi; menyekat pado'; — duri<br />
rangkeuem<br />
2. sekat v tersekat hue'; sreueng; so';<br />
se/cara sipakat<br />
sekaten n seukati;sukati;piyasan watèe Mo'löd<br />
d; Jawa (Yogya, Solo)<br />
sekati n sikatoe = 10 la'sa = 10.000<br />
sekaut n sikawöt;; kupala pulisi<br />
sekedeng n cara sugöt ö' atawa plaih ö'<br />
sekeduduk n sijeunèh ba' ubat<br />
sekedup n sikeudöh; sigeudöh<br />
sekelat n ija sukeuleut<br />
821
622<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
sekelebetan adv rimbaih; meurimbaih; meurambui<br />
sekelian num bandum; mandum; sikeuliyan;<br />
sikliyan; bansiseun; bansigo<br />
sekeliling adv bansilingka; bansiseunlingka; lingka<br />
sekendi n k'ue'<br />
sekengkeng n nan cicém<br />
sekepat n rumoh meutihang peuet (pulo<br />
Lombok)<br />
sekeram n cak bintéh; tabéng: tirè<br />
sekeri n seundi; èngsè<br />
sekesel n ampéh; pupalang; rubéng; simpi;<br />
seukat; tham<br />
seketeng (lawang —)n pintö geureubang kuta<br />
sekian num dumnan; dumnoe; dumdóh; dumnyoe<br />
sekilwak n kawai astana atawa keumiet kuta<br />
sekin n sikin<br />
sekip n padang sikèb<br />
sekira (nya) p sangkira; isib; akit; beukeusit<br />
(digunakan dalam hikayat lama)<br />
sekitar adv lingka; silingka; bansilingka; daro'<br />
seko n seupiyun; loh<br />
sekoci n sikuci; jaliböt; sambö'<br />
sekoi n boh glém<br />
sekolah n sikula<br />
sekon, sekonde n deuté'; sikundö<br />
sekongkol n èngko; èngkö<br />
sekonyong-konyongadv sikutika<br />
sekop n seuköp; sikröp<br />
sikopong n sikupan(g)<br />
sekotah num 1. bansinaroe; 2. meuhala'<br />
sekoteng n sijeunèh mandrét<br />
sekretariat n urösan surat seumurat<br />
sekretaris n sikataréh; sikataréh; katib; —negara<br />
katibön mulö'; —kerajaan keureukön
1<br />
- s e l<br />
2<br />
'<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sekring n s i k r é n g<br />
sekrening n cara seumaréng ureueng ba' sabohsaboh<br />
buet atawa hai<br />
s e k r i p<br />
n . seukrép; buku tuléh<br />
sekrup n seukröb;sikröb labang meu'ariet-ariet<br />
S e k s<br />
.<br />
n<br />
jeunèh (inong, agam)<br />
s e K s<br />
'<br />
n<br />
1- bagiyan niba' saboh-saboh kantö<br />
atawa majeulieh; 2. siteungoh<br />
c o. m . . peuleutun; 3. cara plahmanyèt<br />
seksmanak n raya cahwat; raya beureuhi<br />
seksolog n ahli éleumèe cahwat<br />
sekstain a ca'é nam baréh<br />
lltltt n<br />
a l a t , a k a t 31 n e u d u e<br />
P ' kapaila'öt<br />
seKsiei n namdroe ureueng meunyanyoe<br />
seksual a bhaih meucahwat<br />
s e k t e<br />
n jeuma'ah<br />
sekuas n //mon - ie boh kuyun (kuyuen)<br />
s e<br />
* u<br />
'<br />
Zin, ar<br />
seKuiar<br />
sekunar<br />
n<br />
"<br />
n<br />
n<br />
sijeunèh boh glém<br />
b m e u k e u p l 0 i e a t a w a<br />
' ' makanan<br />
dönyawiyah; dönyawi<br />
g u r a b. S | k u n a k ap a i ( a y e u e d u w a<br />
tihang<br />
sekunder a nyang keuduwa; glaih duwa<br />
sekunyit n bu leukat kunèng<br />
sekuritas n bön utang; surat tanda na röh mu-<br />
, ... pangkailam meukat; andé; bulueng<br />
~<br />
n<br />
urösan kawai keumawai<br />
sekutu n sikutu; könsi; èngko; èngkö<br />
n drah<br />
s e /<br />
n bilé' glab (peunyara)<br />
1. sela (sela-sela) n ruweueng; lungkie';lueue'; se/apanfaf<br />
_ pracai; menyela susöp<br />
^<br />
s e / a<br />
n peulana; sila<br />
s e / a n<br />
1-batèe; 2. kumunyan; 3. pumata;<br />
823
824<br />
INDONESIA<br />
menyelakan rhom ngon batèe<br />
A C E H<br />
4. sela a sarö' (mata;<br />
5 se/a v ber — wét sila<br />
selabar n ija atawa guni geuso' aleue<br />
selada n jeunèh ön sisawi<br />
seladang n leumo atawa keubeue kleuet (uteuen)<br />
seladang a 1. rumoh silalu; 2. saban teubai; sulu<br />
selagi adv yöh watèe; yöhlayeue; dang-dang<br />
selai n meulisan boh kayèe; seulé; meuraba;<br />
— ikan peuda<br />
selain adv élla; malingkan<br />
selayu v berselayu meusi lanca<br />
1. selak n palang pintö; neurö'<br />
2. selak v menyelak susöp; keu'ih<br />
3. selak v teurhö'; teusrö'<br />
4 seiak n — se/u/r seulö'-bilö'<br />
5. selak v menyelak pubagah; peupantaih<br />
selak v menye/aksila';salob;pileue';peuleu';<br />
leue'; rön; ter — meusilob<br />
1. selaka n sandéng; para<br />
2. selaka n pira'<br />
selkarang n kurap ulèe guda<br />
se/a/ru p sang<br />
selalu adv 1. sabé; dawö'; suntö'; rö'masa; 2.<br />
kayém; kuwat; hantom han; 3.<br />
mandum; bansipanyang<br />
selam adv (seu)nom; du; menyelam seunom;<br />
seumeunom; sambil menyelam<br />
minum air sara seunom tajéb ie;<br />
menyelamil. tamue'; 2. seunom; 3.<br />
dugai; juga; julo'; 4. sasat; 5.<br />
muphöm; 6. aröng<br />
selama p 1 • silawét-lawét nyoe; masa; 2. yöh<br />
watèe; simasa; si'umu; selamanya<br />
si'umu-umu<br />
selamat a silamat; seulamat; doa selamat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
selamba a<br />
saleuem; — an untuk perempuan<br />
hamil khanuri mè bu<br />
gasa; tan meu'adab<br />
selampai n bungköih sutra; sampöih jaroe<br />
selampai n nan eungköt la'öt<br />
selampe n sampöih jaroe<br />
selamp'it n ö' teureu'; ija cawat<br />
selampit n peuseunang até<br />
Selan n Silan<br />
selancak n nan cic"m<br />
selancang n cicém gapeueh<br />
selancar n silanca la'öt atawa angèn<br />
selang n Iheueng; seuleueng; — antara<br />
meulheueng watèe; — beberapa<br />
lama napadum tréb Iheueng; —<br />
sebulan Iheueng sibuleuen; —surup<br />
meusalahpham; waham; berselang<br />
1. meulheueng; 2. Iheueng;<br />
berselang-seling 1. meugantoegantoe;<br />
meutukataké; 2.<br />
selang v<br />
meulheueng-lheueng; menyelang 1.<br />
meugantoe-gantoe; meutukataké; 2.<br />
meulheueng-lheueng; menyelang 1.<br />
sudéb; susöp; 2. ceukot; menyelangnyelangkan<br />
peulheueng-lheueng;<br />
selang-seling srö'; rhö'<br />
rtgui; (ber)selang tenggang nguimeungui;<br />
tulöng-mulöng<br />
selang n seulasa; reunyeuen; peungadeuen;<br />
peunadeuen<br />
selangat (seleng'rt) n nan sijeunèh eungköt ie tabeue<br />
selangka (tulang —)n tuleueng dayöng<br />
selangkang (an) n luengkie' pha; klangkang pha<br />
selangkup v menyelangkupi khöp; töp<br />
selanting n nan cicém<br />
seia<br />
P v pangsan; teumamong; menyelap(i)<br />
825
826<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tamong; teunamong; 2.<br />
(teu)keunong; terselap gadoh ingat;<br />
keselapan 1. do'; 2. gadoh ingat<br />
(beungèh)<br />
selapan num 1. lapan; 2. sikureueng (sa tamah<br />
lapan)<br />
selaput n sarong; salöp; saröm; taröng; bajèe<br />
1. se/ar n tanda — cab beuso seu'um ba'<br />
ureueng uköman atawa hiweuen;<br />
menyelar (menyelarkan) 1. boh cab<br />
beuso seu'uem; 2. töt; 3. reundang;<br />
cröh<br />
2. selar n ikan — jeunèh eungköt la'öt<br />
3. selar v menyelar feui; lata; lawa<br />
1. selara n reuböng; pucö' reuböng<br />
2. se/ara n (anak —) aneu'eungköt seumilang<br />
3. selara n ön keurusöng; ön thö; bubeue<br />
selarak n neurö' pintö<br />
selarung n euncit (bakat; beukaih) tapa' bui gajah<br />
atawa rimueng lam uteuen; rimueng<br />
selasar n seulasa; silasa; peungadeuen;<br />
peunadeuen<br />
selasih n keulaséh; seulaséh<br />
selat n 1. la'öt antara; seulat; 2. lungkie';<br />
crah<br />
selatan n seulatan; tunong; glé; baröh angèn<br />
selawat n seulaweuet; laweuet; silaweuet<br />
selawe n duwa plöh limong; teungoh Ihèe plöh<br />
selayun n seulayung; taloe geureugha'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
selayur n sijeunèh eungköt la'öt<br />
selebaran n pamplèt<br />
selebu a raya luwaih (la'öt)<br />
seleder a lalè; laloe; lingah; teulèlè<br />
seledri n sibansa ön söp<br />
seleguri n ba' kayèe meupeureudèe, mu-<br />
bungong kunèng, ukheue keu ubat<br />
selekeh n cèh-mèh<br />
selekoh n 1. meukilo'; lingko'; lingköng; 2.<br />
meucalo'; meujuh'om; meucundèt<br />
selehar n eungköt bawai raye'<br />
seleksi n alaih; pilah; saréng<br />
seleler v berseleleran fllèh; tijöh; meujohjoh;<br />
rujoh; meutrèp-trèp<br />
selembana v menyelembana peutangah ulèe jalö<br />
selembubu n gisaran angèn; puténg beuliyöng<br />
selempada n nan sidom<br />
1. selempang a bingong; meulisah; teumaköt<br />
2. selempang v terselempang reubah meujeu<br />
rangkhèng<br />
selempang n ija seulèmpang; ija simplah<br />
selepukan (silempukan) n sibansa cicém kunyèt<br />
selempuri, kain — ija teupeuen nangroe Kléng<br />
selendang n ija sawa'; ija teuningku; menye-<br />
lendangkan sawa'<br />
selenggara v menyelenggarakan rintah; satoh;<br />
latéh<br />
selentik v menyelentik geuti; guti; kuti; jeunté'<br />
827
828<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
selenting n haba angèn; radiyö pato'<br />
selapa n ceureupa; ceuleupa<br />
selepat v berselepat meuliphie'; meulabö;<br />
meulumo<br />
selepe n taloe keu'ieng pira' atawa meuih;<br />
sijeunèh peundéng<br />
seleper n silipat; kawöh; lapé' gaki<br />
seleptan n sijeunèh gando meucabang<br />
selepi n ceureupa ön seukèe<br />
1 se/era n 1. h'eut; hawa makeun; 2. niet; 3.<br />
geuma; gala'; ber—lapeue; lapa; lèt;<br />
lot<br />
selerak a berselerak meusipreue'; seupreue';<br />
seupeue'<br />
selerang n kulét janga'<br />
selesa a luwah; lapang<br />
selesai a 1. asi; Iheueh; leungka; seuleusoe;<br />
seureupa; siyeub; 2. tamam; tam;<br />
tamat; 3. glaih (beunayeue); 4. putöih;<br />
sampang; simpan; 5. reumpan; jlaih;<br />
jeulaih<br />
selesma n monmon; meu'ie idöng; siju'; sidab<br />
seletuk v menyeletuk ceukot<br />
seleweng v menye/ewenp;siba;sibè;siwö;pawöt;<br />
khiyanat; balé'<br />
seli a n menyelia kalon; tilé'<br />
seliap n jeunèh eungköt taleueng<br />
se//baf n atöran hanjeued meukawén keu<br />
pandita Naseurani<br />
s e// O U n padi — padé ceudieng<br />
se//but v ber — peukaru; peukalöt; peurusöh<br />
selidik v paré'sa; risi; sidé'; sasat; sudi;<br />
tanyong; penyelidikan talab;<br />
penyelidik taléb<br />
seligj n tumba' geulawa; seuligoe<br />
seligit v meuseu'è; meuneue'abeu'; leue'kapeu'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
selimang n nan eungköt la'öt<br />
selimpang v menyelimpang meuwét atawa<br />
meusimpang niba' jalan nyang beuna;<br />
sisat; meugawo<br />
1. selimpat n cara manyum (manyeum);<br />
meunanyum<br />
2. selimpat n nan uleue la'öt<br />
3. selimpat v menyelimpat silèe; meusilèe; seusa<br />
selimut n 1. ija seulimböt; acékarom;<br />
kacekarom; limböt; suelimot; 2. ki<br />
hana leumahri peusom meukeuseud<br />
atawa buet jahat; musuh dalam<br />
selimutsitrèe lam kawan droe; selimut<br />
kambali seulimböt bulèe kibaih;<br />
berselimut ngui seulimböt; löp droe;<br />
somdroe<br />
1. selinap v menyelinap susöp; meusom; löb; lui;<br />
nueb<br />
2. selinap v menyelinap peusieng; lueh<br />
selindung v berselindung meusom; sè; meusè<br />
1. seling v berseling meugantoe-gantoe;<br />
meutuka-tuké<br />
2. seling n jaréng peunyampa'; seuléng; sléng;<br />
3. seling n cak teumika<br />
selinggar v menyelinggar teubinga-binga;<br />
sangeu<br />
selingkit a meusa'-sa'; seuleusa'; seusa';<br />
menyelingkit peusa' droe lam kawan<br />
ureueng meukeurumon<br />
selingkuh a sulét<br />
selingkup v menyelingkup khöb; gom<br />
1. selip v menyelipkan susöp<br />
2. selip a 1. teugeulincé; meubalé' (moto); 2.<br />
cak meuseuliséh jalan; terselip<br />
(keluar) meupanca; teupancé<br />
829
830<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
selipar n kawöh; silipat<br />
1. selir n gundé'; aneu'jeumpa; rubieh<br />
2. selir v menyelir meus'èh-s'èh<br />
3. selir n 1. cada; salöb; 2. tirè<br />
selira n tuböh; jirém<br />
selirak a berselirak 1. meusiseue;<br />
meusipreue'; meuseue'-abeue'<br />
se//rar a berselirat meurui-rui; meusurugui;<br />
meuruet-tabuet; meusui-sui<br />
seliri n keurusi<br />
selisih n 1. bida; meula'én; teupawöt; 2.<br />
mupara'; meuteuntang; — basah<br />
kiwing-kiwot; — paham salahpham;<br />
meula'én pham; berselisih peurangkang;<br />
muprangkang; ber — jalan<br />
meurumpo' tapi ja' meula'én-la'én<br />
perselisihan seulisén; seuleuséh;<br />
mukalapah; sugang; peurangkang<br />
selisik v menyelisik 1. leue'; pileue'; pilèt;<br />
pinyoe; 2. ki seulidé'; sasat<br />
selisip v menyelisip susöp; sisöb; nyurö'<br />
selisir v menyelisir lisi<br />
selit a —be//fmeupalét-palét;meukilo'-liko'<br />
seliu a meukilah; meukita<br />
sliwer v (ber) seliweran sèso; soseue;<br />
pöpeue; kökeue; seumeuleue<br />
selo n biyula raye'<br />
seloka n seuluka; siluka<br />
selokan n parét; — dibawah t'ttisan air atap<br />
seurayueng<br />
seloki n glaih jéb ara'<br />
selomot v menyelomot 1. ch'ob apui; 2. cak<br />
peudaya<br />
selompret n seurumpét<br />
selongkpr v menyelongkar (h)ungki; tinteueng;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ténteueng; tuweueh<br />
selongsong n 1. salöb; sarong; 2. jeurabat asèe<br />
selonjor v berselonjor nyue gaki; hunjö<br />
selonong v menye/onongrmeutajö;teublöh; sisat<br />
selop n silipat<br />
seloroh n gura; kra; meukra; seunda; wayang;<br />
berseloroh muwayang; suka—sublè<br />
se/of n cak gunci; brue' gunci<br />
seloyak a teupr'ie'; teucr'ie'; teuprie'; teucrie';<br />
suya'; beukah<br />
seloyong a (ber) seloyong ja' mupinteut-pinteut;<br />
teupinteut-pinteut; teupakhö'-pakhö'<br />
seluang n jeunèh eungköt ietabeue<br />
seluar n siluweue<br />
selubung n ija töb ulèe atawa muka; keuluböng;<br />
kluböng<br />
seludang (selodong)n seuludang; seunudang; ludang<br />
seludu v eungköt la'öt<br />
seluduk v menyeluduk nueb; meunueb-nueb;<br />
eundap; ndap<br />
seludup v menyeludup lob; lui; tamong<br />
seungap-seungap (hana meuthèe);<br />
menyelundupkan peutamong hana<br />
meuthèe-meuthèe; 2. peutamong<br />
barang deungon cara glab<br />
(meulangga uköm)<br />
selui n jeunèh cicém puyöh<br />
1. seluk v menyeluk Ihue'; geue; gègè<br />
2. seluk v lilét; lirèn; kalö'; seluk semelukka\&malö';<br />
sangköt-pawöt; seulö' bilö'<br />
3. seluk n jeunèh tangkulö'<br />
selukung n prisèe raye'<br />
selulup n berselulup seunom lam ie<br />
selulur n terselulur teugeulincé; teusireue'<br />
selumar n jeunèh ba' kayèe<br />
selumbar n seureupéh kayèe atawa kaca<br />
831
832<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
selumbari n barosa<br />
selumbat n sunda' u<br />
selumu a berselumu meulabö; meulumo;<br />
meulupö; meurugui<br />
selumur n sarong uleue<br />
selundat n eungköt uleue<br />
selungkang a lancöng; peuleusu; iga — tuleueng<br />
rusö'<br />
selungkup v menyelungkup töp; khöb; gom<br />
selup n sulöp<br />
selupan n bungong (ba') meulu<br />
selupat n kulét uroe; kulét jangat<br />
seluruh num bandum; mandum<br />
seluru n ba' kayèe keu ubat (ön)<br />
seluruh p seluruhnya sagai<br />
seluruh num bansinaroe; bandum; (ban) mandum;<br />
bansaboh; sikaliyan; dumsinaroe;<br />
sigala; — nya (semuanya) simuwa;<br />
se — nya samat<br />
1. selusuh v menyelusuh geulincé; meugeucé;<br />
teugeulincé; seulurut<br />
2. selusuh n ieteunangkai keu ubat ureueng nyang<br />
keumeu(ng)na aneu'; seulusöh;<br />
sulusöh<br />
selusup v menyelusup susöp; nueb<br />
selut n leuhob<br />
sema n cadé' prahö<br />
sema-sema n monmon<br />
semadi v bersemadi kaluet; teupakö<br />
semafor n alat atawa cara bré lageuem ngon<br />
suwa atawa alam bandira<br />
semagi n ijabasahan manoe dara barö<br />
semah n semah-semah cadé' prahö<br />
semah (semahan) n kanuri ulèe keubeue keu jén<br />
semai n seumè; Iheue; Ihöng; tempat per -•<br />
- an padi Iheue seuneulöng; raleue;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
neudue'; semaian seuneumè,<br />
semaja adv<br />
menyemai raleue; lareue; reuleue<br />
bit; keubit; keubit meunan; keubitkeubit;<br />
keubit-bit<br />
1. semak n seuma'; ram;—berdurirabét; sejenis<br />
tanaman semak santöt<br />
2. semak cak sabohma<br />
semalu (simalu, putri malu) ba' pih mie<br />
semambu n awé gada; seumamu; seumambu<br />
semambu n 1. nan jén; 2. eungköt la'öt<br />
1. samampai a lampè; leunténg; -<br />
linténg; rambunè<br />
2. semampai a kayèe si nyaw'ong<br />
semampang p ada'; da'; sangkira<br />
semampat n nan ba' kayèe<br />
seman (kesemenan)a 1. bantöt; kom; hancèh; gabue'; hana<br />
jadèh jeued; 2. gadoh ingat; 3. rugoe<br />
meuneukat; 4. cacat<br />
semanak a reumèh; jamè'<br />
semandan n pesemandan apét dara barö<br />
semendera n sijeunèh gada-gada<br />
1. semang n sangköt pawöt nyang meu'utang ngon<br />
nyang peu'utang<br />
2. Semang n ureueng Mante<br />
semangat a roh; sru; seumangat; ber — sekali<br />
geureuba; guya'; gunja'; gura';<br />
semanggi n<br />
guranta; gurantam; gura; ranca'; srui;<br />
seu'u; guranta; gurantam; seu'u;<br />
kurang ber — bron; seugon; tabeue;<br />
hilang (jatuh) — gadoh (rhöt) pro'<br />
seumanggi<br />
1. semangka n timon brue'; teumiké; keumiké;<br />
meuniké<br />
2. semangka n eungköt siyakab<br />
semangkok n semangkuk (kembang —) sijeunèh<br />
semang-semang n<br />
ba' bungong ubat<br />
cadi; cadé'<br />
833
834<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
semantan n nyiur — u rie'<br />
semantik n éleumèe ma'na (hareutoe) lam bahsa<br />
semantung n guröh balèe<br />
semaput a pangsan; gadoh ingat<br />
semara a beureuhi<br />
semarai a kumbèe; sorak — seumura'<br />
semarak a 1. jeureulang; jeureulah; jeureuléng;<br />
2. ki jeureulah; seureulah; meuliya;<br />
meugah; 3. dhiet; seureuloe<br />
1. semaram n nan ba' kayèe<br />
2. semaram n eungköt la'öt<br />
semar mendem n buleukat meu'asoe sie ngon meusalöb<br />
bohmano' duedaih<br />
semasa adv ba' watèe; yöhwatèe; yöhlayeue;<br />
kutika<br />
semasih n yöhmantong; silawét<br />
semaf n seumat; seuneumat; ceumat<br />
semata (— mata) p cit; cit nyan; — wayang tungai; cit<br />
saboh khong; cit nyan sagai; cit saboh<br />
sagai<br />
semawang n sijeunèh boh kayèe nyang jipumabo'<br />
gob<br />
semawar n dapu meugumpa<br />
semayam v bersemayam due'; seumanyam;<br />
batèe tabai; menyemayamkan 1.<br />
tabai; keurajeuen; 2. peudom manyèt<br />
semayi n payéh niba' keureumeueh teuseu'ob<br />
sembabat a sa; saban that; padra; balöh<br />
sembada a séb dumpeue; dumpeue na<br />
sembah n seumah; seumbah<br />
sembahyang n seumayang<br />
sembai v menyambai^. simbang; 2. lambé<br />
sembak n eungköt la'öt<br />
1. sembam v 1. beumbam; seumbam; 2. panggang<br />
2. sembam v tersembam reubah meusungkob
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meujeurangkèng<br />
3. sembam a blue'; meukeutueb; menyembamkan<br />
ki gom; khöp<br />
sembap a leukeub; blue'; lukieb<br />
sembarang adv saban sakri; saban kri; nyang toh<br />
mantong<br />
sembari adv cak sambé; sara; sira<br />
sembat v menyembat 1. rintha'; sinta'; 2.<br />
rhueng; srueng kawé; 3. sintha'; 4.<br />
meupeuté'; meu'ula'<br />
sembayan n madu; meumadu; meukawén leubèh<br />
niba' saboh<br />
sembelih v menyembelih seumeuléh; sie;<br />
seumeusie; ro'-ro'; --- hewan<br />
bersama-sama dan membagi<br />
hasilnya untuk bersama rantam;<br />
reuntam; bl'èm; penyembelihan hewan<br />
kemudian makan bersamasama<br />
.dialam terbuka meuramien;<br />
penanggüngjawab (pelaksana)<br />
penyembelihan hewan rintah sie<br />
(seumeusie;; ureueng seumeusie<br />
1. sembelit a simeureulét; pruet bangkaran<br />
2. sembelit n kandét; geundét<br />
sember a su mubrèng-brèng; su ité' ansa<br />
semberap a sileungkapjih; seuneuro; sisalén<br />
bajèe atawa sigo seunalén; sigapu<br />
ranub<br />
semberip n ceurana; dalöng meugaki<br />
semberono a beu'aih; galawala; lawala; lo'-lo';<br />
rabong-rabong<br />
sembesi n guda<br />
sembeta n kayèe atawa tihang sukong jalö;<br />
jeureumang<br />
sembiang n seuligoe<br />
sembilan num sikureueng; lapan tamah sa; sa<br />
835
836<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kureueng siplöh<br />
sembilang n eungköt seumbilang; seumbilang<br />
sembilik a putu — bawasé; teubiet leubö<br />
sembilu n seumilu;seumèng;teumèng;teumèn;<br />
bilah sembilu Iha<br />
1. sembir v 1. bibi; birè; binèh; hambi; sagoe;<br />
seuneurét; sembiran ceue nangroe<br />
2. sembir v menyembir suréng; meusuréng;<br />
siröng<br />
sembirat v meuseureuen; meusimbö<br />
semboyan icarat, lageuem; tanda<br />
sembrani n kuda — guda samarani<br />
sembrono a beu'ah; galawala; lingah; berbuat<br />
sembrono krado<br />
1. sembuang n pancang la'öt keu ikat jalö<br />
2. sembuang n khanuri roh<br />
sembuh v puléh; berangsur sembuh suma;<br />
nyaman; — (Ma,) jinoh; jeunoh;<br />
padoe<br />
1. sembul v menyembul (tersembul) ceuenggo';<br />
ceudeut; cateueng; meucungkèh;<br />
meujuh'om<br />
2. sembul n kra' bumo nyang meuca'-ca'<br />
1. sembung n sibansa ön capa paya<br />
2. sembung n seurunè brue' kreueng<br />
sembunyi (sembuni) v /V/—tuma som gutèe; ureueng nyang<br />
jitöp-töp buet jeuheut nyangka<br />
meuthèe'; sembunyi-sembunyi cara<br />
hana leumahri; bersembunyi<br />
meusom; meusilè; meusa; sè; meusè;<br />
tersembunyi pado'; menyembunyikan<br />
kusuem; pathieb; sisob; som; ki<br />
top meunalèe<br />
1. sembur n seumbö; simbö; sembur-sembur, -gelak<br />
seu'eue; teuseu'eue;<br />
bersemburan meusimbö;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menyemburkan pr'eut; preue'<br />
semburat v beureungè'<br />
semburit n umat nab i löth; liwat; meu'adoeangkat;<br />
meurakan aneu'miet; pajöh<br />
punggöng (kasar)<br />
semecah n (meuneu'èn) hadu keumiroe<br />
semedara n la'öt raya<br />
semeleh a pulang ba' teukeudi<br />
semeneh a meukeuliphie'; meulupö; meulumo<br />
1. semen n ie mani; beunèh mani<br />
2. semen n seumèt; seumèn<br />
semena adv timang; padan; padra; adé;<br />
semenamena brat siblah; la'lém<br />
semenanjung n ujöng; calo'; jazirah<br />
semenda n meucèdara; meuwaréh<br />
semendarasa n bungong jeumpa; — wilis jeumpa<br />
keubirö<br />
1. semengah a patöt<br />
2. semenggah n semenggah — (nya) beureuka; srue<br />
semenjak n silawét; seulawét<br />
semenjana adv seudang<br />
sementara adv simeutaran;simeuntaran;samataran;<br />
salang; sinyampang<br />
sementelah 'oh Iheueh; teuleubèh lom; peue lom<br />
sementung a 1. bubai; dungo'; 2. hana siga'<br />
sementung n sibansa ba' seutui<br />
semerawang a reuhie'; jeureunèh; hanèng;<br />
seumeulhöh<br />
semebak a bèe meuhambö; meuhireut;<br />
meuhaya'-haya'; meuhipaih-hipaih;<br />
phaih; mupaih-paih; seuba'-seubo';<br />
leukiet<br />
semerdanta n gigoe putéh meukeununèng; gigoe<br />
meuneugadéng<br />
semesta dum sinaroe<br />
837
838<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
semester n nam buleuen; siteungöh thön<br />
semi n tunaih; pucö';musim —- watèe<br />
teunaman meupucö' (meubungong,<br />
meureuböng)<br />
semi prefiks sikhan; siteungöh; — sirkel sikhan<br />
bulat; — final siteungöh akhé; —<br />
annual siteungöh thön sigo<br />
1. semiang a iampuléng; seuligoe<br />
2. semiang a nit(mit) that; bacut th'oh<br />
semidra n kayu — ba' kayèe keu arang<br />
semilat n ba'similat; teunaman ubat sakét pruet<br />
seminai n sibansa ba' surien<br />
1. seminar a meujeureulah; jeumeureulah<br />
2. seminar n majeulieh nyang geumuproe sabohsaboh<br />
hai nyang geupawang lé nyang<br />
ahli<br />
seminau a jeumeureulah; jeumeureuléng<br />
semiotik n éleumèe tanda-tanda ngon lageum<br />
semir n 1. leuma'peugilap kulét; 2. minyeu'<br />
peulicén meusén; 3. cak rasuwat;<br />
menyemir silie'<br />
sempada n ketam — bieng<br />
sempadan n 1. ceue nanggroe, gampöng atawa<br />
biang dsb.; 2. pato' atawa<br />
pancanghad<br />
sempak a cumèh; reugéh; rumpang; rumpong;<br />
rumpét<br />
1. sempal v menyempal (tersempal) 1.<br />
meuceundot; cindot; bujai; 2. sumpai;<br />
tersempal hue'; gabue'; sempalan 1.<br />
meukhan-khan keujadiyan nyang<br />
jipeugah 2. parikah; muparikah<br />
sempal v patah; pipa'; pipot; pipèt<br />
sempelai a tersempalai teutie'; teuhanta<br />
sempana (sempena)a beureukat; sampeuna; seumpeuna;<br />
sampöna
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sempat 1. na watèe; meuteumeung;<br />
meuteumèe; 2. natom; torn;<br />
peureunah; menyempat prèh jan<br />
watèe nyang gèt; kesempatan (ada<br />
waktu) jan; janna watèe; ruweueng;<br />
— ba/Tc pa'sa; tidak—hana jan; h'an<br />
jan<br />
1. sempelah (semperah)r\ 1. bröih; bröh; keureumeueh; keudoe;<br />
keudéh; seupah; sue; 2. ki ureueng<br />
hana meuguna<br />
2. sempana v (meu) lumpoe; — hati (ji)kheuen lé<br />
até; jis'ah lé até<br />
sempil v mengempil nyurö'; susöp<br />
sempit a 1. arat; kot; lucöt; kipicé'; 3. seusa';<br />
seuleusa'; 4. ki mit; nit; lucöt; 5. ki<br />
curien; — akaipicé'; — alam (dada)<br />
reujang beungèh; curien; — hati<br />
reujang teupèh até; — b/dupsahsöh;<br />
söhsah; — kalang (kening) curien; -<br />
-- mata 'èt akai; picé'; bersempüsempitmeusa'-sa';<br />
kesempitan lucöt<br />
semplah a suyo'<br />
sempoyongan a meupinteuet-pinteuet<br />
1. semprit (semperü) n seulumprét; prieb-prieb<br />
2. semprit n peunajöh thö<br />
semprong (semperong) n sulie; teurupöng; kèkè<br />
semprot (semperot) n 1. alat seumeumbö lagèe sulie<br />
gumpa; 2. alat peutamong ubat lam<br />
tuböh; 3. ceula; cakceureuca; ceula;<br />
dhöt; seueb; menyemprot seumbö;<br />
pr'èt; pr'eut; semprotan alat<br />
seumeumbö<br />
sempul v timue; apöng<br />
sempuras a 1. meukuluténg; kuluténg; 2. dhöi;<br />
seuih<br />
sempurna a dreueh; sampöreuna; leungka; asi;<br />
po'ta; pu'ta; samat<br />
semrawut a calom-malom; meugasui-gasui;<br />
söseue; pöpeue; kökeue; s'eun-<br />
839
840<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
br'eun<br />
semsem a haro' abéh; aché'<br />
1. semu a leumah lagèe keubit, lam hakikat kon<br />
mandum; — daya tipèe moseulihat;<br />
menyemu(i) peudaya; tersemu<br />
kunong tipèe; penyemu ureueng<br />
teumaki; khiyanat<br />
semu adv hi; meuhi; —merab meuneueng mirah<br />
semua adv bandum; mandum; seukaliyan;<br />
bansinaroe; simuwa; simu'a; sinaroe;<br />
semuanya (lengkap) latbatat; Ie peue;<br />
dumpeue; sat; semua yang telah<br />
terjadi kön<br />
semudera samudera<br />
semunding n mangoh<br />
semur n teunaguen sie ngon lada, kicap<br />
semuf n 1. sidom; seureungga; 2. ta' tan<br />
meunyum; hana nyum; menyemut<br />
beurueunga; mu'e; reugha';<br />
meuseu'è; kesemutan keuboh;<br />
sen n uang — s'èn; s'èm; safu — sis'èn<br />
sena n tantra; balatantra<br />
senak a 1. seuna'; doe lam dada atawa<br />
lampruet; 2. ta' ngob; 3. ula'; pupö;<br />
mupépé<br />
1. senam n seunam; gra' badan<br />
2. senam n 1. taröm; seunam; 2. leumbam<br />
senamaki n ubat sakét pruet; ceuna (cina) maki;<br />
ba' (ön) tutöp bumoe<br />
senandika n kisah bujangga<br />
senandung n jangeun; ca'é oeu'éh aneu'; cakrum<br />
senang a seunang; rali; gatu; senang hati khusi';<br />
seumèng; menyenangkan<br />
nyaman keumbai; limbang; mamèh;<br />
(ki) bersenang-senang<br />
meu'èn
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
senangin n nan eungköt<br />
senantan a putéh lagèe santan; putéh sabön<br />
senantiasa adv sabé; hana (tan) putöh-putöh;<br />
nantiyasa; seunantiyasa; seuntiyasa<br />
senapan n seunyata; beudé; seunampang; —<br />
angin teureuköi; beudé angèn; —<br />
bambu beudé trieng; — kembar<br />
beudé duwa larah; — kopak beudé<br />
kumurah; — diisi dari mulut laras<br />
(locok) teureula'; rantaka; — laras<br />
pendek kamarati; — laras lebardan<br />
panjang kumurah; keumurah; —<br />
sundut beudé meudaih; — repetir<br />
beudé tèb-lèb; bersenapan meubeudé;<br />
menembak dengan senapan<br />
peuseunampang<br />
senapati n panglima prang; ulèe kawan<br />
senar n dawai; taloe tala<br />
senarai n dabeuta; léh; seunarè<br />
senaf n 1. diwan ra'yat di Amarika atawa<br />
Pèurancéh; 2. diwan mahaguru; 3.<br />
diwan mahasiswa (murib sikula tinggi)<br />
senawan n uleue seudöng<br />
senawar (pinang —ki pineueng siba<br />
senawat n cambö' awé<br />
senawi n ureueng é' jalö nyang jitumpöh<br />
keumayöh gantoe meunayeue<br />
senda (—gurau, gurau —) n cakra; cakri; hadi; seunda; wayang<br />
1. sendal n lapé' gaki; silipat<br />
2. sendal v menyendal rintha'; sintha'<br />
3. sendal n sumpai; ganjai; keunaleueng<br />
sendalu n angèn nyang jipöt meutaga<br />
sendam a tersendam meusinthob<br />
sendang n kulam mumata ie<br />
sendar v bersendar meugr'o-gr'o<br />
sendarat n eungköt la'öt<br />
841
842<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sendaren n deungong geulayang<br />
sendat a 1. arat; 2. seukat; 3. hue'; gabue';<br />
menyendat meusumpai; tersendatsendat<br />
ceaka'-ceukeu (ceukoe)<br />
1. sendawa n sira meusi (meusri) jeunampu ubat<br />
aneu' beudé<br />
2. sendawa n geureu'ob; geu'ob<br />
sendayan n sijeunèh naleueng lakoe<br />
sendayang n peuleupeu' u<br />
sendel v bersendel meusadeue; meusinè; —<br />
bahu 1. meusadeue-sadeue bahö; 2.<br />
ki meuhurub<br />
sendeng a 1. suyo'; 2. sarö'; 3. seudèe; sapéh<br />
sender n cak sèndè radiyö<br />
sender v sadeue; sinè; bersendermeusadeue;<br />
meusinè; senderan seunadeue<br />
senderik n kréh paneu'<br />
senderung n nan hiweuen la'öt<br />
1. sendi n atöt; Iha'; seundi; teu'öt; unda-andé;<br />
sendi kaki hewan bagian bawah<br />
kukuet; gukuet; thue; sakhpada sendi<br />
tulang keurawat<br />
2. sendi n 1. batèe keunaleueng; ganjai; landaih;<br />
lanta'; 2. ki aleue; lapé'<br />
sendiri a sidroe; droe; keudroe; napeusi;<br />
meuklèh; tersendiri, menyendiri<br />
lanténg; meusuntö'; diri sendiri<br />
napeusi; meusuntö'; sendiri-sendiri<br />
maséng-maséng<br />
sendocong n eungköt ietabeue<br />
sendok n camca; sendok besar ceper dari kayu<br />
peungaru; menyendok teumo';<br />
menyendok-nyendok untuk<br />
mendinginkan tibö'<br />
sendorong n bersendorong meucrön; meujrön;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meutajö<br />
sendu a seudih; weueh<br />
senduk n ba'(ön)sidu'-du';önkayèeubatceurét<br />
senewen a cak gadoh akai; bingong; sanggong<br />
seng n sèng; s'èm; afap seng buböng s'èng<br />
sengaja (dengan —, disengaja) v 1. saja; sahja; sakeue; sako;<br />
2. ko-(ko); tidak disengaja, terlanjur<br />
langsöng; langsöng; lamsöng; tanpa<br />
sengaja röh<br />
1. sengal a sakét teu'öt; seungkoe lam tuleueng<br />
2. sengal a sengal-sengalseuna'; seusa' naphaih<br />
sengam v menyegam (kas) 'uet; kuran;<br />
mutadarah; peureulan; seuba<br />
sengangar (— petirjn caya kilat nyang blèt-bl'ot<br />
sengangkar n mirie'<br />
sengap v seungap; iem; iem droe; töpbabah;<br />
hana marit meuusikra'<br />
sengar a keu'eueng; peudaih<br />
sengarat n eungköt paya(bueng)<br />
sengaring n nan eungköt<br />
sengat n ukam; penyengaf f/fec//)geumeutoe;<br />
janga'; Ihang; lanèng; srabèe;<br />
menyengat seungat; sunda'<br />
sengau n ch'o; rih'ot; ringot<br />
sengelat n simeu'ilat; ureueng Ie hilat (hilah);<br />
sulét<br />
senget a singèt; sih'èt<br />
1. senggak n senggakan böh ana'<br />
2. sengak v menyenggak dhöt; deungkèng;<br />
deungkang; grantang; geurantang<br />
1. sengang a leu'eueng; Iheueng; seuleueng;<br />
luweueng<br />
2. senggang a kreueh ulèe; tungang; batat; bateue;<br />
sengang, tenggang, meiepas —<br />
peulalè watèe<br />
senggara v menyenggar(kan) latéh; kaman;<br />
843
844<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rintah<br />
senggau v bersenggu-senggau chèn; chon;<br />
eunchon; inchon; menyengau 1.<br />
ceugöt; leugöt; 2. lieh; töt<br />
senggayut v bersenggayut(an) junthue; guntue;<br />
sintue; santue<br />
senggarahan n peulanggahan<br />
senggeruk n 1. baköng rh'ieb; 2. ubat pupansan<br />
sengget v menyengget culöh; thö'<br />
senggol v bersenggol (an) meusintöh;<br />
meusingngöng; menyenggol king;<br />
singköi; sigöng<br />
senggora n /Vuc/np — mie Teuruki<br />
senggugu n baréng; sabèe<br />
senggugut n sakét ureueng inong ba' watèe<br />
madeueng atawa meuhé(hèd)<br />
1. sengguk v menyangguk 1. anggö'; meu'anggö'anggö';<br />
2. köng; kh'o'; po'; sayöng;<br />
töng<br />
2. sengguk v senggukan meusö'-meusö';<br />
seuneunggö'<br />
1. senggulung n seupah buleuen<br />
2. senggulung a lapé' ulèe; seuneu'ön<br />
sengut v menyengih seungèh; sinyom leumah<br />
gigoe<br />
sengih v menyengih seungèh; sinyom leumah<br />
gigoe<br />
sengingih n ceungèh<br />
1. sengir a pheue<br />
2. seng/r v menyengir ceu'o<br />
1. senp/f a ceungèh<br />
2. senp/'f a 1. singké; 2. meupakrui; 3. bingèt<br />
1. sengkak v menyengkak (uröt) peu'é' pruet<br />
2. sengkak a menyengkak\\sr'am bulèe; teumaköt<br />
sengkal n seungka jalö; sengkalan papeuen
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
neupéh<br />
1. sengkang n 1. palang; ceunaruh; klah; klaih; 2.<br />
garéh<br />
2. sengkang v menyengkang ja' meu'ingkangingkang;<br />
teupheueng<br />
sengkar n seungka; — f/anp seungka peugang<br />
sengkarut v bersengkarut meusingklét; meukalö';<br />
meupalét; kalöt; leu'kapeue';<br />
menyengkerut Ihö'; lö'<br />
sengkawang n nan ba' kayèe<br />
sengkayan (sangkayan) n ie mupuséng keulusa angèn puténg<br />
beuliyöng<br />
sengkek n Cina singkhè'<br />
sengketa n singkla; pasöng; gari<br />
sengkelang a singklét (jaroe atawa gaki)<br />
sengkelat n (ija) sukaleuet (sukeuleuet)<br />
sengkelat n sangkilat<br />
sengkeling v bersengkeling singklét<br />
1. sengketit n sinungkreuet; seunungkreuet;<br />
menyengkelut singkreuet; singkruet<br />
2. sengketit v bersengkel'it meusa'-sa'; meuseuleusa';<br />
meuseusa'; menyengkelit tamong<br />
meusa'-sa'<br />
3. sengketit v menyengkelit (\ha\) reuncöng (sikin)<br />
ba' keu'ieng<br />
sengkenit n piet<br />
1. sengker v menyengker kuröng; seukab<br />
2. sengker n sengkeran ceue; had<br />
sengketa n 1. paké; dawa; sugang; töhmah;<br />
tomah; 2. karu; seuliséh; 3. peukara;<br />
bersengketa muparikah; mupèh; bibit<br />
sengketa ukam<br />
sengkil v duduk — due' peudiyeueng droe ba'<br />
babah pintö atawa ba' binèh tingkap;<br />
due' pampang droe; caih; cah;<br />
keucha'<br />
845
846<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sengkilit v menyengkilit 1. cöt atawa cah'èt gaki;<br />
2. ki taki; teumaki; akai sulét<br />
sengkuang b seukèe bangkuwang<br />
sengkuap n seuladang<br />
sengon n sibansa ba' sala<br />
sengsai a sénsara; meudra that<br />
sengsai n tabib Cina<br />
sengsam v fersengsamf/cesengsamjteutobduroe<br />
sengsem a haro' that; beureuhi; aché'<br />
sengsara n sahsöh; söhsah; sangsara<br />
sengsurit n nan cicém<br />
senguk a meuseunggö';seumeunggö'; meusö'meusö';<br />
menyenguk h'iep bèe; hirup<br />
bèe<br />
sengungut n eungköt ie tabeue<br />
sengut a tersengut-sengut meusö'-meusö'<br />
1. sen/' a lueng; leupon; ubeuet; halöih lipéh;<br />
mangat; sambinoe; menyeni(b) alöih;<br />
leupon; luen<br />
2. seni n seuni; ahli ba' peugèt nyang dhietdhiet;<br />
seni pahat seumeupheuet<br />
3. seni n karönya ba' sidroe-droe ureueng<br />
neupeugèt saboh-saboh beunda<br />
jeued leubèh dhiet<br />
4. seni n air — 'ie'; najat — toh 'ie'<br />
senigai n purieh<br />
senil a 'udo<br />
seniman n ahli seuni<br />
Senin n Seunanyan; Nanyan; Sinanyan; napas<br />
Senin Kamis ki seusa' naph'aih;<br />
meuh'ueh-meuh'ueh; leubeuen; lam<br />
sösah<br />
senior a 1. leubèh manyang pangkat; 2. leubèh<br />
muphöm; 3. leubèh tuha; seunuha<br />
senioritas n leubèh lam pangkat, umu ngon<br />
peungalaman
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
seniwati n inong ahli seuni<br />
senja a sinja; seunja; sinya; seupöt; — buta<br />
(raya) seupöt culo' mata; — kala<br />
watèe sinja; capa'; watèe sangè' limo';<br />
kesenjaan karab malam<br />
senjak adv cak lawét; silawét<br />
senjang n 1. suréng; 2. muparikah; 3. plah;<br />
beukah; teuplah duwa<br />
senjata n seunyata; sinyata; alat; peukakaih<br />
tidak besenjata badansoh<br />
senjolong n nan eungkötla'öt<br />
senjong n krikai<br />
senohong n eungkötla'öt<br />
senonoh a tidak — (kurang —) hana patöt; tan<br />
adab<br />
senoyong a bersenoyong (ja') meuhapit-hapit<br />
sensasi n bhaih nyang jeued keukaru atawa<br />
jeued keureuyöh; punca karu (reuyöh)<br />
sensitif a reujang meusambui; bagah teupéh<br />
peurasa'an<br />
sensor n pré'sa; saréng; seureukèe<br />
sensual a rasa nè'mat; hayeue<br />
sensus n cara bileueng jeumeulah ureueng<br />
atawa hiweuen atawa beunda ba'<br />
sabohhad watèe<br />
s e n t a<br />
n keunaleueng dèt atawa glumeut(geulumeut)<br />
senta v menyenta tula' nyang meulakèe<br />
atawa nyang muh'on<br />
1. sentanda n sibansa ba' arön<br />
2. sentada n sidom alöih<br />
1. sentadu n daruet atawa ulat ijö<br />
2. sentadu n kupi Cina<br />
sentagi n 1. taloe; taloe sipatu; 2. ijapalét<br />
keu'ieng ureueng inong; 3. nan ba'<br />
kayèe keu ubat<br />
1. sentak (sintap) v menyentak rampuet; rumpuet;<br />
847
848<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sintaha'; rintaha'; löt; tersentak-sentak<br />
meusinyho'-sinyho'; meuteupui<br />
2. sentak v menyentak dhöt; duengkang;<br />
grantang<br />
sentaka n ba' meudang<br />
sental v menyental geuso'; pleue<br />
sentali n cicém<br />
1. sentana n waréh raja<br />
2. sentana p ada'; sangkira; bersentana patöt<br />
sentara adv simeuntaran; samataran; simeutaran<br />
1. senteng a 1. 'èt; paneu'; singkat; 2. hanséb;<br />
kureueng; 3. cak seudèe<br />
2. senteng n ija sawa'; geuthang<br />
1. senfer n lampu sèntè<br />
2. senter n pusat; teungoh<br />
sentiasa adv cak nantiyasa; neutiyasa;<br />
seunantiyasa; suentiyasa<br />
1. sentil (— tembakau)r\ sugoe baköng; tersentil meucindot;<br />
meuceundot<br />
2. sentil v menyentil 1. seunté'; 2. seuntöh; 3.<br />
ki teugö; sanggah<br />
sentimen n 1. peunapat nyagn jiteubiet ba'<br />
peurasa'an nyang meuteuntang ngon<br />
akai sihat; 2. that peuturöt até'<br />
sentimentil a 1. jipeungaröh lé rasa até;<br />
meuseuntöh rasa; 2. that peurasa;<br />
reujang jipeungaröh lé rasa<br />
1. senting a carong<br />
2. senting a santéng; geunténg<br />
3. senting n ba' kayèe keu pageue atawa baja<br />
sentol a dugh'o'; lugh'o'; tu'ob<br />
sentong n jurèe<br />
sentosa (sentausa) a seuntèesa; sijahtra<br />
sentral n 1. najiteungoh-teungohthat;2.pusat<br />
sentr'ifugal a meugra' atawa meuputa sura'<br />
sentripetal a meugra' atawa meuputa u teungoh
INDONESIA A C E H<br />
(pusat)<br />
sentrum n ba' teungoh-teungoh that; ba' pusat;<br />
samateungoh;<br />
sentuh v bersentuh 1. teupéh bacut;<br />
meusinggöng; meuseuntöh; 2.<br />
meuseutuböh; meujima'; menyentuh<br />
meupèh<br />
sentuk v tersentuk meugantoh<br />
sentul n ba' seutui<br />
sentung a 1. krab; rapat; 2. bajoe<br />
senuh a seungköh pruet<br />
1. senuk n jijieb<br />
2. senuk n sibansa bui krueng<br />
senunggang n nan eungköt la'öt<br />
senyampang adv nyampang; jampang; yampang<br />
senyap a 1. seungap; 2. seungu; 3. teu'iem; 4.<br />
senyar a<br />
gayéb; rayéb; 5. nyidra; nyindra<br />
1. singké; 2. meukeut'iet; prat<br />
senyawang a sinyaw'ong; meusamböng<br />
senyum (senyuman)n sinyom; kulöm; tersenyum (cenderung<br />
tertawa), membuattersenyummang;<br />
senyor n<br />
senyum simpul seungèh<br />
tuwan<br />
senyur n cak. omsinyo<br />
s e o k<br />
a terseok-seok ja' meusungkob-<br />
seolah-olah adv<br />
sungkob; mupinteut-pinteut<br />
sang (-sang); si'ulah-ulah; si'ulahan;<br />
— ya — bukan (kadang ya, kadang<br />
bukan) ragam-ragam nyoe ragamragam<br />
kon<br />
sep n sèp; kupala<br />
sepada cak salamaléköm; soena dirumoh?<br />
sepadan a sipadan; santeuet; padra<br />
1. sepah n seuh; seupah; sue<br />
2. sepah n — raja cicém cindrawaséh<br />
3<br />
sepah n 1. ba' lilén; 2. nan batèe pumata<br />
849
850<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ta'lö'; menyerahkan peusrah;<br />
menyerah sepenuhnya beulasah<br />
2. serah v plueng cucaculo; seurigab<br />
serahterima seurah (srah) ngon trimong; nyang<br />
sidroe seurah (jö') nyang sidroe<br />
trimong buet atawa pangkat<br />
serah a mirah; mirah hu<br />
serahi n seurahi<br />
serai n ba' rheue; sreue; reue<br />
sera/ a terserai meuseupreue'; meuhambö<br />
1. serak a 1. paro; 2. sreueng; 3. seusa'<br />
2. serak (burung —) cicém batö'; geureudhö' tampi<br />
3. serak n — serik (— seruk) meukruh-kruh<br />
serak v be/sera/cmeusiseue; meuseupreue';<br />
meusipreue'; berserak-serakcrébré;<br />
meusiseue; ber --- an teueng<br />
beyeueng; panténg-panteueng;<br />
menyerakkan peue'<br />
1. serakah a lubha; tama'; jumoh; butun; ceulici;<br />
ceuleuci<br />
2. serakah n meunayeue nikah<br />
seram a 1. rham bulèe; srui; rhui; yo; 2.<br />
meutötö; 3. teumaköt; 4. juwah; bueh<br />
serama n geundrang seurama<br />
serambi n seuramoe; s ra moe; --- depan<br />
seramoe reunyeuen; — belakang<br />
seuramoe liköt; antara serambi muka<br />
dengan serambi belakang rambat;<br />
seunambat<br />
1. serampang n tumba' Ihèe mata<br />
2. serampang v terserampang 1. sangköt; 2. ki so';<br />
sreueng<br />
3. serampang v menyerampang 1. (rhom) seurampang;<br />
rawa'; 2. cak srangabrang; 3.<br />
cak söng-aböng; meusöng-aböng;<br />
serampangan (berbicara) 1. bra-
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
broe; 2. rawa'; 3. barangaho; 4.<br />
meuroh; bubé mangat droe; sadè'sadè'<br />
serampang duabelasn runggéng Meulayu<br />
serampin n 1. tika seureukèe sagèe; 2. euncit<br />
sagèe ba' tika (seureukèe)<br />
serampu (sumpah —) n sumpah seurapa (srapa)<br />
serampuk v gantoh; meugantoh; teugantoh<br />
seran n sureuen; berseran meusureuen<br />
serana v menyerana 1. awöih; meurana; 2.<br />
teusangeu-sangeu<br />
seranah n caröt; seueb; seurapa; kutö'; kena -<br />
-- ki teumeureuka<br />
serandang n buloh teunumpang; kayèe silang (caga')<br />
serandau n sijeunèh dhö; la'öt<br />
serandung n tersandung meusantoh; meugantoh<br />
1. serang v menyerang 1. seureubu; seureubeuet;<br />
srubeuet; 2. landa; langa; 3.<br />
tantang; teuntang; menyerang secara<br />
rahasia dimalam hari janga'<br />
2. serang a berserang jahét; makén; mangkén<br />
3. serang n sarang; mandö kapai; kupala awa'<br />
kapai<br />
serang a seulala; silo<br />
serang a 1. jareueng; reuhie'; reunggang;<br />
sirang; 2. hana jai; reunyai<br />
serangga a meunatang bansa sidom, daruet,<br />
unoe; seureungga<br />
seranggung v due' meukuno, singkè meuteugon<br />
ba' teu'öt, jaroe tumpang keu'ieng<br />
serangkak n duroe rangkheuem; kareuem<br />
serangkak (sirangkak) n bieng geuteuem<br />
serangsang v menyerangsang mirah hu<br />
Serani n Naseurani; Seurani<br />
seranometer n alat peunileueng ngon jibré icarat na<br />
851
852<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sepah v bersepah (— sepah) meusiseue';<br />
teut-tareut; calam malom<br />
sepai v bersepai (tersepai) hancö lulöh;<br />
meudeuda'; meuseupreu'; meutabu<br />
1. sepak n menyepak teupue'; tampa<br />
2. sepak n aneu' ruda gari<br />
sepak n sipa'; trom; glueng; keu'ih<br />
sepak bola sipa' bhan; meu'èn bhan<br />
sepakat v sipakat; akö<br />
sepam n mamplam uteuen<br />
1. sepan a cak meugriet; keutieb; geutieb;<br />
meukeutieb<br />
2. sepan n bicöh; beucöh<br />
sepanar n alat peutaré peukeundö atawa<br />
peugurue'<br />
sepang n ba' seupeueng<br />
separatis n ureueng (kawöm) atawa pham<br />
peucrébré atawa pubicah kawöm<br />
(bangsa)<br />
separbang n cak béng keuneubah pèng<br />
sepasin n bie' déndén<br />
1. sepat n eungköt seupat<br />
2. sepaf a cuweueng; klat; prat; pheu; reuhang<br />
sepatu n kasöt; kawöih; seupatu; sipatu<br />
sepeda n gari; geuritan angèn; —moforseutöm<br />
sepedas n haliya; danjabila<br />
sepegoh n kreueng meutiya (meutiyara)<br />
sepele a drah; bubé drah; c'è'; c'è; cé; cé'<br />
sepen n brandang dapu<br />
sepaerah n tapla'; sipré<br />
sepeti adv 1. sa; bagoe; lagèe; 2. hi; 3. ban; 4.<br />
sang; 5. sipeureuti; sepeti itu (begitu,<br />
demikian) meudéh<br />
sepesan n jeunèh limpeuen; reunjang that mue<br />
(m'ue)<br />
sepef a 1. klat; prat; pheu; 2. br'eun; bring-
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bring<br />
sepetir n ba' sijaloh<br />
sepi a 1.seuninya;2.soh;seungue;kusong;<br />
seungab; 3. hana sapeuena; labaih;<br />
menyepi (bersepi-sepi) lanténg;<br />
meuklèh; meungklèh<br />
sepir n urat meuca'-ca'<br />
sepit n penjepit cuwanam; kuwanam;<br />
menjep'it seupét; ceupét; jeupét<br />
sepoi a sepoi-sepoi (basa) meus'èb-s'èb;<br />
dirui; sapui; seupui<br />
seprai n sipré; seupré; ijalapé' (töp) kasö<br />
sepsis n seungka'<br />
September buleuen sikureueng; keunong tujoh<br />
1. sepuh n 1. seupöh; 2. sado; silap; 3. c'ueh;<br />
sepuhan lama<br />
2. sepuh a tuha; uto'; 'udo; useueng; sesepuh<br />
ureueng tuha; ureueng geupeutuha; peutuwa<br />
sepoi a sepoi basa dirui; sapui; teupui<br />
sepu'rt n alat sumuprot;; sumprot<br />
sepuk v menyepuk 1. pupho; pupo; 2.<br />
seurubeuet; srubeuet; reuböt<br />
sepukal (keris — n kréh teupat mata<br />
sepulih n ön kayèe ubat<br />
sepur n geuritan apui<br />
1. seput a cak bagah; bacah; sigra<br />
2. seput a balom; suram; supa'; puli<br />
sera v tersera-sera plueng; cula-culo;<br />
seurigab<br />
serabai n apam seurabi<br />
serabüt n tapéh; — pangkai pelepah enau<br />
jungka (junka) jö'<br />
serabut a calamalom<br />
seraga (bantai — n bantai meutampö' peureuda<br />
seragam n sicura'; siragam<br />
1. serah v berserah sra; peusrah; menyerah<br />
853
854<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
teumpat nyang jita' lé kilat<br />
seranograf n peukakaih rakam kilat<br />
seranta v menyerantakan sranta; seuranta;<br />
puma'lum; ma'lumat<br />
serap v — mesra meusra; menyerap 1. rh'ab;<br />
sr'ab; 2. ki meurha; 3. ki meusra; sra;<br />
4. sr'ab; srab; rhaeab<br />
serap n g(eun)antoe; sirap; sèrap<br />
serapah n seurapa; srapa; seueb; caröt<br />
serapat n ba' seurapat (srapat)<br />
serasa n ranub ijö<br />
1. serasah n bröih purön<br />
2. serasah n ija teunuen nanggroe kléng<br />
3. serasah n jeuram; jram; ie teureujön; sarah<br />
serasi a rasi; jilöb; meukeunong; meupadö';<br />
meudeune; padra; saréh; saneub;<br />
tidak — parie; muparikah; para'<br />
1. serat a reukuet; reukieh; sreueng<br />
2. seraf n bubeüe'; jungka; riman; tapéh; urat<br />
serat buah nangka n' kawi<br />
seratah n boh gadöngbi<br />
serati n sigubeue atawa pawang gajah<br />
seratung n nan ba' kayèe<br />
1. serau a jareueng; reuhie'; reunyai<br />
2. serau n nan ba' kayèe<br />
seraut n sikin meurawöt<br />
1. srawak (batu —) n batèe meukandöng cémpaga<br />
2. serawak n sijeunèh peunjajöh pisang, teupöng,<br />
bohmano' ngon meulisan jampu<br />
santan)<br />
serawal n siluweue<br />
1. seraya adv sambé; seureuta; salang; sara; sira;<br />
samataram; simeutaran<br />
2. seraya (uang) n pèng ripèe keu gaji keuchi'ngon krani<br />
gampöng
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
seraya n kayèe meuranté; ba' dama<br />
serba p seureuba; mubagoe-bagoe; bandumbandum;<br />
mandum-mandum; —putih<br />
seureuba putéh; — serbi mumacam<br />
ragam; — guna dumpat jeued ngui;<br />
— neka anika ragam<br />
serbah-serbih a bajèe meudrèh-drèh<br />
serbak v menyerbak mubèe; bèe meuhiröm;<br />
meuhambö; pubangoe; meudrö-drö;<br />
meuhipaih (-hipaih); meuhireut<br />
serban n ceureuban; seureuban<br />
serbat n ie seureubat<br />
serbet n ijasampöih jaroe atawa babah<br />
serbu v menyerbu 1. sabö; seurubeuet;<br />
sukrèe; ngamo'; tajö; köng; töng; 2.<br />
landa; lawa; 3. kurumèe; menyerbu<br />
berbagaiarah (membabi buta) srang<br />
brang; gadèe-gadèe<br />
serbuk n rabö'; seureubö'; — gergaji sue<br />
gogajoe; rabö' kayèe; — rempah<br />
dalam kain kafan pacé<br />
serdadu n seureudadu; seudadu; sidadu; sipa'i<br />
'adi<br />
serdak n dhöi; abèe; Ion<br />
serdam n suléng; seureudam; öli-öli; (dari<br />
batang padi) wa<br />
serdang n sibansa ba' nipah, keu ön buböng<br />
serdawa n geureu'ob<br />
serdi n peunyakét guda meu'ie idöng;<br />
monmón guda<br />
sedih a pruet cateueng; meuceudeut<br />
sere n ba' rheue; sreue<br />
serebrum n uta' lam brue' tangkura'; uta' raye'<br />
seregang a berseregang 1. kuköh; sasa; geueh;<br />
2. meulho<br />
serealia n jeunèh teunaman lagèe padé atawa<br />
855
856<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gandöm nyang jeued keumakanan<br />
serembah-serembaha meulé-lé ie mata<br />
seremban n meu'èn rimbang<br />
seremoni n adat; seremonial meu'adat-adat<br />
serempak a meusigo; sigo; seureuta; meusayéng;<br />
menyerempak seurubeuet;<br />
söureugab; keserempakan<br />
mukaranah<br />
serempet v menyerempet meurampéh; rab<br />
keunong; meusintöh; meusie;<br />
meusibè; meusiba; teupèh Dacut<br />
serempu n 1. seurampèe; srampèe; 2. jalö<br />
seurampéh<br />
serendah n ba' pisang bukhè<br />
serendang a 1. singèt; sih'èt; 2. /c/seudèe; sapéh<br />
sereng n beudé keureuthaih<br />
serengam a 1. meukeurumon; meujuh'om; 2.<br />
meuseureunga; meujahöi<br />
serengeh v menyerengeh hèng; geuhèng; hing<br />
serenjak n peutaih tiköh<br />
serenjang a cot; cacang teuglong lagèe patong<br />
serenta adv dami; banlami; seureuta<br />
serentak a 1. meusigo-sigo;seureunta'; 2. lanja;<br />
yöhnyan laju; meusigra laju<br />
serep v menyereph. peusahèh; 2. peuteupat<br />
jaba<br />
serep n geunantoe<br />
1. seret v nila; hue; rayueng; menyeret 1. hue;<br />
rayueng; gandéng; 2. hila; 3. ki<br />
peuhadap ba' hakim; terseretkarena<br />
(kain) kepanjangan meudrèh-drèh;<br />
meurèh-rèh; meuroh-roh<br />
2. seret n 1. plang-plöt; 2. rapön; birè; hambi;<br />
seuneurét<br />
sergah n dhöt; dhét; deungkang; grantang<br />
sergam a tersergam meujuh'om
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sergap v menyergap janga'; tajö'; rungkhom<br />
sergut a gasa (peuneugèt); gabai<br />
s e<br />
"<br />
n<br />
caya; cahya; cuwaca; gléh;<br />
jeureungèh; — balai pupalèh; —<br />
gunung caya gunong; — muka caya<br />
ruman; ie muka; — panggung aneu'<br />
bansawan; — pantai ki 'oh toe leumah<br />
ceudaih; berseri-seri (berca-<br />
s e n<br />
v<br />
haya-cahaya gemerlapan) muma'ma'<br />
menyeri pi'ieb sri bungong (lé unoe<br />
atawa bambang)<br />
s e r / a<br />
1 mali; tri; padra; sali; sri; mali (hana<br />
nyang talö atawa tiwaih hana nyang<br />
meunang); 2. cak woe pangkai; pulang<br />
pangkai; 3. tuka muka hana<br />
meutamah; 4. sama meutém-tém<br />
s e r / n<br />
meuseumong; meusamböng-<br />
serial a<br />
samböng; meu'iku-iku<br />
meuturöt-turöt; meusamböng<br />
seriap n sibansa dhö' la'öt<br />
1<br />
- s e n a t a<br />
reuda; piyöh ujeuen; teudöh; reului<br />
2. seriat n nyaréng udeueng<br />
seriawan n seurawan; — usus (ucus) ceurét;<br />
biyöh (peunyakét aneu; miet)<br />
seri bulan n sibansa ba' beuringèn<br />
seri bumi n nan naleueng<br />
seridanta (seri gading) n nan ba' bungong<br />
seriding n eungköt seuridéng<br />
serigala n asèe uteuen; keureuköih; rubah<br />
serigunting n cicém meubulèe itam, meu'iku<br />
panyang, lagèe gunténg<br />
1<br />
- serik a jra; hanlé; tèbat<br />
2<br />
- s e n k<br />
n serak-serik su ureueng pleue aleue<br />
serkat n carikat; kumpöilan; sikutu; rakan<br />
1. serikaya n ba' seureuba ra'sa; lunih<br />
857
858<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
2 serkaya n sokaya; asokaya<br />
sermala n 1. utöh; 2. utöh seumeupheuet; jaro<br />
uké<br />
serimenganti n pintö geureubang dalam (astana)<br />
serimpet v menyerimpet meucarueh gaki<br />
sermpung n taloe beuleunggu; taron; pa';<br />
terserimpung 1. keunong taron; 2. ki<br />
keunong pa'<br />
1. serindai n buröng<br />
2. serindai a meureudu; mangat tadeungo<br />
(leungo)<br />
serndit n kèkè'; seurindét; bayeuen ubit<br />
1 sering a 1. sréng (beuneueng; taloe); 2. krab<br />
rapat; 3. ceukang krang (keureutaih);<br />
menyerng rhéng; sréng<br />
2 serng a kayém; — kali kayém that; seringsering<br />
1. teukadang; sigo-go; 2. ca/c<br />
kayém<br />
3. sering a rampéng; rhéng; piruet<br />
4. ser/np v menyering seuri<br />
seringai n hèng; menyerngai geureuhèng;<br />
geuhèng; raheueng<br />
seringing n hing<br />
seebf n sugöt si gutèe<br />
ser/um n lapéh kulét jimiyub kulét uroe<br />
s e r / u s 1. sunggöh; nasuha; meukeubit; ako';<br />
2. geunténg that; bala<br />
serkah a leukang meuleu'a; beukah Iheueh;<br />
wah; menyerkah 1. rintha'; 2. /r/'plah<br />
serkai v menyerkai seureukèe; aya'; saréng<br />
serkap n 1. bubèe rangkab; 2. seureukab<br />
serkup n khöb; menyerkup gom; khöb<br />
s e r/ a/7 n menyerlah seureulah; meuseureulah;<br />
jeureulah<br />
serling a urue' peunaron<br />
sermangin n geundrang seurama
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sernak a menyernak (hati) seuna'; seusa'<br />
1. sero n jang la'öt<br />
2. sero n pangkai; buleueng; andé; pesero<br />
ureueng nyang böh pangkai<br />
3. sero n bubrang<br />
serobeh a meusui-sui; meurui-rui; (ö' atawa<br />
bajèe)<br />
serobok v berserobok meurumpo'; rumpa';<br />
meurudh'o'<br />
serobot n meulangga ha'; rampaih ha' atawa<br />
atra gob; menyerobot 1. co'; reuböt;<br />
rayéh; 2. köng; kh'o'; 3. hana<br />
meu'atöran; 4. sakeue<br />
seroja n bungong seuleupö'; seulipö'; jiemjiem;<br />
tunjöng; padam<br />
2. serok n cinu; ceuno<br />
3. se3rok n Ihö'; lö'; seurukan; surukan; srukon<br />
seerambong n 1. curu; 2. sulie<br />
serompok a terserompok meusa'; meukarat<br />
serondok a terserondokï. meucula; meucaga';<br />
2. meujrön; meucrön<br />
serondol v menyerondol po'; köng; töng<br />
serondong v menyerondong kh'o'; meutajö<br />
serong a 1. juréng; siröng; suréng; bali (-bali);<br />
2. surang-suréng; 3. ki sulét; 4. ki<br />
khiyanat<br />
seronok a meuseurunoh; srunoh; mangat<br />
takalon mangat tadeungo<br />
seropot v menyeropot cak hirup; hiröb; hisap;<br />
p'ueb; p'ieb<br />
serosoh v menyerosoh (meu)thoh-thoh;<br />
(meu)dhoh-dhoh<br />
serot v (h)iröb; p'ueb; p'ieb<br />
seroyong (an) a meuhapit-hapit; mupinteut-pinteut<br />
1. serpih n seureupéh niba' lando' tanoh kliet;<br />
batèe jeued<br />
859
860<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. serpih a 1. pipa'; reugéh; rigéh; rumpang;<br />
rumpong; 2. teucr'ie; ubit-ubrt<br />
sersan n seureusan<br />
1. sersi n loih; mata-mata; seupiyun<br />
2. sersi n ija lipéh niba' bulèe bubiri<br />
1 serfa p 1 • ngon; deungon; seureuta; 2. dami;<br />
banlami<br />
2. serta v seureuta; seutot; seutèt; beserta 1.<br />
meusigo ngon; asi; 2. meuseureuta;<br />
3. iréng; peungon; dampéng;<br />
meuseureuta; peserta sikutu;<br />
ureueng sajan<br />
serta merta a sikléb-siklab; lanja<br />
sertifikat n surat keutrangan<br />
sertu v menyertu sama'<br />
1. seru n höi; sru; tawö'; sanggroh; seruan sru<br />
2. seru a hibat; meukachöi; meupakrui;<br />
meudabèe; sangat<br />
3. seru p sru<br />
seru n nan ba' kayèe keu papeuen rumoh<br />
serua a sa; saban; sirupa<br />
seruak v menyeruak 1. kuwa'; pileue; 2. ki<br />
mböh 3. lueb<br />
seruas n jeunèh ba' kupi uteuen<br />
seruda n rangkheuem; suda; kareuem;<br />
keunareuem<br />
serudi a berserudi (intan) ka teugeuso'<br />
seruduk v 1. so-so; h'o'-h'o'; lui; lob; 2. saséng;<br />
po'; 3. langga; kh'o'; köng<br />
serugah n jeunèh ba' siyuengyueng; seuleupö'<br />
1. seruh a rhiet; riet; sriet<br />
3. seruh n su ureueng euntreut (euntho) gaki<br />
4. seruh a meupakrui<br />
serui a rhiet; riet; sriet<br />
seruit n tampuléng saboh mata<br />
seruk n umpang breueh asoe siplöh gantang
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
serul a brè; bra; brue<br />
serling n suléng<br />
serum n 1. beunda cayé nyang ghuen lam<br />
tuböh; 2. ie darah hiweuen nyangka<br />
jipeukeubai ngon peunyakét; 3.<br />
ie darah nyang meuklèh watèe darah<br />
jimeughuen<br />
sermat n ukheue tapa' léman<br />
serun n geureupöh atawa umpueng mano'<br />
1. sernai n seurunè; srunè; muri<br />
2. serunai (— laot) n sijeunèh ba'kayèe la'öt<br />
1. serunda v menyerunda hue; hila<br />
2. serunda a menyerunda meujunthue; junthè;<br />
meuisntue; meusantue<br />
1. seurundang v menyerundang so'-so'; cungké; ro'ro';<br />
lo'-lo'<br />
2. serundang n seurundéng; ulheue meu'aweueh<br />
serundi n seurunè, /èn/s-yèn/snya meunanggét;<br />
biduen; kaphé; mirah; seutawön<br />
serujang n tumba' kayèe<br />
seruntun (akar —) n sijeunèh peundang<br />
serupa adv sa; sirupa; galah tukong; caga';<br />
sadeungon^sangon; rata; pada; turöt;<br />
menyerupai hi; meuhi; serupa, sama,<br />
sesuai, seia sekata sapeue<br />
serpih a seureupéh<br />
1. seruput v menyeruput (h)irup; p'ieb<br />
2. seruput n nan teunaman<br />
seruru n sijeunèh ba' urèt; urot<br />
serut n nyhèh; nyèh<br />
seruru n ruko' raye'<br />
serunyuk v menyeryuk löb; lui; nueb; susöp<br />
servis n peutimang; satoh; rintah; — makan<br />
cawan pingan; menyervis peugléh,<br />
pubeutöi nyang reuloh<br />
sesah v bersesah eungkhoe; ingkhoe;<br />
861
862<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menyesah seunuet; eungkhoe<br />
sesai (uang —) n jeunamèe nyang gohlom glah<br />
jibayeue<br />
sesaing a siwadan<br />
sesajen n khanuri aruwah<br />
sesak a arat; picé'; seuleusa'; seusa'; meusa'sa';<br />
2. peunoh meusa'-sa'; 3. seuna';<br />
4. k/sahsöh; söhsah; 5. /o'meukarat;<br />
menyesakkan hangeub<br />
sesal n seusai; teulah; meulah; menyesal<br />
(karena lupa) akeuma'; menyësali diri<br />
lah; laih; meulaih;teulaih; teuneuh'a'<br />
1. sesap v rh'ieb; sr'ieb<br />
2. sesap (sesapan) n umong atawa biang roh<br />
1. sesar v menyesar meu'iseu'; meuseu';<br />
meu'isèt<br />
2. sesar v bersesaran löb; lub; lui<br />
sesarti n nasihat; peutuwah<br />
sesar a 1. sisat; ruda; wo; 2. k/dalalat; lalalat;<br />
meureurui; meuheurui; — air salah<br />
peurunoe; — akai pungo; — barat<br />
meusalah bandum; — lalu meusalah<br />
jalan; — langkah pubuet nyang hana<br />
patöt; — pikiran ki meurawé-rawé; -<br />
-- pusat bingong; menyesatkan jiba<br />
ba' jalan nyang salah<br />
sesawi n sisawi; seusawi<br />
sesenap n teunaman keu umpeuen meunatang<br />
seser n sawo'<br />
sesil n bansa kreueng, tirom<br />
sesira n nan teunaman<br />
sesoca n pumata intan<br />
sespan n seutöm gandéng<br />
sestina n ca'é nam baréh<br />
sesuai a 1. seudang; 2. balöh; palöh; 3. rasi;<br />
4. santeut; 5. padra; 6. mupakho'; 7.
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mada; 8. sa; sapeue; 9. timang; 10.<br />
rasi; meukeunong; 11. gèt that; 12.<br />
pada; 13. bubé kheun; bersesuaian<br />
mumada; sesuai (cocok) jilöb<br />
sesuatu n choe; coe; c(h)oi<br />
sesumbar v teukabö; buha'; burat; bureue<br />
sesunguhnya p sagai<br />
1. sef n bhab<br />
2. set v mengeset pupatöt<br />
3. set n judö; sijudö; pasang; sipasang<br />
sera n cak haih; hah<br />
setabelan n cak pasökan meuriyam<br />
setagen n ija keu'ieng ureueng inong<br />
setai a bersetai-setai meupéng-péng; ruyaruyoe<br />
setaka n seuma'; reuba<br />
setaka n singgasana<br />
1. setal n cak weue guda<br />
2. setal n cak beusoe baja<br />
setambul n nan ba' kayèe<br />
sefan n beuno; jén; sanèe; kesetanan ka<br />
tamong; ka jitamong jèn<br />
setana n cak astana<br />
setang n kumudoe; keumudoe; neumat<br />
setangan n cak sampöih jaroe; bungköih<br />
setanggi n keumeunyan; kumunyan; keutanggi;<br />
— ladan keutangie cina<br />
setapak n leupu<br />
setaria n nan naleueng<br />
setasiun n sansiyön; tansiyon; tasiyön; kepala -<br />
- sèp<br />
sefaf' n dapeuta; judue; jadöi<br />
setawar n ön raja peunawa<br />
setebal n sijeunèh teunaman keu ubat sijue'<br />
seteger n peurancah<br />
seeheng a cak seudèe; sapéh<br />
863
864<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
setek n tarö'<br />
setel n 1. (si)pasang; 2. sisalén bajèe;<br />
seuneurö; seundrö; menyetel seutè<br />
setela n keutila; keupila<br />
sefem a 1. ca/ctala; peusabé su (suwara); 2.<br />
ca/r isu; suwara lam hai pumiléh<br />
setengar n beudé meudapu; ésuetinggeue<br />
seter n cak bintang tanda pangkat<br />
seteranah a seunang; geumira; rali; seuméng;<br />
gatu; seu'o<br />
seteru n sitrèe; musöh; lawan; — turun<br />
femurunsitrèe mupeusaka; berseteru<br />
diam-diam (mendendam) meu'ukam<br />
seti n ijasutra<br />
setia a seutiya; ba'ét; bersetia meuseutiya<br />
setiabu n (ular atau pedang) suntiyabu, nan<br />
uleue atawa peudeueng<br />
setia kawan a seutiya; sakiya; meuseutiya;<br />
meusapeue rasa<br />
setiar v cak ékhtiyeue<br />
setiawan a' sangat seutiya<br />
setiga n ca'é Ihèe baréh<br />
1. setik n jeungkai<br />
2. setik n neucob<br />
setinggal n éseutinggeue; seutingeue (sejenis<br />
senapan panjang bersumbu)<br />
setinggi n cak layeue nyang jeued gulöng<br />
setinggil n cak sibansa panteue<br />
1. setip n seutip<br />
2. setip a sawan; pungo bui<br />
setir n kumudo; seutiyu; menyetir<br />
peulayeue; ba; peuja'<br />
setirman n jarömudi<br />
setiwel n salöb beutéh<br />
setolop n panyot kaha<br />
sefom n wap; —bargas beureugaih; — wales
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
seton n guci; peudeuna<br />
setop (stop) v cak piyöh; teudong; seutop<br />
setor v bayeue; seuto; srah<br />
setori n cak karu; kalot<br />
setrap n cak uköm; seutrap<br />
setrat n cak jalan raya<br />
setrika n teurika; menyerika gröih; gröh<br />
setrimin n ijateunuen gasa<br />
sefbp n seutrép; sitrép; garéh<br />
setrum n seutröm<br />
setrup n sitröp; ie saka<br />
1. seru n beureukat; sampeuna; sampöna<br />
2. sefu n nan teunaman la'öt<br />
setuil n nan teunaman<br />
setuju adv akö; trimong; menyetujui seureuta;<br />
setuju dengan sikutu<br />
setum n tarö' kayèe kameu'ukheue; tunggöi<br />
setung n cak luka lam idong keunong ulat<br />
raseutöng (sibansa penyakét<br />
jeuheuet)<br />
sefup n meuraba<br />
seturu n sikawan; sikurön<br />
sewa n siwa; pa'; sewa beli ansö; angsö<br />
menyewa (kebun tebu) bungkai<br />
sewaka v peulamietdroe ba' raja<br />
sewal a neuh'aih; suwang; suwè'<br />
sewar n mundö'; candong<br />
sewar v menyewat sama; rampuet; rumpuet<br />
sewot a beungèh; bingèt; binyèt; br'eun; gr'am<br />
sewa n siribèe<br />
sfing (sfinks) n patong ulèe manusiya mubadan singa<br />
s/a a — s/a 1. seuhai; 2. beurakah; brakah;<br />
3. pahna; 4. srangbrang<br />
siaga v sieb; leungka<br />
1. siah a — /ayab meu(h)apit-apit; teugeuntit-<br />
865
866<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
geuntit<br />
2. siah v bersiah 1. si; meusi; seusa; siwo; 2.<br />
kilè'; keu'ih<br />
1. siak n khadam meuseugit<br />
2. siak (burung —) n sibansa kleueng malam<br />
3. siak (rumput siak-siak) n sijeunèh ubat glang<br />
siakon v meuseunoh<br />
sial a 1. neuh'aih; rudi; 2. paléh; palieng;<br />
pangèh; 3. suwang; suwè'; 4. kas<br />
cilaka; cilakeu'<br />
sialang n sambang unoe; bersialang 1.<br />
meukeurumon; 2. co' ie unoe<br />
sialat n teunaman keu ubat sakét sabön<br />
1. siamang n himbèe<br />
2. siamang n anoe beusoe<br />
1. sian adv cak sidumnan; sidubnan<br />
2. s/an a wareuna birö meuneung ijö<br />
sianang n nan eungköt ie tabeue<br />
1. siang uroe; siang bolong cot uroe; timang;<br />
reumbang; siang malam uroe ngon<br />
malam; sore ban'seupöt uroe; siangsiang<br />
beuleubéh awai; kesiangan<br />
jula uroe; siang ini uroe nyoe<br />
2. siang a peungeueh; gléh; bersiangpeugléh;<br />
reuntéh; menyiang, menyiangi cah<br />
creue; eumpoe; umpoe; ureueh;<br />
menyiangi burung lueh; menyiangi<br />
ikan peusieng<br />
siangü n sijeunèh naleueng awé (awö)<br />
sianida n dat meuracön<br />
siantan n ba' peunujöh<br />
siap 1- kana; 2. sampang; seuleusoe;<br />
Iheueh; asi; 3. ka jitém; 4. dong beu<br />
meusiga'; 5. meujaga-jaga; — cetak<br />
ka jeued cita'; —pakaika jeued ngui;<br />
— potong ka jeued sie; — tempur ka
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sieb muprang (meulho); bersiap-siap<br />
meusudiya; meukeumaih; tidak siap<br />
hana keumah; menyiapkan alaih;<br />
peusudiya; padè'<br />
siapa n soe; siapabisasoe jeued; siapadapat<br />
soe é'; siapa /ag/'soelom; siapa pula<br />
soelom; siapa suka soetém; siapa<br />
tahu soetupeue; siapa saja<br />
soemantong; siapa nyana soe kira;<br />
bukan siapa kon soe; bukan siapasiapa<br />
kon sibarang; barang siapa<br />
baranggasoe; barang sigasoe;<br />
ketahuan siapa meusoe; tahu siapa<br />
tusoe; perkenalkan (mengenalkan)<br />
siapa peutusoe; tak diketahui siapa<br />
lawan siapa hana tatusoe-meusoe<br />
1. siar v meny/ar/rar)1.sipreue';seupreue';2.<br />
bré thèe; puma'lum; peugah; 3.<br />
sranta; sru; 4. peuteubiet; publoe; 5.<br />
panca; 8. kirém; peu'é'; peu'ét; tersiar<br />
meugah; meuthèe<br />
2. siar v bersiar (-siar) tamaca; ja' meu'ènmeu'èn<br />
(meuhayeue-hayeue)<br />
3. siar n — bakar peukara teumeutöt rumoh;<br />
menyiar töt; teumeutöt; tersiar teutöt<br />
4. siar n seuneumong (peureukat) bata ngon<br />
bata; menyiar turap; pudi<br />
5. siar n daun — nan teunaman; sigègè<br />
siarah n (siarat) bintang döheura<br />
siasat n 1. pré'sa; seulidé'; 2. sudi; tanyong;<br />
3. sasat; sidé'; 4. teugö; ceula;<br />
menyiasati sasat; sidé'<br />
siasat n cé'sa; sé'sa; énanya<br />
siat v meny/af (h)iréh;sayab; layang; lapah<br />
siau a leupie<br />
sibak v cré; plah; siba; plah ö'; meny/ba/fpilèt<br />
867
868<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. sibar (sibar-sibar) n hambi; leupu<br />
2. sibar n dén-dén raja<br />
3. sibar a bersibaran (an) meucrue'-crue';<br />
sibilan n<br />
meuchue'-chue'; meujreuen-jreuen<br />
su meus'èh-s'èh<br />
sibir num sesibir sikra' (krè 1<br />
); sigréh; sicrie'<br />
sibiran tulang n ki aneu' meutuwah; bohaté<br />
1. sibuk a 1. beucah-beucah; gabhue'; gabue';<br />
dangdhöt; katèh-katoh; mèh-moh;<br />
gamèh-gamoh; pula-puloe; rhob;<br />
srob; seubö'; 2. jeumot; cula-culoe;<br />
3. ka'a-ka'u; menyibukkan diri sendiri<br />
peurintang droe<br />
2. sibuk v menyibuk luem<br />
1. sibur n cinu brue'; glö'<br />
2. sibur n sibur-sibur dén-dén raja<br />
sibusuk n sijeunèh ba'kayèe keu peuneugèt alat<br />
rumoh, ukheue keu neulhab ija<br />
sice n cak sipsang keurusi ngon mija<br />
sicerek n nan ön kayèe<br />
sida n lakab keu waréh raja<br />
sida v gasi; sida-sida 1. peugawèe dalam;<br />
2. kawai astana nyangka teugasi<br />
sidai v menyidai adèe; diyeueng<br />
sidat n kirèe; lijeue; leujeu<br />
sidi a sampöreuna; purnama — buleuen<br />
peunoh; buleuen peuet blaih<br />
1. sidik v seulidé'; sasat; sidé'<br />
2. sidik a teupat<br />
3. sidik n 1. taron rusa niba' awé; 2. sagoe<br />
nyang cincu (rincu)<br />
siduga v bersiduga<br />
adu plueng<br />
plueng meudilèe-dilèe;<br />
sifat n sipheuet; èewalat; kasiet; — wanita<br />
utama la'sana<br />
sifilis n penunyakét sabön
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sifir n 1. noi; sipè noi; 2. soh<br />
1. sifon n ulèe noih (noeh)<br />
2. sifon n kain — cita aloih<br />
3. sifon n p'ueb<br />
sigai n paténg purieh<br />
sigak n cih (cara paröh asèe)<br />
sigando n sibansa bawang<br />
sigap a tangkeueh; tangköh; siga'; kha<br />
sigaret n sèt; tembakau — baköngsèt; rokok<br />
— ruko' sèt<br />
sigasir n daruetkléng tanoh<br />
sigenteng n janga'; jangat; srabèe<br />
siger n kulahkama<br />
1 • sigi n suwa; sulöh; menyigi 1. Ihöh ngon<br />
suwa; 2. fa' seulidé'<br />
2. s/g/' v julöh; culöh; cungké; kueh; kuré'<br />
sigung v menyigung singköi; king<br />
sigung n musang bèe kh'èb<br />
sihir n sihé; rancana; kihanah; menyihir<br />
jhung<br />
sijil n 1. sijin; 2. surat tanda tamat sikula<br />
sika n bajèe gunténg Cina<br />
sikah n rupiah; pèng nanggroe Kléng<br />
sikai n awé buböng<br />
1 • sikap n 1. bangon (ragam) tuböh; 2. siga'; 3.<br />
peunapat; naseubah; — berkuasa<br />
peuleuoh; teureukaih; teureukah;<br />
bersikap pantas mupeureunah;<br />
munasabah<br />
2. sikap n (— malam, burung elang) kleueng<br />
3. sikap n baju — bajèe sika<br />
4. sikap v menyikap 1. ruguem; uem; 2. gapiet<br />
beudé<br />
sikari n tumba'; tukang — ureueng<br />
meutumba'<br />
1- sikat n 1. peunyampöh; 2. sugöt; 3. sisi; 4.<br />
869
870<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
creueh; 5. ki rampaih; 6. ki pajöh<br />
meukeubit; sikat gigi dari tangkai<br />
bunga kelapa sugi; menyikat<br />
(melicinkan) tasoe<br />
2. sikat n nan teunaman<br />
sikedampung n nan boh kayèe<br />
sikeras v bersikeras meukreueh; ngon cara<br />
kreueh; kreueh até<br />
sikik n nan ba' kayèe<br />
sikikih n nan cicém<br />
sikin n sikin<br />
sikü n cak bacut; dit; mit; nit<br />
sikion n angèn puténg beuliyöng tupheuen<br />
siklus n thön atawa watèe nyang meugisakla<br />
siksa n cé'sa; sé'sa; adeueb<br />
siku n 1. singkèe; 2. go beudé; 3. sagoe;<br />
siku; 4. siku-siku; 5. leungköng; sikusikw\.<br />
go beudé; 2. siku; 3. geuniréng<br />
atawa rusö'; bersiku meusagoe;<br />
menyiku singköi<br />
sikudidi n cicém keudidi<br />
sikut n singköi; tukang — ki ureueng nyang<br />
suka jimeurampaih (reuböt) atragob;<br />
menyikut king; meu'èn singkèe<br />
sil n surat tanda keubah barang ba'<br />
gudang nyang jipeusiwa<br />
1. sila v sila;. — kan peusila; menyilakan<br />
peusila<br />
2. sila v wét sila<br />
3. sila n atöran atawa adab saboh-saboh<br />
bangsa atawa sidroe-droe ureueng<br />
silabus n ékhtisa (mohtasa) saboh peulajaran<br />
silalatu n dhöi; abèe; meu'<br />
silam a 1. glap; seupöt; reudom; 2. Iham; löb<br />
(mata uroe); 3. leunyap; gadoh; rayéb;<br />
gayéb; 4. jameun dilèe; dilèe; uroe<br />
jéh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
silampukau n nan cicém<br />
1. silang n 1. tanda silang; simplah; 2. palang;<br />
simplah; kayèe silang; menyilang<br />
meusimplah; siyu — empaf simpang<br />
peuet; — pendapat ki muproehai; -<br />
selimpat ki meusui-sui;<br />
meuseureugui; sakét that-that; —<br />
selisih (— sengketa) mupaké;<br />
sugang; seuliséh; — s/ursalahsalöh;<br />
tanda silang pengusirhantu (x) panca;<br />
2. silang v kawén silang (hiweuen meuseutèt)<br />
3. s/Vang adv Iheueng hana padumna tréb;<br />
menyilangi koh (narit), ceukot<br />
1. s/7ap a 1. silap; meusalah kalon; 2. lupöt; -<br />
-- hati gadoh ingat; tuwo; — mata 1.<br />
salah ngieng; 2. seulala; 3. gadoh<br />
ingat; 4. lupöt<br />
silara n ön keurusöng<br />
silase n ön jagöng thö<br />
s//af n manca'; silè'; silat; kilè'<br />
1. silau a seulala; seumilu; silo; panèe; panie<br />
2. silau v menyilau tilé'; ja'kalon<br />
silengah a bersilengah hanapöh; lingah;<br />
hanapakoe<br />
s//ef n sijeunèh sikin ceumukö<br />
silih adv 1. saléng; 2. gantoe; tuka; —berganti<br />
meugantoe-gantoe; bersilih 1.<br />
gantoe; 2. meu'ubah; 3. meutukataké;<br />
silih lapik ki gantoe tika; menyilih<br />
gantoe; tuka; meugantoe; meureuka;<br />
silihan geunantoe<br />
silik v menyilik luem; meuluem<br />
s/7/Aa n bagiyan niba' batèe ngon anoe<br />
silinder (selender) n agö'; agu'; glöng; surieng; tureue';<br />
tureue; kindang; boh agö'; boh<br />
singgam<br />
871
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. silir a dirui; sarèe<br />
2. silir n — bawang kulét uroe<br />
silo n kröng; keupö'; papeuen atawa<br />
beusoe plat<br />
silok v pukie' mata; banteubleut<br />
silsilah n asai usui; salasilah; saleusilah<br />
silt n lando' ie<br />
silu a 1. pilu; raweuen; 2. singké<br />
s//uef n bubayang<br />
siluk n nan ba' kayèe<br />
siluman n 1. meukheulu'(h) alöih; 2. ki hana<br />
deueh takalon; gayéb<br />
simaung n sibansa boh kayèe meuh'ong<br />
1. simbah a bers/mbabbasah buchue'; meuchue'chue';<br />
bulut<br />
2. simbah v bersimbah sila'; salob; silob<br />
simbai a gèt lakku; supan; teureutib<br />
1. simbang n meu'èn rimbang; simbang<br />
2. simbang n cicém la'öt<br />
1. simbar n sibansa seumalu<br />
2. s/mbar f— dadaj n bulèe dada<br />
simbat n peutah<br />
simbiotik a banduwa piha' meulaba; sali<br />
meulaba<br />
simbol n tanda<br />
simbukan (kesimbukan) n sibansa ba' urèt<br />
simbur v bersimbur (meu)simbö; meuch'ach'a;<br />
ki sapöt<br />
simetris a (saban) timang; banduwasi sabé;<br />
(saban) saré (saré')<br />
s/m/'/e a sang<br />
1. simpai n klah; simpè; geuet: gheueb; heuet<br />
2. simpai n bue krèh bulèe meukeununèng<br />
1. simpan v menyimpan 1. keubah; 2. tröh; 3.<br />
som (mat) rasiya; 4. meu'asoe;<br />
meu'éleumèe; 5. meukandöng; seu-<br />
872
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
nimpan; seuneusom; keumandöng<br />
2. simpan a 1. singkat; paneue';'èt; 2. ka keumah<br />
simpang n simpang; cabeueng; simpang jalan<br />
cabeueng rèt; —tiga (empafjsimpang<br />
Ihèe (peuet); menyimpang bè; bèbè;<br />
siba; sibè; seusa; siwo; muparikah;<br />
meusie; meusuréng; siröng;<br />
penyimpangan mukalapah<br />
simpang siur calam-malom; meutarèh-parèh;<br />
meubulabuloe; meutindéh payéh;<br />
meupalét-palöt<br />
simpanse n bue krèh<br />
simpat v kesimpatan teurhö'; teusrö'; hue'<br />
simpati n röh sayang; röh akö; röh keu suka;<br />
röh meukeunong; meulimbang; tidak<br />
— binci ruman<br />
simpatik a meuch'a'; limbang<br />
simpatisan n ureueng nyang simpatik<br />
simpel a tunggai; mudah; seulalu<br />
simping n limpéng<br />
simpir v menyimpirkan (sayap) kirab<br />
simplifikasi n peumudah<br />
simplistis a sadarahna; sidarana<br />
simposium n majeulieh nyang neumuproe sabohsaboh<br />
bhaih<br />
simpuh n due' meutimpöh (simpöh)<br />
simpuk v menyimpuk 1. meukh'o' sira ja'; 2. ki<br />
péteunah<br />
1. simpul n neukuetaloe atawa beuneueng; atöt;<br />
—anyam neukue seuneumöng taloe<br />
raya meurakab ngon taloe ubeuet;<br />
menyimpul rakab; — hidup neukue<br />
jeued ploh; kesimpulan kieh;<br />
mohtasa; berkesimpulan jajam;<br />
873
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jadam; sajöh<br />
2. simpul adv kulöm; tersenyum •-- sinyom<br />
meukulöm<br />
3. simpul v menyimpulkan rakab; kue; gunci;<br />
kesimpulan peunutöh; mohtasa;<br />
ékheutisa<br />
simpur n nan ba' kayèe<br />
simultan a sigo ö; sireunta'<br />
sinaga n bicöh; teunamon; licöh; leucöh<br />
sinambung v bersinambung' meuseuneumong;<br />
meulanjut<br />
sinar n caya; cuwaca; sina; sinar; ber —<br />
reumèn; ber (meu)anca'-anca'<br />
sinar, daun — n sijeunèh ön paku<br />
sinau a seureulah; meuseureulah; jeureulah;<br />
jeumeureulah<br />
sinawar n pineueng peunawa<br />
sindap n kalang ulèe; krue<br />
sinder n mandö<br />
sindikat n könsi<br />
sindir v meny/bd/rabaih; baréng; drab; kayét;<br />
kieh; pansie; pangsie; siyu; simbé;<br />
sidresna n rasa paneuh, seuna' ngon mumang<br />
sindrom n tanda-tanda peunyakét<br />
sindur n geundét mirah muda, ba' birè<br />
meugeunyie putéh<br />
Singapura n (kependekan) Pöt; Pör<br />
sinema n geudong béseuköp; pilem béseuköp<br />
sinergi n meuhurub<br />
singahak v tersingahak teukeujöt; teusanga';<br />
teuseunga'<br />
singgah v piyöh si'at (sigos'ab); singgah;<br />
saweue; tempat persinggahan<br />
peulanggahan pelanggahan;<br />
peunanggahan<br />
874
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
singgan p hingga<br />
1. singgang a eungköt salè; dadeueng<br />
2. singgang a panggang; salè<br />
3. singgang v due' tinggöng Iheuehnyan beudoh<br />
dong meugantoe-gantoe sara jaroe<br />
meusimplah mat ön geulunyueng,<br />
cara uköm aneu' sikula<br />
singgasana n ra'ta; singgasana; tahta<br />
singgir v menyinggir 1. salob; silob; 2.<br />
peutunyo'; bréthèe<br />
singgul v menyinggul sigöng; singgöng; king<br />
singgung v bersinggungan 1. meuseuntöh;<br />
meuantö'-antö'; 2. ki meusangköt<br />
pawöt<br />
singgung n mangoih bèe kh'èb<br />
1. singg'it a singèt; sih'èt<br />
2. singgit v menyinggit 1. salob; silob; 2. meubl'èt<br />
bacut<br />
singkang a éleumèe dalam ba' ureueng meusilè'<br />
singkap v menyingkapsa\ob; silob; sila'; simbat<br />
s/np/Vaf a si'at; 'èt; paneu'; singkat<br />
singkek n ureueng Cina banteuka di nanggroe<br />
singkil(tali —) n geundét ureueng inong mumè<br />
singkil a singké<br />
singkir v menyingkir 1. bèbè; s'èt; is'èt; seu';<br />
sie; 2. peujeu'öh; tinggai; 3. wèh;<br />
minah; pinah; 4. likè'; menyingkirkan<br />
peusi; keu'ih<br />
singkong n ba' ubi<br />
singkub n seukop; sikröp<br />
singlet n aneu' bajèe; bajèe kuthang<br />
1. singsat v menyingsatkan gulöng; sila'; simbat<br />
2. singsat a 1. krab; rapat; 2. rhéng (tuböh)<br />
s/nse n tabib Cina<br />
singsing v menyingsing 1. sila' sapai bajèe; 2.<br />
peungeuih<br />
875
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
singular a tunggai<br />
singulun n keu'ieng; sirat gigoe<br />
singunen a (h)ayut; srui<br />
sini p 1. sinoe; (hi)noe; 2. cak keunoe; 3.<br />
cak lön; ulön; arah — daro'nyoe;<br />
balik/sebelah — blahnoe; blahnyoe;<br />
bawah — yubnyoe; belakang —<br />
likötnyoe; dari — hinoe; dekat —<br />
toenyoe; di depan — keunyoe; di -<br />
--sinoe; /ce —keunoe; kesinikesana<br />
keudéh keunoe; kesinikesitukeudéh<br />
keunan; lewat — rètnoe; rètnyoe;<br />
dikesinikan cak. jiba keunoe;<br />
jipeukeunoe; kesinian (sinian) cak.<br />
leubèh toe kunoe<br />
sinis a (sipheuet) peujayéh gob; sabé lam<br />
waham keu gob; agai<br />
sinkron a keujadiyan ba'watèe nyang meusigo;<br />
sireunta'; mupakhö'; sibalöh<br />
sinologi n éleumèe basa ngon tamadön Cina<br />
sinonim n sa ma'na; saban areuti<br />
sinom n aneu' bu'ö'<br />
sinom n ön mè pucö'<br />
sintal a 1. meu'asoe; rhéng (tuböh); meutrieng<br />
biang; 2. geutèn<br />
sintar (burung —) n nan cicém, meubulèe dada (h)ijö<br />
1. sinting a kureueng panyang<br />
2. sinting a seudèe; sapéh<br />
sintir n dadu puséng<br />
sintua n peutuwa; tuha<br />
1. sintuk n sibansa ba' kulét manèh<br />
2. sintuk v bersintuk pleue tuböh (manoe)<br />
sintulang n nan ba' kayèe<br />
sintung v menyintung singköi; peusingkèe<br />
sinu n urat saraf<br />
sinuhun n poteuraja<br />
876
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sinyal n tanda; icarat; lageuem<br />
sinyalir peu'ingat; bré(bri) thèe beuteugohteugoh<br />
sinyo n aneu' agam léplap; peuranakkan<br />
lerupa<br />
sioco (siociah) n dara<br />
siong n ruko' kumunyan<br />
siongka n dama<br />
sip a cak saréh<br />
sipa (h) i n seudadu Kléng; sipa'i<br />
1- sipat n 1. arah; 2. baréh (garéh) teupat; --<br />
- kuping plueng ngon kupé'; — mata<br />
seureuma; sipatan seunipat; röi<br />
2. sipat (daun —) n nan ön kayèe ubat<br />
sipatung n déndén; selama-mandi — pb. si'at;<br />
sagai; sigo s'ab<br />
sipedas n ön/boh kayèe keu kanji peudah<br />
(haliya, langkuweueh)<br />
sipesan n sibansa limpeuen<br />
sipi a meurampéh; sureueng<br />
sipil a kon urösan tantra; urösan ra'yat<br />
umom<br />
sipir n jaga glab; tuwan sipé<br />
sipit a kilib; lukieb<br />
sipolan n sipulan<br />
sipongang n seumeu'öt<br />
1- sipu a sipu; malèe; kesipu-sipuan teuka<br />
malèe; teusipu-sipu<br />
2. sipu a tersipu-sipu sigra; leugat<br />
sipulut n breueh leukat<br />
siput n sipöt;— a/rfawarrungkhèng; — paya<br />
abö; —sawabumèt; — /auflungkèng<br />
1. s/r a gayéb; rasiya; teusom<br />
2. s/r a h'eut; h'ut; hawa; sé<br />
sira n 1. gata; 2. gobnyan; droeneuyan<br />
877
878<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sirah a mirah; tersirah 1. mirah that; mirah<br />
meut'o-t'o; mirah hu; 2. kubu cit<br />
banthat; kubu barö banmantong<br />
siram v bersiram meusiram; manoe;<br />
menyiram 1. sibu; siba; 2. peue'<br />
1. sirap n buböng sirap<br />
2. sirap v menyirapl. sila'; salob; silob; 2. mita<br />
paké (sundè')<br />
3. sirap a 1. seungu; seungab; 2. lön (lén, lin);<br />
leupie; reuda; piyöh; pirang; 3. pukeue<br />
1. sirat n meui; jeue; pukat; nyh'ab; tersirat 1.<br />
meucu'ét; 2. ki meukandöng; teusom;<br />
3. röh<br />
2. sirat n lungkie'; sirat; ruweueng<br />
3. sirat n titi<br />
siraut n sikin nyang tajam<br />
sirene n srènè; beureuguh<br />
sirep n tangkai; du'a; teunangkai teungeut<br />
siri n malèe; 'ayèb<br />
sirib n sawo'<br />
sirih n ranub; ranub bit; ranub jatoe; — hijau<br />
ranub ijö; — kuning ranub kunèng;<br />
— wangi ranub tunong; ranub bukét<br />
karang; ranub keulaséh (seulaséh);<br />
— untuk jimat ranub teupat urat<br />
(meuteumèe urat); —penawar ranub<br />
trön; — hadiah pertunangan ranub<br />
dong; —pernikahan ranub peurakan<br />
(gatib); ranub pawè' —lamaran ranub<br />
kong narit (kong haba); — kering<br />
tamböi; — lengkap dengan kapur<br />
ranub gapu; — yang sudah tua dan<br />
kasar leupöng; ranub seuleupöng<br />
sekapur — ranub sigapu; susun sirih<br />
seupéh; menyihhpapb ranub; —obat<br />
culuet; menyirih pajöh ranub; — obaf
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
culuet; tempat — karaih; puwan<br />
nagantara; baté; lesung — cubè';<br />
gubè'; kubè'; bungkusan—bungköih<br />
ranub<br />
sirik a deungki; ku'èh<br />
sirik n pantang<br />
1. siring n tanggo' awé; ali<br />
2. siring n lueng; parét<br />
3. siring n sirat ija<br />
sirip n 1.sirép;2.gleueng-gleuengba'takue<br />
buya; — kuning nan eungköt la'öt<br />
sirkam n sugöt ayeuem ö'<br />
sirke n peureulöng<br />
sirkol n cak jrue' ön köl putéh<br />
sirkuit n 1. lingka; 2. jalan meulingka<br />
(meulingköng)<br />
sirna a gadoh; leunyap; ranab reunab<br />
sirobok v meurumpo'<br />
sirop, sirup n 1. ie saka; seutröp; 2. ie ubat rasa<br />
mamèh<br />
sirsak n boh (ba') drien Blanda<br />
siru v bersiru meu'ubah; meubalé' arah<br />
angèn<br />
s/sa n (jejak) euncit; ncit; bakat; beukaih<br />
(benda, reruntuhan) euntèe; ntèe;<br />
(ampas, kotoran)bröih; purön; (debu,<br />
benda ba/us) beudeueng; (makanan,<br />
minuman yang sudah mengendap)<br />
keudéh; keudè; (makanan, minuman)<br />
seuih; seuh; (ampas tebu, sepah dll.)<br />
sue; (utang) baki; — purba kayèe<br />
atawa hieweuen jeued; — s/sa<br />
makanan orang sa/ebayapan; ajapan<br />
s/sa/ n ba' aneueh Blanda<br />
sisalak v bersisalak mupaké; karu<br />
879
880<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sisi n 1. si; lamböng; rimbat; Ihöng; 2. binèh;<br />
birè; 3. geuniréng; 4. rusö'; 5. sagoe;<br />
6. blah; piha'; si<br />
sisih v menyisih 1. minah; pinah; wèh; 2.<br />
aséng; lanténg; meungklèh<br />
1. sisik n sisé'; bersisik meusisé'<br />
2. sisik n sugoe baköng<br />
3. sisik n — melik bakat; beukaih; euntèe;<br />
euncit<br />
sisip v menyisip 1. sa'; susöp; sisob; 2.<br />
sudéb; sai; 3. söi<br />
1. sisir n 1. sugöt; 2. creueh; 3. sisi; 4. suri;<br />
menyisir rambut dengan jari raweuet;<br />
menyisir rambut siö'; sugöt ö'; penyisir<br />
kumpai peunyeukuet<br />
2. sisir v menyisir 1. lisi; 2. rampéh<br />
3. sisir v kesisiran teutob du roe<br />
sistim n atöran; cara; seunusön<br />
sistematis a teureutib pakriban cara nyangka jiatö<br />
(susön)<br />
sisurut v suröt; undö; mundö<br />
siswa n murib sikula<br />
1. sita n langgéh; bingkéh<br />
2. sita a putéh candén<br />
s'itak n kadöt; punjöt<br />
siter (siter) n gamböih Kléng<br />
siti 1. lakab keu ureueng inong nyang<br />
geupeumeuliya; 2. ureueng inong<br />
nyang geumalèe (raya pangkat)<br />
sitinggil n sijeunèh balè gadéng (balè panca<br />
peunawa; balè peungadeuen)<br />
setir v menyitir kutép peue nyangka gob<br />
kheun atawa tuléh<br />
sitrun (jeruk —) n ba' (boh) keulansa<br />
1. situ p 1. nyan; (si)nan; droenue; gata; arah<br />
— daro' nyan; balik/sebelah —
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
blahnyan; blahnan; bawah — yub<br />
nyan; belakang — liköt nyan; dari -<br />
-- hinan; dekat — toenyan; depan -<br />
- keuenan; di — sinan; sinyan; ke-<br />
-- keunan; kesitu kesana keudéh<br />
keunan; kesitu kemari keuanan<br />
keunoe; lewat — rètnan; rètnyan;<br />
pihak — blahnyan; sampai — tö'<br />
(tröh)nyan; sampai dengan — tö'<br />
(tröh) 'an keunan; sebanyak —<br />
dumnan; dumnyan; sebatas --'ètnan;<br />
'ètnyan; selama oV—yohnyan; sekecil<br />
— (b)ubénan; (b)ubényan; sepeti -•<br />
lagèenyan fanpa — hana ngon<br />
nyan; biar dis'rtu bubeu meunan<br />
2. situ n tasé'<br />
situasi n 1. neudue'; 2. akeul"m<br />
situn n peudeuna<br />
situs n kundang teumpat meuteumèe beunda<br />
atawa areuta jameun peureumeun<br />
siuh cak peuta' keudéh<br />
sirik v menyirik meuh'ueh-meuh'ueh<br />
siul (siulan) n 1. yubbabah; yöbbabah; 2. su cicém<br />
siuman n sinyoman; jaga ba' pansan<br />
1. siung n tarieng<br />
2. siung n ulaih; satu—ba wanpsi'ulaih bawang<br />
3. siung n su unoe atawa aneu' beudé jipo;<br />
meusèe-sèe<br />
siur v berkesiuran meus'èb-s'èb<br />
siut n meuch'i-ch'i<br />
siwalan n sibansa ba' teue<br />
siwer a sarö'<br />
skala n uköran; pubandéng uköran; tako';<br />
tanggam<br />
skandal n peukara'ayéb; buet keuji; buet nyang<br />
jipeureuloh marwah sidroe-droe<br />
881
882<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ureueng<br />
skedul n jadöi; jaduwai<br />
skema n rungkha<br />
skeptis a kureueng yakin; so'; cho'<br />
sketsa n gamba rungkha; membuat — rika<br />
skiping n ulah raga lumpat (-lumpat) taloe<br />
skorbut n peunyakét kudé; rapheu'<br />
skors v menskors pupiyöh ba' buet; seukör;<br />
onseulah<br />
skrining n saréng; seunaréng; seureukèe<br />
skorotum n parue' (sarue') krèh<br />
slogan n narit saréh; seulugan<br />
smes n seumèh<br />
smokel n cak 1. peutamong barang cara glab<br />
(cara meusom-meusom) rasiya; 2.<br />
wasé barangglap; seulundöp<br />
snob n 1. ureueng nyang meudeu'eu-deu'eu<br />
cara udép ureueng la'én nyang<br />
jianggap leubèh hibat niba' jih<br />
keudroe; 2. ureueng nyang gala'<br />
peujayéh gob la'én nyang jianggap<br />
leubèh reundah niba' jihnyan;<br />
ureueng nyang jirasadroe leubèh<br />
carong niba' gob la'en<br />
soak n cak leumoh; la'èh; lasa<br />
soal n 1. peue nyang peureulèe<br />
jeunaweueb; 2. su'eue; su'ai; suweue;<br />
3. hai; peukara; uröhsan; soaljawab<br />
su'eue jaweueb; mempesoalkan<br />
seumu'eue<br />
soang (sowan, sowang) n ansa; angsa<br />
soarma n ruti bulat, lipéh ngon kreueh (ruti<br />
Turuki)<br />
soba n ma'mi<br />
soban n kayèe apui; kayèe maguen
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sobat n cak sahbat; sabat karib<br />
sobek a teucr'ie'; teupr'ie'; beukah; suya';<br />
menyobek prie'; crie'<br />
1. sobok n jeunampu duwa macam lugam nyang<br />
saban Ie<br />
2. sobok v bersobok meurumpo'; meusuwa<br />
soda n dat peugèt sabön<br />
1. sodet n aweue' lipéh niba' sèng<br />
2. sodet v menodet cah'èt; cungké<br />
1. sodok n sudo'; Iham; menyodok kueh<br />
2. sodok v menyodok 1. jhö; crön; surung; 2.<br />
teugon; geunton; 3. kas pab; 'o'; 4.<br />
cak meudilèe-dilèe u keue; tajö<br />
sodomia n meuseutuböh ngon hieweuen<br />
sodor v menyodorkan 1. sunyung; 2.<br />
sunyung; 3. sana'<br />
sodor n tumba' trieng; suda trieng<br />
sofa a keurusi panyang<br />
sofis n ureueng cèt langèt<br />
soga n kulét kayèe keu neulhab ijapaté'<br />
sogan n cuco'ö'; culo'ö'<br />
sogang n ceurucö'; crucö'<br />
sogok (sogokan) n julöh; culöh; ceunulo'; uang — pèng<br />
suep; rasuwah; menyogok culöh;<br />
julöh; rugé; rudh'o'; suep<br />
sohar n rakét niba' papeuen teureue'<br />
sohor a meuceuhu; meuthèe; geuthèe;<br />
meugah<br />
soja (h) v bersojah teukui bréhöreumat; sujud<br />
sok n 1. saröngaki panyang; 2.<br />
seuneumong pipa<br />
soka n nan bungong<br />
sokah a rampuih; rukheue<br />
sokom v bersokom cèhmèh; meulupö<br />
soko guru n tamèh meureucu<br />
sokong n tihang sukong; tamèh teunumpang;<br />
883
884<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menyokong 1. sukong; tumpang;<br />
takung; tukong; 2. bantu; tumpöh<br />
ngon pèng atawa tuleueng; sokongan<br />
1. seunangga; 2. ripè<br />
sokratik a murunoe deungon cara meusu'eue<br />
jaweueb<br />
sol n tapa' sipatu<br />
solak v gala'; suka<br />
solang v menyolang 1. bantaih; sangkai; 2.<br />
ceupu'<br />
solar n minyeu' meusén (sola)<br />
solder n pudi; pudoe; patri<br />
solek a 1. seureuba dhiet; 2. bahie; 3. cara<br />
meungui (meupeukayan); pesolek<br />
bahie; meukeudie-keudie;<br />
meukeudih-keudih; bersolek hieh;<br />
acan; andam; mempersolek diri<br />
pubagoe droe<br />
solfater n gaih cémpaga<br />
solid a 1. beureuka; 2. geutèn<br />
solidalaritas a meuseutiya; meusibeugi<br />
so//s n peunyanyoe (peunyanyi) tunggai<br />
solo a mubuet sidroe khong (-khong);<br />
tunggai<br />
1. solok (pesolok, penyolok) teumeuntue'<br />
2. solok n ceurucöng; ceurucö'<br />
solokan n cak parét; lueng<br />
solot a 1. gr'am; 2. beungèh<br />
solusi n jaweueb; peunutöih masalah<br />
solven v cak kuwasa ba' bayeue utang<br />
som n cak geuneunyie; geunyie<br />
soma n jasad; jirém; jisém; tuböh<br />
somah n asoe rumoh (aneu'; lakoe, binoe lam<br />
saboh rumoh)<br />
somasi n dawa
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sombol v menyorhbol suep cara pa'sa<br />
sombong a mböng; eumböng; bhöm; bhöng; bob;<br />
jungkat; jeungkat; pungah;<br />
seumeu'ah; seurapah; teukabö; ujöb;<br />
ugoh; uroh-uroh; menyombong arah<br />
droe; agai<br />
somberero n sangkudöng ureueng Meksiko<br />
someng a hana rhab (srab); sumbang; pipèt;<br />
pipot; janggai; peuteuka malèe;<br />
peusakét até<br />
sompel a cumèh; karakab; pipa'; rigéh; reugèh;<br />
rumpang; rumpét; rumpong; ruh'ong<br />
somplok v tersomplok (kesomplok) 1. teukh'o';<br />
teupo'; 2. teupakhö'; teurudh'o'<br />
sompoh v menyompoh tingkue; gulam; gö';<br />
seu'ön<br />
sompok v tersompok mupakhö'<br />
sompong a ruhung,; reuhung; reuhum<br />
sompret n 1. srumpét; 2. narit teumeuna'<br />
(ceumaröt)<br />
sondai a sideu; landè<br />
sondang v menyondang gulam; piköi<br />
sendek (mayang —)r\ ba' kayèe sibansa ba' para<br />
(meugeutah)<br />
sonder cak deungon hana; kon deungon<br />
sendok n gumba'; bulèe kö'<br />
sondong n tanggo'; nyaréng<br />
soneta n ca'é puetblaih baréh (peuet-peuet;<br />
Ihèe-lhèe)<br />
songgar a (h)ugoh; teukabö<br />
songel v tersongel meucungkèh<br />
songgeng a cot punggöng; leunte'<br />
songket n ija teunuen mubeuneueng meuih<br />
atawa pira'<br />
songkok n kupiyah<br />
songong a sanggong; tan muphöm adat; tan<br />
885
886<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meu'adat<br />
1. songsong v cak paran; tueng; aröng<br />
2. songsong n payöng (kunèng) ubö-ubö<br />
1. sono sidèh<br />
2. sono n teumpat; pusat<br />
sonor a meureudu; nyaréng<br />
1. sontak a sumbéng; rumpét<br />
2. sontak y mendadak — sikléb-siklab<br />
sontek v menyontekl. tapih; 2. kutép; cipla'<br />
sontok a paneu'; singkat; budoe<br />
sontoloyo a cak (ceumaröt) hana keumah !; han<br />
jeued nguü; bangai !<br />
sop n kuwah söp<br />
sopak n (peunyakét) plang; supa'<br />
sopan a adab; höreumat; peureuba; santön;<br />
— santun sada; sahda<br />
sopi n ie ara'; supi<br />
sopir n supé; tukang peulayeue (ba) moto<br />
sopor'rfik n ubat teungeut<br />
sopran a jeunèhsu ureueng inong ba'<br />
meunyanyoe (su manyang, nyaréng<br />
meutring-tring)<br />
soprano n inong nyang menyanyoe sopran<br />
sorak (— sorai) n sura'; seumura'; deumpé'<br />
sorang cak sidroe; meuklèh; aséng<br />
sore n seupöt uroe<br />
sorek n trieng nyang jeued tapèh keu taloe<br />
soren n tersoren Ihat rincöng ba' keu'ieng<br />
sorogan n durian — boh drien neupèt (julöh);<br />
boh jiprom; durian jatuhan boh drien<br />
(neuprèh) rhöt<br />
sorok n pintu — pintö sröng<br />
sorong n 1. cröng; jhö; sröng; surung; 2. tula';<br />
3. pèng rasuwat; suep; menyorong<br />
(mengalir cepat) nyuröng<br />
sorof n sina; sinar; caya; meucaya
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sortir v menyortir piléh; seureukèe<br />
sosi n aneu' gunci<br />
sosial n 1. bhaih macarakat; 2. cak suka ba'<br />
tumolöng; jeumot meudeureuma<br />
sos/s n nan makanan<br />
sositet n rumoh bola; teumpat meuseunangseunang<br />
1. sosoh v menyosoh sroh (rhoh) breueh<br />
2. sosob v bersosoh muprang atawa keureuja<br />
(mubuet) ngon cara meu'abéh-abéh;<br />
meukeubit-keubit Iheuh<br />
1. sosok n reuhung; reuhum<br />
2. sosok n 1. wujud; rangka; 2. rupa (tuböh); 3.<br />
bubayang; 4. beukai; phön; awai; 4.<br />
tukoh (ureueng)<br />
soto n nan kuwah (teunaguen) meu'asoe<br />
sie, bawang reundang, boh gantang<br />
sotoh (suntuh) n buböng rumoh nyang data niba'ngon<br />
bata di nanggroe Arab<br />
sotong n noih; noh<br />
sovinisme n cinta abéh keu tanoh ie<br />
sowan v hadap; saweue<br />
soyak a ruya'; suya'<br />
sepageti n ma'mi ureueng Itali<br />
spakbor n cak sayeuep ruda<br />
span a cak keutieb; meukeutieb<br />
spanduk n reunggang; jara'<br />
spedometer n alat ukö bagah niba' moto nyang<br />
dang jiplueng<br />
spektakuier a khusöih; la'én niba'nyang la'én; hibah;<br />
patöt takalon<br />
spektator n ureueng nyang kalon<br />
spekuk n böi lapéh<br />
spekuloan n ureueng adu untöng (meurambang)<br />
spekulasi n 1. teupakhö; 2. peunapat nyang<br />
meurambang (tob-tobrabong); 3. bloe<br />
887
888<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
publoe deungon cara adu untöng<br />
(rambang)<br />
sperma n ie mani<br />
spesial n céh; meucéh (that)<br />
spesis n jeunèh; macam kusuih; khusuih<br />
spes'ifik n sipheuet nyang khusöih that<br />
spesifikasi n teukeuséh<br />
spesimen n cinto; ceunto<br />
spidbot n motoböt ubit nyang bacah jiplueng<br />
spion n seupiyun; loih<br />
spiral n lilét; meulilét; alat ureueng inong<br />
peujareueng aneu'<br />
spirit n seumangat; roh<br />
spiritual n batén; roh<br />
spiritus n seupeureutöih<br />
spons n 1. bungong kareueng; 2. kèrètseupon<br />
ngon pleue tuböh watèe manoe<br />
sponsor n 1. wali; 2. ureueng utawa badan<br />
öseuha nyang dong jikeue; banda; 3.<br />
nyang jhöbubö<br />
spontan n 1. seureunta'; meureunta'; 2. lanja<br />
teuka; 3. leugat seureuta tan<br />
meuharap sapeue; ókheulaih<br />
spora n bie' kulat<br />
sporadis a sigo-sigo; jareueng-jareueng<br />
sprayer n alat'seumprot<br />
sprint n adu plueng jara' toe (100/200/400<br />
mètè)<br />
sputum n geuneuh'eu'; geuh'eu'<br />
Sri n lakab höreumat keu raja atawa<br />
ureueng raye'<br />
Sri, dewi — n nan diwa, inong diwa béseunu; nan<br />
diwa putroe peunaw'ong padé; tanda<br />
diwa nyang bré ma'mu<br />
srigunting n cicém iku kipaih<br />
srikandi n nan putroe atawa palawan ureueng
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
inong nyang beuhe (bhe)<br />
srikaya (pohon) a beura'sa; bira'sa; glima bintang<br />
Srilangka n Silan (nanggroe atawa bansa)<br />
sripaduka n sroepada; sripada<br />
sriti n sijeunèh cicém ujeuen<br />
stabil a 1. gab; kuköh; 2. rata; 3. reumpan<br />
stadion n geulanggang ulah raga, deungon<br />
teumpat due bansilingka<br />
stadium n bhab; tako'<br />
staf n seutap; peugawè<br />
stagnasi n gabhue'hue'; sreueng; santo'<br />
staking n cak hana jija'; keureuja hana jalan;<br />
han jitém keureuja<br />
stambuk n buku nyang meutuléh asai usui niba'<br />
sidroe-droe anggèta (nan, numböi,<br />
sikula); nang buku<br />
stambul n keumidi bansawan<br />
stamina n teuga (teuneuga) tuböh; tanggoe<br />
1. standar n 1. panji; alam; bandera; bandöi; 2.<br />
teunumpang<br />
2. standar n uköran nyangka meuhad<br />
stanplat n teumpat peuniyöh moto; teumpat<br />
ureueng prèh moto<br />
start v 1. peuphön; 2. bungkha; beudoh<br />
beurangkat<br />
starter n alat peu'udép meusén<br />
stasioner a teutap; hana meu'ubah<br />
statsiun n tasiyön; tansiyön; sasiyön<br />
statemen n sranta; seuranta; bréthèe<br />
statis a teudong; hana meukeutè'; hana<br />
meugra'; hana meu'ubah; keudab<br />
statistik n éleumèe pupoh angka<br />
status n neudue' deurajat atawa pangkat<br />
sidroe-droe ureueng lam meucarakat<br />
atawa majeulih<br />
statusquo n pakriban neudue' ba' hadnyoe;<br />
889
890<br />
INDONESIA<br />
<strong>ACEH</strong><br />
neudue' jinoe<br />
steker n alat peuhu listréb<br />
steleng n cak cara atö neudue' pasökan;<br />
neudue' pasökan; seutèlèng<br />
stempel n cap; tanda; seutèmpè<br />
sten n sijeunèh seunampang meusén<br />
stenograf i éleumèe teumuléh bagaih lamharaih<br />
sfeno<br />
stensil n alat reukam tuléhsan atawa gamba<br />
stepa n padang luwaih nyang thökréng,<br />
mupat-pat nyangna timoh cit beuluka<br />
steril n 1. suci kumeun; tan meukumeun; 2.<br />
hana baso; malé; eue<br />
stetoskop n alat doto deungo bunyoe jantöng<br />
stimulans n peutamah (gandra) seumangat<br />
meureunoe atawa keureuja<br />
stok n beukai<br />
stoker n tukang apui ba' ulèegeuritan<br />
stol n pita' ba' weue leumo atawa guda<br />
stop v dong; iem; hana meugra'; seutöp;<br />
setop tiba-tiba (mendadak) bha';<br />
mubha'<br />
stopkeran n cak gunci paco'ie<br />
stoples n plö'kaca meututöp<br />
stori n cak hikayat; calitra; kisah; haba<br />
strata n lapéh bumoe, meucarakat atawa<br />
sikula<br />
strategi n siyasah prang atawa cara keureuja;<br />
éleumèe siyasah<br />
strat 'rfikasi n pubida ureueng cara meulapéh-lapéh<br />
uléh macam-macam sabeueb<br />
strato n 1. meulapéh-lapéh; 2. gunong apui<br />
meupuca' lagèe seureukab<br />
stratosfer n lapéh hawa ateueh bumoe, 10 atawa<br />
trö' 60 kik) mètè<br />
stres n meukachoe pikéran; so'mo'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
stroke n lapèe sarap; maté siblaih badan<br />
struktur n susön; seunusön; bangon; rungkha<br />
struma n barah; cugong<br />
studen n murib sikula tinggi<br />
studio n ruweueng teumpat keureuja,<br />
meugamba, meunyanyoe atawa<br />
seumeupheuet<br />
stupa n bangonan batèe lagèe geunta ba'<br />
rumoh ibadat ugama Budha<br />
1- sua v bersua suwa; suwa-suwa;<br />
meurumpo'<br />
2. sua n bulu — bulèe ba'takue mano'; bulèe<br />
suwa<br />
suah cak torn; natom; belum — han (hana)<br />
torn; gohseuleusoe<br />
1 • suai a bersuai padra; padan; pada<br />
2. suai n ra//' suai seuléng; sléng<br />
1. suak n trusan<br />
2. suak n hana jadèh; bateue<br />
3. suak n menyuak plah ö' atawa ie<br />
suaka n suwaka; reului<br />
suam a seu'uem; suam-suam kuku peusam<br />
suami n lakoe; suwami; sawami; — isteri<br />
lakoebinoe; ber — meulakoe<br />
suang a tidak suang-suang 1. hana mudah;<br />
2. hana putöih-putöih; kayém<br />
1. suangi n 1. jén jeuheuet; 2. tabib nyang<br />
meurakan ngon jén atawa jipeulara<br />
jén<br />
2. suangi n nan eungköt la'öt<br />
3. suangi n jampö'<br />
suap n 1. 'ab; 'uet (kas); suep; taluem; 2.<br />
rasuwat<br />
suar n suwa; sulöh lageuem<br />
suara n bunyoe; su; suwara; marit; kheun;<br />
kheunda'; h'eut; peunapat; — bulat<br />
891
892<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
putöh pakat; sapeue kheun; — hati<br />
jis'ah lé até; remang-remang — ki<br />
su sumbang (hana meukeunong); -<br />
-- rakyat peunapat ureueng ramé;<br />
— hewan (harimau rusa) kib; — burung<br />
kiew; bersuara 1. meusu; 2. na<br />
ha' peunutöh; menyuarakan 1. marit;<br />
kheun; peugah; 2. meunyanyoe;<br />
meuca'é; 3. /c/sibagoe wakilah; suara<br />
orang memangildikejauhan reuyeue<br />
suarang n 1. atra sihareukat; 2. atra (hareuta)<br />
könsi ösaha<br />
suari (bantai —) n bantai peuetsagoe meukrawang ba'<br />
ulèe tika éh lintö barö<br />
suasana n 1. hawa; suwasana; 2. silingka;<br />
akeulém<br />
suat n gampét niba' kulét kayèe<br />
s u a r u n sa; cit saboh; bersuatu meusa;<br />
mempersuatukan peusa; suatu hari,<br />
suatu kali (masa lalu, dahulu, sekali<br />
peristiwa) sabohroe<br />
subak n cara weue' ieblang (Bali)<br />
SUDal a 1. gasa peuneugèt; 2. barang<br />
teunamah nyang gasa peuneugèt<br />
subam a balom<br />
suban n Iha kayèe; seureupéh kaca<br />
sub yub (miyub); aga'; rab<br />
subbab n miyub bab; aga'; rab<br />
sub bagian n yub bagiyan; sè'si<br />
subhat n söbeuhat<br />
sublimat n nan dat meuracön<br />
subaidi n beunantu pèng atawa beulanja lé<br />
peumeurèntah keu saboh-saboh<br />
badan amai<br />
subuh « suboh; — gajah leupah watèe suboh<br />
(ka jiteubit matauroe)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
subur a baso; leuhu; leusöh; meudan; subö;<br />
seubö; tangköh; tidak — lo; berkurang<br />
kesuburannya usoe<br />
subversi n langgéh kuwasa<br />
subyektif a meunuröt cara pandangdroe<br />
maséng-maséng<br />
suci a suci; gléh; jléh; peureuséh; tan décha;<br />
tidak — leuta; ceuma<br />
sudagar n chèdaga; cèdaga; sèdaga<br />
sudah adv 1. ka; kalheueh; kana; leupah;<br />
seuleusoe; sampang; sudah; asi; 2.<br />
habéh; akhé; 3. ka Iheueh; 4. ka<br />
jeued; 4. ka jeued; 5. (sudahlah) ka<br />
keueh; séb'ètnoe; 6. c'rt ka meunan;<br />
7. keuneulheueh; seuneulheueh; 8.<br />
'oh Iheueh nyan (nyoe); bersudah na<br />
akhé; bersudah-sudah putöih;<br />
menyudahi peuhabéh; peu'akhé;<br />
sesudah Iheueng<br />
sudara n cak sèdara; cèdara<br />
1. sudi v tém; meutém; rila; rali<br />
2. sudi v — siasat sudi; sidé'; seulidé'; menyudi<br />
pré'sa; tanyong<br />
sudip n sijeunèh aweue' panyang; — lepo<br />
sudo' tukang batèe; — sepafucamca<br />
sipatu<br />
sudu n 1. paröh ansa atawa ité'; 2. sudo';<br />
camca; teumo'; — hati tuleueng<br />
ulèeaté (dada); meuyudu coh; cuto';<br />
cutho'; so'-so'<br />
suduayah n sibansa ba' bungong meupeureudèe<br />
sudu-sudu n nan ba' kayèe meupeureudèe keu<br />
pageue, geutah jeued keu racön<br />
eungköt, ukheue keu ubat sakét pruet<br />
suduk v tob; — selira pohdroe<br />
sudung n seuladang<br />
893
894<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sudut n 1. biti; peunyuröng; peunjuröng; 2.<br />
lungkie'; sagoe; 3. lam klè'-klo'; 4.<br />
cara neulhöh masalah; disudutkan<br />
riet-apét; meuriet-apét<br />
suf n bajèe bulèebubiri; seueh<br />
sufrah n ijatapla'; sipré<br />
sugar v menyugar raweuet<br />
sugesti n anjö; yue; peubeudoh niet; jrönbubö<br />
1. sugi n 1. cungké gigoe; 2. sugoe baköng;<br />
menyugi geuso' atawa pleue gigoe<br />
ngon baköng; pohon kayu — ira'<br />
2. sugi (sugi-sugi) n nan ba' kayèe<br />
suguh v menyugub/peujamèe; idang; hidang;<br />
menyuguhkan peusaja; peuleumah;<br />
peudeungo (peulengo)<br />
sugul a cak suröi; sughöi<br />
sugun v menyugun (kan) reuet ö'<br />
suh n seu'uem tuböh<br />
suhad adv han jitém teungeut<br />
suhian n sijeunèh rumoh "panyang"<br />
1. suhu n ukö sijue'ngon seu'uem tuböh atawa<br />
hawa (akeulém)<br />
2. suhu n panika: gurèe manca' (silè')<br />
suhun (sekar —) n ayeuem takue niba' meuih<br />
suit n su prip; su yub babah<br />
1. sujana n ureueng 'aréh<br />
2. sujana n ranto jeu'öh<br />
sujen n puréh atawa trieng neusö' saté<br />
1. suji (sujian) n sujoe; seuneujoe<br />
2. suji n teupöng gasa<br />
3. suji n nan eungköt la'öt<br />
suka a 1. suka; geuma; suka; chèn; cèn; 2.<br />
seunang; 3. tém; rila; rali; 4. geuma;<br />
gala'; 5. haro'; caro'; sukacita gatu;<br />
khusi'; menyukai kuwat; disukai<br />
(dicintai)\agö\; kesukaan(keinginan)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
retina'; tidak suka (jengkel) 'eun;<br />
meu'eun<br />
suka duduk n pohon — ba' bè<br />
sukamandi n jeunèh ijabeulacu<br />
sukan n teunaman meupeureudèe<br />
sukar a 1. pueh; sulét; suka; — se/ra//payah;<br />
2. hana mudah; 3. jareueng na;<br />
meuseuké; 4. ki payah; paki; picé'<br />
sukarela a hana teupa'sa; ngon rila droe;<br />
menolong — hurub<br />
sukarelawan a peunyunang; peunyundang<br />
sukaria a meuseunang<br />
1. sukar n 1. taka; sukat; 2. seunipat<br />
2. sukat n ateueh janji; sangkira<br />
sukduf n sikeudöh; sigeudöh<br />
suki a séb; meulimpah (leubèh); meuseu'è<br />
sukma n roh; nyaw'ong<br />
sukses a meuhasé; meulaba; keunong beugi<br />
suksesi n hai gantoe-geunantoe (gantoe raja)<br />
suksukan a seuleusa'; meusa'-gara'<br />
suku n 1.gatéh;2.sukèe;3.suku(duwatali,<br />
limong keutèb); 4. pèng meuih; 5.<br />
khan; 6. jeumeulah; 7. kawöm; köi;<br />
sukèe kepala suku choekhi; choyki;<br />
chèh; suku di kerajaan aceh dimasa<br />
lalu : sukèe ja (tö') batèe, sukèe ja<br />
(cut, tö') sandang, sukèe imeumpeuet,<br />
sukèe Ihèereutöih<br />
sukun n hana meugigoe; lueb<br />
sukun n sukön; kulu; si'alèe<br />
sula n sunda'<br />
sulah a sulaih; sulah; buköng; loih; ueh;<br />
paleueng; ranggaih; ayam — mano'<br />
buköng; gunung — glèe (gunong)<br />
loih; lada — lada putéh<br />
sulalah (sulat) n asai usui; bie'<br />
895
896<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sulam n seumulam;seunujoe;meriyu/arncob;<br />
sai;söi; rakam; sulam; sujoe; sulaman<br />
dengan kasab laka; menyulam<br />
dengan benang emas/perak cara<br />
selang seling srö'; rhö'; meusrö'<br />
sulang v suleueng; seumuleueng<br />
sulang n beulaga; geulaga; blaga; glaga<br />
sulap n sunglap; songlab<br />
sulap a sura'; suréng; surang-saréng<br />
sulbi n söleubi; keukitöng; sangkrtöng<br />
sulfanilamida n sijeunèh dat keu ubat poh kumeuen<br />
suli n cuco; aneu' cuco<br />
sulih n gantoe; waki<br />
suling n bansi; bangsi; pip-pib; seurunè;<br />
suléng; — bambu salueng<br />
suling (sulingan) n ie niba' 'eumbön nyang jipeuwap<br />
suling a meutunggéng; meupunggéng;<br />
meutunggét; meusundi<br />
sulit a 1. pueh; sulét; suka; 2. meuseuké;<br />
3. teusom; 4. glap; rasiya; 5. dang<br />
geunancéng<br />
sultan n sölutan<br />
suluh n sulöh; suwa; menyuluh(i) Ihöh; löh;<br />
seulidé'<br />
suluk n kaluet; sulö'; salé'<br />
sulung a anak—(aneu') tuha; aneu' ulèe bara<br />
(beureu'öh); sulöng<br />
sulur n 1. ceudieng; tarö'; 2. ukheue<br />
cabeueng; 3. glong; 4. urèt tarö'<br />
sulur n luem; nyang peulhöh<br />
sulut v menyulut peuhu apui; töt (teut)<br />
sum n kapai Siyam<br />
sumah a seumeu'ah; ujöb; teukabö<br />
sumarah a peusrah (srah) droe<br />
Sumatera n pulau — Pulo Ruja<br />
sumba v keusumba
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. sumbang v meulangga adat; sumbang; 2. tan<br />
adab; suwang; 3. mukah<br />
2. sumbang v menyumbang meuripè; — an ripè<br />
sumbar v bersumbar(menyumbar,sesumbar)<br />
agai; seumeu'ah; teukabö; ujöb; ceu'è'<br />
sumbat n sumpai; seunumpai; thueb;<br />
menyumbat sumpai; doe; Ihi; sa';<br />
panta'; pathieb; — senapang indai;<br />
tersumbat (terjepit) hue'; ue'; gabue'<br />
sumbel a sungsang — punggang-punggét;<br />
teueng-bayeueng<br />
sumber n 1. mata; mata ie; 2. nè; meunè; asai<br />
sumbi(t) n tungkat niböng peutaré' ija ba'<br />
teupeuen<br />
sambing a 1. cumèh;. rigét reugéh; rigéh; 2.<br />
sumbéng<br />
1. sumbu a daih; peungala'; tunam<br />
2. sumbu n aih; pusatruda; labang bumoe<br />
3. sumbu (— badak) n sumu; sumbu; keusumbu<br />
sumbuk n peurahö<br />
sumbul n katéng (baköi) meututöp<br />
sumbung n jurèe nyang porumoh ba' ureueng<br />
Turaja<br />
sumbur v menyumbur meucungkèh;<br />
meucindot; meuceundot; ceumeub;<br />
ceunggo'<br />
sumbut a padra; padan; patöt<br />
1. sumengit a mudah (bagaih) meusinggöng<br />
(teupèh) reujang meusamue; bagah<br />
beungèh; meudatèe<br />
2. sumengit n nan ba' kayèe<br />
sumir a cak singkat; 'èt; paneu'<br />
sumirat a meujeureulah; jeumeureulah<br />
sumo n geudeu-geudeu cara Jeupung<br />
1. sumpah n meusumpah<br />
2. sumpah n kutö'; seurapa; caröt; teuna'<br />
897
898<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. sumpah (sumpah-sumpah) n cica' teureubang<br />
sampai n menyumpal seunampai; sumpai;<br />
panta'; pathieb; ku'è; thueb<br />
sumpek n 1. meuseuröi; meuseughöi; 2.<br />
meusa'-sa'; 3. so'mo'; 4. hangeub<br />
sumpel n sumpai; seunumpai<br />
sumping n anténg-anténg; subang; krabu<br />
1. sumpit (sumpitan) n surnpit; sumpib; pacrèt; menyump'it<br />
luta<br />
2. sumpit (sumpit-sumpitan n nan eungköt la'öt<br />
3. sumpit (sumit-sumpitan) n eumpang (umpang) seukèe<br />
4. sumpit n camca seupétbu ureueng Cina atawa<br />
Jeupun (duwa kra'kayèe)<br />
sumribit v (angèn) jipöt meus'ab-s'ab<br />
sumringah a 1. jeureungèh; jeureunèh; 2.<br />
meujeureulah; jeumeureulah<br />
sumsum (sumsum, sungsum) n s'ueb lam tuleueng<br />
sumur n mon; cincin sumur munjéng<br />
sumurung a ulèe kudoe; meulèubeh niba' nyang<br />
la'én; neudue' khusöih<br />
sun a tembakau — baköng nyang gèt<br />
sunam v menyunam 1. sama; teureujön;<br />
seunom; 2. lui; susöp; nueb<br />
sunan n lakab raja jawa (Solo); junjöngan<br />
sumbulat n 1. tangké; 2. nan bintang<br />
sundai n limau — boh kruet<br />
1. sundak v menyundak 1. po'; köng; thö'; 2.<br />
paseueng<br />
2. sundak n seungat<br />
1. sundai a jalang; biduen; bajeueng<br />
2. sundai, — malam n ba' bungong kra'bu<br />
3. sundai, — bolong n buröng<br />
sundang n kréh raya mata<br />
sundari n deungong ba' geulayang<br />
sundep n geusong (peunyakét padé)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sunduk n cucö'; menyunduk culo'; cucö'<br />
sundul v menyundul po'; köng; kh'o'; töng;<br />
— langit cak. manyang that; lanam;<br />
po'langèt<br />
sundus (in) n ijasutra meubeuneueng meuih;<br />
sundusen; sondosen<br />
1. sundut n sunut<br />
2. sundut v menyundut usöng; rayueng; gulam<br />
3. sundut v töt; teut<br />
sungai n alue ie krueng; sungoe; — (rawa)<br />
buntu alue; pergi ke sungai<br />
(maksudnya buang hajat) 1. ja'u<br />
krueng; 2. ja' u bagan; tepi muara<br />
sungai mieng; pusaran air dalam<br />
sungai baluem beudé<br />
sungga n suda; ranjo; ranyo<br />
sunggi v menyunggi seu'ón<br />
1. sungging n gamba meucèt ie meuih<br />
2. sunging n menyungging tunggéng; tunggét<br />
sunggit v menyunggit sungkét; cungké<br />
sungguh a ako'; beuna; bit; keubit; keubit-bit;<br />
sunggöh; sungguh-sungguh ako';<br />
jatoe; nasuha; se — nya sabét; nyo;<br />
sah; sikalipön; lagoe<br />
sungil a brat ba' tatamue'<br />
sungkah v menyungkah (kan) seuba; seudoe;<br />
sampöh sawiet<br />
sungkai n nan ön kayèe keu ubat sakét gigoe<br />
sungkal n — bajak mata langai; menyungkal 1.<br />
meu'ue; 2. sungkét; cungké; kuré'<br />
sungkan a 1. seugan; beu'o; 2. malèe; 3.<br />
höreumat<br />
sungkap v menyunp/cap leukang; teulheueb; rhöt<br />
sungkawa a weueh até; gundah<br />
sungkem v seumah; sujud<br />
899
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. sungkit v bersungkit meusulam beuneueng<br />
meuih atawa pira'<br />
2. sungkit v menyungkit sungkét; cungké; kuré'<br />
(kuro 1<br />
); pengungkit peunyungkét<br />
sungkuk v tersungkuk (— sungkuk)<br />
sungkum v<br />
meusungkob; sungkob<br />
menyungkum crueb; dugom; lugom<br />
sungkup n neukhöb; parue'; sangè; sarue'<br />
1. sungkur v menyungkur1. sungkö; sungkhö; 2.<br />
kh'o'; so'so'; ter — mupangkong<br />
pangkhom;<br />
meusungkob<br />
teupangkhom;<br />
2. sungkur n sikröp; sudo'; menyungkur kueh<br />
sungkuran (nyiur —)n u groh<br />
1. sungsang a jaheue'; heue'; sönsang<br />
2. sBngsang (kembang —) n nan teunaman<br />
1. sungu n lungkèe; — badak culabadeue';<br />
sumu; sumbubadeue'<br />
2. sungu n jumoh<br />
sungut n 1. sungot; 2. misè<br />
sungut (— leter) n mupèb-pèb;meubr'ot-br'ot;meu'upat<br />
sunyam v tersunyam meusinthob; meuseunthob;<br />
mupula ulèe<br />
sunti n ukheue kayèe keu ubat; reumpah<br />
suntih v menyuntih 1. lapah; 2. kuwa'; pr'ie'<br />
suntik (jarum) n jaröm ubat; menyuntik tob sunté'<br />
1. sunting n sunténg;ayeumö';ayeumglunyueng<br />
(punyueng)<br />
2. sunting n menyunf/ngandam tulésan, karangan<br />
atawa naseukah; alén klayi<br />
1. suntuk adv 1. santo'; tö' ba'had; 2. tröh watèe;<br />
3. jula malam; 4. that-that; sangat; 5.<br />
suntö'<br />
2. suntuk a (sontok) 1. 'èt; paneu'; singkat; 2. ki<br />
picé'<br />
sunu v menyunu tot; teut; peuhu<br />
900
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sunyata v kesunyataan beuna; nyata<br />
sunyi a 1. seungap; 2. soh hana ureueng;<br />
seungue; 3. kusong; 4. lupöt; —<br />
senyap leukhab; meuleukhab;<br />
bersunyi-sunyi lanténg; meungklèh<br />
supaya (agar) p seupaya; supaya; beu; ba'; — sehat<br />
beupuléh<br />
supel a lulöih dumho; jitu'oh ba droe; mangat<br />
ba' jimeurakan<br />
super a la'én niba' la'én; hibat that; abéhkha<br />
super cepat a bagah that; sikléb-siklab<br />
superfisial a deue; hana meu'asoe<br />
superior n (ureueng) nyang kha niba'nyang la'én<br />
superioritas n meuleubèh kha niba' nyang la'én<br />
pery'er n kapaiteureubang nyang leubèhkha<br />
niba' nyang la'én<br />
superlatif a tara atawa bangon nyang kha thatthat<br />
supermarket n keudèe publoe barang nyang jeued<br />
tapiléh ngon taco' keudroe<br />
supermen n manusiya nyang kha lam sigala hai<br />
supernatural a hai gayéb, 'ajayéb<br />
superpower a nanggroe nyang kha that<br />
supersonik a leubèh bagah niba' suwara (bunyoe)<br />
superstar n ureueng nyang meugah ngon kha<br />
supevisi n seuliya<br />
supevisor n ureueng nyang nyang seuliya<br />
suplai n beukai<br />
suplemen n seunamah; teunamah<br />
suplier n ureueng atawa badan öseuha nyang<br />
pasoe (peutamong) barang<br />
suporter n ureueng nyang duköng (sukong);<br />
supranasional a meulingkeue nanggroe (la'öt)<br />
supremasi n nyang ateueh abéh<br />
Sura n buleuen phön; Asan Usén; Acura<br />
901
902<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. surai n 1. bu'ö'; 2. bulèe suwa; bulèe grue<br />
2. surai v crébré<br />
suram a balom; hiram; iram; reudèe; mala;<br />
malap (caya); reudö'; reudom; suram;<br />
ki söh-sah; dana; papa<br />
surat n surat; wareuta; tulésan; tuléhsan; -<br />
-perintah raja éseuteumi; seuteumi;<br />
—pengangkatan seorang kepala oleh<br />
raja sarakata; sarahkata; trakata;<br />
arakata<br />
surau n balè<br />
suraya n bintang — Bintang Kutika<br />
surga n curuga; adeunèn; peureuduih;<br />
peureudöih<br />
1. suri n suri; sugöt teupeuen<br />
2. suri a maf; — leumah ka maté, lam hakikat<br />
gohlom maté<br />
3. suri n air — nira nyang gohlom jeued keu<br />
tuwa'<br />
4. suri adv seupöt uroe<br />
surian n ba' surien<br />
surian n seureusan<br />
surih n curéh; guréh<br />
surili n bue di Jawa, sikhan meubulèe<br />
keulabèe, sikhan meukeununèng,<br />
jipajöh pucö' ön kayèe<br />
suri teladan seuladan; teuladan<br />
surjan n bajèe kót ureueng Jawa<br />
surplus n abuen<br />
1. suruh n yue; suröh;surön; prèntah; menyuruh<br />
(membiarkan) peulapang; pesuruh<br />
peusuröh; suruhan wakilah<br />
2. suruh n ranub<br />
suruk v menyurukX. löb; lui; nueb; susöp; 2.<br />
ki meusom; nyurö'; pathieb; sisob<br />
1. surup a patöt; pantaih; padan
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. surup a kesurüpan do'; tamong<br />
surut a 1. suröt; undö; mundö; 2. yue'; 3.<br />
rhiet; sriet; reugéh; rigéh;<br />
survei n 1. cara pré'sa; seulidé'; tilé'; 2. sipat<br />
tanoh<br />
surya n matauroe<br />
suryakanta n kaca peurayeu'<br />
sus n peunajöh, ruti meu'asoe susu<br />
susah a sösah; suröi; sughöi; dalam keadaan<br />
-— sanien; söhsah; sahsöh;<br />
menyusahkan payah; terjepit<br />
kesusahan sa'da'; sada'<br />
susila a meu'adab; meu'adat<br />
1. susu n abin; dè'; mi'; mom; tè'; air susu ie<br />
abin; menyusu p'iep dè'; menyusui<br />
meudè'<br />
2. susu n — perada nan teunaman<br />
3. susu n kesusu mubagah-bagah<br />
1. susuh n susöh; duroe; pasa'; ceumat; paco'<br />
2. susuh n eumpung; umpung; weue<br />
1. susuk n susö'; jaröm meuih jisö' lam asoe<br />
2. susuk n — tubuh bangon tuböh<br />
3. susuk n menyusuk mula; puga nanggroe<br />
4. susu/r a meusa'; seuleusa'<br />
5. susuk a susukan salöran; seulöran; silöran<br />
6. susuk a pèng keumali<br />
susul v menyusui seutot; seutèt; seureuta;<br />
peucro'; pubeutöi; seulidé'; samböng<br />
susun n batang; susön; tumpö'; atö; tindéh;<br />
lapéh; seueh; banja; menyusun<br />
peudue'; rakab; rika; tidak tersusun<br />
cö'ceue'<br />
susup v menyusup susöp; tamong; tamue';<br />
löb; lui; srap<br />
1. susur n binèh; birè; siblah luwa; si u luwa; -<br />
-- galur asai-usui; bie'; meunè; —<br />
903
904<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tangga neumat ba reunyeuen;<br />
menyusur lisi<br />
2. susur n sugoe baköng<br />
3. susur n penyusur bayar bayeue utang cara<br />
angsö<br />
1. susur a 1. bawöih; 2. kot; 3. rhiet; susöt; sriet;<br />
yue'; 4. awöih; — (berkurang dengan<br />
latihan) pawöt<br />
2. susut v menyusui sampöih<br />
sutan n lakab keu waréh raja Minangkabo<br />
sutera n gandai; handai; meusruwangga;<br />
sutra; — halus randi; rani; — hitam<br />
siam ija prai; — berbenang emas<br />
kémkha; kamkha; seubah;<br />
menggulung (benang) sutra meululön<br />
(dulön)<br />
sutil n aweue' panyang<br />
suvenir n bungong jaroe; ceundra mata<br />
suwarna bumi n 1. tanoh (nanggroe) meukandöng<br />
meuih; pulomeuih; 2. lakab keu pulo<br />
Sumatera<br />
suwarna dwipa n pulomeuih, nan Sumatera dilèe<br />
suwir (suwir-suwir) a ruya ruyoe<br />
swa droe, keudroe<br />
swadana n beulanja mita keudroe; (pèng mita<br />
keudroe)<br />
swadarma n ha' droe<br />
swadaya n ngon teunaga droekeudroe<br />
swadesi n ngui barang peuneugèt nanggroe<br />
droe<br />
swakaji n cara meurunoe keudroe<br />
swakarsa n h'eut droe<br />
swasta n kon atra milé' peumeurèntah<br />
swatantra n peu(meu)rèntah keudroe<br />
swausaha n öseuha keudroe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sweter n bajèe seu'uem<br />
swike n sie canggue' ijö<br />
swipoa n boh tè'to' cina<br />
syabah a hana trang; rab hi; meuhi<br />
Syaban n Khanuri Bu; Ca'ban; buleuen lapan<br />
syabandar n sabanda; sahbanda; cahbanda<br />
syair n ca 'é; sa 'é; ci 'é; si 'é<br />
1. syak a cho'; so'<br />
2. syak v pèh tirom (kreueng)<br />
syal béseumi<br />
syah n raseumi<br />
syamsir n peudeueng; tumba' beudé<br />
syamsu n matauroe<br />
syantung n ijacita alöih<br />
syarab n ara'; ie anggö<br />
1. ssyarah n h'eut; hawa; reuha'<br />
2. syarah n keutrangan<br />
syarak n huköm Eseulam<br />
syaraf n carat<br />
syirik v peuduwa tuhan<br />
syogum n lakab raja Jeupun<br />
syok a meukeunong ba' até; haro'<br />
1. syur a meukeunong that; suka; geuma<br />
2. syur n nasihat<br />
syuruk n watèe matauroe é'; had akhé suboh<br />
905
906<br />
INDONESIA<br />
T<br />
A C E H<br />
T t t n haraih nyang keuduwaplöh<br />
taajul adv sigra; bagah-bagah<br />
taaruf n turi; turé; meuturi; meuturé<br />
raaf a ta'at; daki; seumatéh; patéh; seutiya; salèh<br />
faaf asas n hana meu'ubah niba' nyangka<br />
geupeuteutap atawa geupeuputöih;<br />
pumatéh; seumatéh<br />
tabah a saba ngon beuhe<br />
1. tabak n taba'; talam<br />
2. tabak v menabak meunyanyoe lagèe-lagèe<br />
jameuen<br />
3. tabak n beulangong<br />
tabai n tambö tabai; menabalkan tabai<br />
taban n ba' shaban (geutah)<br />
tabar-tabar n sibansa ba'sisijue'<br />
tabruk n beureukat; sampeuna; sumpeuna;<br />
sampöna<br />
tabel n dapeuta; seunarai; judue; jadöi<br />
tabela n keureunda; taböt<br />
tabelaris a lam bangon dapeuta; meugalue<br />
tabla n geundrang ubit<br />
tabiat n 1. peurange; sipheuet tabi'at; 2. laku;<br />
peuleu'oh<br />
1. fab/7c n 1.saleuem;seulamat;2.höreumat;tabé';<br />
meu'ah; idin<br />
2. tabik n tab'è'; kunangan; ureueng sajan<br />
tabir n tabéng; tirè; bertabir 1. meutabéng; 2.<br />
meukeutupèng; meuseuluböng;<br />
meulimböt<br />
tablet n 1. pè (ubat); 2. ca' tanoh kliet<br />
fab//q n tablèh; liséng<br />
tablo n lakun bansawan nyang hana gra' atawa<br />
hana marit<br />
tabloid n surathaba uköran ubit meu'asoe haba-
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tabo n<br />
haba singkat ngon gamba, mangat jibeuet<br />
lé awam<br />
sibansa ba' gaca<br />
tobok v menabok tadi; teupue'; sakai<br />
tabrak v po'; kh'o'; köng; langga; töng; bertabrakan<br />
mupo'; meukh'o'<br />
1- tabu n pantang; hanamè; hamè<br />
2. tabu (— kayu) n teunaman keu pageue<br />
tabuh n 1. tambö; 2. go pèh geumeulan Jawa; 3.<br />
su t^mbö keu lageuem; menabuh pèh<br />
kachö'; keuchö'; kachu'; tambö; palu<br />
tabuhan n geumeuto; keumeuto<br />
tabularasa n 1. keureutaih putéh peureuséh; 2. pham<br />
bahwa tiep-tiep ureueng ba' hakikatjih<br />
lahé putéh peureuséh tan meudéca, gèt<br />
atawa brö' teupulang ba' pakriban lingkajih,<br />
gèt lingka gèt keuh jih<br />
tabun v menabun (tabun-menabun) 1.<br />
tabung n<br />
meukeupöi (keuböi); 2. töt bröih (purön);<br />
fabunanbröih (purön) nyang teutöt;tumpö'<br />
apui; tungoe apui<br />
pacö'(si'atöt)trieng; p'ueb; plö'; agö'(agu 1<br />
);<br />
— anak panah teureukah; — mesiu<br />
tumpang; menabung keubah pèng<br />
tabur v bertabur 1. buré'; 2. meusungkét; 3. ki<br />
meuseudeukah; menabur lareue; peue';<br />
preue'; prue; prui; seupeue'; seupreue';<br />
raleue; reuleue; tabu; bertaburan,<br />
tabut n<br />
bertabur-tabur meusipreue'; meuhambö<br />
1. taböt, peutoe trieng teumanyum atawa<br />
bura' kayèe nyang jiara' ba' piyasan 'Acura<br />
(Asan Usén); 2. piyasan Asan Usén<br />
tact n cak da; cutda<br />
tadah n teumpat tadah; — cangkir lapé' cawan;<br />
907
908<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
menadah 1. tadah; theun; teurimong; 2.<br />
ki tadah barang cue<br />
tadbie n peumeurèntah<br />
tadi adv 1. banlami; ban; 2. bunoe; 3. ban;<br />
banbunoe; malam rab/'banbeuklam; pagi<br />
tadi bunoe beungoh; tadinya 1. yöh phön<br />
(-phön); 2. yöh gohlom; 3. yöh uroe jèh;<br />
yang tadi (dahulu, lalu) sèt; sot<br />
tadung v tertadung meugantoh; meusanto'<br />
teeniasis n peunyakét kulusa glang<br />
taf n ijasutra lipéh meugilap<br />
tafahus n seulidé'; sidé'; geulidah<br />
tafakur n teupakö; kaluet<br />
tafsir n tapeusé<br />
tagak v menagak theuen; peutheun<br />
tagal n batèe reuyeué (riyue') seumpom ba' panté<br />
tagalok n basa ureueng Pilipina<br />
1. tagan n 1. taröh (judi); 2. pèng atawa mudai meukat<br />
meukönsi<br />
2. fapan v menagan theun deue' atawa grah<br />
3. tagan bertagan meucré<br />
taagar n 'su guröh (geulanteue); raga; bertagar su<br />
meutaga-taga<br />
fageb n nan eungköt<br />
1. tagih v menagih tunggèe; tuntöt<br />
2. tagih a ketagihan teugiyan; banggi<br />
tago n alat paröh cicém lam biang<br />
tagut n 1. nyang meuyue ureueng pubuet jeuheut;<br />
2. beu ra la<br />
tahak n geureu'ob<br />
tahan a 1. meutheun; 2. é' jrtheun; 3. saba; 4.<br />
teuga; 5. séb; — air han mböh ie; — api<br />
hantutöng; — banting theun banténg; -<br />
- besi han lut (keubai); — cuaca<br />
hanmeu'ubah; — cuci jeued rhah (srah);
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
---pe/ombanghansih'èt; timang; — harga<br />
1. meutheunyum; 2. ki peulara meuruwah;<br />
— hina saba; — karat hanmeugratan; -<br />
-- lama tréb meutheuen; — lapar é'theun<br />
deue'; ... lasak han runyoh; — peluru<br />
keubai; — uji jeued ujoe; bertahan 1.<br />
meutheun; 2. peutheun droe; bertahantahan<br />
bacut-bacut; kon sigo ö (eu);<br />
bertahan (bertumpu) habis-habisan<br />
meuteu'öt; menahan sangga; tahan diri<br />
kreueh até'; (tertahan) landong;<br />
meulandong; menahan hana peulheueh;<br />
teugah; tumpang; larang; drob; keubah;<br />
tertahan seungka'; mempertahankan<br />
peutheun; bila; menahan hajat (buang<br />
air) gantuen; menahan (menguasai) milik<br />
orang secara diam-diam kr'èt; tahan harga<br />
tarie'<br />
tahan v menahan<br />
teumarön<br />
böh atawa theun taron;<br />
tahana n neudue'; meureutabat<br />
1. tahang n pasu; pacö'<br />
2. tahang n jeurulöng; ceureulöng; peureulöng<br />
tahap n had; tahap; tako'; tangam<br />
tahar v bertahar meulayeue lam badèe<br />
tehi n 1. è'; najih; bira; 2. bröh; seuh; purön;<br />
geuratan; keudéh; lando'; — angin awan<br />
angèn bapöt; ujeuen rinté' (sutra); 3. cak<br />
burat; buha'; 4. seumalu kunèng; —ayam<br />
1. è' no' (mano 1<br />
); è' cano'; 2. ba' kayèe<br />
(bungong) keu pageue; — babi 1. è' bui;<br />
2. nan naleueng; — bes/'geuratan beusoe;<br />
— bintang è' bintang; seulödan; — cair<br />
ceuh'a; —gigiè' gigoe; —hidungè' idöng;<br />
— kerbau 1. nan naleueng; 2. nan uleue;<br />
909
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
— /cefamè'nyh'èh; — kikirè' kiki; —kuku<br />
è' gukèe; — kuping è' geulunyueng<br />
(punyueng); — lalat è'lalat; — minyak è'<br />
minyeu'; takèh; tangki lando' (keudéh)<br />
minyeue'; —tembaga è'teumaga (teurusi);<br />
berlumuran — meu'è'<br />
te/7// n tahé (1/5 bungkai, 1/16 katoe)<br />
tahir a peureuséh; gléh; jléh •<br />
1. tahu v 1. tupeue; 2. turi; turé; 3. peuduli; pakoe;<br />
pöh; 4. meuphöm; muphöm; 5. jeued; 6.<br />
énseuh; thèe droe; thèe; 7. torn; tahu<br />
(paham, mengerti)\u'oh; —adaf meu'adat;<br />
— beres hana peue sösah lé ka leungka;<br />
tahu-tahu tanna tathèe-thèe; memberitahu<br />
peutu'oh; peuturi; puturi; mempertahukan<br />
seuranta; sranta; mempertahukan<br />
seuranta; sranta; beritahu muturé;<br />
mengetahui 1. tupo; teupeue; muproe;<br />
teumeuthèe; 2. tusoe; 3. tupeue; thèe;<br />
mengetahui waktunya tujan; — sesuatu<br />
teupeue; memberi tahukan peutupeu;<br />
peugah; peutrö'; pengetahuan peunapat;<br />
peundapat; teunupeue; pham; teunu'oh;<br />
teunuri; berpengethauan meu'éleumèe;<br />
na sikula; teumeupeue; diketahui(dikenal)<br />
meutupeue; teunu'oh; seunu'oh; ketahuan<br />
1. leumah; 2. meuthèe; mupat; 3. deueh;<br />
setenul. nyangka neutupeue; 2. geuthèe<br />
lé; tidak — höm; hana muphöm;<br />
member'rtahu (kan) brithèe; peuthèe tahu<br />
diri thèe keudroe; mengetahui dan<br />
bagaimanaXukn; tahu membedakan yang<br />
910<br />
, baik dan yang buruk tameunyèt; tidak<br />
tahu apa-apa hana tupeue sapeue;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
mengetahui teumupeue; ilmu yang<br />
diketahui teunupeue<br />
2. tahu n nan makanan niba' kacang kunèng<br />
nyangka teugiléng alöih, Iheueh nyan<br />
geureuböih ngon geucita'<br />
1. tahun n 1. masa duwablaih buleuen; 2. tarékh; 3.<br />
thön; sanat; 4. keunira buku lam<br />
meuniyaga; 5. musém; bertahun-tahun<br />
meuthön (-thön); menahun 1. na padum<br />
thön; 2. trébthat; 3. (sakét) meukeutina;<br />
tahunan 1. tiep-tiepthön;trébthat;se\ahun<br />
sithön; — ini thön nyoe; — lalu (sekian)<br />
thön jéh; — depanthön teungoh (dikeue);<br />
— lalu thön nyangka (dilèe); dari — ke<br />
— (setiap —) sithön uba' sithön; kenduri<br />
ulang tahun khanuri tö' thön; setahun<br />
jagung 1. umu sithön jagöng; Ihèe atawa<br />
peuet buleuen; 2. ki hana tréb; si'at<br />
2. fabun v bertahun pula padé; pertahunan wasé<br />
biang<br />
taifun n angèn badèe; tupheun<br />
taik n tahi; è'<br />
taiko n penyakét budö'<br />
fa//or n tukang ceumeucob<br />
tais a kuto; koto; leuta; luto'<br />
taiso n ulah raga Jeupuen<br />
tajak n cangköiteupatgo; — frebaf angkèe; boroh<br />
tajali v 1. deueh; leumah; 2. wahi<br />
tajam a 1. tajam; rancap; 2. tincu; cincu; lancö';<br />
3. tajam (mata, idöng); 4. beusöt; 5. kreueh;<br />
6. ceudaih; 7.. reujang that; 8. jeulaih that<br />
tajau n peudeuna<br />
1. fa/7' n susöh; tajoe<br />
2. taji n nan ba' kayèe keu rungkha rumoh, ön<br />
jeued keu ubat sakét meukue urat-urat<br />
911
912<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tajin n iebu neuléng; 2. kanji<br />
taju n tuleueng muda<br />
1. tajuk n 1.kulahkama;patamdho;2.ayeuembu'ö';<br />
3. tajö' prahö<br />
2. tajuk n tako'; —mahkota ayeuem kulahkama; 2.<br />
ki nyang that teupujoe (teugaséh); —<br />
rencana tuléhsan tajö' ba' surathaba; --<br />
- surat ulèe surat<br />
3. tajuk n balè<br />
tajung n tajöng; tajöngan; sutra teunuen<br />
1. tajur a mubanja; meuriti<br />
2. tajur n nan teunaman, keu ubat sakét pruet<br />
tajusalatin n kulahkama sigala raja<br />
1. fa/V p tan; — kenal tanna meuturi<br />
2. tak n su brue' meuhadu; keureuta'-keUreutu'<br />
3. tak n jeunèh meusén moto<br />
takabur a teukabö<br />
tak acuh (acuh—) a hana pöh; hana peuduli; hana pakoe<br />
tak adil a 1. brat siblah; hanatimang; 2. la'lém; hana<br />
patöt<br />
takah a 1. gagah; tari; 2. tingkah<br />
fa/ca/V v bertakak niba' duwa leupét<br />
takal n takai; bohpè<br />
takang-takik n curéh muréh; curéng muréng<br />
takar n 1. asoe (sukat); 2. kanèt (kanot); takaran<br />
campuran logam atau beras subö'<br />
takarir n takeuré; tulésan ba' birè keureutah ön<br />
kitab<br />
1. fafcaf p setakat }ét; sungai ini — pinggang<br />
dalamnya krueng nyoe 'èt keu'ieng Ihö'<br />
2. takat a meutheuen sakét<br />
takdir n kala;teukeudiC/anpfcab,re/'eto;perfemuan,<br />
maut); langkah; raseuki; peuteumuen;<br />
maw'ot)
INDONESIA AcEH<br />
takel n takai<br />
takeyari n suda trieng<br />
takhayul n chiré'; siré'<br />
tahta n neudue' raja; keurusi tabai; tahta;<br />
singasana<br />
1<br />
•<br />
t a k i<br />
v bertaki bantah; deubat; teuntang<br />
2- taki n janji; bertaki meujanji<br />
t a k i k<br />
n tanggam; tako'; abaih; — rejeki ki mita<br />
laba; penakik 1. ureueng curéh; 2. alat<br />
cumuréh; — getah ureueng curéh atawa<br />
ta' geutah; mena/o/rcuréh; tako'; tanggam;<br />
kh'èh<br />
takir n kulah<br />
takluk v ta'lö'; talö'; tiwaih<br />
takma n taloe teurheuet<br />
tak<br />
°l v menakul poh; heungkoe; kh'èh<br />
takometer n alat ukö bagah keundran<br />
takraw n raga bohawé; sepak — sipa' raga<br />
taksa a Ie ma'na; leubèh niba' saboh ma'na;<br />
peuragu; peurigu<br />
taksasi n ta'séran; ta'sé<br />
taksi n motosiwa<br />
1. taksir n kira; gasa; ta'sé<br />
2. taksir 1. lalè; 2. tuwoe<br />
tektik n siyasah; moseulihat<br />
takuh n — raAab meutako'-tako'; meutangam<br />
takuk n tako' (tanggam) ba' u<br />
takung v bertakung takeueng; meutakeueng<br />
takur a teukui<br />
tekut a 1. yo; kuyu; kuyut; ugah; liya; 2. takeuwa;<br />
3. taköt; teumaköt; 4. beulisah; penakut<br />
geusun; merasa — taba<br />
1- tal n sibansa ba' teu<br />
2<br />
-<br />
a /<br />
' n tihang peunganyoh ba' wie ngon uneuen<br />
iku jalö<br />
913
914<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong> Awfcn<br />
1. fa/a n tala; saré su; saban bunyoe<br />
2. tala n lapé'; lapéh; leupéh<br />
talah adv bertalah-talah hudah-huduh<br />
talak n cré; taleue'; — tiga taleue' Ihèe<br />
talam n talam; taba'; dalöng<br />
1. talang n eungköt taleueng<br />
2. talang n srayueng<br />
3. talang n mugè; menalangi tukö'<br />
talang n bulöh meukandöng ie<br />
talang n gampöng toe uteuen<br />
talar v bertalaran (marit) bancrahbeukah;<br />
bankuleha'<br />
faJas n sibansa ba' umpeue'<br />
talasemia n sijeunèh peunyakét darah<br />
talen n pèng tali; sitali (duwaplöh limong sèn)<br />
talenan n lapé' atawa keunaleueng ceumeucang<br />
talenta n atrakana lam tuböh; neumè lahé<br />
1. tali n taloe; — air taloe ie; lueng; lungkie'; —<br />
a//r kawé buya; — api dah; daih — ariari<br />
taloe pusat; — barut taloe baröt; taloe<br />
keu'ieng; — belati taloe blati; — bicara<br />
taloe kawat; — busur taloe gandoe; —<br />
rotan yang dipakai oleh penarik pukat<br />
cuwayé; — dugataloe dugai; —dahi layar<br />
taloe puca' layeue; — dugang taloe<br />
linggang; — hidung lueng bibi; — kekang<br />
taloe (keu) kang; — kerek layar taloe<br />
peunyampa'; talibertali meusangkötpawöt;<br />
— penunduk pada layar taloe<br />
peunundö'; — pengukur rambu; —<br />
pengikat peti taloe seuléng; sléng; —<br />
leherpada hewan (kambing, kerbau)\a\oe<br />
dha'; — pada baya/ctaloedham; —hubung<br />
bajak dengan gagang taloe neu (ineum);<br />
— ijuktaloe jö'; — melinjo\a\oe mulieng;
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
— waru taloe siron; — sabut kelapa taloe<br />
tapéh; —pengikatpingirtenda/pukat kaja;<br />
— pengukur taloe rambu; — suar silo;<br />
berali-tali (talibertali) meusamböngsambömng;<br />
tali temali meulilèt-lilét; —<br />
pengikat bajak dengan gagang (dari<br />
pelepah kelapa) neu; taloe neu; taloe<br />
ineum; — pengerak tanun meui; taloe<br />
meui<br />
2. tali n trieng (bulöh) nyang jeued ta peugèt taloe<br />
3. tali n tali; duwaplöh limong sèn<br />
4. tali (tali-tali) n nan ba' kayèe<br />
talk n cak sijeunèh beuda'<br />
talu v berta/u-fa/uhanapiyöh-piyöh;meu'ulangulang;<br />
hana putöh-putöh; meutindantindan<br />
talun v bertalun-talun, talun-temalun seumeu'öt;<br />
hana putöh-putöh<br />
talupuh n peurumpöng trieng<br />
tam n su papeuen rhöt ateueh aleue kapai;<br />
meugeureudh'am<br />
tamak a ceulici; ceuleuci; haleumab; lubha; jumoh;<br />
leuha; lumèh; teumeu'an; teumeu'ah;<br />
tama'; leuha; ngab-ngab<br />
1. taman v 1. taman; lampöh bungong; tamansari; 2.<br />
teumpat tamaca; 3. peulamin<br />
meubungong-bungong; — bacaan 1.<br />
ruweueng teumpat mubaca; teumpat<br />
kitab-kitab; — kanak-kanak sikula keu<br />
aneu' miet umu 4 — 6 (enam) thön<br />
2. taman a jeumot<br />
tamar n keureuma; — hindi asam jawa; bohmè<br />
tamahnda n bohmè; keureuma hindi<br />
tamasya n teumaca; bertamasya meuseunangseunang<br />
915
916<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tamat adv hatam; habéh; katam; seuleusoe; tamat;<br />
tamam; tam<br />
tambah n tamah; bertamten/aav' meutamah; tumbi;<br />
tumi; bertambah indah jahét; tambahan<br />
teunamah; seunamah; menambah lagi<br />
langéh; suyöng (air dalam masakan);<br />
menambahkan sambat; seumong; tindéh;<br />
tamah<br />
1. tambak n 1. ateueng tham ie; neulop; 2. neuh'eun;<br />
menambaktamba'; seubèe; tumpö'; tham;<br />
Ihob<br />
2. tambak n nan eungköt la'öt<br />
tambakan n sibansa seupat ietabeue<br />
tambak bukit n ba' seumböng uteuen (ubat cirét)<br />
tambal v menambal tampai; radöt; tangköp<br />
tamban n eungköt la'öt; rambot leukang<br />
1. tambang n Ihö', lueng atawa calo' nyang jikueh<br />
teumpat jico' asoe bumoe (lugam, timah,<br />
arang batèe)<br />
2. tambang (tambangan) n peurahö angköt ureueng atawa<br />
barang; prahö tambang, (siwa)<br />
3. tambang n taloe kapai<br />
4. tambang n paténg atawa pancang ikat hiweuen (guda,<br />
leumoe)<br />
5. tambang n bertambang inong nyang jimeutunangan<br />
leubèh niba' sidroe agam, ayah si inong<br />
ladém keunong uköm (adat) di Beungkulu<br />
tambar n ubat; peunawa<br />
tambat v bertambat meu'ikat; kambam; lembu itu<br />
—dipohon leumo meu'ikat (meukambam)<br />
ba' kayèe; 2. laböh (peurahö meusreueng<br />
ba' ceurucö')<br />
tambera n 1. teumaga; 2. plakat meutuléh ba'<br />
teumaga
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tambera n sibansa ulèe timah, eungköt ietabeue<br />
tambi n seuneubut ureueng agam Kléng; 2.<br />
kadam; khadam; 3. ureueng Klèng<br />
fembo n 1. hikayat; 2. sijarah<br />
tambuh v bertambuh tamah (bu); tambuhan<br />
bu seunamah (tamah)<br />
tambul n peunajöh tamböi<br />
tambul v bertambul meu'èn keumidi<br />
1. tambun a teumbön; lup'om; leub'om; leup'om;<br />
lap'om<br />
2. tambun n tamon; tumpö'<br />
tambung a tingkah kureueng aja<br />
tambur n tambö; geundrang<br />
tambus v menambus seumbam; beumbam<br />
tameng n peurisè; prisè<br />
tamimah n sijeunèh ajeumat<br />
tampah n jeu'èe<br />
tampak v leumah; deuh; tampaknya ba'ri; tampaktampak<br />
teu'ingat-ingat; mubayangbayang;<br />
— nya laca; tampak jelas dari<br />
yaubmeuh'ang-h'ang; tidak— (terlindung)<br />
pado'<br />
tampal n ija teunampai<br />
1. tampan n 1. ceudah; cacang; tari; reumpan; siga';<br />
ch'a; gagah; lanteueh; leunténg; linténg;<br />
peungeuroe; agam; samlakoe; 2. patöt;<br />
ruman; 4. rupa; 5. meukeunong<br />
2. tampan v menampan heumpang<br />
1. tampang n 1. sabé neukr'èt; 2. meu'iréh lipéh ngon<br />
sabé; 3. pèngtimah (1/16 ringgét); 4.<br />
garéhteungoh<br />
2. tampang n ruman muka; bangon muka; jual tampang<br />
(menampang) girang<br />
3. tampang n 1. bijèh; beunèh; bie'; 2. asai mu'asai<br />
917
918<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tampar n tampa; tabi; teupue'<br />
lampas a teucah rata; reupang<br />
tampel v menampel tangkéh; tapih<br />
tampi v menampi fampoe; — beras dengan nyiru<br />
s'eut breueh ngon jeu'èe; menampi pelanpelan<br />
téng<br />
tampik v menamp//c tula'; hanatém trimong<br />
tampil v maju peuleumah droe; meulangkahu keue<br />
1. tampin n keulusöng; klusöng; krusöng<br />
2. tampin n lawan; tandéng; tampéng<br />
tampinis n pohon — kamariya(h)<br />
tamping n mandö<br />
tampon n ija seunumpai neulhab darah<br />
tampuk n tampö'; ayeuem ulèe; ki pucö';<br />
tampuk-tampuk n nan eungkötla'öt<br />
1. tampung v menampung 1. tadah; 2. fa'peutimang; 3.<br />
himpön; 4. heumpang<br />
2. tampung n ija teunampai; — atap (penutup hubungai<br />
rumah) japhan; tampöng<br />
3. tampung v menampung tampa; teupue'; tabi<br />
tampus a kunèng meuneung mirah<br />
tamsil n tamsé; 'ibarat; misé; miseue<br />
1. tamtam n ba' urot<br />
2. tamtam n geundrang hindu<br />
tamtama n sipa'i<br />
tamu n jamèe; ureueng meudom ba' hotè;<br />
ureueng mubloe<br />
tamuk n nan eungköt la'öt<br />
tan p h'an; tan; kon<br />
1. tanah n tanoh; bumoe; nanggroe; beunuwa; pulo;<br />
darat (an); da'irah; teumpat; — Hat (merah<br />
kuning) tanoh kawi (kliet); —<br />
bergelombang-gelombang (tidak rata)<br />
geurugöh; — kosong (tidak diusahakan)<br />
tanoh roh; — (hutan) yang ditinggalkan
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tidak diusahakan lagi) tamah; tamah cut<br />
(muda); — tumbuh belukar tamah raye';<br />
— tinggi tanoh; — yang diolah untuk<br />
pertanian haraih; harah; — yang tidak<br />
didiami dan diusahakan khirab; — tinggi<br />
ditengah-tengah daratan/paya-paya<br />
matang; — pasir tanoh anoe; — putih<br />
(daun)\anoh ön kayèe; — mampat tanoh<br />
da';—genting aröh; aröih; fanab a/rtanoh<br />
ie; — hencah abeu'; — bendang biang;<br />
umong; —benpTco/ctanoh keu gaji keuchi';<br />
— beratanoh geupubasoe; -- beroya tanoh<br />
Ion; — dingin ca/rlerupa; — geranptanoh<br />
thö krang; — kristis tanoh dang reuloh;<br />
--- /a/rt/purön; — fe/cvburtanoh (nanggroe)<br />
asai; — Hat tanoh kliet; — Hat merah kawi;<br />
gerakan bawah tanah geurakan rasiya<br />
(glap)<br />
2. tanah n uköran panyang; deupa<br />
tanai v menanai peutimang; seu'ön; taténg<br />
tanak v bertanak taguen; menanak maguen<br />
tanam v bertanam tanom; puga; pula; tabu; Ihom;<br />
peudong; glong; peudue'; tanaman<br />
peunula; an semak berdaun tebal<br />
rambuli; —anberduri untuk pagar madön;<br />
seurahét; tidak ditanami (dikerjakan)<br />
lapang<br />
tanang v menanang taténg<br />
tanau n cicém seurindét; bayeun ubit<br />
tanbiet n brithèe; ramai<br />
tancang v menancang ikat; kambam<br />
tancap v menancapcaca'; glong; ch'ob;paca';culo'<br />
tanda n lageuem; lamat; dali adat; tanda; cab;<br />
boinah; peutunyo'; — pengenal aram-<br />
919
920<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
aram; cino; tanda; — bunyi lamah; —<br />
tangan sayén; sèn; — tunangan tanda<br />
kong haba; member/'fanda böh(bré)tanda;<br />
dapat ditandai céh; meucéh<br />
tandak n meunari; tanda'<br />
tandan n mu; tungköi; — ekor uram iku; ujung --<br />
- tuntuen; tutuen;<br />
1. tandas n sapansapha; reunab; ranab;<br />
menandaskan sawiet; seukuet<br />
2. tandas (tandes) a jeulaih; trang; saréh<br />
3. tandas n 1. bagan; tandaih; 2. teumpat (karna)<br />
manoe<br />
tanda tangan n sayén; sèn<br />
tandem n gari tandam (keumbeue)<br />
tandik n seungat<br />
tandikat n ba' kayèe nyang kayém jeued keu teumpat<br />
unoe meusarang<br />
tandil n mandö; sarang<br />
1. tanding a 1. tandéng; timang; 2. sidroe lawan sidroe;<br />
menandingi dindéng<br />
2. tanding n tumpö'; tamon<br />
tandon n 1. laman; angkèe; 2. beukai<br />
tandu n manggu; mangku; tandu<br />
tanduk n 1. lungkèe; cula; sumu; menanduk po';<br />
töng; köng; kh'o'; saséng; santo'<br />
tandun n zaman — jameuen dilèe<br />
tandur n musém pula padé<br />
tandus a 1. paleueng; Ihoih; ranggaih; thö'krang;<br />
halalah; 2. reunap; ranap<br />
1. tang n tang caböt labang<br />
2. fanp n su pèh t'èm<br />
3. fanp n moto tèng; motowaja<br />
4. tang p bhaih<br />
tangan n 1. anggèta tuböh; jaroe; singkè tö' ba'<br />
ujöng aneu'jaroe; 2. ki lagèe jaroe; 3.
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
kuwasa; peungaröh; prèntah; — baju<br />
sapaibajèe; - berulas na nyang bantu; -<br />
--d/ba wabureuengteurimong (meulakèe);<br />
— dingin jaroe meutuwah; — hampa tan<br />
meuteumè sapeue; — jahil jaroe leuhoe<br />
(jahé); — kanan jaroe uneun; — kemudi<br />
lamat kumudoe; — kosongï. hanasinyata;<br />
soh; tan hasé; — naik sabé meunang judi;<br />
— panas jaroe seu'uem (meurugoe); --<br />
— terbuka 1. murah tangan; phui tuleueng;<br />
ngon seunang até; — turun sabé lam<br />
rugoe (talö); tangan-tangan sapai kurusi;<br />
teumpat mumat palang; ber — meujaroe;<br />
na jaroe; —bes/kreueh; la'lém; menangani<br />
peubuet keudroe; tertangani seuleusoe;<br />
é' seuleusoe; pergelangan tangan<br />
aweue'sapai<br />
tangap v menangap teugah; tham<br />
tangar a peuleuheun; beuteugoh<br />
tangas v bertangas uköb; ugöb; meusalè;<br />
menangas seu'ob<br />
tangen n garéh lingka<br />
tangga n reunyeun; tako'; tanggam; tangga; —untuk<br />
memetik lada reunyeuen dagu; — dari<br />
batang bambu purieh; — tali liwai; taloe<br />
liwai; te — jiran<br />
1. tanggah n pèng Peureusi<br />
2. tanggah n rambat<br />
1. tanggal v Iheueh; leukang; Ihu; rhöt; sröt; lucöt; luröh;<br />
menanggali 1. suet; ploh; 2. Iheueb; böt;<br />
Ihoh; menanggalkan 1. suet; ploh; 2. Ihoh;<br />
peuluröh<br />
2. tanggal n 1. uroebuleuen; 2. taréh; ber — tarékh;<br />
penanggalan takeuwém; takwém<br />
921
922<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tanggam n 1. crue'; 2. seupét beusoe; bertanggam<br />
1. meuseumong rapat; 2. ki rapat<br />
tanggang v menanggang tham; teugah; keukang; --<br />
- anak Ihah aneu'; — mata meujaga; --<br />
- perut puwasa; — suami (istri) peulöb<br />
seureukab<br />
tanggap a bagah meuphöm (muphöm); sunggöh;<br />
menangapi balah samböt<br />
tanggar v menanggar jitém pubuet<br />
tanggetong v biyula Bata'<br />
1. tangguh n bertangguh meutanggöh; tanggöh;<br />
menangguhkan ta'akhé; takkhé<br />
2. tangguh n 1. han é' ta peutalö; tangköh; tanggoe;<br />
2. teuga; sabeueh; seubeueh; saba<br />
tangguk n 1. tanggo'; ali; 2. ki tipè moseulihat;<br />
menanggukkan anggét<br />
tanggul n ateueng teunamba; neulop<br />
1. tanggulang v menanggulangi 1. tham; 2. crön;<br />
2. tanggung (ditanggung) v jeued ujoe; geutanggöng;<br />
geujamin; menanggung 1. tanggöng; 2.<br />
(theun) keunong bala<br />
1. tanggung a hanséb saho; alang; tanggöng; cantöi<br />
2. tanggung jawab tanggöng jaweueb; buban<br />
tangis n moe; rö iemata; klie'; seudan; tangèh;<br />
tangis dan sedih moe meusö'-meusö';<br />
bertangis-tangisan meumoe-moe;<br />
mumoe-moe; penangis birah; menangis<br />
(meratap) ceumong; rugha; menangis<br />
dengan keras geumandö<br />
1. tangkai n 1.tangké;2.ba';3.kra';krè';4.go;neumat;<br />
uram lamat; — bedil go (uram) beudé;<br />
2. tangkai (an) n kröng; keupö'; kröng<br />
tangkai (penangkal) n tangkai; tula'bala; —petirteunangkai;<br />
tangkai kilat; — racun peunawa
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tangkap v bertangkap meulho; muprang; sidroe<br />
lawan sidroe; menangkap 1. drob; 2.<br />
rungkhom; 3. tadah; mueng; 4.<br />
teumeueng; teumèe; 5. teurimong; 6.<br />
muphöm; 7. srab; 8. kab; keunong; —<br />
dengan paksa reupaih; — angin ki hana<br />
hasé(sè); —bayang-bayang ki buet siyasiya;<br />
— maksud muphöm meukeusud;<br />
tertangkap jidrob; — basah jidrob dang<br />
(-dang) mubuet (ceumeucue)<br />
1. tangkar n tuleueng (rusö' ngon gatéh) kamèng atawa<br />
leumo keu kuwah (gulè) nyang mantongna<br />
asoe, meukeumat bacut-bacut<br />
2. tangkar v menangkarkan peucèh atawa sampoe<br />
cèh; pumue bijèh; penangkaran teumpat<br />
peucèh; pumue bijèh; penangkaran<br />
teumpat peucèh; teumpat pumue bijèh<br />
(eungköt)<br />
tangkas a tangkeueh; tangköh; lanteueh; laju;<br />
peunyeuri (peunyari)<br />
tangki n teumpat keubah ie atawa minyeu' niba'<br />
lugam<br />
1. tangkil v menangkil hadap (raja)<br />
2. tangkil v menangkil pubanja; peuriti<br />
3. tangkil v bertangkil-tangkil meutindéh-lapéh<br />
tangkis v menangkis tangkéh; tapih; talèh; alèh<br />
tangkue n meulisan labu ie<br />
tangkuk v menangkuk gom; dugom; khob; lungkob<br />
tangkul n nyh'ab<br />
tangkup n tutöp; töp; bertangkup tangköp<br />
tangkup telentang linteueng lungkob<br />
1. tangkur n guda la'öt<br />
2. tangkur n bohkrèh buya atawa meuruwa<br />
tangkut v menangkut gom; dugom; khöb; lungkob<br />
923
924<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tanglung n tanglöng<br />
tango n tari(nari) Seupanyo<br />
tangsa n geundrang; rabana<br />
tangsel n ganjai; klaeueng; seunumpai; sumpai<br />
tangsi n 1. tansi tantra atawa pulisi; boloko; bloko;<br />
poloko; 2. glap<br />
1. tani n orang — ureueng meugoe; bertani<br />
meugoe; seumula<br />
2. tani n taloe-linggang prahö<br />
tani (pintu —) n pintö khöb siblaih u luwa astana<br />
tanin n dat (kulét kayèe) sama' kulét<br />
tanjak a meutanja'; bertanjak (kaki) cingklot;<br />
menanjak 1. anggét; 2. tanja'; 3. sideu;<br />
4. meutamah manyang; lanam<br />
tanjidor (tanjidur)n 1. tamböraya; 2. ureueng sikawan meu'èn<br />
musib ba' uroeraya Cina<br />
tanju n panyot<br />
tanjul n taron; tarèn; biniet<br />
1. tanjung n ujöng glé; tanjöng; menanjung meucalo';<br />
meulayeue taloe pasi Ihö<br />
2. tanjung n nan ba' bungong<br />
3. tanjung n sibansa ba' paku paya<br />
4. tanjung n bintangtanjungnanbintang atawa tanda<br />
pangkat<br />
tanjur n brue' cinif; menanjur (-nanjur) 1. teumo<br />
ie ngon cinubrue'; 2. acö' até beu jiteubiet<br />
narit<br />
tank n moto tang (baja)<br />
tanker n kapai angköt minyeu'<br />
tanpa adv hanna = hana; tanna; menghilang—bekas<br />
rayéb hana mubakat; — daksa meucacat<br />
tansi n sibansa samsi (taloe kawé)<br />
tansiem n laba nyang jeued keu bheue' ureueng<br />
keureuja
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tantang v menantang 1. pakat meulho atawa<br />
muprang; 2. hadap; lawan; linteueng<br />
2. tantang p teuntang; rintang<br />
tanti n ayeuem bajèe atawa siluweu ureueng<br />
inong niba' beuneueng kasab<br />
tantrisme n pham cara peubibeuehdroe niba'sénsara<br />
dönya<br />
tanur n 1. dapu; 2. kran; — tinggi dapu taguen<br />
beusoe atawa gapu<br />
tanya n 1. tanyong; 2. cakteumanyong; — jawab<br />
su'eue jaweueb; ber — dengan teliti sudi<br />
taocang n gumba'<br />
teoc/' n sulé niba' eungköt (sijeunèh peunajöh<br />
Cina)<br />
taoco n töcö<br />
faope n tögé<br />
taoisme n ugama Cina<br />
taoke n toké<br />
1- tap v 1. léng; 2. pèh (nira atawa jö')<br />
2. rap n thueb; sumpai<br />
1 • tapa n tapa; kaluet; per — jugi<br />
fapa n tapa-tapa balu eungköt; eungköt masén<br />
3. fapa (tapah) n sijeunèh eungkötla'öt<br />
4. fapa a kha; keubai<br />
1. tapai n tapé<br />
2. fapa/ n tapaian tayeuen<br />
tapak n tapa' gaki; telapaktangan paleuet jaroe;-<br />
-- leman bundi; buga; setapak sipaleuet;<br />
bubé paleuet<br />
1- tapai n sibansa kanji; ubat geuso' gigoe<br />
2. tapai n — kuda kasöt (sipatu) guda<br />
3. tapai n — batas ceue nanggroe; had<br />
fapanp n keuta<br />
tapih n ijapanyang keu ureueng inong<br />
925
INDONESIA<br />
tapioka n teupöng boh ubi<br />
tapir n sibansa badeue' seuno'<br />
1. tapis n saréng; peunyaréng; seunaréng<br />
2. tapis a tangkeueh<br />
3 tapis n ija teunuen meusulam kasab<br />
926<br />
A C E H<br />
taplak n ijau tutöp mèh<br />
taprofit n sibansa teunaman nyang timoh lam lueng<br />
(parét)<br />
taptibau n nan cicém<br />
taptu n 1. seurumpét tanda panggé sidadu woe<br />
u tansi; 2. mubaréh malam ngon musib<br />
sara jiba sulöh<br />
tapui n ie tapé<br />
1. tapuk v menapuk teupue'<br />
2. tapuk n tupèng; keutupèng<br />
tapuk v menapu/Vpeuphön; puphön; meusigo-sigo<br />
tapung v menapung seuöb bu<br />
tapung (baju —)n nan sijeunèh bajèe Bugéh<br />
1. tapus n nan ba' kayèe<br />
2. tapus n menapus ramaih; prah<br />
tar n su cambö'<br />
far (kue —) n peunajöh sijeunèh böi<br />
1. tara n tara; santeuet; se — sikuphu; wadan;<br />
tidak ada taranya hana ngon sa<br />
2. rara (tarra) n 1. seuliséh brat kuto ngon brat gléh; kuto<br />
100, gléh 90, farra = 10; 2. yum barang<br />
neukoh keu gantoe bratpeutoe<br />
3. tara n kayèe geumaréh<br />
4. fara n angan-angan<br />
taraf n 1. tara; taraih; 2. neudue'; 3. had<br />
tarah a rata; menarah tarah<br />
tarak n 1. theunnapsu; mupantang; 2. tapa<br />
taram n buleuen reudom; — temaram reudö';<br />
balom; cön (muka)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tarang v menarang Ihat; gantung<br />
2. tarang n petarangan keupöh; geureupöh; geupöh;<br />
seureukab mano'<br />
tarap n baréh; banja<br />
tarasul n surat-seumurat; tuléhsan jaroe<br />
tarbil n busu gando<br />
tarcis n peunajöh böi<br />
farpef n buet atawa öseuha nyangka geuböh had<br />
tari n jugèt; menari tari; nari; tanda'; pohreula<br />
(dalam hikayat lama); menari-nari chènchèn;<br />
eunchon; inchon; lika'; likha; ngigoe<br />
tarif n (dabeuta) tarép yum, siwa<br />
tarik v — muka cön; — suara meunyanyoe; --<br />
- fa//taré' taloe; — uraf meudawa; ceukang;<br />
menarik 1. hila; hue; göt; böt; Iheueb;<br />
rintha'; sintha'; 2. ureueh; suet; 3. (—hati)<br />
meulimbang; peungeuroe; 4. gala'; 5.<br />
sayang; 6. pöh; pakoe; — bea co' adat;<br />
— beca taré' (ba) bica'; — diri piyöh;<br />
teubiet; kembaii caböt; bateue; --<br />
- ke atas jhung; — langkah ja'; peuta'; -<br />
-- langkah seribu plueng putéh tapa'; --<br />
- layar pasang layeue; — mundur undö;<br />
— natas h'ueh; — urat (leher) ceukang;<br />
— utang tunggèe; — layar perahu aar<br />
menangkap angin tadah; tertarik 1.<br />
meutaré'; 2. bimbang; haro'; aro'; penarik<br />
beban tunda<br />
taring n (gigoe) tarieng<br />
taris n aleue seumèt (seumèn)<br />
taris v carueh<br />
farfcas (takasy) n plö' aneu' panah; teureukah<br />
tarmak n lapa' kapai teureubang<br />
tarus n 1. tuleueng urampha; 2. liköt gaki' 3.<br />
tuleueng muda ba' plumpeue' mata<br />
927
928<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tartir n dat masam lam boh kayèe (boh kuyuen)<br />
2. tartir a cak meucr'èt-br'èt<br />
farub n 1. tampéng; taröh; 2. angkèe; laman;<br />
sanra; sandra 3. cak böh; — kata cak<br />
sangkira; bertaruh meutaröh; menaruh 1.<br />
pudué; 2. böh; tamah; 3. böh yum; 4.<br />
meutaröh; 5. keubah; 6. som lam até; 7.<br />
peulara; 8. meuh'eut; — baf/haro'; gala';<br />
berpetaruh meuwaslet; menaruh<br />
perhatian pakoe; pöh; taruhan tampéng;<br />
tampén; sandra; menetapkan jumlah<br />
taruhan judi ta'<br />
1. taruk n tarö'; ceudieng; pucö'<br />
2. taruk v heuncö'; eunchö'<br />
taruko v menaruko puga lampöh atawa seuneubö'<br />
tarum v (ba') taröm; — areuy (ön) teunaman<br />
peutimoh atawa peubasoe ö'<br />
tarung v bertarung 1. (— dengan) meupo'; mupo';<br />
meulangga; meukh'o'; meuköng; 2.<br />
meulho; muprang; 3. adu; meutandéng;<br />
4. meudawa; bertarungan meukh'o';<br />
menarungpo'; köng; kh'o'; menarungkan<br />
peupo'; pupo'; — nyawa geusambé<br />
nyaw'ong; tertarung meu'antö';<br />
meusantoh; meusanto'; meugantoh<br />
1. tarup n seueng; bantayan<br />
2. tarup n keupö'; brandang; kröng<br />
tarzan n bahasa — basa icarat<br />
1. fas n su beudé beureutöih<br />
2. ras n taih; bhèb; bèb; — peluru keurapoe; —<br />
tempat kapur sirih keureuböih; tas untuk<br />
berpergianca'; bö'ca; keulandoe; kandoe<br />
3. fas a sigra; bacah<br />
4. fas n ba' kayèe teunangkai rimueng
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
5. fas n su leumoh leumböt<br />
tasa n sijeunèh geundrang<br />
tasai n nan teunaman<br />
tasak (penasak)r\ ubat peudong darah; peunawa; ön capa<br />
paya<br />
tasbih n ba' bungong siseubèh; boh meusabah;<br />
teuseubèh<br />
tasik n tasé'; teulaga<br />
fafa n atöran; susön; ka'idah; ka'edah; tata<br />
bahasa atöranbahsa (marit, lésan, tuléh);<br />
penata buku ahli buku; fafa cara adat;<br />
tata krama adat éseutiyadat<br />
tatag a saba<br />
1. tatah n pheuet; tatah<br />
2. fafab v bertatah(kan) menatah böh atawa ikat<br />
ngon pumata; tatahan peuneuheut<br />
3. fafab v meutatèh-tatèh<br />
4. tatah n tatah-tatah haba angén; radiyö pato'<br />
tatai v bertatai-tatai meuriti<br />
tatakan n lapé' glaih atawa cawan; kaleueng;<br />
geunaleueng; keunaleueng; landaih<br />
tatal n seureupéh atawa è' nyh'èh<br />
fafa/ v tertatal meuhimpét; meutindéh<br />
tatalaksana cara meu'atö ngon peutimang buet<br />
tatami n lapé'; sijeunèh kasö; teumpat meu'èn<br />
manca' Jeupun<br />
tatanan n atöran; teureutib<br />
fafanp v menatang tatang; taténg; ki peutimang<br />
tataniagaketataniagaan cara meu'atö bhaih meuniyaga (meukat)<br />
tatap v — mu/ameudinab-dinab; meukeue-keue;<br />
bertatapan mupandang-pandang;<br />
menatapi kalon; glib; pandang; teuntang<br />
tatapan n talam; taba'<br />
tatapraja urösan meu'atö ngon peutimang nanggroe<br />
929
930<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
1 tatar V menatar fakat<br />
2. rafar v menatar peurunoe; purunoe<br />
tatausaha urösan meu'atö kantö<br />
t atih v bertatih-tatih tatèh; teukeutèh-keutèh<br />
tating v menating tatang<br />
faf/ca/a p ba'watèe; yöh watèe; yöh layeue; layeue;<br />
teukala; tatkala; teuteukala<br />
t ato n gamba atawa lukéhsan ba' tuböh; menato<br />
lukéh ba'kulét tuböh deungon cara jitobtob<br />
ngon jaröm, Iheueh nyan jiböh dat<br />
wareuna<br />
1 tau v cak tupeue<br />
2. tau n daun — sijeunèh ba' nipah (u)<br />
taucang n ö' panyang teureué<br />
taufah a lalè; beu'o<br />
tauhid n tohéd; tèehid; tohid<br />
tauke n toké<br />
taul v menau/sadeue peunganyöh atawa sa öh<br />
ba' bibi jalö<br />
taula n tuwala; ijapaweue; andö'<br />
taun n ta'eun<br />
taung v menaungi naw'ong<br />
taur n menauri teuböh; teuböih; fauran<br />
teuneuböh<br />
fauraf n torat; tèerit; torit<br />
1. taut v bertaut 1. gatöp; gathöb; kathöb meukab;<br />
rapat; meulheukab; 2. meupawöt; 3. (-•<br />
- tangan) meulhö'-lhö' jaroe; mumat-mat<br />
jaroe; 4. meugampéh; 5. ki meupakhö';<br />
6. murumpo'; 7. ki meusangköt pawöt<br />
2. faur n taloe kawé<br />
tawa a cenderung tertawa (menggelikan)<br />
mang<br />
rawa n — tertahan-tahan kujuem; fer — ffanpa
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
sebab) untuk menarik perhatian lingah;<br />
ter — terbahak-bahak ngiloe; meukha'(kha')<br />
ketawa khém; kiem<br />
1. tawak v menawa /o'rhom (pupo; glawa) ngon batèe<br />
2. tawak v menawa/ran pumèt-mèt bibi atawa babah<br />
1. tawan n menawan 1. drob;' tawan; theun; 2.<br />
rampah; reuböt; 3. — (hati) meukeunong<br />
ba' até; haro'<br />
2. tawan a bertawan-tawan moe meusö'-meusö'<br />
3. tawan n akar — bufan nan teunaman<br />
1. tawang n andara; adara; ruweueng langèt<br />
2. fawanp n ranté takue meuih atawa pira'<br />
3. tawang n tawang-tawang sibansa sidom<br />
1. tawar a 1. cuweueng; binyè; 2. tabeue; 3. tawa;<br />
4. tabeue; 5. reuda; suröt; yue'; 6. leubie; -<br />
hambar, — mawar tabeue that; tabeue<br />
abéh; penawar peunawa; peunaw'a; air<br />
tawar ietabeue<br />
2. tawar v tawar-menawar puputöih hareuga;<br />
menawarkan peutaba; taba; tidak bisa<br />
d'itawar (tidak mau mengurangi harga)<br />
tarie'<br />
tawas n tawaih<br />
fawes n eungköt ietabeue, sibansa eungköt Cina<br />
fawon n geumeuto; keumeuto<br />
tawur (tawuran) n meulho meukeuruyo'; kuruyo'<br />
1. tayang v menayang 1. taténg; tatang; 2. ki bapöt;<br />
pöt<br />
2. tayang v menayangkan putunyo'; peuleumah;<br />
diyeueng; déngdéng<br />
tayang (men —)n meu'èn galah<br />
fayum n tayum-temayum watèe matauroe löb;<br />
watèe sangè' limo<br />
teater n teumpat meu'èn bansawan (keumidi)<br />
931
932<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
teater n bansawan; keumidi<br />
1. tebah v menebah teubèt<br />
2. febab v menebah khöb<br />
1 febak v menebak 1. meuh'iem; 2. h'an treukira;<br />
tebakan h'iem<br />
2. rebak n 1. linggéh; 2. sikröp<br />
3. febak v menebak tarah; ta'; koh; reupang<br />
tebal a 1. teubai; sui; 2. gasa; 3. meupeudoe;<br />
tunjai; 4. meuseu'è; meuseureunga; jahöi;<br />
jai; 5. kong; — Wttrto'1. hanagala' marit;<br />
meu'iem; 2. nan eungköt la'öt; — hati ki<br />
ceukén; curien; bingkèng; — kantong Ie<br />
pèng; kaya<br />
feban n taröh; taröhan; meneban 1. meutaröh;<br />
taröhan; meneban 1. meutaröh; gadè<br />
1. febang v menebang teubang; kiloe; ditebang<br />
mupurön<br />
2. tebang n eunggang gadéng<br />
1. febar v tabu; hambö; sipreue'; seupreue'; prue;<br />
prui; siseue; titeue; bertebaran dimanamana<br />
leue'-kapheué; meuleué-kapheue';<br />
meuseué-abeue'; seumeuleue'<br />
2. rebar n — layar tula' angèn<br />
1 tebas v menebas cah; creue; teubaih<br />
2. tebas n menebas bloe mandum wasé teunaman<br />
(padé, boh kayèe) yöh gohlom teukoh<br />
atawa masa'<br />
1. febaf n neuh'eun; kulam<br />
2. febaf n seunalöb niba' lugam<br />
tebece (T.B.C) n penyakét dada; batö' darah<br />
1. febenp n tabéng; layeue; kajeueng<br />
2. febenp v menebeng mita pré makan minom atawa<br />
ruko'; mita mangat nyang hana payah<br />
bayeue; meusinèdroe ba'gob
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. tebeng v bertebeng koh ö'<br />
tebengau n ba' meudang<br />
teberau n ba' rabo<br />
tebing n reuleueng; teureubéh; seureulöng<br />
tebok n menebok tumbö'; söh<br />
1. tebok n jeu'èe<br />
t e b u<br />
n teubèe; baterjp — berdaun alangan —<br />
yen/s kecil reulieng; —<br />
teubèe rimueng<br />
belang-belang<br />
tebuhar n bulèe jö'<br />
tebuk n reuhung; eumböh; mboh; menebukteubö'<br />
tebung n sijeunèh geundrang<br />
1. rebus v menebus (i) teuböih; bayeue; bloe klayi;<br />
tebusan balui; teuneuböih; seuneuböih<br />
2. rebus v menebus (/jtèebat; top meunalèe; teuböih<br />
malèe; balaih budi<br />
3. tebus v menebus<br />
nyaw'ong<br />
sambé nyaw'ong; peutaröh;<br />
teda/c v 1. trön; 2. aneu' cucoe<br />
1. tedas a trang; nyata; jlaih<br />
2. tedas n gleueng-gleueng<br />
3. tedas a luet; beusöt; mböh<br />
tedeng n tudöng; tabéng<br />
teduh a 1. reuda; teudöh; padoe; piyöh; pirang;<br />
2. cheue; reului; seunijue'; 3. peugom; 4.<br />
/c/aman; teudöh; —sekali (tidak bergolak)<br />
keudab<br />
tedunp (u/ar —)n uleue seudöng<br />
te0a a tröih (tö') até; han apöh<br />
tegah n teugah; larang; tham<br />
tegak a 1. teudong; srui; rhui; caca'; 2. cot; teupat;<br />
3. ki teugöh; 4. (setinggi —) santeuet<br />
dong; menegak cot; menegakkan<br />
peudong; peudue'; pubeudoh; peutheun;<br />
— lurus cacang; ca'cang; cot; cèt<br />
933
934<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tegal p keulusa; kulusa; kurusa; keurusa;<br />
saweueb; sabab; — itulah kulusa nyan<br />
keuh<br />
2. tegal (tanah tegalan) n tanoh biang; uma<br />
3. tegal n nan eungkötla'öt<br />
tegang a 1. ceukang; criet; krang; taré'; gong;<br />
teueng; teugang; 2. kreueh. 3. /c/'karu; 4.<br />
teugang; ber (si) tegang (urat leher) han<br />
theun talö<br />
1. tegap a 1. gap; keusan; seukan; sakan;sasa; 2.<br />
ki kuköh; fepap dan kuat meureugöh;<br />
beureugöh<br />
2. fepap n nan eungkötla'öt<br />
1. fegar a 1. thökréng; 2. krang; ceukang; 3. ki<br />
tungang; batat; bateue; 4. kreueh até;<br />
saba<br />
2. fep/ar v menegar (— kemudi) göt kumudo<br />
3. fepar n baso<br />
tegari n ba' kayèe mangat bèe<br />
tegarun n (kain —) ijasutra meusrö' kasab<br />
fepas a 1. nyata; jlaih; 2. trang; 3. jeulaih;<br />
menegaskan 1. peujeulaih; 2. jeulaih; 3.<br />
peugah; 4. peuteuntèe<br />
tegel n jubén<br />
tegil n susöh mano' agam<br />
tegmen n kulét uroe<br />
teguh a 1. kong; kuköh; tanggöh; teuga; 2. mumat;<br />
tarie'; 3. teugöh<br />
1. teguk v meneguk jéb; teugö'; jeuh'a'<br />
(kas)ketegukan teurhö'; teusrö'<br />
2. teguk a tungang; kreueh ulèe; batat; tungie<br />
1. tegun v bertegun, nenegun seup'ö'; teuseupö';<br />
tertegun 1. teusangeu; 2. teudong<br />
meukhab; teu'iem meukhéb; meukhab;<br />
tertegn-tegun seukat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. tegun a teuga; kha; kheue<br />
1<br />
-<br />
tegur (— sapa) 1. teugö; sapa; 2. (—ajar)ceula; simbéng;<br />
—an (nasihat)Xavnbéh; menegur 1. marit;<br />
2. ceula; 3. brénasehat; 4. rampot<br />
teh n ba' tè<br />
teisme n éleumèe tohéd<br />
te<br />
J a<br />
n cahya watèe sangè'limo (watèe matauroe<br />
Jöb); — bada/r (lawang) ba' kulétmanèh;<br />
-- /ra/ungr buleuen raja timoh<br />
2- te/a n buleuen raja timoh<br />
tey' n tiji; teuji; taji; guda raye' ngon teuga<br />
jiplueng<br />
tek a ubit; cut; mak etek macut<br />
t e k a<br />
v meneka ta'sé; teureuka; sangka; dugai<br />
tetead n étikeuet; niet; kasiet<br />
feteab n kra ikupanyang<br />
1. tekak n 1. ceuka'; eunto'; 2. reukueng; 3. ki rasa<br />
2. tekak a kreueh ulèe; tungan; tuhie; tungie<br />
tekalak n sijeunèh bubèe Jambi<br />
tekam n sijeunèh kayèe dama la'öt<br />
re/ran v bede/ranteugon; geunton; menekanpicét;<br />
pinyèt; pirét; tindéh; impét; geunton;teugon;<br />
pa'sa; wan-wan; — perasaan meusaba;<br />
tertekan 1. meugidong; meuteugon; 2.<br />
teugkJong; tekanan pa'sa; menekankan<br />
peujeulaih<br />
tekang n palang atawa teunumpang bintéh mon<br />
1. tekap n thueb; — sampan papeuen thueb ulèe<br />
ngon ikujalö<br />
2. tekap n piyöh ba' buet lawét nyoe<br />
t e k a r<br />
r> — takeh cak canteue; cantöi; alangan<br />
te/taf n seunulam; seunujoe<br />
teka-teki n h'iem<br />
1. tekek n pa'è<br />
935
936<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. tekek v menekek geuto'<br />
3. tekek a klo; tulo<br />
tekel v menekel cak pubuet<br />
teken v meneken tekèn; sayén; sèn<br />
fe/rer n batu — batèe apui; meneker peuhu apui<br />
ngon rabö'<br />
teki n teuki; naleueng geunue (geunueng;<br />
keunue)<br />
tekidanto n seunyata glawa boh beuleuba'<br />
tekik v ditekik tarah; tako'; tanggam<br />
fe/c//r n taröng; taröm; sarong; saröm<br />
tekis adv meurampéh<br />
teklek n kawöh kayèe<br />
teklok a leumi'; leubeuen<br />
t9knik n cara<br />
re/co n ceuri' (cirie') teumika<br />
tekoh n kupala gudang<br />
tekokak n nan teunaman<br />
tekor (ketekoran)a cak teukö; lucöt<br />
tekpi n tumba' Ihèemata<br />
teks n naseukah tuléhsan (tulésan); matan<br />
tekstil n barang teunuen (ija, sutra)<br />
tekte n captè; cinggr'am<br />
tektogenesa n meu'iseu' lapéh bumoe<br />
tektonis a geumpa sabab lapéh bumoe meu'iseu'<br />
tektum n buböng<br />
tekua n ba/u — takuwa; sijeunèh bajèe ureueng<br />
agam Jawa<br />
tekuk v — kayu cara meucré (meutaleue') di<br />
nanggroe Keurinci; — lutut 1. lipat teu'öt;<br />
2. ta'lö'; tiwaih; talö<br />
tekukur n cicém meureubö<br />
tekun (dengan —) a dukhoe; dawö'; sunggöh; bimbang<br />
tekung n atöt trieng atawa teubèe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tekur (bertekar) v teukui<br />
r e /<br />
cak peunileueng nyang meuriti, — lima<br />
1. tela n<br />
limong; —satu, dua, tiga, empat, //masa,<br />
duwa, Ihèe, peuet, limong<br />
seuramoe putroe<br />
2. tela n dapu beudé<br />
3. tela n pertelaan judue; jadöi<br />
4. tela a trang; deuh; nyata<br />
5<br />
- tela n boh keutila (kupila)<br />
telaah n teuleu'ah; seulidé'; pré'sa;<br />
meutala'ah; mutala'ah;<br />
menelah<br />
telabang n peurisè (prisè) usi<br />
telabat v langkah höreumat meuhadap raja<br />
telacak n euncit tapa'gaki; bakat<br />
teladan n teuladan; seuladan<br />
teladas n ie teureujön<br />
telaga n 1. tasé'; 2. kulam; mon; neuh'eun; 3.<br />
monminyeu'<br />
1<br />
' telah adv ka (buet nyang kalheueh, leungka,<br />
seuleusoe)<br />
2. te/ab v mene/ab kalon; keumalon; ramai; penelah<br />
ureueng keumalon<br />
te/a/f a 1. simban; tanggoe; 2. meuteula';moteula'<br />
telampung n (peu) lampöng; kayèe nyang apöng lam<br />
ie<br />
telan v menelan 1. taluem; 'uet; seudoe (kas); 2.<br />
peureulan; waba; 3. ki pajöh; —mentah-<br />
telan n<br />
mentah trimong langsöng hana piké-piké<br />
lé<br />
1. glang alöih; 2. eungköt ubit lagèe glang<br />
telancang n nan cicém<br />
1. telang n bu/ub — bulöh leumang atawa prumpöng<br />
2. telang (taleng), bunga — n sibansa bungong sikleuengkleuéng<br />
937
938<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. telang adv bertelang-telang kuréng<br />
1. telangkai n teulangké; seulangké; seunangké;<br />
teunangké<br />
2. telangkai v menelangkai seureubu; seureugab<br />
telangkup v dugom; gom; lungköp; saböng<br />
telanjang (pertelanjang) adv 1. teulhön; bulat; 2. teuhunoh;<br />
3. teulhön bulat; setengah — ncöng<br />
(uncöng); meuncöng; menelanjangi<br />
peulhön<br />
telanjur a lanjö; teulanjö; — ucap jeubö; teujeuböb<br />
telantar a 1. hanta; teubanta; teutie' meuroh-roh; 2.<br />
hanséb; 3. hana teupeulara; 4. teutie';<br />
meuroh (-roh)<br />
1. telap v lut; mböh; beusöt<br />
telap (telapa) n euncit; ncit<br />
telapak (an) n 1. tapa' gaki; paleuet jaroe; 2. lapé';<br />
punggung telapak tangan rueng jaroe<br />
telas n petelasan keunaleueng; leula<br />
telat a teulat; tinggai; jula<br />
telatah n 1. laku; 2. tanda; cino<br />
telatap n jambö meudom lam uteuen<br />
telaten a saba; ceureumat<br />
telau n plang-plöt<br />
1. tele v berte/e-fe/e marit (narit) meu'unyèn-unyèn<br />
2. tele a berte/e-fe/e bubai; kureueng akai; ngeut<br />
3. tele n ija keuleumbu; ija tilé<br />
tele n jeu'öh; jara'<br />
teledek n runggéng<br />
teledor a 1. lalè; 2. beu'o; 3. rèt; 4. bangai<br />
telefon n talipön; talopun<br />
telefoto n cara putr'èt lam jara' jeu'öh<br />
telegrafi n taligram<br />
telegrafis n ureueng keuto' kawat taligram<br />
telekan v bertelekan meusingkè; meuteugon<br />
telekap n (peu) leukab; ubat koyo'
INDONESIA A C EH<br />
telekumunikasi n taliköm<br />
teleka v berteleku meusingkè<br />
telekung n seuleuköm; teuleuköm; mukeunah<br />
telemeter n peukakaih ukö jara'<br />
telempap n paleuet jaroe; menelempap sipat ngon<br />
paleuet; jeungkai; setelempap sipaleuet<br />
1. teleng n aneu' mata itam<br />
2. teleng a 1. sih'èt; singèt; singèt; sanggéng; géng;<br />
2. juléng<br />
telentang adv linteueng<br />
teleost n nan eungköt<br />
telepati n keumalon jeu'öh<br />
telepok n bungong seuleupö'; seulipö'; teuleupö'<br />
telepon n talipön; talopun<br />
telepuk n gamba bungong peureuda<br />
teler adv leumoh tan meudaya keulusa ara' atawa<br />
ganja; meu'alön-alön<br />
telerang n batu — batèe meukandöng meuih<br />
teles n telesan ija basahan<br />
teleskop n teurupöng bintang<br />
telik a peungeueh (mata)<br />
telikung v menelikung carueh jaroe gaki<br />
telimpuh v bertelimpuh due' meuteu'öt<br />
telinak n sibansa ba'rubé' paya<br />
reV/npa n geulunyueng; punyueng; glunyueng; anak<br />
— aneu' geulunyueng; cuping — tup'öng<br />
(cupöng) punyueng; daun — ön<br />
glunyueng; feba/ — hana deungoe narit<br />
gob; tungang; tipis — reujang beungèh;<br />
curien; — badan nan teunaman; — berok<br />
punyueng tiköih; — b/'o/a gunci<br />
dawè biluya;—gajah 1. glunyueng capang;<br />
2. nan eungkötla'öt; 3. nan ba'kayèe; --<br />
- jebang punyueng capah; — kuali 1.<br />
idöng beulangong; 2. ki saba<br />
939
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
telingkah v bertelingkah 1. mupaké; sugang; 2. brö'<br />
akai; ku'èh<br />
telingkung n — daun awé seukeum<br />
tel'rti a 1. ceureumat; 2. teugoh; meneliti sasat;<br />
seulidé'; tilé'<br />
telor a tilö<br />
telotak n ujöng ön<br />
telu n lhèe;teulhèe; — susun lhèelapéh;teulhèe<br />
teluh n sihé<br />
1. teluk n Ihö'; lö'; lingko'; calo'; ujöng; ranto<br />
2. teluk v berteluk meuteu'öt<br />
fe/u/r/' n bunga — bungong seurunè<br />
teluki n ija sutra<br />
telungkup v menelungkup crueb; dugom; gom;<br />
lungköp; saböng<br />
telunjuk n teulunyo'; teununyo'; menunjuktunyo'; se<br />
—situnyo'; tunjukmenunjukiunyo' munyo';<br />
telur n boh; — a//ö/bóhmano'brö'; — asinboh ité'<br />
jrue'; — belalang nan naleueng; —<br />
bertunas bohmano' rab cèh; — buaya<br />
bungong tanjöng uteuen; — bungkus<br />
bohkom; — dadar boh mano' deudaih; -<br />
~ kodok seulaséh; bertelur (ji) töh boh;<br />
2. cak töh è'; 3. cak We' böm<br />
telus a mböih; teumböih; beusöt; luet<br />
telusur n menelusuri 1. lisi (taloe krueng; taloe<br />
jalan); 2. seulidé'; sidé'; risi<br />
telut n bertelut meuteu'öt<br />
telut a lut; mböih<br />
telut n menelut gasi ba' kayèe<br />
selutuh n glaga ba' ija gléh<br />
telutut v menelutut meuteu'öt<br />
tem a eek watèe; wa'tèe; tèmpo<br />
temaah(temahak) a lubha; tama'; geureuda; jumoh<br />
940
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
temabur n berfeburanmeusipreué; meutabu (bintang)<br />
1. temaha a (peu)ko; (meu)saja; (peu)sakeue<br />
2. tenaha a salah<br />
temak n nan teunaman<br />
temalang n teumalang<br />
feman n ngon; rakan; sahabat; sabat; sahéd; saki;<br />
jtidö; waréh; cakulöh;—dalam perjalanan<br />
seureumpèe; meneman/'peungon; — nasi<br />
(lauk) ngon atawa teumon bu<br />
temanga n sibansa ba' meudang<br />
temangga v ramideuen<br />
temanten n mampleue; darabarö; lintöbarö<br />
temara n jeunèh leumbéng (tumba')<br />
temarang a terang — peungeuih meubla'-bla'; trang<br />
bandrang<br />
temas v temas-temas 1. peu'ubat ureueng<br />
meurampot; 2. keumalon(rama)ngon<br />
keunyèt<br />
temayun v meu'ayön-ayön; meu(h)apit-apit<br />
tembadau n jeunèh leumouteuen<br />
tembaga (— merah) n teumaga mirah<br />
1. tembak v bertembak-tembakan teumimba';<br />
menembaktimba'; peubeudé; tertembak<br />
keunong beudé; menembakkan Ihiet;<br />
pasang; sipa'; tembakan meriam tanda<br />
waktu (penobatan raja) sambang;<br />
tembakan serentak (salvo) jibaréh<br />
2. tembak n meukeusud; araih<br />
tembakang n jeunèh eungköt ie tabeue<br />
tembakau n baköng; — salai/dijemur baköng meulila<br />
1. tembakul a blue'; meukeuteub<br />
2. tembakul n jeunèh eungkötla'öt<br />
tembang n sibansa eungköt budueng; krimèn<br />
tembang n nyanyoe; ca'é<br />
941
942<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tembarau n ba'rabo; teubèe paya<br />
tembatar n teuritép; seumilö'<br />
1. tembatu n 1. jeunèh boh nipah; 2. jeunèh pisang<br />
beueng<br />
2. tembatu n jeunèh ba'kayèe<br />
tembek a rab keunong; meurampéh<br />
tembel n tampai; teunampai<br />
tembelang a kom (boh mano')' 2. ki brö'<br />
tembelian n eungköt ie tabeue<br />
tembeliung n cak angèn puténg beuliyöng<br />
tembelok n sipöt (kareueng) nyang timoh ba' bintéh<br />
(brue') kapai atawa prahö<br />
tembem a kumbob; kumbèb; meutumbob<br />
tembera n eungköt ie tabeue<br />
temberam n sijeunèh bubèe<br />
temberang n teumirang; seumirang; taloe linggang;<br />
taloe tihang ba'jalö atawa prahö<br />
temberang n buha'; burat; bureue; teumeuböng<br />
.temberek n teumika<br />
temberas n jeunèh eungköt grapèe<br />
tembereng n teumika (beukah)<br />
temberih n jeunèh eungköt gulama<br />
tembesu n jeunèh ba'kayèe raya keu papeuen<br />
tembiang n leumbéng; tumba'<br />
tembikai n boh timonbrué; keumiké; teumiké;<br />
meuniké<br />
tembikar n teumika<br />
tembilang n Iham; sangkiyö'; tangkiyut<br />
tembilar n bubèe<br />
tembis v menembis dhöt; deungkang; caröt<br />
1. tembok n 1. bintéh bata; 2. neulop bata caröt; — kemg<br />
ki kriet; liet; — kota (benteng) diwai<br />
2. tembok v menembok cara böh wareuna ija paté'<br />
3. tembok v menembo/cpeusijue' ie seu'uem ngon cara<br />
geucawo-cawo
INDONESIA A C E H<br />
1. tembolok n 1. beue; beum; beun; peudeue; 2. Aas<br />
reumböng<br />
tembosa n nan peunajöh<br />
tembro n sibansa eungköt meuih<br />
1. tembuk v beusöt; peureulöih; peureulö'; reuhung;<br />
eumböh; menembuk teubö'; reulöih<br />
2. tembuk n — tebing jeunèh eungköt ie tabeue<br />
tembuku n tanggam ba' tihangprahö; — tangan atöt<br />
jaroe<br />
1. tembung n sibansa tungkat<br />
2. tembung v bertembung 1. meurumpo'; meusuwa; 2.<br />
meuseumong; 3. meupo'; meukh'o'; 4. Av'<br />
meukalon-kalon; mupandang-pandang<br />
3. tembung n cambö'; ceumeuti; seunuet<br />
tembuni n adoe (aneu' lahé); uri<br />
fembus n 1. bhoe; teumböh; 2. beusöt; buböh; 3.<br />
eumböih; tiréh; 4. peureulö'; peureulöih;<br />
teumböh; 5. teupat; simban; — cahaya<br />
beureungè'; meurimbaih; pandang<br />
deuh takalon; lipéh meutring-tring; tembus<br />
(tidakkeballagi, tidak mempan)\ul; ruwang<br />
tembusu n jeunèh ba'kayèe raya<br />
temeh a temeh-temeh hana peunténg; tan yum<br />
temengalan n eungköt ietabeue<br />
2. temenggung n ikan — jeunèh eungköt la'öt<br />
3. temenggung n semut — sidom itam<br />
4. temenggung n — me/a/a ba'gandarusa; ganai<br />
temenung n eungköt geumböng<br />
temesar n sibansa tumbang mangko'<br />
temetu a kreueh; batat; tungang<br />
temiang (buluh --) n 1. awö; 2. sumpét<br />
temilang n sibansa ba'ceuradieh<br />
tem/n n klah; teubueng<br />
temokus n sibansa ba'lada<br />
temoleh n nan eungköt ie tabeue<br />
943
944<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tampan n besi—beusoe leumie'; menempateumpa;<br />
teumpeue; pèh; tuwang; cita'<br />
tempah n uang — pèng cinggr'am; captè<br />
tempala n gröb; chon<br />
tempan n seungka pintö atawa jalan<br />
tempap n telempap paleuet<br />
tempat n teumpat; ruweueng; rumoh; teunampöng;<br />
dairah; nanggroe; pangkat; — bertanya<br />
nyang geutanyong; teumpat teumanyong;<br />
—meletakkan ge/aspuwan; —cucitangan<br />
puwan; — jaga (rumah jaga yang tinggi)<br />
kupalèh; pupalèh; — semenda bisan;<br />
waréh; — peninjauan kupalèh; pupalèh;<br />
— sirih baté ranub; puwan; — tinggai<br />
pawö'; rumoh; — abuplö' abèe; — garam<br />
rutu sira; — gula plö' saka; — berdiam<br />
rumoh; — kelahiran teumpat lahé(na); -<br />
- kotoran raga bröih; — mandi kupalang<br />
mon; — perhentian (singgah) peuniyöh,<br />
peulangahan (peunangahan;<br />
pelanggahan); — tidurWka éh; — makan<br />
hewan palöng; menempatkan keubah;<br />
peudue'; böh<br />
tempaus n aweueh pubangoe ruko' (baköng)<br />
tempawak n nan ba'kayèe<br />
tempawan n emas — 1. meuih pandé; 2. ceudaih;<br />
dhiet; sambinoe<br />
tempayak n aneu' peunyeungat (unoe, sidom)<br />
tempayan n keutuyöng raya; peudeuna; tayeuen<br />
tempayung n rumput — nan sijeunèh naleueng<br />
fempe n tempé makanan niba' kacang kunèng<br />
nyang teuprom ngon ragoe<br />
tempel v bertempel meuleukap; karib;<br />
menempelkan Ihi'; timpè; tampai<br />
tempelak n timpla'; ceula
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tempelas n aker — nan sijeunèh teunaman<br />
tempeleng n teupue'; tampa; tapé'<br />
temperamen n sipheuet sidroe-droe ureueng (saba,<br />
reujang. beungèh, gumbira)<br />
temperas v bertempasan 1. plueng crébré atawa<br />
teueng-bayeueng; 2. ki peungeueh;<br />
temperas n nan eungköt ie tabeue<br />
temperatur a sijue'seu'uemtuböhatawaakeulém(hawa)<br />
temperau n meutimpla'-timpla'; meusuet-suet<br />
siluweue<br />
tempiar v bertempiar (an) crébré; leue'-kapeue;'<br />
meuseupreu;' meuteuet-tareut<br />
tempias n 1. preue ujeuen atawa umba';<br />
meupeureucé'; 2. meuhambö abèe<br />
1. tempik n deumpé'; sura'; klie'; kip<br />
2. tempik n kas nab; bröt; capö'<br />
tempilai n jeunèh ba'kayèe<br />
tempini n jeunèh ba'kayèe<br />
1. fempo n 1. watèe; masa; 2. kutika; sa'at; 3. leueng;<br />
luweueng; 4. had; — dulu cak jameuen<br />
dilèe; — hari cak 1. dilèe; 2. bannyoe;<br />
banmantong; tempo-tempo meujan-jan;<br />
teukadang<br />
2. tempo n piyöh; watèe hana tamong keureujaatawa<br />
sikula; pré<br />
3. tempo n uköran tréb atawa bagah<br />
tempolong n pudahan<br />
1. tempong v menempong kh'èh<br />
2. tempong v menempong jhö; crön<br />
temporer a seumeuntara; lalurat<br />
tempoyak n jeunèh ba'kayèe<br />
tempua n (cicém) mirie'<br />
1. tempuh v bertemuh-tempuh langga meulangga;<br />
landa meulanda; menempuh 1. teureupa;<br />
seureubuet; 2. langga; 3. landa; 4. lisi;<br />
945
946<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
lalu;5.tamue';6.aröng;7. lalu; 8.tamong;<br />
9. seutot; seutèt<br />
2. tempuh n geunantoe; gantoe; ketempuhan röh<br />
payah gantoe<br />
tempui n nan ba'kayèe<br />
tempuling n tampuléng; tumba' go paneu'<br />
tempunai (tempunik) n sibansa ba'panaih<br />
1. tempur v berremurlanda; langga; gadèe-gadèe; Iho;<br />
meuprang<br />
2. tempur n tempuran teumpat meuteumeung<br />
duwa boh krueng<br />
3. tempur v menempur bloe breueh bubé séb pajöh<br />
1. tempurung n brue'; glö'; membawa — cak\a' geumadè<br />
2. tempurung n buah — boh alpukat<br />
tempuyung n nan ba'kayèe<br />
1. temu v teumèe; teumeung; suwa; bertemu<br />
meuteumèe; meuteumeung; meusuwa;<br />
meudinab; sapeue; padra; bertemu jodoh<br />
meuteumèe judö; bertemu muka<br />
meudinab; pertemuan (takdir jodoh)<br />
peuteumuen<br />
2. temu n sijeunèh kunyèt; — lawak kunyèt<br />
keutumbu<br />
tumucut n (naleueng) ceumeucöt<br />
temu duga seu'eue jaweueb antara nyang bré buet<br />
ngon nyang lakèe buet<br />
temukut n neuk'uet<br />
temuras n jeunèh ba'eumpeue'<br />
temurat n kunyèt keutumbu mirah<br />
temut-temut v meumèt-mèt; mumèt-mèt; keumètkeumot<br />
tenaga n teuneuga; kuwat; wat; — da/amteuneuga<br />
dalam; sekuat tenaga seuleu'ah<br />
tenaga kerja ureueng keureuja; ureueng nyang é'<br />
keureuja
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tenahak a teuneuh'a'<br />
tenak n eungköt la'öt<br />
tenam n sijeunèh dama mirah<br />
tenang a teudöh; seungab; seunang; peuleuheuen;<br />
---/cemba/Vpuléh; tidak— (tidakmenentu<br />
dalam sikap) sangséng; wahwoe; wawo;<br />
ketenangan sukön<br />
tenar a 1. karu; kiröh; 2. geuthèe; jeumalöi;<br />
meuceuhu; meugah; meuleuha; pu'ta;<br />
po'ta<br />
fenaf a hè' that; leubeuen; peunat<br />
tenda n kimaih; deulangèt; buböng; teureupai; tali<br />
pinggir — kaja<br />
tendang v sipa'; trom; glueng; jlueng; teurajang;<br />
mennendang 1. sipa'; 2. peucro'; husé;<br />
pagab; pupiyöh; 3. thö'<br />
tendas n ulèe; tangkura'; menendas koh takue<br />
tendensi n jundröng<br />
1. tender n lè'lang; peutaba buet<br />
2. tender n geurubha' barang geuritan apui<br />
tendon n urat meu'ariet<br />
1- tang n tèm besoe teumpat benda cayé (minyeu'<br />
atawa ie)<br />
2. teng a su geunta<br />
tengadah v tengaih; sanga'; seunga'; ceunggöt;<br />
ceunggo'; —kelangithijauhanasoebahtu;<br />
— matahari ki meulawan nyang po<br />
nanggroe ( nyang pokuwasa ) ;<br />
menengadahkan sapi jhung;<br />
menengadahkan tangan leueng jaroe<br />
1. tengah n teungoh; pusat — nar/cot uroe; — malam<br />
jula malam; — naik 1. beungoh; 2.<br />
rab'balèh; beutoh; — tahunan nam<br />
buleuen; — tapakbayang-bayang cot ureo<br />
947
948<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
timang; — tiga ribu rupiah teungoh<br />
Ihèeribèe (duwaribèe limongreutöih);<br />
menengah 1. ja' u teungoh; 2. seudangseudang;<br />
menengahi (mengetengahi) 1.<br />
peubla; publa; dong teungoh; 2. ceupu';<br />
mengetengahkan 1. jiba u teungoh; 2.<br />
peugah; 3. peugèt dawa; fenpabansikhan;<br />
siteungöh; 2. sisuku; 3. cak meuseu' u<br />
teungoh; penengah 1. nyang publa<br />
(peudamè) 2. ba' teungoh that; timang ba'<br />
teungoh; samatteungoh setengah<br />
siteungöh; seuteungoh; sikhan pertengahan<br />
napeusu; ugahari; dipertengahan<br />
samat teungoh rèt<br />
2. tengah p dang; dang-dang; teungoh; anak yang<br />
-- berdiri aneu' nyang dang jidong; 2.<br />
kutika; ba' watèe; simeuntaran<br />
tengak a bingong; gadoh akai<br />
tengalan n nan eungköt ie tabeue; sijeunèh ikan<br />
teunga<br />
tengar n ba'teunga<br />
tengara n alamat; hana gèt; peurasat<br />
1. tengas n eungköt ie tabeue<br />
2. tengas n cap (tanda) nyangpo<br />
tengau n kumeun<br />
tenggadai n sijeunèh ba' bangka<br />
tenggak v menenggak jeuh'a'; teugö'<br />
tenggala n langai<br />
tenggalung n mangoh<br />
tenggan v tertenggan meubeukaih; meutanggam<br />
tenggang n 1. watèe nyangka meuhad; luweueng; 2.<br />
ékhtiyeue; 3. sadum; bertenggangtenggangan<br />
(tenggang menenggang)<br />
ceupét kulét mangat asoe<br />
tenggara n timu padang; tungara; tunggara
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tenggarang n seunungkèe; teunungkèe; seulungkèe<br />
tenggat n meuhad watèe; hingga<br />
tenggayu (ng) n jeunèh, kayèe geutah meuracön<br />
tenggek v bertenggek (menenggek) 1. rha'; sra';<br />
due'meuleula; 2. sih'et; géng<br />
tenggelam v 1. Iham; ngob; sr'ob; bhue'; (h)apöih; 2.<br />
karam; dudö'; 3. löb (matauroe); 4. ki<br />
meupalét; blöh; 5. k/'reunab; ranab; 6. ki<br />
aché'; lalè; menenggelamkan 1. peulham;<br />
2. peukaram; 3. som (muka); 4. ki blöh;<br />
tamue'; — dalam lamunan teuseupö'<br />
tengger n bertengger 1. rha'; sra'; 2. k/'due'<br />
tenggiling n tangiléng; teunggiléng<br />
tenggiri n eungköt tangiroe (ta'iroe); jenis-jenisnya<br />
tengiri .ta'iroe papeuen; ta'iroe; bungong;<br />
ta'iroe musang<br />
tenggering n ta'iroe<br />
tenggorok (an) n reukueng; marèh; batang—seurunggue'<br />
tengguli n sibansa ba'kulét manèh<br />
tengguli n 1. ie saka; 2. ie teubèe nyangka jitaguen;<br />
kra'saka (ie teubèe taguen)<br />
1. tengik a 1. khie; 2. ki jeuheut; jheut<br />
2. fenp/k n nan ba'kayèe nyang meuracön geutah<br />
tengil a gla'; seubai; menengil meubungkèh<br />
tengkalak n bubèe panyang<br />
tengkalang n kröng padé; geupö'; brandang<br />
tengkaluk n aneu' maplammuda atawa aneu' mè<br />
tengkam n taka meuih (6 kupang)<br />
tengkang n alue keunèng; uram idöng<br />
1. tengkar v karu; paké; bantaih<br />
2. tengkar a penengkar kreueh ulèe; batat; tungang;<br />
tuhie; tungie<br />
tengkarah (tingkarah) n seuliséh;seulisén;reunab;sapan sapha<br />
tengkaras n kayèe céndana (cénana)<br />
949
950<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
tengkawang n nan ba' kayèe, boh meukandöng minyeu'<br />
jeued peugèt sabön atawa ubat<br />
tengkek n cicém pajöh udeueng atawa eungköt<br />
nyang cut-cut<br />
tengkel n meubuliet-buliet kreuefi lagèe è' kamèng;<br />
meuneu'-neu'; pè<br />
tengkekek n kawöh kayèe; keulom<br />
tengkerong (kerong-kerong) n jeunèh eungköt gulama<br />
tengkes a bukhèe; krèe; bukrie'; deuna'; pr'ien;<br />
pingko<br />
tengking n 1. su nyaréng lagèe guda geumeuci'; 2.<br />
su meudhot-dhot (su ureueng beungèh)<br />
tengkoh n candu; apiyun<br />
tengkolok n keurudöng; ija töp ulèe; ija sawa'<br />
tengkorak n tangkura'; batok — brue' tangkura'<br />
tengku n lakab turönan raja Meulayu<br />
tengkajuh n musém ujeuen meukeututö'<br />
tengkuk n 1. boh takue; kudö' 2. tangké; mu kayèe<br />
nyang ceuko' lagèe kudö'<br />
tengkulak n mugè; dalai<br />
tengkuluk n 1.tangkulö'; 2. cada;seuleuköng;---merab<br />
tangkulö' sukom; tangkulö' asèe kom<br />
tengkurap v crueb; lungköp; tidur — meusaböng<br />
tengkuyung n sijeunèh kreueng<br />
tengok v ceungeu'; kalon; eu; saweue; kunjöng<br />
tengteng n kipang kacang<br />
tengu n gutèe; kumeun; mumeut<br />
tenjet v bertenget (meu)cingklot<br />
tenok v menenok takat; sakat<br />
t enor n jeunèh su ureueng agam (su manyang)<br />
tensi n (teumeu) teueng darah lam urat (tuböh)<br />
tentamen n ujiyan ba'sikula tinggi<br />
tentang p 1- lam hai; ateueh; 2. teuntang; 3.<br />
meudinab; 4. cot; 5. siteuntang; bertentang
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. meuhadap-hadap; meudinab; 2.<br />
meuteuntang; bertentangan 1. meukeuekeue;<br />
meuriba; 2. meulawan;<br />
meuteuntang; 3. meusalah ngon . . . ;<br />
hana sijalan; 4. meuseuliséh; wahwoe;<br />
wawoe; menentang 1. tangah; teuntang;<br />
2. pandang; 3. aröng; 4. lawan; 5. bantaih;<br />
6. bangkang; 7. meusalah; 8. tamue'<br />
tamue'<br />
tentera n angkatan; bala; tantra; tandra<br />
tentatif a samataran; gohlom meuteuntèe; mantong<br />
jeued meu'ubah<br />
tertawan n seuma' nyang ji'eui<br />
tenteng v menenteng tiji'<br />
tenteram a damè; aman; seuninya;suninya;seunang;<br />
seuntèesa<br />
tentir v sama meurunoe<br />
tentu a 1. teuntèe; hana meu'ubah lé; 2. jeulaih;<br />
3. hanjeued han; moseuti; bertentu-tentu<br />
meuteuntèe-teuntèe; meujeulaih-jeulaih;<br />
berketentuan meuteuntèe; menentu<br />
jeulaih; menentui peuteuntèe; pré'sa;<br />
seulidé'; 2. tanyong; 3. kalon; eu; 4.<br />
peuseuleusoe; menentukan 1. peumeuri;<br />
2. peuteuntèe; peuseunabét; 3. puputöih;<br />
puma'na; 4. puwajéb; tertentu caranya<br />
muban; meukriban; — saja (pasti) laböt;<br />
tidak menentu meunta'-meuntèe;<br />
meurudö'-rudo'; ditentukan meusabét;<br />
tertentu (khas) 1. nyangka meuteuntèe;<br />
mupeue; 2. nyangka teutap; 3. teuntèe ka<br />
tasusoe; céh; meucéh; 4. mupeue; meuri;<br />
membuat penentuan (penetapan)<br />
pumeuri; ketentuan seunabét<br />
951
952<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tenuk n jeunèh guda ie; badeu' ie<br />
tenun n ija (peuneupo') teupeuen; bertenun po'<br />
teupeuen; meuteunuen; contoh dasar<br />
tenunan lunggi; sejenis tenunan sutera<br />
tajöng; tajöngan<br />
tenung n larah; ramai; nujum; sihé; kihanah; ilmu<br />
— éleumèe larah;<br />
tenung n 1. keumalon; nujum; 2. élèume<br />
peukeunong<br />
teodolid n alat seunipat luwaih sagoe tanoh, nyang<br />
jingui lé jaröukö<br />
teokrasi n cara prèntah nanggroe ateueh nan (suröh)<br />
Tuhan<br />
teolog n ahli éleumèe tohéd<br />
teori n peunapat nyang neupeujeulaih sabohsaboh<br />
hai; peunapat cara peugèt<br />
(peubuet) saboh-saboh hai; atöran nyang<br />
jeued keu puko' pangkai niba' sabohsaboh<br />
éleumèe<br />
teosofi n éleumèe tasawöh<br />
1. tapak v menepak teupue'; tapé'<br />
2. tepak n poh; pèh<br />
tepak n plö' meututöp niba' ön seukèe teumayum,<br />
teumpat ranub, baköng atawa ruko'<br />
fepam n menepam 1. raba; jamah; geue; 2. pö'pö'<br />
bahö<br />
1. fepas n peurumpöng; prumpöng niba' trieng<br />
teumanyum<br />
2. fepas n seurayueng<br />
3. fepas n sagoe; peunyuröng; peunjuröng; lungkié<br />
4. fepas a 1. seuleusa'; ula'; 2. sarat; peunoh that<br />
tepa selira sipat bajèe ba' tuböh droe<br />
fepaf a 1. cot; teupat; reumbang; 2. simban;<br />
tanggoe; rakot; rakét; reukot; teupat; 3.
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
repen n<br />
hana leubèh hana kureueng; keubit-keubit;<br />
peureuséh; paih; jatoe; 4. beuna; beutöi;<br />
5. tanggoe; 6. beutöi; keunong; bertepatan<br />
meusigoe; sa deungon; menepaf/seutiya;<br />
ta'at; tepat pada sasaran tanggoe<br />
jeunèh sipötla'öt<br />
tepek n limpéng; tipè'; menepek tipè'; tité'<br />
teperam n patam dhoe<br />
tepes n tapéh u<br />
tepet v menepetkan peukab; peuleukab<br />
te<br />
pi n 1. binèh; 2. birè; teupi; 3. panté; 4. ceue;<br />
5. simpi; menep/'seusa; meusie; berjalan<br />
menepi supaya tidak terlihat bèbè; tepian<br />
teupin<br />
tepik v menepik teupue'; tampa; keupö'<br />
1- fep/s v menep/stapih; tangkéh; kilè'; hilah; kalèh<br />
2- tepis n menepis meurampéh; meusampöh<br />
teplok n panyot culot<br />
tepo n jeunèh judi<br />
1. tepok a keumeukab (kayèe, bintéh)<br />
2. tepok a lapè; lasa<br />
3. tepok n tipu tepok taki; peungeut<br />
tepos a soh; lipéh; ph'èb; rata; data<br />
teptibau n nan cicém<br />
tepu a 1. peunoh; teutai; teutah meupé-pé; sarat;<br />
2. taré' (layeue prahö)<br />
tepuk n l.pö'-pö' jaroe; sura'; keupra'; 2. pèh-pèh<br />
menepuk air jeupheue'; jupheue'; menepuk<br />
pèh; pè'<br />
tepung n teupöng; bubö'; seureubö'; tepung tawar<br />
breueh padé; teupöng taweue; (ie,<br />
bungong, ön seukèe geujampu keu<br />
dabeueh peusijue'); menepung tawari<br />
peusijue'; menepung tob teupöng<br />
953
954<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
tepurang n jeunèh ba'peuriya (priya)<br />
tepus n jeunèh ba'haliya<br />
ter n peulakén; plangkén; blakéng<br />
tera n tanda; la'; sigè; cab; tertera meuseubut;<br />
meutuléh; menera böh cap; la'<br />
teracak n 1. gukèe; 2. eunc'rt; beukaih tapa'; bakat<br />
terada n nan ba'kayèe<br />
terajam n nan ba'kayèe keu ubat<br />
teraju n teurajèe<br />
1. terak n kra' beusoe; ngeu apui; kra'<br />
2. terak n reungkan atawa seureukab mano' töh boh<br />
ngon jikeumarom<br />
terakota n 1. teumika gasa niba' tanoh kliet; 2.<br />
wareuna bata; mirah meuneueng suklat<br />
terekup n nan cicém<br />
teral v meneral peusunggöh keureuja; paröh<br />
ba'buet<br />
terala a muliya<br />
terali n jeureuja'; pageue ba'rambat (seuramoe)<br />
rumoh atawa trtï kapai<br />
teerakubg n nan cicém<br />
teraling n nan ba'kayèe<br />
terampil a cakap; jeued; siga'; tangkeueh<br />
teran v meneran ran; tran<br />
teramas n tanoh kreueh ba'punggöng la'öt<br />
terang a 1. deuh; jeulaih; jlaih; glaih; saréh; 2.<br />
peungeuh; 3. beungoh uroe; 4. peureuséh;<br />
5. jeureunèh; 6. leumah; 7. sahèh; 8.<br />
trang; 9. cahya; — akai ceureudé; —<br />
benderang jeureulang; jeureunèh;<br />
jeureuléng; — cuaca langèt peungeuh; -<br />
-- hati reujang muphöm; — kain hana that<br />
muphön; — tanah muréh; — temarang<br />
trang-bandrang; --- terbang lalat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
peungeuh-uroe; — terus meukaca-kaca;<br />
terang terang fe/asreudom; balom; terangterangan<br />
meutrang-trang; berterangterangan<br />
peugah bankuléha'; peugah<br />
banubé (bubé) buet; menerangi<br />
(menyenter) Ihoh; löh; bintangnya terang<br />
dang jeued; dang ma'mu; terang akai<br />
carong; ceureudé'; menerangkan seubut;<br />
uruih; peneranganseuneu\öh; menerangi<br />
Ihöh<br />
1. terap n jeunèh ba'sukön uteuen; menerap taron<br />
cicém ngon geutah sukön<br />
2. ferap n juru — monté<br />
3. terap v berterap meu'uké; menerap 1. ikat mata<br />
euncien; 2. pasang aleue jubén; 3.<br />
rö'meusén; menerapkan ngui; peuja';<br />
peutamong lam<br />
terapang n salöp kréh<br />
terapi n upaya peu'ubat atawa peupuléh ureueng<br />
sakét; satoh peunyakét<br />
1. teras n 1. até kayèe nyang kreueh; 2. kV saripati,<br />
bhaih puko'; ulèe kudoe (kawan)<br />
2. feras n seumèt niba' seureubö' tanoh<br />
3. feras n 1. tanoh meuteureubéh; 2. teunamba'<br />
leuen; 3. buböng data; 4. lapa' nyang<br />
leubèh manyang; 5. seurayueng<br />
ba' keudè bu; 6. biang meuteurata'<br />
terasi n beulacan; srasi<br />
teraso n bata rumoh niba' jeunampu gliké ngon<br />
gapu<br />
terasul n surat-seumurat<br />
teratai n sibansa ba' jiem-jiem; seuleupö';<br />
seulimpö'; crieh; padam<br />
teratak n 1. jambö biang; 2. rumoh kaluet; 3.<br />
rangkang; 4. seuneubö'<br />
955
956<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
teratu n cé'sa; énanya; inanya; adeueb<br />
terau v menerau gulöng; kareue beuneueng ba'<br />
bohpè<br />
terawang n keurawang; krawang; berterawang meukeurawang;<br />
meureuhung; meuteubö'<br />
terban v 1. runtöh; releue'; reulé; teureuban;<br />
reuban; 2. reunab; ranab; saphan-sapha<br />
1. terbang v po; pho; teureubang layang; plueng;<br />
gadoh; leunyap; d'rterbangkan angin atau<br />
disapu gelombang tampoe; dibawa —<br />
jibapo; jipupo; berterbangan mupo;<br />
menerbangkanpupo; —semangat gadoh<br />
aruwaih; teukeujöt<br />
2. terbang n rapana; reubana<br />
terbis n 1. teureuban; 2. teureubéh; 3. teunamba';<br />
neulop<br />
terbit v teubiet; jié'; bangkét; teuka; pancé;<br />
jangkét; teupue<br />
terbul n nan eungköt ie tabeue<br />
terbus n kupiyah teureuböih<br />
ferbuf n bawöt; labang beusoe atawa kayèe<br />
terenang n kutuyöng meututöp<br />
terendak n tudöng<br />
terentang n nan ba' kayèe<br />
terenyuh a weueh até; pilu<br />
feref v cak atrèt; hatrèt<br />
teretet n su seurumpét atawa seunapan meusén<br />
ren' n biléh; — lebih halus bungkueh jangkoe;<br />
mungkueh; budèe; peuda; — agak besar<br />
ciceuet; luloh; duloh; — kering karéng<br />
teriak (teriakan) n cak kW ; deumpé'; sura'; ber — (menjerit)<br />
rawöng; geumeucie; geumeuréb (karena<br />
takut); teriakan binatang buas öng (-öng)<br />
terigu n gandöm<br />
ren' (h) ujung n tumba' Ihèemata
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
terik a 1. meuceuka'; meukeutieb; arat; 2.<br />
seuleusa'; meusa'; 3. sangat; —panasnya<br />
(matahari) criet; taré' uroe; siya<br />
terika v menerka trika<br />
terikit n layeue seuringkét<br />
erima v teurimong; trimong; samböt; co'; mèe;<br />
asi; terima kasihsukö (cukö) alhamdulillah<br />
terindil v menerindil seukuet; sawiet<br />
tering n sakét dada; batö' kréng<br />
terpang n teuripang; tripang; — merah kulöng; —<br />
hitam butöh<br />
terista a weueh até; meuduka<br />
1. teritik n nan kayèe<br />
2. teritik v tijoh<br />
teritip n tritép<br />
teritis n teurata'<br />
teritorial a biladat<br />
terjal a meuteureubéh; due'<br />
terjang n teureujang; teurajang; trom; sipa'; langga;<br />
seureubu<br />
terjemah v menebemabkansalén;teureujeu(ju)mah;<br />
teujeumah<br />
terjun n teureujön; tamue'; blöh<br />
terka n sangka; aga'; tudöh; juga; julö'; tudö; dugai<br />
terkadang adv kadang; teukadang<br />
terkam v menerkam rungkhom; jakhab; tajö;<br />
jukhom;; japho'; teugom<br />
terkap n menerkap teureupa<br />
terkul n teureuköi; treuköi; teuruköi; truköi<br />
terkup v berterkup po'; mupo'; adu<br />
terlak n teureuköi; treuköi; teuruköi; truköi<br />
terkup v berterkup po'; mupo'; adu<br />
terlak n teureula' jeunèh silè' (manca') Meulayu<br />
terlalu adv meuleumpah (that); leupah that<br />
terlut a lut (hana keubai)<br />
957
958<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
term n éseutilah<br />
termal a bhaih seu'uem<br />
termin n meuhad watèe; had<br />
terminal n tansiyön; tasiyön<br />
termometer n peukakaih ukö hawa akeulém<br />
termos n seurahi duwalapéh teumpat keubah ie<br />
seu'uem atawa èh<br />
terna n sibansa ba' rumpuen; naleueng atawa<br />
ba' pisang<br />
ternak n hiweuen atawa meunatang nyang<br />
geupeulara (kamèng, leumo dsb);<br />
teureuna'<br />
terobos v menerobos 1. maju mböih; kh'o' sampoe<br />
mböih; maju laju; seurubeuet; 2. koh rèt<br />
terok v menerokch'ob; gunibreueh ngon gancu;<br />
bhoe<br />
erombol n menermbol maju laju<br />
1. teromol n t'èm<br />
2. teromol (rem —)n jeunèh rém gari<br />
terompah n kawöh kulét atawa kayèe<br />
terompet n 1. seurumpét; teurumpét; seunumpét; 2.<br />
/c/ureueng atawa beunda nyang jimeusuwara<br />
atawa jipeugah peunapat ureueng<br />
la'én<br />
terondol a buköng; paleueng<br />
terongko n glab; peunyara<br />
tempong n teurupöng; trupöng; turupöng; menempong<br />
1. Ihöh; löh; 2. seulidé'; pré'sa<br />
teror n 1. la'lém; 2. puga karu atawa peutaköt<br />
ngon cara la'lém<br />
teroris n ureueng nyang peubuet teror<br />
terorisme n cara la'lém peutaköt ureueng ramè ngon<br />
saboh-saboh niet (meukeusud);<br />
terowongan n guha peuneugèt lam tanoh atawa pruet
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
gunong atawa la'öt, keu jalan geuritan<br />
apui dsb.<br />
terpa v menerpa seureupa; teureupa; sukrèe;<br />
teugom<br />
terpal (ija —) n teureupai (ijagasa) keu buböng moto<br />
atawa khimah<br />
terpentin n 1.'minyeu'dama; 2. dat (geutah) ba'dama<br />
peucayé cèt<br />
tertawa n khém; — besar khém iröt; menetawai<br />
peukhém; peujayéh; — terkekeh-kekëh<br />
so; meuso; geuso; geureuso;<br />
teugeureuso; teuso<br />
tertib a teuretibmeusaneub; menef/b/can peudoe<br />
tembuk n eungköt teurubö'; krisi; gulama<br />
tembus n meutarö'; timoh tarö'<br />
terucuk n ceurucö'<br />
terucukan n jeunèh cicém meureubö'<br />
teruk a teurö'<br />
terum v drung; menermkan meudrung<br />
termba n beuta; burö'; lungkab<br />
teruna n 1. muda; aneu' miet muda; 2. lakab keu<br />
aneu' siula tantra; 3. aneu' muda bujang<br />
terung n trueng (boh; ba'); rimbang; caw'ie'<br />
terungku n glab; beuncara; peunyara<br />
terentum n gukèe kleueng la'öt, nan ba' kayèe<br />
nyang timoh ba'panté<br />
terup (daun —) n ön meu'èn trup<br />
teruk a trö'; leumoh that<br />
terup n cak pasökan-kawan<br />
1. terus adv 1. laju; lanja; langsöng; lamsöng; 2. hana<br />
putöh (-putöh); 3. hana piyöh-piyöh; 4.<br />
lanjut; 5. kayém; 6. beusöt; mböh; terus<br />
menerus meu'ulien-ulien (ulie'-ulien);<br />
padoe; suntö'; meneruskan lanjut; terusan<br />
trusan; taloeie; alue peuneugèt<br />
959
960<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. terus a aseuli; aseuliyah; jatoe<br />
terus erang crahbeukah; teupat; bankuléha'<br />
terusi n trusi; è'teumaga keu ubat purèe<br />
terwuli a areunab<br />
terzina n ca'é Ihèelhèe baréh<br />
tes n 1. ujoe; tré; acö'; 2. cuba; ci; kér<br />
tesmak n ceureumèn mata<br />
testamen n wasiet<br />
tester n ureueng nyang tes<br />
testimonium n ca'si; sa'si; surat keutrangan nyang jeued<br />
keu ca'si<br />
testing n ujoe; ci; acö'<br />
testis n aneu' krèh<br />
testosteron n mani<br />
tetaguk n jampö'<br />
1. tetak v ta'; tarah; abaih; cato'; kh'èh; reupang;<br />
bertetakan teumeuta'; ceumeucang;<br />
menetak secara serong sayöng<br />
2. tetak n menetak (kan) peuteutap; peuteuntèe<br />
tetal a teutai; doe<br />
tetampan n talam; dalöng<br />
tetampan n bngköih sutra kunèng ba'bahö peugawèe<br />
nyang hadap raja atawa ija töp dabeueh<br />
keu raja<br />
tetamu n jamèe<br />
tetangga n jiran; waréh gampöng<br />
tetanus n peunyakét akébat luka keunong kumeuen;<br />
meuseungka' kumeun<br />
1. rerap adv 1. teutap; sabét;sajoh; 2. hana meu'ubah;<br />
3. hana meu'iseu'; hana minah (pinah);<br />
4. mantong; 5. laju; 6. kon samataran; 7.<br />
keukai; keueh 8. ka (meu) teuntèe; menerap<br />
mukim; due'; menetapkan pupeue;<br />
peuri; ditetapkan, ketetapan (diputuskan)
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
putöih; seunabat; seubat; seubat;<br />
berketetapan hati seubat<br />
fefap v menetap sampöh<br />
tetapi teutapi; tapi<br />
fefar v menefaracu; aga'; gama'; kaca'; hayeu'<br />
fefas v menetas 1. plah; teutaih; teutah; 2. cèh<br />
teteguk n buröng keututö'<br />
fefeb n cutda<br />
:. fefeb a glaih; mah'è<br />
tetek n abin; cèb; tè'; dè'; mom; mi'; pie'; menetek<br />
p'iebtè'; meneteki peudè'; bridè'<br />
tetek bengek hai atawa urösan nyang bubé drah<br />
tetelan n eunc'rt sie ba'tuleueng nyangka teukohkoh<br />
tetelo n sijeunèh peunyakét mano' ba' musém<br />
khueng<br />
fefer n baköng uteuen<br />
fefes n t'rtèb; tèb (-tèb); berfef esan tijoh meutèbtèb;<br />
rujoh; rijoh; menetesi titèb; setetes<br />
sititèb<br />
!. fefes n titèb ie saka<br />
tetibar (tetibau) n nan cicém<br />
tetirah v 1. minah simeuntara sira peusihat tuböh;<br />
2. cak minah mita seulamat<br />
tetiron a teumirè; peuleusu<br />
tetoron n ija niba' beuneueng atawa gapeuh<br />
peuneugèt<br />
fefua n meuteupui; buré'<br />
fewas a 1. talö; tiwah; 2. maté; 3. ceula; salah;<br />
kureueng<br />
feyan n meuripèe<br />
tiada tan; tanna; hana han; h'an<br />
tiaga n meuniyaga; meukat; meuneukat<br />
tiam n tumbö'<br />
tian n pruet inong mumèe; tiyeuen; meutiyeuen<br />
961
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tiang n tihang; tamèh; keunaleueng; — depan<br />
tihang ulèe; — penopang bubungan diri;<br />
— bendungan (tanggul) jeuneurob; —<br />
tengah rang; — i nduk pagar inong<br />
pageue; — kampung ureueng tuha<br />
gampöng; tempat tiang dipasang dalam<br />
perahu peugang seungka; — buritan<br />
tempat kemudi turuih<br />
tiang pancang keukurah; tamèh raja; tamèh putroe<br />
tiangui n peukan<br />
1. tiap (setiap, tiap-tiap) p 1. tiep; tiep-tiep; 2. jeueb; jeueb-jeueb;<br />
geunap; sapo; sipo; setiap masarö;' masa;<br />
— orang maséng-maséng<br />
2. tiap n 1. sigo pajöh (jéb ubat); 2. cinggram<br />
tiara n kulahkama Ihèemeususön<br />
tiarap v crueb; gom; dugom; lugom; khöb; tidur<br />
tiarap saböng; meusaböng<br />
tib (ilmu —) n éleumèe ubat atawa du'a<br />
tiba v 1. teuka; sampoe; tö'; tröh; trö'; 2. watèe;<br />
musém; setiba meunan teuka; tiba di<br />
tanggoe<br />
tiba-tiba adv sreut; sreu'; seunsreu'; seunsreut; s'ab<br />
tiban n pèng taröh; meutaröh judi<br />
tidak adv hana; kon; bukon; h'an; tan; — ada hana;<br />
tan; — bisa h'an jeued; — alang kon mrt<br />
(nit); Ie; — apa (apa) 1. hana peue; 2. hana<br />
sapeu sapeue; boleh (dapat) haröih;<br />
— keruan hana meu'oh; — segan hana<br />
malèe; — boleh —; dapat — h'an mèe<br />
h'an; — ada tan; — pernah tan torn; -urung<br />
leugat; — karuan (tidak tersusun)<br />
cho'cheue'; cö'-ceue'; tidak-tidak nyang<br />
kon-kon; menidakkan h'an; hana; peuh'an;<br />
peutan; tidak boleh tidakh'an jeued h'an;<br />
962
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
jika tidak, bahkan tidak, tentu tidak, pasti<br />
tidak, sama sekali tidak meun an;<br />
menganggap tidakada peuhana; peutan;<br />
kadang-kadangada, kadang-kadang tidak<br />
meutan meuna<br />
tidur v 1. éh; teungeut; 2. ja'éh; 3. peureubah<br />
tuböh; — ayam layöh; sliyö; hlïyö; liyö;<br />
siyö; seuliyö; — siang éh cot uroe; éh<br />
nabi; —soreéh seupöt; éhyahudi; —pagi<br />
éh beungoh; éh pancuri; menidurkan<br />
peu'éh; ter — teu'éh; — meringkuk kuwien;<br />
— mengkurap meusaböng; tidurtiduran<br />
peureubah-reubah droe; tempat<br />
tidur peurataih; peuratah; tempat tidur besi<br />
keuta beusoe<br />
tifa n rapa'i nanggroe Ambön<br />
tifus n sakét pruet sara ngon sijue', meujangkét<br />
ba'ureueng la'én<br />
tiga num Ihèe; teulhèe; — besar Ihèe piha'<br />
(nanggroe) nyang kha; — serangkai 1.<br />
Ihèe sikarang (sikawan); 2. kas bohkrèh;<br />
bertiga Ihèedroe; meniga 1. jeud Ihèe;<br />
pertiga bagi Ihèe; 2. simpanglhèe;<br />
ketiganya, ketiga-tiganya; tiga tiganya<br />
banlhèe; sepertiga malam sulöih<br />
tigas v menigas koh takue<br />
tik (kain —) n ija töpkasö ngon bantai; ija kasö<br />
tika (-tika) n bohpè beuneueng; gumpie; guntiya<br />
tikai n seuliséh; meula'én-la'én; meubida; bert/ka/'<br />
1. mupara'; meusanto'; 2. karu; 3.<br />
meulangga<br />
tikal n pèng nanggroe Siyam<br />
tikam n tob; rudo'; rusöh; tikam<br />
963
964<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. tikam v — dadu meujudi<br />
tikar n tika; tingka; ingka; eungka; — pandantika<br />
seukèe; —gebanptikaiböih; — rofantika<br />
awé; — daun bengkuang (nipah) untuk<br />
penutup barang-barang kajeueng; samé;<br />
gulung tikar bangkröt<br />
1. tikas n bröih atawa siseue' ba'binèh pasi nyang<br />
anyot watèe ie la'öt paseueng; euncit<br />
meugeunton; meuseupét<br />
tike n nan sijeunèh teunaman, ukheue jeued<br />
pajöh<br />
tike n candu masa'<br />
tiket n keureucih<br />
tikim n nanteunaman.ukheuejeuedpajöhatawa<br />
keu ubat gatai<br />
tikpi n sinyata tajam, ujöng meucabeueng Ihèe<br />
tikung v menikung wét; puta<br />
tikus n tiköih; po munjöng; — belanda arnab; -<br />
~ kesturi (celurut) tiköih tén; — bulan<br />
tiköih mundöh; — beras tiköih breueh; -<br />
-- sa wabtiköih biang; — ranabtiköih tanoh;<br />
menikus ki lagèe tiköih (seungap teu'iem<br />
sabab teumaköt)<br />
tilam n kasö; tilam; kain — ija kasö<br />
tilan n eungköt ie tabeue<br />
tilap v men//ap1.lipat;2.cue;co';hanaamanah;'<br />
balo<br />
tilas n beukaih atawa bakat niba' saboh-saboh<br />
hai jameun; petilasan langgam atawa<br />
beukaih astana atawa jeurat jameun<br />
1. tilik n tilé'; kalon; menilik kalon; ngieng; glib;<br />
ceungeu'; saweue; menilik ketika luem<br />
kutika; keumalon; ramai<br />
2. tilik n nujum; sihé
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tim n pasökan<br />
2. tim n nasi — bu leumie' atawa leu'iet<br />
1. timah-timah n ba'jeureuju G ur<br />
uju)<br />
2. timah-timah n eungköt seulayu<br />
timang n menimang timang<br />
timarah n ulèe taloe keu'ieng<br />
timaloh n keureutaih timah balöt ruko' atawa tè<br />
timba n tima; — up/bp/nangteumalang; menimba<br />
cröng; geureuchö'; seuet<br />
1. timbal a timang; bandéng<br />
2. timbal a — balik banduwa si; 2. banduwa blah<br />
piha'; 3. meuseu'öt; 4. banduwa blah si;<br />
5. meubalé'-balé'; meujrangkéng<br />
1. timbang a timang; adé; saban brat; wadan; — pas<br />
hana leubèh hana kureueng; — rasa<br />
muphöm ngon é' meurasa musibah gob<br />
la'én; — fenma pulang kuwasa; balé'<br />
kuwasa; --- tunai bloe kuntan;<br />
bertimbangan (bertimbang) 1. saban;<br />
santeuet; 2. meugantoe-gantoe;<br />
meusamböt jaweueb; --- pandang<br />
meukalon-kalon; — rasa geumaséh; —<br />
tanda meutuka tanda; — taruh peusaban<br />
taröh; menimbang 1. timang ngon céng;<br />
sipat; 2. timang misé neuraca;<br />
menimbang-nimbang cé'; piké habéh;<br />
rawé; rawoe; timbangan céng; neuraca;<br />
mempertimbangkanbaié' batang; undangundang;<br />
timbangan Allah midan; sedang<br />
saya pertimbangkan teungoh Ion balé'<br />
batang; per — an ura-ura; nalarika<br />
2. timbang ketimbang cak niba'<br />
timbau v menimbau seumong; peupanyang;<br />
peuraye'; peumanyang; peuluwaih<br />
965
966<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. timbei n timah itam<br />
2. timbei n beukai (bu ngon engköt) ba' rèt<br />
timber n kayèe teuneubang keu balo' atawa<br />
papeuen<br />
timbil n puncie; buncie<br />
timbre n wareuna suwara<br />
timbrung v menimbrung turöt seureuta atawa<br />
meuseureuta lam paké atawa lam peukara<br />
timbuk v menimbuk teupue'; tampa<br />
1. timbul v 1.timue;ceumeub;meucundèt;meucula;<br />
2. meucungkèh; 3. teubiet; teuka; teubawö<br />
(dalam ingatan); 4. ki leumah; deuh;<br />
meujah'om; meujuh'om; timbul tenggelam<br />
Iham-lham timue; menimbulkan<br />
peuceunggo'; peuteubiet; peuteungoh;<br />
pubeudoh; peuteuka peujeued; peusabab;<br />
peutimoh; peuhasé<br />
2. timbul n penimbul du'a keubai<br />
3. timbul n ba' kulu<br />
timbun n tumpö'; teunumpö'; tamon; teunamon;<br />
purön; bertimbun 1. meutumpö'; 2. fa'Ie;<br />
meuseu'è; menimbun doe; seubèe;<br />
tamba'; tamon; tumpö'; ung; bertimbuntimbun<br />
reugha' that; meukeuba(-keuba)<br />
timburu a ceumuru<br />
timbus v menimbus (i) tamba'; doe<br />
timpa v timpa-menimpa, bertimpa-timpa 1.<br />
meutindéh-tindéh; meutindéhpéh; 2.<br />
meurhom-rhom; menimpa (terkena)<br />
limba'; timpa<br />
timpal v menimpali 1. balaih seu'öt; meuseu'öt<br />
samböt; 2. balaih guna; 3. jaweueb; seu'öt;<br />
timpalan 1. imbang; timang; bandéng; 2.
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
rakan sajan; setimpal balöh; bandéng;<br />
santeuet; padra; wadan<br />
timpang a 1. capie'; cingkhè'; agak — cakeue; 2.<br />
(tertimpang-timpang) meupunggét;<br />
pungang-pungét; meutunggét; tungangtunggét;<br />
3. ki sih'èt; singèt; brat siblah<br />
timpas a 1. (ie) suröt abéh; 2. thö; kréng; 3. ki<br />
licén; sampöh sawiet; habéh<br />
timpas v bertimpas-timpas meutindan-tindan;<br />
(keunong bala)<br />
timpuh v bertimpuh due' meutimpöh (simpöh)<br />
timpuk v menimpuk rhöm; sröm; geulawa; pupo<br />
timpus a tiruet<br />
timur n timu; si mata uroe teubiet; musréb;<br />
meusréb; sebelah—(negeri) ceureukiyah;<br />
gareubiyah; tepat sebelah timur timujatoe;<br />
timur laut timu la'öt<br />
timu-timu n pakriban kheun huköm nyang jroh<br />
timun n men — boh timon; keureubéh<br />
tin n tèm; köm<br />
tindak n 1. langkah; gra'; 2. buet; peureubuetan;<br />
preubeutan; laku; pi'é; — pidana<br />
peureubuetan jeuheut; — tanduk laku;<br />
pi'é<br />
tindan v ben'/ndancalommalom;men/no'antumpö';<br />
tamon<br />
tindas v menindas 1. pingkom, geunton; péh;<br />
tindéh; teugon; 2. la'lém; 3. geunchot;<br />
geunton; ter — (aniaya) maleulum<br />
tindawan n kulat<br />
tindih v — suara pupinah suwara; rakam<br />
tindik v bertindik ch'è; tob geulunyueng<br />
967
INDONESIA<br />
A C E H<br />
tindis v menindis tindéh; teugon; geunton; péh<br />
1. ting n su geunta; meuting-ting<br />
2. ting n tanglöng; kandé<br />
tinggai v 1.mantong ba'sot (sèt); 2. tinggai;<br />
nyangna; 3. (tinggai) jiliköt; 4. hana jié'<br />
(glah); 5. leupaih; 6. due'; 7. teutap; 8.<br />
tuwoe; 9. hana payah sapeue lé sila'én<br />
niba' —; 10. muwoe pulang ba'; 11. nyang<br />
jidue'; nyang jitingai; jipeusoh; — bersiulsiul<br />
tingai meuseunang-seunang; —<br />
landas (lepas landas) 1. bungkha;<br />
brangkat; 2. tamong lambhab la'én; pinah<br />
u —; — waktu (meningalkan waktu) leupah<br />
watèe; tinggai seumayang; bertinggal<br />
(kata) peusan; meninggah. cak tinggai;<br />
2. maté; meninggalh. due'; 2. meuwasiet;<br />
seuninggai; meninggalkan 1. teuminggai;<br />
2. peuklèh; 3. wèh minah; 4. peulheueh;<br />
5. maju; 6. peusiblah; 7. böh; 8. lalèe;<br />
hana pöh; tertinggal tinggai; ji tinggai;<br />
peninggal (sepeninggal) 1. sipeuninggai;<br />
2. peusaka; 3. ba' kutika hana I";<br />
peninngalan 1. langam; 2. peusaka; 3.<br />
teuningai; fcef/nppa/anseuninggai; tinggai;<br />
tidak ketnggalan han tém teulat; hana<br />
tuwoe; sudah meninggal ka tan;<br />
meninggalkan (meiepaskan) lukat<br />
tinggam n du'a peubusöng<br />
tinggi a 1. manyang; 2. panyang; 3. (ka) luha; 4.<br />
meuliya; tinggi; 5. blah ateueh; raye'; 6.<br />
tuha 7. maju; carong; 8. eumböng (mböng);<br />
meninggi~\. ji é'; lamböng; 2. mulö' (narit);<br />
3. ki ugoh; 4. ki jeu'öh; meninggikan<br />
peu'é'; pumanyang; mempertinggikan<br />
pumanyang lom; peutamah manyang;<br />
968
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tertinggi hahéh manyang; — sekaliampu;<br />
lanam; leubu; — dan besar (tubuh)<br />
ranggöng; berlomba — mumanyangmanyang;<br />
bahagian yang meninggi ruso';<br />
meninggi kesatu arah anggét; tinggi<br />
(membumbung tinggi, menjulang) lanam;<br />
lawit; meulawit-lawit<br />
tinggung v bertinggung (meninggung) tinggöng;<br />
teuminggöng<br />
tingi n kulét kayèe keu ceuneuiöp ija paté'<br />
1. tingkah n 1. uneu; murè; muroe; 2. peurangeuei;<br />
peuranggoe; tingkah; peuleu'oh;<br />
peukateuen; laku; lagèe; bertingkah<br />
peugèt uneu; meu'uneu; meningkah 1.<br />
susöp; 2. bantah<br />
2. tingkah n 1. geundrang; 2. su geundrang meu'ana';<br />
3. meunyanyoe; sura'; meuseu'öt samböt<br />
tingkat n sira pudi; peuja<br />
tingkalak n bubèe<br />
tingkar v meningkar lingka; gléb; glöng<br />
tingkarang n teumika<br />
tingkas n bu putéh samat teungoh bu kunèng<br />
tingkat n 1. lapéh; tako'; teurata';treuta'; 2. pangkat;<br />
3. had; watèe; bertingkat (-tingkat) 1.<br />
meuteurata'; 2. meususön lapéh; 3.<br />
meutako'-tako'; meningkat 1. é'; 2.<br />
meuh'ai; manyang; 3. meu'ubah jeued<br />
keu; 4. meutamah; meningkatkan peu'é'<br />
tingkep n • khanuri mumè tujöh buleuen<br />
tingkis n nan eungköt la'öt<br />
tingkrang adv bertingkrang due' hana adab ba' due';<br />
peudong teu'öt atawa gatéh<br />
tingkuh v bertingkuh bantah; dawa<br />
tingting n su pèng rhöt atawa péng rö<br />
969
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tingtur aromatik dat cayé niba bungong lawang, kulét<br />
manèh atawa langkuweuh<br />
tinja n è'; najih<br />
tinjak n gidong; gilho; tinya'; tinja'; tinggram<br />
tinjau v meninjau 1. eu; pandang; 2. kalon; cinge';<br />
ceungeu'; jingeu'; 3. luem; seulidé';<br />
4. tilé'; pré'sa; 5. ngieng; 6. tunyum;<br />
tunyeum; dugai; julö'; juga tinjau meninjau,<br />
bertinjau -tinjauan 1. kalon; 2. ceungeu';<br />
jingeu' ngè-ngo<br />
tinjau belukar n jeunèh ba'kayèe nyang timoh cot manyang<br />
sampoe 35 mètè<br />
tinjau karang n njöng peurahö<br />
tinju n 1. (boh) söh; tumbö'; tinju; 2. (keunong)<br />
söh; bertinju meusöh-söh; meulho<br />
meusöh-söh; meninju söh; tinju; tumbö'<br />
tinta n daweuet; kuli—wareutawan; ikan — noh;<br />
noih; noeh<br />
tinting v meninting 1. tho' (-tho') geuto'; 2. aya';<br />
seureukèe; 3. /c/saréng; piléh<br />
tintir n panyot culot<br />
tintong n su boh geunta<br />
1 tip n preusèn; pèng bloe ruko' atawa baköng;<br />
ranub<br />
2. tip a mesin — meusén tép (teumeutèp)<br />
3. tip v mengetip (bola) tapieh boh ban<br />
tipar n biang; uma<br />
tipe a cara; cinto; ceunatö; cura'; ragam; modè<br />
tipis a 1. lipéh; nipéh; seuni; 2. /amit; nit; 3.<br />
kureueng teubai; 4. kureueng doe; 5.<br />
kureueng deuh; menipis lipéh;<br />
meukeureueng; meutrön; rhiet; sriet; yue';<br />
tipis sekali meutring-tring; dring-dring<br />
tipografi n éleumé cita'-ceumita'<br />
970
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tipologi n éleumèe bhaih ragam sipheuet manusiya<br />
tipu n daya; taki; tipèe; teumipèe; tangko';<br />
peungeut; sulét; — daya padan<br />
tir n boh (aneu') catö<br />
tirah v reului; meureului; petirahan teumpat<br />
meu'ubat (peupuléh)<br />
tirai n tirè; tabéng<br />
tirakat v puwasa; mupantang; kaluet<br />
tiram n tirom; péng-péng; — jembatan (perahu)<br />
teuritép<br />
tiran n raja la'lém<br />
tirani n kuwasa la'lém<br />
tiras n ruja<br />
tirau n jén; beunoe<br />
tiri n mo; ui; anak — aneu' mo (ui); ayah —<br />
pacuen; kupacuen; yahmo (ui)<br />
tiris a tiréh; rh'ab; sr'ab; meutèp-tèp<br />
tirkah n barang peusaka; boinah keuneubah<br />
teroid n dat lam tuböh (geutah reukueng)<br />
tiru v — fe/adancinto;tirèe;teuladan; seuladan;<br />
meniru teumirèe; peuleusu; peuta;<br />
teunirèe; meniru cara/gaya bersikap dll.<br />
uru; meu'uru; (-uru)<br />
tirus a pancöng; tiruet<br />
tis a panas — sijue' seu'uem malariya<br />
tisik v menisik(i) 1. ceumat; seumat; sudép; 2.<br />
pinyoe<br />
titah v titah; kaleuem; peureuman<br />
titar v bertilar-trtar (tetrtar-titar) ja' ula-ili; mèhmoh<br />
titel n lakabureuengtamatsikula(tinggi);2. nan<br />
buku (karangan); pangkat; ulèe karangan;<br />
judue<br />
titi (titian) n titi; tutue;; menrti lisi; bèbè; risi<br />
1- titik n tité'; tanggam; — api tité' apui; --- awal<br />
teumpat phön gra'; — balik had antara<br />
watèe meu'é' ngon watèe meutrön; —<br />
971
972<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
bekuhad ie atawa minyeu' beuku; —didih<br />
had ie cayé; — tengah pusat; samat<br />
teungoh; menitik, menetes meujèh-jèh<br />
(joh-joh); meujreuen-jreuen; setrtik sita'<br />
2. titik n 1. titèb; 2. meutèb-tèb; meujèh-jèh;<br />
menitikkan tité'; titèb<br />
titik berat 1. bagiyan pusat (teungoh) niba' sabohsaboh<br />
beunda; 2. hai geunancéng that<br />
titip v menitipkan 1. keubah; tröh; 2. peusan;<br />
peu'ét; 3. peudue'; — barang amanah<br />
1. titir n su tambö jipèh meukachö'; men/f/rkachö'<br />
tambö<br />
2. titir n t'itiran sisuwé<br />
3. titir n ketitir (an) cicém meureubö'<br />
1. f/f/'s n titèb (ie; iemata); menitis meutitèb;<br />
meutèb-tèb<br />
2. titis v menitis meu'ubah wujud; meugantoe<br />
wujud; jitamong aruwah<br />
titiswara n tanohsara; wakeueh gampöng<br />
tituler a lakab atawa pangkat keuhöreumatan<br />
tiung n tiyöng; panggilan kepada — sarong<br />
tiup (tiupan) n 1. pöt (angèn); 2. cak pröih; teunangkai;<br />
bertiup 1. pöt; 2. /ri mubèe; meuthèe;<br />
hireut; meuhipaih-hipaih; 3.<br />
meukeurumon; meujrom; meniupA. pröih;<br />
cöb; eumböih; 2. yöb; yub; 3. ki tangkai;<br />
4. peucöhcöh; meniupkan 1. eumböih;<br />
heumböih; 2. seumbö; 3. pöt<br />
tiup n tiup-tiup nan ba' kayèe<br />
tiwikrama (ber —) v krah bandum teunaga ngon akai ba<br />
peutröih meukeusud; reu'èh; karat<br />
timbul n peunajöh niba' teupöng boh ubi<br />
toapekong n tapèkong<br />
toas n minom meuramè peumuliya jamèe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tobak v bertobak koh gukèe keuphön cara adat<br />
tobang n kuli suröhan lam kawan tantra<br />
tobat a tèebat; seusai; jra; hanlé; bertobat<br />
meutèebat; menobatkan peutèebat<br />
toblos v menoblos sö'; ch'ob; cucö'<br />
toboh n kawan; berobab-fobob meukawan-kawan<br />
.bong n — gamping dapu töt gapu<br />
tobralko n cak ija cita nyang teubai; tabrakö<br />
todak n sibansa eungköt thö' (dhö')<br />
todong v menodong 1. acu; kaca'; gama'; 2. /r/'yue<br />
ngon cara pa'sa; sana'<br />
toga n jubah hakim atawa gurèe sikula tinggi<br />
togan v menogan sipreue' (tabu) boh kato' lam<br />
eue<br />
togel a mie atawa asèe hana iku<br />
1. togok n 1. tuko' kayèe; 2. jirem hana meujaroe<br />
ngon gaki<br />
2. togok n --- damar 1. gaki panyot; 2. lampu meuplö'<br />
minyeu' kaca<br />
toh a tanda (itam) ba'tuböh nyangkana ba'<br />
watèe lahé<br />
1. tohok n 1. tampuléng meutaloe; 2. tob sungkét;<br />
menobo/rsingköi; king; tob; culaih; kiyanat<br />
tohok n bintang — bintang pari<br />
1 • tohor a 1. deue; dè; 2. thö; 3. ki habéh (pèng)<br />
2. tohor n kapur — gapu angèn<br />
toilet n 1.alatpeu'acandroe(beuda';ceureumèn,<br />
sugöt); meja — mija hieh; 2. teumpat<br />
rhaih jaroe atawa muka; 3. bagan<br />
tok adv cak cit — khong; yang dibeli sirop tok<br />
nyang jibloe cit siröp khöng<br />
1. tokak n cabo'<br />
2. tokak v menokak kab; yeuh; nyeueh<br />
3. ro/ra/c adv to/ca/rfa/c/A-meutanggam; meutako' (-tako')<br />
973
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
4. tokak n nan eungkötla'öt<br />
tokcer a cak 1. gèt; got; 2. mujarab; 3. ki basoe<br />
(reujang mumè)<br />
1. tokek n pa'è; — terbang sangkalasa<br />
2. tokek n kudé ba'ulèe<br />
toko n keudè; bertoko meukeudè<br />
1. tokoh n 1. rupa (wujud); 2. bangon tuböh; 3. ki<br />
ureueng nyang geuthèe atawa geuturé;<br />
ahli; 4. tukoh; ureueng nyang mat<br />
2. tokoh n<br />
geunancéng (gayam) lam calitra (kisah<br />
atawa bansawan)<br />
tipèe; taki; peungeut; peudaya<br />
1. tokoh n tukö'<br />
2. tokok (penokok)n palèe; meno/co/ctho'; pèh; keuto'; geuto'<br />
1. tokong a bukong; peubuköng ö'; ki ö' teukoh paneu'<br />
(ureueng inong)<br />
2. tokong n burö'; beuta; lungkab; pusöng<br />
3. tokong n rumoh tapèkong<br />
4. tokong n meuceundot; meucindot; meutumbob<br />
toksikolog n ahli éleumèe racön nyang mubahya<br />
toktok n to'to'<br />
tol n cukè; rumoh teumpat bayeue cukè<br />
tolak v crön; jhö; tula'; sisob; tangkéh;<br />
hampeueng; — angsur meutula' taré'; -<br />
- ba/a tangkai; uréh; — balik ja' woe; -<br />
- raih na tula'taré'; — sampah ayeuem<br />
takue; bertolak beurangkat; bungkha;<br />
leupaih; meulayeue; bertolak-tolak<br />
meutula' l<br />
tula'; meucrön-crön; meujhö-jhö;<br />
menolak 1. crön; jhö; sangga; sisob; 2.<br />
tangkai; tangkéh hampeueng; 3. sangka;<br />
4. hana kabui; 5. pagab; peulét; peucro';<br />
paröh; husé; 6. koh; kot; peukureueng;<br />
ber—leupaih; menolak (menindak) naphi;<br />
doa tolak bala sanggamara; menolak<br />
974
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
penyakit kepada yang memantrainya<br />
pulang sakat<br />
tolan n tèelan; tolan; rakan; sahbat; ngon; sahéd<br />
tolap adv bertolap sulam; sujoe<br />
toleh v menoleh tulèh; paléng<br />
toleran a pubiyeue; peu'idin; lapang dada; saba<br />
toleransi n 1. sipheuet lapang dada; 2. had nyang<br />
jeued tamaih atawa nyang jeued<br />
kureueng; 3. mantong jeued jitrimong<br />
lam uköran keureuja; jeued bacut saho<br />
1- tolok n bandéng; tulö'; tara<br />
2. tolok n cak tolop; jaröbasa<br />
3. tolok n jeunèh teunaman nyang muboh<br />
toJol a ngeut; beubai; bubai; beuna'; muh'ai;<br />
muh'ain; pandé<br />
tolong v tulöng; bantu; tumpöh; teumpöh;<br />
meno/onpnyampang; jampang; yampang;<br />
bertolong-tolong 1. bantu; tulöng-mulöng;<br />
2. tumpöh; 3. srueng (rhueng) ba'bala; 4.<br />
puléh; tertolong seulamat; menolong<br />
dengan sukarela hurub; orang yang suka<br />
menolong peunyundang; peunyunang;<br />
phui tuleueng<br />
1. fom n cak taloe kang<br />
2. fom n ba' taröm<br />
toman n jeunèh eungköt nyang gala' jipajoh<br />
eungköt la'én<br />
tomang v ditomang waham; jalo'; sangka<br />
tomat n trueng Turuki; trueng Kléng<br />
tombak n 1. tumba'; luembéng; 2. jeunèh seunipat<br />
(uköran panyang) = 12 gaju; menombak<br />
tob; ch'ob; reuloh; tumbö'<br />
tombol n aneu' inong lagèe agam; meu'agam<br />
tombok v tukö'; tamah<br />
975
976<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
tombol n 1. keunop; thueb; alat peu'udép atawa<br />
peumaté meusén; 2. tumbob; — baja<br />
perisai leulantah<br />
tombola n jeunèh lotré<br />
tombru n jeunèh eungköt ie tabeue<br />
tomong n meuriyam tomong<br />
tompel n paröt<br />
ton n jeunèh uköran brat<br />
tonase n uköran atawa teunaka asoekapai<br />
1. tong n töng (ie); dr'om; pasu; guci; plö'; — kosong<br />
nyaring bunyinya raya haba tan buet<br />
2. tong n su töng teupèh<br />
3. tong kp lakap keu aneu'agam<br />
1. tonggak n tamèh; tihang; tuko'; tunggöi; ki ureueng<br />
nyang seungab (iem) that<br />
2. tonggak v menonggak jeuh'a'; léng; plè; tunggéng<br />
tonggek a tunggét; cot punggöng<br />
tonggeret n sibansa daruet kléng atawa adi-adi<br />
1. tonggok n tumpö'; tamon<br />
2. tonggok v bertonggok due' piyöh; menonggokkan<br />
peudue' atawa tumpö' ba'teumpat nyang<br />
bacut leubèh manyang<br />
1. tonggong a tangköh; ranggöng<br />
2. tonggong n göh; meubeudoh; meutumbob<br />
tonggos a caheueng<br />
1. tongkah n teunumpoe<br />
2. tongkah v menongkah sambat; seumong; samböng<br />
tongkang n tungkang; jung; wangkang<br />
tongkat n tungkat; sujoe; — pengendaligajah gusa<br />
tongkeng n tuleueng princuen; seuleubi; soleunbi;<br />
kitöng; keukitöng; tangkitöng<br />
tongkol n mu; tungköi<br />
1. tongkol n 1. keuneukoh kayèe; 2. mata atawa atöt<br />
kayé
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. tongkol n eungköt surèe; curubo'; pukeue (jenis<br />
tongkol lainnya)<br />
tongkor v koh iku aneu' kamèng<br />
tongkrong v menongkrong 1. due'tinggöng; 2.<br />
meudeuneun; 3. teupurö'; menongkrongi<br />
deumab; keumiet<br />
tonggol v menonggol ceunggo'; cuemeub<br />
tongong a pantèngong; angong<br />
tongsan v pulang — woe u nanggroe asai; woe<br />
ba'sot<br />
tongsit n bohgaloe; sanggöi; seunanggöi<br />
tong-tong n tö' tö'; pacö'<br />
tonik n minoman peusihat tuböh<br />
tonil n piyasan; tonèe; bansawan<br />
tonjok v söh; tumbö'; tadi<br />
tonjol a tumbob; meutumbob; bertonjol<br />
meugeurutuet; menonjol timue;<br />
meuceundot (cindot); meuceunggo';<br />
ceunggo'; lumbaih<br />
tonton v menonton eu; kalon; ngieng; lonton<br />
tonus n urat ceukang<br />
1 • top n peurahö siyam<br />
2. top (main —) n meujudi; top judi<br />
3. fop (baju —) n bajèe kubaya<br />
4. top a ateueh abéh; ateueh that-that; hana<br />
soelawan<br />
topan n badè; tupheuen; riböt<br />
1. topang n sangga; tumpang; teunumpang;teupang;<br />
takung; penopang leula; tangan-tangan;<br />
tanggoe<br />
2. topang v bertopang 1. teugah; bantah; 2. paké<br />
topas n batèe pumata<br />
topdal n buku kapai nyang meutuléh bandum hai<br />
éhwai ba'watèe meulayeue<br />
977
978<br />
/<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
topek v menopek lasön; sayab; ratab; rampéh<br />
topeng n tupèng; keutupèng; muka patong<br />
topes n teureubéh<br />
tophit a dang lagöt (laréh) that; dang meuceuhu<br />
(piyasan, lagèe)<br />
topi n tudöng; — baja keutupöng beusoe; —<br />
cap/ngtudöng; —ceto/cceupiyu; —gabus<br />
tudöng meugaböih; — pandan tudöng<br />
seukèe; — per kupiyah pèt; — dari upih<br />
pinang/daun-daunan sangkudöng; sarue'<br />
topik n 1. nyang jeued keu puko' narit lam<br />
karangan atawa haba; 2. nyang jeued keu<br />
bungongbabah silawét nyoe<br />
topo n ruja brö'<br />
topografi n tuléhsan atawa keutrangan (peuta) bhaih<br />
kulétbumoe ba'saboh-saboh wilayah;<br />
keutrangan bhaih bangon niba' sabohsaboh<br />
bagiyan tuböh<br />
topong n katéng; gaténg<br />
torak n agö';glöng;kidang;surieng;peunyurieng;<br />
tureue'<br />
torani n eungköt tura'<br />
torbulensi n cuwaca atawa hawa udara dang bagaih<br />
toreh v menoreh curéh; cungè'; 2. tulo<br />
tornado n angèn puténg beuliyöng<br />
toro n bayu — bajèe kuröng panyang<br />
1. torpedo n sinyata kapaisilam atawa<br />
kapaiteureubang<br />
2. torpedo n eungköt paroe nyang meuseutröm<br />
tos n cak cara meulotré; meu'èn töngsin<br />
total n cak 1. jeumeulah; 2. bandum; habéh<br />
Iheueh; reunab; ranab; buta — buta abéh<br />
totalisator n mita pèng ngoncara publoe kopon<br />
meutaröh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
totalitas n bandum; bansinaroe<br />
totok a 1. bijèh aseuli; toto'; to'-to'; jatoe; 2.<br />
banphön; mantong barö; 3. cak gohlom<br />
lanca; gohlom biyasa; jagon<br />
foto/ n buré'; pro'<br />
tower n kupalèh; pupalèh<br />
toya (toyah, toyah) n tungkat keu sinyata; kayèe toya<br />
toyor v menoyor söh; tumbö'<br />
tra adv cak hana; — usah hana payah; hana<br />
peureulèe<br />
tradiasi n adat; reusam; deureuhèm; kanun<br />
frafo n alat atö manyangmiyub teunaga listréb<br />
tragedi n kisah suröi (sughöi); haba rugha<br />
trakom n jeunèh peunyakét mata<br />
traktasi n idang makanan nyang jipeutaba keu<br />
ureueng la'én<br />
1. traktat n kulét plang-plöt (kuréng) keunong uroe<br />
2. traktat n akad janji antara nanggroe ngon nanggroe<br />
straktir v (bayeue) peujamèe (ngon makan minom)<br />
ureueng la'én atawa rakan ba'keudè bu<br />
traktor n langai meusén<br />
frans n hayeue lam mabö'; jitamong; jisandröng;<br />
do'; meujeudub<br />
transaksi n 1. akad lam meuniyaga (bloe publoe); 2.<br />
beunayeue (meunayeue)<br />
transenden a hai gayéb nyang hanpo' akai (piké)<br />
transfer v minah; pinah; mentransfer 1. peupinah;<br />
2. pulang atawa seurah keu ureueng la'én;<br />
3. kirém; 4. co'puwèh atawa böt pupinah<br />
tranfonnasi n meu'ubah wujud, bangon atawa sipheuet<br />
trannssformator n alat ubah teunaga listréb<br />
tranfusi n peupinah atawa peutamong ubat atawa<br />
darah keu ureueng nyang peureulèe<br />
transisi n watèe antara; pancaruba; watèe salahsaloh<br />
(picé')<br />
979
980<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
transit n 1. teumpat singgah; peuniyöh;<br />
peulanggahan; 2. rèt lalu lalang dabeueh<br />
meuniyaga antara duwa nanggroe<br />
transkrip n salén; seunalén<br />
transkripsi n 1. ubah salén sara gantoe harah; 2.<br />
seunalén<br />
transmigran n ureueng nyang minah (poinah) nanggroe<br />
atawa puloe la'én<br />
transmigrasi n pupinah ureueng ba'teumpat nyang rapat<br />
u nanggroe la'én nyang jareueng ureueng<br />
transparan a deuh (deuih); mböh caya; seumeulhöh;<br />
leumah pandang; jeureunèh; beureungè'<br />
transplantasi n cangko' ba'kayèe atawa bagiyan tuböh<br />
manusiya<br />
transpor n urösan angköt meu'angköt<br />
transversal n neukoh meulinteueng<br />
tras n tanoh atawa abèe gunong apui nyang<br />
jeued tanggui keu bahan seumèn, tajampu<br />
ngon gapu<br />
trauma n tingkahlaku sidroe-droe ureueng nyang<br />
hana ladém (meula'én); teuseupö'-seupö'<br />
keulusa ceudra tuböh atawa gadoh<br />
aruwah (kuyu seumangat); lumpoe brö'<br />
lam udép<br />
travel n urösan teumaca (ja'meuja' antara<br />
nanggroe); diyarah<br />
trawler n pukat rimueng<br />
trayek n jalan nyang jilalu; uköran jeu'öh (jara')<br />
nyang jilalu<br />
trek n 1. pinah ureueng; 2. pinah boh bhan; 3.<br />
birè jalan ba' teumpat aduwan<br />
trem n geuritan apui ubit<br />
trematoda n jeunèh glang peunyakét lam tuböh<br />
tembesi n nan ba' kayèe kreueh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tremor n meutö-tö (meugo'-go') keulusa sakét<br />
trengginas a ranca'; ceudah; tangkeueh<br />
fres n sulam kasab ba'birè atawa ba'sapai bajèe<br />
tri num Ihèe; teulhèe; triwulan Ihèebuleuen<br />
triaspolitika n seunungkèelhèe peutimang nanggroe<br />
tribrata n Ihèe wajéb pulisi<br />
tribunal n bimba teumpat meuhuköm (mahkamah)<br />
tribune n panteue; panggöng<br />
fbca n gari Ihèe ruda; bica'; lanca grè'<br />
tridarma n Ihèe wajéb sikula tinggi<br />
triënnale n Ihèebagiyan niba' manusiya; roh;<br />
nyaw'ong ngon tuböh<br />
trilingga n Ihèego meu'ulang-ulang<br />
triko n kain — ija teunuen<br />
triliun n 1.000.000.000.000 simeuliyön milén<br />
trimatra n Ihèe si<br />
trio n Ihèe sikawan<br />
trip n 1. sapa; sapra; sapara; 2. kawan<br />
tripartit n Ihèe piha'<br />
tripleks n papeuen Ihèelapèh<br />
tripod n seunangga atawa keunaleueng meugaki<br />
Ihèe<br />
trips n sijeunèh sidom (ulat bungong)<br />
trisula n tumba' Ihèemata<br />
tritunggal n sigampöh Ihèe<br />
triwulan n Ihèe buleuen<br />
trofi n hadiyah keu ureueng meunang (jawara)<br />
lam geulanggang (adu)<br />
troi n sukat meuih atawa pira'<br />
trofoblas n bagiyan niba'uri (adoe)<br />
troika n kaha Ihèe guda<br />
trokanter n urat panyang ba'uram pha<br />
trombon n jeunèh seurumpét<br />
trombus n darah beuku meusumpai lam urat<br />
981
982<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tromol n jeunèh beujana; blèt; plö'; tèm; teumpat<br />
surat<br />
tropoika n nanggroe ba' khatulistiwa (nanggroe<br />
duwamusém)<br />
trotoar n birè jalan; gaki limong<br />
trut n 1. meu'èn tröp; 2. ön tröp<br />
truk n moto geureubha'<br />
fsar n lakab raja Rös<br />
tua a 1. tuha; 2. katréb; 3. nyang geupeutuha;<br />
peutuwa; tuha; 4. rie'; 5. rue'; ju; 6. masa';<br />
7. uto'; — bangka useueng; ungko'; —<br />
dan kering (tembakau; pinang) kutè; —<br />
dan kering (buah) rie'; yang d'ituakan<br />
chi'; ketuaan meuteunuha; dituakan neupeutuha;<br />
sangat tua tuha meungko'ungko';<br />
rungkho'; laki-laki yang sudah tua<br />
(lanjut usia) ya; kuya; poya; yang tertua<br />
dari semua tuha landum<br />
tuah n tuwah; meutuwah; keuramat; beureukat;<br />
ber — mu'a; mu'ah<br />
tuai n glém<br />
tuak n tuwa'; tuweué<br />
1. tual n balo' nyang jikoh 'èt-'èt; bertual-tual<br />
puntöng balö'; koh balo' 'èt-'èt<br />
2. tual n tihang alam<br />
1. tualang a 1. po pra-pru; pho meu'u-'u; 2. (orang<br />
—) ureueng nyang muwoh-woh; meulata-lata;<br />
ber—meulang-lang; meulalang;<br />
reuteueb; rateueb; meurisèe; rawoh;<br />
raweuet; diwana; pertualangan sapa;<br />
sapra; sapara<br />
2. tualang n nan ba'kayèe<br />
tuam n teu'um; tu'um<br />
tuan n (untuk raja) Poteu, Poteu allah; Potallah
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tuan n 1. Po; 2. nyang brébuet (keureuja);<br />
nyangpo; sahéd; 3. ureueng (agam) patötpatöt;<br />
4. ureueng dagang; 5. seubut keu<br />
putroeraja; 6. gata; tidak bertuanwakeueh<br />
1. tuang v beusoe tuwangan; menuang benda cair<br />
léng; — lambat-lambat plè; ro; sinthöng;<br />
salén<br />
2. tuang v cak hana ja' meurunoe tanna idin gurèe;<br />
plueng ba'meurunoe atawa keureuja<br />
tuang-tuang (tetuang)n 1. pacö' beureuguh; 2. curong suwara<br />
tuanku n pada; manpada; sroepada; sripada;<br />
sipada; poulön; tuwankupo<br />
tuan rumah 1. (nyang) porumoh; 2. nyang po hajad<br />
tuap n curu<br />
tuar n pa'pa' atawa geureugha' tulö; bubèe<br />
fuar n burung — meureubö' klabèe<br />
tuarang n khueng; — panjang khueng raya<br />
fuas n seunungkét; peunyungkét<br />
tubagus n lakab waréh raja Bantan<br />
ruban n tuban-tuban eumpung aneu'; keutuban<br />
tube n 1. sulie kaca atawa geutah; 2. plö' ubat<br />
gigoe<br />
tubektomi n cara pumalé ureueng inong<br />
tuberkulose n sakét dada (s'ueb)<br />
tubi v bertubi-tubi meutai-tai; meutindan-tindan<br />
tubin n uroe keupeuet Iheueh uroenyoe (uroe<br />
nyoe, —> singoh —> lusa —> lusa raya<br />
—> tubin)<br />
tubir n 1. jeureulöng; seureulöng; seurukan;<br />
surukan; loih; peureulöng; 2. teureubéh;<br />
teureujön; 3. toe that ngon birè jeureulöng;<br />
4. ki hampir that ngon bala; 5. Ihö'<br />
that-that<br />
tubruk n 1. köng; rungkhom; 2. teureupa; langga;<br />
po'; tajö; tumbö'; bertubrukan mupo';<br />
983
984<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
meu'antö'; menubrukï. rungkhom; 2. po';<br />
3. cak drob<br />
tubuh n tuböh; badan; jirém; jasad; menubuhkan<br />
peudong; peugèt; peusaboh setubuh 1.<br />
sibadan; 2. sipakat; akö; bersetubuhpu'öi;<br />
situböh; sibadan; jima'; wati; menyetubuhi<br />
(kas) 'o'; pab; böh; bentuk tubuh yang<br />
indah meutrieng biang<br />
1. tuding a 1. singèt; sih'èt; 2. cincu; tincu<br />
2. tuding v tunyo'; teumunyo'<br />
tuduh v 1. tukaih; tudöh; töhmah; tömah; tukaih;<br />
waham; jalo'; sangka; menuduh tanpa<br />
alasan rakot-rakot; peusuna; 2. dawa;<br />
da'wa; lan<br />
tudung n tudöng; tutöp; seuluböng; — bentuk<br />
kerucut (dariupih pinang) parue'; jrukhö;<br />
sarue'; — saji sangè<br />
tufah n buah — nan bohkayèe; sibansa boh<br />
maplam<br />
tugal n tajö' dugai; tugai<br />
tugas n 1. (— kewajiban) wajéb; 2. prèntah suröh;<br />
3. buet<br />
tugi n beudeueng padé atawa teubèe<br />
tugu n tihang (tamèh) niba' batèe atawa bata<br />
tugur v prèh; jaga; kawai; keumiet<br />
tuhu n burung —jeunèh cicém, jimita umpeuen<br />
watèe malam<br />
tui v meukönsi pangkai ba'simeujudi<br />
tuidi n waki keuchi'<br />
tuil n peunyungkét; seuneungkét<br />
tuit n ija trikö; ija niba' bulèe bubiri, leumoh,<br />
ngon luen<br />
tujah v menujah rudh'o'<br />
tuji a meu'ulang-ulang; meutai-tai
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1 • tuju v arah; keue; meukeusud; tanda; menuju<br />
peukeue; daro'; ja'u; tertuju jipeukeue;<br />
daro'; ja'u; ferfu/'ujipeukeue; sefi/y'usaban<br />
arah; akö; seutuju<br />
2. tuju n du'a peukeunong; sihé<br />
tujuh num tujöh; — keliling ki sakét ulèe; peunèng<br />
tujul a lanja ba'meukeusud; hana meuputaputie;<br />
plah ikat<br />
tuk n su geuto' pintö<br />
tukai v tajö'<br />
tukak n cabo'<br />
tukai n nan uköran beuneueng<br />
tukam v kumunjöng ba'ureueng maté<br />
tukang n pandé; pandoe; utöih<br />
tukar v ca/rmeutuka; tuka; salén; ubah; menu/rar<br />
ranpa fambabantuka sali; — fambabtuka<br />
tamah; bertukar-tukar meutuka-tuka<br />
1- tukas v menukas tukaih; dawa; rakot-rakot;<br />
waham<br />
2. tukas v bertukas-tukas meu'ulang-ulang;<br />
menukas ulang klayi<br />
3. tukas n awé taron<br />
1- tukik v menukik 1. klèb; teureujön; 2. khib apui<br />
2. tukik n aneu' pinyie (peunyie)<br />
tukil n pacö' trieng<br />
1 • tuku n — takal sijeunèh teunaman keu tangkai<br />
jén<br />
tukul n pusöng; beuta; lungkab; burö'<br />
tukung adv buköng; loih (hana iku)<br />
tukup n thueb; tueb<br />
1 • tulah n teumeureuka; seumaloe; — papa kutö'<br />
tulah n cak teunamah (gaji); tulah<br />
1. tulang n tuleueng; duroe (duri) eungköt; — atlas<br />
tuleueng takue; — belakang (punggung)<br />
tuleueng rueng; söleubi; — belikat<br />
985
986<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
tuleueng kipaih; tuleueng dayöng; —<br />
belulang rangkayan; — cemak tuleueng<br />
gunci-bahö; — kering tuleueng gasien; -<br />
-- muda tuleueng noh; — tempurung lutut<br />
tuleueng brue" kréUeng; — pipi tuleuen<br />
mieng; — sendi tuleueng neurö'; —<br />
tongkeng princuen; tulang-tulangan 1.<br />
macam-macam tuleueng; 2. rungkha; ber<br />
— meutuleueng; menulangteuka kreueh<br />
atè; tertulang 1. meurha trö' ba' tuleueng;<br />
2. pijuet ruet; 3. meuseukin that; dana;<br />
rungkhé; ke — an hue'; ue<br />
1. tulang n — daing nan ba'kayèe — daun urat ön<br />
kayèe<br />
tular v jangkét; 'eui; é'; teupue; mat; langköt;<br />
seutot; seutèt<br />
tulat n lusaraya<br />
tule n ija kleumbu<br />
tulen a jatoe<br />
tuli a tulo; peuka'; k/beungka'; — bisu tulo klo;<br />
menulikan (telinga)\unyè; tunyoe; 2. pura<br />
tulo<br />
tulis v tuléh; rakam; surat; bertulis meutuléh;<br />
meusurat; — tangan surat tuléhsan jaroe;<br />
menulis tuléh; teumuléh; tulisan<br />
teunuléh; tuléhsan; kheuet; karangan;<br />
rikaan; baru — loh batèe<br />
tuli-tull n taloe beuneueng sutra, pira' atawa awé,<br />
keu ikat sarong kréh ba' taloe keu'ieng<br />
tulu a so'mo'; bingong<br />
tulup n 1. sumpét; 2. pröih; mböih<br />
tulus a — hati, — iklas sulu; sadé'; tulöih; aih<br />
1. turn n ékeulaih<br />
1. turn n su meuriyam (beudé); keut'um<br />
2. turn (mengetum)v seu'ob
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. turn (tali. , .) n cak taloe kang<br />
tuma n gutèe ulèe<br />
tuman a banggi; geuma; teugiyan<br />
1. tumang n (seu) neuglong; — tungku suelungkèe;<br />
nungkèe<br />
2. tumang v menumang (kan) 1. tula'; keui'ieh; 2.<br />
teumaköt; yo; 3. peubiyeue<br />
tumbakan n meukawén ngon cèdara taloe wali atawa<br />
karöng di Jawa<br />
tumbal n teunangkai; tula'bala<br />
1. tumbang v 1. reubah; reuban; 2. ki ruböh; runtöh<br />
2. tumbang n peunajöh (pisang reuböih geulawo' gula<br />
ngon u); menumbang taguen boh ubi<br />
atawa pisang<br />
tumbas a sapan sapha; ranap; reunab<br />
tumben p 1. phön-phön that; 2. ganjé that; yöh goh<br />
nyoó (gonyoe) hantom na; hantom nyangka<br />
lagèe biyasa atawa hanasoe duga<br />
tumbu n baköi; katéng meututóp<br />
tumbuh v 1. timoh; 2. dang rayeu'; dang jié'jbeutoh;<br />
3. teubiet; jiteuka; —suburleuhu; —cepat<br />
(pertumbuhan anak, bayi) reupö'<br />
1. tumbuk n 1. alèe; 2. teutöp; bertumbuk (dengan) 1.<br />
meukh'o'; mupo'; 2. meuthö'; meulangga<br />
meulangga; meuköng; 3. meulho; 4.<br />
meurumpo';5. meusigo watèe; menumbuk<br />
1. lanta'; sakai; tob; Iho; pèh; péh; 2.<br />
eucho'; labon; 3. po'; kh'o'; köng; thö';<br />
tertumbuk akai bingong; — halus (sirih)<br />
cho'; kucho'; — kasar(tumbukan pertama/<br />
pecah kulit padi) seuba; kumbaih; —kedua<br />
(lebih bersih) sroh'; rhoh; menumbukpadi<br />
muntèe; mutèe; sroh; rhoh; menumbuk<br />
pisang tho'; menumbuk horizontal tinju<br />
2. tumbuk n /refumbu/ran pasökan; tumpö'; teunumpö'<br />
987
988<br />
INDONESIA<br />
A C E H<br />
tumbung (— dubur) n teusuet leubö (dubö); — kelapa (nyiur)<br />
gue u; — rahim jitrön pruet<br />
tumika n salöb; seunalöb<br />
tumis n tumèh; teunumèh<br />
tumit n tumèt; geunue; keunue<br />
tumor n sibansa barah<br />
tumpah v menumpabfcanrö; limba';limpah;tumpah;<br />
peue'; preue'; — darah tanoh ie; — ruah<br />
rö meugrum-grum (meugr'um-gr'um);<br />
meukumang; tumpah (tersebar) limba';<br />
kumang; (air) reunyah<br />
tumpak n tumpö'; teunumpö'<br />
tumpal n ragam ija paté; Ihèe kra' garéh teudong<br />
meuriti<br />
tumpang v lumpang; — gilir cara seumula ba'<br />
si'aweuet tanoh jitanom padum macam<br />
teunaman ba'saboh musém; — sari cara<br />
seumula padum macam teunaman,<br />
seulang seuléng sireunta' ba' tanoh<br />
si'aweuet; menumpang 1. lumpang; 2. é'<br />
kapai; 3. meusigoe (saboh kapai, sapat<br />
dom)<br />
tumpang tindih, bertumpang tindih 1. meutindéh (la-) péh; 2. k<br />
meutumpö'-tumpö'; meutamon; meuseu'è;<br />
regha'<br />
1. tumpas v punah; binasa; reunab; ranab;<br />
menumpas(kan) sampöh sawiet<br />
2. tumpas n tumpasan euncit daweuet rö<br />
fumpaf a 1. doe; ila'; seusa'; seuleusa'; 2. /c/'so'mo'<br />
(akai); menumpat (kan) pasoe (peu'asoe);<br />
sa'; peusa'<br />
tumpeng a bu kulah<br />
tumper n puntöng<br />
tumpil v tumpang; tumpé;tula'; sangga; menumpil<br />
tukong; sukong
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tumplak (tumplek) v ruwah; ula'; meujr'om; menumplakkan<br />
plèe; sinthöng<br />
tumpu n (setumpu) teunumpang; geunidong;<br />
teuneugon; bertumpu'i. kaleueng; gilhoe;<br />
gidong; 2. ki meuglong; meu'ukheue; 3.<br />
gilhoe; 4. ki mumat; peutheuen<br />
tumpuk n cupho'; jupho'; tumpö'; menumpu/rtumpö';<br />
tamon; ung; purö (sampah); bertumpuktumpuk<br />
meukeuba-keuba; meuseu'è;<br />
meutamon; tumpukan batang<br />
tumpul a 1. tumpöi; bugam; tampheue'; 2. ki hana<br />
reujang muphöm; beuna'; — sekali loe<br />
tumpur a 1. binasa; 2. cak meuhabéh-habéh; jatöh<br />
papa; dana; habéh pèng; reulé; ranap;<br />
saphan sapha<br />
tumtam n su geundrang<br />
tumu n ba' bangka keutumbu<br />
tumus a tertumus meusungkob; meusungkö<br />
tuna n sibansa eungköt surè<br />
!. tuna a 1. cacat; luka; rusa'; reuloh; 2. tanna (hana)<br />
kureueng; — aksara hana jeued haraih;<br />
buta harah; —busana teulhön bulat;<br />
— daksa cacat tuböh; — karya hana buet;<br />
— nerra hana jeued keumalon; buta; -<br />
— rungu tuloe; — susila biduen; jalang; -<br />
~ wisma hana meurumoh; meuwoh-woh<br />
tunai n tunoe; kuntan; uang tunai tampéng;<br />
tampén<br />
tunak a hana piyöh-piyöh; seutiya; jeumot<br />
tunam n tertunam mupaca'; teuglong<br />
tunang v tunang; meutunang; tanda bertunangan<br />
tanda konghaba<br />
tunas n ceudieng; pucö'; tarö'<br />
989
990<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tunda n hue; kareue; taré'; tunda<br />
2. tunda v menunda (kan) tanggöh; undö; ta'khe<br />
3. tunda v bertunda bungkha; brangkat<br />
tunda n jambö teumpat gantoe guda pos<br />
tundang v bertundang meutunang (an)<br />
tundra n padang siseue! dikutöb<br />
tunduk v — tengadah brat seumiké; brat keureuja;<br />
menunduk~\. leunggo'; du (sembunyi);<br />
rundö'; teukui; tundö'; 2. ki ta'lö'; 3. ki<br />
seutiya; seunuröt; seumatéh; menundukan<br />
kepala saja reunggöt; teukui<br />
1. tundun n mu pisang atawa u; setundun saboh mu<br />
2. tundun n 1. kudö' guda; 2. bibi puko<br />
tundung v menundungparöh; peucro'; picro'; pagab;<br />
lét; peulét; husé; usé<br />
tung n su tö'-tö'<br />
1. tungau n piet; leubéng; lubéng<br />
2. tungau v menungau teukui; tundö'<br />
1. tunggak n tungköi; ceudue; tuko'<br />
2. tungak v menunggak gohlom glah (beunayeu);<br />
teudong utang; mantong meutanggöh; 2.<br />
meutanggöh buet<br />
tunggai num tunggai; sidroe atawa saboh sagai; srue<br />
1. tunggang v tunggéng; punggéng; sundi; tunggét;--balik<br />
pula pingkui; tunggang-tunggét;<br />
punggang-punggét; tertungang<br />
meupunggéng<br />
2. tungang a cot; cèt<br />
3. tungang v — gunung 1. mirah uroe; seupöt uroe; 2.<br />
fatuha; menunggang (i) é'; gidue'; pasang<br />
tunggang langgang adv teueng-bayeueng; mupunggéng<br />
tunggik a tunggét; tunggang-tunggét; menunggikkan<br />
teumunggét
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. tungging v menungging tunggéng; teumunggéng;<br />
tulang — princuen; tangküöng; keuküöng<br />
2. tungging n uroe Iheueh lusaraya; uroe keupeuet<br />
Iheueh uroe nyoe<br />
1. tunggu v (menunggu) prèh; bertunggu prèh;<br />
keumiet; menunggu 1. (menunggui)satoh;<br />
2. (menunggukan) lanti; nanti; 3. harap;<br />
4. due'; menunggu tanpa kena prèh dahoh;<br />
—angin /a/ukeumiet angèn; — laut kering<br />
kon buet; siya-siya<br />
2. tunggu (— taman) n cémpala<br />
3. tunggu v menunggu tunggè; lakèe pulang<br />
1. tunggul n 1. ceudue; peureudèe; 2. tuko'; tungoe;<br />
3. turuih<br />
2. tunggul n panji; alam; pupanji<br />
3. tungul v menunggui tanda ta'lö' (talö); pèng ta'lö'<br />
tungkahan n teunumpang; ganjai; keunaleueng<br />
tungkai n tungkèe; gaki; gatéh yub uram pha; —<br />
afas pha (teu'öt tröh ba' uram pha); —<br />
bawah teu'öt u yub; — hitam jeunèh<br />
peunyakét leumo menungkai carueh<br />
(keubeu, leumo)<br />
tungkak n tumèt; geunue<br />
tungkap v seungab; 'iem meukh'éb<br />
tungku n seunungkèe; seulungkèe; teulungkèe<br />
dapu; batèe peunuman (peuluman)<br />
tungka n tuwanku<br />
tungkul v menungkul 1. ta'lö'; tundö'; 2. teukui<br />
tungkap v lungkop; dugom; crueb; saböng<br />
1. tungkus n kulah; menung/fusbungköih; kulah; punjöt;<br />
patèe<br />
2. tungkus a Iham; ngob; bhue'; dudö' (kapai); (ter) -<br />
-- lumus ngob lam buet; mupalét lam<br />
utang<br />
991
992<br />
INDONESIA . <strong>ACEH</strong><br />
tungro n sibansa geusong<br />
tunjal v menunjah. glong Glong) gaki; 2. tunyo';<br />
cukèh<br />
tunjam v menunjam glong; seudo<br />
tunjang v menunjang 1. tumpang; 2. tumpöh; bantu;<br />
tulöng<br />
tunjang n gaki; gatéh; kukuet; gukuet; tulang —<br />
tuleueng gatéh<br />
tunjang v menunjang 1. trom; teureujang; 2. po';<br />
langa<br />
1. tunjuk n teulunyo'; jaroe teununyo'<br />
2. tunjuk v tunyo'; — hidung kheun lamsöng soe<br />
nyang jimita atawa soenyang jicuriga; -<br />
-- muka peuleumah droe; hadap ureueng<br />
raye' bertunjuk-tunjukan t u ny o' - mu ny o';<br />
menunjuki purunoe; peugah cara;<br />
menunjukkan peuleumah; peugah;<br />
penunjuk arah angin gada-gada<br />
3. tunjung n bungong tunjöng<br />
tuntas a 1. abéh; thö; 2. seulesusoe; 3. jeulaih<br />
1. tuntun v bertuntun 1. ja'sira mumat ba' sapai<br />
ureueng la'én; 2. ngui peunuman<br />
ba'pubuet saboh-saboh hai<br />
2. tuntun v salöp mata (muka)<br />
1. tuntung n cincu; tincu; lancö'<br />
2. tuntung n gampét; rutu sira<br />
3. tuntung a canggang<br />
4. tuntung v menuntung kr'èt; koh; setuntung sikra'<br />
5. tuntung n menuntungkan 1. tunggéng; 2. facurah<br />
rasa<br />
6. tuntung n banèng; lantui<br />
tuntut v menuntut 1. lakèe cara kreueh; nuntut;<br />
sana'; 2. tunggè; 3. dawa; 4. öseuha<br />
sunggöh; — balas kiseueh; — bela tueng<br />
bila "
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tunu v menunu hu; — hati hu até<br />
1. tupai n tupè; — terbang (sejenis kelelawar)<br />
meulue'; — besar bacèe; bamböng;<br />
keucuböng<br />
2. tupai n ekor (sarang) nan teunaman<br />
tur n tamaca; sapara<br />
rara v bertura-turaA. beungèh; 2. meuratöh; wènwèn<br />
turang n 1 (— afapjtampöng; 2. tamah (teunamah)<br />
furas v menuras saréng<br />
furas v toh 'ie'; keumèh; peturasan mon cut<br />
turbiditas n 1. uköran beusöt caya lam ie; 2. ie keudoe<br />
keulusa meu'adö' lando'<br />
turbin n meusén nyang meugra' (meuputa) ngon<br />
teuneuga ie atawa angèn<br />
turbojet n meusén jèt kapaiteureubang<br />
turi n ba'geuti (geutoe)<br />
turiang n padé tulo<br />
turis v menuris curéh; tako'<br />
turis v ureueng tamaca; simeurantoe<br />
turmalin n nan batèe pumata mubagoe wareuna<br />
turnamen n tandéng; tunang; mèt<br />
turne v cak meulawat; ja'eu nanggroe<br />
tursi n teurusi; turusi<br />
1. turun v trön; tren; turön; u baröh; bungkha; susöt;<br />
yue'; rhiet; minah (pinah); rhöt;<br />
teumeureuka; leumoh; luyöh; — berok<br />
buröt; —darahnya reuda ba' harga; jitrön<br />
yum; — kesawah ja u biang; — ma/'n<br />
piyöh; — makan watèe pajöh bu; —<br />
ranjang pulang balèe; menurun sijot;<br />
menurunkan peurön; turunan aneu'cuco;<br />
sunut; sineusa ke — an beunèh; bijèh;<br />
bie'; jeunèh; rungkhè; rungkho; ke — an<br />
baik-baikbako; se — an sikuru; sampèe;<br />
993
994<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
turun temurun (keturunan)<br />
mupeureunama (peunama); mupeusaka;<br />
salén-malén; turun (berkurang) puli<br />
2. turun v menurun 1. salén; 2. tirèe; turunan<br />
seunalén; teunirèe<br />
turus n tihang; tamèh; teumpat ikat kumudo;turuih<br />
turut n seutèt; seutot; iköt; seureuta; turöt; patéh;<br />
seutiya; berturut (turut) meutreut-treut;<br />
turut-turutan meudeu'eu-deu'eu<br />
tusam n sibansa ba'dama<br />
tuslah n cak tamah meunayeue<br />
tustel n peukakaih putrèt; kuda'<br />
tusuk v tob; paca'; rada'; reulöh; rudo'; menusuknusufrmeut'iet-t'iet;<br />
menusuktelinga ch'è<br />
tuter n kla'sön; seurumpét moto<br />
tutor n gurèe<br />
tutuh v menutuh 1. creue; 2. proh<br />
tutuk v menutuk geuto'; to'-to'<br />
tutul n kuréng; buré'; macan — rimueng kuen<br />
(bulöh)<br />
tutul (main —) n nan meuneu'èn aneu'miet<br />
tutung a tutöng; angoih; peungèt<br />
tutup n tutöp; tóp; ampéh; rubéng; simpi; — buku<br />
töpbuku (meuneukat, maniyaga); —bumi<br />
tutöp bumoe (ubat sijue'); bertutup<br />
menutöp; menutup töp; doe; Iji; pado';<br />
sapöt; menutup jalan pagap; menutup<br />
kesalahan seseorang pathieb; penutup<br />
ujung bantai guling tampö'; menutup rapat-rapat<br />
thueb; rö'; pathieb; tertutup<br />
(ditutup) oleh meusapöt<br />
1. tutur n tutö; bertutur meututö<br />
2. tutur n rambèe buböng; ie rambèe buböng<br />
2. tutur n penuturunan turönan; bijèh; bie'
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
tuwahan n ayeum pinlö' niba' teunaman udép<br />
fuf wuri handayani n tapawang (peutimang) jiliköt;<br />
pawang rot liköt<br />
tuyul n jén lamwujud aneu'miet buköng ulèe<br />
995
996<br />
u<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1.1/ n harah nyang keuduwaplöhsa<br />
2. u n tanda dat kimia öranium<br />
ua, n 1. tuha; 2. yahwa; mawa<br />
uai n ma; ma'; nang,<br />
1. uak n ayahwa; mawa<br />
2. uak n su keubeue, canggue', cicém<br />
1. uan n tuwan, neungui keu lakab<br />
2. uan v menguani(kan) kuwasa; kèewasa; atö;<br />
printah; rintah<br />
3. uan n ö' putéh<br />
uang n 1. pèng (wang) keureutaih; ön not;<br />
reunggét; ringgét; reuyeue; riyeu; (meuih,<br />
pira'); 2. atra; hareuta; 3. bagilhèe srtali<br />
(= lapan siteungöh sèn); setalitiga uang<br />
sikudoe la'én cura' (sa cit); — adat<br />
pèngkantö; pèngpeukara; —antaran neuba;<br />
peuneuba; —bandartaröh; —bangku<br />
pèngpangku; — belanja 1. napeukaih; 2.<br />
gaji; — dengar ha' deungo; — duduk (-<br />
- sidang) ha'majeulih; —gantung(muka,<br />
panjar) caram; cangkr'am; cingram; —<br />
hangus pèng angoih; --- insentif<br />
peurangsang; —komisi dalai; kamsèn; -<br />
-- jaga-jaga teuneuröh; — jalan ongkoih<br />
ja'; jasa hadiyah; — jujur jeunamèe;<br />
—/cagefpèngtrö'jilangèt; —suap(sogok)<br />
pèng ranub (ruko 1<br />
); balo; --- kecil<br />
pèngbicah; — kelip pèng limongsèn; —<br />
/cemba//keumali; —kertasön not; —lelah<br />
pèng peunayah; — logam pèng patong;<br />
— pesangon captè; — tunai tampéng;<br />
tampén; bunga — riba; ujöng ringgét;<br />
harga —yum pèng; ber—meu(mu)pèng;<br />
meng — i peupangkai; meng — kan<br />
peunuka; peng — an cara peujeud keu
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
pèng; ke — an urösan pèng/banda;<br />
mencetak — pèh pèng; — jamin yang<br />
dibayar dalam suatu perkara ha' gancéng<br />
1. uap n wap; — a/'rwap ie; meng—jeud keu wap;<br />
/c/'jipho; gadoh; meng — /ran peuseu'uem;<br />
ber — (berkerngat) '\eu]a\h; sijeue'; sagöb<br />
2. uap v menguap seumeungeub<br />
1. uar v meukeupöi; meubèe; meng — kan<br />
meuhambö bèe<br />
2. uar (-uar) n peuma'lum; bré thèe; sanggroh<br />
uba n pasu sagèe<br />
ubah a ubah; bida; la'én; berubah meu'ubah;<br />
meula'én; mubida; 2. meutuka; meugantoe<br />
jeued keu . . . ; 3. meugantoe; (pikiran,<br />
perasaan) meusuwé; perubahan dari yang<br />
tidak biasa menjadi hal yang biasa (sudah<br />
menjadi umum) cah; perubahan<br />
(peralihan) seundi; meng — (mengganti)<br />
ubah; berubah-ubah (sebentar-sebentar)<br />
guba-gabé; klè'-klo'; berubah dalam<br />
berkata-kata (tidak tetap pendiriannya)<br />
si'at sapeue; ula'-alé'; upa'-apé'<br />
uban n ö' putéh<br />
ubang v meng — peutako'; böh tako' (tanggam)<br />
1. ubar n nan ba' kayèe, kulét keu ceulöb pukat<br />
nyaréng atawa nyh'ab<br />
2. ubar v mengubar ploh; leueng; teueng<br />
3. ubar v lét; humeui; pagab; paröh; peucro'<br />
ubek v mengubek-ubek tuweueh; (h)ungki;<br />
ténteueng<br />
ubel n ube/-ube/1.ceureubanbanggali; 2. tantra<br />
Inggréh ureueng Kléng<br />
uber v menguber peucro'; pagab; lét; humeui;<br />
paröh<br />
997
998<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ubet a jeumot; gigèh<br />
ubi n — rambat Har boh dèng; — kelapa (jenis<br />
ubi) sudeuen; — benggala boh gantang<br />
ubin n batu — aleue seumèt jampu anoe<br />
ubit v menpub/f-ub/fmeuklèb-klèb; meuklib-klib<br />
ubrak-abrik v meng—ungka-ungki;tuweueh;ténteueng<br />
ubub n ububan sulie pröh apui<br />
1. ubun-ubun n 1.ubön;mböt-böt;eumböt-eumböt;pupö';<br />
2. jeumala<br />
2. ubun-ubun n inong teumapa (kaluet)<br />
ubunp n umpung; eumpung; weue; cintra (untuk<br />
burung)<br />
1. ubur-ubur n 1. ubö-ubö; payung — payöng ubö-ubo<br />
2. ubur-ubur n cukèe wasé la'öt (eungköt atawa sira)<br />
ucap n ucap; kheun; sabda; titah; — an sabda;<br />
narit; marit; terlanjur — jeubö; teujeuböb<br />
ucak v mengucak (kain cucian) geureucho'<br />
ucek v meng — upie (mata)<br />
uci-uci n boh keu'èh<br />
uc/s n khib aneu' beudé<br />
1. ucok v rundéng<br />
2. uco/c n aneu' agam; sigam<br />
ucu n tulöt<br />
ucus n paweue; pruet<br />
uda n aduen; cutbang<br />
udak v peucro'; pagab; peulét; paröh<br />
udam a balom; suram; reudèe<br />
udang n udeueng; — galah udeueng kapai; —<br />
geragu udeueng breueh; — karang<br />
udeueng kareueng; jenis udangdilaut (air<br />
asin) udeueng jambèe; geudö'; wat; mirah<br />
gaki(iku); keutèb; tima; sutra; jenis udang<br />
disungai(air tawarrawa) udeueng breueh;<br />
geudö'; itam; lipéh; 'iè'; rama; reukieh;<br />
keutèb; sutra; tima; udang air payau,
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
berduri-duri sikie; udang kering/ebi<br />
udeueng thö; —racun gatheue'; katheue';<br />
— laut yang kecil sekali (rebon) sabèe<br />
udani (wudani) n bungong sikleueng-kleueng<br />
udar a Iheueh; teuploh; teugeureubh'ang;<br />
mengudar 1. peugeureubh'ang ö'; 2. ki<br />
ploh masaalah; peuseuleusoe<br />
udara n 1. hawa ateueh bumoe; 2. ruweueng<br />
bumoe; 3. adara; andara; hampa — soh;<br />
kapai — kapai; kapai teureubang;<br />
mengudara pho; po; pho u langèt<br />
udek v meng — adö'; gawo; cawo; kinca<br />
udel n pusat; seenak — mu ki. pakriban gala'<br />
keuh (kah)<br />
udeng a (ija) ikat ulèe<br />
udet n ija (taloe) ikat keu'ieng<br />
udi a neuh'ah<br />
udik n 1. pucö' krueng; 2. tunong; 3. ki gante;<br />
mante<br />
udu n sitrèe; musöh<br />
uduh n sibansa uréh<br />
uduk (nasi) n bu leuma'; bu minyeu'<br />
udut v p'ieb (p'ueb) candu (ruko')<br />
ufuk n uphö'; gaki langèt<br />
ugahari n ugahari<br />
ugal-ugalan a ulo'-ulo'<br />
ugeran n atöran; ka'idah<br />
uget-uget n aneu'jamo'; jeunté'; preuen; pleuen<br />
ugut n geureuta'; gama'; kaca'<br />
uik n su aneu' ité'; meng meu'ieb-ieb<br />
uir-uir n ujo<br />
uis v menguis-uis kireueh; kikeueh<br />
uit v menguit 1. keu'ih; 2. sungkét<br />
ujang n sigam<br />
999
1000<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ujar n 1. narit; marit; tutö; kheun; uja; jaweueb;<br />
seu'öt; ujar-ujar nasihat; mengujar tutö;<br />
berujar kheun<br />
uji n ujoe; pré'sa; ci; baci; cuba; acö'; acu;<br />
menguji acu; acö'; ci; cuba; ujoe; batu<br />
ujian batèe ujoe; batèe meu'ujoe; di —<br />
Tuhan neu'ujoe Tuhan; telah diujidengan<br />
batu ujian nyénban geu'ujoe; — petik<br />
geupiléh-piléh ba'geupot (pèt); geuci<br />
saboh-saboh niba' nyang geupiléh-piléh<br />
uju a ugoh<br />
ujub n ujöb; seumeu'ah<br />
1. ujud n ujud; wujud; bangon; nyata; meukeusud;<br />
niet; kasad<br />
2. ujud n nyang neuh'eut; meukeusud<br />
ujuk v sunyue; sunyueng<br />
ujul (getah —) n geutah uju<br />
ujung n 1. ujöng; seuneulheueh; akhé; ceue; had;<br />
iku; pucö'; pincöng; punca'; 2. cincu; tincu;<br />
3. ujöng tanoh (glé); Ihö'; 4. bab akhé; 5.<br />
meukeusud; tuju; --- bumi jeu'öh that; -<br />
- hidung toe that; — kuku nit atawa mrt<br />
that; ber — pangkai meu'uram; meu'ujöng<br />
ukas n sipöt<br />
ukir v uké; culé'; curéh; ireuen; pheuet; silap; -<br />
- an ceunulé'; alat ukir mata peunguké;<br />
peunyulé'; peunyuré'<br />
ukup n bèe keutanggi; pinang di — pineueng<br />
ganggang; meng — uköb; ugob; höi; ra'si<br />
ukur n 1. sukat; taka; timang julö'; dugai; juga;<br />
ukö; rambu; sipat; 2. patöt; laya';<br />
kateuntèe; ukuran (mil, batu, tonggak)<br />
mèn<br />
ulah n cara; adat
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. ulak n ulak-ulak pinggang 1. lingko' (leukö')<br />
keu'ieng; 2. ie muputa<br />
2. ulak v pipèh; péh; giléng; kayu ulakan kayèe<br />
pipéh<br />
ulam n (sambai) ön kayèe meuntah; ulam<br />
ulang adv 1. riwang; ulang; 2. lom; 3. mantong;<br />
mengulangi klayi; sama klayi; sama layi;<br />
mengulang-ulang yang itu-itu juga<br />
meu'unyèn-'unyèn<br />
1. ulap-ulap n kanji boh kayèe; cagru'<br />
2. ulap-ulap v lambé; kawöt<br />
ular n uleue; — air uleue ie; — api meulhiet;<br />
seumeulhiet; — babi uleue bui; — bisa<br />
cuwala; — bakau uleue bangka; —<br />
bandotan puspa seudöng (teudöng); —<br />
sawah Ihan; — kepala dua munaphè'; -<br />
-- menginang (minum) buleuen raja timoh<br />
1. ular-ular (ularan)n pipa karèt; seulang<br />
2. ular-ular n panji; pupanji<br />
3. ular-ular n haba nasihat<br />
ular-ularan n seungkoe; kuweuet<br />
1. ulas n sarong; salöb; seunalöb; keuluböng;<br />
kluböng; kulét<br />
2. ulas n pansa; ulaih; mengulas bré peunapat;<br />
seulidé'; tapeusé; ulasan nala<br />
3. ulas n suemong; seuneumong<br />
4. ulas v mengulas-ulas geusue'; gusue'<br />
ulat n — gatai beuliceuh; blinceuh; — daging/<br />
bangkai peueng; langong; — bulu besar<br />
sangkadu<br />
ulat (ulet) a liet; jiwiet; gigèh<br />
1. uli n sijeunèh tumpoe; menguli uli; ramaih;<br />
kamè<br />
2. uli a gèt; ceudaih<br />
1001
1002<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ulik v mengulik usöt; sidé'<br />
ulin n nan ba'kayèe<br />
uling (— anjing)n kirèe la'öt<br />
ulir n beuneueng sikröb<br />
1. ulit v 1 .berulit peu'éh aneu' sira mupantön; 2.<br />
éh meusajan<br />
2. ulit a beu'o ba' bayeue utang<br />
ulan n tuleueng sapai; haih<br />
ulas n ijasawa' ureueng Bata'<br />
utima a bab akhé; keuneulheueh; seuneulheueh<br />
ultimatum n ama seuneulheueh; narit akhé<br />
ultimo adv 1. buleuen nyangka Iheueh; 2.<br />
seuneulheueh<br />
ultra meuleupah; leumpah that; — modern<br />
(leupah) that maju; — sonik (leupah)<br />
abéh bagah; leubèh bagah niba' suwara<br />
ulu n uram; pucö'; ulu-ulu keuchi' biang;<br />
peutuwa biang<br />
ulun n lamiet; namiet<br />
1. ulung (sulung) n aduen; ulèe bara<br />
2. ulung a ahli; pandé; mahè<br />
ulung-ulung n kleueng itam bulèe<br />
ulup n lueng sa'öh ba' ulèe kapai<br />
1. ulur v mengulur 1. ulö; ulu; uba'; ubö; piyoh; 2.<br />
ki pupanyang; tanggöh; 3. meujeu;euet;<br />
4. lien; 5. jö'; peuturöt; menyulurkan<br />
tangan/bantuan sunyu; sunyung<br />
2. ulur n ureueng peujö' droe; lamiet<br />
1. uma (huma) n umong; uma<br />
2. uma n rumoh adat Meuntawé<br />
uman v teuna'; caröt; seueb<br />
umang-umang n 1. sibansa umeui; 2. posadè'<br />
1. umbai n 1. rumboe; rumoe; 2. teunamah; meu'ikuiku;<br />
umbai cacing pruet buta
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
2. umbai padan; taki; tipè; peungeut<br />
umbalan n pèng siwa prahö tambangan<br />
umban n pengumban taloe geulawa batèe<br />
1. umbang v mengumbang meu'apöng; terumbangumbang<br />
meu'apöng-apöng<br />
2. umbang a mubeuno<br />
3. umbang v pujoe; ung<br />
umbang ambingv meng — kan 1. meu'apöng-apöng; Iham-<br />
Iham timu; 2. ki bingong; hana meuteuntèe<br />
umbar v mengumbar 1. peulabaih; 2. ki pubiyeue<br />
jipubuet peue nyang gala'; peuturöt até<br />
umbara v mengumbara meurawoh; meurantoe<br />
umbi n ukheue timoh (boh mula; keutila); uboe;<br />
utöm; umbi; umi; — diatas tanah banie;<br />
— obat peundang<br />
umbilikus n pusat; pusa<br />
umbin n tika seukèe<br />
umbo n bujai<br />
umbu n éndatu<br />
umbuk n padan; taki<br />
1. umbul n umbul-umbil pupanji; kupanji; unggöiunggöi<br />
2. umbul (umbur) a reupö'; basoe<br />
3. umbul (— air) n mata ie<br />
umbul-umbul (umbur-umbur) n cak ayeuem tulö<br />
1. umbut n gue<br />
2. umbut v mengumbut kareue; — hati tueng até<br />
3. umbut n eungköt krueng (ie tabeue)<br />
1. umi n ma'ulön; milön<br />
2. umi a buta haraih<br />
umpak n eumpa'; keunaleueng<br />
umpama n upama'; miseue; ibarat; perumpamaan<br />
saleue'; mengumpamakan pura<br />
umpan n umpeuen; eumpeuen<br />
1003
1004<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
umpat (umpatan)n caröt; ceureuca; upat<br />
umpat v mengumpat cak. 1. meusom; 2. mupétpét<br />
umpil v mengumpil 1. ungie'; 2. unja'; pengumpil<br />
unggai<br />
umpun n peureudèe<br />
umput n tumpo'; teunumpö'; teunamon<br />
umu n ma'<br />
umuk a eumböng; mböng<br />
umum a 1. umom; 'am; hana khusöih; 2. pada -<br />
-- nya galéb; raléb; ladém; 3. keu umom;<br />
4. ureueng ramè; 5. meugah; meuthèe;<br />
meng — Aan peugah; bréthèe; puma'lum;<br />
peng — an ma'lumat<br />
umun a mantong rasiya; hana jeulaih<br />
umur n umu; balèh; udép; nyaw'ong; se—silayeu;<br />
baya; dibawah — saghi; sari; meningkat<br />
umur beutoh<br />
unaA" una'; huna'<br />
1. unam n unam; unab<br />
2. unam n pumata; peureumata<br />
uncang n punjöt; ca'; bo'ca; kandét; baluem<br />
uncang-uncit v 1. hana teutap; sabé minah atawa buet<br />
meugantoe-gantoe; 2. bayeue meucr'ètcr'èt<br />
ngon watèe meunta'-meuntè<br />
uneu n caA tulöt<br />
uncue, unci n cubo'<br />
1. undaA v mengundaAmeutheun;meuhalang; tunda<br />
2. undaA n undak-undakan reunyeun; teurata'<br />
1. undan v berundan-undang meu'ayeuem<br />
2. undan (burung) n nan cicém kleuet<br />
1. undang v uroh; höi; tawö'; sawö; undangan sru;<br />
uroh<br />
2. undang n undang-undang kanun; atöran; adat;<br />
huköm; undang-undang
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
3. undang n kupala nanggroe di Negeri Sembilan<br />
(Malaysia)<br />
undi n piléh; lötré<br />
unduk-unduk n eungköt ulèe guda<br />
1. undung-undung n ija töp ulèe; kutudöng<br />
2. undang-undanga&j meusö'-meusö'<br />
undur v undö; mundö; rira'; meurira'; suröt; wèh;<br />
taré'; mengundurkan diri (dalam<br />
pertempuran atau perkara) undi; uni<br />
unek-unek a bron (br'on); breun (br'eun)<br />
ungah-ungih a leungo; meuyo'-yo'; gè'-go'; yang<br />
ungam v mengugamwon-won; wèn-wèn; wan-wan<br />
ungar a jeunèh eungköt la'öt<br />
unggal a cak tunggai<br />
unggang-anggit a gè'go'; meu'é'-meutrön<br />
unggas n hiweuen meugakiduwa, meusayeuep<br />
meuparöh ngon meubulèe, bandum nyang<br />
jitamong jeunèh cicém; unggas air ité';<br />
unggas puding cicém; tulö<br />
ungat-ungit a meu'é'-meutrön; meujungkat<br />
unggis v mengunggis seu; nyeuh; yeuh<br />
unggul a 1. meuleubèh niba' nyang la'én (carong,<br />
gèt, gagah, teuga); ulèe kudoe; jeued keu<br />
bijèh; 2. meunang<br />
unggun n teunamon atawa teunumpö'kayèe atawa<br />
pèng<br />
unggut v berunggut-unggutan meutaré'-taré' ngon<br />
taloe; sintha'-meurintha'<br />
ungka n kra panyangjaroe, hana iku meubulèe<br />
keulabèe atawa itam; ungka<br />
ungkah v pungah; ungki; tuweueh<br />
ungkai v 1. ploh; peuglah; buka; 2. Ihoh; 3.<br />
pubateue; 4. ki ungki; sungkét<br />
ungkak n urue'; lueng<br />
1005
1006<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
ungkal n bateue; batat; tungang; gaibugai<br />
1. ungkap v mengungkap(kan) crab; peugah; peuhah;<br />
(h)urè<br />
2. ungkap v peubah babah; ungkab<br />
ungkat v mengungkat-ungkat teu'oh; ceukot<br />
ungkau n kleueng malam<br />
ungkil v mengungkil ungie'; urien<br />
ungkir v ungki; meu'ungki; éngkeue<br />
ungkit a 1. gra' meué'-meutrön; teumpat meu'èn;<br />
ungkat-ungkit; mengungkit 1. ungie';<br />
urieng; 2. ungki<br />
ungkul n ungkulan é' ngon tém; meukeusud;<br />
teunaga; beulanja<br />
ungsi v mengungsi minah; pinah; wèh; plueng<br />
ungu a lambayöng; ungu<br />
unguikulus n gukèe ba' aneu' gaki<br />
uni n da; cutda<br />
uni n syarikat; carikat<br />
unifikasi n peusaboh<br />
uniform a 1. siragam; 2. bajèe siragam<br />
unik a khusöih; la'én niba' nyang la'én<br />
unit n bagiyan nyang ubit that nyang meuklèh<br />
keudroe<br />
universitas n sikula tinggi<br />
1. unjuk v cak bri(bré) thèe; puma'lum<br />
2. unjuk v tunyo'; peuleumah; peugah<br />
unjun v mengunjunsunyung, Iheueh nyang rintha';<br />
sintha'<br />
unjung v mengunjungkan bri; bré<br />
unjur v belunjur(terunjur)r\yue;nybue;mengunjur<br />
meunyue<br />
unjut n punjöt; bungköih; awieh<br />
unsur n drah; empaf unsur inase (hanasé); a/'r =<br />
ie; ap/' = apui; angvb = angèn; tanah =<br />
tanoh
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
untai n 1. beuneueng (taloe) neusö' meureujan;<br />
seuntai sikarang; untaian intan/bunga<br />
maloe; malè; 2. karang; sikarang ca'é<br />
1. untal n mubuliet; menguntal buliet<br />
2. untal v 'uet<br />
untang-anting a meu'ayön-ayon; meugo'-go'; meuyo'-yo'<br />
1. until n suntil sibuliet cut; bacut t'ieng<br />
2. until v menguntil meugantung meu'ayön-ayön;<br />
pubuet seun-seun bacut<br />
1. unting num cara bileueng taloe, padé; untie; untieng<br />
2. unting n (tali) unting-untingpeukakaib tukang batèe<br />
untir n gelang — gleueng peunuta; menguntir<br />
puta; putie'<br />
untung n 1. kada; 2. untöng; 3. laba; abuen; 4.<br />
guna; untung-untungan rawa';<br />
peruntunganabaX; jaban; bagi; beugi; liröh;<br />
kada; nirö(h)<br />
mendatangkan keuntungan meuseun ij ue';<br />
keuntungan yang dibagi dua meuduwa<br />
hareukat (laba); mengadu untung (sabung<br />
nyawajsambé; untunglahlab; laih; untung<br />
saja lah; laih; untunglah ada lahna;<br />
keuntungan yang tidak disangka-sangka<br />
(keadaan angin) pa'sa; mengadu untung<br />
sambé; keuntungan bersih suci hareukat<br />
untung adv untung saja lah<br />
untut a untöt; peunyakét gaki gajah<br />
unyai v berunyai (-unyai) meukeuli'èb; leubiem;<br />
meu'ayeuem<br />
upa n hadiyah; mengupa-upa bréhadiyah;<br />
meukhanuri<br />
upaboga n 1. ladat; nè'mat; 2. makanan<br />
upacara n meukeureuja; meu'adat<br />
upah n peunayah; upah; gaji; dapa; dapha;<br />
meunayeue; meunalaih<br />
1007
1008<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
upajiwa n napeukah<br />
upak v mengupak 1. pröh atawa<br />
peuhu, peu'udép apui; 2. pubangkét<br />
amarah; pubeuengèh; hasöt; peucöh-cöh<br />
upakati n hadiyah Peumeurèntah keu ureueng<br />
nyang jeued keu seuladan lam buet jaroe<br />
(uké-meu'uké, manyum-mumanyum,<br />
po' teupeuen atawa sulam meunyulam)<br />
upam v mengupam canè; upam<br />
upan n nan jeunèh cicém<br />
upanised n kitab ugama Hindu<br />
upar v menguparkan buliet<br />
1. upas n racön ba'kayèe; ipoh; bisa; tuba<br />
2. upas n upaih<br />
ypat v keurana; ceula; ruhé; upat<br />
upaya n öseuha; akai; jalan; ékheutiyeu; berdaya<br />
upaya (sekuat tenaga) seuleu'ah<br />
upet n tunam .<br />
upeti n keurajat; mupeuti; upeuti; upati<br />
1. upih n situe'; seutue'; seulumpue'; pati; bati;<br />
peulumpue';'upéh; jrukhö; tutup kepala<br />
dari upih pinang sarue'<br />
2. upih n upih-upih eungang bulèe keulabèe<br />
upil n è' idöng; mengupil kurè' idöng<br />
ura-ura n 1. pakat; rundéng; 2. geunantoe; cadang<br />
urah v ï. mengurah~\. ungki;tuweueh;ténteung;<br />
2. teutah; 3. meukisah; peugah<br />
urai a lheuhmeuhurè;teuploh; crébré; brèe; bra;<br />
brue; emas — meuih urè; fer — air mata<br />
rhö (srö) ie mata; rambut ter — ö'<br />
teugeureubang; menguraikan urut;<br />
peujeulaih; peugah; sipat; — an surah<br />
urak a urakan laku nyang hana meu'atöran;<br />
kureueng meu'adat; gaibugai
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. urang n ureueng<br />
2. urang, kayu — nan ba' kayèe; — aring sibansa ba'<br />
sumpueng<br />
uranium n lugam bahan böm atöm<br />
uranologi n éleumèe bhaih langèt<br />
uranus n 1. bintang nyang abéh jeu'öh ngon bumoe;<br />
2. diwa langèt<br />
1. urap n beuda' cayé<br />
2. urap n u paröt keu lawan buleukat, boh ubi atawa<br />
ulam; urap katang-katang ki beungèh<br />
that-that<br />
2. uras n 1. ie ubat; param; 2. puléh; sihat<br />
uraf n urat; ukheue; — darah yang mencuat di<br />
betis kurè; — keting geunue; thue<br />
urban a' kuta; urbanisasi minah u kuta ja' mita<br />
keureuja, meu'ubah sipheut gampöng<br />
jeued keu meukuta<br />
urbanisme n sipheut ngon cara udép ureueng kuta<br />
urdu n basa raseumi Indiya<br />
ureter n lueng atawa rèt ilé 'ie'<br />
urea n baja peuneugèt pabré'<br />
urgen a meukarat; peunténg that<br />
1. uri v uribari<br />
2. uri v menguri mupuséng (muputa) ngon kupé'<br />
urian a teulhön bulat (abéh)<br />
urik v mengurik-urik kuré'; kuro'<br />
urine n 'ie'; keumih<br />
1. uring (uring-uringan) a teubeungèh-beungèh<br />
2. uring n alu bibi<br />
urinoir n bagan 'ie'<br />
urip v udép<br />
uris n garéh; baréh; guréh<br />
urit (urita) n haba; wareuta<br />
uritan n 1. uram bijèh; beukai bijèh; 2. boh eungköt<br />
trubö'<br />
1009
1010<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. uma n wareuna<br />
2. uma n kulahkama<br />
uruk v tamon; tamba'; doe<br />
urun n ripè; tukong; sukong; — rembuk due'<br />
pakat; urunan ripè<br />
1. urung v hanajadèh; bateue<br />
2. urung v keurumon; jrom; hudöm<br />
urup v 1. tuka (peubicah) pèng; 2. bloe publoe<br />
barang ngon barang<br />
1. urus v satoh; siboe; kaman; plara; praha; atö;<br />
latéh; tidak ter — seuhai; mengurus<br />
kaman; satoh; plara; padubawa; peuduli;<br />
peuseuleusoe; seulidé'<br />
2. urus-urus n ubat rhaih pruet<br />
1. urut v mengurut uröt; mengurut urot; crue';<br />
geusue'<br />
2. urut adv meu'atö; teureutib; urutan banja; baréh;<br />
r'rti; seunusön<br />
usada n 1. ubat; 2. éleumèe ubat<br />
usab v peureulèe; 2. bè'; hana payah; — kan 1.<br />
bè' 'an; 2. niba'<br />
usana n öseuha; upaya; mubuet; keureuja;<br />
meununtöt; tempat membuat sesuatu<br />
teumpeuen; — sekuat tenaga (habishabisan)<br />
reu'èh; guliga; geuliga; karat;<br />
seuleu'ah; mengusahakan satoh; rintah<br />
usahawan n ureueng nyang meu'öseuha<br />
usai v seuleusoe; abéh; akhé; Iheueh; tamat<br />
usak v rhiet; sriet; suröt; susöt; yue'<br />
1. usam n keureumeuih<br />
2. usam a balom; reudom; suram<br />
usang a useueng; uto'; rue'; rie'; luto'<br />
usap v geuso'; gusue'; rahöb; alét; lè'-lè'; lèt-lèt;<br />
keureulieh; uröt
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
usar n sijeunèh naleueng manèh (mamèh)<br />
umat n eungköt seumilang<br />
user-useran n pusa ba'ulèe<br />
usia a umu<br />
usik v cukèh; peukaru; ajam; timpla'<br />
usil a ajam; lancang; rubeuet; meukeurubèt<br />
usir v lét; peulét; husé; usé; paröh; peucro';<br />
pagab; tiyeueb<br />
usuk n gaseue<br />
1. usul n 1. usöi; asal — asai; punca; ba' uram;<br />
phön<br />
2. usul n yue; lakèe; anjö<br />
3. usul v pré'sa; sidé'; seulidé'; usöt<br />
usung v usöng; gulam; ba' — an mayat keureunda;<br />
reuhab; — an yang dihias peurakan;<br />
peu rakkan<br />
usur num uso; keurajat<br />
usus n pruet; — besarpruet raye'; — buntu pruet<br />
doe; — kecil pruet cut (alöih); — ayam<br />
. ' (jeroan) beue<br />
1. usivf v pré'sa; sidé'; seulidé'; sasat; mita<br />
keutrangan<br />
2. iusut (-usut) v mengusut geue; raba<br />
utama a tiji; taji; teuji; preutama; utama; peutama;<br />
seureuloe; nyang abéh dhiet; göseuti;<br />
peureudèe; meng — kan peu'ateueh;<br />
puphön; yang ter — numböi; leumböi;<br />
peureudèe<br />
utan n uteuen<br />
utar-utar n peurisèe; prisèe uta-uta<br />
1. ufara n si u la'öt; si u ateueh; ateueh angén;<br />
meuhadap la'öt; pa'sina<br />
2. utara v mengutarakan peugah; bré peunapat<br />
1011
1012<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. utas a mahè; carong; tukang; utöh; orang —<br />
ureueng teubang kayèe; ureueng<br />
meu'uteuen<br />
2. utas n 1. taloe; 2. kra'; urat; lima utas benang<br />
(tali) limong urat (kra') beuneueng (taloe)<br />
uterus n rahém<br />
utih kp putéh; siputéh; nya' putéh<br />
1. utik v mengutik-utik 1. cukèh; kèh-kèh; ungki;<br />
seuntöh; singgöng; seubut; mengutik-utik<br />
(membongkar-bongkar ceritera yang<br />
lama-lama atau membangunkan harimau<br />
tidur); 2. ki oe; ceu'oe; peugoe<br />
2. utik n nan eungköt la'öt<br />
utopia n pulo lam lumpoe<br />
utopis a angan-angan; cèt langèt<br />
utuh a bulat; sampöreuna; sada; srue; sahda;<br />
sihat; meujeumai; — dan/cerasbeureuka;<br />
tidak — cupa; tidak — rungga (untuk<br />
dedaunan) meutheue'-theue' (untuk<br />
papan) karakab<br />
ufus v mengutus yue; suröh; — an antösan;<br />
seunuröh; peusuröh<br />
uzur n usoe
V<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
V, v n 1. haraih nyang keuduwapföh duwa; 2.<br />
tanda angka limong Röm<br />
v seuningkat l/ersusbasaZ.af/blawan;arah;<br />
(meu) lawan<br />
vagina n pukoe; nab; bröt; capö'<br />
vak n peulajaran; ahli lam saboh-saboh hai;<br />
mariè<br />
vakansi n éseutirahat; pré<br />
vakasi n peunayah keu tukang pré'sa ujiyan<br />
vakbon n carikat awa' keureuja<br />
vaksin n bijèh peunyakét; vaksinasi cacar curéh<br />
plawa<br />
vakum a 1. soh; hana meuhawa; 2. seungue atawa<br />
seungap, tan ureueng keureuja<br />
valid a sahèh<br />
valis n amböng tantra<br />
valium n ubat teungeut<br />
valuta n yum pèng; alat meunayeu nyangna<br />
angkèe meuih atawa pira' ba' béng Peueurèntah<br />
vampir n seumantöng p'ieb darah<br />
vandal n tukang peurusa'(peureuloh) barang nyang<br />
meuyum atawa nyang dhiet-dhiet<br />
vandel n panji; alam; bandöi<br />
vanili n teunaman panili<br />
varia n anika wareuna; rampoe<br />
variabel a meu'ubah-ubah; mumacam-macam;<br />
mubida-bida<br />
variasi n macam ragam; macam cura'; ber — bacut-sapeue<br />
na<br />
varises n kurè beutéh<br />
1- vas n teumpat bungong<br />
2. vas n urat darah lam tuböh<br />
vasal a meu'ikat; ta'lö'<br />
1013
1014<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
vasektomi n cara pumalé ureueng agam<br />
vaselin n geumo' niba' minyeu' bumoe<br />
vadda n ureueng mante di Selan<br />
vegetarir n pantang pajöhsie, cit ön atawa boh kayèe<br />
sagai nyang jeued pajöh<br />
vetegasi n dönya teunaman<br />
vektor n lalat ba peunyakét<br />
velodrom n geulanggang adu geuritangèn<br />
vena n urat darah<br />
ventilasi n 1. tuka hawa lam ruweueng; 2. tula' angèn<br />
verbal a 1. lésan; 2. (sipheut) angan-angan<br />
verifikasi n pré'sa keunira pèng<br />
verbatim adv haraih dami haraih nyang meutuléh<br />
verkoper v tukang meukat meujaja<br />
vermak v mempervermakcak\. ubah bangon bajèe,<br />
rumoh dsb; 2. heuncö' ureueng sampoe<br />
rusa' atawa meu'ubah bangon rupa<br />
(cacat);<br />
vernis n minyeu' cat<br />
verset n bantah; é'bandéng<br />
versi n 1. salénan; teureujeumah; 2. cura'; ragam;<br />
modè; 3. cara neukalon saboh-saboh<br />
hai lé sidroe-droe ureueng<br />
vertebra n seundi tuleueng rueng<br />
veteebrata n hiweuen meutuleueng rueng, lagèe cicém<br />
atawa leumo<br />
vertikal a cot; caca ca'cang;<br />
veste n sibansa bajèe sadariyah niba'bulèe bubiri;<br />
aneu'bajèe; bajèe dalam<br />
vestibul n 1.seulasa;branda;2.pintöteungohantara<br />
duwa guruba' geuritan apui; 3. rungga<br />
teungoh lam geulunyeung<br />
vet n 1. leuma'; gapah; 2. teubai; tu'ob<br />
veter n taloe sipatu
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
veteran n beukaih tantra nyang ja'muprang; ureueng<br />
pansiyön; ureueng nyang Ie<br />
peungalaman; ureueng nyang ragoe<br />
veterinarian n ahli éleumèe peunyakét hiweuen<br />
veto n 1. ha'tula'; ha'teugah; 2. ha'pubateue;<br />
ha' pumènsoh; ha' larang moteula'<br />
vetsin n 1. sibansa aweueh peuladat teunaguen<br />
v i a<br />
P lalu; neulalu; rèt; deungon peurantara<br />
viabel a é' udép<br />
viaduk n titi euncöng jalan atawa rèn, jeureulöng<br />
atawa krueng raya; tutu gantung<br />
vibrasi n meukeuta<br />
vibrator n peukakaih peukeuta<br />
vide v (ta)kalon; (ta)eu; (ta)ngieng<br />
vigia n bahya nyang kayém keujadiyan lam la'öt<br />
Ihö' nyang hana mupat neudue' jih<br />
vila n pundo' teumpat éseutirahat<br />
vinil n sibansa aseubèh<br />
viol n biyula; hareubab<br />
violces n nan sijeunèh ba' bungong<br />
ciolet n wareuna lambayöng<br />
virga n ujeuen sutra nyang rayéb yöh gohlom<br />
tröih u bumoe<br />
vargina n jeunèh baköng ruko'<br />
virilis a sipheut agam; inong sipheut meu'agam<br />
virtual a nyata deuh<br />
virtuoso n ureueng nyang mahè that meu'èn<br />
peukakaih musib<br />
virulen a 1. meuracön ganaih; 2. jeuheuet; hasöt<br />
virus n beunèh kumeun nyang hana kasatmata<br />
jiba atawa jipeuteuka sakét (peunyakét)<br />
visa n idin tamong ba' saboh-saboh nanggroe<br />
lam bangon cap ba' paseupör<br />
visera n asoe atawa alat dalam tuböh<br />
1015
1016<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
visi n cara pandang; peunapat<br />
visibel a jlaih; nyata; deuh; deuih<br />
vista n pumandangan meujurong; pumandangan<br />
visual a nyata; deuih; leumah; kasatmata<br />
visum n keutrangan<br />
visum et repetum n surat keutrangan doto bhaih tuböh<br />
sidroe-droe ureueng udép atawa manyèt<br />
dang' urösan ngon peungadélan<br />
vital a peunténg meuthat (sangat) atawa<br />
peureulèe that nyang wajébna lam udép<br />
vital'rtas n seumangat (keu)udép; gura'; saba<br />
vitamin n dat nyang peunténg (peureulèe) keu tuböh<br />
manusiya atawa hiweuen<br />
vit A, Ie lam minyeu' eungköt, mantiga<br />
vit B, Ie lam breueh<br />
vit C, Ie lam boh ngon ön kayèe nyang<br />
muwareuna ijö<br />
voile n ija bajèe (beuraji) nyang lipéh, leumie'<br />
ngon halöih<br />
vokal n 1. bhaih su (suwara); bunyoe; 2. haraih<br />
atawa bunyoe nyang udép (a, /', u)\ 3.<br />
nyaréng (taré')<br />
vokalia n lagèe; nyanoe; nyanyi<br />
vokalis n peunyanyi tunggai<br />
vokatif n seuru; panggé<br />
voli n bo/a — sijeunèh meuneu'èn bhan nyang<br />
jipèh ngon jaroe ateueh reuntang jaréng,<br />
bohbhan hanjeued rhöt ba' tanoh<br />
volume n uköran; asoe; taka; jeumeulah; jilédbuku<br />
volunter n peunyunang; peunyundang<br />
vonis n peunutöh hakim lam peukara; uköman<br />
voting n bileueng suwara<br />
vulgar a gasa; jahé; gaibugai<br />
vulkan n gunong meu'apui
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
vuiva n pukoe; 'orat<br />
vuring n cak ija lapé' bajèe siblah u dalam<br />
1017
1018<br />
w<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
W, w n harah keuduwaplöh Ihèe<br />
wabah n peunyakét nyang meujangkét; waba;<br />
ta'eun<br />
wacana n ucap;narit; marit; tutö; karangan<br />
wadah n plö'; teumpat peudue' atawa teumpat<br />
keubah; teumpat meuhimpön<br />
wadak n 1. tuböh; jirém; badan; 2. nyata<br />
wadal n kurubeuen<br />
wadam akr wandu; könsa; darè; ulaya<br />
wadar n nan sijeunèh eungköt<br />
wadat n bujang<br />
wadi n krueng lam gurön anoe<br />
wadon n inong; prumpuen<br />
waduk n pruet bu'ieng; kulah; (kulam) teumpat<br />
keubah ie ba' musém khueng; meunara<br />
ie; tamba' (seulamba') ie<br />
wadung n beuliyöng<br />
wafa a seutiya<br />
wafat v wapheuet<br />
wage n uroe keu peuet<br />
wagon n geuruba'; geureubha' geuritan apui<br />
wagu n jagon; gasa; burie'<br />
wahah n tanoh gurön nyang basoe<br />
waham n cho'; waham<br />
1. wahana n alat; keundran<br />
2. wahana n ta'bi lumpoe; phai<br />
wahyu n wahi<br />
wahia num wahéd; sa; tunggai<br />
wai n krueng<br />
waima p beuthat; bahthat; ba'that; bahlé<br />
waja n meulila; sita; meulila boh panjoe; mobil<br />
— moto tèng<br />
wajah n ie muka; rupa; ruman; ri; wajah<br />
wajan n beulangong beusoe
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
wajar n biyasa; galéb; ladém; laya'; laku; mèe;<br />
cakab; haröih; mupeureunah; se — nya<br />
patöt<br />
wajib v wajéb; han jeued h'an; haröih; meuseuti;<br />
patöt; laya'; yang ber — nyangna ha';<br />
nyang beureuha' alat nanggroe; —<br />
sekolah/belajar wajéb sikula<br />
wajik n peunajöh niba' breueh leukat; wajéb<br />
wakaf n wakeueh; harta — sara<br />
wakil n antösan; wali; wakilah; geunantoe;<br />
kuwasa; meng — i meuwaki<br />
waktu n wa'tèe; watèe; jan; yöh (masa); kutika; at;<br />
masa; sa'at; luweueng; sewa/cfcyba'watèe;<br />
yöh layeue; yöh watèe; layeue; masa;<br />
teuteukala; teukala; sewaktu-waktu janjan;<br />
meujan(-jan); hana meujan; sijanjan;<br />
pajan-pajan hana muwatèe; fepaf waktu<br />
ateueh watèe; tidak cukup — seuleusa';<br />
mengetahui waktunya selagi ada waktu<br />
yang baik (kesempatan) yöh mantong<br />
pa'sa<br />
wakun n ayeuem muka drabarö niba' manè'<br />
teukarang<br />
walabi n hiweuen asai nanggroe Ostrali<br />
1. walang n daruet; — sangit geusong<br />
2. walang (— hati)a sahsöh; söhsah; beulisah<br />
walau (pun) p ada'; ada' (pih) meunan; baranggakri;<br />
baranggaban; baranggari; beuthat; beu;<br />
walèe; meuseuki; bahthat<br />
waledan n peunayah nyang gohlom jibayeue<br />
1019
1020<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
walet (burung) n cicém ujeuen<br />
waleh n aku trang; meu'aku crahbeukah<br />
1. wali n wali<br />
2. wali n ija sawa' kunèng<br />
3. wali n sikin ceunulé'<br />
4. wali n raja wali siwaih rajawali<br />
waluh n boh labu ie<br />
waluku n langai<br />
wambrau n angèn seu'uem nyang kayémna di Iriyan<br />
wana n uteuen; — antara uteuen beuraleuen<br />
antara duwa keurajeuen<br />
wanara n bue angèn<br />
wang n astana; Dalam<br />
wangi a bèe; bangoe; hiröm; iröm; aröm; hipaih;<br />
meuhipaih; hireut; akar- --- ganti;<br />
mewangikan ra'si<br />
wangkang n jalö cina; kuwangkang; kurangkang;<br />
wangkang<br />
wangsa n 1. bie' atawa bijèh raja; waréh raja; turönan<br />
raja; sukèe raja (sukèe poteu); 2.<br />
bangsa; bansa<br />
wangsit n peusan ureueng halöih; su gayéb<br />
wani a beuhe; bhe; ceubeuh<br />
wan/fa n (ureueng) inong; prumpuen; — tua<br />
pengiring pengantin peunganjö (nè'<br />
peunganjö); — muda pengiring pengantin<br />
peungapét; — yang dijadikan gundik inong<br />
geumeudue'; s'rfat — utama (jelita)<br />
la'sana; — tua usia ma; ma'; maha<br />
wanoja n aneue' dara; dara beutoh<br />
wantek n ubat (cat) ija<br />
wantilan n kilang nyhèh papeuen<br />
wanti-wanti a amanah keubit; keubit-keubit that<br />
wara n wara-wara peuma'lum; bréma'lum;<br />
seuranta
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
1. warak a ta"at; war'a'; wareu'a; tawar'a'<br />
2. warak n badeue'<br />
warakat surat<br />
warakawuri n inong balèe<br />
warangan n tuba (racön) tiköih; warang<br />
waranggana n inong meunyanyoe<br />
waras a sihat; puléh; biyasa; tidak — datèe; dèe;<br />
ratèe; sapéh; seudèe; gadoh tuwah<br />
warangka n sarong (salöb) kréh atawa sikin<br />
1. warawiri n nan ba' bungong sipatu<br />
2. warawiri v ula-ili; ja'-ja' woe<br />
warga n anggèta; ahli; kawöm; waréh<br />
warga negara peundudo' nanggroe<br />
waria akr wandu; könsa; darè<br />
waringin n ba'beuringèn<br />
1. waris n ahli waréh; harta warisan peuninggai;<br />
peuninggai; peunginggalan; peunulungan;<br />
— an boinah; peusaka; keuneubah<br />
2. waris a gèt beugi<br />
warrta n haba; calitra<br />
warkat (warkah)n surat; asoe surat<br />
warna n wareuna; warna; rupa; ragam; jeunèh;<br />
aneka wama-warni planggi; peulanggi;<br />
warna yang tidakcerabtabeue; perubahan<br />
warna seundi wareuna; berwama gelap<br />
hilam<br />
warna-wami a peulanggi; planggi<br />
warok n juwara; panika<br />
warta n beurita; haba; wareuta; warta; mewartakan<br />
seubut<br />
wartawan n juruwareuta; jaröwareuta<br />
waru n ba'siron (sirèn)<br />
waruga n tuböh; badan; jirém<br />
waruna n diwa la'öt<br />
1021
1022<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
warung n warong; keudèklèb; bloko; jambö<br />
warwar n sanggroh<br />
1. wasiat n wasiet; amanah ureueng maté; ber —<br />
meuwasiet; peusan<br />
2. wasiat n peusaka; meutuwah<br />
wasit n mugè; ureueng peudamè; ureueng dong<br />
teungoh; hakim: tuha; ureueng publa<br />
waskita a lisé'; 'aréh; taka, ata<br />
waspada a meujaga-jaga; sigab; teugöh; hana lalèe<br />
waswas a cho'; so'; kureueng yakin; wèhweueh;<br />
wahweueh<br />
watak a sipheut; tabi'at; bangon; budhoe; budo;<br />
peuleu'oh; pleu'oh; peurangeui<br />
watang n ba' (kayèe)<br />
water mantel n cak seulampang meusén laraih jibuem<br />
ngon ie<br />
waterpas n peukakaih ujoe 'èttoh data aleue, bintéh<br />
atawa tanoh<br />
waterprof a han mböh ie; han jirh'ab ie<br />
waras (batas) ceu; had; ber — meuceue<br />
watu n batèe<br />
watunas akr biduen; inong jheut<br />
wau n geulayang keureutaih<br />
wawa n bue panyang jaroe, hana meu'iku<br />
wawancara n meusu'eue jaweueb; teumanyöng<br />
wawanmuka n meurumpo' meukeue-keue; meuhadaphadap;<br />
meudinab (-dinab)<br />
wawanrembuk n meutuka-tuka peunapat; meucawé<br />
wawas v mewawas (mawas) sima'; tilé'; me — diri<br />
Ihöh droe<br />
wawasan n pham; ma'na<br />
wayuh a Ie prumoh<br />
wazir n meuntroe beundhara; peudana meuntroe<br />
wedang n ie (jéb) neuléng
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
wedar v peugah; peujeulaih<br />
1. wedel a kong; gab; teugöh<br />
2. wedel v mewedel ceulöb ija<br />
weduk a keubai; hanlut<br />
wegah a beu'o; juwon<br />
wejang n — an nasihat<br />
waharima n hurub; meuseuraya<br />
wekel a sunggöh<br />
welahar n tasé'<br />
1. welas a weueh; geumaséh<br />
2. we/as adv welasan teunamah; seunamah<br />
weling n welingan peusan; wasiet; peusaka<br />
walirang n tanoh cémpaga<br />
welit n buböng ön naleueng<br />
welut n belut kirèe<br />
wenang v berwenang na(meu) ha'ngon kuwasa;<br />
sewenang-wenang la'lém; lalém<br />
werda a 1. tuha; 2. uto'; useueng; rungkhè; raghoe;<br />
3. bhab akhé; seuneulheueh<br />
werdatama n (ureueng) pansiyön<br />
wereng n sijeunèh geusong<br />
wese n bagan; tandaih<br />
1. wesel n tanda atawa cara kirém pèng<br />
2. wesel n simpang rèn, eunto' pupinah atawa peuiseu'<br />
geuritan apui; salah wesel ki salah<br />
pham; calawala<br />
wibawa n cèekah; sèekah; teureukah; teurakah;<br />
peuneulueng<br />
wfcara n ucap; lapai; marit; lugat; nasihat<br />
widara n ba'bada<br />
widuri n nan sibansa ba'rubé'<br />
wing n ö' peuleusu<br />
wijaya n meunang<br />
wijayakusuma n nan ba'bungong nyang keumang teungoh<br />
malam<br />
1023
1024<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
wijen n leungong<br />
wiji n bijèh; beunèh<br />
wijik v rhaih (sraih) jaroe gaki<br />
wikalat n waki<br />
wiku n panita; tapa<br />
wakiladah n lahé; na<br />
wilah n kra'<br />
wilangon n beureuhi<br />
wilayah n beulayat (blayat), beuleudan; pawö'<br />
wilis n birö meuneung ijö; ijötuha<br />
wimana n keundran<br />
wincester n nan seulampang Amarika<br />
wilamana/<br />
walimana n cicém bura'<br />
windu n lapan thön<br />
wing n sayeuep; sijeunèh tanda (lancana)<br />
teureujön payöng atawa ka jeued<br />
peulayeue kapaiteureubang<br />
winter n musém sijue'<br />
wira n pahlawan; (aneu') agam ceubeueh;<br />
beuhe; bhe<br />
wiracar'rta n calitra atawa ca'é palawan<br />
wirang n malèe; seugan<br />
wiru n neulipat ija<br />
wisa n bisa; racön<br />
wisata v tamaca<br />
wisma n rumoh; pundu'<br />
wirawan n gagah beurani; bhe<br />
wiski n ara'<br />
Wisnu n Béseunu<br />
wisuda n bé'at<br />
wiwaha n nikah; khanuri nikah<br />
wiweka a beuteugoh that
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
wiyata n peulajaran<br />
wodka n ara' Rös<br />
wol n bulèe bubiri<br />
wolanda n kaphé<br />
wong n ureueng; wayang wong wayang ureueng<br />
wora-wari n bungong raya<br />
wortel n jeunèh boh mula<br />
wosi a reuhie'; rihie'<br />
wuduk n bu leuma'<br />
wujud n dat; meukeusud; ujud<br />
wuku n nyang peu'utang pèng dsb.<br />
wulan n buleuen (Januari dsb)<br />
wulang n wulangan peulajaran<br />
wulu cumbu 1. ureueng peutimang 2. tó meuseutiya;<br />
ureueng sajan<br />
1. wulung a itam<br />
2. wu/uno n kleueng<br />
wungon v meujaga, hana éh simalam suntö'<br />
wungu a lambayöng; ungu<br />
wuwungan n tampöng; raböng<br />
1025
1026<br />
X<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
X, x n 1. haraih nyang keuduwaplöh peuet; 2.<br />
tanda angka siplöh Röm; 3. keu geunantoe<br />
nan ureueng, angka nyang hana atawa<br />
nyang gohlom geuturi<br />
xenofobia n rasa binci atawa teumaköt keu bhaih nyang<br />
aséng, nyang seureuba aséng; hanamèe<br />
sagai ngon nyang aséng atawa seureuba<br />
aséng<br />
xenograf n ahli ba'jibeuet naseukah basa aséng<br />
xenokrasi n nanggroe nyang jipeurèntah lé ureueng<br />
aséng<br />
xenomani n haro' that keusigala hai nyang bèe aséng<br />
xerofit n teunaman gurön<br />
xeroftalmia n peunyakét mata keulasa kureueng pitamin<br />
(dat) A<br />
xerosis n thö kulét tan meusabab<br />
xilena n dat peujeureunèh ie<br />
xilograf n utöh ceumulé'
Y<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
Y, y n harah keuduwaplöh limong<br />
1. ya p nyo; gétna; na<br />
2. ya p wahé; — allah O Potalah<br />
yad p jaroe<br />
yahudi n kaphèe yahudi<br />
yakin n meyakinkan (dapat dipercaya. diharapkan<br />
ataupun dapat diandalkan) rhab; srab<br />
yakis n bue tanoh<br />
yakni (yaitu, maksudnya) n ya'ni; ca'ni<br />
yakut n batèe yaköb (yaköt)<br />
yang p nyang; keu; — mana siri; siré<br />
yard n seunipat Inggréh (gaki)<br />
yatim a meuntui<br />
yayasan n badan amai<br />
yayi n adoe raja<br />
yel n deumpé'<br />
yen n pèng Jeupun<br />
yeyenum n uram pruet cut<br />
yodium n udiyöm<br />
yoga n meukaluet cara Hindu; tapakö; teupakö<br />
yogi n ureueng meutapa bansa Hindu<br />
yoghurt n susu masam<br />
yogia a se — patöt; laya'; gèt<br />
yajana n nan seunipat<br />
1. yu (ikan) n eungköt yèe<br />
2. yu n cutpo; cutda<br />
yuda n prang<br />
yudo n manca' Jeupun<br />
yunior a nyang muda (aneu 1<br />
); bén; bilah<br />
yunda n da<br />
yunfa n meujeulieh panglima prang; diwan prang<br />
yuran n sijeunèh cukèe; ripè<br />
yunani nanggroe atawa ureueng Yunani (Grie')<br />
yute n teunaman keu guni<br />
yuwana a beuliya; aneu' bilah<br />
yuyu n péngpéng<br />
1027
1028<br />
z<br />
INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />
Z, z n harah nyang keuduwaplöh nam<br />
zabib n jabét; jabéd<br />
zabur n kitab nabi Dawöd<br />
zakar n daka<br />
zahid n salèh<br />
zaman n (masa dulu) jameun; watèe dilèe; abad;<br />
— dahulu jameuen peureumeum è' no'<br />
zamin n tanoh; nanggroe<br />
zan n cho'; so'; waham<br />
zanggi n jeungi; dangki<br />
zat n dat; sri<br />
zaitun n doitun; doitön<br />
zebra n sibansa guda kuréng bulèe; gudaplang<br />
zebu n leumo banggala<br />
zenith n tité' punca'; puca'<br />
zero n noi; soh; ot; tité' reundah<br />
1. zib n layeue Ihèesagoe; layeue sue atawa jungo<br />
2. zib n asèe kleuet; sri atawa srigala<br />
zig-zag a meukilo'-kilo'; meubilo'-bilo'; kiwieng-kiwot<br />
ziarah n diyarah kubu<br />
zikir n diké; — bersama hadi; cakri; liké<br />
zina n berzina meukheunda'<br />
zone n wilayah; da'irah<br />
zoo n keubön atawa taman hiweuen<br />
zulfakar n pedang — döipaka<br />
zulhijah n döihijah > bulan<br />
zuhal n bintang — döhei; dahai<br />
zulkaidah n Döika'idah > bulan<br />
zulkarnain n Iskandar — Éseukanda Döikareunoini
HUBUNGAN KEKELUARGAAN<br />
LAMPIRAN I<br />
Abang aduen; bang; cutbang; cutlém; dalém; polém — bapak/ibu<br />
ayahwa; kuwa; kuya — bapak paduen; paduen mama;<br />
wali — suami/isteri parui<br />
Adik adé'; adoe; cutadé' — laki-laki bapak/ibu ayahcut; pacut;<br />
abucut; apatéh — perempuan bapak/ibu macut;<br />
cutma; ma'adé'; matéh; téh — isteri/suami parui<br />
Anak aneu' — abang/adik keumuen — laki-laki abang/adik<br />
bapak öseubah — abang/adik laki-laki bapak taloe wali<br />
— abang/adik ibu taloe karöng — laki-laki abang/adik<br />
bapak dan ibu sampèe — angf/caf aneu' geutueng (geuco';<br />
seubut) — 'sulung aneu' boh ba' (phön; ulèebara; ulèe<br />
beureu'öh) -y tinaneu' mo (ui) — bungsu tulöt; — semang<br />
aneu' due' keu bu<br />
Bapak abu; abi; ayah; tu; (kas); eumbah/mbah; ku (kas); du<br />
Besan bisan<br />
— angkat yah seubut — tiri yahmo; yah ui -<br />
Cicit cèt; anak dari — com; cong<br />
Cucu cucoe<br />
Ibu ma; ma'; mi; umi; nya' — angkat ma seubut — tiri ma<br />
ui; ma' mo<br />
Ipar parui; per — an sibang parui<br />
Isteri binoe; inong; peurumoh; purumoh — abang/adik teumuda;<br />
tumuda<br />
1
Kakak cutda; cutpo; cutka'; da; dapo; poda; ka' — bapak/ibu<br />
cutwa; mawa; mapo; ma'ye'; nya'ye'; poma — isteri/<br />
suami parui<br />
Kakek abuchi'; buchi'; chi'; duha; kuchi'; kunè'; nè'; ayah; yahchi';<br />
yahnè'<br />
Kemenakan keumuen<br />
Menantu meulintèe; beulintèe; beunintèe<br />
Mertua tuwan; tha; tuwantha<br />
Nenek nè'; nè'chi'; ninè'; nè'ni; nè'ja; maja; — moyang kuya;<br />
éndatu<br />
Orang tua (ibu bapa) ureueng chi'; maku; nangmbah<br />
Piut com<br />
Suami lakoe; (kas) agam — isteri lakoe binoe; — kakak/adik<br />
perempuan teumuda; — kakak/adik perempuan isteri<br />
sibang parui<br />
2
ARAH<br />
LAMPMAN II<br />
3
4<br />
Minggu ALEUHAD; LEUHAD<br />
Senin SEUNANYAN; NANYAN;<br />
LANYAN<br />
Selasa SEULASA; LASA<br />
Rabu RABU<br />
Kamis HAMÈH<br />
Jum'at JEUMEUAT<br />
Sabtu SABTU; SATTU<br />
1. Muharram ASAN USÉN; ACURA;<br />
MÈHRAM<br />
2. Safar SAPHA<br />
3. Rabiul Awal MO'LÖD AWAI<br />
4. Rabiul Akhir MO'LÖD TEUNGOH;<br />
MO'LÖD ADOE<br />
5. JumadilAwal MO'LÖD AKHÉ; MO'<br />
LÖD SEUNEU<br />
LHEUEH<br />
6. Jumadil Akhir KHANURI BOH KA<br />
YÈE; JAMADÖ AKHÉ<br />
7. Rajab KHANURI APAM; RA<br />
JAB<br />
8 Syakban KHANURI BU; CABAN<br />
9. Ramadan PUWASA; RAMEU-<br />
LAN; RAMALAN; RA-<br />
MULAN<br />
10 Syawal UROERAYA; CHAW-<br />
WAI<br />
11. Zulkaedah MEUAPÉT<br />
12. Zulhijjah HAJI; AJI
LAMPIRAN III<br />
SISTEM KALENDER MUSIM — KEUNEUNONG<br />
*** didasarkan atas masa antara "pertemuan" BINTANGKALA<br />
dengan bulan.<br />
1. JANUARI — KEUNONG 23 2. FEBRUARI-KEUNONG 21<br />
(DUWAPLÖH LHÈE) (DUWAPLÖH SA)<br />
bertiup angin tenggara yang musim menuai padi (panen)<br />
kering, memecahkan bulir- dan awal penanaman<br />
butir padi yang belum masak palawija. Sawah dibiarkan<br />
dan laut bergolak kecuali 5- kosong, tidak ditanami<br />
-- 7 hari<br />
3. MAREI KEUNONG 19 4. APRIL KEUNONG 17<br />
(SIKUREUENG BLAIH) (TUJÖH BLAIH)<br />
hujan mulai turun yang awal musim Saraf. Banyak<br />
membusukkan jerami penyakit, demam, pilek dan<br />
menjadi pupuk radang mata. Nelayan<br />
menambatkan perahu<br />
ke darat.<br />
5. MEi KEUNONG 15 6. JUNI KEUNONG 13<br />
(LIMONG BLAIH) (LHÈE BLAIH)<br />
ikan Luloh (sejenis belanak) Laut bergolak. Petani mulai<br />
dari hulu mengilirdanbertelur membajak sawah.<br />
(menjadi nener) dan kembaii<br />
lagi kehulu. Nelayan panen.<br />
Matahari berada dirembangnya.<br />
Laut mulai bergolak<br />
(badai).<br />
7 juu KEUNONG 11 8. AGUSTUS--KEUNONG 9<br />
(SIBLAIH) (SIKUREUENG)<br />
Sawahselesaidibajak secara Awal penyemaian padi tetapi<br />
menyeluruh dan mulai jumlahnya masih terbatas.<br />
berlaku larangan/pem- Angin Saraf mulai bertiup,<br />
kecuali 5 — 7 hari.<br />
5
atasan meiepaskan ternak<br />
kesawah-sawah (± 7 bulan).<br />
MUSÉM PICÉ"; KOTBLANG.<br />
Mulai menabur benih. angin<br />
Tenggara.<br />
9.SEPTEMBER--* KEUNONG7 10. OKTOBER —-KEUNONG 5<br />
(TUJÖH) (LIMONG)<br />
Penyemaian padi selesai Awal musim Timur yang<br />
seluruhnya. Kepiting darat basah {hujan). Penyakit<br />
bertualang kemana-mana mulaiberjangkit.<br />
karena tidak ada agi tempat<br />
menetap.<br />
Awal kemarau dan matahari<br />
berada dirembangnya pada<br />
siang hari. Jenis padi yang<br />
memiliki masa tumbuh yang<br />
lama mulai DARA ("gadis<br />
kecil") sedangjenis padi yang<br />
memiliKi masa tumbuh yang<br />
pandek mulaidisemai. Musim<br />
anjing kawin.<br />
11. NOPEMBER -KEUNONG.3 12. DESEMB-ER—KEUNONG 1<br />
(LHÈE) (SA) •<br />
Musim penghujan. Ideal<br />
berlayarkepantaiBaratyang Musim penghujan (MUSÉM<br />
berlaku sampai dengan TANGGILE').<br />
Desember.<br />
6
SUKAT AN DAN UKURAN<br />
2 Liter = 1 Arè =2 Cupa'<br />
2 Arè = 1 Gantang<br />
16 Arè =1 Naléh<br />
160 Arè =1 Gunca<br />
1600 Arè =1 Kuyan<br />
1 Cupa' = 2 Kai<br />
1 Blakai = 1/2 Kai<br />
LAMPIRAN IV<br />
80 Arè = 1 Lasah (ukuran borat untuk pinang)<br />
2 - 60 pon Inggeris = 1 Man<br />
1 M2 = No (ukuran kayu bakar)<br />
1 Tungköi = 10 Taloe (ukuran karangan bunga)<br />
3.125 gram (emas, perak) = 1 Manyam<br />
1 Manyam = 24 Saga<br />
16 Manyam = 1 Bungkai<br />
1/8 Manyam = 1 Mata (ukuran<br />
berat candu)<br />
1 Maih = 4 Gupang = 1/4 Reunggét<br />
1 Gupang = 1/16 Reunggét = 2 Busö'<br />
1 Buso' = 1/32 Reunggét<br />
97,5 kilogram = 1 Piköi = 100 Katoe<br />
1/16 Katoe = 1 tahil<br />
1 Tahiil = 1/5<br />
Bungkai<br />
1 Put = 1/2 Ndie (eundie; undie; nie)<br />
= 1/2 Blakai<br />
1 Rim kertas = 500 helai = 1 KJndang<br />
13 — 15 Km =1 Yujana (peureusangga; peusangga)<br />
1 Yujana = 8 Pareusah<br />
1 petak sawah = 1 Yö' = tipè' = Pita' keubeueng = 1 Naléh (bibit))<br />
Yö'; Tipè'<br />
1 Tu = 10 Rihan (takaran goncel benang atau sutera)<br />
7
Depa = Deupa<br />
Deupa Meunara, jarak antara<br />
ujung jari tengah<br />
yang direntangkan dengan<br />
ujung jari kaki dalam<br />
sikap diagonal lengan dan<br />
kaki.<br />
Hasta = Haih<br />
Jengkal = Jeungkai<br />
= Ningköi; Seuningköi (ujung<br />
jaritengah sampai siku<br />
dengan direntangkan horizontal;<br />
siku sampai<br />
dengan ujung jari tengah,<br />
lengan dibengkokkan.<br />
= Meuseuti (setumbuk ditambah<br />
ibu jari yang diulufcan<br />
kesamping).<br />
UKURAN KEDALAMAN AIR<br />
2 Meter = KURUNYONG; KRU-<br />
NYONG (jarak antara jari<br />
kaki dengan ujung jari<br />
tangan dari lengan yang<br />
direntangkan keatas<br />
vertikal)<br />
= TUMBÖ'<br />
siku sampai ujung kepalan<br />
tangan<br />
= LHUE'<br />
ketiak sampai ujung jari<br />
tengah, lengan yang<br />
direntangkan horizontal<br />
= TULANG<br />
pergelangan tampai<br />
sampai ujung siku<br />
8
LAMPIRAN V<br />
BEBERAPA NAMA PERALATAN RUMAH TEMPAT TINGGAL<br />
Ambang tangga/pintu Ampeuet<br />
Atap Buböng<br />
Baji, pasak Bajoe<br />
Bahk Gratan<br />
Babk lantai Lhue<br />
Bahk melintang Bara Linteueng<br />
Balok melintang menembus bawah Töi<br />
tiang rumah<br />
Balok panjang melintasi tiang Bara Panyang<br />
utama rumah<br />
Babk panjang yang disorongkan Rö'<br />
pada tiang<br />
Balok penghubung Tuleueng rueng<br />
Balok se jajar melintang pada Indréng<br />
Belebas Beuleubaih<br />
Bubungan Tampöng<br />
Cermin (kaca) tembus cahaya Ceureumèn<br />
pada atap atau dinding<br />
bagian atas<br />
Dinding Bintéh<br />
Dudukan belebas Neudue' Beuleubaih<br />
Dudukan dinding Neudue' Bintéh<br />
Dudukan kasau Neudue' Gaseue<br />
Dudukan pintu Neudue' Pintö<br />
Ganjal Keunaleueng<br />
Gantungan pada loteng rumah Titi Mama<br />
Gundukan tanah tempat alas tiang Teunamba'<br />
Jendela Tingkab<br />
Kasau Gaseue<br />
Kasau bambu penjepit belebas Gaseue Gantung<br />
Kasau dinding atap Gaseue Inong<br />
Kasau penopang gaseue Agam<br />
Kasau sepanjang balok melintang Gaseue Agung<br />
Kalerai (anyaman daun kelapa) Bleuet<br />
9
Kisi-kisi Eumpung Mirahpati<br />
Kisi-kisi horizontal Pupisang<br />
Lantai Aleue<br />
Ornamen berbentuk petak catur Tapa' Catö<br />
Palang kasau Geugulöng; Geunulörvg;<br />
Peunggulöng<br />
Papan dinding luar pada induk Peuneupi<br />
Kasau yang dipasak<br />
Papan memanjang diatas kaca Keukindang<br />
bingkai dinding<br />
Papan penutup celah antara Plangan<br />
Para-para Para<br />
Penekan belebas Geuneunton Beuleubaih<br />
Pintu Pintö<br />
Sambungan tiang/babk lantai Crue'; Ceuneurue'<br />
Selasar Seulasa<br />
Sumbat tiang Tueb Gratan<br />
Tangga Reunyeuen<br />
Tangga naik dari serambi ke É'-Trön<br />
ruan tengah<br />
Tangkai angin Tula' Angèn<br />
Terali Jeureuja'<br />
Tiang Tamèh<br />
Tiang penopang bubungan Diri<br />
Tiang tengah Rang<br />
Ujung para-para yang menancap Puténg<br />
' pada tiang<br />
10
Bahan ramuan obat dan bumbu ma sa kan<br />
AWEUEH PEUET PLÖH PEUET<br />
Lampiran VI<br />
1. Akar manis Aka Manèh<br />
2. Akar manis Jeura Manèh<br />
3. Akar wangi, Andropogon<br />
zizanioides Boh Ganti<br />
4. Alim, Lepidium sativum Boh Ganti<br />
5. Bengle, Zingiber cassumunar Munglé<br />
6. Biji, Carum carvi Jeura Keusani<br />
7. Biji, Nigella sativa Jeura Itam<br />
8. Biji apiun, Paper somniferum Bijèh Apiyun<br />
9. Biji dan kulit, lllicium anisatum Bungong Lawang Kléng<br />
10. Biji halba, Trigonela Haleuba<br />
foenumgraecum<br />
11. Biji jinten, Cumimum cyminum Jeura Putéh<br />
12. Biji mungsi, Carum caopthum Jamuju<br />
13. Biji parkia (kedaung) Perkia Aneu' Keudawöng<br />
intermedia<br />
14. Biji Sawi, Ifysanter antipode, Aneu' Sisawi<br />
Brasica chinensis (p),<br />
Brassica juncea (h)<br />
15. Boraks Peuja Tuleueng<br />
16. Boraks bentuk kristal Peuja Bu<br />
17. Buah elicteres isora Boh Puta Taloe<br />
18. Buah sindoro, Isoptera Sibeuranto<br />
Sumatrana<br />
19. Buih batu Meunta Batèe<br />
20. Cabe jawa, Chavica densa, Campli Buta (Puta)<br />
Piper longum<br />
21. Kapulaga, Cardamum, Kapulaga<br />
Elettaria cardamomum<br />
Amomum cardamomum<br />
22. Cekur, kencur, Kaempferia Ceukö'<br />
galanga<br />
11
23. Cengkeh, eugenia arimatica Bungong Lawang<br />
Bunga lawang<br />
24. Damar keling, buah prada, Mo<br />
Bixa oreliana<br />
25. Daun, Baeckea frutescens Ön Arön<br />
26. Daun karpulai (salam koja) ön Teumurui<br />
Eugenia polyantra<br />
27. Daun sena, Casia angustifolia Seunamaki<br />
28. Dringo Acorus calamus, Dlingo Jeureunggèe<br />
29. Extracum acacial Kacu<br />
30. Gandung cina, Smilax china, Peundang<br />
sarsaparilles<br />
31. Ganja, Cannabis sativa Ganja<br />
32. Halia Sunti Halia<br />
33. Hinggu, Asa foetida Hinggu<br />
34. Jamur, Usnea barbata Janggöt Jén<br />
35. Kamper, Dryobalanops Kaphö Baröh<br />
aromatica Kapur barus,<br />
D. camphora colebr<br />
36. Kara pedang, C. ensiformis Kacang Parang<br />
37. Kemenyan, damar dari Keuneureukam<br />
Styrax benzioa, Styrax<br />
Sumatrana<br />
38. Ketümbar, Coriandrum sativum Aweueh<br />
39. Kulit, Cleghornia cymosa Kulét Srapat<br />
40. Kulit lawan, Cinnamon Kulét Lawang<br />
Culilawan atau Cinamun<br />
Camporatum<br />
41. Kulit manis, Cinnamomum Kulét Manèh<br />
burmanni<br />
42. Kulit pulasari, Aixia stellata Kulét Salasari<br />
43. Kunyit, Curcuma Domestica Kömköma<br />
44. Lada putih, merica, Lada Putéh<br />
Piperningrum<br />
45. Lengkuas, alpinia galanga, Langkuweueh Cina<br />
mimusops elengi<br />
46. Majakani, Quercus lusitanica Boh Majakani<br />
Majaan<br />
12
47. Maja keling, Myrobalam Boh Keudeukèe<br />
chebulac<br />
48. Mangustan Har, Garnicia Bungong Barueh<br />
mangostana<br />
49. Mesui, Massoia Boh Meusuwi<br />
50. Mumia, Gala-gala Ruminya; Rumiya<br />
51. Pala, Myristica frgrans Boh Pala<br />
52. Pucuk, akar, aplataxis Pucö'<br />
auriculta<br />
53. Restung, Ervatamia corrym Boh Raseutöm<br />
bosa (malacencis, hirta)<br />
54. Seaphium Walachii Tumbang Mangko'<br />
55. Sejenis gaharu Galagarö<br />
56. Sejenis jambu wangi Bungong Kambue<br />
57. Tuau, Thunbergia grandiflora Tuwaya<br />
atau lauriflora<br />
58. Umbi rumput teki, Cyperus Boh Keunue<br />
rotundus<br />
13
DAERAH ISTIMEWA <strong>ACEH</strong><br />
LAMPIRAN VII<br />
Luas 55.390 km2; Kabupaten 8 : Aceh Barat; Aceh Besar;<br />
Aceh Selatan; Aceh Tengah; Aceh Tenggara; Aceh Timur;<br />
Aceh Utara; Pidie. Kotamadiya 2 : Banda Aceh; Sabang.<br />
Kecamatan : 142; Kelurahan : 112; Desa : 5.463;<br />
Ibukota BANDA <strong>ACEH</strong><br />
KABUPATEN<br />
<strong>ACEH</strong> BARAT (AD) Luas : 12.100 km2 Kecamatan : 19,<br />
Kelurah an : 92, Desa : 762,<br />
Ibukota MEULABÖH<br />
1. Beutöng 11. Seunagan<br />
2. Darul Makmur 12. Setia Bakti<br />
3. J a y a 13. Simeulu Barat<br />
4. Jöhan Pahlawan 14. Simeulu Tengah<br />
5. Kawai XV 15. Simeulu Timur<br />
6. Krueng Sabé 16. Sungai Mas<br />
7. Kuala 17. Teunom<br />
8. Salang 18. Teupah Selatan<br />
9. Sama Tiga 19. Woyla<br />
10. Sampoiniet<br />
14
<strong>ACEH</strong> BESAR (AB) Luas : 2.969 km2 Kecamatan : 13,<br />
Kelurahan : 5, Desa : 595,<br />
Ibukota JANTHO<br />
1. Darul Imarah 8. Mesjid Raya<br />
2. Darussalam 9. Montasi'<br />
3. Indrapuri 10. Puk» Acèh<br />
4. Ingin Jaya 11. Peukan Bada<br />
5. Kuta Barö 12. Seulimeum<br />
6. Lhö'nga-Leupueng 13. Sukamakmur<br />
7. Lhöng<br />
<strong>ACEH</strong> SELATAN (AS) Luas : 8.910 km2 Kecamatan : 18,<br />
Kelurahan : 11, Desa : 497,<br />
Ibukota TAPAKTUAN<br />
1. Baköngan 10. Samadua<br />
2. Biang Pidie 11. Sawang<br />
3. Kluet Selatan 12. Simpang Kanan<br />
4. Kluet Utara 13. Simpang Kiri<br />
5. Kuala Batèe 14. Singkil<br />
6. Labuhan Haji 15. Susöh<br />
7. Manggéng 16. Tangan-tangan<br />
8. Meukó' 17. Tapaktuan<br />
9. Pulau Banyak 18. Trumon<br />
<strong>ACEH</strong> TENGAH (AG) Luas : 5.575 km2 Kecamatan : 9,<br />
Kelurahan : 2, Desa : 166,<br />
Ibukota TAKÈNGON<br />
1. Bandar 6. Linge Isak<br />
2. Bebesan 7. Pegasing<br />
3. Bintang 8. Silih Nara<br />
4. Bukit 9. Timang Gajah<br />
5. Takèngon<br />
15
<strong>ACEH</strong> TENGGARA (AA) Luas : 9.635 km2 Kecamatan : 9,<br />
Kelurahan : 2, Desa : 229,<br />
Ibukota KUTACANÈ<br />
1. Babussalam 6. Lawé Alas<br />
2. Badar 7. Lawé Sigala-gala<br />
3. Bambel 8. Rikrt Gaib<br />
4. Biang Kejrèn 9. Terangon<br />
5. Kuta Panjang<br />
<strong>ACEH</strong> TIMUR (AT) Luas : 7.760 km2 Kecamatan : 19,<br />
Kelurahan : 8, desa : 737,<br />
Ibukota LANGSA<br />
1. Bendahara 10. Langsa Timur<br />
2. Birém Bayeun 11. Manyak Payét<br />
3. Darul Aman 12. Nurussalam<br />
4. Idi Raye' 13. Peureula'<br />
5. Julö' 14. Ranto Peureula'<br />
6. Karang Baru 15. Ranto Seulamat<br />
7. Kuala Simpang 16. Serbajadi<br />
8. Keujruen Muda 17. Seuruwai<br />
9. Langsa Barat 18. Simpang Ulim<br />
19. Tamiang Hulu<br />
<strong>ACEH</strong> UTARA (AU) Luas : 4.755 km2 Kecamatan . 26,<br />
Kelurahan : 10, Desa : 1.423,<br />
Ibukota LHÖ' SEUMAWÈ<br />
1. Baktiya 14. Muara Dua<br />
2. Bandar Sakti 15. Nizam<br />
3. Biang Mangat 16. Peudada<br />
4. Déwantara 17. Peusangan<br />
5. Gandapura 18. Samalanga<br />
6. Jeumpa 19. Samudera<br />
7. Jeunieb 20. Sawang<br />
8. Kuta Makmur 21. Seuneudön<br />
16
9. Lhö' Sukön 22. Syamtalira Arón<br />
10. Makmur 23. Syamtalira Bayu<br />
11. Matang Kuli 24. Tanah Jambö Ayé<br />
12. Meurah Mulia 25. Tanah Luas<br />
13. Muara Batu 26. Tanah Pasir<br />
P I D I E (AP) Luas : 4.107,81 km2 Kecamatan : 23,<br />
Kelurahan : 29, Desa : 948,<br />
Ibukota SIGLI<br />
1. Bandar Baru 13. Padang Tiji<br />
2. Bandar Dua 14. Peukan Barö<br />
3. Batèe 15. Pidie<br />
4. Delima 16. Sakti<br />
5. Gelumpang Tiga 17. Sigli<br />
6. Geumpang 18. Simpang Tiga<br />
7. Indra Jaya 19. Tangsé<br />
8. Kembang Tanjöng 20. Tiro/Truséb<br />
9. Meureudu 21. Titeue Keumala<br />
10. Mila 22. Trieng Gadéng/Panté Raja<br />
11. Muara Tiga 23. Ulim<br />
12. Mutiara<br />
KOTAMADIYA<br />
BANDA <strong>ACEH</strong> (BA) Luas : 57,27 km2 Kecamatan : 4,<br />
Kelurahan : 20, Desa : 88<br />
1. Ba'rturrahman<br />
2. Kuta Alam<br />
3. Meura'sa<br />
4. Syiah Kuala<br />
SABANG (SB) Luas : 153 km2 Kecamatan : 2,<br />
Kelurahan : 18, Desa : 18<br />
1. Suka Jaya<br />
2. Suka Karya<br />
17
NAMA DESA (GAMPÖNG)<br />
di _ D.l. ACEN<br />
(Huruf = Kabupaten/Kotamadya; Nomor, Angka = Kecamatan)<br />
Abail AD-15 Alue AP-21<br />
Abeu' Budi AD-6 Alue AU-25<br />
Abeu' Geulanteu AT-18 Alue AU-26<br />
Abeu' Jaloh AU-17 Alue AP-12<br />
Abeu' Leupeun AU-9 Alue Abèe AU-9<br />
Abeu' Reulieng AU-20 Alue Abéd AD-17<br />
Abeu' Tingkeum AU-6 Alue Ambang AD-17<br />
Abeu' Useueng AU-6 Alue Anoe Timu AU-1<br />
Abö AP-15 Alue Anoe Barat AU-1<br />
Adan AP-2 Alue Awé AU-14<br />
Adang AP-13 Alue Awé AU-23<br />
Afdeling II Bukit AT-2 Alue Badè AU-8<br />
Air Asin AG-6 Alue Bago' AD-9<br />
Air Berudang AS-17 Alue Baköng AD-9<br />
Air Dingin AD-15 Alue Barat AU-18<br />
Air Dingin AS-8 Alue Barö AS-8<br />
Air Masin AT-17 Alue Baröh AU-21<br />
Air Pinang AD-15 Alue Bata AD-7<br />
Air Pinang AS-17 Alue Batèe AD-9<br />
Air Sialang Hilir AS-10 Alue Batèe AT-4<br />
Air Sialang Hulu AS-10 Alue Batèe AT-14<br />
Air Sialang Tengah AS-10 Alue Bateueng Brö' AD-2<br />
AirTenang AT-6 Alue Bayeu Utang AU-17<br />
Ajèe AB-4 Alue Bieng AU-11<br />
Ajèe Cut AB-4 Alue Bilie AU-15<br />
Ajèe Raye' AB-4 Alue Bilie AD-19<br />
Ajuen AB-11 Alue Bilie Geulum-<br />
Akul AA-5 pang AU-1<br />
Alai AS-3 Alue Bilie Raye' AU-1<br />
Alén AU-23 Alue Biang AD-19<br />
Alue AP-15 Alue Bue AT-13<br />
18<br />
A
A<br />
Alue Bugéng AT-13 Alue Gadéng AT-3<br />
Alue Bue Jalan AT-13 Alue Gampöng AU-25<br />
Alue Bujö' AS-18 Alue Gajah AD-7<br />
Alue Bukét AU-9 Alue Gajah AD-11<br />
Alue Bukét AU-25 Alue Geunténg AT-14<br />
Alue Balöh AD-11 Alue Geudöng AU-1<br />
AlueBulöhl AT-18 Alue Gintong AB-12<br />
Alue Bulöh II AT-18 Alue Glumpang<br />
Alue Bumban AU-25 (MBA) AU-17<br />
Alue Bungköh AU-11 Alue Glumpang<br />
Alue Bue Tuha AT-13 (MSK) AU-17<br />
Alue Buya AU-17 Alue Gro AD-10<br />
Alue Yèe Buya AU-1 Alue Guntoe AU-22<br />
Alue Calöng AU-19 Alue Guréb AT-13<br />
Alue Capli AU-21 Alue Ie Itam AT-4<br />
Alue Cé' Döi AT-5 Alue Ie Mamèh AD-7<br />
Alue Dama AU-1 Alue Ie Mirah AT-18<br />
Alue Dama AT-3 Alue Ie Mirah AU-24<br />
Alue Dama AS-16 Alue Ie Putéh AT-11<br />
Alue Dayah Teungoh BA-3 Alue 'let AU-17<br />
Alue Dodo' AD-11 Alue Igeueh AU-7<br />
Alue Drien AU-9 Alue Itam AT-5<br />
Alue Drien AU-9 Alue Itam AT-4<br />
Alue Itam AT-15<br />
Alue Dua AU-15 Alue Itam AU-9<br />
Alue Dua AU-24 Alue Itam Reudeub AU-9<br />
Alue Dua AU-10 Alue Jampa' AD-2<br />
Alue Dua AT-13 Alue Jamo' AU-1<br />
Alue Dua AT-14 Alue Jang AD-17<br />
Alue Duamas AS-1 Alue Jangat AT-4<br />
Alue Dua Muka O AT-4 Alue Jeureuja' AS-5<br />
Alue Dua Muka S AT-4 Alue Kambu' AD-11<br />
Alue Dua Paya Gajah AT-13 Alue Ka'öi AT-15<br />
Alue Eumpeu' AD-19 Alue Keumiki AT-23<br />
Alue Eunto' AU-11 Alue Keumang AD-5<br />
Alue Empo' AU-9 Alue Keurinyèi AU-15<br />
19
A<br />
Alue Keutapang AP-2 Alue Mie AD-3<br />
Alue Keutapang AU-1 Alue Mirah AU-25<br />
Alue Keujruen AU-25 Alue Mulieng AT-18<br />
Alue Kiran AU-21 Alue Naga BA-4<br />
Alue Kra' Kayèe AU-24 Alue Ngom AU-25<br />
Alue Krueng AD-17 Alue Niböng AT-13<br />
Alue Krueb AU-17 Alue ön AD-5<br />
Alue Kumba AT-15 Alue Padé AS-5<br />
Alue Kumbang A AT-4 Alue Pandé AD-17<br />
Alue Kumbang M AT-4 Alue Panah AU-25<br />
Alue Kupula AU-17 Alue Pangkat AU-25<br />
Alue Kuta AU-17 Alue Papeuen AU-15<br />
Alue Kuyuen AD-19 Alue Papeuen AU-24<br />
Alue Kuyuen AD-2 Alue Panyang AD-19<br />
Alue Labu AD-7 Alue Peudeueng AD-5<br />
Alue Lada AP-3 Alue Peunawa AS-5<br />
Alue Leuböh AU-9 Alue Peuno AU-17<br />
Alue Leuhob AD-19 Alue Peusaja AD-11<br />
Alue Leuhob AU-18 Alue Peureuman AD-19<br />
Alue Leukot AU-11 Alue Pinang AS-10<br />
Alue Lhèe AD-5 Alue Pineung AT-10<br />
Alue Lhö' AU-11 Alue Pisang AS-5<br />
Alue Lhö' AT-3 Alue Puntie AD-17<br />
Alue Lhö' AT-4 Alue Puntie AT-15<br />
Alue Lhö' AD-9 Alue Rambèe AU-8<br />
Alue Lhö' AD-5 Alue Ramböng AU-1<br />
Alue Liem AU-3 Alue Rambot AS-2<br />
Alue Mangki AU-5 Alue Rambot AS-7<br />
Alue Manggota AS-2 Alue Rangan AT-15<br />
Alue Marjön AU-23 Alue Raya AB-10<br />
Alue Mè AP-2 Alue Raya AD-9<br />
Alue Meureubö AT-3 Alue Raya AD-17<br />
Alue Meudém AU-9 Alue Raya AT-15<br />
Alue Meuganda AD-19 Alue Raya AD-2<br />
Alue Meura'sa AD-17 Alue Raye' AD-3<br />
Alue Meutuwah AS-8 Alue Rima AU-11<br />
20
A<br />
Alue Reuyeueng AB-10 Alur Beurawé AT-10<br />
Alue Rindang AB-12 Alur Bilie AD-2<br />
Alue Sanèe AP-2 Alur Bulöh AT-2<br />
Alue Seuleuma' AT-15 Alur Buluh AA-3<br />
Alue Seumeurah AS-10 Alur Canang AT-2<br />
Alue Seuntang AT-11 Alur Cantik AT-1<br />
Alue Seureudang AU-1 Alur Cucur AT-8<br />
Alue Seumambu AU-9 Alur Dua AT-9<br />
Alue Seupeung AD-7 Alur Durèn AT-2<br />
Alue Seuralen AD-19 Alur Gadéng AT-2<br />
Alue Seutui AU-7 Alur Gadéng I AT-2<br />
Alue Sijue' AU-16 Alur Gele AG-8<br />
Alue Sijue' AU-25 Alur Geutah AD-2<br />
Alue Sikaya AD-19 Alur Jambu AT-19<br />
Alue Siron AD-7 Alur Keujruen AS-4<br />
Alue Siwah Alur Langsat AA-6<br />
Seureudang AT-12 Alur Lhö' AT-6<br />
Alue Sunda' AD-9 Alur Linci AS-12<br />
Alue Sunda' AD-19 Alur Manis AT-8<br />
Alue Sungai Pinang AS-2 Alur Mas AS-4<br />
Alue Tampa' AD-5 Alur Merbau AT-10<br />
Alue Taré' AU-1 Alur Nunang AT-1<br />
Alue Teungoh AD-17 Alur Peulumat AS-6<br />
Alue Thö ' AD-6 Alur Rambot AD-2<br />
Alue Thö AD-11 Alur Selalah AT-6<br />
Alue Thö AU-11 Alur Salébu AT-8<br />
Alue Thö AT-13 Alur Seuntang AT-2<br />
Alue Tuwi AT-15 Alur Siwah AT-12<br />
Alue Udép AT-14 Alur Tani I AT-19<br />
Alue Udeueng AU-17 Alur Tani II AT-19<br />
Alue Unoe AU-6<br />
Aluluddin I AT-3 Alur Téh AT-2<br />
Aluluddin II AT-3 Alur Waki AD-2<br />
Alur Alim AT-17 Amarabu AD-14<br />
Alur Baung AT-6<br />
Alur Beumban AT-6 Amabaan AD-13<br />
21
Ampa Kola' AA-8 Aröngan AU-9<br />
Ampéh AU-22 Aröngan AU-9<br />
Ampéh AU-25 Aröngan AU-18<br />
Anao AD-18 Aröngan Lisèe AU-1<br />
Angkèo AD-15 Arön Glumpang<br />
Anoe Itam SB-1 Tujöh AU-11<br />
Aneu' Batèe AB-13 Arön Pira' AU-11<br />
Aneu'Galöng Barö AB-13 Arön Tunggai AS-8<br />
Aneu' Galöng Titi AB-13 Arön Tunong AD-19<br />
Aneu' Glé AB-3 Arösan AP-8<br />
Aneu' La'öt SB-2 Arul Kumer AG-8<br />
Aneu' Paya AB-6 Asam Biduen AU-17<br />
Angking Barat AU-18 Asam Rampa' AT-4<br />
Angkup AG-8 Asan AP-21<br />
Asan AU-19<br />
Antöng AD-5 A s a n A U. 1 1<br />
ra<br />
\/<br />
A P<br />
~ 8<br />
Asan Ara Bungkö' AU-9<br />
* r a A U<br />
" 9<br />
Asan Kareueng AU-3<br />
r a<br />
7 B<br />
2 2<br />
?,, Asan Kumbang AP-2<br />
Ara Bungong AU-16 Asan Krueng Kreuh AU-11<br />
Ara Bungkö' AP-10 A s a n L h ö,<br />
y<br />
s u k ö n<br />
Arakundo AT-18 B a r a t A U<br />
Ara Lhö'Sukön Asan Nicah AP-21<br />
Selatan AU-19 A s a m P e u t é, A T. 1 Q<br />
Aramiah AT-2<br />
Aras Sembilan<br />
Ara Ton-Ton<br />
AT-19 Asan Tanjöng AT-12<br />
Mencrang AU-11 Asantola AS-9<br />
Arön Baröh AD-19 Asoe Nanggroe BA-3<br />
Arön AB-5<br />
Arön AP-3 Asoe Nanggroe AS-2<br />
Arön AP-8 Asir-Asir AG-5<br />
Arön/Bunot AP-13 Atang Jungkét AG-7<br />
Aröngan AD-9 Ateu' AB-12<br />
Aröngan AD-7 Ateu' Anggö' AB-4<br />
Aröngan AD-10 Ateu' Cut AB-13<br />
22<br />
A
A<br />
Ateu' Déyah Tanoh BA-1 Awé AP-3<br />
Ateu' Jawo BA-1 Awé AU-22<br />
Ateu' Lamphang AB-13 Awé Geutah AU-17<br />
Ateu' Lueng Ie AB-4 Awé Kecil AD-15<br />
Awé Sebai AD-15<br />
Ateu' Munjéng BA-1 Aweu' AB-12<br />
Ateu' Pahlawan BA-1 Ayön AB-12<br />
23
Babah Bulöh AU-20 Bada' AA-4<br />
Babah Ceupang AD-17 Bago' Panah I AT-3<br />
Babah Dua AD-3 Bago' Panah II AT-3<br />
Babah Dua AD-7 Bago' Panah III AT-3<br />
Babah Dua AD-10 Bago' Panah IV AT-3<br />
Babah Geudeubang AU-9 Ba'ét AB-2<br />
Babah Ie AD-3 Ba'ét Lam Pu'ot " AB-13<br />
Babah Iseueng AD-5<br />
Babah Juröng AB-5 Ba'ét Mesjid AB-13<br />
Babah Juröng AP-8<br />
Babah Juröng AU-5 Ba'ét Meuseugoe AB-13<br />
Babah Juröng AP-10 Bah AG-8<br />
Babah Krueng AD-1 Balai AT-1<br />
Babah Krueng AP-2 Bahagia AD-6<br />
Babah Krueng AD-3 Baharu AS-2<br />
Babah Krueng AT-13 Baharu AS-15<br />
Babah Krueng AU-20 Bakat AD-19<br />
Babah Krueng Ba' Aghu AB-12<br />
Manggi AD-5 Bakau Hulu AS-6<br />
Babah Krueng Ba' Bulöh AB-5<br />
Tèplèp AD-5 Ba' Ceurieh AB-9<br />
Babah Lueng AD-2 Ba' Dilip<br />
Babah Lueng AD-5 AB-9<br />
Babah Lueng AU-8 Baköi AB-4<br />
Babah Meulaböh AD-5 Ba' Pawoh AD-3<br />
Babah Rot AD-7 Ba' Seutui AB-12<br />
Babah Sua' AD-1 Ba' Sukön AB-3<br />
Babah Sua' AU-5 Ba' Thu AB-13<br />
Babah Nipah AD-10 Balai AS-10<br />
Babo AT-19 Balè AD-5<br />
Bubuhan AD-14 Balè AU-18<br />
Babussalam AD-14 Balè AP-13<br />
Bacang AA-4 Balè AP-5<br />
Bada AB-4 Balè AU-23<br />
Bada Barat AU-17<br />
Bada Timu AU-17 Balè AP-14<br />
24<br />
B
Balè Atu AG-* Bantan AD-11<br />
Balè Baröh AP-7 Bantayan AU-7<br />
Balè Baröh AP-7 Bantayan AP-8<br />
Balè Busu AP-12 Bantayan AT-12<br />
Balè Buya AT-13 Bantayan AT-18<br />
Balè Gantung AP-5 Bantayan AU-21<br />
Balè Keumangan AP-12 Bantayan AU-24<br />
Balè Kulu AP-16 Bantayan Barat AT-4<br />
Balè Mè AU-5 Bantayan Timur AT-4<br />
Balè Nosar AG-3 Barabueng AB-2<br />
Barat AS-15<br />
Balè Restöng AP-14 Barat Daya AS-3<br />
Balè Simpang Tiga AG-4 Barat Lanyan AU-17<br />
Balè Tanoh " AP-16 Barat Paya Ité' AU-12<br />
Balè Ujöng Rimba AP-12 Barawang Gading AG-8<br />
Balè Ulim AP-23 Barawang Ramung AG-8<br />
Balöhan SB-1 Bare Biang AU-12<br />
Baloe AU-3 Barieh AP-12<br />
Balik AG-2 Barieh AP-16<br />
Baling Karang AT-6 Bari' Lhö' AB-3<br />
Bambel AA-3 Barö AU-11<br />
Bamil Nosar AG-3 Barö AP-12<br />
Banai AT-6 Barö AP-13<br />
Banda Safa AB-3 Barö AP-13<br />
Bandar Barö AT-5 Barö AD-3<br />
Bandar Baru BA-2 Barö Kulam Gajah AU-23<br />
Bandar Baru AT-1 Barö Paya AD-5<br />
Bandar Kalrfah AT-19 Barö Yaman AP-12<br />
Bandar Khalrfah AT-1 Baröh AU-23<br />
Bandar Lampahan AG-9 Baröh AP-4<br />
Bandar Mahligai AT-6 Baröh AP-10<br />
Bandar Setia AT-19 Baröh AP-12<br />
Bandröng AT-13 Baröh AP-15<br />
Bangka Jaya AU-4 Baröh Barat AP-12<br />
Bangka Rimueng AT-13 Baröh Biang Mè AB-7<br />
Bangkéh AP-6 Baröh Bugéng AT-12<br />
B<br />
25
B<br />
Baröh Geunteuf AB-7 Bayeuen AT-15<br />
Baröh Krueng Kala AB-7 Bayeuen AT-2<br />
Baröh Kuta Batèe AU-12 Bayi AU-25<br />
Barö Jrue' AP-7 Bayu AB-1<br />
Baru AS-1 Bayu AU-8<br />
B a r u<br />
AS-4 Bayu AB-12<br />
B a r u<br />
AS-10 Bayu AP-15<br />
B a r u<br />
AS-13 Bayu AU-17<br />
Baru Gapui AP-7 Bebesan AG-2<br />
Baru Ulèe Gapui AP-7 Bener AA-5<br />
Barueh AB-12 Bener Baru AA-4<br />
Batang Ara AT-19 Bener Kalipah AG-1<br />
B a t è e<br />
AP-11 Bener Lukup Dua AG-1<br />
B a t è e<br />
AP-15 Bener Pepanyi AG-1<br />
Batèe llie' AU-18 Bengkelang AT-19<br />
Batèe Lhèe AB-12 Bèntèng AT-2<br />
Batèe Linteung AB-13 Bèntèng AP-17<br />
Batèe Meutudöng AD-17 Bèntèng Anyèr AT-11<br />
Batèe Raya AU-6 Benua Raja AT-8<br />
Batèe Rö AD-17 Berandang AA-3<br />
Batèe Sö' SB-2 Berandang AA-5<br />
Batèe Timoh AU-6 Beudikari AD-5<br />
Batèe Tunggai AS-10 Beungga AP-19<br />
Batin Baru AG-1 Beunot AU-23<br />
Batoh BA-1 Beunot AT-3<br />
Batu-batu AD-15 Beuracan Rata AU-11<br />
Batu Bedulang AT-19 Beuradeun AB-11<br />
Batu Duabelas AU-9 Beurandang AT-12<br />
Batu Itam AS-17 Beurandang AT-14<br />
Batumbulan I AA-1 Beurandang AU-23<br />
Batumbulan II AA-1 Beurandang Asan AU-9<br />
Batumbulan Asli AA-1 Beurandang Dayah AU-9<br />
Batuphat Barat AU-14 Beurandang Krueng AU-9<br />
Batuphat Timur AU-14 Beurandéh AB-8<br />
Batu Sumang AT-16 Beurangong AB-5<br />
B a w a n<br />
AS-13 Beurasan AP-2<br />
26
B<br />
Beurawang AU-6 Bimpang AU-11<br />
Beurawang AP-9 Binanga AS-13<br />
Beurawang AD-9 Binèh Biang AB-4<br />
Beurawang SB-1 Binèh Krueng AS-16<br />
Beurawé BA-2 Binjèe AU-15<br />
Beureuééh II AP-12 Binjèe AT-17<br />
Beureuegang AD-5 Bintah AT-18<br />
Beureuleung AP-4 Bintah AD-17<br />
Beureuleup AP-7 Bintang Hu AU-9<br />
Beureunut AB-12 Bintang Hu AP-3<br />
Beuringèn AU-11 Bira Cot AB-9<br />
Beuringèn AU-12 Bira Lhö' AB-9<br />
Beuringèn AU-19 Biram Cut AU-24<br />
Beuringèn AU-9 Biram Raye' AU-24<br />
Beuringin AP-9 Birè' AB-7<br />
Beuringin AT-13 Birém Puntöng AT-9<br />
Beusa Meuranoe AT-13 Birém Raye' AU-2<br />
Beusa Seberang AT-13 Bireuen Meunasah-<br />
Beutöng AS-1 Biang AU-6<br />
Beutöng AS-6 Bireuen Meunasah-<br />
Beutöng Peureula' AP-16 Capa AU-6<br />
Beutöng Pocut AP-16 Bireuen Meunasah-<br />
Bha Ulèe Tutu AB-13 Dayah AU-6<br />
Bhöm Lama AT-14 Bireuen Reuleut AU-6<br />
Biang Bulöh AU-3 Bireuen Tgk. di-<br />
Bia' Moli AA-3 Meunasah Gadöng AU-6<br />
Biara Barat AU-24 Biskang AS-12<br />
Biara Timur AU-24 Bitai BA-3<br />
Bidö' AP-23 Bitha' AB-3<br />
Bie AP-15 Biang AD-6<br />
Bie AU-23 Biang AP-7<br />
Bies Panantanan AG-7 Biang AP-10<br />
Bies Baru AG-7 Biang AP-12<br />
Bilie AP-5 Biang AU-9<br />
Bilie Barö AU-11 Biang AU-11<br />
Bilui AB-1 Biang AU-22<br />
27
B<br />
Biang AU-25 Biang Bétra AT-13<br />
Biang AU-26 Biang Beurandang AD-4<br />
Biang Adoe AU-8 Biang Beururu AU-16<br />
Biang Aman AU-9 Biang Bidö' AU-25<br />
Biang Andam AT-18 Biang Bintang AD-7<br />
Biang Ara AG-4 Biang Bladéh AS-8<br />
Biang Ara AÜ-22 Biang Bladéh AU-6<br />
Biang Ara Gampöng AD-11 Biang Bukit AT-3<br />
Biang Ara Keudè AD-11 * bn9<br />
?f h<br />
^1<br />
Biang Buloh AU-3<br />
Biang Asan AP-17 Biang Bungong AP-19<br />
Biang Can AP-23<br />
Biang Asan<br />
a<br />
AB-13 Biang Cot Manèh<br />
Biang Cot Rubé'<br />
AD-19<br />
AD-19<br />
Biang Asan AU-17<br />
r o<br />
° ' fU-JS<br />
Biang Awé<br />
a<br />
AP-9 B ang Crum<br />
Biang Cut<br />
AU-14<br />
BA-1<br />
Biang Awé AT-18 ^ A<br />
^ 0<br />
Biang Cut AB-13<br />
Biang Bajrön AU-23 Biang cut AU-17<br />
Biang Balo' AT-13<br />
Biang Balè AD-5 Biang Cut AU-17<br />
Biang Barö AD-11<br />
Biang Barö AD-2 Biang Cut AU-20<br />
Biang Barö AD-7 Biang Cut AU-12<br />
Biang Barö AD-17 Biang Cut AP-8<br />
Biang Baröh AP-5 Biang Cut AP-10<br />
Biang Baröm AT-14 Biang Cut AP-10<br />
Biang Barö Biang Cut AP-16<br />
Pulo Raga AD-1 Biang Cut Baröh AU-6<br />
Bilang Barö Biang Cut Tunong AU-6<br />
Rambong AD-1 Biang Dalam AD-1<br />
Biang Baru AS-6 Biang Dalam AD-5<br />
Biang Bayu AD-11 Biang Dalam AD-10<br />
Biang Bayu AU-23 Biang Dalam AD-19<br />
Biang Bayu AU-23 Biang Dalam AP-2<br />
28
B<br />
Biang Dalam AP-6 Biang Karieng AU-15<br />
Biang Dalam AP-19 Biang Kekumur AG-8<br />
Biang Dalam AS-5 Biang Keudè AU-5<br />
Biang Dalam AS-15 Biang Keujerèn AA-4<br />
Biang Dalam AU-6 Biang Keumahang AT-5<br />
Biang Dalam AU-10 Biang Keutumba AU-6<br />
Biang Dalam AU-11 Biang Kirèe AB-1<br />
Biang Dalam Baröh AU-15 Biang Kola' I AG-2<br />
Biang Dalam Geun- Blang Kola' II AG-2<br />
téng AU-15 Blang Krueng AB-2<br />
Blang Dalam Tunong AU-15 Blang Kula AP-15<br />
Blang Dhöt AP-19 Blang Kuala AS-8<br />
Blang Drang AP-5 Blang Kubu AU-5<br />
Blang Gele AG-2 Blang Kubu AU-16<br />
Blang Geudöng AD-11 Blang Kuta AP-2<br />
Blang Geulanggang AU-17 Blang Kuta AU-11<br />
Blang Geuliding ABP-13 Blang Kuta AT-4<br />
Blang Geulinggang AS-11 Blang Kutacoh AU-18<br />
Blang Geunang AD-5 Blang Kuta Dua<br />
Blang Gleuem AT-5 Meunasah AU-18<br />
Blang Glumpang AT-4 Blang Kuthang AU-10<br />
Blang Glumpang AU-16 Blang Kumot Baröh AP-16<br />
Blang Guci AP-13 Blang Kumot Tunong AP-16<br />
Blang Guci AT-4 Blang Lancang AU-7<br />
Blang Gunci AU-11 Blang Lango AD-11<br />
Blang Gurah AU-8 Blang Leuen AP-18<br />
Blang Gurön AU-5 Blang Leuma' AD-1<br />
Blang Jambèe AT-5 Blang Lileue AP-12<br />
Blang Luah AD-19<br />
Blang Jeurat AP-19 Blang Luah AD-19<br />
Blang Jeurat AU-15 Blang Makmu AD-19<br />
Blang Makmur AS-5<br />
Blang Jruen AU-25 Blang Malo AP-19<br />
Blang Kabu AU-19 Blang Manggéng AS-7<br />
Blang Kandis AT-19 Blang Mancung AG-8<br />
Blang Kasab AU-7 Blang Manè AU-17<br />
29
Blang Manè AU-10 Blang Pala AU-17<br />
Blang Manè AU-11 Blang Panjoe .AU-5<br />
Blang Manè Dua- Blang Panjoe AU-17<br />
Meunasah AU-18 Blang Panjoe AT-12<br />
Blang Manè Barat AU-18 Blang Pante AU-11<br />
Blang Manya' AU-20 Blang Panyang AD-11<br />
Blang Matang AU-16 Blang Panyang AS-5<br />
Blang Mè AU-5 Blang Panyang AU-14<br />
Blang Mè AD-19 Blang Panyang AU-18<br />
Blang Mè AU-6 Blang Paöh I AT-5<br />
Blang Mè Timu AU-7 Blang Paöh II AT-5<br />
Blang Mè Barat AU-7 Blang Paröh AU-7<br />
Blang Pasè AP-17<br />
Blang Mesjid AD-1 Blang Pateu' AD-11<br />
Blang Meurandéh AD-1 Blang Pati AU-16<br />
Blang Mideuen AT-5 Blang Patra AU-23<br />
Blang Minjèe AT-4 Blang Peuria AU-19<br />
Blang Miroe AB-13 Blang Peureula' AU-10<br />
Blang Miroe AP-2 Blang Pha AU-21<br />
Blang Monlueng AD-10 Blang Pie AU-25<br />
Blang Muröng AD-11 Blang Poroh AS-6<br />
Blang Muko AD-7 Blang Prèh AD-11<br />
Blang Mulieng AD-11 Blang Prèh AB-13<br />
Blang Naleung Mamèh AU-14 Blang P'ueb AP-5<br />
Blang Neubö' AU-7 Blang Pulo AG-1<br />
Blang Neu'ang AD-1 Blang Pulo AU-14<br />
Blang Niböng AU-19 Blang Punteuet AU-3<br />
Blang Pu'ue' AD-1<br />
Blang Nie AT-18 Blang Pu'ue' Nigan AD-11<br />
Blang Nisam AT-5 B| a n g p u' u- Ku|u AD-11<br />
Blang Oe BA-3 Blang Raleue AU-8<br />
Blang Padang AS-16 Blang Ramböng AT-4<br />
Blang Pah Roh AU-15 Blang Ramböng AU-17<br />
Blang Paku AG-9 Blang Ramböng AD-1<br />
Blang Paku AU-11 Blang Rangkuluh AU-16<br />
Blang Pala AU-15 Blang Rapa'i AP-7<br />
30<br />
B
B<br />
Blang Raya AP-11 Blang Tengku AD-11<br />
Blang Raya AP-14 Blang Teungoh AD-5<br />
Blang Reubé' AU-9 Blang Teungoh AD-7<br />
Blang Reulieng AU-6 Blang Teungoh AS-8<br />
Blang Reuma AU-12 Blang Teumulé' AU-18<br />
Blang Rheue AP-23 Blang Teurakan AU-20<br />
Blang Rheue AU-1<br />
Blang Rheue Kléng AU-20 Blang Tidieh AP-12<br />
Blang Rheum AU-6 Blang Tingkeum AB-12<br />
Blang Rié AU-8 Blang Tingkeum AU-6<br />
Blang Rie' AP-12 Blang Trieng AU-25<br />
Blang Rikui AP-20 Blang Tualang AT-2<br />
Blang Ronga AG-9 Blang Tuha AT-18<br />
Blang Sama Gadéng AU-7 Blang Tunong AP-5<br />
Blang Sapé' AD-11 Blang Tuweue AU-21<br />
Blang Sentang AG-4 Blang Ubit AT-18<br />
Blang Seurikui AU-23 Blang Uyo' AT-5<br />
Blang Seumot AD-1 Blang Weue Baröh AU-3<br />
Blang Seunong AD-1 Blang Weue Panjoe AU-3<br />
Blang Seunong AT-18 Blangong Bsah AP-12<br />
Blang Seunong AU-1 Borengan AD-14<br />
Blang Seunong AU-6 Blok 15 AS-12<br />
Blang Seunong AU-25 Blok 18 AS-12<br />
Blang Seunibung AT-10 Blok 31 AS-12<br />
Blang Seupeueng AU-6 Blok VI Baru AS-12<br />
Blang Sialét AU-11 Blok Bengkel AP-17<br />
Blang Sibeutöng AD-9 Blok Sawah AP-17<br />
Blang Simbö AP-12 Blue' Arab AP-14<br />
Blang Simpö AT-13 Bluka Teubai AU-4<br />
Blang Sirih AU-17 Buangan AP-9<br />
Blang Srtungkueh AB-10 Bubuhan AD-14<br />
Blang Supéng AU-11 Bucue AP-16<br />
Blang Talön AU-8 Bueng AB-12<br />
Blang Tambue AU-18 Bueng Ba'jö' AB-5<br />
Blang Tampu AG-4 Buga' Blang AU-17<br />
Blang Teue AU-3 Bueng Ceuko' AB-4<br />
31
Bueng Daroh AB-9 Bukét Mon Sukön AU-1<br />
Bueng Raya AB-9 Bukét Mas AS-8<br />
Bueng Sidom AB-4 Bukét Meura' AT-12<br />
Bueng Tujöh AB-9 Bukét Merdeka AA-7<br />
Bueng Pageue AB-9 Bukét Meriam AT-13<br />
Buga' Krueng AU-17 Bukét Meudang Ara AT-10<br />
Buga' Krueng Maté AU-17 Bukét Meutuah AT-10<br />
Buga' Mesjid AU-17 Bukét Meulinteueng AT-4<br />
Bugéng AU-17 Bukét Padang AU-24<br />
Bugha AB-13 Bukét Pala AT-4<br />
Buhga AB-12 Bukét Pala AT-13<br />
Bujang AG-4 Bukét Pala AT-14<br />
Bukét Alue Putéh AU-24 Bukét Panjang AT-6<br />
Bukét Batèe Badan AU-24 Bukét Panjang AT-5<br />
Bukét Dalam AU-5 Bukét Panjang I AT-11<br />
Bukét Dara Barö AU-1 Bukét Panjang II AT-11<br />
Bukét Drien AT-4 Bukét Panjoe AT-12<br />
Bukét Drien AT-15 Bukét Panyang AT-12<br />
Bukét Dindéng AT-5 Bukét Paya AT-11<br />
Bukét Glumpang AU-23 Bukét Paya AU-16<br />
Bukét Gum AU-11 Bukét Pidie AU-11<br />
Bukét Gadéng AS-1 Bukét Pelawi AT-4<br />
Bukét Hagu AU-9 Bukét Pulo AT-10<br />
Bukét Jrat Manyang AU-24 Bukét Pu'ue' AT-4<br />
Bukét Jö' AT-4 Bukét Rata AT-10<br />
Bukét Juara AT-4 Bukét Rata AT-18<br />
Bukét Kareueng AT-18 Bukét Rata AT-8<br />
Bukét Keuranji AT-6 Bukét Raya AT-3<br />
Bukét Krueng AU-9 Bukét Rumia AT-3<br />
Bukét Kulam AT-3 Bukét Ruminya AT-4<br />
Bukét Kuta AT-4 Bukét Seuntang AU-9<br />
Bukét Linteueng AU-24 Bukét Seulamat AU-10<br />
Bukét Lueng Bata AU-1 Buket Seulamat AT-15<br />
Bukét Langa AT-4 Bukét Sudan AU-17<br />
Bukèt Meugajah AD-19 Bukét Seuraja AT-5<br />
Bukét Me AU-9 Bukét Seuleuma' AT-2<br />
32<br />
B
Bukét Tempurung AT-7 Bulu Ara AS-12<br />
Bukét Teukueh AU-6 Buluh Duri AS-13<br />
Bukét Teukueh AT-4 Bulu Sema AS-12<br />
Buket Teumpeun AT-12 Bundar AT-6<br />
Bunet AP-9<br />
Bukét Teungoh AP-2 Bunga Melur Gabung-<br />
Bukét Tiga AT-2 an AA-1<br />
Bukét Tualang AT-3 Bungo AP-4<br />
Bukét Tufah AT-12 Bungon AU-23<br />
Bukit AA-4 Bungong AU-11<br />
Bukit Gunong AG-5 Bunyot AU-6<br />
Bukit Wih Hang AG-1 Buni Reulieng AP-13<br />
Buklöh AB-13 Buni ön AP-18<br />
Bulöh AP-4 Buning AT-16<br />
Bulöh AD-5 Buntha AD-6<br />
Bulöh AP-13 Buta Barat AU-10<br />
Bulöh AP-22 Burni Bies AG-8<br />
Bulöh AU-9 Burni Telong AG-4<br />
Bulöh Buni AP-13 Butar AS-13<br />
B<br />
33
Calö' AU-18 Ceurieh Keupula AP-4<br />
Calöng AU-22 Ceuwat AG-6<br />
Calöng Cut AP-3 Cibré' AU-25<br />
Campli AP-12 Cibré" AU-12<br />
Canè Toa AA-8 Cibré' AU-26<br />
Canè Uken AA-8 Cibré' Baröh AU-22<br />
Canè Duri AG-8 Cibré' Tunong AU-22<br />
Canggèe AD-5 Cibubukan AS-12<br />
Canggue' AU-26 Cingkam AS-12<br />
Capa AP-13 Cinta Damai AA-3<br />
Capeueng Baröh AB-12 Cinta Damai AA-7<br />
Capeueng Dayah AB-12 Cinta Raya AT-1<br />
S 6<br />
^ ré<br />
',<br />
A<br />
, P<br />
Ceubre' ."!L AU-23<br />
Cinta Raja<br />
C o t "<br />
AT-10<br />
A B. 2<br />
? U<br />
É<br />
.<br />
? ^ int,<br />
' AM'1 7<br />
Cot AB-7<br />
Cot AP<br />
" 11<br />
Ceubre<br />
S<br />
AU-11 C o t A b e u e' SB-1<br />
6<br />
" ï-<br />
A<br />
Ce'Mbon ?"fo AT- 3<br />
Cot Alue<br />
^ A m u n<br />
AB-4<br />
AD-9<br />
Cempala Kuneng AP-14 Cot Aneu'Batèe AU-17<br />
Ceubo AU-5 C o t A s a n A T. 1 2<br />
Ceumpa AA-4 ^ ^ A U. g<br />
Ceumpeuda AT-12 C o ( A r a A p. 1 8<br />
Ceumpeuda AU-8 ^ A r a ^<br />
Ceumpeuda' AU-1<br />
Ceumpeuda' AU-11 Cot Ara AU-5<br />
Ceumpeuda' AU-24 Cot Ara AU-9<br />
Ceumpeuda' AU-9 Cot Bada AB-4<br />
Ceumpeuda' AT-12 Cot Bada AU-6<br />
Ceupu AS-13 Cot Bada AU-24<br />
Ceunampröng AD-3 Cot Bada Barat AU-17<br />
Ceuraceu AD-17 Cot Bada Baröh AU-17<br />
Ceurieh BA-4 Cot Bada Tunong AU-17<br />
Ceurieh Alue AP-4 Cot Bagie AB-9<br />
Ceurieh Blang Mèe AP-4 Cot Ba' U AS-7<br />
Ceurieh cot AP-4 Cot Ba' U SB-1<br />
34<br />
C
Cot Barat AU-25 Cot Hö-hö AB-9<br />
Cot Baröh AU-5 Cot Ie Béh AU-6<br />
Cot Baröh AP-5 Cot Ie Ju AU-17<br />
Cot Batèe AU-6 Cot Jabét AU-15<br />
Cot Bayu AB-3 Cot Jabét AU-5<br />
Cot Beuet AB-5 Cot Jambö AB-9<br />
Cot Bie' AU-24 Cot Jaja AP-18<br />
Cot Bukét AU-17 Cot Jirat AS-7<br />
Cot Bulöh AD-9 Cot Jurumudi AD-9<br />
Cot Canté' AP-16 Cot Jrat AU-6<br />
Cot Cut AB-5 Cot Kafiratön AU-21<br />
Cot Dah AU-25 Cot Kareueng AB-3<br />
Cot Darat AD-9 Cot Karieng AB-4<br />
Cot Dirui AD-11 Cot Kèng * AP-2<br />
Cot Dulang AD-3 Cot Keumudèe AU-17<br />
Cot Euntung AU-15 Cot Keumudèe AD-19<br />
Cot Gadöng AU-6 Cot Keumunèng AU-20<br />
Cot Gapu AU-6 Cot Keumuning AD-9<br />
Cot Glumpang AP-15 Cot Keuranji AU-17<br />
Cot Glumpang AU-9 Cot Keutapang AP-13<br />
Cot Glumpang AU-6 Cot Keutapang AU-6<br />
Cot Glumpang AU-9 Cot Keutapang AU-16<br />
Cot Krèh AP-21<br />
Cot Geulumpang Cot Kruet AU-10<br />
Baröh AU-7 Cot Kumbang AD-7<br />
Cot Geulumpang Cot Kumbang AD-9<br />
Tunong AU-7 Cot Kumbang AD-11<br />
Cot Geundreuet AB-5 Cot Kumbang AU-1<br />
Cot Geundu' AP-15 Cot Kupö' AU-1<br />
Cot Geureufai AP-2 Cot Kuta AD-11<br />
Cot Geurundöng AU-6 Cot Kuta AU-6<br />
Cot Giré' AU-14 Cot Kuthang AP-12<br />
Cot Giré' AU-17 Cot Laba AU-1<br />
Cot Giré' AU-9 Cot Lada AD-9<br />
Cot Gud AD-11 Cot Lagan AD-19<br />
Cot Gud AB-4 Cot Lagan AD-19<br />
c<br />
35
c<br />
Cot Lam Bideueng AU-20 Cot Mesjid AD-9<br />
Cot Lam Kuweueh BA-3 Cot Mesjid BA-1<br />
Cot Lam Mè AB-5 Cot Meulangan AB-9<br />
Cot Lam Lam Pisè AD-9 Cot Meulu AP-14<br />
Cot Lampöh Soh AB-9 Cot Meura' Baröh AU-18<br />
Cot Langsa Sawa AU-6 Cot Meura' Blang AU-18<br />
Cot Langsat AD-10 Cot Mon Raya AB-5<br />
Cot La'öt AU-16 Cot Mu AD-7<br />
Cot Lélé AD-11 Cot Muda Itam AT-13<br />
Cot Leu'ot AB-9 Cot Muröng AU-1<br />
Cot Leupèe AU-15 Cot Muröng AD-19<br />
Cot Lesöng AU-6 Cot Namba' AB-9<br />
Cot Lheue Rhéng AP-22 Cot Neuheun AU-23<br />
Cot Lhö' AB-9 Cot Nga AU-17<br />
Cot Lubéng AU-7 Cot Neuran AP-21<br />
Cot Madi AB-4 Cot Pangè AD-10<br />
Cot Makasö AP-22 Cot Panjoe AU-17<br />
Cot Malém AB-4 Cot Patisah AU-21<br />
Cot Mamböng AU-15 Cot Paya AB-2<br />
Cot Mamplam AU-14 Cot Paya AU-1<br />
Cot Mancang AB-5 Cot Peuradi AD-11<br />
Cot Mancang AS-15 Cot Peutano AB-5<br />
Cot Mancang AB-9 Cot Pluh AD-9<br />
Cot Manè AU-5 Cot Prèh AB-5<br />
Cot Manè AU-18 Cot Puklat AB-5<br />
Cot Manè AU-1 Cot Puntie AD-11<br />
Cot Manè AS-2 Cot Puntie AD-19<br />
Cot Manggi AD-5 Cot Peuté' AU-6<br />
Cot Manyang AD-11 Cot Pu'ue' AU-5<br />
Cot Manyang AU-1 Cot Rabo Baröh AU-17<br />
Cot Masam AB-5 Cot Rabo Tunong AU-17<br />
Cot Mè AU-5 Cot Rambat AU-5<br />
Cot Mè AD-7 Cot Ramböng AD-7<br />
Cot Mè AU-15 Cot Ramböng AD-19<br />
Cot Mentiwan AB-4 Cot Raya AB-5<br />
Cot Meureubö AU-8 Cot Rhéng AP-15<br />
36
c<br />
Cot Rheue AU-8 Cot Tunong AU-5<br />
Cot Rumpuen AB-9 Cot Tunong AP-5<br />
Cot Saleuet AU-17 Cot Ulaya AU-1<br />
Cot Sayuen AB-9 Cot Ulim AU-6<br />
Cot Selamat AD-9 Cot Unoe AU-6<br />
Cot Seukèe AP-7 Cot Usén AU-1<br />
Cot Seumeuréng AD-9 Cot U Siba' AU-9<br />
Cot Seumiyöng AU-8 Cot U Siba' AU-6<br />
Cot Seunong AB-9 Cot Yang AB-5<br />
Cot Seurani AU-13 Cra' Mong AD-10<br />
Cot Seutui AP-23 Crueng AP-3<br />
Cot Seutui AU-8 Crueng AP-13<br />
Cot Situah AD-19 Crueng Kumbang AU-5<br />
Cot Sukön AP-16 Cucum AB-5<br />
Cot Surui AB-4 Cucun AB-3<br />
Cot Taröm Baröh AU-6 Cumbö' Lie AP-16<br />
Cot Taröm Tunong AU-6 Cumbö' Niwa Paya AP-16<br />
Cot Teuku Dé' AD-11 Cunin AB-7<br />
Cot Teungoh AP-15 Curèe Baröh AU-18<br />
Cot Trap AD-17 Curèe Tunong AU-18<br />
Cot Trieng AU-6 Curèh AB-3<br />
Cot Trieng AU-14 Curé' AD-6<br />
Cot Trieng AU-18 Curucö' AU-18<br />
Cot Trueng AU-13 Curucö' Barat AP-18<br />
Cot Trueng AU-21 Curucö' Sagoe AP-18<br />
Cot Tubèe AU-5 Curucö'Timur AP-18<br />
Cot Tufah AU-11 Cut AP-13<br />
Cot Tufah AU-5 Cut Titeue AP-21<br />
37
D<br />
Daböh AP-4 Dayah AU-9<br />
Dagang Setia AT-11 Dayah Awieue AP-10<br />
Dah AS-13 Dayah Arön AU-22<br />
Daka AP-4 Dayah Balè Cut AP-18<br />
Dakuta AU-13 Dayah Barö AD-6<br />
Dalam AT-6 Dayah Barö AP-4<br />
Dalam AS-10 Dayah Barö AU-7<br />
Daling AG-2 Dayah Barö AU-11<br />
Daleueng AP-15<br />
Damakawan AU-5 Dayah Barö AU-23<br />
Dama Pulo AT-4 Dayah Baröh AP-23<br />
Dama Pulo I AT-3 Dayah Baröh AP-20<br />
Dama Pilo II AT-3 Dayah Beu'ah AP-4<br />
DamaTutöng AT-13 Dayah Bi AP-7<br />
Damar Siput AT-15 Dayah Blang AP-18<br />
Darat AD-3 Dayah Blang AP-8<br />
Daröi Kameue AB-1 Dayah Blang Serikui AU-23<br />
Darul Aman AU-7 Dayah Blue' AU-12<br />
Darul Aman AG-1 Dayah Caleue AP-7<br />
Darul Aman AA-7 Dayah Cot AP-20<br />
Darul Aman AU-17 Dayah Geulumpang BA-3<br />
Darul Aman AU-21 Dayah Gampöng<br />
Darul Aman AU-23 Barö AP-20<br />
Darul Huda AD-19 Dayah Keumala AP-21<br />
Darussalam AU-23 Dayah Keurako AP-7<br />
Darussalam AU-17 Dayah Kruet AP-9<br />
Darussalam AU-15 Dayah Kumba AP-12<br />
Data Cut AB-12 Dayah Lampöh Awé AP-18<br />
Data Gaseue AB-12 Dayah Leubu AP-23<br />
Data Makmu AB-9 Dayah Mamplam AB-6<br />
Datar Luas AD-6 Dayah Mesjid AU-5<br />
Daya Daböh AB-9 Dayah Meuria AU-22<br />
Dayah AP-11 Dayah Mon Ara AU-16<br />
Dayah AP-12 Dayah Mon Ara AP-21<br />
Dayah AP-15 Dayah Mon Ara AP-8<br />
Dayah AP-22 Dayah Muara AP-14<br />
38
Dayah Muara AP-7 Deunong AB-1<br />
Dayah Panjoe AU-5 Deurung AB-8<br />
Dayah Reubèe AP-4 Dham Ceuko' AB-4<br />
Dayah Sangau AP-18 Dham Pulo AB-4<br />
Dayah Seumideun AP-14 Didöh AP-12<br />
Dayah Sinthop AP-10 Dihit AD-14<br />
Dayah Syarif AP-12 Dilip Bukti AB-13<br />
Dayah Sukön AP-14 Dilip Lam Teungoh AB-13<br />
Dayah Tanoh AP-13<br />
Dayah Tanoh AP-13 Doe BA-4<br />
Dayah Tanoh AP-12 Dolok Noli AA-6<br />
Dayah Tanoh AP-5 Drien AP-7<br />
Dayah Tanoh AP-15 Drien AS-1<br />
Dayah Teumanah AP-22 Drien Beukah AU-12<br />
Dayah Teungoh AP-15 Drien Bungong AP-2<br />
Dayah Teungoh AP-20 Drien Caleue AD-5<br />
Dayah Teungku AU-22 Drien Dua AU-9<br />
Dayah Timu AP-9 Drien Jalö AS-16<br />
Dayah Tuha AP-9 Drien Jalö AS-8<br />
Dayah Tuha AU-23 Drien Kipah AS-16<br />
Dayah Tüngku AP-14 Drien Mangko' AD-19<br />
Dayah Tutöng AP-15 Drien Puntöng AU-12<br />
Dayah Ujöng Baröh AP-22 Drien Rampa' AD-9<br />
Dayah Usi AP-12 Drien Rampa' AD-4<br />
Déyah AP-3 Drien Siba' AD-16<br />
Déyah AB-5 Drien Tujöh AD-2<br />
Déyah Barö BA-3 Drien Tujöh AP-2<br />
Déyah Baröh AP-3 Dua Paya AP-14<br />
Déyah Raya BA-4 Dulung Sikinel AG-6<br />
Déyah Tuha AP-3 Durèn AA-4<br />
Déyah Tunong AP-22 Durian Jangè' AS-15<br />
Dèlèng Damar AA-2 Durian Kawan AS-3<br />
Delung Tue AG-4 Durian Rampa' AS-15<br />
Déng AU-25<br />
Deu'ah AD-9<br />
Deudap AB-10<br />
D<br />
39
40<br />
E<br />
Ekan AA-4 Empèe Trieng AB-1<br />
Empèe Ara AB-3 Empèe Tunong AB-9<br />
Eumpèe Bata AB-9 Empéh AP-12<br />
Empèe Röm BA-3 Erlop AG-7
G<br />
Gabungan Parsaeran AA-7 Gampöng Cot AP-2<br />
Gadang AS-10 Gampöng Cot AD-9<br />
Gaharu AP-2 Gampöng Cot AD-11<br />
Gajah AA-4<br />
Gajah Ayé AP-15 Gampöng Cut AP-13<br />
Gajah Meunta AT-15 Gampöng Darat AD-4<br />
Gampöng AP-14 Gampöng Daulad AT-10<br />
Gampöng AP-15 Gampöng Gampa AD-4<br />
Gampöng Barat AP-15 Gampöng Harapan AD-17<br />
Gampöng Barat AU-15 Gampöng Jalan AT-12<br />
Gampöng Barö AB-8 Gampöng Jalan AT-4<br />
Gampöng Barö AD-5 Gampöng Jawa AT-9<br />
Gampöng Barö AD-12 Gampöng Jawa BA-2<br />
Gampöng Barö AD-17 Gampöng Keudè AT-3<br />
Gampöng Barö AD-19<br />
Gampöng Barö AD-19 Gampöng Jeumpa AP-16<br />
Gampöng Barö AT-18 Gampöng Lhö' AD-7<br />
Gampöng Barö AU-17 Gampöng Mesjid AT-12<br />
Gampöng Barö BA-3 Gampöng Meulin-<br />
Gampöng Barö AP-2 teung AU-17<br />
Gampöng Barö Paté' AD-10 Gampöng Pandé BA-2<br />
Gampöng Pie BA-3<br />
Gampöng Baröh AP-16 Gampöng Pinem AD-9<br />
Gampöng Baröh AU-19 Gampöng Pukat AP-15<br />
Gampöng Barö Gampöng Putöh AU-17<br />
Lam - Teungoh AD-10 Gampöng Raya<br />
Gampöng Baru AP-15 Dagang AU-17<br />
Gampöng Baru AT-3 Gampöng Raya<br />
Gampöng Baru AS-4 Tambö AU-17<br />
Gampöng Blang AU-7 Gampöng Tanjöng AT-4<br />
Gampöng Blang BA-3 Gampöng Teungoh AD-9<br />
Gampöng Blang AP-18<br />
Gampöng Blang AT-18 Gampöng Teungoh AD-11<br />
Gampöng Blang AT-10 Gampöng Teungoh AU-12<br />
Gampöng Blang Idi AT-4 Gumpöng Teungoh AU-15<br />
Gampöng Cot AP-13 Gampöng Teungoh AU-20<br />
41
G<br />
Gampöng Tiga AT-12 Geudham AT-11<br />
Gampöng Ulèe Glé AP-2 Geudöng AD-16<br />
Gampöng Waido AP-14 Geudöng AP-4<br />
Gani AB-4 Geudöng Alue AU-6<br />
Ganting AD-15 Geudöng Biara AT-17<br />
Gantung AP-8 Geudöng-geudöng AU-6<br />
Gantung Gelumi AA-4 Geudöng Tampu AU-6<br />
Gapa Garu AD-7 Geudubang Acèh AT-9<br />
Gapui AB-7 Geudubang Jawa AT-9<br />
Garöt AU-7 Geudumba' AU-24<br />
Garöt AU-16 Geulanggang AP-23<br />
Garöt AU-23 Geulanggang Barö AU-26<br />
Garöt Cut AP-7 Geulanggang<br />
Garöt Geuceue AB-1 Gampöng AU-6<br />
Gaséh Sayang AT-3 Geulanggang<br />
Gaséh Sayang AT-11 Gajah AD-2<br />
Gaseue AD-16 Geulanggang Gajah AS-5<br />
Geudham AT-11 Geulanggang Kulam AU-6<br />
Geulangang Labu AU-17<br />
Gele AA-4 Geulangang Meura' AT-11<br />
Gegarang AA-5 Geulanggang Meura' AT-13<br />
Gelampang Gading AG-6 Geulanggang Meun- AU-5<br />
Gelampang Wih jèe<br />
Tenang Ukèn AG-1 Geulanggang Panah AU-5<br />
Gelelungi AG-7 Geulanggang Raye' AU-5<br />
Gelung AT-17 Geulanggang<br />
Gempa Raya AD-19 Teungoh AU-6<br />
Genting AP-5 Geulidah AP-9<br />
Genting Gerbang AG-8 Geulinggang AU-9<br />
Geureunggam AT-8 Geulumbu' AS-3<br />
G e r a<br />
P<br />
A G<br />
" 1<br />
Geulumpang AT-5<br />
Geuceue Iniem BA-3 Geulumpang AU-11<br />
Geuceue Kayèe Jatoe BA-3 Geulumpang AU-12<br />
Geuceue Komplek BA-3 Geulumpang AP-13<br />
42
G<br />
Geulumpang Bungkö' AU-18 Glé Putöh AU-5<br />
Geulumpang Bungkö' AU-1 Glé Putöh AD-3<br />
Geulumpang Lhèe AP-3 Glé Putöh AD-17<br />
Geulumpang Payöng AS-2 Glé Siblah AD-19<br />
Geuumpang Pira' AU-11 Glé Suba' AD-12<br />
Geulumpang Tujöh AU-11 Gleng AD-16<br />
Geulumpang Tutöng AP-9 Glo' AU-22<br />
Geumata AU-9 Glong AU-23<br />
Geumeucet AU-8<br />
Glumpang AP-8<br />
Geumeucet AU-11 Glumpang AU-9<br />
Geundöt AU-17 Glumpang Bungkö' AP-5<br />
Geundring AB-1 Glumpang Meuji-Jim AU-6<br />
Glumpang Payöng AU-1<br />
Geunténg AP-9 Glumpang Payöng AU-6<br />
Geunténg Barat AP-3 Glumpang Payöng AT-15<br />
Geunténg Timu AP-3 Glumpang Samalakoe AU-1<br />
Glumpang Sulu Barat AU-4<br />
Geureughè' AU-11 Glumpang Sulu Timur AU-4<br />
Geurugo' AU-5 Glumpang Tujöh AU-11<br />
Glumpang Umpang<br />
Geuruguh AS-13 Unoe AU-24<br />
Gintong AP-4 Goneng AG-1<br />
Gla Dayah AB-4 Gosong Telaga<br />
Gla Meunasah Baro AB-4 Selatan AS-14<br />
Glanggang Batèe AS-7 Gosong Telaga Utara AS-14<br />
Glé AP-13 Gröng-Gröng AP-13<br />
Glé AP-4 Gröng-Gröng AP-4<br />
Glé Brue' AB-7 Gröng-Gröng AP-9<br />
Gröng-Gröng AU-9<br />
Glé Cut AP-11 Gröng-Gröng AT-18<br />
Glé Dagang AU-20 Gröng-Gröng AT-3<br />
Gröng-Gröng Capa AP-23<br />
Glé Jai AB-3 Grot Meunasah Barö AB-3<br />
Glé Jöng AD-3 Grot Meunasah Blang AB-3<br />
Glé Meudong AU-18 Grot Meunasah<br />
43
G<br />
Manyang AB-3 Gunong Meunasah AD-12<br />
Guci Brue' AP-7 Gunong Nagan AD-1<br />
Gue AB-5 Gunong Panah AD-9<br />
Gue Gajah AB-1 Gunong Panyang AD-19<br />
Gugöp AB-10<br />
Guha AS-12 Gunong Pungkie AD-7<br />
Gunong Putöh AT-4<br />
Guhang AS-2 Gunong Ramböng AD-19<br />
Guha Uleue AU-8 Gunong Reubo AD-7<br />
Gulo AA-2 Gunong Sapé' AD-7<br />
Gumpang AA-4 Gunong Taro' AD-5<br />
Gunci AU-20 Gunung Cut AS-10<br />
Gunong Bulöh AD-16 Gunung Cut AS-16<br />
Gunong Bulöh AD-17 Gunung Kerambil AS-17<br />
Gunong Cut AD-2 Gunung Kètè' AS-10<br />
Gunong Cut AD-10 Gunung Kupö' AS-18<br />
Gunung Lagan AS-12<br />
Gunong Geulugö AD-7 Gunung Pulo AS-4<br />
Gunong Hampa AD-19 Gunong Rotan AS-6<br />
Gunong Kléng AD-5 Gunung Samarinda AS-5<br />
Gunong Kupö' AD-7<br />
Gunong Mata Ie AD-5 Gunung Singit AG-8<br />
Gunong Mantö' AD-17 Gurah AB-11<br />
Gunong Meulin- Guréb Blang AT-4<br />
tieng AD-17 Gusung Batu AA-2<br />
44
H<br />
Hagu AP-13 Hakim Balè Bujang/ AG-5<br />
Hagu AP-22 Hakim Wih Hang AG-1<br />
Hagu AU-16 Haloban AS-9<br />
Hagu AU-22 Harum Sari AT-19<br />
Hagu AU-25 Hilir AS-17<br />
Hagu AU-11 Hueng AU-25<br />
Hagu Selatan AU-2 Hulu AS-17<br />
Hagu Teungoh AU-2 Hulu Pisang AS-6<br />
Hakim Tunggui Naru AG-4<br />
45
I<br />
Iböih SB-2 le Mirah AS-4<br />
Iböih Tanjöng AB-12 le Mirah/Ujöng Beusa AD-9<br />
Iböih Tunong AB-12 le Rh'ob AU-5<br />
le Alang Dayah AB-3 le Rh'ob Babah Lueng AU-18<br />
le Alang Lam Gui AB-3 le Rh'ob Barat AU-18<br />
le Alang Lam-<br />
Kreumeuh AB-3 le Rh'ob Glumpang AU-18<br />
le Alang Mesjid AB-3 le Rh'ob Timu AU-18<br />
le Beudoh AD-11 le Sayang AD-19<br />
le Bintah AT-11 le Seu'uem AB-8<br />
le Buboh AS-8 le Taré' I AU-8<br />
le Itam Baröh AD-19 le Taré' II AU-8<br />
le Itam Tunong AD-19 Iku Lhung AS-2<br />
le Jeureunèh AS-18 iku Lhung AS-6<br />
le Jeureungèh AD-10 Mie BA-4<br />
le Mamèh AS-5 le Meubudé AU-5<br />
le Masén AP-11 Inderadamai AS-3<br />
le Masén Kayèe<br />
Adang BA-4 Indrapuri AB-3<br />
le Masén Ulèe<br />
Karéng BA-4 Ingin Jaya AP-11<br />
le Meu Hé SB-1 Ingin Jaya AT-8<br />
le Meudama AS-18 Inor AD-15<br />
le Mirah AS-5 Isak Busur AG-4<br />
46
J<br />
Jabét AU-16 Jangka Alue AU-17<br />
Jabi-Jabi AS-13 Jangka Alue Bie AU-17<br />
Jabo AA-9 Jangka Alue U AU-17<br />
Jaböi SB-1 Jangka Keutapang AU-17<br />
Jadan AP-12 Jangka Mesjid AU-17<br />
Jaja Baröh AP-18 Jantang AB-7<br />
Jaja Tunong AP-18 Jantho AB-12<br />
Jalan Dua AT-4 Jontor AS-13<br />
Jalu' AG-8 Jaréng AP-8<br />
Jalin AB-12 Jaroe Mamah Baröh AU-5<br />
Jamat AG-6 Jaroe Mamah Mè AU-5<br />
Jamba' AD-5 Jati Rejo AD-7<br />
Jambèe AP-4 Jawa AP-15<br />
Jambi AS-13 Jawa AD-19<br />
Jambö Apha AS-17 Jawi AD-19<br />
Jambö Dalam AU-7 Jawie AB-12<br />
Jambö Dalém AS-18 Jering AT-16<br />
Jambö Kajeueng AU-5 Jeuleupè AP-15<br />
Jambö Kupö' AS-1 Jeulanga Barat AP-2<br />
Jambö Labu AT-2 Jeulanga Masjid AP-2<br />
Jambö Manyang AS-4 Jeulang Mata le AP-2<br />
Jambö Masi AD-3 Jeulikat AU-3<br />
Jambö Papan AS-4 Jeulikat AU-9<br />
Jambö Papan AS-8 Jeulikat AU-15<br />
Jambö Papeuen AS-18 Jeulingké BA-4<br />
Jambö Ramböng AT-19 Jeumeurang AP-8<br />
Jambö Reuhat AT-4 Jeumpa AB-12<br />
Jambö Timu AU-3 Jeumpa AU-25<br />
Jambur Damar AA-6 Jeumpa AP-15<br />
Jambur Lak-Lak AA-2 Jiem AP-12<br />
Jamuan AU-15 Jeumpa Sikureueng AU-7<br />
Jamur Labu AT-8 Jeumpét AB-1<br />
Jamur Rakyat AT-8 Jeumpeu' AD-10<br />
Jana Rata AG-1 Jeungki AT-13<br />
Janggeut AD-3 Jeuram AD-11<br />
Janggöt Seungko AU-7<br />
47
J<br />
Jiem AP-14 Juli Tambö/Tanjöng AU-6<br />
Jijiem AP-21 Jumphoh AP-12<br />
Jeulatang AS-10 Jungka Gajah AT-3<br />
Jiem-Jiem AP-7 Jungka Gajah AU-12<br />
Jogja AD-7 Juröng AP-14<br />
Johar AT-6 Juröng AP-9<br />
Jojo Alue Batèe AP-12 Juröng AP-18<br />
Jö' AP-13 Juröng AU-20<br />
Jö' AU-9 Juröng AP-7<br />
Jö' AU-11 Juröng Anoe AP-13<br />
Jongo' Meleum AG-5 Juröng Ara AP-2<br />
Jongar AA-2<br />
Jrue' Meunasah Juröng Balè AP-8<br />
Balèe AB-3 Juröng Barö AP-5<br />
Jrue' Meunasah Kreh AB-3 Juröng Binjè AP-2<br />
Jua AS-3 Juröng Binjè AU-18<br />
Juar AT-6 Juröng Mesjid AP-8<br />
Julé' Tunong AT-5 Juröng Pandé AP-5<br />
Juli Cot Mesjid AU-6 Juröng Panté AP-16<br />
Juli Mè Teungoh AU-6 Juröng Peujara AB-4<br />
Juli Meunasah Juröng Raya AP-14<br />
Seutui AU-6 Juröng Teungoh AP-2<br />
48
K<br />
Kaböng AD-6 Kampong Jawa Tgk.<br />
Kabu AD-2 Tinggi AT-1<br />
Kampong Jeumpa AP-5<br />
Kabu AD-11 Kampong Keudè AT-4<br />
Kabu AT-13 Kampong Keudè Bago'AT-12<br />
Kabu Baröh AD-11 Kampong Lada AP-12<br />
Kabu Tunong AD-11 Kampong Panjoe AP-8<br />
Kampong Pisang AP-5<br />
Kain Golong AS-12 Kampong Pisang<br />
Bucue AP-16<br />
Kajeung AD-16 Kampong Putöh AU-18<br />
Kaju AB-2 Kampong Raja AT-1<br />
Kalabidin AG-1 Kampong Teungoh AS-5<br />
Kala Ketol AG-8 Kampong Teungoh AT-10<br />
Kaloe AT-19 Kampung Acèh AT-4<br />
Kamban AU-13 Kampung Ayie AD-14<br />
Kambu' AU-17 Kampung Alue AB-9<br />
Kampung Apha AS-6<br />
Kambu' Nicah AP-13 Kampung Atöng AB-9<br />
Kambu' Paya AP-13 Kampung Bakti AA-7<br />
Kampong Arah AP-8 Kampung Bandar AS-15<br />
Kampong Asan AP-8 Kampung Bantan AU-9<br />
Kampong Asan AP-17 KampungBarat AP-8<br />
Kampong Barat AP-8 Kampung Barö AB-11<br />
Kampong Barö AU-16 Kampung Baröh AB-9<br />
Kampong Barö AT-5 Kampung Baru AS-2<br />
Kampong Barö AT-4<br />
Kampong Barö AT-10 Kampung Baru AA-2<br />
Kampong Barö AU-18 Kampung Baru BA-1<br />
Kampong Baröh Kampung Belakang AD-4<br />
Langsa Lama AT-10 Kampung Besar AT-1<br />
Kampong Baru AT-17 Kampung Blang AB-2<br />
Kampong Blang AP-9 Kampung Blang AB-4<br />
Kampong Blang AP-7<br />
Kampong Jawa Kampung Blang AU-24<br />
Sungai Liput AT-8 Kampung Cacang AS-6<br />
49
Kampung Cadé' AB-2 Kandang AU-18<br />
Kampung Cot AP-16 Kandang AP-16<br />
Kampung Dalam AS-6 Kandéh AD-11<br />
Kampung Durian AT-8 Kanot AU-22<br />
Kampung Gadang AS-15 Kapa AU-17<br />
Kampung Hilir AS-15 Kapai Barö AT-3<br />
Kampung le Leuhop AS-16 Kapéh AS-3<br />
Kampung Jawa AA-4 Kara' AD-19<br />
Kampung Jawa AU-2 Karang Ampar AG-8<br />
Kampung Jawa AT-4 Karang Anyèr AD-2<br />
Kampung Kaya AA-2 Karang Anyèr AT-9<br />
Kampung Keudè AS-7<br />
Kampung Koto AS-4 Karang Jadi AG-9<br />
Kampung Ladang AS-15 Karang Jadi AT-8<br />
Kampung Lhang AS-16 Karang Rejo AG-4<br />
Kampung Melayu<br />
Gabungan AA-1 Kareueng AB-7<br />
Kampung Mesjid AT-11 Kareueng AP-3<br />
Kampung Meuluem AU-18 Kareueng AU-17<br />
Kampung Nangka AA-3 Kareueng Ateuh AD-3<br />
Kampung Padang AS-6 Karieng AP-12<br />
Kampung Pandé AU-26 Karieng AP-4<br />
Kampung Pasir AD-4 Karieng AU-17<br />
Kampung Pawöh AS-6 Karieng AU-16<br />
Kampung Pisang AS-16 Kayèe Adang AB-12<br />
Kampung Pisang AS-6 Kayèe Adang AB-13<br />
Kampung Raja AA-1 Kayèe Jatoe AP-5<br />
Kampung Ramböng AS-16 Kayèe Panyang AP-8<br />
Kampung Raya AB-12 Kayèe Kunyèt AB-9<br />
Kampung Seulimeum AB-12 Kayèe Lheue AB-4<br />
Kampung Tèmpèl AU-9 Kayèe Panyang AU-23<br />
Kampung Tengah AS-15 Kayèe Unoe AD-2<br />
Kampung Tutöng AS-6 Kayu Menang AS-14<br />
Kampung Ujung AS-14 Kebön Barö AU-8<br />
Kandang AB-1 Keubön Pirah AU-11<br />
Kandang AP-8 Kebun Sungai Liput AT-8<br />
50<br />
K
K<br />
Kebun Afdeling Keudè AP-15<br />
Seleleh AT-6 Keudè AP-19<br />
Kebun Bata Ara AT-6 Keudè AP-22<br />
Kebun Medang Ara AT-6 Keudè Acèh AU-18<br />
Kebun Nilam " AP-19 Keudè Acèh AU-2<br />
Kebun Rantau AT-8 Keudè Acèh AT-4<br />
Kebun Seré AA-7 Keudè Alue Putéh AU-1<br />
Kebun Sungai Yu AT-1 Keudè Alue Reueng AU-16<br />
Kebun Tanah Terban AT-6 Keudè Arön AU-22<br />
Kebun Tanjung Keudè Arön AD-5<br />
Seumantö' AT-6 Keudè Bago' AT-12<br />
Kebun Teumpeuen AT-13 Keudè Baköngan AS-1<br />
Keudai Pala' Kerambil AS-15 Keudè Barö AS-5<br />
Keudè Padang AS-4 Keudè Barö AT-18<br />
Keudè Rasian AS-4 Keudè Bayu AU-23<br />
Keudai Susöh AS-15 Keudè Birém AT-2<br />
Kedataran Gabungan AA-7 Keudè Blang AT-4<br />
Keudè Meuké' AS-8 Keudè Blang AT-12<br />
Keudè Trumon AS-18 Keudè Blang Ara AU-8<br />
Kedelah AG-7 Keudè Blang Jruen AU-25<br />
Kèh AU-12 Keudè Blang Mè AU-19<br />
Kèh AU-25 Keudè Bungkaih AU-13<br />
Keumbang Keupula AP-5 Keudè Dua AT-4<br />
Keumbang Unoe AP-5 Keudè Geudöng AU-19<br />
Keumili AG-2 Keudè le Leubeue AP-8<br />
Keunawat AG-5 Keudè Jangka Buya AP-2<br />
Keunawat Redelong AG-4 Keudè Juenieb AU-7<br />
Kendawi AA-4 Keudè Jeurat<br />
Kenjaran AA-8 Manyang AU-26<br />
Keras AS-12 Keudè Kandang AS-3<br />
Kerukunan AA-3 Keudè Karieng AU-12<br />
Kesehatan AT-6 Keudè Keumuning AT-4<br />
Ketangkuhan AS-12 Keudè Krueng AU-8<br />
Keueb AD-9 Keudè Krueng<br />
Keubang AP-7 Geukueh AU-4<br />
Keudah BA-2 Keudè Kuta Binjè AT-5<br />
51
K<br />
Keudè Lapang AU-5 Keudè Ulèe Titi AU-21<br />
Keudè Lapang AU-26 Keudè Ulim AP-23<br />
Keudè Linteueng AD-11 Keudè Unga AD-3<br />
Keudè Manè AU-13 Keudondong AT-12<br />
Keudè Matang Keuleumbah AD-19<br />
Glumpang dua AU-17 Keumangan Cut AP-12<br />
Keudè Matang Kuli AU-11 Keumireue AB-3<br />
Keudè Matang Keumudèe AB-13<br />
Panyang AU-26 Keumumu Hilir AS-6<br />
Keudè Minyeu' IV AU-1 Keumumu Hulu AS-6<br />
Keudè Neulop AD-11 Keumumu Seberang AS-6<br />
Keudè Niböng AU-25 Keumunèng Lhö' AT-4<br />
Keudè Panga AD-17 Keumuning AT-5<br />
Keudè Panté Breueh AU-1 Keumuning AT-13<br />
Keudè Punteuet AU-3 Keumuning AT-4<br />
Keudè Paya AS-2 Keumuning I AT-3<br />
Keudè Paya Baköng AU-11 Keumuning II AT-3<br />
Keudè Peureula' AT-13 Keumuning III AT-3<br />
Keudè Plimbang AU-7 Keumuning IV AT-3<br />
Keudè Rundéng AS-3 Keumuning V AT-3<br />
Keudè Sampoiniet AU-1 Keumuning Hulu AT-2<br />
Keudè Sebelah AS-2 Keunaloe AB-12<br />
Keudè Seumot AD-1 Keunè AP-6<br />
Keudè Sua' Awé AD-5 Keuneukai SB-1<br />
Keuneu' Ue AB-11<br />
Keudè Simpang Empat AU-8 Keunirèe AP-15<br />
Keudè Simpang Jalan AU-21 Keupula AP-11<br />
Keudè Tanjöng AD-5 Keupula AP-13<br />
Keudè Tanjöng AU-17 Keupula AP-8<br />
Keudè Teunom AD-17 Keupula AP-5<br />
Keudè Teupin Punti AU-22 Keupula Rambayan AP-14<br />
Keuramat BA-2<br />
Keudè Trieng Gadéng AP-22 Keureusé' AU-8<br />
Keudè Tuha AT-18 Keureuseueng AD-9<br />
Keureutoe AU-26<br />
Keudè Ulèe Glé AP-2 Keurumbö' AU-5<br />
52
K<br />
Keuruweueng Blang AB-3 Pertamina AT-14<br />
Keuruweueng Krueng AB-3 Kong Bur AA-5<br />
Keutambang AD-5 Kopelma Darussalam BA-4<br />
Keutapang AB-7 KotaAtas SB-2<br />
Keutapang AP-14 Kota Baru AS-10<br />
Keutapang AP-4 Kota Baru BA-2<br />
Keutapang AP-15 Kota Bawah Barat SB-2<br />
Keutapang AP-7 Kota Bawah Timu SB-2<br />
Keutapang AU-15 Kota Bireuen AU-6<br />
Keutapang AU-26 Koto Indarung AS-4<br />
Keutapang AU-22 Kota Lintang AT-7<br />
Keutapang AU-25 Kota Meureudu AP-9<br />
Keutapang AU-11 Kota Padan AD-14<br />
Keutapang AU-9 Kota Pala' AS-6<br />
Keutapang AD-6 Kota Panton Labu AU-24<br />
Keutapang Bamböng AP-4 Kota Semboling AS-14<br />
Keutapang Dua AT-4 Kota Sinabang AD-15<br />
Keutapang Mamèh AT-4 Kota Inang AD-14<br />
Keutapang Mesjid AP-5 Kota Kuala Simpang AT-7<br />
Keutumbu AP-15 Kota Lhö'Seumawè AU-2<br />
Khang AP-13 Kota Lhö' Sukön AU-9<br />
Kila AD-11<br />
Kilangan AS-14 Kra' Tampai AD-11<br />
Kilometer VI AU-8 Kramat Dalam AP-17<br />
Kilometer VIII AU-8 Kramat Luar AP-17<br />
Kiran Baröh AP-2<br />
Kiran Dayah AP-2 Kréb AP-13<br />
Kiran Krueng AP-2 Krueng Linteueng AT-13<br />
Kisan AA-3 Kreumbö' AP-8<br />
Kitè Meranggun AA-2 Krueng AP-11<br />
Kitoe AU-19 Krueng AU-9<br />
Klieng Cot Arön AB-2 Krueng AU-11<br />
Klieng Manyang AB-13 Krueng além AD-2<br />
Klieng Meuriya AB-2 Krueng anoe AB-5<br />
Kliet AT-14 Krueng Barö AU-7<br />
Komplek Bèntèng/ Krueng Barö AU-20<br />
53
K<br />
Krueng Barö MJ-19 Krueng Manyang AU-8<br />
Krueng Barö Babah Krueng Maté AU-19<br />
Krueng AU-17 Krueng Mbang AU-23<br />
Krueng Barö Mesjid AU-17 Krueng Meuriyam AP-19<br />
Krueng Baté AS-4 Krueng Meuseugöb AU-18<br />
Krueng Batèe AS-4 Krueng No AD-10<br />
Krueng Batèe AS-18 Krueng Njöng AP-5<br />
Krueng Batèe AS-5 Krueng Raya SB-2<br />
Krueng Beukah AD-5 Krueng Sabé AD-6<br />
Krueng Beukah AD-17 Krueng Sentosa AP-12<br />
Krueng Beukah AU-17 Krueng Seumanyam AD-2<br />
Krueng Cèh AD-11 Krueng Seunong AU-8<br />
Krueng Cut AD-1 Krueng Seupéng AU-8<br />
Krueng Cut AP-4 Krueng Sikajang AT-11<br />
Krueng Deue AU-17 Krueng Sikeué AP-19<br />
Krueng Deue AP-8 Krueng Simpö AU-6<br />
Krueng Doe AP-15<br />
Krueng Ceuko AD-11 Krueng Thö AD-10<br />
Krueng Jangko AP-5 Krueng Tinggai AD-9<br />
Krueng Juli Barat AU-6 Krueng Tunong AD-3<br />
Krueng Juli Timu AU-6 Krumbé' AP-4<br />
Krueng Kalé AB-2 Kruet Teumpeum AP-5<br />
Krueng Kalé AS-4 Kuala AU-3<br />
Krueng Kiran AP-2 Kuala AD-3<br />
Krueng Kluet AS-4 Kuala AT-4<br />
Krueng Kulu AD-11 Kuala I AG-3<br />
Krueng Lala AP-10 Kuala II AG-3<br />
Krueng Lam<br />
Kareueng AB-3 Kuala Baköng Ad-10<br />
Krueng Lingka AU-24 Kuala Bago' AT-12<br />
Krueng Lingka AT-15 Kuala Barö AD-7<br />
Krueng Lingka Barat AU-1 Kuala Barö AP-18<br />
Krueng Lingka Timur AU-1 Kuala Baru Laut AS-14<br />
Krueng Luas AS-18 Kuala Baru Sunga AS-14<br />
Krueng Ma' AB-13 Kuala Bhèe AD-19<br />
Krueng Mangköm AD-11 Kuala Bubön AD-9<br />
54
Kuala Buga' AT-13 Kubu AD-17<br />
Kuala Cangköi AU-26 Kubu AD-9<br />
Kuala Déwa AU-13 Kubu Capang AD-19<br />
Kuala Geurapèe AU-17 Kubu Raya AU-17<br />
Kudrang AP-9<br />
Kuala Idi AT-4 Kueh AB-6<br />
Kuala Idi Cut AT-3 Kuku AU-16<br />
Kuala Jeumpa AU-6 Kulam AP-3<br />
Kuala Keupeueng AS-13 Kulam AU-22<br />
Kuala Keureutoe AU-26 Kulam Ara AP-12<br />
Kuala Keureutoe AU-26 Kulam Jeureunèh AD-1<br />
Kuala Langsa AT-10 Kulam Kaju AD-19<br />
Kuala Leuge AT-13 Kulèe AP-3<br />
Kulu AP-10<br />
Kuala Ligan AD-10 Kulu AU-5<br />
Kuala Makmur AD-15 Kulu AD-11<br />
Kuala Manjeue AD-5 Kumba AP-2<br />
Kuala Parét AT-15 Kumbang AU-12<br />
Kuala Peudawa Kumbang AP-13<br />
Puntöng AT-4 Kumbang AP-4<br />
Kuala Pidie AP-17 Kumbang AP-10<br />
Kuala Plieng AD-9 Kumbang AP-12<br />
Kuala Pusöng Kapai AT-17 Kumbang AP-21<br />
Kuala Raja AU-6 Kumbang AU-26<br />
Kuala Raya AT-1 Kumbang AU-22<br />
Kuala Seumanyam AD-2 Kumbang AU-9<br />
Kuala Tadu AD-7 Kumbang Punteuet AU-3<br />
Kuala Simpang Ulim AT-18<br />
Kuala Terubu AS-5 Kumbang Waido AP-14<br />
Kuala Trang AD-7 Kung AG-7<br />
Kuala Tripa AD-2 Kuning AA-8<br />
Kuala Tuha AD-7 Kuning I AA-3<br />
Kubang Gajah AD-7 Kuning II AA-3<br />
Kubu AA-6<br />
Kubu AU-20 Kunyèt Mulé AU-11<br />
Kubu AU-17 Kuta AP-22<br />
K<br />
55
K<br />
Kuta Acèh AD-11 Kuta Krueng AU-19<br />
Kuta Alam BA-2 Kuta Kumbang AD-11<br />
Kuta Bahagia AS-5 Kuta Lang-Lang AA-3<br />
Kuta Ba' Drien AS-16 Kuta Lang-Lang AA-6<br />
Kuta Bakti AS-2 Kuta Lengat Pagan AA-3<br />
Kuta Bantik Gabungan AA-1 Kuta Lengat Selian AA-3<br />
Kuta Barö AU-6 Kuta Lesung AA-3<br />
Kuta Barö AT-4 Kuta Lingga AA-3<br />
Kuta Barö AD-11 Kuta Lintang AA-4<br />
Kuta Barö AD-11<br />
Kuta Baröh AP-2 Kuta Makmu AD-7<br />
Kuta Baru AS-8 Kutam Baru AA-1<br />
Kuta Baru AS-11 Kuta Meuligoe AU-20<br />
Kuta Batu AD-15 Kuta Padang AS-18<br />
Kuta Batu AS-12 Kuta Padang AD-11<br />
Kuta Batu I AA-6 Kuta Padang AD-9<br />
Kuta Batu II AA-6 Kuta Padang AD-4<br />
Kuta Baru Seberang AS-18 Kuta Pasir AA-2<br />
Kuta Beringin AS-13 Kuta Paya AS-7<br />
Kuta Blang AS-10 Kuta Paya AD-11<br />
Kuta Blang AU-2 Kuta Reusép AU-7<br />
Kuta Bukit AA-4 Kuta Rèh AA-1<br />
Kuta Bulöh I AS-8 Kuta Sangè AA-9<br />
Kuta Bulöh II AS-8 Kuta Sayéh AD-11<br />
Kuta Buluh AA-3 Kuta Tengah AA-7<br />
Kuta Canè Lama AA-1 Kuta Tengah AS-13<br />
Kuta Cepu AS-13 Kuta Teungoh AD-1<br />
Kuta Cingkam I AA-6 Kuta Tinggi AA-2<br />
Kuta Cingkam II AA-6 Kuta Tinggi AS-12<br />
Kuta Glumpang AU-19 Kuta Tinggi AS-2<br />
Kuta Iböh AS-6 Kuta Trieng AS-6<br />
Kuta Jumpa AD-1 Kuta Trieng AD-2<br />
Kuta Jumpa AS-2 Kute Trieng AP-9<br />
Kuta Karang AB-1 Kuta Tuha AD-17<br />
Kuta Krangan AS-12 Kuta Ujung AA-2<br />
Kuta Krueng AP-2 Kuta Ujung AA-5<br />
56
K<br />
Kute Baru AG-6 Kute Rayang AG-6<br />
KuteGelima AG-6 Kute RobeI AG-6<br />
Kute Keramail AG-6 Kuyun AG-8<br />
KuteÜntang AG-7 Kuweu AB-9<br />
Kute Meriem AG-6 Kwala Genting AT-1<br />
57
Labuan AD-15 Lagang AU-20<br />
Labuhan AT-5 Laksana BA-2<br />
Labuhan Bajau AD-18 Lakubang AD-14<br />
Labuhan Keudè AT-15 Lam Aling AB-3<br />
Labuhan Kera AS-12 Lam Alue Cut AB-5<br />
Labui AP-15 Lam Alue Raya AB-5<br />
Labui AB-2 Lam Apeung AB-12<br />
Ladang AD-9 Lam Ara BA-3<br />
Ladang AS-10 Lam Ara Cot AB-13<br />
Ladang AS-10 Lam Ara Eungkit AB-13<br />
Ladang Barö AD-2 Lam Ara Tunong AB-13<br />
Ladang Barö AD-17 Lam Asan AB-5<br />
Ladang Barö AS-8 Lam Asan AB-2<br />
Ladang Barö AT-5 Lam Asan AB-2<br />
Ladang Bisik AS-13 Lam Asan AB-11<br />
Ladang Neubö' AS-2 Lam Asan AD-3<br />
Ladang Panah AS-7 Lam Ateu' AB-6<br />
Ladang Rimba AS-1 Lamatuha AS-5<br />
Ladang Rimba AS-18 Lam Awé AB-11<br />
Ladang Teungoh AS-4<br />
Ladang Tuha AS-4 Lam Bada AB-4<br />
Ladang Tuha AS-8 Lam Bada AB-4<br />
Ladang Tuha I AS-7 Lam Bada AB-12<br />
Ladang Tuha II AS-7 Lam Bada Lhö' AB-2<br />
L a d o n<br />
9<br />
Lae Balno<br />
A B _ 8<br />
AS-12<br />
Lam Bada Peukan<br />
L a m B a d a R e u k a n<br />
AB-2<br />
A B. 2<br />
LaeBatee AS-13 Lam Badeue' AB-11<br />
LaeBatee AS-12 L a m B a. é t A B. 5<br />
LaeGacih AS-12 Lam Baja AD-14<br />
Lae Gambir AS-12 Lam Barih Ba'Mè AB-13<br />
Lae Nipe AS-12 L a m B a r j h J u r ö<br />
Lae Riman AS-12 R A B. 1 3<br />
Lafakha AD-13 Lam Barö AB-1<br />
L a a n<br />
9 9<br />
A B<br />
" 1<br />
Lagang AP-10<br />
Lam Barö AB-11<br />
Laga Barö AU-19 Lam Barö AB-13<br />
58<br />
L
L<br />
Lam Barö AB-13 Lam Cot AB-4<br />
Lam Barö AP-5 Lam Daya AB-4<br />
Lam Barö AB-4 Lam Dingin BA-2<br />
Lam Barö Angan AB-2 Lam Dom BA-1<br />
Lam Barö Bileue AB-5 Lam Durian AD-3<br />
Lm Barö Dayah AB-5 Lam Duroe AB-2<br />
Lam Barö Kueh AB-6 Lam Gaböih AB-6<br />
Lam Barö Seubun AB-6 Lam Gapang AB-4<br />
Lam Barö Sikèp BA-2 Lam Gawé AB-2<br />
Lam Barö Sukön AB-2 Lam Geu Barö AB-13<br />
Lam Barö Tunong AB-12 Lam Geu Tuha AB-13<br />
Lam Baröh AD-3 Lam Glumpang AB-5<br />
Lam Batèe AB-13 Lam Glumpang BA-4<br />
Lam Batèe AB-1 Lam Griheu AB-7<br />
Lam Batèe AB-1 Lam Gugöb BA-4<br />
Lam Beuga' AB-3 Lam Gurön AB-11<br />
Lam Beutöng AB-3 Lamie (Lam le) AD-2<br />
Lam Bheue AB-1 Lam llie Gantoe AB-3<br />
Lam Bhue' BA-4 Lam llie Mesjid AB-3<br />
Lam llie Teungoh AB-3<br />
Lam Biheue AB-2 Lam Iseu' AB-11<br />
Lam Biheue AB-2 Lam Jabat BA-3<br />
Lam Birah AB-13 Lam Jamèe BA-3<br />
Lam Bétra AB-2 Lam Jamèe AB-13<br />
Lam Blang Manyang AB-1 Lam Jamèe Dayah AB-13<br />
Lam Blang Trieng AB-1 Lam Jruen AB-12<br />
Lam Bueng BA-3 Lam Juhang AB-7<br />
Lam Bueng Blang AT-1 Lam Kabu AP-7<br />
Lam Bunot AB-3 Lam Kawé AP-8<br />
Lam Bunot AB-13 Lam Kawé AB-1<br />
Lam Bunot Paya AB-5 Lam Keumo' AB-11<br />
Lam Bunot Tanoh AB-5 Lam Klat AB-2<br />
Lam Cara' AB-12 Lam Kléng AB-3<br />
Lam Ceue AB-5 Lam Kruet AB-6<br />
Lam Kubu AB-12<br />
Lam Cot AB-1 Lam Ku' AB-12<br />
59
Lam Kunung AB-2 Lam Pasie AB-1<br />
Lam Kunyèt AB-1 Lam Paya AB-6<br />
Lam Kuta AP-15 Lam Peudaya AB-2<br />
Lam Kuta AP-16 Lam Peudeu Tunong AP-15<br />
Lam Kuta AU-17 Lam Peudeu Baröh AP-15<br />
Lam Kuta Blang Mè AB-7 Lam Peuneuruet<br />
Lam Lagang BA-3 Ujöng Blang AB-1<br />
Lam Leu'ot AB-3 Lam Peuneuruet<br />
Lam Leupueng AB-3 Gampöng AB-1<br />
Lam Lheu AB-13 Lam Peuneu'eun AB-1<br />
Lam Lubö' AB-3 Lam Peureumèe AB-4<br />
Lam Lumpoe AB-11 Lam Peu'ot BA-3<br />
Lam Lueng AB-3 Lam Phu Ot AB-13<br />
Lam Manyang AB-11 Lam Pineung AB-2<br />
Lam Mè AB-5 Lam Pisang AB-11<br />
Lam Mè Garöt AB-9 Lam Pisang AB-13<br />
Lam Neuheun AB-5 Lam Pisang Dayah AB-12<br />
Lam Nga AB-8 Lam Pisang Teungoh AB-12<br />
Lam Nga AB-9 Lam Pisang Tunong AB-12<br />
Lam Pageue AB-11 Lam Prèh AB-4<br />
Lam Pahan AG-9 Lam Prèh AB-4<br />
Lam Puja AB-2<br />
Lam Paku' AB-3 Lam Pulo BA-2<br />
Lam Palöh BA-1<br />
Lam Panah AB-12 Lam Pupo' Barö AB-3<br />
Lam Panah Baröh AB-3 Lam Pupo' Raya AB-3<br />
Lam Panah Dayah AB-3 Lam Pu'ue' AB-2<br />
Lam Panah Ineu AB-13 Lam Pu'ue' AB-5<br />
Lam Panah Ranjo AB-3 Lam Puyang AB-10<br />
Lam Panah Teungoh AB-3 Lam Raya AB-5<br />
Lam Panah Tunong AB-3<br />
Lam Panté AB-12 Lam Raya AB-9<br />
Lam Pasèh Acèh BA-3<br />
Lam Pasèh Kota BA-3 Lam Rèh AB-2<br />
Lam Pasèh Krueng AB-9 Lam Rèh AB-8<br />
Lam Pasèh Lhö' AB-9 Lam Reuneung AP-7<br />
60<br />
L
L<br />
Lam Reung AB-1 Lam Tuwi AD-3<br />
Lam Roh " AB-5 Lam Tutui AB-11<br />
Lam Rukam AB-11 Lam U AB-4<br />
Lam Sabang AB-5 Lam Ujöng AB-2<br />
Lam Seunia AB-6 Lam Ujöng AB-2<br />
Lam Seunong AB-5 Lam Ujöng AP-16<br />
Lam Seupeueng B A Lam Ura AB-13<br />
Lam Sidaya AB-1 Lam Urit AB-13<br />
Lam Sie AB-3 Lamamè' AD-3<br />
Lam Siem AB-5 Lamerem AD-13<br />
Lam Sinyeu AB-4 Lamatuha AS-5<br />
Lam Siot AB-3 Lampöh Drien AS-15<br />
Lam Sitéh AB-1<br />
Lam Sitéh Cot AB-13 Lampöh Keudè AB-5<br />
Lam Sod AB-1<br />
Lam Sujén AB-7 Lampöh Krueng AP-17<br />
Lam Tado' AB-1 Lampöh Lada AP-9<br />
LamTamot AB-12 Lampöh Lada AP-15<br />
Lam Tanjöng AB-13 Lampöh Oe AU-7<br />
Lam Téh BA-4 Lampöh Raja AB-3<br />
Lam Téh AB-11 Lampöh Rayé At-18<br />
Lam Téh Dayah AB-13 Lampöh Siröng AP-12<br />
Lam Téng AB-10 Lampöh Taröm AB-5<br />
Lam Teuba AB-12 Lancang AP-8<br />
Lam Teubèe Lancang AU-7<br />
Geupula AB-5 Lancang AU-19<br />
Lam Teubèe Mön Lancang Barat AU-4<br />
Ara AB-5 Lancö' AP-9<br />
Lam Teumèn Barat BA-3 Lancö' AU-18<br />
Lam Teumèn Timu BA-3 Lancö' U-20<br />
Lam Teungoh AB-11 Lancö' AU-23<br />
Lam Teungoh AB-4 Lancö' Bungo AU-7<br />
Lam Teungoh AD-10 Lancö'-Lancö' AU-6<br />
Lam Timpeueng AB-2 Lancö' Panté Ara AU-6<br />
Lam Trieng AB-5 Lancö'Ulim AU-7<br />
Lam Tuwi AB-3 Lancöng AD-16<br />
61
L<br />
Landu' AT-8 Gabungan AA-7<br />
Langa AU-23 Lawé Kinga Tebing<br />
Langi AD-13 Tinggi AA-7<br />
Langkahan AU-24 Lawé Kongkir AA-6<br />
Langka' AD-7 Lawé Kulö'<br />
Langkura AU-8 Gabungan AA-1<br />
Lango AD-5 Lawé Lening Aman AA-7<br />
Langung AD-5 Lawé Lening<br />
Lanting AD-15 Gabungan AA-7<br />
Lapahan Buaya AS-13 Lawé Meulang AS-4<br />
Lapang AD-4 Lawé Penangalan AA-2<br />
Lapang Barat AU-5 Lawé Perbunga AA-7<br />
Lapang Timur AU-5 Lawé Petandu' AA-3<br />
Lapéhan Mesjid AU-10 Lawé Rutung AA-1<br />
Lapeueng AB-10 Lawé Sagu Hilir AA-1<br />
L a s i k i n<br />
Lata Ayah<br />
A<br />
1 5<br />
?"<br />
AD-14<br />
Lawé Sagu Hulu<br />
L a w é S a w a n<br />
AA-1<br />
A S. 3<br />
Latahng AD-18 Lawé Sempilang A-6<br />
L a t r t , k<br />
1 4<br />
AD" LawéSigalall AA-7<br />
L a t , u n<br />
9 AD-18 Lawé Sigala Barat AA-7<br />
L a t<br />
° n<br />
9 AD-11 L a w é S j | a T j m u r M . 7<br />
L a u k e<br />
AD-14 L a w é S t u| M. 2<br />
Laure AD-14 L a w é S u m u r AA. 3<br />
Lawa Batu AD-7<br />
Lawang AU-11 Lawé Sumur AA-6<br />
Lawang AU-16 Lawé Tua Gabungan AA-7<br />
Lawé Beukung AA-2 Lawé Tungkal AA-6<br />
Lawé Beringin Gayo AA-7 Lawét AD-5<br />
Lawé Beringin Horas AA-7<br />
Lawé Buluh Didi AS-3 Laya Baung AD-13<br />
Lawé Dèski I AA-7<br />
Lawé Deski Sabas AA-7 Layan AP-19<br />
Lawé Dua Gabungan AA-3 Layeuen AB-6<br />
Lawé Hijö AA-3<br />
Lawé Kesumpat AA-7 Layung AD-9<br />
Lawé Kinga Lè'-Lè' AD-5<br />
62
L<br />
Lelabu AG-2 Leu U AB-1<br />
Leles AT-16 Léwa Jadi AG-1<br />
Leme AA4 Léwa' AD-13<br />
Lembah Alas AA-2 Lhang AB-1<br />
Lembah Baru AS-6 Lhèe Meunasah AP-4<br />
Lempuh AA-4 Lheue AP-18<br />
Lentong AS-13 Lheue Barat AU-7<br />
Lenga AG-7 Lheue Blang AB-1<br />
Leubang AD-15 Lheue Jeumpa AB-3<br />
Leubue AP-15 Lheue Simpang AU-7<br />
Leubö' AU-11 Lhieb AB-12<br />
Leubö' AU-9 Lhoh AB-10<br />
Leubö' Pémpéng AT-13 Lhong Cut BA-3<br />
Leubu Cot AU-10 Lhong Raya BA-3<br />
Leubu Mesjid AU-10 Lhö' Aman AS-8<br />
Leuen AP-13 Lhö Asahan AT-4<br />
Leugeu AT-13 Lhö'Asan AU-23<br />
Leugeue AB-1 Lhö'Awé-awé AU-6<br />
Leuhan AD-4 Lhö'Awé Teungoh AU-6<br />
Leuhob AP-13 Lhö' Banie AT-9<br />
Leuhob AP-14 Lhö' Bayu AU-20<br />
Leuhong AU-25 Lhö' Beringèn AU-24<br />
Leuhong AU-11 Lhö' Beungkuang AS-17<br />
Leukeun AD-9 Lhö' Bintang Hu AU-24<br />
LeungahBarö AB-12 Lhö' Böt AD-12<br />
Leupè AU-11 Lhö' Bubön AD-9<br />
Leupeum Mesjid AP-16<br />
Leupon Sirèn AU-25 Lhö' Buya AD-12<br />
Leupu AP-6 Lhö' Cut AU-20<br />
Leupueng Balè AB-3 Lho' Dagang AU-7<br />
Leupueng Brue' AB-3 Lhö' Dalam AT-4<br />
Leupueng Cut AB-13 Lhö' Dalam AT-13<br />
Leupueng Mesjid AB-5 Lhö' Euncin AU-1<br />
Leupung Riwat AB-13 Lhö' Gajah AP-23<br />
Leupueng Raye' AB-13 Lhö' Gajah AS-5<br />
Leupueng Ulèe Alu AB-5 Lhö' Gajah AU-20<br />
63
Lhö' Geulitut AU-21 Lhö' Pawöh AD-13<br />
Lhö' Geulumpang AT-3 Lhö' Pawöh AS-11<br />
Lhö' Geulumpang AD-12 Lhö' Pawöh AS-7<br />
Lhö' Geulumpang AS-5 Lhö' Puntoe AS-7<br />
Lhö' Guci AD-17 Lhö' Pusöng AP-2<br />
Lhö' Guci AD-5 Lhö' Pu'ue' AU-21<br />
Lhö' Iböh AU-1 Lhö' Pu'ue' AP-22<br />
Lhö' Igeuh AP-20 Lhö' Rambideung AU-21<br />
Lhö' Jö' AU-20 Lhö' Ramböng AT-5<br />
Lhö' Jö' AU-8 Lhö' Rameuen AD-11<br />
Lhö' Kareueng AU-9 Lhö' Reudeueb AU-24<br />
Lhö' Keutapang AS-17 Lhö' Reuhat AU-9<br />
Lhö' Keutapang AP-17 Lhö' Rukam AS-17<br />
Lhö' Keutapang AP-15 Lhö' Sandong AP-9<br />
Lhö' Krue' AU-20 Lhö' Sari AD-5<br />
Lhö' Kruet AD-10 Lhö' Seuntang AU-9<br />
Lhö' Kulam AU-7 Lhö' Seumira AU-18<br />
Lhö' Kuyuen AU-20 Lhö' Seumot AD-1<br />
Lhö' Leubu AP-10 Lhö' Seutöng AD-11<br />
Lho' Leuma' AT-4 Lhö' Seutui AU-1<br />
Lhö' Mambang AU-5 Lhö' Sialang Cut AS-4<br />
Lhö' Mamplam AS-8 Lhö' Tanoh AU-18<br />
Lhö' Malèe AD-19 Lhö' Timon AD-12<br />
Lhö' Medang Ara AT-11 Lhung Asan AS-2<br />
Lhö' Mè AP-16 Lhung Barö AS-7<br />
Lhö' Meureubö AU-20 Lhung Taro' AS-2<br />
Lhö' Mereubo AU-24 Lhut AD-3<br />
Lhö' Meureubö AU-9 Licèh AD-9<br />
Lhö' Meureue AT-4 Lieu AB-2<br />
Lhö' Mesjid AD-11 Ligan AD-10<br />
Lhö' Nga AU-5 Likat AA-3<br />
Lhö' Padang AD-11 Limau Purut AS-4<br />
Lhö' Palöh AP-16 Limau Saring AS-6<br />
Lhö' Pangè AD-11 Limo Blang AB-3<br />
Lhö' Panjoe AT-4 Limo Lam<br />
Lhö' Paröm AD-11 Leuweung AB-3<br />
64<br />
L
L<br />
Limo Mesjid AB-3 Lubö' Panyang AD-19<br />
Limpö' AB-2 Lubo Pasi Ara AD-19<br />
Linge AG-6 Lubö' Pusaka AU-24<br />
Ljnggi AD-15 Lubö' Sukön AB-4<br />
Lingom AB-3 Lubö' Layu AS-10<br />
Linggöng AU-17 Lubö' Tuweue AU-12<br />
Linggöng Sagoe AP-18 Lubu' Baik AD-13<br />
Lingka Kuta AU-5 Lubu' Damar AT-17<br />
Lingko' AP-16 Lubu' Sidup AT-6<br />
Lingko' AP-21 Lueng AU-17<br />
Lingko' Busu AP-12 Lueng AU-11<br />
Lueng Barö AD-11<br />
Linung Buien I AG-3 Lueng Barö AD-16<br />
Linung Buien II AG-3 Lueng Barö AU-9<br />
Lipah Cut AU-6 Lueng Barö AU-26<br />
Lipah Raye' AU-6 Lueng Barö AU-17<br />
Lipat Kajang AS-12 Lueng Barö AD-19<br />
Lokop AT-16 Lueng Bata BA-1<br />
Lon Asan AB-12 Lueng Bima AP-9<br />
Lon Baroh AB-12 Lueng Bulöh AD-19<br />
Longkip AS-13 Lueng Gampöng<br />
Cot Usi AP-12<br />
Lo'ot AT-16 Lueng Dama AP-4<br />
Lot Bener Klaipah AG-1 Lueng Daneung AU-17<br />
Lot Kala AG-5 Lueng Dua AT-18<br />
Luan Balu AD-14 Lueng Gayo AD-17<br />
Luar AS-3 Lueng le AB-4<br />
Luar AS-10 Lueng Jawa AD-19<br />
Lubö' AD-9 Lueng Keubeue AU-13<br />
Luba' Batèe AB-4 Lueng Keubeue<br />
Lubö' Batèe AB-13 Jagat AD-2<br />
Lubö' Batil AT-1 Lueng Kuli AU-17<br />
Lubö'Beutöng AD-16 Lueng Manyo AT-11<br />
Lubö' Buni AB-13 Lueng Mesjid AP-14<br />
Lubö' Gapui AB-4 Lueng Niböng AU-1<br />
Lubö' Manè AU-24 Lueng Peuet AT-18<br />
65
L<br />
Lueng Rambayan AP-14 Lueng Tuha AU-24<br />
Lueng Sa AT-18 Lugu AD-15<br />
Lueng Tanoh Thö AD-19 Lumban Sitio-Tio AA-6<br />
Lueng Taro' AS-8 Lumban Tua AA-6<br />
Lueng Tengku Yah AD-19 Lumut AG-6<br />
Lueng Sangau AP-12 Luthu Dayah Krueng AB-13<br />
Lueng Teuku Bén AD-7 Luthu Lam Weue AB-13<br />
Lueng Teungoh AU-7 Lutueng AP-6<br />
66
M<br />
Macah AD-11 Manggis Harapan AS-6<br />
Madan AU-19 Manggra AB-3<br />
Madat AS-10 Manjéng AD-5<br />
Madat AT-18 Manta' Raya AP-18<br />
Maddi AU-25 Manyang AP-8<br />
Madika AP-18 Manyang AP-5<br />
Maha Singkil AA-3 Manyang AU-12<br />
Mah'èng AB-3 Manyang AU-9<br />
Makrukon AP-14 Manyang AU-25<br />
Malasin AD-13 Manyang Baröh AU-22<br />
Mali Cot AP-16 Manyang Cut AP-9<br />
Mali Meunasah U Manyang Lancö' AP-9<br />
Kèe AP-16 Manyang Tunong AU-25<br />
Mamas AA-2 Manyang Tunong AU-25<br />
Mamprèe AP-20 Mare' AD-5<br />
Mamprèe AU-11 Mareue AD-3<br />
Mamplam AP-5 Marlempang AT-1<br />
Mamplam AP-18 Masén AD-10<br />
Mancang AP-15 Mata le AB-9<br />
Mancang AU-19 Mata le AU-9<br />
Mancang AU-9 Mata le AU-17<br />
Mancang AU-8 Mata fe AT-14<br />
Mancang AP-16 Mata le AD-10<br />
Mandilang AS-13<br />
Mandumpang AS-12 Mata le AS-2<br />
Manè AP-6 Mata le AS-4<br />
Manè Déyah AB-1 Mata Mamplam AU-17<br />
Manè Kareueng AU-3 Mata U AU-9<br />
Manè Kawan AU-21<br />
Manè Meujingki AU-6 Matang AP-22<br />
Manè Rampa' AT-5 Matang AT-5<br />
Manè Tunong AU-13<br />
Mangang AA-8 Matang Anoe AU-21<br />
Mangeue AB-12 Matang Ara Acèh AT-11<br />
Matang Ara Jawa AT-11<br />
Manggi AD-5 Matang Aröngan AU-24<br />
67
Matang Balöi AU-25 Matang Kuli AP-8<br />
Matang Bangka AU-7 Matang KUli AU-7<br />
Matang Barö AU-1 Matang Kumbang AU-1<br />
Matang Baröh AU-26 Matang Kumbang AU-10<br />
Matang Bayu AU-1 Matang Kumbang AT-18<br />
Matang Bén AU-25 Matang Kunyèt * AT-12<br />
Matang Beringin AU-1 Matang Lada AU-21<br />
Matang Blang Sialét AU-1 Matang Lawang AU-1<br />
Matang Bungong AT-4 Matang Linya AU-1<br />
Matang Cengai AT-10 Matang Manè AU-25<br />
Matang Ceubré' AU-1 AU-1 Matang Manéh AU-24<br />
Matang Cibré' AU-25 Matang Manyam AU-1<br />
Matang Cicin AT-11 Matang Manyang AT-10<br />
Matang Cot Pasè AU-17 Matang Mè AU-11<br />
Matang Cut AU-1 Matang Mesjid AU-17<br />
Matang Drien AU-24 Matang Munyè AU-9<br />
Matang Geutoe AT-3 Matang Munyè AU-11<br />
Matang Geulumpang Matang Munyè AU-22<br />
Dua Meunasah Dayah AU-17 Matang Neuheun AT-12<br />
Matang Niböng AT-18<br />
Matang Geulumpang Matang Niböng AU-7<br />
Dua Meunasah Timu AU-17 Matang Panyang AT-12<br />
Matang Guru AT-18 Matang Panyang AU-1<br />
Matang Janèng AU-26 Matang Panyang AU-11<br />
Matang Jareueng AU-18 Matang Panyang AU-21<br />
Matang Jeulikat AU-21 Matang Pasi AU-16<br />
Matang Juröng AU-24 Matang Paya AU-1<br />
Matang Kareueng AU-1 Matang Peureula' AT-18<br />
Matang Karing AU-21 Matang Peusangan AU-11<br />
Matang Kèh AU-11 Matang Pineung AU-1<br />
Matang Keulayu AU-1 Matang Pineung AT-3<br />
Matang Keupula I AT-18 Matang Puding AT-18<br />
Matang Keupula II AT-18 Matang Puntöng AU-21<br />
Matang.Keupula III AT-18 Matang PUntöng AU-19<br />
vlatang Keutapang AU-24 Matang Pupanji AU-9<br />
Matang Kruet AT-18 Matanq Rawa AU-1<br />
68<br />
M
M<br />
Matang Raya AU-24 Matang Tunong AU-26<br />
Matang Raya Barat AU-1 Matang Ulim AU-19<br />
Matang Ulim AU-1<br />
Matang Raya Timu AU-1 Matang Urung AD-15<br />
Matang Raye' AT-4 Matang Wakeueh AU-18<br />
Matang Raye' AT-18 Matang Wéng AT-18<br />
Matang Raye' I AT-4 Maté le AU-17<br />
Matang Raye' II AT-4 Mè AU-11<br />
Matang Reudeuep AU-1<br />
Mè AU-12<br />
Matang Reuiét AU-16 Mè Arön AU-22<br />
Matang Rö' AT-18<br />
Matang Rubé' AU-24 Mè Hagu AP-14<br />
Matang Sagoe AU-17 M e Matang Panyang AU-26<br />
Matang Santeuet AU-24 f^è Meureubö AU-26<br />
Matang Seureudang AU-24 Mè Krueng<br />
Matang Seukèe PulötAU-24 Seumideun AP-14<br />
Matang Seuleuma' AT-12 M è Lampöh Saka AP-14<br />
Matang Seulimèng AT-9 M è p a n yang AP-12<br />
Matang Seuntang AT-17 ^ e pj a y e' AU-17<br />
Matang Seupéng AT-1 y\ e Teungoh AP-12<br />
Matang Seutui AT-10 Mè Tanjung AP-12<br />
Matang Sijeu' Barat AU-1<br />
Matang Sijeu' Timu AU-1 Mè Tanoh AP-14<br />
Matang Sijeu' Meujambè AU-6<br />
Teungoh AU-1 Meujè AP-5<br />
Matang Teupah AT-1 Meulidi AT-16<br />
Matang Teungoh AU-24 Meunanggini AT-6<br />
Matang Teungoh AU-1 Meunafa AD-8<br />
Matang Teungoh AU-9<br />
Matang Teungoh AU-9 Mengaya AG-3<br />
Matang Teungoh AU-7 Meungit AP-12<br />
Matang Teungob AU-18 Meunuang AD-5<br />
Matang Teungoh Meurant AA-6<br />
Selatan AU-24 Meureubö AU-9<br />
Matang Tunong AU-19 Meureubö Dua AT-2<br />
69
M<br />
Meureubö Juröng AU-26 Mesjid Beu'ah AP-4<br />
Meureubö Juröng AU-26 Mesjid Beurabo AP-13<br />
Meureubö Lama AU-26 Mesjid Beureuleueng AP-4<br />
Meureubö Puntöng AU-21 Mesjid Blue' AU-12<br />
Meureuduati BA-1 Mesjid Bungie AP-18<br />
Mesjid Geuliding AP-13<br />
Meuriya AP-13 Mesjid Gigieng AP-18<br />
Mersa' AS-4 Mesjid Gögö AP-13<br />
Meusé AT-16 Mesjid Keumangan AP-12<br />
Mesjid AP-11 Mesjid Kunyèt AP-13<br />
Mesjid AP-3 Mesjid Lam Ujöng AP-7<br />
Mesjid AP-10 Mesjid Meura'sa AU-3<br />
Mesjid AP-15 Mesjid Pira' AU-11<br />
Mesjid AP-7 Mesjid Palöh AP-13<br />
Mesjid AP-8 Mesjid Panté Raja<br />
Mesjid AP-12 Timur AP-22<br />
Mesjid AP-21 Mesjid Peudaya AP-13<br />
Mesjid AP-21 Mesjid Peudue' Baröh AP-22<br />
Mesjid AU-16 Mesjid Punteuet AU-3<br />
Mesjid AU-12 Mesjid Reubèe AP-4<br />
Mesjid AU-19 Mesjid Rumpong AP-14<br />
Mesjid AD-5 Mesjid Runtöh AP-15<br />
Mesjid AD-5 Mesjid Tanjöng AP-13<br />
Mesjid AS-16 Mesjid Tringgadéng AP-22<br />
Mesjid AU-19 Mesjid Tuha AD-5<br />
Mesjid I AT-1 Mesjid Tuha AP-9<br />
Mesjid Tungköp AP-7<br />
Mesjid AT-11 Mesjid Ulèe Gampöng AP-7<br />
Mesjid Andeue AP-10 Mesjid Ulim Baröh AP-23<br />
Mesjid Arè AP-4 Mesjid Ulim Tunong AP-23<br />
Mesjid Amud AP-5 Mesjid Yaman AP-12<br />
Mesjid Andeue AP-10 Mètareuem AP-4<br />
Mesjid Bamböng AP-4 Meucat AU-9<br />
Mesjid Barö AD-9 Meucat AP-3<br />
Mesjid Barö AU-18 Meucat AP-15<br />
Mesjid Baru AP-7 Meucat AP-22<br />
70
M<br />
Mesjid Meumeu'aneu' AP-4 Meunasah Alue AU-7<br />
Meucat AU-19 Meunasah Alue AU-16<br />
Meucat AU-22 Meunasah Alue AU-14<br />
Meudang Ara AU-23 Meunasah Alue AU-15<br />
Meudang Ara AT-12 Meunasah Alue le<br />
Meudang Ara AS-2 Putéh AU-1<br />
Meudang Ara AU-1 Meunasah Ara AD-5<br />
Meunasah Ara AP-1<br />
Meudang Ara AT-4 Meunasah Arön AP-8<br />
Meudang Ara AT-6 Meunasah Arön AU-13<br />
Meudang Ghon AD-3 Meunasah Arön AT-4<br />
Meudheun AD-3 Meunasah Asan AT-18<br />
Meue AP-22 Meunasah Asan AU-18<br />
Meugat Mèh AD-11 Meunasah Ba'ét AB-4<br />
Meugit Kayèe Meunasah Ba' U AB-6<br />
Panyang AP-2 Meunasah Ba' Trieng AB-4<br />
Meugit Sagoe AP-2 Meunasah Ba' Trieng AB-5<br />
Meugo Cut AD-5 Meunasah Balè AB-6<br />
Meugo Raye' AD-5 Meunasah Balè AP-16<br />
Meujèe Mesjid AP-14 Meunasah Balè AP-1<br />
Maenasah Balé' AP-9<br />
Meulaka AS-4 Meunasah Barö AB-4<br />
Meulayo AB-5 Meunasah Barö AB-6<br />
Meulayu AP-7 Meunasah Barö AP-8<br />
Meuleuweue' AP-14 Meunasah Barö AP-16<br />
Meulie' AU-18<br />
Meuligoe AS-11 Meunasah Barö AP-1<br />
Meunasah Barö AB-12<br />
Meulinggèe AB-10 Meunasah Barö AU-13<br />
Meunara AB-3 Meunasah Baröh AU-8<br />
Meunasah AS-15<br />
Meunasah Abah Lueng AP-1 Meunasah Baröh AU-16<br />
Meunasah Aki<br />
Neungoh AP-1 Meunasah Baröh<br />
Meunasah Alue AP-1 Lancö' AP-1<br />
71
M<br />
Meunasah Beung AP-23 Meunasah Cot Paleue AP-18<br />
Meunasah Beunot AU-15 Meunasah Cut AP-4<br />
Meunasah Beureum- Meunasah Cut AP-1<br />
bang AP-2 Meunasah Cut AP-1<br />
Meunasah Beutöng AB-6 Meunasah Cut AU-16<br />
Meunasah Bie AP-9 Meunasah Cut AU-15<br />
Meunasah Blang AU-14 Meunasah Daböih AP-5<br />
Meunasah Blang AU-24 Meunasah Daböih AP-1<br />
Meunasah Blang AT-3 Meunasah Dayah AB-4<br />
Meunasah Blang AP-14<br />
Meunasah Blang AP-18 Meunasah Dayah AD-1<br />
Meunasah Blang AP-18 Meunasah Dayah AP-1<br />
Meunasah Blang AU-14 Meunasah Dayah AP-1<br />
Meunasah Blang AU-16 Meunasah Dayah AP-12<br />
Meunasah Blang Ara AU-8 Meunasah Dayah AU-7<br />
Meunasah Blang Barö AP-1 Meunasah Dayah AU-18<br />
Meunasah Blang Cutt AP-9 Meunasah Dayah AU-8<br />
Meunasah Blang<br />
Glong AP-1 Meunasah Dayah AU-18<br />
Meunasah Blang GuyuiAP-16 Meunasah Dayah AU-14<br />
Meunasah Blang Iböh AP-1 Meunasah Dayah AU-25<br />
Meunasah Blang Meunasah Dayah AU-9<br />
Krueng AP-1 Meunasah Dayah AU-24<br />
Meunasah Blang Meunasah Dayah<br />
Paröh AU-14 Kp. Pisang AP-16<br />
Meunasah Blang<br />
Sakti AP-16 Meunasah Dayah<br />
Meunasah Blang Seupéng AU-23<br />
Sukön AP-1 Meunasah Kayèe<br />
Meunasah Bujö' AU-1 Raya AP-1<br />
Meunasah Bukét AU-8 Meunasah Dayah Tuha AP-16<br />
Meunasah Bulöh AD-5 Meunasah Dayah UsénAP-9<br />
Meunasah Bungong AP-5 Meunasah Drang AU-13<br />
Meunasah Bungong AU-16 Meunasah Eumpéh AP-16<br />
Meunasah Cebré' AP-18 Meunasah Eumpéh AP-18<br />
Meunasah Cot Baröh AP-1 Meunasah Gampöng AP-1<br />
72
M<br />
Meunasah Gampöng Meunasah Keurisi<br />
Blang AP-14 Raya AP-2<br />
Meunasah Gantung AD-5 Meunasah<br />
Meunasah Geudöng AU-1 Keutapang AU-7<br />
Meunasah Geudöng AU-24 Meunasah<br />
Meunasah Glé Gapui AP-7 Keutapang AT-3<br />
Meunasah Gong AP-18 Meunasah Kinco AD-5<br />
Meunasah Hagu AP-9 Meunasah Krueng AB-4<br />
Meunasah Hagu AT-12 Meunasah Krueng AP-8<br />
Meunasah Hagu AU-1 Meunasah Krueng AU-16<br />
Meunasah Ho' AB-7 Meunasah Krueng AU-17<br />
Meunasah Intan AB-4 Meunasah Krueng AU-15<br />
Meunasah Jeumpa AT-4 Meunasah Krueng AT-4<br />
Meunasah Jijiem AP-1 Meunasah Krueng AD-1<br />
Meunasah Kabat AP-14 Meunasah Krueng AP-23<br />
Meunasah Krueng<br />
Meunasah Kaluet AB-4 Kala AB-7<br />
Meunasah Karieng AB-6 Meunasah Krueng<br />
Reubèe AP-4<br />
Meunasah Kayèejatoe AP-1 Meunasah Krumbé' AP-14<br />
Meunasah Kulam AB-8<br />
Meunasah Krumbé' AP-14<br />
Meunasah Kayèe Meunasah Kulam AP-9<br />
Raya AP-1<br />
Meunasah Keudè AB-8 Meunsah Kulam AP-9<br />
Meunasah Keudè<br />
Cunda AU-14 Meunasah Kulam AU-8<br />
Meunasah Keudè Meunasah Kulam AD-10<br />
Lueng Putu AP-1 Meunasah Kumbang AP-5<br />
Meunasah Keudè Meunasah Kumbang AP-23<br />
Paru AP-1<br />
Meunasah Keulili AU-25 Meunasah Kumbang AP-2<br />
Meunasah Keupula AP-18<br />
Meunasah Keupö' AU-25 Meunasah Kumbang AU-8<br />
Meunasah Keurisi<br />
Lueng AP-2 Meunasah Kupula AU-7<br />
73
M<br />
Meunasah Lam Baro AB-6 Meunasah Mè AP-4<br />
Meunasah Lam BidóngAP-18 Meunasah Mè AP-8<br />
Meunsah Lam Giré' AB-6 Meunasah Mè AP-12<br />
Meunasah Lam Mè AD-3 Meunasah Mè AP-22<br />
Meunasah Lancang AP-1 Meunasah Mè AP-2<br />
Meunasah Lancö' AU-18 Meunasah Mè AU-14<br />
Meunsah Mè AP-3<br />
Meunasah Leubö' AT-18 Meunasah Mesjid AP-12<br />
Meunasah Leupè AD-3 Meunasah Mesjid AP-1<br />
Meunasah Lhèe AP-18 Meunasah Mesjid AU-18<br />
Meunasah Mesjid AU-14<br />
Meunasah Lhö' AP-9 Meunasah Mesjid<br />
Blang .lheue AP-23<br />
Meunasah Lhö' AU-13 Meunasah Mesjid<br />
Meunasah Liliep AP-18 Lam Lhom AB-6<br />
Meunasah Lincah AU-18 Meunasah Mesjid<br />
Meunasah Lueng AP-14 Lam Pu'ue' AB-6<br />
Meunasah Lueng AP-16<br />
Meunasah Lueng AU-18 Meunasah Mesjid<br />
Meunasah Mali Leupung AB-6<br />
Mesjid AP-16 Meunasah Meucap AU-17<br />
Meunasah Mancang AP-20 Meunasah Meucat AU-15<br />
Meunasah Meucat AP-12<br />
Meunasah Mamplam AU-18<br />
Meunasah Meunyè<br />
Meunasah Mamplam AU-25 Lhèe AU-25<br />
Meunasah Macang AP-9 Meunasah Meurandéh AP-1<br />
Meunasah Meureubö AU-24<br />
Meunasah Manyang AB-4 Meunasah Mon AB-8<br />
Meunasah Manyang AB-4 Meunasah Mon Cut AB-6<br />
Meunasah Manyang AB-6 Meunasah Nien AP-18<br />
Meunasah Manyang AB-4 Meunasah Niböng AU-17<br />
Meunasah Manyang AP-1<br />
Meunasah Paku AP-2<br />
Meunasah manyang AU-14 Meunasah Papeuen AB-4<br />
Meunasah Manyèt AB-4 Meunasah Panah AP-20<br />
74
M<br />
Meunsah Panté AU-1 Meunasah Raye' AD-3<br />
Meunasah Panté AD-1<br />
Meunasah Panté AP-18 Meunasah Raye' AU-15<br />
Meunasah Panton<br />
Labu SAU-24 Meunasah Raye' AD-5<br />
Meunasah Paya AT-11 Meunasah Raye' AU-9<br />
Meunah Paya Meunasah Reudeuep AU-7<br />
Paleue AP-18<br />
Meunasah Paya Meunasah Sagoe AP-1<br />
Terbang AU-25 Meunasah Sagoe AP-5<br />
Meunasah Peukan AP-17 Meunasah Sagoe AU-21<br />
Meunasah Pintö AU-13 Meunasah Sawang AP-1<br />
Meunasah P'uep/ Meunasah Sanggét AP-5<br />
Lueng Niböng AP1 Meunasah Sarah<br />
Meunasah Pulo AU-16 Panyang AP-1<br />
Meunasah Pulo AU-20<br />
Meunasah Serba AD-3<br />
Meunsha Seukèe AP-18<br />
Meunasah Pulo Meunasah Seukèe AP-5<br />
P'uep AP-1 Meunasah Seuneubö'<br />
Meunasah Pulo Rayé AU-25<br />
Rhéng AP-1 Meunasah Sirèn AP-1<br />
Meunasah Pupu AP-23<br />
Meunasah Sukön AP-11<br />
Meunasah Pu'ue' AU-18 Meunasah Sukön AP-18<br />
Meunasah Sukön AS-7<br />
Meunasah Pu'ue' AT-4 Meunasah Tambö AU-7<br />
Meunasah Rabo AU-16 Meunasah Tambö AU-16<br />
Meunasah Rambot AP-12<br />
Meunasah Rambot AD-5 Meunasah Tanoh<br />
Meunasah Rawa AU-9 Mirah AP-1<br />
Meunasah Raya AP-14 Meunasah Teungoh AP-1<br />
Meunasah Raya AP-16 Meunasah Teungoh AP-9<br />
Meunasah Raya AP-9 Meunasah Teungoh AU-7<br />
Meunasah Teungoh AU-8<br />
Meunasah Raya Paya AP-18 Meunasah Teungoh AU-9<br />
75
M<br />
Meunasah Teungoh AT-12 Meurah AB-12<br />
Meunasah Teungoh AT-18 Meurah AU-18<br />
Meunasah Teungoh AD-3 Meura'sa AP-8<br />
Meunasah Teungoh AD-1 Meura'sa AP-9<br />
Meurandéh AT-10<br />
Meunasah Teungoh AS-7 Meurandéh AT-11<br />
Meunasah Teupin Jö' AU-25 Meurandéh AS-7<br />
Meunasah Tingkeum AT-18 Meurandéh Alue AP-2<br />
Meunasah Tuha AB-11 Meurandéh Paya AU-1<br />
Meunasah Tuha AB-13 Meurandéh Sua' AD-11<br />
Meunasah Tuha Lada AP-1 Meurandih Paya AG-8<br />
Meunasah Tungau AP-18 Meureubö AU-10<br />
Meunasah Tunong AB-12 Meureubö AD-5<br />
Meunsah Tunong AU-16 Meureubö AD-11<br />
Meunasah Tunong AT-18 Meuna Arön AU-22<br />
Meunasah Tunong<br />
M e u r , a B u e<br />
„ ,.<br />
A U<br />
' 2<br />
L u e n o AU-7 Meuna Matang Kuli AU-11<br />
Meurya AU-8<br />
Meunasah Tutöng AB-4 Meuriya AU-9<br />
Meunasah Tutöng AB-9<br />
meunsah Tutöng AP-1 Meuna Palöh AU- 4<br />
Meunasah Tutöng AD-3 Meuria Seuleuma AU-11<br />
Meunasah Udeueng AP-1 Meusalee Lhö AB-3<br />
Meunasah Ujöng LebatAP-1<br />
M e u s e A U<br />
" 5<br />
Meunasah Ujöng Pacu AU-14 Meutara AD-3<br />
Meunasah Ukè AP-5 Meuteumpeum AP-5<br />
Meunasah Uteunkot<br />
M e u t i a A T<br />
- 1 0<br />
Cunda AU-14 Mibo BA-3<br />
Meunasah Wèh AD-3 Mideuen Geudöng AU-18<br />
Meuntulang AD-5 Mideuen Jö' AU-18<br />
Mirue' AB-4<br />
Meunyè AU-9 Mirue' Lam Reudeuep AB-2<br />
Meunyè Payöng AU-12 Mirue' Taman AB-2<br />
Meunyè Peuet AU-12 Mitem AD-13<br />
Meunyè Cut Bahagia AU-8 Mon Alue AB-3<br />
Meuyub AP-10 Mon Ara AB-9<br />
76
M<br />
Mon Ara AP-12 Muké AP-13<br />
Mon Ara AU-10 Mukhan AD-3<br />
Mon Bateung AD-11 Muko AP-13<br />
Mon Crang AU-22 Muko AD-5<br />
Mon Dua AD-2 Muko Baröh AP-2<br />
Mon Geudöng AT-13 Muko Bulöh AP-2<br />
Mon Geudöng AU-2 Muko Dayah AP-2<br />
Mon Gal AG-2 Muko Juröng AP-2<br />
Mon Ikeun AB-6 Muko Kuthang AP-2<br />
Mon Jeureuja' AU-5 Muko Meungit AP-2<br />
Mon Keulayu AU-5 Mulia BA-2<br />
Mulieng AP-9<br />
Mon Mata AB-7 Mulieng Manyang AU-8<br />
Mon Mata AD-6 Mulieng Meucat AU-8<br />
Mon Panah AB-13 Mungkur AG-6<br />
Mon Pasöng AD-19 Munyè Pira' AU-11<br />
Munyè Seuleuma' AU-11<br />
Muara Baru AA-6 Munyè Tujöh AU-11<br />
Muara Batu-Batu AS-13 Mureue Baröh AB-3<br />
Muara Lawé Bulan AA-1 Mureue Bueng U AB-3<br />
Muara Pea AS-13 Mureue Lam Glum-<br />
Muara Situlan AA-7 pang AB-3<br />
Mude Nosar AG-3 Mureue Ulèe T'rti AB-3<br />
Muröng AU-19<br />
Muröng Cot AP-16<br />
Muka Blang AS-5 Muröng Lhö' AP-16<br />
Muka Blang AP-22 Mutiara AS-11<br />
Muka Sungai Kuru' AT-17 Mutiara Damai AA-6<br />
77
N a c a<br />
AS-18 Neubö' Ye Peutua<br />
Naga Timbul AA-7 Putéh AD-2<br />
Naga Umbang AB-6 Neuheun AB-8<br />
Naibos AD-15 Neuheun AP-3<br />
N a<br />
'°n AT-16 Neuheun AU-17<br />
Naleung AT-5 Neulop AP-4<br />
Nuelop AP-7<br />
Namo Buaya AS-13 Neurö' AP-5<br />
Namplöh Barö AU-18 Neusö' AB-1<br />
Namplöh Blang Neusö' Aceh BA-1<br />
Garang AU-18 Neusö' Jaya BA-1<br />
Namplöh Krueng AU-18 Nga AU-9<br />
Namplöh Manyang AU-18 Nga AU-9<br />
Namplöh Papeuen SU-18 Nga AU-9<br />
Namprèe AU-22 Nga AU-11<br />
Nancala AD-15 Nga AU-12<br />
Nancawa AD-15 Ngkeran AA-6<br />
Nanggroe Barat AP-23 Ngkeran Alur Buluh AA-3<br />
Nanggroe Timur AP-23 Niböng AU-12<br />
Napai AD-19 uiböng AU-23<br />
Nupagaluh AS-12 N j bö n g A p. 1 2<br />
Nasé Mè AU-7 N j b ö r i g B a r ö n A U. 2 5<br />
Nasrehe AD-8 Niböng Wakheuh AU-25<br />
Natam<br />
Neubö'Badeu'<br />
AA-2<br />
AP-19<br />
N i c a n<br />
N i c a n<br />
A p. 4<br />
A L M 7<br />
Nicah Awa AT-18<br />
Neubö' Dalam AD-19 Nigan AD-11<br />
Neubö' Pasi/Ara AD-19 Niron AB-13<br />
Neubö' Saboh AT-18 Nusa AB-6<br />
Neubö' Ye Peutua Nusa AD-3<br />
Kadam AD-2 Nya AB-13<br />
78<br />
N
O<br />
Oboh AS-13 One Bale Atu AG-5<br />
79
Padang AA-9 Pakb AP-21<br />
Padang AD-11 Paku' AB-3<br />
Padang AS-7 Paku AU-18<br />
Padang AP-18 Paleuh Blang AB-4<br />
Padang AS-17 Paleuh Pulo AB-4<br />
Padang AD-12 Pala'Hulu AS-15<br />
Padang AS-4 Pala' Hilir AS-15<br />
Padang Ba' Jö' AS-16 Palau Bengkalak AD-18<br />
Padang Ba' Jeumpa AS-16 Palimbungan AD-5<br />
Padang Barö AS-15 Palö' AA-4<br />
Padang Baru AS-6 Palöh AU-17<br />
Padang Datar AD-6 Palöh AU-18<br />
Padang Geulumpang AS-2 Palöh AB-10<br />
Padang Jawa AD-19 Palöh AP-15<br />
Padang Kasah AT-4 Dalöh AU-26<br />
Padang Kawa AS-16 . alöh Awé AU-13<br />
Padang Keulèlè AS-7 Palöh Batèe AU-14<br />
Padang Kléng AD-17 Palöh Dama AU-5<br />
Padang Langgis AT-17 Palöh Gadéng AU-4<br />
Padang Mancang AD-5 Palöh Igeuh AU-4<br />
Padang Meuria AU-24 Palöh Jeurat AP-13<br />
Padang Panjang AS-15 Palöh Jeureula AP-16<br />
Padang Panyang AD-7 Palöh Kambu' AP-12<br />
Padang Pasir AA-8 Palöh Kayèe Kunyèt AU-15<br />
Padang Peulumat AS-6 Palöh Kayèe Kunyèt AU-5<br />
Padang Rasian AS-4 Palöh Lada AU-4<br />
Padang Rubó' AD-7 Palöh Lhö' AP-12<br />
Padang Sakti AU-1 A Palöh Mambu AU-15<br />
Padang Seurahét AD-4 Palöh Mamprèe AU-15<br />
Padang Sikaboe AD-5 Palöh Mè AU-5<br />
Padang Sikabu AS-5 Palöh Meunasah<br />
Padang Unoe AD-8 Raya AP-12<br />
Pahlawan AT-11 Palöh Naleueng AP-21<br />
Pahlawan AT-6 Palöh Panyang AU-6<br />
Pajar Harapan AS-4 Palöh Peuradi AU-5<br />
Paki Raman AS-12 Palöh Puntie AU-14<br />
80<br />
P
p<br />
Palöh Raya AU-5 Pantai Tinjau AT-6<br />
Palöh Raya AU-13 Panté AU-9<br />
Palöh Seulimong AU-6 Panté AU-25<br />
Palöh Tinggi AP-12 Panté AU-22<br />
Palöh Teungoh AP-12 Panté AB-4<br />
Palöh Tö'due' AP-18 Panté AP-12<br />
Palöng AP-5 Panté Ara AU-17<br />
Panca AB-12 Panté Ara AD-1<br />
Panda' AU-10 Panté Arè AP-4<br />
Pandrah Janèng AU-7 Panté Barö AU-6<br />
Pandrah Kandé AU-7 Panté Barö<br />
Panga Pilo' AP-4 Glesiblah AU-17<br />
Pangè AD-9 Panté Barö<br />
Panggöng ;AD-6 Glumpang AU-17<br />
Panggöng AD-4<br />
Panggöi AU-14 Panté Barö Panté<br />
Pangi AS-12 Manyang AU-17<br />
Pangkalan AT-8 Panté Bayam AT-18<br />
Panté Beureunè AP-9<br />
Pangkalan Sulampi AS-12 Panté Cermin AD-3<br />
Pangoe Déyah BA-4 Panté Cermin AD-5<br />
Pangoe Raya BA-4 Panté Cermin AD-11<br />
Pangoe AP-4 Panté Ceumpa AT-19<br />
Pangur AA-4 -Panté Cut AU-17<br />
Panigah AU-13 Panté Cut AS-5<br />
Panté Gaki Balè AU-24<br />
Panjang Baru AS-15 Panté Garöt AP-7<br />
Panji AS-13 Panté Breueh AU-10<br />
Panji Mulia I AG-4 Panté Geulima AS-6<br />
Panji Mulia II AG-4 Panté Geulumpang AS-16<br />
Panju Pian AS-17 Panté Jaloh AU-20<br />
Panosan AA-5 Panté Kera AT-16<br />
Pantan Nungka AG-6 Panté Krueng AP-16<br />
Pantai Balai AT-17 Panté Keutapang AD-3<br />
Pantai Cermin AP-13 Panté Kulu AP-21<br />
Pantai Peureula' AT-6 Panté Kuyuen AD-12<br />
81
Panté Labu AT-18 Panton Geulima AU-17<br />
Panté Lhong AU-17 Panton Gurah AU-13<br />
Panté Lhö'Kaju AP-7 Panton Kabu AD-17<br />
Panté Meureubö AT-18 Panton Krueng AD-17<br />
Panté Meutia AD-9 Panton Krueng AD-10<br />
Panté Paku AU-17 Panton Luas AS-17<br />
Panté Panah AT-18 Panton Luas AS-11<br />
Panté Pira' AS-7 Panton Makmu AD-3<br />
Panté Pira' AS-15 Panton Makmu AD-9<br />
Panté Peusangan AU-17 Panton Makmur AS-7<br />
Panté Pira' AU-11 Panton Makmur AD-6<br />
Panté Pisang AU-17 Panton Meureubö AT-4<br />
Panté Piyeue AU-17 Panton Mesjid AU-10<br />
Panté Raja AS-7 Panton Pangè AD-2<br />
Panté Ranub AU-17 Panton Pawöh AS-6<br />
Panté Rakyat AS-5 Panton Raya AS-2<br />
Pante' Ramböng AT-18 Panton Raya AP-22<br />
Panté Rawa AB-13 Panton Raye' I AU-8<br />
Panté Raya AG-4 Panton Raye' II AU-8<br />
Panton Raye A AT-4<br />
Panté Rie' BA-1 Panton Raye' B AT-4<br />
Panté Seuleuma' AU-11 Panton Raye'M AT-4<br />
Panté Sikumbang AU-5 Panton Raye' T AT-4<br />
Panté Sirèn AP-21 Penyau AP-5<br />
Panté Sukön AU-17 Papeuen AP-11<br />
Panté Teungoh AP-17 Papeuen AP-21<br />
Panton AU-15 Parang Sikureueng AU-5<br />
Panton AD-19 Parang Sikureueng AU-11<br />
Panton AD-17 Parom AD-11<br />
Panton Bahagia AD-9 Paro AB-7<br />
Panton Bayam AD-1 Pardamèan AA-7<br />
Panton Bayu AD-2 Pardemuan I AA-7<br />
Panton Bilie AS-4 Pardemuan II AA-7<br />
Panton Bilie AU-7 Pasar AP-13<br />
Panton Bilie AS-18 Pasar Acèh AD-4<br />
Panton Beunot AP-20 Pasar Blang Pidie AS-2<br />
82<br />
P
p<br />
Pasar Indra Puri AB-3 Pasi Luna' AD-19<br />
Pasar Kota Bakti AP-16 Pasi Mali (M.B) AD-19<br />
Pasar Kuta Bahagia AS-5 Pasi Mali (MLM) AD-19<br />
Pasar Kuta Canè AA-1 Pasi Meurapat AS-3<br />
Pasar Lama AS-6 Pasi Mesjid AD-5<br />
Pasar Lam No AD-3 Pasi Meugat AD-5<br />
Pasar Lam Paku' AB-3 Pasi Pandan AD-19<br />
Pasar Panjang AS-13 Pasi Panyang AD-19<br />
Pasar Puntung AA-3 Pasi Pawang AD-17<br />
Pasar Seulimeum AB-12 Pasi Peukan Barö AP-17<br />
Pasar Simpang Tiga AG-4 Pasi Pinang AD-5<br />
Pasar Singkil AS-14 Pasi Rawa AP-17<br />
Pasar Tapanduan AS-17<br />
Pasheu Beutöng AB-1 Pasi Seubadéh AS-1<br />
Pasi AB-4 Pasi Teubèe AD-17<br />
Pasi AB-7 Pasi Teungoh AD-5<br />
Pasi AP-8 Pasi Timon AD-17<br />
Pasi Acèh AD-19 Pasi Tula' Bala AD-17<br />
Pasi Acèh Baroh AD-5 Pasir AA-9<br />
Pasi Acèh Tunong AD-5 Pasir Bangun AA-6<br />
Pasi Ara AD-19 Pasir Belo AS-13<br />
Pasi Asahan AS-4 Pasir Gala Gabungan AA-1<br />
Pasi Birah AD-19 Pasir Perjengakan AA-1<br />
Pasi Geulima AD-17 Pasir Putih AG-1<br />
Pasi Jambu AD-5 Pasir Putih AT-13<br />
Pasi Janèng AD-19 Pasir Putih AT-14<br />
Pasi Janèng AB-10 Paté' AD-10<br />
Pasi Jeued AD-19 Pawöd AP-11<br />
Pasi Jeumpa AD-5 Pawöh AS-15<br />
Pasi Keubeue Dom AD-2 Paya AP-11<br />
Pasi Kuala Ba' U AS-4 Paya AD-11<br />
Pasi Kumbang AD-5 Paya AS-7<br />
Pasi Lam Garöt AB-4 Paya AU-16<br />
Pasi Leumbang AS-3 Paya AU-25<br />
Pasi Lhö' AP-8 Paya AP-15<br />
Pasi Luah AD-7 Paya AP-4<br />
83
p<br />
Paya AS-4 Paya Deumam II AT-18<br />
Paya SB-1 Paya Deumam III AT-18<br />
Paya Abö AU-17 Paya Deumam IV AT-18<br />
Paya Awé AT-4 Paya Dua AU-10<br />
Paya Awé AT-6 Paya Dua AD-19<br />
Paya Baköng AT-5 Paya Dua AU-15<br />
Paya Baning AG-1 Paya Dua AT-4<br />
Paya Barö AU-5 Paya Dua Uram AU-21<br />
Paya Barö AD-17 Paya Dua Ujöng AU-21<br />
Paya Barö AD-5 Paya Enjè AT-12<br />
Paya Barö AD-5 Paya Gaböh AU-20<br />
Paya Barö AD-19 Paya Gaböh AT-4<br />
Paya Baröh AP-2 Paya Gajah AT-13<br />
Paya Bateung AU-1 Paya Guci AP-19<br />
Paya Beudi AT-8 Paya Kalui AT-13<br />
Paya Beurandang AU-25 Paya Kambu' AU-12<br />
Paya Beunyot AU-15 Paya Kamèng AB-8<br />
Paya Bieng AU-17 Paya Kareueng AU-5<br />
Paya Bilie AU-12 Paya Keureuléh AB-12<br />
Paya Bilie AU-14 Paya Keutapang AT-15<br />
Paya Bilie I AT-2 Paya Ketenggar AT-11<br />
Paya Bilie I AT-4 Paya Kolak AG-8<br />
Paya Bilie II AT-2 Paya Krueb AT-12<br />
Paya Bilie II AT-4 Paya Kulbi AT-6<br />
Paya Bujö' Tunong AT-9 Paya Laman AT-4<br />
Paya Bujo' Beuramo AT-9 Paya Leupah AU-8<br />
Paya Bujö' Blang PasèAT-9 Paya Lipah AT-13<br />
Paya Bujö' Seuluma' AT-9 Paya Lipah AU-17<br />
Paya Bujö' Teungoh AT-9 Paya Luah AD-19<br />
Paya Bumbung AS-14 Paya Lueng Jalö AU-11<br />
Paya Bunot AU-16 Paya Lumpat AD-9<br />
Paya Crot AU-17 Paya Meudru AU-11<br />
Paya Cut AU-6 Paya Meugeundrang AD-19<br />
Paya Cut AU-17 Paya Meuta AT-6<br />
Paya Dapur AS-3 Paya Meunèng AU-17<br />
Paya Deumam I AT-18 Paya Meuligoe AT-13<br />
84
p<br />
Paya Nadén AT-18 Paya Uleue AU-15<br />
Paya Pasi AT-5 Paya Undan AD-11<br />
Paya Palas AT-14 Paya Unoe AT-14<br />
Paya Peulawi AT-2 Payo Nan Gadang AS-10<br />
Paya Peulumat AS-6 Pedesi AA-3<br />
Paya Peunaga AD-5 Pegayo AS-13<br />
Paya Pisang Klat AP-2<br />
Pematang Durian AT-6<br />
Paya Punteuet AU-14 Pemuka AS-14<br />
Paya Ramböng AT-2 Penampaan AA-1<br />
Paya Rangkuluh AU-5 Penampaan AA-4<br />
Paya Reuhat AT-1 Penanggalan AS-13<br />
Paya Reuhat AU-17 Péndéng AA-4<br />
Paya Rabo Lhö' AU-20 Penggalangan AA-4<br />
Paya Rabo Timu AU-22 Pengidam AT-19<br />
Paya Roh AB-1 Penguhapan AA-6<br />
Paya Santeuet AD-10 Penjahitan AS-12<br />
Paya Seunara SB-2 Penyeberangan<br />
Paya Seungat AT-13 Cingkam AA-2<br />
Paya Seupat AU-5 Peunyeurat BA-3<br />
Paya Sutra AU-12 Peparik Gaib AA-5<br />
Paya Tampah AT-2 Peranginan AA-2<br />
Paya Tampah AT-6 Perangusan AS-12<br />
Paya Teu' AS-4 Perdamaian, AT-7<br />
Paya Teureubang AU-19 Pardamaèan AA-7<br />
Paya Teungoh AU-8 Perdamean AA-6<br />
Paya Tiba AP-12 Perkebunan Alur<br />
Paya Tieng AB-11 Gadéng II AT-2<br />
Paya Trienggadéng AP-22 Perkebunan Alur<br />
Paya Tunong AP-2 Jambu AT-19<br />
Paya Tukai AU-24 Perkebunan<br />
Paya Tumpi AG-5 Geudöng Biara AT-17<br />
Perkebunan Pulau<br />
Paya U AB-5 Tiga AT-19<br />
Paya Udang AT-17 Perkebunan Upa' AT-1<br />
Paya Udeueng AD-11 Perkebunan Seuruwè AT-17<br />
85
p<br />
Per-Ia' AA-19 Peulawi AT-12<br />
Peureula' AD-11 Peuleukung AD-19<br />
Peureula' AP-13 Peuleukung AD-11<br />
Peureula' AP-12 Peunaga Cut Ujöng AD-5<br />
Peureula' AA-9 Peunaga Pasi AD-5<br />
Peureula' Asan AP-16 Peunaga Raye' AD-5<br />
Peunalom I AP-13<br />
Peureula' Baröh AP-16 Peunalom II AP-19<br />
Pertabas AS-12 Peunalöp AS-6<br />
Pertamina AT-8 Peunayan AU-15<br />
Pertampakan AS-12 Peunarön AG-6<br />
Pertinggi AA-8<br />
Petukel AG-1 Peunayöng BA-2<br />
Pertik AA-4 Peunayöng AP-14<br />
Peudari AU-23 Peuneulét Baröh AU-18<br />
Peukan Barö AP-15 Peuneulét Tunong AU-18<br />
Peukan Tuha AP-18 Peunia AD-5<br />
Peukan Idi Cut AT-3 Peuniti BA-1<br />
Peukan Langsa AT-10 Peunyeurat BA-3<br />
Peukan Seuruwai AT-17 Peuradè AP-22<br />
Peureupö' AU-11<br />
Peukan Sot AP-18<br />
Peureupö' AU-22<br />
Peulanggahan BA-2 Peuribu AD-9<br />
Peulökan AS-6 Peurumping AB-9<br />
Peulakan Cebre' AP-2 Pusöng AU-19<br />
Peulakan Tambö AP-2 Peutoe AT-2<br />
Peulakan Tunong AP-2 Peutoe Gapu AP-7<br />
Peulalu AT-18 Piala Kunyèt AP-13<br />
Pie AU-19<br />
Peulanteue Lam Balé' AD-9 Pilo Panjoe AP-5<br />
Peulanteue Sua' Pinang AS-15<br />
Pangkat AD-9 Pinang Rugub AA-8<br />
Peunandp' AP-20 Pinangan AG-5<br />
Peulandö' Teungoh AP-22 Pinem AD-9<br />
Peulandö' Tunong AP-22 Pineung BA-4<br />
86
p<br />
Pineung Siribèe AU-18 Pucö' Krueng AS-4<br />
Pinding AA-3 Pucö' Leumbang AS-3<br />
Pintö Makmu AU-13 Pucö' Lueng AD-9<br />
Pintö Rime AA-4 Pucö' Pungkie AD-5<br />
Pintö Rimba AS-18 Pucö' Reudeuep AD-5<br />
Pintö Khöp AB-12 Pudéng AB-7<br />
Piyeung Datu AB-9 Pulau Balai AS-9<br />
Piyeung Lhang AB-9 Pulau Bagu' AS-9<br />
Piyeung Manè AB-9 Pulau Belem AS-13<br />
Poh Roh AP-9 Pulau Gedep AS-13<br />
Poh Roh AP-2 Pulau Kambing AS-4<br />
Pondok Balik AG-8 p<br />
u'o Kayu AS-15<br />
Pondok Gajah AG-1 Pulau Loih AP-6<br />
Pondok Kemuning AT-10 Puü AP-15<br />
Pondok Pabrik AT-10 Pulo AD-7<br />
Pondok Ulung AG-1 Pulo AP-3<br />
Pondok Sayur AG-4 Pulo AP-3<br />
Pondok Kelapa AT-9 Pulo AB-12<br />
Porang AA-4 Pulo AU-22<br />
Prapat Batu Nunggul AA-6 Pulo AU-19<br />
Prapat Hilir AA-1 Pulo AP-2<br />
Prapat Hülu AA-1 Pulo Ara AU-16<br />
pré AU-26 Pulo Barat AU-8<br />
Pri Keutapang AU-12 Pulo Barö AP-19<br />
Prupu' AT-19 PuloBaroh AP-4<br />
Pulo Barö AP-21<br />
Pucö' AP-6 Pulo Batèe AP-5<br />
Pucö' Alue AU-24 Pulo Blang AU-5<br />
Pucö' Alue AU-1 Pulo Blang AU-25<br />
Pucö' Alue AU-9 Pulo Blang AU-17<br />
Pucö'Alue I AT-18 Pulo Blang AU-12<br />
Pucö' Alue II AT-18 Pulo Blang AT-4<br />
Pucö'Alue Barat AT-18 Pulo Blang AT-14<br />
Pucö'Alue Bukét AU-1 Pulo Blang AP-18<br />
Pucö' Alue Pira' AU-11 Pulo Blang Mangat AU-23<br />
Pucö'Alue Seuleuma' AU-11 Pulo Blang Trieng AU-23<br />
87
P<br />
Pulo Blue' AU-12 Pulo Lhö' AP-23<br />
Pulo Bubèe AP-15<br />
Pulo Bungong AP-3 p u|o Lhö' AP-19<br />
Pulo Bunta AB-11 Pulo Linteueng AP-15<br />
Pulo Cahi AP-21 Pu|o Loih AP-21<br />
Pulo Dayah/Lon AP-5 p u|o Lueng Teuga AP-5<br />
Pulo Drien AP-12 p u|o Mesjid AP-20<br />
Pulo Drien AU-18 p u|o Mesjid I AP-19<br />
Pulo Dulang AU-9 p u| 0 Mesjid II AP-19<br />
Pulo Gajah Maté AP-18 p u|o Meuria AU-23<br />
Pulo Gampöng U AP-7 p u| 0 Naleueng AU-17<br />
Pulo Gapu AP-2 p ulo Nas AA-1<br />
Pulo Gisa AU-5 p u|o Nga AU-5<br />
Pulo Glumpang AP-20 p u|o Panté AP-21<br />
Pulo Hagu AP-13 p u|o Payang AU-17<br />
Pulo Iböh AU-17 Pulo Pineung MNS.<br />
Pulo Iböh AU-8 Mon. Dua AU-17<br />
Pulo Iböh AP-5 Pulo Piku AA-2<br />
Pulo le AS-6 Pulo Pisang AP-15<br />
Pulo le AD-2 Pulo Pisang AU-17<br />
Pulo Ie AD-7 Pulo Rangkiléh AU-7<br />
Pulo le AD-19 Pulo Raya AP-21<br />
Pulo le AS-3 Pulo Raya AS-18<br />
Pulo le AS-4 Pulo Raya AP-18<br />
Pulo le I AS-4 pulo Raya AD-10<br />
Pulo Ie II AS-4 pulo Raye' AU-8<br />
Pulo Jeumpa AP-16 p u| 0 Reudeuep AU-5<br />
Pulo Kawa AP-19 P u| 0 Reudeuep AU-17<br />
Pulo Keumiri AP-20 P u| 0 Rungköm AU-4<br />
Pulo Kitan AU-12 P u| 0 Saro' AS-14<br />
Pulo Kitön AU-6 P u| 0 Seunang AP-19<br />
Pulo Kreumbö' AP-16 P u ) o Seujahtra AP-19<br />
Pulo Kruet AD-2 P u| 0 Seupang AA-6<br />
Pulo Latöng AA-1 P u| 0 S e u n a A u_i 7<br />
Pulo Lawang AU-6 P u| 0 Seukèe AU-1<br />
Pulo Lawang AU-16 Pulo Siblah AP-20<br />
88
p<br />
Pulo Sirèn AU-5 Puntie Glumpang<br />
Pulo Tambö AP-20 Tujöh AU-11<br />
Pulo Tanjöng AP-10 Puntie Matang<br />
Pulo Teungoh AD-2 Pangkat AU-25<br />
Puntie Payöng AT-14<br />
Pulo Teungoh AD-5 Puntie Seuleuma'<br />
Pulo Teungoh AD-5 Barat AU-25<br />
Pulo Teungoh AD-11 Puntue AD-3<br />
Puk» Tinggi AD-17 Purwodadi AT-8<br />
Purwodadi AD-7<br />
Pulo Tunong AP-4 Purwodadi Gabungan AA-2<br />
Pulo U AT-12 Purworejo AD-7<br />
Pulo U AP-9 Purwosari AG-1<br />
Pulo U AU-17' Purwosari AD-7<br />
Pulo U AU-25 Pusöng AP-8<br />
Pulo Ulim AP-23 Pusöng Lhö' SeumawèAU-2<br />
Pulöt AB-6 Pusu , AS-7<br />
Punjöt AU-17 Putéh I AT-18<br />
Pungè Blang Cut BA-3 Putéh I AT-18<br />
Pungè Juröng BA-3 Putéh II AT-18<br />
Pungè Ujöng BA-3 Putim AD-5<br />
Pungkie AD-5 Pu'ue' AP-4<br />
Pungkie AD-16 Pu'ue' AP-8<br />
Punie AB-1 Pu'ue' AP-14<br />
Punteuet AU-20 Pu'ue' AD-5<br />
Puntie AU-11 Pu'ue' AB-5<br />
Puntie AU-23 Pu'ue' AU-19<br />
89
R<br />
Rabo AB-10 Ranto Panjang AT-15<br />
Rabo AB-12 Ranto Panjang AD-6<br />
Rabo AP-20 Ranto Panjang AT-6<br />
Rabeue AB-5 Ranto Panjang AD-19<br />
Raja Tuha AT-11 Ranto Panyang AP-19<br />
Rakét AS-18 Ranto Panyang AU-24<br />
Ramiti AD-16 Ranto Panyang Barat AD-5<br />
Ramböng AS-1 Ranto Panyang Timu AD-5<br />
Ramböng AD-19 Ranto Pauh AT-8<br />
Ramböng AD-9 Ranto Sabön AD-10<br />
Ramböng AP-9 Ranub Dong AD-5<br />
Ramböng AP-12 Ranub Laséh AU-26<br />
Ramböng Cut AD-11 Rapana AP-12<br />
Ramböng Dalam AU-1 Rawa AP-15<br />
Ramböng Lop AT-18 Rawa AP-7<br />
Ramböng Payöng AU-7 Rawa AU-25<br />
Ramböng Payöng AU-20 Rawang Ité' AU-24<br />
Ramböng Payöng AU-17 Rawasari AP-22<br />
Ramböng Pintö AD-19 Rawe AG-5<br />
Ramböng Raye' AD-11<br />
Rambot AU-9 Raya AP-15<br />
Rampah AT-16 Raya AP-15<br />
Rancöng AU-5 Raya AP-4<br />
Ranggiléh AU-12 Raya AP-13<br />
Raya Paya Ité' AU-12<br />
Rangkiléh AD-9 Raya Trienggadéng AP-22<br />
Rangkaya AU-25 Raye' Glang Glong AU-11<br />
Rangoh AT-19 Raye' Jawa AU-23<br />
Ranto AU-12 Raye' Kareueng AU-3<br />
Ranto AU-25 Raye' Kuta AU-25<br />
Ranto AU-9 Raye Kuta AU-25<br />
Ranto Bintang AT-19 Raye' Matang AU-12<br />
Ranto Binuang AS-3 Raye' Matang Kuli AU-11<br />
Ranto Dior Gabungan AA-2 Raye' Minyè AU-25<br />
Ranto Gedang AS-14 Raye' Naleueng AU-25<br />
Ranto Pakam AT-1 Raye' Peungè AU-11<br />
90
Raye' Pira* AU-11 Reuloh AB-4<br />
Reudeuep Blue' AU-12 Reului Mangat AP-2<br />
Reibeun AP-12 Reungkam AU-11<br />
Rejewali AG-8 Reuntang AD-10<br />
Rejo Guru AG-4 Reuntöh AP-4<br />
Releuet Barat AU-13 Reusa' AD-9<br />
Releuet Timu AU-13 Reuséb AP-4<br />
Rema AA-5 Rhéng AU-23<br />
Rema AA-3 Rheuem Barat AU-18<br />
Remesen AG-8 Rheuem Timu AU-18<br />
Rempelam AA-8 Rhing Blang AP-9<br />
Rempelam AA-9 Rhing Blue' AU-12<br />
Remukut AA-8 Rhing Krueng AP-9<br />
Remukut/ Lukut AA-9 Rhing Tunong AP-9<br />
Rerebe AA-9 Rikit AA-3<br />
Reronga AG-9 Rikit Dekat AA-5<br />
Reuba AP-4 Rima/Jeunè AB-11<br />
Reuba Widè AP-14 Rima/Keuneurun AB-11<br />
Reubat AP-12 Rimba Langgéh AD-9<br />
Reubé' Payöng AD-17 Rimba Raya AG-9<br />
Reudeuep AB-9 Rimba Sawang AT-8<br />
Reudeuep AU-9<br />
Reudeuep AD-5 Rimo AS-12<br />
Reudeuep/Pudue' Rinon AB-10<br />
Baröh AP-22 Rinti AP-12<br />
Reudeuep Melayu AP-5 Risèh Baröh AU-20<br />
Reudeuep Melayu AP-2 Risèh Teungoh AU-20<br />
Reueng-Reueng AP-8 Risèh Tunong AU-20<br />
Reuhat Tuha AB-13 Riting AB-3<br />
Reukieh Dayah AB-3 Riweue' AP-16<br />
Reukieh Keupula AB-3 Rot Teungoh AS-8<br />
Reuleue AP-12 Rua' AS-4<br />
Reuleueng Geulum- Rubé' Meupayöng AS-15<br />
pang AB-13 Rukoh BA-4<br />
Reuleueng Karéng AB-13 Rumah Dua Lapis AS-15<br />
Reuleuet AP-23 Rumah Kampung AA-6<br />
91
Rumah Luar AA-6 Rundóng AS-13<br />
Rumah Panjang AS-15 Rungköm AP-9<br />
Ruminya AP-7 Rungköm AP-3<br />
Rumpét AD-3 Rusép AP-22<br />
Rumpét AB-4 Rusép Ara AU-17<br />
Rumoh Raye' AU-24 Rusép Dayah AU-17<br />
Rumpi AA-9 Rusip AG-1<br />
Rumpueri AP-9 Rutih AG-8<br />
Rundéng AD-4 Ruyung AB-8<br />
92
s<br />
Sabét AD-3 Sapé' AD-11<br />
Sagoe AP-22 Sapéng AD-11<br />
Sagoe AU-17 Sapik AS-3<br />
Sagoe AP-11 Sara Maba AU-12<br />
Sagoe AP-4 Sarah Kayèe AT-15<br />
Sakui AD-16 Sara Manè AP-9<br />
Salang Alas AA-2 Sarah Mantp' AD-7<br />
Salang Baru AA-2 Sarah Peureula' AD-16<br />
Salang Sigotom Sarah Raya AD-17<br />
Gabungan AA-2 Sarah Teubèe AT-15<br />
Salim Pipit AA-6 Sarèe AB-12<br />
Salim Pinim AA-6<br />
Salur AD-15 Sawah AS-4<br />
Samar Dua AS-13 Sawah Tingkeuem AS-1<br />
Sama Dua AT-4 Sawang AU-16<br />
Samar Kilang AG-1 Sawang AU-20<br />
Sama Kuro' AU-24 Sawang AD-12<br />
Sambungan Baru AP-23 Sawang AU-19<br />
Sampaimah AT-4 Sawang I AS-11<br />
Sampaimah AT-11 Sawang II AS-11<br />
Sampoe Ajad AU-7 Sawang Ba' U AS-11<br />
Samuti Aman AU-5 Sawang Manè AD-11<br />
Samuti Krueng AU-5 Sawang Rambot AD-5<br />
Samuti Makmur AU-5 Sawang Teubèe AD-5<br />
Samuti Raye' AU-5 Saweue' AU-8<br />
Sanèe AB-7 Sawiet AP-14<br />
Sangau AP-12 Sayeung AD-10<br />
Sangau AP-21 Sebuang AT-16<br />
S^ngiran AD-13 Sejahtera AS-7<br />
Sangkelan AU-15 Sejahtera AA-7<br />
Sango AU-18 Sekera' Kanan AT-6<br />
Sekera' Kiri AT-6<br />
Sango AD-3 Sekualan AT-16<br />
Santan AB-4 Sekumur AT-6<br />
Sapé' AD-3 Sekuwelen AA-5<br />
Sapé' AD-12 Selamat AT-8<br />
93
Selamat Rajo AG-1 Seuleuma' AT-16<br />
Selok Acèh AS-14 Seuleuma' Muda AT-12<br />
Semadam AT-8 Seuleuma' Muda AT-14<br />
Semadam Asal AA-7 Seuleumbah AU-6<br />
Semadam Awal AA-7 Seuleungging AP-13<br />
Semelit AG-8 Seulunyo' AU-25<br />
Seneren AA-8 Seumali AT-14<br />
Sentosa AD-6 Seumambé' AD-11<br />
Sepakat AA-2 Seumantö' AD-10<br />
Sepang AS-13 Seumantö' AD-5<br />
Seping AS-12 Seumantö' AD-19<br />
Serasah AS-12 Seumara AD-5<br />
Serba AT-19 Seumatang AT-5<br />
Serba Guna AD-2 Seumatang Arön AT-12<br />
Serba Jadi AD-2 Seumatang Keudè AT-13<br />
Serba Jaman AU-25 Seumatang Muda Itam AT-13<br />
Serba Jaman Baröh AU-25 Seumèt AB-9<br />
Serba Jaman Tunong AU-25 Seumeureueng AB-13<br />
Seureudang AU-11 Seumira AD-17<br />
Sere AA-4 Seumirah AU-15<br />
Serempah AG-8 Seumuling AD-9<br />
Serimuda AA-2 Seunadeun AP-13<br />
Serule AG-3 Seunalöp AS-2<br />
Seubam Lhö' AB-9 Seuneubö' AB-12<br />
Seubam Cot AB-9 Seuneubö' AU-15<br />
Seubun Ayön AB-6 Seuneubö' AU-3<br />
Seubun Keutapang AB-6 Seuneubö' AS-4<br />
Seu' Ceuko' AP-18 Seuneubö' AD-4<br />
Seukèe AP-15 Seuneubö' Acèh AU-7<br />
Seukeuem AP-4 Seuneubö' Acèh AU-17<br />
Seukeuembrö' AP-15 Seuneubö' Acèh AU-11<br />
Seukeuembrö' AP-13 Seuneubö' Acèh AT-3<br />
Seulalah AT-10 Seuneubö' Acèh AT-13<br />
Seulangai AB-3<br />
Seulatan AP-3 Seuneubö' Acèh AT-15<br />
Seuleukat AS-1 Seuneubö' Acèh AT-1<br />
94
s<br />
Seuneubö' Acèh Seuneubö' Doe AU-24<br />
Barö AT-4 Seuneubö' Drien AU-8<br />
Seuneubö' Aiue Seuneubö' Drien AT-4<br />
Bulöh AS-1 Seuneubö' Gunci AU-6<br />
Seuneubö' Antara AT-10 Seuneubö' Jalan AT-4<br />
Seuneubö' Bacé AT-4 Seuneubö' Jalan AT-13<br />
Seuneubö' Barat AT-4 Seuneubö' Johan AT-14<br />
Seuneubö' Barö AU-7 Seuneubö' Kandang AT-4<br />
Seuneubö' Barö AU-10 Seuneubö' Kranji AS-1<br />
Seuneubö' Barö AU-23 Seuneubö' Kulam AT-4<br />
Seuneubö' Barö AU-9 Seuneubö' Kuyun AT-4<br />
Seuneubö' Barö AT-5 Seuneubö' Lapang AT-4<br />
Seuneubö' Lapang AT-13<br />
Seuneubö' Barö AT-4 Seuneubö' Lhong AU-6<br />
Seuneubö' Barö AT-14 Seuneubö' Lhong AD-9<br />
Seuneubö' Baröh AT-3 Seuneubö' Meureudu AT-4<br />
Seuneubö' Baru AT-11 Seuneubö' Nalam AU-7<br />
Seuneubö' Bayu AT-5 seuneubö' Padang AD-17<br />
Seuneubö' Bayu Seuneubö' Pangoe AT-4<br />
Dalam AT-4 Seuneubö' Panton AT-12<br />
Seuneubö' Bèntèng AT-4 Seuneubö' Pasè AT-15<br />
Seuneubö' Bulöh AT-3 Seuneubö' Paya AT-13<br />
Seuneubö' Bulöh AT-4 Seuneubö' Paya AU-16<br />
Seuneubö' Buya AT-4 Seuneubö' Peuradén AU-6<br />
Seuneubö' Cantik AT-11 Seuneubö'<br />
Seuneubö' Dalam AU-9 Peusangan AT-13<br />
Seuneubö' Dalam AT-12 Seuneubö' Pidie AT-18<br />
Seuneubö' Pidie AU-24<br />
Seuneubö' Dalam AT-4 Seuneubö' Pidie AT-13<br />
Seuneubö' Pidie AT-11<br />
Seuneubö' Dalam AT-4 Seuneubö' Plimbang AU-7<br />
Seuneubö' Dalam AT-13 Seuneubö' Punteut AT-4<br />
Seuneubö' Dalam AT-15 Seuneubö' Puntie AU-7<br />
Seuneubö' Dalam AT-15 Seuneubö' Puntie AU-8<br />
Seuneubö' Dalam AT-1 Seuneubö' Puntie AT-4<br />
Seuneubö' Dalam AT-1 Seuneubö' Puntie AT-13<br />
95
s<br />
Seuneubö' Puntie AT-11 Seupeung AP-4<br />
Seuneubö' Puntoe AS-18 Seupéng AP-21<br />
Seuneubö' Ramböng AT-12 Seupéng AU-9<br />
Seuneubö' Ramböng AT-5 Seuradeu' AD-19<br />
Seuneubö' Ramböng AT-4 Seureupöng AB-10<br />
Seuneubö' Rawa AU-17 Seureumo AB-3<br />
Seuneubö' Ra wang AT-13 Seurigit AT-9<br />
Seuneubö' Seumawè AU-7 Seuriweu' AP-15<br />
Seuneubö' Simpang AT-3 Seuriweu' AU-11<br />
Seuneubö' Simpang AT-4 Seuruki Cebré' AP-5<br />
Seuneubö' Teungoh AT-3 Seusa' AS-18<br />
Seuneubö' Teungoh AT-4 Seutui BA-1<br />
Sialang AS-3<br />
Seuneubö' Teungoh AT-4 Sialang Raye' AS-4<br />
Seuneubö' Teungoh AT-4 Sialét-alét AP-14<br />
Seuneubö' Teungoh AT-4 Siantas AS-12<br />
Seuneubö' Teungoh AT-13 Sibatang AS-12<br />
Seuneubö' Teungoh AD-9 Sibintang AD-5<br />
Seuneubö' Teupin AT-13 Siblah Coh AP-23<br />
Seuneubö' Teupin AT-4 Sibuasan AS-13<br />
Panah Sibungké AS-13<br />
Seuneubö' Timur AT-4 Sidodadi AG-1<br />
Seuneubö' Trap AD-9 Sktodadi AT-10<br />
Seuneubö' Tuha AT-4 Sidodadi AT-3<br />
Seuneubö' Tuha I AT-3 Sidodadi Simpang Kiri AT-8<br />
Seuneubö' Tuha I' AT-3 Sktodadi AT-17<br />
Seuneubö' Tutöng AT-4 Sktojadi AD-2<br />
Seuneulop AS-7 Sktomuliyo AU-8<br />
Seungko Mulat AB-7 Sidorejo AT-10<br />
Seunong AP-2 Sidorejo AS-12<br />
Seunong AP-9 Siem AB-2<br />
Seuntosa AP-4 Sifilan AD-13<br />
Seu'öt Baröh AB-3 Srfuluh AD-14<br />
Seu'öt Tunong AB-3 Sigapang AB-3<br />
Seupóng/Lampöh AU-6 Sigerun AS-13<br />
Seupeu AB-5 Sigulai AD-13<br />
96
Sinom Cot AB-3 Simpang Tiga AT-11<br />
Sinom Lhö' AB-3 Simpang Tiga AS-11<br />
Sikalondang AS-13 Simpang Tiga AS-4<br />
Sikelang AS-13 Simpang Tiga Jonggar AA-2<br />
Siköran AS-12 Simpang Tiga Uning AG-6<br />
Sikulat AS-11<br />
Sikundö AD-5 Simpang Wie AT-10<br />
Silatöng AS-12<br />
Silengas AD-15 Singgah Mata AU-1<br />
Silolo AS-4 Singgersing AS-13<br />
Simpang AP-5 Singléng AS-18<br />
Simpang AD-5 Sinyeu AB-3<br />
Simpang AS-1 Siompin AS-12<br />
Simpang Abail AD-15 Siperkas AS-13<br />
Simpang Aneuh AT-15 Sipöt AD-16<br />
Simpang Deli Sirèn AU-11<br />
Kampung AD-2 Sirèn Tujöh AU-23<br />
Simpang Deli Sirimo Mungkur AS-12<br />
Kilang AD-2 Siron AB-4<br />
Simpang Dua AD-2 Siron AP-13<br />
Simpang Dua AS-4 Siron AP-13<br />
Simpang Empat AS-4 Siron Blang AB-3<br />
Simpang Empat AT-6 Siron Krueng AB-3<br />
Simpang Empat AU-21 Sirong AP-15<br />
Simpang Empat AU-2 S'rtubu AD-15<br />
Simpang Jemih AT-16 Si Tubuh-tubuh AS-12<br />
Simpang Kanan AT-8 Si Urai-urai AS-4<br />
Simpang Kelaping AG-7 Soyo AA-9<br />
Simpang Lhèe AT-9 Sriwijaya AT-7<br />
Simpang Lhèe AS-4 Sua-Sua AD-15<br />
Simpang Peuet AT-15 Sua' Awé AD-5<br />
Simpang Peuet AD-9 Sua' Baköng AS-3<br />
Simpang Peuet AD-7 Sua' Bidö' AD-9<br />
Simpang Semadam AA-7 Sua' Bilie AD-11<br />
Simpang Teritit AG-4 Sua' Geudubang AD-9<br />
Simpang Tiga AU-24 Sua' Geuringgéng AS-4<br />
S<br />
97
Sua' Hulu AS-10 Bujö' AT-6<br />
Sua' le Beusoe AD-9 Suka Jaya AP-11<br />
Sua' Indrapuri AD-4 Suka Makmur AT-6<br />
Sua' Jampa' AS-13 Suka Makmur AT-8<br />
Sua' Keumudèe AD-9 Suka Makmur AS-13<br />
Sua' Labu AS-16 Suka Makmur AS-12<br />
Sua' Lamatan AD-18 Suka Makmur AA-7<br />
Sua' Lokan AS-6 Suka Makmur AG-9<br />
Sua' Niböng AS-16 Suka Mulia AT-1<br />
Sua' Nie AD-4 Suka Mulia AT-8<br />
Sua' Plimbang AD-2 Suka Mulia AD-2<br />
Sua' Pandan AD-9 Suka Mulia AT-1<br />
Sua' Pangkat AD-9 Suka Mulia AB-12<br />
Sua' Panté Breueh AD-9 Suka Rahmat AT-8<br />
Sua' Peureuböng AD-11 Suka Rakyat AT-8<br />
Sua' Puntöng AD-7 Suka Ramai BA-1<br />
Sua' Raya AD-4 Suka Ramai AD-2<br />
Sua' Ribèe AD-4 Suka Ramai I AT-17<br />
Sua' Seukèe AD-9 Suka Ramai II AT-17<br />
Sua' Seumaséh AD-9 Suka Ramè AU-10<br />
Sua' Timah AD-9 Suka Ramè Atas AG-4<br />
Sua' Trieng AD-19 Suka Ramè Bawah AG-4<br />
Sukaraja AD-2<br />
Subarang AS-10 Suka Rejo AT-10<br />
Subulus Salam AS-13<br />
Suka Damai BA-1 Suka Rejo AS-12<br />
Suka Damai AB-12 Suköm AP-7<br />
Suka Damai AG-9 Sukön AP-13<br />
Suka Damai AT-1 Sukön AP-4<br />
Suka Damai AS-7 Sukön AP-4<br />
Suka Damai AA-7 Sukön AP-8<br />
Suka Jadi AT-1 Sukön Baröh AP-5<br />
Suka Jadi AT-6 Sukön Mesjid AP-5<br />
Suka Jadi AT-8 Sukön Paku AP-5<br />
Suka Jadi AD-2 Sukön Tungköp AP-7<br />
Suka Jadi Paya Suku Wih Hang AG-1<br />
98
s<br />
Suleu AB-2 Sungai Pauh AT-10<br />
Sulum AT-6 Sungai Simpang AT-15<br />
Sumboe Buga AP-14 Sunti AT-16<br />
Sungai Kuru' I AT-17 Sunting AT-19<br />
Sungai Kuru' II AT-17 Surien BA-3<br />
Sungai Kuru' III AT-17 Suro AS-12<br />
Sungai Liput AT-8 Suyö AP-13<br />
Sungai Lueng AT-10<br />
99
Takal Pasir AS-14 Tanjöng Ara AT-18<br />
Takèngon Barat AG-5 Tanjöng Ara AU-24<br />
Takengon Timur AG-5 Tanjöng Awe AU-19<br />
Tambön Baröh AU-4 Tanjöng Babah Krueng AU-11<br />
Tambön Tunong AU-4 Tanjöng Barö AU-18<br />
Tampa' AT-14 Tanjöng Baröh AU-19<br />
Tampa' Teungoh AT-5 Tanjöng Beuridi AU-17<br />
Tampang AS-10 Tanjöng Beurunyong AU-11<br />
Tampéng AA-5 Tanjöng Bunga AD-5<br />
Tamping AD-5 Tanjöng Bungong AU-5<br />
Tamping Baröh AP-7 Tanjöng Bungong AU-7<br />
Tamping Tunong AP-7 Tanjöng Ceungai AU-24<br />
rampö' Blang AB-13 Tanjöng Dalam<br />
Tampö' Beurandang AU-13 Selatan AU-24<br />
Tampö Jeurat Raya AB-13 Tanjöng Dalam Utara AU-24<br />
Tampor AT-16 Tanjöng Dama AU-21<br />
Tampor Boor AT-16 Tanjöng Dama AU-26<br />
Jampui AP-22 Tanjöng Dóah AB-2<br />
Tanah Bara AS-12 Tanjöng Drien AU-11<br />
Tanjöng Geunténg AT-8<br />
Tanah Merah AS-12 Tanjöng Geulumpang AT-6<br />
Tanah Rata AT-13 Tanjöng Glumpang AU-1<br />
Tanah Terban AT-6 Tanjöng Hagu AP-14<br />
Tanah Tumbuh AS-13 Tanjöng Hagu AU-19<br />
Tangan-Tangan Cut AS-16 Tanjöng Haji Muda AU-11<br />
Tangga Besi AS-13 Tanjöng Jawa AU-24<br />
Tangkéh AD-19 Tanjöng Keumala AU-20<br />
Tangkeueng AP-16 Tanjöng Kléng AU-19<br />
Tangsi Lama AT-17 Tanjöng Krueng AP-8<br />
Tanjöng AB-4 Tanjöng Krueng AP-17<br />
Tanjöng AB-6 Tanjöng Krueng Pasè AU-22<br />
Tanjöng AP-8 Tanjöng Lipat AT-1<br />
Tanjöng AU-12 Tanjöng Lipat Jawa AT-1<br />
Tanjöng AP-4 Tanjöng Meunjèe AT-18<br />
Tanjöng AP-15 Tanjöng Meunyè AU-24<br />
Tanjöngan AU-17 Tanjöng Meunuang AU-24<br />
100<br />
T
T<br />
Tanjöng Mesjid AU-17 Tanjung Pura AG-1<br />
Tanjöng Mesjid AU-5 Tnajung Parit AT-1<br />
Tanjöng Mesjid AU-19 Tanjung Seumantö' AT-6<br />
Tanjöng Mesjid AU-25 Tanjung Slamet AB-2<br />
Tanjöng Meulaböh AD-5 Tanjung Teldak AA-2<br />
Tanjöng Mulieng AU-22 Tanjung Tualang AT-13<br />
Tanjöng Mulia AU-10 Tanoh Anoe AU-13<br />
Tanjöng Nie AU-17 Tanoh Anoe AU-17<br />
Tanjöng Putöh AU-25 Tanoh Anoe AD-17<br />
Tanjöng Paya AU-17 Tanoh Anoe AT-4<br />
Tanjöng Pineung AU-21<br />
Tanjöng Punti AU-24 Tanoh Manyang AD-17<br />
Tanjöng Raya AU-5 T a n o h M j r a n A U. 1 7<br />
Tanjöng Reukam AU-19 T a n o n M j r a h A D. 1 6<br />
Tanjöng Seureukui AU-11 Tan Saril AG-2<br />
Tanjöng Siron AU-5<br />
Tanjöng Teungku Ali AU-11 Tan Tuha AB-13<br />
Tanjöng Teungku Kari AU-11 Teben Lues AG-7<br />
Tanjöng Tö' Blang AT-5 Tebing Tinggi AT-8<br />
Tanjöng Ulim Tunong AP-23 Tegal Sari AD-5<br />
Tanjöngan Pu'ue' AU-18 Teladan AD-5<br />
Tanjung AG-8 Telaga VII AT-10<br />
Tanjung AT-1 Telaga Meuku I AT-1<br />
Tanjung Aman AA-2 Telaga Meuku II AT-1<br />
Tanjung Beti' AS-12 Teluk Ambön- AS-14<br />
Tanjung Binjèi AT-1 Teluk Halaban AT-1<br />
Tanjung Harapan AS-8 Teluk Kemiri AT-1<br />
Tanjung Kapai AT-4 Teluk Kepayang AT-1<br />
Tanjung Karang AT-6 Teluk Niböng AS-9<br />
Tanjung Keramat AT-1 Teluk Rumbia AS-14<br />
Tanjung Lama AA-2 Tembolon AG-1<br />
Tanjung Mancang AT-8 Teumpeuen AP-8<br />
Tanjung Mas AS-12 Teumpeuen AT-13<br />
Tanjung Muda AA-2 Tenembak Alas AA-6<br />
Tanjung Mulia AT-1 Tenembak Bintang AA-3<br />
Tanjung Neraca AT-11 Tenembak Juhar AA-3<br />
101
Tenembak Lang-Lang Teungku Di Laweueng AP-11<br />
Gabungan AA-1 Teungoh AP-4<br />
Tengah AS-10 Teungoh AU-3<br />
Tengah AS-7 Teungoh AP-7<br />
Tengah AS-18 Teungoh AP-8<br />
Tenggulung AT-8 Teungoh AP-13<br />
Teungoh AS-18 Teungoh AU-9<br />
Teungoh AP-10<br />
Teungoh Drien AP-13 Teungoh AP-22<br />
Ten Saren AG-2<br />
TepiAir AS-17 Teungoh AU-19<br />
Terangon AA-9<br />
Terang Ulén AG-7 Teungoh AU-22<br />
Teruja' AT-16<br />
Terutung Blang AA-1 Teungoh AU-25<br />
Terutung Kute AA-2 Teungoh Baru AS-6<br />
Terutung Megara Asli AA-3 Teungoh Blang AP-7<br />
Terutung Megara Teungoh Blang Mè AB-7<br />
Lawé Pasaran AA-3<br />
Terutung Payung Teungoh Geunteut AB-7<br />
Hilir AA-3 Teungoh Glumpang<br />
Terutung Payung Tujöh AU-11<br />
Hulu AA-3 Teungoh Iböh AS-6<br />
Terutung Pedi AA-1 Teungoh Kuta Batèe AU-12<br />
Teue Balui AB-1 Teungoh Mangki AP-18<br />
Teue Dayah AB-13 Teungoh Matang<br />
Teue Mareuen AD-3 Pangkat AU-25<br />
Teue Marön AD-19 Teungoh Peulumat AS-6<br />
Teugöh Baröh AP-14 Teungoh Pisang AS-6<br />
Teungoh Pira' AU-11<br />
Teumeucuet AP-10 Teungoh Reuba AU-12<br />
Teumikeut Ranom AD-19 Teungoh Seuleuma' AU-11<br />
Teungku Di Balè AU-25 Teunom AB-10<br />
Teungku Di Banda AU-11 Teupin Ara AU-19<br />
Teungku Di Banda Teupin Ara AD-17<br />
Tó'-Té' AU-11 Teupin Asan AD-10<br />
102<br />
T
Teupin Batèe AB-9 Tibang AP-15<br />
Teupin Batèe AT-4 Tibang BA-4<br />
Teupin Bayu AU-24 Tibang Phui AB-4<br />
Teupin Beulangan AU-19 Tibang Phui Barö AB-9<br />
Teupin Breueh AT-18 Tibang Phui Mesjid AB-9<br />
Teupin Drum AT-3 Tidie' Dayah AP-12<br />
Teupin Gajah AU-24 Tijue AP-15<br />
Teupin Gajah AS-4 Tijin Daböh AP-23<br />
Teupin Gapeuh AU-26 Tijin Usin AP-23<br />
Teupin Jö' AP-3 Timang Gajah AG-9<br />
Teupin Keubeue AU-9 Timbang Langsa AT-9<br />
Teupin Keubeue AU-11 Timpleung AD-17<br />
Teupin Kupala AU-7 Tinggi AS-4<br />
Teupin Kuyuen AU-21 Tingkeum AB-1<br />
Teupin Mamplam AT-18 Tingkeum AU-15<br />
Teupin Manè AU-6 Tingkeum Asli AG-4<br />
Teupin Manja' AU-13 Tingkeum Barö AU-5<br />
Teupin Mè AU-25 Tingkeum Manyang AU-5<br />
Teupin Panah AU-7 Tingkeum Panyang AD-19<br />
Teupin Panah AT-4 Titi Barö AT-4<br />
Teupin Panah AD-5 Titi Baröh AT-18<br />
Teupin Raya AP-3 Titi Mas AA-6<br />
Teupin Paya AT-5 Titi Pasir AA-3<br />
Teupin Peurahö AD-9 Titi Pobé AS-18<br />
Teupin Peurahö AP-9 Tokoh AS-7<br />
Teupin Pukat AT-12 Töng Priya AP-12<br />
Teupin Reudeuep AU-17 Töng Wéng AP-12<br />
Teupin Reusép AU-20 Toweren Toa AG-5<br />
Teupin Siron AU-5 Toweren Uken AG-5<br />
Teupin Tinggi AS-18 Trieng AP-13<br />
Teupin U AU-11 Trieng AU-25<br />
Teupö' Baröh AU-6 Trieng AU-9<br />
Teupö' Tunong AU-6 Trieng AU-9<br />
Teureubéh AB-12 Trieng Cudè Baröh AP-20<br />
Tiba Mesjid AP-12 Trieng Cudè Tunong AP-20<br />
Tiba Raya AP-12 Trieng Gadéng AU-10<br />
103
Trieng Gadéng AT-13 Tuhtuhan AS-12<br />
Trieng Krueng Kreueh AU-11 Tumbö' Barö AB-13<br />
Trieng Meuduroe AU-23 Tumpö' Barat AU-11<br />
Trieng Meuduroe Baröh AS-11 Tumpö' Teungoh AU-2<br />
Trieng Meuduroe Tumpeun AU-23<br />
Tunong AS-11 Tumpö' Aceh AU-25<br />
Trieng Pantang AU-9 Tumpö' 40 AP-15<br />
Trieng Teupin Keubeue AU-11 Tumpö' Ladang AD-5<br />
Tumpö' Lampöh AB-5<br />
Tugan AS-12 Tumpö' Laweueng AP-15<br />
Tualang AU-12 Tumpö' Mesjid AU-11<br />
Tualang AT-13 Tumpö' Peureula' AU-11<br />
Tualang AT-17 Tumpö' Tengah AT-1<br />
Tualang AT-16<br />
Tualang AS-13 Tumpö' Teungku AU-12<br />
Tualang Barö AT-11 Tungel AA-8<br />
Tualang Baru AA-3 Tungklut AP-22<br />
Tualang Dalam AT-4 Tungköp AB-2<br />
Tualang Sembilar AA-3 Tungköp AD-16<br />
Tualang Teungoh AT-9<br />
Tufah AU-7 Tungköp Cut AP-7<br />
Tufah Jeulatang AP-5 Tunong AP-13<br />
Tugan AS-12 Tunong AP-13<br />
Tunong AP-4<br />
Tuha AP-3 Tunong AP-10<br />
Tuha AP-13 Tunong AP-21<br />
Tuha AP-22 Tunong AP-22<br />
Tuha AU-9 Tunong AU-3<br />
Tuha AP-7 Tunong Bugéng AT-12<br />
Tuha Biheue AP-11 Tunong Krueng AU-11<br />
Tuha Blang Teungoh AP-19 Tunong Krueng Kala AB-7<br />
Tuha Gampöng Tunong Paya Krueb AT-12<br />
Gajah AP-12 Tunong Ulèe Gajah AT-12<br />
Tuha Gögö AP-13 Tunyang AG-9<br />
Tuha Lala AP-10 Tupah AT-6<br />
Tuhi Jongkat AA-6 Tu Panté Raja AP-22<br />
104<br />
T
T<br />
T u r a m<br />
AB-1 Tuwi Buya AD-5<br />
Turue Cut AP-6 Tuwi Eumpeue' AD-17<br />
Tutöng AU-9 Tuwi Kareueng AD-17<br />
Tutöng AU-11 Tuwi Kareueng AD-19<br />
Tutöng AU-25 Tuwi Kareueng AD-17<br />
Tu<br />
tui AB-3 Tuwi Kayèe AD-17<br />
T u t u t<br />
AD-16 Tuwi Meuleusöng AD-11<br />
Tuwi Bunta AD-1 Tuwi Peuriya AD-17<br />
Tuwi Buya AD-2 Tuwi Saya AD-16<br />
105
u<br />
U Barö AU-9 Ujöng Mulöh AD-3<br />
U Gadéng AP-21 Ujöng Nga AD-9<br />
Ubeut Paya Ité' AU-12 Ujöng Padangq AD-7<br />
Udé' Kampong AP-5 Ujöng Padang AS-15<br />
Ujöng AU-19 Ujöng Padang AS-7<br />
Ujöng Blang Asan AU-22 Ujöng Padang AS-1<br />
Ujöng Bungkö' AP-5 Ujöng Pasi AD-7<br />
Ujöng XII AB-4 Ujöng Patihah AD-7<br />
Ujöng Baröh AP-18 Ujöng Pi AP-11<br />
Ujöng Baröh AU-25 Ujöng Pulo Cut AS-1<br />
Ujöng Baröh AD-4 Ujöng Pulo Raye' AS-1<br />
Ujöng Batu AS-6 Ujöng Raya AD-5<br />
Ujöng Batu AS-4 Ujöng Reuba AU-12<br />
Ujöng Bayu AU-5 Ujöng Rimba AD-10<br />
Ujöng Blang AU-2 Ujöng Sikunèng AD-7<br />
Ujöng Blang AU-2 Ujöng Simpang AD-9<br />
Ujöng Blang AD-1 Ujöng Sudeuen AD-3<br />
Ujöng Blang AB-5 Ujöng Tanah AS-16<br />
Ujöng Blang Arön AU-6 Ujöng Tanoh AS-1<br />
Ujöng Dama AU-1 Ujöng Tanoh AS-7<br />
Ujöng Drien AD-5 Ujöng Tanoh AS-18<br />
Ujöng Gampöng AP-18 Ujöng Tanoh Darat AD-5<br />
Ujöng Gunong Cut AS-1 Ujöng Tanjöng AD-5<br />
Ujöng lenggeu AP-15 Ujöng Tanjöng AT-11<br />
Ujöng Kala' AD-4 Ujöng Tanjöng AD-2<br />
Ujöng Karang AT-16 Ujöng Taring AT-16<br />
Ujöng Karang AS-11 Ujöng Tunong AT-5<br />
Ujöng Kareueng SB-1 Ujung AS-3<br />
Ujöng Keupula AB-12 Ujung Gele AG-4<br />
Ujöng Krueng AD-2 Ujung Gunung Raye' AS-1<br />
Ujöng Kulam AU-11 Ujung Kampung AS-10<br />
Ujöng Kuta Batèe AU-12 Ujung Limus AS-12<br />
Ujöng Lamie AD-2 Ujung Padang AS-6<br />
Ujöng Mangki AS-1 Ujung Padang AS-11<br />
Ujöng Mesjid AB-12 Ujung Padang AS-3<br />
Ujöng Mesjid AB-12 Ujung Padang AD-14<br />
106
I I<br />
Ujung Padang Asahan AS-4 Ulèe Jalan AU-17<br />
Ujung Pasir AS-3 Ulèe Jeumatan AU-18<br />
Ujung Salang AD-8 Ulèe Kareueng AU-18<br />
Ujung Sialit AS-9 Ulèe Kareueng AB-3<br />
Ujung Tanah AS-10 Ulèe Lhat AB-9<br />
Ukèe AP-21 Ulèe Lheue BA-3<br />
Ulèe Alue AU-18 Ulèe Lueng AB-1<br />
Ulèe Ateueng AT-18 Ulèe Matang AU-21<br />
Ulèe Ateueng AT-5 Ulèe Meuria AU-12<br />
Ulèe Blang * AD-9 Ulèe Meuria AU-23<br />
Ulèe U AB-3 Ulèe Nyeue AU-15<br />
Ulèe Barat AU-9 Ulèe Oe AB-3<br />
Ulèe Barat AP-18" Ulèe Pasi Ara AD-19<br />
Ulèe Birah AP-7 Ulèe Pata BA-3<br />
Ulèe Blang AU-11 Ulèe Paya AB-10<br />
Ulèe Blang AU-15 Ulèe Pulo AD-19<br />
Ulèe Blang AT-5 Ulèe Pulo AU-4<br />
Ulèe Blang AU-7 Ulèe Pusöng AU-5<br />
Ulèe Blang AT-4 Ulèe Rabo AU-7<br />
Ulèe Blang Manè AU-3 Ulèe Reuleueng AU-4<br />
Ulèe Ceue AP-15 Ulèe Rubé' Barat AU-21<br />
Ulèe Ceue AP-15 Ulèe Rubé' Timu AU-21<br />
Ulèe Ceue AU-17 Ulèe Tanoh AU-26<br />
Ulèe Cibré' AU-12 Ulèe Tanoh AT-5<br />
Ulèe Cot Seupeueng AP-14 Ulèe Tanoh AU-9<br />
Ulèe Gajah AU-7 Ulèe Tutue AP-15<br />
Ulèe Gampöng AU-9 Ulèe Tutue AP-14<br />
Ulèe Gampöng AU-23 Ulèe Tutue AP-12<br />
Ulèe Gampöng AP-12 Ulèe Tutue Raya AP-4<br />
Ulèe Geudöng AU-20 Ulèe Tui AB-1<br />
Ulèe Glé AU-10 MIJ.II A , Q<br />
Ulèe Glé AU-24<br />
U l è e U A U 1 8<br />
'<br />
i nu, AT A<br />
u<br />
U l u n<br />
Tanoh AA-5<br />
Ulèe Gé AT-4 ... . „ A l l „_<br />
l i r ^ A l l r t UeueMadon AU-13<br />
Ulee Gunong AU-9<br />
Ulèe Gunong AP-19 Umang AG-2<br />
Ulèe Jalan AT-4 Umang AG-6<br />
107
u<br />
Umong Siribèe AB-7 Uteuen Bayu AP-2<br />
Uning AG-1 Uteuen Bayi AU-2<br />
Uning AG-7 Uteuen Bunta AU-17<br />
Uning Bersah AG-4 Uteuen Dama AT-13<br />
Uning Terrtit AG-4 Uteuen Pulo AD-11<br />
Uning Segugur AA-6 Uteuen Gathom AU-17<br />
Upah AT-1 Uteuen Galinggang AU-4<br />
Uram Jalan AU-23 Uteuen Pupalèh AU-7<br />
Uram Jalan AT-4 Uteuen Raya AU-17<br />
Uring AG-7 Uteuen Reutöh AU-6<br />
Uring AA-4 Uteuen Rungköm AU-7<br />
Utamong AB-7 Uteuen Sikumböng AU-7<br />
108
w<br />
Wakheuh AP-7 Weue Lhö' AB-9<br />
Waq AG-6 Weue Raya AB-6<br />
Warabo AB-9 Weue Sitéh AB-13<br />
Wei-Wel AD-14 Wih Pora' AG-8<br />
Weue AB-12 Wih Lah AG-7<br />
Weue Bada AB-9 Wihni Baköng AG-8<br />
Weue Jangka AU-6 Wihni Durin AG-8<br />
Weue Krueng AB-9 Wonosari AT-19<br />
109
Yub Mè AP-7<br />
110<br />
Y
Chairil Anwar<br />
DROEKU<br />
au sampai waktuku Meunan droeku tö' ba' had<br />
mau tak seorang 'kan<br />
'ayu Ku lakèe bè'na sidroe nyang<br />
neu'payu<br />
ak juga kau Kon cit dikah<br />
r perlu sedu sedan itu H'an peuna seumeundan nyan<br />
/ ini binatang jalang Droeku nyoe meunatang jalang<br />
•/ kumpulannya terbuang Lam kawan ka teuhanyang<br />
r peluru menembus kuirtku Bah peuluru kulét droeku mböh<br />
i tetap meradang menerjang Kurada' teutap kuteurajang<br />
a dan bisa kubawa berlari Kupubaplueng luka ngon bisa<br />
lari Kubaplueng<br />
gga hilang pedih peri Sampoe gadoh peudéh ngon<br />
peuréh<br />
1 aku akan lebih tidak<br />
uli H'an jan lé ku pakoe<br />
' mau hidup seribu tahun<br />
Kunf*u' udép siribèethön teu' lom
DAIMÈEN; DÈEMÈN<br />
SILUWIT<br />
SIRUNCIENG<br />
RUNCIE<br />
SILUHO'<br />
SI PATAH<br />
SIPATO'<br />
SIMEUGALANG<br />
RAJA<br />
SIKUPAN<br />
SIKALI<br />
SIKALILAWA<br />
ÖN MURÖNG<br />
HE<br />
PRAHÖ; PUTROE
Kamus Umum<br />
INDONESIA - <strong>ACEH</strong><br />
Daftar Ralat<br />
hal dari dari tercetak seharusnya<br />
atas bawah<br />
ix '- 9 sepeti sepem<br />
x 8 - sepeti seperti<br />
xii 10 9 sepeti seperti<br />
2 - 5 hana hale hana halé<br />
4 - 12 mieseue miseue<br />
5 - 14 ampéh ampéh; tham<br />
12 - 13 ië ie<br />
14 - 3 buah bueh<br />
25 7 - (bayeuë) (bayeue)<br />
27 - 9 jeupawejueb jaweueb (jeunaweueb)<br />
28 6 • busoe beusoe<br />
33 12 - sie; sie,<br />
39 - 10 sijene sijeunèh<br />
43 - 4 prèntah prèntah<br />
50 9 - rateuen gunto rateuen; gunto<br />
52 - 2 item; bure itam; buré'<br />
54 17 - meutgè meuthèe<br />
55 - 1 pubeutoi pubeutöi<br />
59 5 - mate maté<br />
60 5 - tuleng tueng<br />
61 - 15 balot balöt<br />
72 2 - droê droe<br />
122 - 6,7 meubang- on meubangon<br />
123 - 1 cèng céng<br />
173 - 10 nyango nyangpo<br />
182 - 12 meusampèe meusampé<br />
191 - 2 teumpat; meuceue teumpat meucheue (ceue);<br />
198 15,16 - due' ba' aleue sira due' meusimpan ba'aleue<br />
gaki meulipat<br />
204 15 - peunyakét peunyakét<br />
207 5 - nyagn nyang<br />
207 - 6 pangku dapu pangku dapu; geuguda;<br />
guguda<br />
208 9 - jimeukawi jimeuwaki
hal<br />
d a r<br />
d a n<br />
'<br />
atas bawah<br />
tercetak seharusnya<br />
223 - 1 mengegel mengegol<br />
226 - 17 wiloayah wilayah<br />
227 4 - to watee<br />
t o<br />
'<br />
w a t è e<br />
234 - 12 giché 9'cnèe<br />
236 1 - hadu moto "adu playeue moto<br />
236 10 - nyagn n a n<br />
y 9<br />
249 12 - formulir n ... baris ini dianggap tidak<br />
ada !<br />
256 9 - museb muséb<br />
260 - 3 criet taré criet; taré'<br />
268 - 1 sile silè'<br />
269 13 - mengelepar menggelepar<br />
i<br />
270 10 - si jue'<br />
s u e<br />
i '<br />
278 16 - jeuntraie ieuntra ie<br />
278 - 6 geonsenris geosentris<br />
282 - 9 ujeuen rint" ujeuen rinté'<br />
301 7 - putoih Putöih<br />
307 6 - seengah setengah<br />
309 - 10 panton panton<br />
310 15 - teumaköt teumaköt<br />
310 17 - turupong turupöng<br />
318 11 - kawom kawöm<br />
320 - 2 keubn kebun<br />
320 - 3 yagn y an<br />
9<br />
320 - 15 suet;<br />
s u e t<br />
329 7 - geupeugaih geupeugah<br />
337 - 1 watee<br />
w a t è e<br />
341 - 6 gareh<br />
a r é h<br />
9<br />
344 1 - harih haraih<br />
344 14 - sejbat sejabat<br />
344 15 - berjbat berjabat<br />
350 1 - Habieusi Habeusi<br />
369 7 - eupun Jeupun<br />
372 - 6. si; ats<br />
i a t<br />
' '<br />
379 10 - teumaköt teumaköt<br />
385 13 - apong a ö n<br />
P 9<br />
389 14 - pajon P a ö n<br />
i<br />
400 . 2 öngulé Ö n<br />
l u è<br />
S<br />
4 1 3 1 5 . sisé' sisé'; seumantöng<br />
416 - 11 nlipat neulipat
hal<br />
d a n<br />
, d a n<br />
, tercetak seharusnya<br />
atas bawah<br />
426 - 3 (kulan) (kulah)<br />
445 - 1 meudhaih meudaih<br />
445 - 2 si'udeueng-iudeueng sii'udeueng-udeueng<br />
446 9 - m, it; mit;<br />
454 - 1 2. sisuwe; 2. sisuwé;<br />
458 3 - meukeuröng meukuröng<br />
461 - 3 khusöih khusöih<br />
463 - 1 hana tupeulé hanatupeu lé<br />
474 18 - eet cèt<br />
475 15 - pumeu'en pumeu'èn<br />
488 - 10 tuko' tukö'<br />
505 3 - meusakét; meusakét<br />
511 10 - jeu'öh; jeu'öh;<br />
535 16 - licén; licén; luen;<br />
543 - 6 1. paco' trieng; 1. pacö' trieng;<br />
545 13 - 1. ulo; 1. ulö;<br />
570 8 - keulapé keulapé'<br />
579 - 17 lape' lapé'<br />
591 - 15 sih 'et sih 'èt<br />
595 15 - reilimg reukueng<br />
598 - 11 pusatkkuta pusat kuta<br />
599 - 14 budé bubé<br />
614 14 - yöphön yöh phön<br />
626 1 - peeureuté peureuté<br />
637 - 1 ureuen gkeumalon ureueng keumalon<br />
638 - 14 berleh beroleh<br />
638 - 1 miseu miseue<br />
641 - 11 poeh pöh<br />
652 - 11 duengon deungon<br />
654 17 - sibanasaba' sibansa ba'<br />
668 - 5 urt surat<br />
668 - 10 tng utang<br />
687 - 9 — brekemudi — berkemudi<br />
687 - 6 seureumpehOMeulaboh seureumpéh Meulaboh<br />
753 18 - sanan sanam<br />
757 5 - kayee kayèe<br />
770 15 - u liköt uliköt (diliköt)<br />
770 16 - u liköt uliköt (diliköt)<br />
770 17 - u liköt uliköt (diliköt)<br />
780 11 - rèt; rè'; rot rawoh; ja' meurawoh
hal<br />
d a n d a n<br />
L tercetak seharusnya<br />
atas bawah<br />
794 - 2 meusie; meusi;<br />
812 12 - peurahö; peurahö;<br />
825 10 - cic' 'm cicém<br />
830 17 - seulisen seuliséh<br />
840 6 - kunong keunong<br />
843 - 1 menyenggar (kan) menyenggara (kan)<br />
848 1 - sintaha'; rintaha'; sintha'; rintha';<br />
850 3 - cucaculo; culaculo;<br />
859 17 - 3. se3rok 3. serok<br />
861 - 5 menyeryuk menyemyuk<br />
868 8 • 1. beucah-beucah; 1. beucah-beucöh;<br />
872 - 5 heuet gheuet<br />
881 13 - sepeti seperti<br />
881 17 - 2. akeul' 'm 2. akeulém<br />
888 - 11 seumprot seumprot (seumibu)<br />
903 - 2 si u luwa si uluwa<br />
915 5 - sambömng samböng<br />
915 8 - tanun tenun<br />
947 - 10 tengaih tangaih<br />
947 - 1 ureo uroe<br />
950 - 7 bertenget bertenjet<br />
960 2 - terus erang terus terang<br />
960 10. 11 - jeu- ed jeued<br />
972 - 1 minom adat minom<br />
977 - 10,9 hana soelawan hanasoe lawan<br />
980 - 17 tanggui tangui<br />
1011 - 11 iusut (-usut) usut (-usut)<br />
1013 - 15 eurèntah meurèntah<br />
Lampi an :<br />
61 7 - B A BA-1