12.05.2013 Views

ACEH_03182

ACEH_03182

ACEH_03182

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

•<br />

i HA&AM BASR^ I<br />

MI s i \n \i<br />

I SI \-<strong>ACEH</strong>


M. HASAN BASRY<br />

KAMUSUMUM<br />

INDONESIA-<strong>ACEH</strong><br />

YAYASAN CAKRA DARU<br />

1994


ii<br />

Perpustakaan Nasional : Katalog Dalam Terbitan (KDT)<br />

Basry, M. Hasan<br />

Kamus Umum INDONESIA - <strong>ACEH</strong> / M. Hasan Basry, -<br />

Jakarta : Yayasan Cakra Daru, 1994.<br />

XV -1.138 halaman; 21 cm.<br />

ISBN 979 - 8588-00-2<br />

1. Bahasa Indonesia - Kamus - Aceh I. Judul.<br />

Cetakan Pertama: 1994<br />

Dicetak oleh: PT. CAKRA DINAR UTAMA<br />

Isi: diluar tanggung jawab pencetak<br />

Rancangan kulit muka<br />

M. Hasan Basry, Ida Indah Widayati, Wiryono Eko Putro,<br />

Yuli Suprapto, Arsono<br />

419.03


UUD 1945<br />

BAB XV<br />

Pasal 36:<br />

Bahasa negara ialah Bahasa Indonesia<br />

Penjelasan :<br />

Didaerah-daerah yang mempunyai bahasa sendiri yang<br />

dipelihara oleh rakyatnya dengan baik-baik (misalnya bahasa<br />

Jawa, Sunda, Madura dan sebagainya) bahasa-bahasa itu<br />

akan dihormati dan dipelihara juga oleh Negara.<br />

Bahasa-bahasa itupun merupakan sebagian dari kebudayaan<br />

Indonesia yang hidup<br />

iii


1. Daftar Singkatan<br />

2. Kepustakaan<br />

3. Prakata<br />

I S I<br />

4. Petunjuk Pemakaian Kamus Umum<br />

Indonesia - Aceh<br />

5. Kamus Indonesia -- Aceh<br />

6. Lampiran<br />

I Hubungan Kekeluargaan<br />

N Arah, Mata Angin, Hari,<br />

bulan<br />

III Sistim Kalender<br />

IV Sukatan dan Ukuran<br />

V Nama Peralatan Rumah<br />

VI RamuanObatdanBumbu<br />

Masakan<br />

VII D.l. Aceh<br />

Nama Desa (Gampöng)


Ucapan TERIMA KASIH yang tulus<br />

kepada Yang terhormat :<br />

Bapak BUSTANIL ARIFIN, SH.<br />

Menteri Koperasi/Kabulog Kabinet Pembangunan III, IV dan V, memberikan<br />

dukungan moril dan sejumlah dana, khususnya, menjelang penyiapan naskah<br />

menjadi siap cetak<br />

DR. IMRAN T ABDULLAH<br />

UGM<br />

hamba Allah yang pertama-tama sekali memberi dukungan ditahap-tahap awal<br />

penyusunan kamus sederhana ini dan dengan serta merta menyumbang<br />

sebuah buku tentang Bahasa Aceh<br />

Prof. TEUKU IBRAHIM ALFIAN<br />

UGM<br />

memberi dukungan hangatdisamping menghadiahkan pelbagai pustaka langka<br />

yang sehubungan dengan Bahasa Aceh<br />

Drs. SUHARDI<br />

UGM<br />

bersama DR IMRAN T. ABDULLAH mau menyisihkan waktu untukturutberdiskusi<br />

dan memberikan sejumlah saran lisan dan tertulis<br />

A. ABDY<br />

A. GANI ABU, ALAUDDIN TJUT, ANWAR SULAIMAN, ARSONO,<br />

ASNAWI HASJMY, ELHAKIM, HASBALLAH AZIZ, ISMAIL SOFYAN,<br />

MIAN, MUSTAFA SULAIMAN , NOOR MUHAMMAD, RAMLI RIDWAN,<br />

T. HAMMAD dan ABAH M. SATI<br />

sahabat dan kerabat terpercaya yang besar nian dukungan moril beliau-beliau<br />

dalam kehadiran kamus sederhana ini<br />

SYAMSUL KAHAR<br />

surat kabar "SERAMBI INDONESIA" Banda Aceh<br />

memberikan simpati yang sangat mengesankan terhadap upaya penyusunan<br />

kamus sederhana ini<br />

MALIK RIDWAN BADAI, SH. dan Drs. MOHD. ISA<br />

Sekwilda dan Kepala Biro Bina Pemerintahan<br />

Desa serta staf pada Setwilda D.l. Aceh 1994<br />

meralat dan menyempurnakan kembali nama-nama Desa/Gampong di D.l.<br />

Aceh. (Lampiran kamus) menjelang pencetakannya<br />

BASUKI TS, WIRYONO EKO PUTRO, SUMARNO, MINARSIH, HARTATI,<br />

IDA INDAH WIDAYATI, YULI SUPRAPTO, dan WIDODO<br />

Kaveling 3, 4, 5 Jalan H.R. Said Jakarta<br />

tanpa keikhlasan membantu dari rekan-rekan ini sejak lembar-lembar pertama,<br />

sulit dibayangkan bagaimana jadinya penataan naskah kamus sederhana ini<br />

sampai selesai<br />

AWAN, AAT, TOTOK, WOWOK, DEDEK dan DOT<br />

kelima anak dan isteri yang juga sahabatku, penuh cinta kasih padaku dan<br />

tawakkal mengarungi cobaan serta sentiasa mensyukuri anuqerah Allah


DAFTAR SINGKATAN<br />

KBBI Kamus Besar Bahasa Indonesia 1988 adv adverbia<br />

KUBI Kamus Umum Bahasa Indonesia 1986 num numeria<br />

EYD Ejaan Yang Disempumakan p. partikel<br />

KAI Kamus Aceh Indonesia 1985 pron pronomina<br />

BI Bahasa Indonesia cak ragam percakapan<br />

BA Bahasa Aceh hor ragam hormat<br />

n nomina kas ragam kasar<br />

v verba W kiasan<br />

a ajektiva<br />

KEPUSTAKAAN<br />

Alisjahbana, S. Takdir Tata Bahasa Baru Bahasa Indonesia. Jilid I<br />

dan II. cetakan ke-43. Dian Rakyat, Jakarta.<br />

Balai Pustaka. 1988. Kamus Besar Bahasa Indonesia.<br />

Bakar, Aboe. Ejaan Bahasa Aceh sehubungan dengan Ejaan Bahasa<br />

Indonesia yang telah Disempumakan, Kertas Kerja untuk Seminar<br />

Pembinaan dan Pembangunan Bahasa Aceh. Darussalam, 25<br />

— 26 Agustus 1980.<br />

Djajadiningrat, R.A. Hoesein Atjechsch Nederlandsch Woordenboek.<br />

Jilid I dan II.<br />

Poerwadarminta, W.J.S. 1986. Kamus Umum Bahasa Indonesia<br />

Balai Pustaka 1986.<br />

Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen<br />

Pendidikan dan Kebudayaan. 1985. Kamus Aceh — Indonesia.<br />

Kridalaksana, Harimurti 1982. Kamus Linguistik Gramedia, Jakarta.<br />

Wojowasito, S. dan Hartono Ruslan Kamus UmumPerancis-Indonesia.<br />

Cetakan I. Shinta Dharma, Bandung.<br />

Sekretariat Wilayah/Daerah IstimewaAceh. Daftar Nama-nama Desa/<br />

Kelurahan dalam Propinsi Daerah Istimewa Aceh Keadaan<br />

tahun 1993.<br />

vi


PRAKATA<br />

Dengan izin dan karunia Allah Yang Maha Kuasa, kamus<br />

sederhana ini saya susun sebagai sumbangan untukdapat turut serta<br />

dalam salah satu upaya memelihara sebagian dari kebudayaan<br />

Indonesia yang hidup. Mengingat isinya, saya anggap memadai judul<br />

kamus ini Kamus Umum Indonesia - AceW ]<br />

Berbekalkan bahasa Aceh dan bahasa Indonesia yang menjadi<br />

bahasa ibu dan bahasa kedua 2<br />

' bagi saya, mula-mula Kamus Umum<br />

Bahasa Indonesia (KUBI), kemudian Kamus Besar Bahasa Indonesia<br />

(KBBI), cetakan Pertama 1988 3)<br />

, sebagai pedoman penyusunan<br />

kamus ini. Dengan demikian, baikalihbahasa, kata padanan maupun<br />

tataurutannya.sayaupayakansesuaidenganamanatyangterkandung<br />

dalam Bahasa Indonesia ataupun Kamus Besar Bahasa Indonesia,<br />

disamping mempertimbangkan kekhususan yang terdapat dalam<br />

Bahasa Aceh (Lihat Petunjuk Pemakaian).<br />

Saya menyadari sepenuhnya, bahwa sebagai anak manusia<br />

yang belum pernah mengenyam pendidikan formal baik llmu Bahasa<br />

(linguistik) maupun Metode dan Tehnik penyusunan kamus<br />

(leksikografi), maka sudah dapat dipastikan upaya saya ini memiliki<br />

pelbagai kelemahan dan kekurangan. Dengan lapang dada saya<br />

menerima segala bentuk saran yang membangun dari beliau-beliau<br />

yang bersimpati terhadap upaya penyempurnaan kamus ini kelak.<br />

Kepada Allah jua kita berserah diri.<br />

Jakarta, penghujung tahun 1993.<br />

M. Hasan Basry<br />

1) Menurutpendapatsaya, BA lisanmula-mulasekaliditranskripsi-kankedalamhurulArabpegon<br />

(hurutArab tanpa tanda bunyi). Oleh karena itu terdapat sejumlah kata yang kadang-kadang<br />

agakberbeda sedikit saja cara melafalkannya diantara sesama para bahasawan Aceh (natlve<br />

speaker). Berbeda ucap ini mungkin disebabkan tingkat kemampuan baca atau pengaruh<br />

vii


Ilngkungan bahasa lain pahasa tetangga ai.au bahasa pergaulan lainnya) dan atau disebabkan<br />

jauh dekatnya lokasi serta hubungan bahasawan dimaksud dengan pusat perkembangan<br />

budaya Aceh. Setelah BA dipelajari — terutama oleh petualang dan anggota/pe/abat militer<br />

ataupun para ahll bangsa Belanda — kemudlan direkam kedalam huruf Latln, maka tatal<br />

yang berbeda-beda diantara para bahasawan Aceh itu juga direkam sebagaimana adanya<br />

dan kemudian dljelaskan sebagai •dlalek-dialek" (Aceh Besar, Pidi, Utara dan lain-lain).<br />

Sebenamya perbedaan lafal dimaksud dianggap tidakrelevan dikalangan bahasawan Aceh<br />

karena walaupunagakberbedanamuntidakmenghalangiataumempersukarkomunikasisatu<br />

denganlainnya.Perludiketahuipebedaanlafalitubukandalammelafalkanbeberapaperkataan<br />

saja, bahkan lafal huruf R r pun berbeda. Di Aceh Besar dan sekitamya, (yang langsung<br />

dlpèrintah oleh Sultan) huruf R r diucapan sepertibunyi qain, g I dalam Bahasa Arab atau<br />

dalam Bahasa Perancls (dllafalkan dengan meng-getarkan anak tekak atau langit-langit<br />

lembut). Diwilayah lain, huruf Rr diucapkan sebagai konsonan gigi (dental) yang dengan<br />

getaran ujung lidah.<br />

2) Bahasa Ibu (native language, mother language), bahasa pertama yang dikuasai manusia seja<br />

awal hldupnya melalui interaksi dengan sesama anggota masyarakat bahasanya. Bahasa<br />

Kedua (second language) bahasa yang dikuasai oleh bahasawan bersama bahasa ibu pada<br />

masa awal hidupnya dan secara sosio kultural dianggap sebagai bahasa sendiri (Hari Murti<br />

Kridalaksana : Kamus Unguistik, Penerbit PT. Gramedia, Jakarta 1982 halaman 19).<br />

3) Setelah edisi Pertama, cetakan 1988 dan 1990, sudah terbit KBBI. edisl Kedua cetakan<br />

Pertama 1991.<br />

viii


PETUNJUK PEMAKAIAN<br />

KAMUS UMUM BAHASA INDONESIA - <strong>ACEH</strong><br />

Pedoman penyusunan kamus ini adalah KBBI 1988.<br />

Alihbahasa kata padanan dan tata urutannya, diupayakan sesuai<br />

dengan amanat yang terkandung dalam BI ataupun KBBI serta<br />

dengan memperhatikan kekhususan dalam BA.<br />

Kata serapan bahasa asing yang telah lazim digunakan dalam BA<br />

atau yang baru saja diperkenalkan KBBI tidak dimuat lagi, kecuali<br />

yang berubah bentuk dan lafalnya dalam BA.<br />

Contoh kalimat, ungkapan dan peribahasa dalam KBBI juga tidak<br />

dimuat, kecuali yang memiliki "nuansa" yang khas.<br />

Dasar sistim Ejaan Bahasa Aceh (EBA) adalah EYD, kecuali<br />

bila terdapat "lafal khas Aceh", maka kata-kata dimaksud dibubuhi<br />

tanda tambahan (diakritik) ataupun huruf tambahan (huruf majemuk<br />

dan konsonan rangkap) yang sedikit banyak mengubah nilai fonetik.<br />

Dengan demikian diharapkan akan dapat diperoleh kemudahan dan<br />

ketepatan lafal serta terhindar dari kekeliruan makna.<br />

I. TANDA TAMBAHAN.<br />

1) Aksen tirus (accent aigu) pada huruf E. e sehingga<br />

berbunyi sepeti É, é dalam kata sate, mente, perlente atau<br />

été, parlé dalam Bahasa Perancis, secara fonetik ditulis (e)<br />

É, é<br />

GULÉ guling, menggulingkan<br />

LAHÉ lahir, melahirkan<br />

PÉT pejam, memejamkan<br />

2) Aksen rendah (accentgrave) pada huruf E, e sehingga berbunyi<br />

seperti È, èpendek dalam kata ejek, emberatau père, lalt, merci<br />

dalam bahasa Perancis, secara fonetik ditulis ( e )<br />

ix


GULÈ gulai, sayur, kuah, menggulai<br />

LAHÈ kurang waras<br />

PÈT pet ik, memetik<br />

Perhatian :<br />

Lihat perbedaan makna kata-kata di atas dengan contoh 1.1.<br />

disebab-kan diakritik.<br />

C A T A T A N<br />

Huruf E, e tanpa tanda aksen dilafalkan sepeti bunyi e pepet<br />

(d) dalam : emas, kalem, tenteram<br />

LE banyak<br />

TAHE heran, tercengang, ternganga-nganga<br />

3) Diftong yang khas Aceh EU. eu dilafalkan antara bunyi e pepet<br />

dengan u tidak bertekanan ><br />

x<br />

Perhatian :<br />

Berbeda dengan lafal eu dalam Bahasa Sunda ataupun Perancis.<br />

EU, eu<br />

BEUKAH koyak, rusak, pecah, patah, terbit (matahari),<br />

berubah suara (anak meningkat dewasa), celah<br />

BEUNEUNG benang<br />

EU lihat, melihat, memperihatkan<br />

EUMPUNG sarang, kandang, sangkar<br />

EUNTUE kalung<br />

GEUNTEUT hantu jangkung<br />

KEU ke, kepada, terhadap, untuk, akan<br />

KEUBAH meletakkan, menyimpan, menabung,<br />

membaringkan<br />

MEU, MEU-MEU menyanjung, memuji-muji<br />

MEUNAN demikian, begitu<br />

NEUNOH pasung, pasungan<br />

POTEU sebutan untuk Tuhan atau Raja (harfiah: pemilik<br />

kita)


PINEUNG pinang<br />

REU BA semak-semak, belukar<br />

REUBAH jatuh, rebah, miring, curam<br />

SEU mengerip, mengerumit, mengunggis<br />

SEUMAH sembah, menghormati<br />

4) Diftong IE, OE, UE, dilafalkan antara bunyi i, o, u dengan<br />

e peper, ditutup atau didominasi oleh bunyi e<br />

IE, ie<br />

BI ENG kepiting<br />

'E air, sesuatu yang cair, cahaya<br />

PUTIE memutar, memetik, seraya memutar, memutar<br />

balikkan<br />

OE, oe<br />

ASOE isi, daging (manusia/hewan)<br />

BLOE membeli, mempertaruhkan<br />

BAROE kemarin, yang lalu<br />

DOE sumbat, tutup, timbun, pejal, banyak sekali<br />

DUDOE kemudian, nanti, kelak, setelah itu, akan datang<br />

GOE, PEUGOE mengingatkan, membangunkan<br />

LU M POE mimpi, impian<br />

OE mengungkit atau menceriterakan kembali hal<br />

yang lalu<br />

RUGOE rugi, kerugian<br />

RAGOE ragi, garis-garis kain atau corak<br />

KUE menyimpulkan, mengikat<br />

MUE bertambah banyak, berkembang biak,<br />

berkerumun, menyemut<br />

UE tersumbat, tercekik, kerongkongan, macet<br />

5) Diftong EU ditambah lagi dengan vokal E pepet menjadi EUE,<br />

dilafalkan antara bunyi EU dengan E, didominasi dan ditutup<br />

bunyi e pepet<br />

xi


EUE, eue<br />

ALEUE lantai, dasar, bagian paling bawah<br />

BATEUE batal, tidak sah, tidak berlaku<br />

BREUEH beras<br />

EUE mandul, perawan tua (sindiran)<br />

KEUE depan, bagian depan, ruang depan, dihadapan<br />

PEUE apa, yang mana, apa yang, untuk apa, berapa,<br />

sesuatu hal<br />

PEUET empat<br />

6) Tanda trema (") pada huruf Ö, ö, dilafalkan sepeti bunyi o dalam<br />

fotokopi, yudo atau beau, mot dalam Perancis, secara fonetik<br />

ditulis (o)<br />

xii<br />

Ö, ö<br />

BÖH meletakkan, menaruh, menempatkan,<br />

mengadakan<br />

BÖT mencabut, mengeluarkan, menarik, mengangkat<br />

TULÖ burung pipit<br />

LÖN saya<br />

C A T A T A N<br />

Huruf O, o (tanpa trema) dilafalkan sepeti bunyi o dalam : orang,<br />

botol, sol atau mort, porte dalam Perancis yang dinyatakan<br />

dengan lambang fonetik ( o )<br />

BOH buah, buah-buahan, kemaluan laki-laki<br />

DO' ekstase, mabuk, lupa diri<br />

TULO pekak, tuli<br />

L O N bantaran, lanau, endapan air<br />

Perhatian :<br />

Lihat perbedaan makna dengan contoh 1.6.


EUE, eue<br />

ALEUE lantai, dasar, bagian paling bawah<br />

BATEUE batal, tidak sah, tidak berlaku<br />

BREUEH beras<br />

EUE mandul, perawan tua (sindiran)<br />

KEUE depan, bagian depan, ruang depan, dihadapan<br />

PEUE apa, yang mana, apa yang, untuk apa, berapa,<br />

sesuatu hal<br />

PEUET empat<br />

6) Tanda trema (") pada huruf Ö, ö, dilafalkan sepeti bunyi o dalam<br />

fotokopi, yudo atau beau, mot dalam Perancis, secara fonetik<br />

ditulis (o)<br />

xii<br />

Ö, ö<br />

BÖH meletakkan, menaruh, menempatkan,<br />

mengadakan<br />

BOT mencabut, mengeluarkan, menarik, mengangkat<br />

TULÖ burung pipit<br />

LÖN saya<br />

C A T A T A N<br />

Huruf O, o (tanpa trema) dilafalkan sepeti bunyi o dalam: orang,<br />

botol, sol atau mort, porte dalam Perancis yang dinyatakan<br />

dengan lambang fonetik ( o)<br />

BOH buah, buah-buahan, kemaluan laki-laki<br />

DO' ekstase, mabuk, lupa diri<br />

TULO pekak, tuli<br />

L O N bantaran, lanau, endapan air<br />

Perhatian :<br />

Lihat perbedaan makna dengan contoh 1.6.


PINEUNG pinang<br />

REUBA semak-semak, belukar<br />

REUBAH jatuh, rebah, miring, curam<br />

SEU mengerip, mengerumit, mengunggis<br />

SEUMAH sembah, menghormati<br />

4) Diftong IE, OE, UE, dilafalkan antara bunyi i, o, u dengan<br />

e peper, ditutup atau didominasi oleh bunyi e<br />

IE, ie<br />

BI ENG kepiting<br />

IE air, sesuatu yang cair, cahaya<br />

PUTIE memutar, memetik, seraya memutar, memutar<br />

balikkan<br />

OE, oe<br />

ASOE isi, daging (manusia/hewan)<br />

BLOE membeli, mempertaruhkan<br />

BAROE kemarin, yang lalu<br />

DOE sumbat, tutup, timbun, pejal, banyak sekali<br />

DUDOE kemudian, nanti, kelak, setelah itu, akan datang<br />

GOE, PEUGOE mengingatkan, membangunkan<br />

LUMPOE mimpi, impian<br />

OE mengungkit atau menceriterakan kembali hal<br />

yang lalu<br />

RUGOE rugi, kerugian<br />

RAGOE ragi, garis-garis kain atau corak<br />

KUE menyimpulkan, mengikat<br />

MUE bertambah banyak, berkembang biak,<br />

berkerumun, menyemut<br />

UE tersumbat, tercekik, kerongkongan, macet<br />

5) Diftong EU ditambah lagi dengan vokal E pepet menjadi EDE,<br />

dilafalkan antara bunyi EU dengan E, didominasi dan ditutup<br />

bunyi e peper<br />

xi


DAFTAR SINGKATAN<br />

KBBI Kamus Besar Bahasa Indonesia 1988 adv adverbia<br />

KUBI Kamus Umum Bahasa Indonesia 1986 num numeria<br />

EYD Ejaan Yang Disempumakan p. partikel<br />

KAI Kamus Aceh Indonesia 1985 pron pronomina<br />

BI Bahasa Indonesia cak ragam percakapan<br />

BA Bahasa Aceh hor rcigam hormat<br />

n nomina kas ragam kasar<br />

v verba ki kiasan<br />

a ajektiva<br />

KEPUSTAKAAN<br />

Alisjahbana, S. Takdir Tata Bahasa Baru Bahasa Indonesia. Jilid I<br />

dan II. cetakan ke-43. Dian Rakyat, Jakarta.<br />

Balai Pustaka. 1988. Kamus Besar Bahasa Indonesia.<br />

Bakar, Aboe. Ejaan Bahasa Aceh sehubungan dengan Ejaan Bahasa<br />

Indonesia yang telah Disempumakan, Kertas Kerja untuk Seminar<br />

Pembinaan dan Pembangunan Bahasa Aceh. Darussalam, 25<br />

— 26 Agustus 1980.<br />

Djajadiningrat, R.A. Hoesein AtjechschNederlandsch Woordenboek.<br />

Jilid I dan II.<br />

Poerwadarminta, W.J.S. 1986. Kamus Umum Bahasa Indonesia<br />

Balai Pustaka 1986.<br />

Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen<br />

Pendidikan dan Kebudayaan. 1985. Kamus Aceh — Indonesia.<br />

Kridalaksana, Harimurti 1982. Kamus LinguistikGramedia, Jakarta.<br />

Wojowasito, S. dan Hartono Ruslan Kamus Umum Perancis-lndonesia.<br />

Cetakan I. Shinta Dharma, Bandung.<br />

Sekretariat Wilayah/Daerah Istimewa Aceh. DaftarNama-namaDesa/<br />

Kelurahan dalam Propinsi Daerah Istimewa Aceh Keadaan<br />

tahun 1993.<br />

vi


Ucapan TERIMA KASIH yang tulus<br />

kepada Yang terhormat :<br />

Bapak BUSTANIL ARIFIN, SH.<br />

Menteri Koperasi/Kabulog Kabinet Pembangunan III, IV dan V, memberikan<br />

dukungan moril dan sejumlah dana, khususnya, menjelang penyiapan naskah<br />

menjadi siap cetak<br />

DR. IMRAN T ABDULLAH<br />

UGM<br />

hamba Allah yang pertama-tama sekali memberi dukungan ditahap-tahap awal<br />

penyusunan kamus sederhana ini dan dengan serta merta menyumbang<br />

sebuah buku tentang Bahasa Aceh<br />

Prof. TEUKU IBRAHIM ALFIAN<br />

UGM<br />

memberi dukungan hangatdisamping menghadiahkan pelbagai pustaka langka<br />

yang sehubungan dengan Bahasa Aceh<br />

Drs. SUHARDI<br />

UGM<br />

bersama DR IMRAN T. ABDULLAH mau menyisihkan waktu untukturutberdiskusi<br />

dan memberikan sejumlah saran lisan dan tertulis<br />

A. ABDY<br />

A. GANI ABU, ALAUDDIN TJUT, ANWAR SULAIMAN, ARSONO,<br />

ASNAWI HASJMY, ELHAKIM, HASBALLAH AZIZ, ISMAIL SOFYAN,<br />

MIAN, MUSTAFA SULAIMAN , NOOR MUHAMMAD, RAMLI RIDWAN,<br />

T. HAMMAD dan ABAH M. SATI<br />

sahabat dan kerabat terpercaya yang besar nian dukungan moril beliau-beliau<br />

dalam kehadiran kamus sederhana ini<br />

SYAMSUL KAHAR<br />

surat kabar "SERAMBI INDONESIA" Banda Aceh<br />

memberikan simpati yang sangat mengesankan terhadap upaya penyusunan<br />

kamus sederhana ini<br />

MALIK RIDWAN BADAI, SH. dan Drs. MOHD. ISA<br />

Sekwilda dan Kepala Biro Bina Pemerintahan<br />

Desa serta staf pada Setwilda D.l. Aceh 1994<br />

meralat dan menyempurnakan kembali nama-nama Desa/Gampong di D.l.<br />

Aceh. (Lampiran kamus) menjelang pencetakannya<br />

BASUKI TS, WIRYONO EKO PUTRO, SUMARNO, MINARSIH, HARTATI,<br />

IDA INDAH WIDAYATI, YULI SUPRAPTO, dan WIDODO<br />

Kaveling 3, 4, 5 Jalan H.R. Said Jakarta<br />

tanpa keikhlasan membantu dari rekan-rekan ini sejak lembar-lembar pertama,<br />

sulit dibayangkan bagaimana jadinya penataan naskah kamus sederhana ini<br />

sampai selesai<br />

AWAN, AAT, TOTOK, WOWOK, DEDEK dan DOT<br />

kelima anak dan isteri yang juga sahabatku, penuh cinta kasih padaku dan<br />

tawakkal mengarungi cobaan serta sentiasa mensyukuri anugerah Allah<br />

V


iv<br />

I S I<br />

1. Daftar Singkatan<br />

2. Kepustakaan<br />

3. Prakata<br />

4. Petunjuk Pemakaian Kamus Umum<br />

Indonesia - Aceh<br />

5. Kamus Indonesia -- Aceh<br />

6. Lampiran<br />

I Hubungan Kekeluargaan<br />

II Arah, Mata Angin, Hari,<br />

bulan<br />

III Sistim Kalender<br />

IV Sukatan dan Ukuran<br />

V Nama Peralatan Rumah<br />

VI RamuanObatdanBumbu<br />

fvlasakan<br />

VII D.l. Aceh<br />

Nama Desa (Gampöng)


M. HASAN BASRY<br />

KAMUSUMUM<br />

INDONESIA-<strong>ACEH</strong><br />

YAYASAN CAKRA DARU<br />

1994


EUE, eue<br />

ALEUE lantai, dasar, bagian paling bawah<br />

BATEUE batal, tidak sah, tidak berlaku<br />

BREUEH beras<br />

EUE mandul, perawan tua (sindiran)<br />

KEUE depan, bagian depan, ruang depan, dihadapan<br />

PEUE apa, yang mana, apa yang, untuk apa, berapa,<br />

sesuatu hal<br />

PEUET empat<br />

6) Tanda trema (") pada huruf Ö, ö, dilafalkan sepeti bunyi o dalam<br />

fotokopi, yudo atau beau, mot dalam Perancis, secara fonetik<br />

ditulis (o)<br />

xii<br />

Ö, ö<br />

BÖH meletakkan, menaruh, menempatkan,<br />

mengadakan<br />

BÖT_ mencabut, mengeluarkan, menarik, mengangkat<br />

TULÖ burung pipit<br />

LÖN saya<br />

C A T A T A N<br />

Huruf O, o (tanpa trema) dilafalkan sepeti bunyi o dalam : orang,<br />

botol, sol atau mort, porte dalam Perancis yang dinyatakan<br />

dengan lambang fonetik ( o)<br />

BOH buah, buah-buahan, kemaluan laki-laki<br />

DO' ekstase, mabuk, lupa diri<br />

TULO pekak, tuli<br />

L O N bantaran, lanau, endapan air<br />

Perhatian :<br />

Lihat perbedaan makna dengan contoh 1.6.


PINEUNG pinang<br />

REU BA semak-semak, belukar<br />

REUBAH jatuh, rebah, miring, curam<br />

SEU mengerip, mengerumit, mengunggis<br />

SEUMAH sembah, menghormati<br />

4) Diftong IE, OE, UE, dilafalkan antara bunyi i, o, u dengan<br />

e pepet, ditutup atau didominasi oleh bunyi e<br />

IE, ie<br />

BI ENG kepiting<br />

IE air, sesuatu yang cair, cahaya<br />

PUTIE memutar, memetik, seraya memutar, memutar<br />

balikkan<br />

OE, oe<br />

ASOE «/, daging (manusia/hewan)<br />

BLOE membeli, mempertaruhkan<br />

BAROE kemarin, yang lalu<br />

DOE sumbat, tutup, timbun, pejal, banyak sekali<br />

DUDOE kemudian, nanti, kelak, setelah itu, akan datang<br />

GOE, PEUGOE mengingatkan, membangunkan<br />

LU M POE mimpi, impian<br />

OE mengungkit atau menceriterakan kembali hal<br />

yang lalu<br />

RUGOE rugi, kerugian<br />

RAGOE ragi, garis-garis kain atau corak<br />

KUE menyimpulkan, mengikat<br />

MUE bertambah banyak, berkembang blak,<br />

berkerumun, menyemut<br />

UE tersumbat, tercekik, kerongkongan, macet<br />

5) Diftong EU ditambah lagi dengan vokal E pepet menjadi EUE,<br />

dilafalkan antara bunyi EU dengan E, didominasi dan ditutup<br />

bunyi e peper<br />

xi


DAFTAR SINGKATAN<br />

KBBI Kamus Besar Bahasa Indonesia 1988 adv adverbia<br />

KUBI Kamus Umum Bahasa Indonesia 1986 num numeria<br />

EYD Ejaan Yang Disempumakan p. partikel<br />

KAI Kamus Aceh Indonesia 1985 pron pronomina<br />

BI Bahasa Indonesia cak ragam percakapan<br />

BA Bahasa Aceh hor rdgam hormat<br />

n nomina kas ragam kasar<br />

v verba ki kiasan<br />

a ajektiva<br />

KEPUSTAKAAN<br />

Alisjahbana, S. Takdir Tata Bahasa Baru Bahasa Indonesia. Jilid I<br />

dan II. cetakan ke-43. Dian Rakyat, Jakarta.<br />

Balai Pustaka. 1988. Kamus Besar Bahasa Indonesia.<br />

Bakar, Aboe. Ejaan Bahasa Aceh sehubungan dengan Ejaan Bahasa<br />

Indonesiayangtelah Disempumakan, Kertas Kerja untuk Seminar<br />

Pembinaan dan Pembangunan Bahasa Aceh. Darussalam, 25<br />

— 26 Agustus 1980.<br />

Djajadiningrat, R.A. Hoesein Atjechsch Nederlandsch Woordenboek.<br />

Jilid I dan II.<br />

Poerwadarminta, W.J.S. 1986. Kamus Umum Bahasa Indonesia<br />

Balai Pustaka 1986.<br />

Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa Departemen<br />

Pendidikan dan Kebudayaan. 1985. Kamus Aceh — Indonesia.<br />

Kridalaksana, Harimurti 1982. Kamus Linguistik Gramedia, Jakarta.<br />

Wojowasito, S. dan Hartono Ruslan Kamus Umum Perancis-lndonesia.<br />

Cetakan I. Shinta Dharma, Bandung.<br />

Sekretariat Wilayah/Daerah Istimewa Aceh. Daftar Nama-nama Desa/<br />

Kelurahan dalam Propinsi Daerah Istimewa Aceh Keadaan<br />

tahun 1993.<br />

vi


Ucapan TERIMA KASIH yang tulus<br />

kepada Yang terhormat :<br />

Bapak BUSTANIL ARIFIN, SH.<br />

Menteri Koperasi/Kabulog Kabinet Pembangunan III, IV dan V, memberikan<br />

dukungan moril dan sejumlah dana, khususnya, menjelang penyiapan naskah<br />

menjadi siap cetak<br />

DR. IMRAN T ABDULLAH<br />

UGM<br />

hamba Allah yang pertama-tama sekali memberi dukungan ditahap-tahap awal<br />

penyusunan kamus sederhana ini dan dengan serta merta menyumbang<br />

sebuah buku tentang Bahasa Aceh<br />

Prof. TEUKU IBRAHIM ALFIAN<br />

UGM<br />

memberi dukungan hangatdisamping menghadiahkan pelbagai pustaka langka<br />

yang sehubungan dengan Bahasa Aceh<br />

Drs. SUHARDI<br />

UGM<br />

bersama DR IMRAN T. ABDULLAH mau menyisihkan waktu untukturutberdiskusi<br />

dan memberikan sejumlah saran lisan dan tertulis<br />

A. ABDY<br />

A. GANI ABU, ALAUDDIN TJUT, ANWAR SULAIMAN, ARSONO,<br />

ASNAWI HASJMY, ELHAKIM, HASBALLAH AZIZ, ISMAIL SOFYAN.<br />

MIAN, MUSTAFA SULAIMAN , NOOR MUHAMMAD, RAMLI RIDWAN,<br />

T. HAMMAD dan ABAH M. SATI<br />

sahabat dan kerabat terpercaya yang besar nian dukungan moril beliau-beliau<br />

dalam kehadiran kamus sederhana ini<br />

SYAMSUL KAHAR<br />

surat kabar "SERAMBI INDONESIA" Banda Aceh<br />

memberikan simpati yang sangat mengesankan terhadap upaya penyusunan<br />

kamus sederhana ini<br />

MALIK RIDWAN BADAI, SH. dan Drs. MOHD. ISA<br />

Sekwilda dan Kepala Biro Bina Pemerintahan<br />

Desa serta staf pada Setwilda D.l. Aceh 1994<br />

meralat dan menyempurnakan kembali nama-nama Desa/Gampong di D.l.<br />

Aceh. (Lampiran kamus) menjelang pencetakannya<br />

BASUKI TS, WIRYONO EKO PUTRO, SUMARNO, MINARSIH, HARTATI,<br />

IDA INDAH WIDAYATI, YULI SUPRAPTO, dan WIDODO<br />

Kaveling 3, 4, 5 Jalan H.R. Said Jakarta<br />

tanpa keikhlasan membantu dari rekan-rekan ini sejak lembar-lembar pertama,<br />

sulit dibayangkan bagaimana jadinya penataan naskah kamus sederhana ini<br />

sampai selesai<br />

AWAN, AAT, TOTOK, WOWOK, DEDEK dan DOT<br />

kelima anak dan isteri yang juga sahabatku, penuh cinta kasih padaku dan<br />

tawakkal mengarungi cobaan serta sentiasa mensyukuri anugerah Allah<br />

V


iv<br />

1. Daftar Singkatan<br />

2. Kepustakaan<br />

3. Prakata<br />

I S I<br />

4. Petunjuk Pemakaian Kamus Umum<br />

Indonesia - Aceh<br />

5. Kamus Indonesia -- Aceh<br />

6. Lampiran<br />

I Hubungan Kekeluargaan<br />

II Arah, Mata Angin, Hari,<br />

bulan<br />

III Sistim Kalender<br />

IV Sukatan dan Ukuran<br />

V Nama Peralatan Rumah<br />

VI RamuanObatdanBumbu<br />

Masakan<br />

VII D.l. Aceh<br />

Nama Desa (Gampöng)


M. HASAN BASRY<br />

KAMUS UMUM<br />

INDONESIA-<strong>ACEH</strong><br />

YAYASAN CAKRA DARU<br />

1994


INDONESIA A C E H<br />

1. alah a talö; ta'lö'; tiwaih; ber — theun talö;<br />

meng — suröt; mundö; meng — kan<br />

peutalö; peuta'lö'<br />

2. alah a meng — Ihob krueng mita eungköt<br />

alai n nan ba' kayèe<br />

alai belai n bujö'; padan; payu<br />

1. alam n 1. dönya; 2. keurajeuen; naggroe; 3.<br />

latbatat kayèe batèe; beralam lapang<br />

saba; ke — an sipheuet<br />

2. alam v meng— /'tunyum; rasa; berpengalaman<br />

ragoe; raghoe; teumupeue<br />

3. alam n panji; alam keu tanda pasökan<br />

alamas n intan<br />

alamat n alamat; tanda; nan ureueng ngon pat<br />

neudue'; meukeusud; ber— 1. mupat;<br />

meuho; 2. peukeue; 3. alamat; peuraja<br />

(praja); 4. meukeusud<br />

alan-alan n badöt; lawa'; keutupèng<br />

1- alang n linteueng; palang; pupalang; rintang;<br />

— batang ampeueng; ber — an 1.<br />

meutheun; 2. dang paké<br />

2. alang n alang<br />

3. alang n hadiyah; neubri; meuneuri<br />

alang-alang n naleueng lakoe<br />

alangkah n ö pothalah; masyaallah; ö ma beuh kon<br />

wayang<br />

1. alap a dhiet; ceudaih<br />

alap-alap n 1. siwaih; kleueng pajöh mano'; 2. cak<br />

pancuri bako<br />

alarm n lageuem bahaya<br />

a/as n aleue; lapé'; lapéh; leupéh; leupi'; jadi<br />

alas cakap pb. bayeue peunayah; --<br />

- baju leupéh bajèe; — bunga utöm<br />

bungong; — cawan lapé' cawan; —<br />

gurun lando'; krè; — kaki lapé' gaki<br />

13


INDONESIA A C E H<br />

(tikaatawa kasöt, kawöh); — /rafapuphön<br />

haba; — kubur ureueng theun bala;<br />

— lantailapé' aleue; — leher takue bajèe;<br />

— meja lapé' mèh; — perut lapé' angèn;<br />

— periuk/belanga dari anyaman daun<br />

kelapa reungkan; — rumah aleue; ber<br />

— meulapé'; beralasan dalèh; hilah;<br />

ilah; keureunasabab; sababaih; pengalas<br />

leula<br />

2. a/as n uteuen<br />

3. a/as n pengalasan lamiet raja<br />

4. a/as n --- waya/? tanoh meuntah; uteuen<br />

beuraleuen<br />

alasan n böreuhan; choe; choi; coe; kon rumbu;<br />

— dicari-cari rameunè; sundè'<br />

1. alai n peukakaih; alat<br />

2. alai n jamèe; khanuri<br />

albatros n nan cicém la'öt; panyang badan ngon<br />

iku leubèh kureueng simètè<br />

albino n jagat; gapi<br />

albion n nan pulo Inggréh jameun dilèe<br />

album n buku teumpat keubah putrèt atawa<br />

kumpöilan piréng beuet<br />

alegori n calitra tamsé (ibarat); kieh<br />

alegro a (su) bagaih<br />

aligilik n tanoh kliet nyang ghuen<br />

algojo n 1. ureueng nyang peuja'uköman maté;<br />

2. ureueng nyang buah (gala' poh gob)<br />

alem a aleman ucèe; ung; mèe ung<br />

ali v meng — caih; keuch'a'<br />

ali-ali n taloe geulawa<br />

aliansi n sikutu; carikat<br />

alias n cak 1. neuseubut cit; sa cit ngon; 2.<br />

nan nyang la'én<br />

alibi n dalèh bahwa sidroe-droe ureueng na<br />

14


INDONESIA A C E H<br />

ba' teumpat la'én kutika na sabohsaboh<br />

keujadian (keujahatan)<br />

alif n aléh<br />

alih v gantoe; larah; minah; tuka; pinah;<br />

peralihan seundi; — warna seundi<br />

wareuna<br />

alih-alih p sangkira; tannasoe sangka-sangka<br />

alih bahasa n teureujumah; teureujumah; teujumah<br />

alim a meu'éleumèe; malém; salèh; além<br />

alim bubu n punca angèn<br />

alin v mengalih seulusöh<br />

aling v meng — /' som; sè; peusom; peusè;<br />

beraling meusom; meusè<br />

alip v alip-alipan mupét-pét<br />

1- alir v mengalir'üé; hilé; jeuen; jreuen; limba';<br />

meujeuen-jeuen; rujoh; rijoh; trö'\aliran<br />

alue; lueng; haluwan; pham; peunapat;<br />

mengalirdengan deras nyuröng; keubue<br />

2. alir n kawé buya; taloe ie<br />

3. alir a glue; jlue; gla; licén<br />

alis n bulèe keunèng; bulèe tala'<br />

alit n seureuma; mayi; ceula'<br />

alit n gheueb; geuet<br />

alit a ubit; cut; ubeuet; bubit; culib; culit<br />

1. alkah a darah ghuen<br />

2. alkah n tanoh soh; tanoh roh (nyang) na po<br />

alkohol n kandöngan ara'<br />

alku n baruwa biduen<br />

almarhum n aruwah; meureuhöm<br />

almanak n takwém<br />

alokasi n bheue'; jeumeulah; bagiyan<br />

alot a kliet; juwiet; jiwiet<br />

alpa a lalè; laloe; lupöt; hana pöh; teukeusé;<br />

mengalpakan tinggai; tidak alpa dawö'<br />

1. alpaka n lugam pira' meujampu teumaga ngon<br />

15


16<br />

INDONESIA A C E H<br />

sèng; meugilap lagèe pira'<br />

2. alpaka n bubiri panyang taku<br />

1. alperes n 1.pangkatjimiyublè'nan;2.wakikupala<br />

nanggroe jameun kumpeuni<br />

2. alperes n eungköt la'öt<br />

alternasi n meutuka; meugantoe<br />

alternatif n peuniléh antara duwaatawaleubèhatawa<br />

toh (-ton) nyang mongkén<br />

altimeter n mètè ukö manyang<br />

alto n su (wara) inong nyang geumbö atawa<br />

suwara agam nyang tare' 1<br />

altruis n ureueng nyangpöhthatkeubeugi ureueng<br />

la'én<br />

alu n alèe<br />

alu (-firu) n kacho balo<br />

alu-alu n sibansa eungköt jijieb atawa tangkulö'<br />

alum a layèe; mala; — mengalum meurana<br />

alun n alön; reuyeue'; riyeue'<br />

alun-alun n blang padang; tanoh lapang ba' leuen<br />

astana<br />

alung n boh kato'<br />

alur n 1. alue; kurö'; lueng; löih; suwa';trusan;<br />

2. jalan (atöran; adat) nyang beuna;<br />

beralur meukurö'; meulueng<br />

alur-alur n nan ba' kayèe binèh la'öt<br />

alwah (alwat) n kayèe gahru<br />

ama n geusong<br />

1. amah n inong Cina nyang keureuja jeued keu<br />

babu<br />

2. amah n ra'yat awam<br />

amal a amai<br />

aman a seuntèesa; tidak — karu; kalöt<br />

amandel n aneu' ceuka'<br />

1. amang v meng amang (-amang) gama'; kaca';<br />

kia (dengan kata-kata)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. amang n beudeueng<br />

3. amang (-bor) n yahwa; yahcut<br />

amar n ama; peurintah; -suröh<br />

amarah a bron; br'eun; brigèn<br />

amarilis n sibansa ba' bungong baköng<br />

amat n amat sangat larah<br />

amat adv that; sangat, meper — peuhibat; ter<br />

— meuleumpah that; leupah that<br />

amat v meng — i glib; eu; kalon; tilé'; alaih;<br />

mengamat-amati ambat-ambat<br />

amatir n pubuetkeuseunang-seunang;keugala'gala'<br />

ambah n tukang; sekolah — sikula tukang<br />

ambah-ambah n peunyakét ta'eun<br />

1. ambai n tanggo'; nyaréng ba'blat<br />

1. ambai-ambai v berambai-ambai meujreuen-jreuen<br />

2. ambai-ambai n seumalu<br />

3. ambai-ambai n sipöt amè-amè; grugui; geurugui<br />

ambak v mengambak tamba'; Ihob<br />

1. ambai n tika peureumadani; pumadani<br />

2. ambai v berambai-ambai meu'ara'; ambalan<br />

peurarakan; peura'kan<br />

3. ambai v mengambal tamba'; tamon<br />

4. ambai v keureuléng<br />

ambalang n geulawa; glawa<br />

1. ambang n 1. ampeuet (eumpeuet) pintö; 2. ki<br />

karab toe; jeued; 3. ki kuwala; 4. ki<br />

had<br />

2. ambang v mengambang~\ .apöng;ampöng;amböng;<br />

2. tof hana jeulaih; hana keunong<br />

ambar n dama la'öt; dama jeued<br />

1. ambau n cadé'; lampöng<br />

2. ambau v mengambau 1. teureujön; 2. ta'lö'<br />

ambeien n ca/c bawasé<br />

ambek v mengambek meusalu'; meusaluen;<br />

17


INDONESIA A C E H<br />

meusunde<br />

ambekparamarta tapeudilèe nyang dilèe;tapeudilèe nyang<br />

leubèh peunténg<br />

amben n taloe ija geudöng aneu' miet<br />

amben n keuta<br />

amberal n Iha'mana; Iha'seumana<br />

ambet n cak bubalöt aneu'miet<br />

ambiguitas n hana jeulaih; Ie ma' na; leubéh niba'<br />

saboh tapeusé<br />

ambil v co'; berambil-ambil co'-meuco';<br />

meuseunoh; mengambil co'; ba; böt;<br />

pèt (pot) reuböt; tueng; seubut; jö';<br />

peuleumah; ambil alih pulang neu mat;<br />

mengambil 1. co'; ba; keubah; 2. koh;<br />

co'; Ihue'; berlomba-lomba mengambil<br />

meuco'-co'; meuseunoh; ambil anak<br />

'tueng keu aneu'; ambilangin meudiruidirui;<br />

ambil bagian seureuta; mengambil<br />

dan meletakkan pada tempatnya dawö'<br />

ambin n ija (taloe) sawa'; mengamb/nteumingkuè<br />

ngon ija sawa'<br />

ambing n abin; puténg dè'; ambinan teumingkue<br />

ambisi n h'eut that; hawa leupah<br />

ambisius a hawa (h'eut) that-that (habéh, abéh)<br />

ambivalen a meuduwa até; meucabeueng duwa<br />

ambivalensi n (rasa) teubinga<br />

amblas v cak rayéb; punah<br />

ambring a ambring-ambringan kéngkeueng;gadoh<br />

akai<br />

ambrol v cak runtöh; Iham; reuban<br />

ambruk v 1. ruböh; runtöh; luröh; purö (teupurö);<br />

teuhue'; 2. teuka sakét; 3. bangkröt<br />

1. ambu-ambu n ambu-ambu pukeu; sisé'; surè<br />

2. ambu-ambu n u (teu) Iheue<br />

ambul n mengambul meulamböng<br />

18


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ambulans n moto angköt ureuëng sakét<br />

ambulatori a sabé minah; meurawoh<br />

1. ambung v 1. meng — meulamböng; meng<br />

-- (kan) 1. peulamböng-lamböng; 2.<br />

eumböng; 3. heumpaih; terambungambung<br />

meu'apöng-apöng<br />

2. ambung n amböng<br />

3. ambung v mengambung cöm<br />

ambur v teureujön; blöh; tamue'<br />

amba n kumeuen peunyakét<br />

amen v menyamen geumadèe sara (sira)<br />

meunyanyoe<br />

ametis n sijeunèh pumata<br />

amfibi n meunatang (hiweuen) duwa nanggroe<br />

(udép di darat ud"p lam ie; bansa<br />

canggue')<br />

amfiteater n panggöng bulat ngon teumpat due'<br />

meuteurata' ban seulingka<br />

amikal a meusahabat; akeurab; reumèh;<br />

jamè';<br />

amil n nan sipöt la'öt<br />

amin-amin n nan teunaman ba' duköng aneu'<br />

amir n 1. lakab aneu' raja; 2. pang ulèe;<br />

3. ureuèng geupeucaya<br />

amis a (h)anyi; (h) améh; hanggöi<br />

1. amit n neuba lintö keu tuwan<br />

2. amit n lakèe idin<br />

amit-amit p cak puh tawa-tawa; beu ji'öh<br />

amnesia n teumuwo; tuwo<br />

amnasti n ampön atawa hapöih uköman nyang<br />

neubré Ié raja keu sikawan ureueng<br />

nyangka Iheueh pubuet jahat<br />

amoi n aneu" inong Clna<br />

amoral n hana adab; tan akhla'<br />

1. ampai n tungkat awé keu sasat minyeue' tanoh;<br />

19


INDONESIA A C E H<br />

ber — poh mupoh; meng — peu'awé<br />

2. ampai v mengampai Ihat; adèe; sadeue<br />

1. ampang a phui<br />

2. ampang n ateueng tham ie; teunamba'; neulob;<br />

jeuneurob<br />

ampas n sue; seupah; krè; lando'; takèh; —<br />

kelapa kukur yang telah diperas)<br />

keureumeuh; keureumeuih<br />

ompat num peuet<br />

ampe adv sampoe; tö'<br />

ampean n gundé'; gahra; rubieh<br />

ampek n seuna'; seusa' naph'aih<br />

ampel n sijeunèh bulöh; awö<br />

ampe la n beue mano'<br />

ampelam n mamplam<br />

amplas n 1. ba' reudeueb; 2. keureutaih canè;<br />

meng — canè; upam<br />

amplop n balum; salöb<br />

ampo n tanoh kliet mirah nyang jeued keu ubat<br />

1. ampu v mengampu 1. tumpang; 2. fcif ung;<br />

mengampufcanpeutimang (mat) nanggroe<br />

(keurajeuen)<br />

2. ampu n lakab keu ureueng ahli peugèt kréh<br />

1. ampuh a meutuwah; meujarab; sa'ti<br />

2. ampuh n ie raya; ie beuna<br />

ampuh n pengampuh layeue gampöh<br />

ampuk n cicém jampö'<br />

1. ampul v keumong; keumang; mue<br />

2. ampul n taka (teunaka) ubat<br />

ampun n 1. lakèe meu'ah; lakèe ampön; 2. kon<br />

wayang; mengampuni pumeu'ah;<br />

mengampunkanpeu'ampön; bré ampön;<br />

ampunan apuwah<br />

amput v mengamputmeu'o'; amputan 1. pukoe;<br />

2. geunda'<br />

20


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

amputasi n koh jaroe atawa gaki<br />

amplam n boh mamplam<br />

amril n keureutaih canè<br />

amsal n miseue; misé; tamsé<br />

amtenar n cak peugawè nanggroe jameun kaphé<br />

amuh adv gala'; suka; tém<br />

amuk v beramukamo'; ngamo'; meulho; meutob<br />

amulet n ajeumat<br />

amung num cit saboh sagai; tunggai<br />

amunisi n ubat beudé<br />

anai-anai n kamue<br />

anak n aneu'; sabi (belum dewasa) — air<br />

lueng; alue; — alang aneu' keu Ihèe;<br />

aneu' ba'cadheuen; — ampang aneu'<br />

jadah; — andaman aneu' geusom; -<br />

-- angin angèn dirui (meus'èbs'èb); -<br />

-- angkataneu' geutueng; aneu'seubut;<br />

— baju aneu' bajèe; — balam sijudö;<br />

— batu (giling) batèe seumeupéh; -<br />

-- batu tulis gréb; — bawang aneu'<br />

miet hana röh lam hön; — berkundang<br />

aneu' ucèe; — bilik neusuet jurèe; -<br />

-- bini aneu' purumoh; — bukit cot;<br />

— bulu bulèe ruma (seuma); — buncit<br />

aneu' tulöt; — busi/r aneu' gandoe;<br />

— buyung 1. inong mumèe; 2. baruwa<br />

biduen; — cucu aneu' cuco; — dabus<br />

aneu' daböh; — dacing boh céng; -<br />

-- dagang ureueng ranto; — gahara<br />

aneu' ba' putroe; — galadak aneu'<br />

hareuem; — genfa boh geunta; — ginjal<br />

boh keu'-ieng; — geboktungkat cubè';<br />

— /7/ram aneu' keulapan; — jari aneu'<br />

jaroe; aneu' geulité'; aneu' lité'; — jawi<br />

aneu' agam geunaséh; — kandung<br />

21


INDONESIA A C E H<br />

aneu' droe; — kapal awa' kapai; —<br />

/cembaraneu' keumbeue; — kemanakan<br />

aneu' keumuen; — kolong aneu' sidadu<br />

(tangsi ); — kencing aneu' hareuem;<br />

— kecil aneu' manya'; — keti aneu'<br />

keuti; — komedi aneu' bansawan; -<br />

-- kuar aneu' bajeueng; — kukut aneu'<br />

geutueng; — lombong awa' keureuja<br />

tambang; — mentimunaneu' geutueng<br />

jeued keu purumoh; — piatu aneu'<br />

meuntui; — pondok aneu' keulimong;<br />

— panjang aneu' keupeuet; — putih<br />

aneu' keutujöh; aneu' ba' cadheuen;<br />

— pungut aneu' geuteueng; — tangga<br />

aneu' reunyeuen; — fungga/aneu'tunggai;<br />

— f/'r/aneu' mo; — tekak (lidah) ceuka';<br />

anak-anak aneu' mit (bilah); ber —<br />

meu'aneu' per — an léplap; kekanakkanakan<br />

meu'aneu' miet; panggilan<br />

sayang untuk anak-anak ni; nèh<br />

analgesik n ubat peugadoh sakét<br />

anaiisis n seumidé'; seulidé'<br />

analog n sa; santeuet<br />

analogi n kien<br />

anamel n tumpoe gigoe<br />

anamnesis n keutrangan bhaih sidroe-droe ureueng<br />

sakét; riwayat peunyakét niba' si -droedroe<br />

ureueng sakét<br />

anarki n nanggroe dang hana atöran (kacho<br />

balo)<br />

anasir n dat asai<br />

anca n 1. ampóh; 2. rugoe keulusa silap<br />

1. ancai a reuloh; ancö; reulé<br />

2. ancai v pöh<br />

ancak n jeu'èe; bueng para: anca'<br />

ancak-ancak a lalèe; ulo'<br />

22


INDONESIA A C E H<br />

ancala n gunong<br />

ancam v mensranca/77l.hayeue';ayeue';2.gama';<br />

kaca'; aga'; 3. landa; — kata-kata kim;<br />

peukia<br />

ancang n ancang-ancang kaca'<br />

ancar-ancar n kira-kira ; aga'; ta'sé<br />

ancoa p cak pakriban<br />

ancol n ujöng; tanjöng; Ihö'<br />

ancuk v meu'o'; meupab; mupab<br />

anda pron gata; ta<br />

1. andai n berandai-andai sangkira; miseue; proe<br />

hai<br />

2. andai v berandai-andai meututö; mupakat<br />

andak v mengandakkan 1. gulöng; 2. kot;<br />

andaka n kuta<br />

1. anda/ a jeued harap(peucaya); ragoe(raghoe);<br />

ter — bako; tanggoe; f/da/r dapat<br />

diandalkan luna'<br />

2. anda/ a cakab; carong; tangkeueh<br />

andalas n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

1. andam (-- surai) n aneu'ö' mengandam andam<br />

2. andam a — karam reunap; ranap<br />

3. andam v mengandam (kan) kuröng; som; ikat<br />

1 andan n gapi; jagad<br />

2. andan v muwaréh<br />

andang n suwa<br />

andang-andang n bringan; puruwa<br />

andapita n peunajöh niba' teupöng breueh<br />

andar v mengandarkan peugah meutèh rèh<br />

andeng-andeng n è' laiat<br />

anderak n urue' taron gajah<br />

andesit n batèe ba' kra' bumoe<br />

andi n 1. tuwangku; 2. turönan raja Bugéh<br />

andiko n pang'ulèe adat<br />

and/7 n bulueng; andé<br />

23


INDONESIA A C E H<br />

1. andong n kaha<br />

2. andong n teunaman meupeureudèe<br />

anduh v menganduhkan curu<br />

andun v bungkha<br />

andung n nè'<br />

andur a gurubha' keubeue<br />

aneh a ganjé; meula'én; hana ladém<br />

aneka a anika;rarrpoe;rampön;mubagoe-bagoe;<br />

— ria mubagoe piyasan; — warna<br />

plang tujöh; — warna warni planggi;<br />

peulanggi; planglumpat; --- warta<br />

mubagoe haba; — ragam meuragamragam<br />

anekdot n kisah gura<br />

anekasi n seurubeuet; landa<br />

anemia n sakét kureueng darah<br />

anestesi n maté rasa<br />

angah a ferangan1.seusa';2.teubinga;gameum<br />

1. angan n 1. piké; ingat; 2. meukeusud; niet;<br />

angan-angan angan-angan; sarab;<br />

meukeusud; h'eut; h'ut; ber meuh'eut;<br />

meu'angan-angan<br />

2. angan v mengangan ceungeu'; saweue<br />

angga v berangga meujapheue' lungkèe rusa<br />

anggai n tanda; icarat; lageuem<br />

anggak a ugoh; mböng<br />

anggal a 1. (peunyakét) phui; 2. leu'eueng; hana<br />

Ie buet; 3. meuyo'-yo'; meuyang yang<br />

anggan n purumoh aduen atawa adoe<br />

1. anggap v sangka; sarab<br />

2. anggap v beranggapan meugantoe-gantoe;<br />

anggapan sipheuet; waham<br />

1. anggar n menganggar kira; keunira; bileueng<br />

2. anggar n meu'èn peudeueng; meulho ngui<br />

peudeueng<br />

3. anggar n peuniyöh cicém<br />

24


INDONESIA A C E H<br />

4. anggar n meulangga<br />

anggara a bueh; kleuet<br />

anggit v 1.anggét;2.karang;cob;3.böhgeuth'ang<br />

ba' tambö / geundrang; 4. karang;<br />

keumarang; anggitan keunarang<br />

angglap v mengangglap co' atra gob; k'èt; hana<br />

peuglaih (bayeuê) utang<br />

anggota n anggèeta; angèeta<br />

anggrek n bungong siyuéngyuèng<br />

ts angguk n anggö';akö; terangguk-angguk(karena<br />

mengantuk) leuga-leugeu<br />

2. angguk n fa//' — taloe anggö' ba' peurahö<br />

anggul a ber(mengjanggi//1.ceunggo';ceunggöt;<br />

2. meuceunggo' (meujungkat)<br />

anggun a gie (ngon) meumeuruwah<br />

1. anggung v gra'; peu'é'<br />

2. anggung — gaya bingong; so'mo'<br />

anggung-anggipv anggét; meu'anggö'-anggö'<br />

1. anggur v meng — hana buet hana keureuja;<br />

penganggur ureueng hana buet<br />

2. anggur n neukrèt cabeueng keu seumula; gasi<br />

3. anggur n boh hanggö; anggö; — Har boh laköm;<br />

minuman — khama<br />

anggut v beranggutanggö'; menganggutceungga'ceunggo'<br />

angur n baköng meulila<br />

angin n angèn; bayu; hawa; geuntöt; — badai<br />

badè; — baikdaribelakangangènXmribö'<br />

kuröng; — buritan angèn pa'sa; —<br />

keras angèn taré' klat; — kencang<br />

riböt; — menderu-deru angén budueng<br />

(-budeueng); —puyuh angén bohasèe;<br />

— sendalu angèn meus'èb-s'èb; —<br />

fopanangèn puténg beuliyöng; — utara<br />

angèn ateueh; — tengara angèn timu<br />

25


INDONESIA A C E H<br />

padang (tunggara); ber — meu'angèn;<br />

ber — mita dirui; meuhayeue-hayeue;<br />

meng kan 1. bicah angèn; 2.<br />

meu'angèn padé; lireue; lareue; meng<br />

— ƒ pröh (gumpa) angèn; memberi -<br />

-- meuharap; srab; ter— keunong angèn;<br />

leumah; deuih; ter meugah; anginanginan<br />

reujang beungèh; meudhabdhab;<br />

lè'lo'; meusambui; peranginan;<br />

teumpat meurèhat; kereta angin gari;<br />

geuritan angèn; kabar — haba angèn;<br />

radiyö pato'; penunjukarah angin gadagada<br />

angina n barah lam (seungka') reukueng; —<br />

pakotoris jantöng meukita<br />

angit a peungèt; hangèt; hangè'<br />

1. angka n angka; leumböi; numböi; sipè; yum; -<br />

-- ganjilhan abèh weue' duwa; — gasal<br />

gasai; mengalikanangka, membagiangka<br />

pupoh angka; pupo' angka; menghitung<br />

dengan angka (perbintangan) pupoh<br />

angka; mengurangiangkapeutrón angka;<br />

menambahangkapeu'é' angka; bemhung<br />

dengan angka meu'angka; peusipè;<br />

membagi dua angka plah; berangkaangka<br />

(an) teutahe-tahe; teubinga;<br />

mengangkakan böh angka; böh tanda<br />

ngon angka<br />

2. angka v mengangka sangka; piké<br />

angkak n dat pumirah peunajöh niba' teupöng<br />

breueh<br />

angkal-angkal n kleueng bulèe putéh ngon keulabèe<br />

nyang pajöh tiköh (canggue'; daruet)<br />

angkara a angkara; la'lém; bueh; juwah; kreueh;<br />

— murka lubha; jumoh<br />

26


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

angkasa n adara; andara; angkasa; mengangkasa<br />

1. ji é' (po) u langèt; 2. ki ji é' yum-<br />

(hareuga)<br />

angkat v ba; böt; gra'; beu'öt; bu'uet; beu'uet;<br />

srueng; rhueng; — kakiplueng; peuta';<br />

— tangan böt jaroe; tunyo' jaroe; ta'lö';<br />

— topi bré höreumat; pujoe; — bahu<br />

hana meutupeue; hana muphöm; —<br />

d/r/ugoh; — kening; hireuen; — sembah<br />

seumah; — senjata puga prang; —<br />

sumpah meusumpah; mengangkatangkat<br />

(memuji) ung; pujoe; sanjöng;<br />

mengangkat kaki keatas jhing; berangkat<br />

ja'; beudoh; peureugi; seangkatan<br />

silayeue; reuta'; mengangkat beramairamai<br />

(menopang, menolong) randé;<br />

landé; mengangkat dan mengentak<br />

sesuatu keatas (seperti menimba air<br />

disumur) geureuchö'<br />

angkel n meunayeue keu ureueng tèkèn sidadu<br />

jameun kaphé<br />

1. angker a meujén; meu'asoe; meubeuno; mubeuno;<br />

pohon angker peuno<br />

2. angker n sa'öh<br />

angket n 1. dapeuta meutuléh su'eue (su'ai)<br />

teunanyong meusigo ngon ruweueng<br />

jeupawejuebsaboh-saboh bhaih; 2. cara<br />

neupeuré'sa sa'si lam peukara di keue<br />

hakim<br />

angkin n taloe keu'ieng ija keu ureueng inong<br />

angkit v rhengangkit sreueng; rhueng<br />

angklung n peukakaih musib niba' bulöh<br />

1. angkong n kaha Cina nyang jihila Ié ureueng<br />

2. angkong n judi ön Ihèe<br />

angku n yahwa; ureueng geuhöreumat; yahnè'<br />

27


INDONESIA A C E H<br />

1. angkuh a mböng; eumböng; ugoh; jungkat; bob;<br />

2. angkuh n ruman; rupa<br />

angkuk n ulèe jalö kulè'<br />

angkul-angkul n taloe ikat teumirang (seumirang)<br />

angkup n seuneupèt; angköb<br />

ang/cur n pasa' busoe<br />

ang/cus (a) n gancu gajah<br />

ang/cur v mengang/cur angköt; rayueng<br />

angkut-angkut n geumeuto tanoh; Ihang<br />

ang/o n dapu arang; kran<br />

anglung n rumoh ba'rusö'<br />

a n g o n v gubeue; rabé<br />

a n g o t a ca/c 1. jilhab lom sakét; meu ulang<br />

sakét; peunyakét; 2. seudèe; sapéh<br />

angpau n teumeuntue' cara ureueng Cina<br />

angsa n ité' ansa<br />

angsana n sibansa ba' asan<br />

angsoka n sijeunèh ba' bungong nanggroe Kleng<br />

a n É / s u r v i.bacut-bacutiulö^.meu'iseu'-.meu'is'èt;<br />

mengangsurbayeue bacut-bacut; ansö;<br />

mengangsurkan sunyueng<br />

a A 7 g Uf a mengangut éh siklèb; layöh; leubui<br />

am-an/ n glém; gléng<br />

aniaya n énanya; inanya; kreueh; fer— maleulum<br />

animisme n peucaya keu roh nyang neudue' ba'<br />

mandum beunda<br />

animo n h'eut; h'ut; lapeue<br />

aning-aning n unoe (hunoe) rayeu'<br />

a n / s n nan teunaman aweueh nyang timoh dl<br />

La'öt Teungoh<br />

1 a ny a a beranja-anja ucèe; lu; teranja-anja<br />

peu'ucèe; peulu<br />

2 anja n taloe linggang<br />

any'a/c v beranjak 1. minah; iseu'; seu' s'et; 2.<br />

fci meu'é'; menganjak pupinah; di-anjak<br />

28


INDONESIA A C E H<br />

jipupinah<br />

anjal v menganjal meu 'ula'; meuriwang<br />

anjang-anjang n 1. nan eungköt la'öt; 2. geuteum la'öt;<br />

3. nan teunaman<br />

anjang-anjang v tawö<br />

anjangsana n saweue; seumaweue; kumunjöng<br />

anjar n sa'öh<br />

anjiman n sijeunèh kapai gömpeuni<br />

anjing n asèe; — air bubrang; — arair, asèe<br />

plang; — belangasèe kuréng; — gembala<br />

asèe gumeubeue; — geladakasèe kleuet;<br />

— gila asèe pungo; — hutan asèe<br />

uteuen; — kampung asèe gampöng;<br />

— /aufdan-dan; — fanansijeunèhdaruet;<br />

— fanansisurö'; seuseurö'; surö'-surö';<br />

anjing jadi-jadian (hantu) beusè<br />

1. anjing-anjing n alat gulöng layeue<br />

2. anjing-anjing ba' puko asèe<br />

anjlok v 1. teureujön; gröb; 2. luröh; runtöh;<br />

meuglincé; rhöt prè' pro'<br />

anju n 1. ci (cuba-cuba) langkah (lumpat);<br />

acu; 2. meukeusud; menganju<br />

ci ja' (langkah)<br />

cuba;<br />

anjung n anjöng; —pera/ig/nananjöngmeu'angènangèn;<br />

anjung-anjungbranda; anjöngan;<br />

beranjung meu'anjöng; anjungan dikiri<br />

kanan gerbang istana balè gadéng; balè<br />

pancapeunawa; balè peungadeuen;<br />

pra'naseumah; anjungan kapai (dek<br />

belakang) branda<br />

1<br />

anjur v mengany'ufmeu'anjö;meu'ujöng;jundröng<br />

u keue; menganjuri ja' u keue;<br />

menganjurkan crön u keuè; jö'; yue;<br />

penganjur penganjö<br />

2. anjur v beranjur (menganjur) puphön langkah<br />

29


INDONESIA AACCEEH H<br />

(ja')<br />

3. anjur v hue; hila; rintha'<br />

anoa n keubeue bukhèe<br />

anodin n ubat peureuda sakét<br />

anofeles n jamo' malariya<br />

anoksemia n kureueng dat asam<br />

anom a muda<br />

anomali n ganjé; meula'én; meusiba<br />

anonim a tanna nan; hana nan; hana meusoe<br />

ansa n anggét; neumat<br />

antagonis n ureueng nyang suka meumusöh; sipheuet<br />

meulawan<br />

1. antah n 1. padé meujampu lam breueh (bu);<br />

2. ki ureueng nyang hana guna; hana<br />

gèt<br />

2. antah a — berantah hana mupat sapat (lam<br />

angan-angan); hegeri antah berantah<br />

nanggroe nyang hana mupat sapat<br />

antakesuma n antakeusuma; bajèe mubungöngbungöng;<br />

bajèe nyang bapo Gatutkaca<br />

antan n alèe tob padé<br />

1. anrap a ghuen; ghon<br />

2. antap a seungab; iem; teu'iem meukhép<br />

1. antar v berantar antat; euntat; meng — kan<br />

peungon; peu'ót; peu'é'; antar mengantar<br />

ba muba; antat meu'antat antara<br />

2. antar antara<br />

3. antar n antar-antar tungkat alat peuneusa'<br />

antara n 1. apét; ruweueng; lungkie'; jara'; jeu'öh;<br />

2. dang watèe; 3. ba' teungoh-teungoh;<br />

4. antara; 5. samataran; 6. hana jeu'öh;<br />

toe; 7. kureueng-leubèh; per— dagang<br />

dalai; mugè; di antaranya ladöm<br />

antariksa n ruweueng andara (adara)<br />

antasid n peunawa<br />

30


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

antek n jaroe gaki; teumon; ureueng atawa<br />

nanggroe nyang jeued keu alat nanggroe<br />

laén<br />

antelas n nan sijeunèh ija sutra<br />

antelimintik n ubat glang<br />

antelop n sibansa rusa<br />

antena n dawè radiyö<br />

anteng a seungab; teu'iem; jroh<br />

anfep a brat tuböh; timangan<br />

antero num bandum; mandum<br />

anteseden a hai éhwai nyangka Iheueh dilèe<br />

t. anti meulawan; meumusöh<br />

2- anti a hana seutuju; hana gala'; hanamèe<br />

kalon<br />

antianemia n ubatpupuléhpeunyakétkureuengdarah<br />

antibiotik n dat (ubat) lawan (poh) kumeun<br />

antibodi n dat lam darahpeunawaracön (kumeun)<br />

antih v mengantih sréng (gampueh) beuneueng<br />

antik a barang — jameun tapi teutap meuyum<br />

seuni; keueh<br />

antiklimaks n (ban) sikutika mubida (mubalé') niba'<br />

yöh gohlom nyan<br />

antikilin n lapéh kulét bumoe nyang meutumbob<br />

antimuntah n peunawa (peureuda) muntah<br />

anting n boh (batèe)céng; anting-anting anXénganténg;<br />

krabu; subang<br />

antipati n hana gala'; hanamèe kalon; banci; binci ruman<br />

antipirentik n ubat peutrön paneuh<br />

antipode n 1. duwa teumpat ateueh bumoe nyang<br />

meuliköt-liköt ba' neudue; 2. ki ureuengureueng<br />

nyang mupara' (muparikah)<br />

antisemitisme n (pham) meumusöh ngon Yahudi<br />

antiseptik a dat atawa ubat nyang é' ji (teugah)<br />

beunda han meu bubö'<br />

antisipasi n 1. meuramai (keumalon) hai nyang<br />

31


32<br />

INDONESIA A C E H<br />

keumeung na atawa nyang gohlom trö';<br />

keunira leubéh dilèe; 2. seumiké yöhgohlom<br />

keujadian<br />

antisipatif a peugèt keunira u keue<br />

antitesis n keubit-keubit mupara'<br />

antitoksin n dat peunawa racön lam tuböh<br />

antoi n nan sijeunèh ba' kayèe, kulét jeued<br />

peugè taloe<br />

antologi n kumpöilan karangan nyang teupiléh<br />

antonim n narit nyang meulawan ma'na ngon nyang<br />

la'én (brö' — gèt)<br />

antraks n sijeunèh peunyakét hiweuen kulusa<br />

kumeun<br />

antrasit n batèe arang nyangka da' ngon meugilap<br />

antre v dong meuriti sara préh watèé mubloe<br />

atawa teurimong ransöm<br />

antropofagi n adat seumajöh asoe manusiya<br />

antroprogeografin éleumèe bumoe ngon peundudö'<br />

antropologi n éleumèe manusiya, khusöihbhaihasaiusui,<br />

bangon tuböh, adat, ngon ugama<br />

antuk v berantukanXö'; seuntöh; sintöh; iangga;<br />

po'; köng; terantuk (meu) pakhö';<br />

meuköng; mupo'<br />

antul v mengantul meulamböng; meubanchot<br />

antun a gie; berantun peugie droe; bahie<br />

untung-untung n reungkan tayeuen<br />

antup n seungat; beureuhi; glura<br />

anu n ano<br />

anual a meu'umu sithön atawa paneu' umu<br />

anugrah n anogreuha; nogeuha; nograh; apuwah;<br />

wakeueh; menganugerahisalén; saling<br />

menganugerahi salén-malén<br />

anuitas n meunayeue wajéb ba' jeueb thön lam<br />

jeumeulah nyangka meuhad


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

anulir v menganulir pubateue<br />

anumerta a lakab;pangkat nyang neubré keu ureueng<br />

nyangka maté<br />

anus n leubö; dubö<br />

anut v menganuti; seutöt; turöt; anutan jeued<br />

keu cinto; penganut agama Islam umat<br />

É,seulam<br />

anyam v rhenganyam, alén; laya; — rambutreue'ö';<br />

— an (rotan, bambu) katé; menganyam<br />

(menyambungyangputus)seureu\éng;<br />

rö'<br />

1. anyang n makanan niba' sie; ön (boh) kayèe<br />

meuntah, sira ngon reumpah<br />

2. anyang v meng — hati peusakét até<br />

3. anyang v lakèe kureueng yum<br />

anyelir a nan sijeunèh bungong nanggroe lerupa<br />

anyir a (h) anyi<br />

aorta n urat nadi; urat raye'<br />

apa p peue; pue; pui; apa-apa peue mantong;<br />

apa adanya peue nyangna; ada apanya<br />

napeue (-peue); apa macam pakriban;<br />

peue haba; apa tidak (masakan/<br />

bagaimana tidak) peue h'an (hana);<br />

buat— keu peue; apabila watèe; pajan;<br />

ba' watèe peue; sangkira; yöh watèe;<br />

apalagi peulom; lomngon; lompeue;<br />

teuleubèhlom; barang apa peue saja;<br />

kenapa pakon; mengapa peue sabab;<br />

pakon; tidak mengapa h'an peue; hana<br />

peue; untuk apa keu peue; dengan apa<br />

ngon peue; — akalpeue cara; pakriban;<br />

— boleh buat ka keueh; — daya peue<br />

daya lom; hana daya Ié; — hendak<br />

dikata peue tapeugah lom; — kabar<br />

peue haba; na haba; — lacur cak nyang<br />

33


INDONESIA A C E H<br />

toh lom; — lagi peue lom; — macan<br />

pakriban; — saya peue-peue mantong;<br />

peue-peue nyang na; apa-apa peue<br />

mantong; ber— padum; padub; beberapa<br />

ladöm; ladum; ladöb; ladub; ada<br />

— urusan, — yang ada peuena ba';<br />

meng — pakon; di peng — kan peue<br />

nyang jipeugèt; dengan apa, bagaimana<br />

pangon; pangoe; pangoi; apa adanya<br />

ban sululahu<br />

apabila p pajan; jan<br />

apak a apa'; khöih<br />

apakala p pajan<br />

apalagi p peue lom; teuleubèh lom<br />

apam n apöm; apam niba teupöng breueh<br />

apanase n tanoh atawa teumpat nyang neubré Ié<br />

peumeurèntah keu waréh niba' sidroedroe<br />

bangsawan atawa tuwan tanoh<br />

apar n dapu tukang beusoe; bèngkè<br />

aparat n alat; peukakaih<br />

apartheid n pulitè'pubida-bidabansakulusameula'én<br />

wareuna kulét di Afrika Selatan<br />

apas n ceudaih; gie<br />

apatah n peue keuh<br />

apatis a hana pululi; hana pöhsapeue; prèhdahoh<br />

apatride a ureuèng tanna nanggroe<br />

ape n apöm; apam niba' teupöngruti<br />

1. apel v é bandéng lam peukara ba' majeulieh<br />

nyang leubéh ateueh lom<br />

2. apel n wajéb halé ba' upacara raseumi<br />

apendiks n 1. seunamah ba' bab akhé buku atawa<br />

karangan; 2. pruet doe<br />

apes a neuh'ah; bala; rugoe<br />

1. api n 1. seu'uem; apui; tutöng; tumutöng; 2.<br />

34


2 a<br />

P'<br />

INDONESIA A C E H<br />

a k a<br />

P'<br />

n<br />

ki seumangat; glura; — lancip nang<br />

apui; — neraka apui sé'sa; berapi-api<br />

feM. meuseumangat; 3. beungèh that;<br />

batu — batèe apui; bunga — bungong<br />

apui; kereta — geuritan apui; korek<br />

— kèh apui; semut — sidom apui;<br />

menghidupkan — peu'udép (pudép);<br />

apui; peukab apui; (peuhu) apui; yöp<br />

apui; pröh apui; mematikan — poh<br />

apui; cu'euh apui; meng — jeued keu<br />

apui; lagèe apui; hu meuh'um-h'um;<br />

meng kan peu'apui; memper -<br />

-- kan panggang; per — an dapu;<br />

seunungkèe<br />

api-api 1. kèh apui; 2. daruet è' asèe;<br />

kayu api jampè; breumbang<br />

gie; gléh; nèh; hanèng (nèng) reumpan;<br />

seurunoh; siga'<br />

a / / a n<br />

P n papeuen ampéh kapai atawa pupalèh<br />

meuriyam<br />

a<br />

P' f<br />

1- apét; lungkie'; 2. geutieb; gitieb;<br />

meu'impét meuseupét<br />

1. apit-apit n tulö té'-té'<br />

2. apit-apit n nan sijeunèh (h)unoe<br />

a<br />

k i r<br />

P<br />

v cak hana jeued ngui; apeuké<br />

aplaus n keupra' jaroe meusigo<br />

aplus v meugantoe-gantoe; aplöh<br />

apnea n naph'aih teudong ba' sikutika<br />

apodal a tanna gaki; tanna sirép ba' punggöng<br />

(bansa kirèe)<br />

apokri a hana that jeued tapatéh; hana mupat<br />

asai-usöi naseukah<br />

a<br />

Pollo n kapai ruweueng andara Amarika nyang<br />

phön-phön tö' u buleuen<br />

apologetik a ''sipheuet pumeu'ah<br />

35


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

apoleksi n pangsan kulusa putöh urat lam uta';<br />

peunyakét pitam<br />

apostasi n éngkeue keu agama<br />

apostrof n tanda mubaca (')<br />

a p o t e K n rumohteumpatbicah ubat atawa meukat<br />

ubat; apoteker ahli ubat<br />

april n buleuen peuet; keunong tujöh blah<br />

apresiasi n muphön ngon neuhoreumat ateueh<br />

saboh-saboh hai; jié' yum kulusa<br />

aoriori adv<br />

meutamah ureueng lakèe bloe<br />

yöhgohlomneutupeuesapeuebhaihpeue<br />

P<br />

nyangkeubit na ngon hana, beuna ngon h an<br />

a p r j t v aprit-apritan plueng puntang-panteng<br />

apu n gapu ranub<br />

apu-apu n sibansa siseue'<br />

a p u n a thö jeued keu sue keulusa keunong<br />

peuneurah<br />

a p u n Q v apöng; han Iham; timue; meu' apöng-<br />

F<br />

apöng; apung buih Iham-lham timue<br />

apuran n lueng; paré' (<br />

arabahu n biyula Ambön meudawe sikra<br />

1 a r a n n 1.arah;hala;nè; si; piha'; 2. meukeusud;<br />

aran/cekeue u;hadapu;daro';euntang;<br />

kalèh; berarah meuhala; mengarahkan<br />

abaih; tudöh; tudö; meujra; berbalik<br />

arah (guratan) sura'; beralih — (angin)<br />

kalèh; aran sefc/tar daro'; dan satu -<br />

- sanè; searah sayéng; berlawanan<br />

arah sungsang; surah; surang-saréng;<br />

biti<br />

2 arah a arah-arah hi; meuhi; rabhi<br />

3' aran, aranan n ureueng nyang tumumpöh<br />

a r a/ n mu; — enau mu jö'<br />

a r a j n arè (duwa cupa')<br />

1 arak n ara'<br />

2' a k v ber (arak-arakan) ara'; ber -meu ara;<br />

pawè; perarakan piyasan; peurakan;<br />

36<br />

peurakkan


INDONESIA A C E H<br />

3<br />

- a r a k<br />

v berarak meusiseue; teueng bayeueng<br />

ara<br />

l n areue; hareue; mara; santo'<br />

1<br />

- aram n aram-aramreunyeun mupanteu; purieh<br />

2<br />

- aram a — temaram reudèe; reudom<br />

1. arang n 1. arang; 2. ngeue; — batok arang<br />

brue'; — bafu arang batèe; pungga;<br />

[jenis-jenisnya : a. pungga batèe (baik,<br />

sudah matang), b. pungga lungkèe (kurang<br />

baik, muda, warna coklat), c. pungga<br />

ön kayèe (mudah sekali, rapuh)]; —<br />

para keumureueng; — periuk adang;<br />

meng—jeued keu arang; angoh; hangoih<br />

arang n ba bah<br />

ararut n teunaman sibansa ba'ubi<br />

a r a s<br />

v po'; meuhad; tö' ba'; — lulut po' teu'öt<br />

a r a s<br />

n — kerdan nan peunajöh<br />

a r a u<br />

a kuréng; plang; plang-plöt; — batubnxê'<br />

arbab n biyula; hareubab<br />

arbei a sibansa ba' geureutoe<br />

arbiter n ureueng dong teungoh<br />

arbitrer a la'lém<br />

arca n patong batèe; sanam<br />

1 • ardi n gunong<br />

2. ardi a bumoe; tanoh<br />

are n uköran luwaih = 100m 2<br />

area n wilayah<br />

are/f n cak si agam; aneu' agam<br />

aren n ba'jö'; seraf — bubeue'<br />

arena n glanggang; mideuen; lapa'<br />

1- ares n ca/r drob; theun<br />

2- ares a até ba' pisang<br />

arefa n beuhe; bhe<br />

argumen n dalèh; dali; (h)ilah<br />

1. an' n adé'; dé'<br />

2- a/7 a weue guda<br />

3. art n seulumat; kulét uroe<br />

a r i a<br />

n 1. lakab raja-raja Jawa; 2. bangsa<br />

peunjajah nanggroe Kléng<br />

37


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ari-ari n adoe; taloe pusat<br />

arih v mengarihkan 1. sunyueng; 2. kambam;<br />

1. arik v mengarik reungköh<br />

2. arik v 1. hana éh simalam suntö'; meujaga 2.<br />

han jitém teungeut<br />

1. aring n taron rusa atawa glueh; aréng<br />

2. aring a ch'ueng<br />

aring n ceunulé' ba'uram kréh<br />

arip a leubui; layöh<br />

1. aris n geuet; gheueb; klah; klaih<br />

2. aris n geutah (ka) beuku<br />

arisan n julö-julö<br />

aristokrasi n nanggroe neumatlé kawöm bangsawan<br />

arit n ariet; sadeueb; meng — koh naleueng<br />

atawa padé<br />

arjuna n Rajuna; Ranjuna; badancantikba'Arjuna<br />

badan jih misé Rajuna<br />

arkais a 1.kuk>t;useueng;2.hanaladémlégeungui<br />

ar/caf/' n pandu la'öt<br />

arkian p 'oh Iheueh nyan; kömdiyan niba' nyan<br />

arloji n jeum jaroe (baluém)<br />

amal n cak culo' (cuco') ö'<br />

arogan n agai; ugoh<br />

aroma n 1. bèe haröm, boh atawa ukheue kayèe;<br />

2. bahan peuhiröm<br />

arombai n peurahö Ambön<br />

aron a leu'iet; mengaron seu'ob<br />

arpt/s n dama labö taloe<br />

arsenal n gudang beudé (seunyata)<br />

arsip n naseukah nyang meusijarah geukeubah<br />

ba' teumpat nyang meusuniya<br />

arsipelago n teunumpö' pulo; tumpö' pulo-pulo<br />

arsin n suwara meu'é'<br />

arsitek n 1. ureueng (nyang) rancang bangon<br />

rumoh; ahli bangonan atawa pham<br />

nanggroe; 2. ureueng (nyang) rancang<br />

susönan nanggroe atawa saboh-saboh<br />

pham<br />

38<br />

arta n 1. pèng; 2. atra; hareuta; areuta boinah


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

artemisia n ubat sakèt malariya<br />

a r t e n<br />

n 1. urat darah nyang peu'ilé darah<br />

bansaboh tuböh; 2. nang rèt (jalan); uram<br />

jalan<br />

artesis n mon neubhoe; mon prancéh<br />

a r t<br />

'<br />

n<br />

hareutoe; ma'na; pa'idah; guna;<br />

artifisial a<br />

meukeusud; tidakberarf/jayéh; pengertian<br />

pham<br />

peuneugèt; kondataseulidroe(teunirèe;<br />

teumirèe)<br />

artikel n bagiyan niba' atöran huköm; karangan<br />

artileri n 1. alat seunyata brat (meuriyam) lam<br />

prang; 2. éleumèe cara ngui seunyata;<br />

prajurit artileri jamada<br />

a r i l s<br />

n aneu' bansawan; ahli seuni<br />

artisan n utöih<br />

a r u<br />

n lakab bangsawan Bugéh<br />

a<br />

ruan n eungköt bacé; eungköt ie tabeue<br />

aruda n ba' hinggu<br />

a r u n<br />

v mengarun jampu; lawo'<br />

a<br />

run n ba' arön<br />

arung v mengarung 1. jeumeurang; ngaröih; 2.<br />

aröng; meulayeue; blöh; 3. lalu; lintaih;<br />

arung-arungan aröngan<br />

a r u s<br />

n aröh; aröih; ilé; idar; — air ie ilé; — lalu<br />

lintas (moto atawa ureueng); lètlot<br />

arwah n roh; ki seumangat<br />

arwana n nan sijeunèh eungköt nyang gala' jipajöh<br />

sie ngon teuga ba' jilumpat<br />

ar<br />

Y a<br />

n sukèe bansa India<br />

arzak n sijene peureumata<br />

a s<br />

n sumbu (pusat) ruda atawa bumoe<br />

a s a<br />

n harap; seumangat; putus — putöh harap;<br />

murö'; da'; meusa'da' (sada') seuda';<br />

wahwoe; wawo<br />

a s a n<br />

v alét; canè; asah; mengasah sampaitajam<br />

rancap; bulang; cui<br />

a s a<br />

' n sibansa kamue; bubö'<br />

a s a<br />

^<br />

a<br />

seuleusa'; tasa'; meusa' (-tasa') meusa'sa'<br />

39


INDONESIA A C E H<br />

1. asal a asai; adai; awai phön; nyang phön that;<br />

mula; punca; — saya rabong-rabong;<br />

tob rabong<br />

2. asal n 1. asai (keu carat; sangkira); 2. asai<br />

(baranggapeue) pucö'; 3. (nyang<br />

peunténg) asai; y'e/as — nya meunè;<br />

tunè; tidakjelas— usulnyahana meunè;<br />

hana meunè sanè; se --- röh; asal usul<br />

turön<br />

asali a aseuli; bie'<br />

asam n ba' (boh) mè; asam; masam prat; asam<br />

belerang cémpaga; (jenis) pohon asam<br />

kumbang; meng— kanpeu\rue'; pekasam<br />

jrue'<br />

asan n asa; harap; — tak — so'mo'<br />

asap n asap; — air wap; — api asap apui;<br />

— belerang asap cémpaga; berasap<br />

meu'asap; mengasapihö\ ra'si; ganggang;<br />

— dengan kemenyan (mewangikan)<br />

höi; ra'si; ugöb uköb<br />

1. asar n seumayang asa; watèe asa<br />

2. asar n beukaih; euncit<br />

asas n puko'; lapé'<br />

asbak n plö' (teumpat) abèe ruko'<br />

asbes n sibansa tapéh atawa dat nyanghan<br />

tutöng<br />

ase n makanan Prancéh niba' sie teucang,<br />

bawang mirah ngon cuka<br />

asemble n pakat majeulieh; kumpöilan; jeuma'ah<br />

asepsis a suci kumeun<br />

asese v cak seutuju; akö<br />

aset n pangkai; mudai; atra<br />

1. asfal n jayéh<br />

2. asfal n peulakén; plakén<br />

asfar a putéh meukununèng<br />

40


INDONESIA A C E H<br />

1. asi n pöh; peuduli<br />

2. asi n asi; beuna; sahèh<br />

3. asi; asian a gèt beugi; meulaba; mujarab<br />

asih a gaséh; sayang<br />

as/7 n 1.teumpatbreueh;2.teumpatmeusom;<br />

3. rumoh sakét; 4. rumoh sakét pungo<br />

asimetris a hana timang; hana santeuet<br />

asimilasi n meujampu bawö<br />

asin n masén; meng — kan pumasén; — an<br />

jrue'<br />

asing a 1. ganjé; hana ladém; 2. gohlombiyasa;<br />

ceukang; 3. aséng; 4. meungklèh;<br />

meuklèh; lanténg; pincé; 5. la'én; meula'én;<br />

mubida; terasing lanténg; meukléh; pincé;<br />

seuninya; suninya<br />

asisten n ureueng nyang bantu (tumumpöh)<br />

askar n aseuka; laseuka<br />

as//' a aseli; aseuliyah; phön; jatoe; bentuk<br />

— lambaga; leumbaga; tidak asli lagi<br />

teupui<br />

asma n isa'; seuna'<br />

asmara n cinta; gaséh; beureuhi<br />

asmaradanta a putéh meugilab (kilab)<br />

aso n mengaso piyöh; peupuléh hè'<br />

asong v mengasong peutaba<br />

asor a jayéh; talö<br />

asosiasi n sikutu; kumpöilan; carikat<br />

aspek n tanda; si nyang takalon<br />

aspirasi n harapan meukeusud; cita-cita<br />

aspirin n ubat mumang<br />

aspiran n ureueng nyang h'eut that saboh-saboh<br />

hai (pungo keu pangkat, éleumèe)<br />

asrama n aseurama; tangsi; — santri rangkang<br />

asran n rasiya<br />

asri a dhiet; mangat takalon (pandang)<br />

41


INDONESIA A C E H<br />

asta num lapan<br />

astaka n balèröng; balèdalam<br />

astakona n lapan sagoe; meusagoe-sagoe<br />

astana n dalam; aseutana<br />

astenia n leulah; dayu<br />

aster n nan ba' bungong<br />

astral n lagèebintang; meubintang; meubintangbintang<br />

astrologi n éleumèe phai<br />

astronomi n éleumèe phai<br />

asu n asèe<br />

asuh v mengasuh satoh; siboe peulara; plara;<br />

wanita pengasuh déndayang; dayang;<br />

inong peungasöh<br />

asuh-asuh n nan eungköt<br />

asumsi n anggap; juga; julö'<br />

asung v meng --- (h) asöt; peuculo'; peucöhcöh<br />

asyik (terpikat)a beureuhi; ache'; laloe; lalè; likha; dawö'<br />

Asyura n Acura; Asan Usén<br />

1. atak v meng — atö<br />

2. atak n moto Ihèe ruda<br />

atap n buböng; ön buböng (dari daun nipah,<br />

kelapa); — genteng buböng bata; --<br />

- nipah bubong ön; ber — meububöng;<br />

pinggiran atap rambèe buböng;<br />

seurayueng; palang atap\aréng; jeujaréng;<br />

mengatap rumah peudab rumöh;<br />

mengatap layangan (menempelkan kertas<br />

/ayangan/peudapgeulayang; atapperahu<br />

ceureuböng; ceurubong<br />

atas n ateueh;encöng; manyangpucö';deungon;<br />

sabab; jeued keu; teuntang; mengatas<br />

1. lanam; 2. manyang; 3. ugoh; 4.<br />

bandéng; atas mengatasi meu'ulö'-ulö'<br />

42


1<br />

- a t l a s n<br />

INDONESIA A C E H<br />

atas nama deungon nama; mengatas namakan<br />

publoe nan<br />

a t a s e<br />

n ureueng ahli nyang neupeubantu ba'<br />

kedutaan<br />

bhaih<br />

nyang geuwaki saboh-saboh<br />

atau p atawa<br />

atau adv émma; atawa; baik — maupun émma<br />

atebrin n ubat lawan malariya<br />

a t e i s a<br />

kapéta; tanpeucaya (na) Tuhan<br />

a<br />

tensi n pöh; minat<br />

ate<br />

ret v cak suröt; mundö; undö; hatrèt<br />

a<br />

ti-ati n nan teunaman<br />

buku gamba peuta bumoe; gogasi gulam<br />

bumoe<br />

2- atlas n jeunèh ija sutra<br />

3<br />

- a r / a s<br />

n tuleueng uram takue<br />

atletis n (tubuh, badan) lanteueh<br />

atma (atman) n nyaw'ong; roh<br />

atmosfir n hawa nyang töp bumöe sampoe 300<br />

batèe<br />

atok n nè'; chi'<br />

a<br />

tol n burö'; beuta<br />

atop v geureu'ob<br />

a<br />

tos n kreueh<br />

atraksi n piyasan<br />

atrasiani n hana reuhung dubö<br />

atribut n tanda; sipheut; keutrangan<br />

a<br />

tung v teratung-atung meuroh-roh<br />

a t u r<br />

v ber — meu'atö; teureutib; ber — an<br />

reumpan; meng — kaman; rintah;<br />

peutimang; susön; — an (peraturan)<br />

atöran; daseutö; kanun; prentah; tahta;<br />

tadeubi; ter— saneub; saneut; saneu';<br />

sahneu; tidak beraturan cö'ceue'<br />

a t u s<br />

a abéh (habéh) ie kulusa tiréh atawa rö<br />

43


INDONESIA A C E H<br />

meutèb-tèb<br />

audiensi n ja'meujamèe<br />

a u d j t n pré'sa buku meukat; ujo teureutib<br />

pèngteubiet ngon pèngtamong<br />

auditorium n geudöng atawa ruweueng rayateumpat<br />

deungo pidato, liséng atawa piyasan<br />

aul < n su asèe meudröh<br />

a u\ a n bantayan; béntayan<br />

aulia n öliya; uliya<br />

a u m n su rimueng; meng — da om; taom,<br />

meng — kan reupun<br />

a u n g n teumirè su cara meurawöng; meng -<br />

meurawöng<br />

-I a u r n awö; bulöh; trieng<br />

2 a u r v mengaur tabu; seupreue'<br />

a u r a t n 1,'èerat; tuböh nyang han jeued leumah;<br />

2. Ihön; teulhön; 3. meunalèe<br />

aurora n buleuen raja timoh<br />

a u s a awöh; awöih; hawöih; bawöh; ueh<br />

autarki n meudèelat (dolat) peunoh lam mandum<br />

hai, hana meugantung ba' nanggroe<br />

44<br />

la'én<br />

autentik n aseuli; meudeuku; sah; sahèh, jeued<br />

peucaya, jatoe<br />

autobiografi n kisahsidroe-droe ureueng nyang geurika<br />

keudroe<br />

autodidak n ureueng ahli nyang ji meurunoe keudroe<br />

autofon n alat meudeungo nyang jipeutamong<br />

lam glunyueng keu ureueng nyang hana<br />

that peungeuh gulunyeung<br />

autograf (i) n 1. tulésan droe; 2. naseukah nyang<br />

neutuléh keudroe Ié peungarang; 3.<br />

sayén (sèn) niba' sidroe ureueng nyang<br />

meuceuhu<br />

autokrasi n cèekah (kuwasa) nyang hana meuhingga


INDONESIA A C E H<br />

(moteula')<br />

autologi n éleumèe peunyakét gulunyueng<br />

autopsi n pré'sa manyét ngon cara neuplah, mita<br />

dali keu sabab maté<br />

autoskop n ceureumèn Ihöh gulunyueng<br />

avertebrata n hiweuen hana tuleueng rueng<br />

avgas n minyeu' gaih kapai teureubang kon Jet<br />

aviasi n éleumèe éhwai teureubang<br />

aviator n jaro teureubang<br />

avitaminosis n peunyakét kureueng pitamin<br />

avokad n nan boh kayèe<br />

avontur n meurawoh<br />

avonturir n ureueng nyangsuka ja' meurawoh<br />

avtur n minyeu' kapai teureubang<br />

1. awa n pineung plahpeuet<br />

2. awa pv (prefiks verbal) rayéb; gadoh<br />

awadara a tanna geulabah dara<br />

awah a luwah; peungeuih meuhala'; meuhampa<br />

awahama a suci kumeun<br />

1. awai v mengawai lambè<br />

2. awai v mengawai raba; geue<br />

3. awai v berawai seubai; br'eun<br />

awak n 1. tuböh; badan; jirém; 2. awa'kapai<br />

(kapai teureubang); ber — meuawa';<br />

per — an ambang; ri; ré; perawakan<br />

atletis lanteueh; awaksama awakdroe<br />

keu droe<br />

awal a mula; phön (-phön) that; awai; ber -<br />

--mula phön; muphön; meng— /puphön<br />

1 awan n awan; sagöb; miga; ber — reudö'; -<br />

-- hitam bergumpal-gumpalpeungeusa';<br />

tidak berawan peureuséh<br />

2 awan n sijeunèh kra<br />

awanama n tanna nama; hana nan<br />

1. awang n awang-awang ruweueng antara langèt<br />

45


46<br />

INDONESIA A C E H<br />

ngon bumoe<br />

2 awang n 1. seubut keu aneu'muda atawa aneu'<br />

ulèe bara: 2. teumon<br />

3 awang a berawang meusahabat; meugèt<br />

awar n reuloh kapai atawa dabeuh peuneudieng<br />

awas a 1. tajam mata; peungeuih mata; 2.<br />

lisé' ba' keumalon; 3. hana lingah;<br />

4. meuteugoh; mengawasip\ara; peulara;<br />

tilé'; klala; pengawas peunilé'; tidak<br />

(kurang) awas lingah<br />

1 awaf p pakon<br />

2 awat v mengawai mat; reugam<br />

3 awat n tanoh nyang hana keunong langai (bla)<br />

awat-awat adv rab han; --- sampai rab han tö'<br />

awet a --- muda raseueng; meng --- kan sama'<br />

awai n bulöh; trieng<br />

1 awur v mengawur tabu; seupreue' (seupeue')<br />

2 awur v mengawur rawa'; tob rabong<br />

awut a awut-awutan 1. srang abrang; 2. kéng<br />

keueng<br />

ayah n ureuengchi' agam;ayah; yah;tu; eumbah<br />

{kas); mbah (kas); ku; ba; abi; abu;<br />

wang; mawang (ayah dan ibu/kedua<br />

orang tua); --- angkat yah seubut; -<br />

-- kandung yahdroe; --- bunda yah<br />

ma (ma ku); — mertua tuwan agam;<br />

--- tiri yahui (mo); ber — na yah;<br />

geukheun yah (ayah); ayah bunda (ibu<br />

bapa) mawang<br />

ayahan n buet wajéb<br />

1. ayak v mengayakaya'; haya'; seureukèe; ayakan<br />

saya'<br />

2. aya/c v mengayak ja' meulingie'-lingie'<br />

aya/r-aya/c n téng-téng teupöng<br />

ayal a 1. lamat: lambat; lalè; 2. jalo'; teujalo';


INDONESIA A C E H<br />

berayal-ayalan lambat; meutanggöh<br />

ayam n mano';---aa'uar7mano'peulöt(peuneulöt;<br />

saböng; tajoe; beulurang); --- alas mano'<br />

uteuen (kleuet); --- betina mano' inong;<br />

— beranakmano' meu'aneu'; --- biang<br />

mano' töh boh; — babon nang mano';<br />

hutan kuwèe; wèe; — jantan<br />

(jago)mano' agam; — katikmanö pindè';<br />

— kebiri mano' gasië; — petelur mano'<br />

töh boh; --- kalkun mano' gajah; —<br />

kinantan mano' gunantan; gulatan; -<br />

-- sabungan (jenis) sangkalu; biréng<br />

(kaki kemerah-merahan); jala' (kaki<br />

kekuning-kekuning);-~pengerammar\ö;<br />

keumarom; telur— boh mano'; tempat<br />

sabong---jambotajoe; lapa; glanggang<br />

tajoe; taji — tajoe; susöh; taik — è'<br />

mano'; è' no'; è' cano'; — panggang<br />

(yang diisi dengan daging cincang,<br />

telur dan kismis) mano' musama; perut<br />

--- (jeroan) beue<br />

1. ayan n t'èm; blèt<br />

2. ayan n sawan; pungo bui<br />

ayan n teumpat rhah (srah) jaroe; cawan<br />

ayang-ayang n teunaman ubat<br />

ayap v mengayap 'ab; pajöh; makeuen<br />

ayar n cak ie<br />

ayem a aman<br />

ayo p cak böh ja'; --- lah udéh; udéh ta<br />

ayom v meng — i peucheue; peusè; peng -<br />

-- an cheue; naw'ong<br />

ayt; a ceudaih; analan; maléh<br />

ayuk v meng — meu'o'; mupab<br />

ayum v meng — meuseukutu lam buet jahat<br />

ayun n ayön; go'go'; mengayun-ayunkan apit;<br />

hapit; hanèng; mengayun kuat-kuatsa\\r\;<br />

47


48<br />

INDONESIA A C E H<br />

saling; haling<br />

ayunda n cutda; cutpo<br />

ayut v meng — meu'o'; an gundé'<br />

azab n adeueb<br />

azal a keukai; keueh<br />

azimat n ajeumat<br />

azospermi a malé; beue


B<br />

INDONESIA A C E H<br />

B, b, n harah keuduwa<br />

b (in) n aneu' agam niba' ; bén<br />

bab n bagiyan niba' asoe buku; uréh; tangga;<br />

pasai; uréh hai; masaalah; pintö<br />

baba n tiköh; tiköih<br />

babad n sijarah; kisah meuca'é lam basa Jawa<br />

bhaih sijarah atawa calitra prang<br />

babah n cak lakab ureueng Cina peuranakan<br />

1. babak n bagiyan (bhab) calitra lam saboh<br />

bansawan<br />

2. babak a leukueb; — belur reumon; reuncam<br />

3. babak v membaba/ctham atawa peudong darah<br />

4. babak n babakan kulét kayèe nyangka teuplue'<br />

babakan n gampöng nyang ban teudong<br />

babang n terbabang — teuhah (babah, luka)<br />

1. babar v bapöt; meutabu<br />

2. babar v leueng; peuhah; peugah; peujeulaih<br />

3. babar v boh wareuna ija paté'<br />

4. babar a meutamah; mue<br />

5. babar v kebabaran jiteumè dang ceumeucue<br />

atawa dang mubuet<br />

babaran v madeueng<br />

babaring n teunanggöng<br />

babas v membabas peuhanyot; ter — hanyot<br />

1. babar v membabat— cah;ceumeucah/r/'sampöh<br />

sawiet; ki peutalö; peuta'lö'<br />

2. babat n sikuphu; sitara; sipadan; judö<br />

3. babat n pruet (asoe dalam) leumo atawa keubeue<br />

babatan n peusaka asai<br />

babe n yah; ayah<br />

babesiasis n sijeunèh peunyakét hiweuen (leumo,<br />

keubeue)<br />

49


50<br />

INDONESIA A C E H<br />

babi n bui; — baran bui kleuet; --- duyung<br />

sijeunèh eungköt la'öt; --- hutan bui<br />

uteuen; — kurus nan ba' kayèe; --laut<br />

sijeunèh binatang la'öt meu bulèbulè;<br />

— rantai bui uteuen tunggai; -<br />

-- piara (jinak) langue; langeui; gila -<br />

-sawan; pungo bui; membab/peurangeui<br />

bui; membabi-buta meuratén;<br />

meurateuen; rateuen gunto; jampröng<br />

membabi jalang meumukah; rantai babi<br />

ranté bui (sejenis jimat kebal)<br />

babil a tungang; kreueh tangkura' (ulèe); ber<br />

— mupaké<br />

babit v mem — kan peuröh (peusangköt) lam<br />

peukara<br />

bablas adv 1. tröih; laju; meulanjut; 2. ki leunyap;<br />

3. ki maté<br />

babon n 1. mano'inong; 2. nang; naseukah asai<br />

babu n khadam inong<br />

babuan n sibansa bue krèh<br />

babut n peureumedani; pumadani<br />

baca v mem — 1. beuet; 2. hija (ija); 3. kheun;<br />

4. keumalon; 5. muphöm; — /1. beuet<br />

meu'ulang-ulang; 2. timpla'<br />

bacak a buré'<br />

bacang n peunajöh niba' buleukat meu'asoe sie<br />

bacar a baca; lancang babah; taré' babah<br />

bacek a basah; leumie'; linyè<br />

bacem membacem 1. reundam; 2. reuböih;<br />

reuböh<br />

bacin a bèekh'ieng; kh'èb<br />

bacok v membacok ta'; teumeuta'; tarah; cato'<br />

bacot n kas surunggue'; srunggue'<br />

bacul a cak geusun; geusuen; kuyu<br />

bad n angèn


INDONESIA A C E H<br />

1. badai n badèe; — debu badèe ngon abèe; -<br />

-- perak badèe eh; ber --- mubadèe;<br />

bagah; po (pho) manyang meulawitlawit;<br />

lanam<br />

2. badai a ter— 1.teu'éhmeuhanta2.so';meusa'öh;<br />

sreueng<br />

badak n badeu'; — a/'rgudakruengnèn; — bengkak<br />

badeue' duwa cula; — gajah badeue'<br />

sabohsumu (sumbu); tebu — ba' sumbu<br />

badeu'; muka badak — hana malèe;<br />

meuso; teubai muka; selera badakraya<br />

nabsu<br />

1. badam n ba' keutapang<br />

2. badam n pram; budö'<br />

badan n tuböh; jasad;jirém;anggèta;—-fer/coca/f<br />

pijuet ruet; — nya cantik bak arjuna<br />

badan jimisé Rajuna; ber — dua<br />

mumè; menjebadanirneu'o'; tidakenak<br />

— bron; seu'ie (tidak bersemangat)<br />

badang n jeu'èe raya<br />

1. badar n sibansa eungköt trie<br />

2. badar n nan eungköt bu<br />

3. badar n buleuen peunoh; ceudaih rupa<br />

4. badar n — s/'/a ija putéhalöih; nan batèe euncien<br />

badasi v meudamè<br />

badau (— badari) n sijeunèh eungköt pajöh aneu'<br />

bade n bade-badeteumpatdue' lintö/darabarö<br />

badi n meurambui; meurampöt<br />

1. bad/Tc n badé'<br />

2. bad/Tc v membadik tajö sara sipa' bhan ateueh<br />

rueng lawan<br />

3. bad/Tc n — jagung puti' jagöng<br />

badong n cupéng; capéng pira' atawa meuih;<br />

bajèe beusoe<br />

1. badung n nan eungköt la'öt<br />

51


INDONESIA A C E H<br />

2. badung a batat; tungang<br />

badur n sibansa ba'birah<br />

badut a lawa'; sidalupa; podalupa; keutupèng;<br />

mem — meulawa'<br />

baduyut n sijeunèh ba' bringèn (beuringèn)<br />

bafta(h) n ija blacu alöih<br />

bagai n 1 jeunèh; sembilan—sikureuengjeunèh;<br />

2. bandéng; tandéng; tak ada — nya<br />

hana bandéng (tandéng); 3. lagèe;<br />

bagoe; — kucing dan anjing lagèe (bagoë)<br />

mie ngon asèe; ber (pelbagai<br />

aneka ragam) bala bagoe; Ihanglhi;<br />

rampoe; mubagoe-bagoe; Ie peue;<br />

dumpeue; se — itu/begitu lagèe nyan;<br />

meunan; tidak ber — hana bagoe; -<br />

-- manapakriban;pel—, se — sipeureuti<br />

bagaimana adv pakriban; sebagaimana lagèe langka<br />

(nyangka) tatupeue<br />

bagak a raya até; beuhe (bheu)<br />

1. bagal a 1. teuga that; 2. gasa<br />

2. bagal n uram mu<br />

3. bagal n keuleudè léplap (aneu' guda ngon<br />

keuleudè)<br />

4. bagal n mu jagöng<br />

bagan n 1. pangkalan; 2. rangka (rungkha) rumoh;<br />

3. tihang; 4. gamba<br />

bagang n nan eungköt la'öt<br />

bagar n sie tu'om<br />

bagas a 1. (tuböh) gab; 2. (angèn) bagah;<br />

bagas n sue teubè<br />

bagasi n 1. dabeueh; 2. geureubha' barang ba'<br />

geuritan apui; 3. prantah ba' geuritangèn;<br />

4. teumpat dabeueh ba' moto<br />

1. bagat a ber — buré' item; buré batèe<br />

2. bagat n ba' jö'<br />

52


INDONESIA A C E H<br />

bagau n nan naleueng<br />

bagea n sijeunèh leupat sagèc<br />

1. bagi adv keu; ba'<br />

2- bagi n weue'; plah; — anak weue' aneu'; -<br />

-- hasil weue' wasé; mawaih; mem -<br />

-- weue'; plah; ter — meuweue'; ke<br />

— an meurumpo'; sebagian (diantaranya;<br />

beberapa) ladöm; ladöb; ladum; ladub<br />

bagian n cue; tangga; tanggam; — yang sudah<br />

tetap (ditentukan)kh\A; jeumba; sebagian<br />

diantaranya ladöm; ladöb; ladub; bagian,<br />

pasal babat<br />

baginda n poteu<br />

1. bagong a raya ngon ghon<br />

2. bagong n bui uteuen<br />

bagor n ön meuriya teumanyum<br />

1. baguk a eungköt seumilang;seungkola'öt;bago'<br />

2. baguk n taro'<br />

3. baguk n pansa; pangsa<br />

bagul v membagul — tingku; gulam<br />

bagur a reupö'<br />

1. bagus a gèt; got; jroh; siga'; gèt that; cabaih<br />

(cabah); peureumoe; — se/ca//'reumèn;<br />

seureuloe; ako'<br />

2. bagus n lakabaneu'-aneu'raja Palimbang atawa<br />

Bantan<br />

bagusan n sibansa peulawa gaca<br />

bah n ie raya; ie beuna; — jantah ie raya<br />

nyang phön; --- betina ie raya<br />

seuneulheuëh<br />

bahadun a 1. gagah brani; bheu; 2. bintang tanda<br />

beurani<br />

bahadur n palawan; pahlawan<br />

bahaduri a sipheut bhe<br />

bahagia a bagiya; leuka; deuka; mu'a; mu'ah;<br />

53


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

teubarö'; ber— peunoh uta'; meutuwah;<br />

mem — kan peuseunang<br />

bahagian n babat; leu'a; bahagian (babak) dari<br />

ceritera rimbat; pasai; bagian dari milik<br />

jeumba<br />

1. bahak adv ter meukha'kha'<br />

2. bahak n kleueng la'öt<br />

bahala n bala; beuncana<br />

bahalan n barah cica'<br />

baham v membaham mamoh; jakeuen<br />

baham (geraham) n gheuem; geuheuem<br />

1. bahan n Iha kayèe; membahan — tarah; plah<br />

2. bahan n beukai; puncasabab; --- baju/pakaian<br />

beuraji<br />

1. bahana n nyaréng su; seumeu'öt; deungong; ber<br />

— su; meusu; mem — meudeungong;<br />

seumeu'öt; ter — meutgè; meugah<br />

2. bahana a deuh; deuih<br />

3. bahana p sabeub; sabab; saweueb<br />

bahang a seumeunga •<br />

2. bahar n la'öt atawa; krueng luwaih; akar<br />

— kareueng jeued<br />

3. bahar n sikurunyöng; sikrunyöng<br />

bahara n asoe; brat<br />

1. bahari a jameun peureumeun<br />

2. bahari a ceudaih; dhiet<br />

3. bahari a bhaih la'öt<br />

baharu - baru ban; barö<br />

baharu (-baru) n nan eungköt la'öt<br />

1. bahas v membahas — peukab papeuen ngon<br />

pasa'<br />

2. bahas n sidé'; pré'sa; ploh masalah<br />

1. bahasa n basa; marit nyang adab; icarat; lugat;<br />

kheun; — dagangbasa meukat (niyaga);<br />

— istana basa Dalam; — ibu basa<br />

54


INDONESIA A C E H<br />

droe; — laut basa ureueng meula'öt;<br />

ber — mubasa; meu'adab; ber<br />

-- malèe; mem — kan (memper— kan)<br />

pubasa; meututö; peribahasa tamsé;<br />

rara bahasa tajuwid; alih bahasa balé'<br />

basa; teureujeumah; teujumah<br />

2. bahasa p bahwa; basa; — santun narit po ulön<br />

3. bahasa a dirui basa; seupui; sapui<br />

bahaya n bala; baya; bahya; paloe; alangan; alön<br />

(nalön); peunyakét; menolak bahaya<br />

(bala) tula' mara; sangga mara; dalam<br />

bahaya paloe; riet-apiet; meuriet-aiet;<br />

tidak berbahaya iagi tampaih; mem -<br />

-- /canjeued keu bala; mumara; mupaloe<br />

bahenol a gie<br />

bahimiah a sipheut hiweuen nyangna jitupeue cit<br />

pajöh, töh, 'o' ('uet, 'o') sagai<br />

bahkan hatta; hatta'an; pi; pih<br />

bahana p keulusa<br />

bahtera n bétra; beulalöng<br />

1. bahu n bahö; angkat — ki keunyèt (keunyot)<br />

bahö; hana muphöm; mem — piköy;<br />

gulam; sangga; tumpang; bahu membahu<br />

meuseuraya; meuhurub<br />

2. bahu a Ie; — guna Ie guna; — pada Ie gaki<br />

3. bahu n sapai bahö keuchie'<br />

baiduri n boiduri; — pantai (pohon) ba' rubé'<br />

baik a 1. jroh; patöt; teureutib; 2. gèt; got;<br />

3. meuguna; 4. bako; 5. puléh; 6.<br />

sijahtra; baiklah böh; beh; baik-baik^..<br />

bako; 2. beu (ba')teugoh; beumeuteugoh;<br />

3. yakin; keubit; lebih baik isib; ber<br />

— meugèt; ber — an damè; ber --<br />

— anmumeu'ah-meu'ah; meugèt-gèt;<br />

memper — / pubeutoi; peuteupat; ter<br />

55


INDONESIA A C E H<br />

— gèt that; jroh that; kebaikan peudue'<br />

guna; pulang guna; sebaiknyaada' jeud<br />

hasé; asé; sangat baik numböi; lumböi<br />

1. baja n 1. lugam kreueh; 2. kikreueh; teuga<br />

2. baja n baja keu teunaman<br />

3. baja n baja keu gigoe<br />

baiklah (begitupun boleh) p böh; bah; beh<br />

bait n 1. panton duwa baréh; 2. bét; baréh;<br />

banja<br />

bajak n langai; mem — (meluku) meu'ue; mem<br />

— rampaih<br />

bajak (-laut) n lanun<br />

bajan a beulangong; beujana<br />

bajang n sijeunèh buröng<br />

bajang-bajang n naleuëng ceumeucöt; boh ceumeucöt<br />

bajar v bayeu; peuseuleusoe; bré, balaih<br />

1. bajau n ureueng la'öt; lakab keu ureueng daro'<br />

Sula wesi-Kalimantan<br />

2. bajau v mem — seuko'; eunchö'<br />

baji n bajoe; --- besi/kayu pasa'<br />

baji-baji n sibansa eungköt cuwalèe<br />

bajigur n minoman niba' santan, gula ngon ön<br />

seukèe<br />

bajing n tupèe; — /oncartupèe gröb, simeurampaih<br />

lam moto atawa geuritan apui nyang<br />

dang jija'; — an 1. peunjahat; göibana;<br />

2. kas kureueng ajai; bangsat; bansat<br />

baju n bajèe; ber — ngui bajèe; mem — i<br />

peusö' bajèe; --- jas bajee köd; —<br />

kebaya pendekba\èe bandöng; — kemeja<br />

bajèe krot jaroe; --- teluk belangaba\èe<br />

teulöbeulanga; bahan --- beuraji;<br />

tambahan pada ketiak --- kikè' bajèe<br />

bajul n 1. bangsat; 2. ki pancuri; — buntung<br />

ureueng agam nyang gala' peukaru<br />

56


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

inong; mem — jeued keu jeuheued<br />

1. bak p sang; misé bak pinang dibelah dua sang<br />

pineueng teuplah duwa<br />

2. bak n 1. plö'; 2. kulah ie<br />

3. bak n daweuet cina<br />

4. bak n su keunong tampa<br />

baka n bijèh; bie'; asai turönan<br />

bakak v ber— meu'agam; meuseutèt; meuseutot<br />

bakal n beukai; — buah puti'<br />

bakam n sibansa batèe pumata mirah geulima<br />

bakap n eungköt la'öt<br />

bakar v mem --- töt; teut; fer — siya; tutöng;<br />

teutöt; ter — mata hari (terpanggang)<br />

treuen; ke — an tumutöng<br />

1. bakarat n 1. aneu' dara; 2. nab; bröd<br />

2. bakarat n sijeunèh judi<br />

bakas lewu a ureueng geupeutuha<br />

bakat n bakat; beukaih; euncit; paröt; tanda;<br />

alamat; neuba lam tuböh; ukö;<br />

bakau n ba' bangka<br />

1. bakda Iheueh; bakda magrib Iheueh mugréb<br />

2. bakda n awai; ban (phön)<br />

3. bakda n bada teu'iréh-iréh<br />

4. bakda n eungköt seuluwang<br />

bahdul n taloe takue<br />

bakhil a kriet; liet; bakhé; è' linot<br />

1. baki n 1. talam ubit; taba'; ceurana; puwan;<br />

2. pèng<br />

2. baki a keukai; baka<br />

3. baki n baki; pèng leubèh<br />

4. baki a malèe keulusa ka tuha<br />

bakiak n kawöh kayèe<br />

1. bakik n cicém keudidi<br />

bakir n susu atawa santan basi<br />

bakir a 1. kaya; meuboinah; meu'atra;2.carong;<br />

57


INDONESIA A C E H<br />

meu'éleumèe<br />

bakmi n ma'mi; makanan cina<br />

bako n warén blaih yah; waréh wali; keluarga<br />

pihak ibu waréh karöng<br />

bakpao n peunajöh cina; ruti meu'asoe sie atawa<br />

kacang<br />

bakpia n peunajöh thö cina<br />

baksi n layeuë ba' tihang iku jalö atawa kapai<br />

bakso n makanan niba' teupöng kanji jampu<br />

eungköt, udeueng, sie nyang geubulietbuliet<br />

baksis n cak upah; peureusèn<br />

baktau n baruwa<br />

bakteri a kumeun<br />

bakti a bakeuti; ta'dém; seutiya<br />

1. baku a nyang puko'; pangulèe<br />

2. baku p saléng; baku hantam meulho; saléng<br />

meupoh-poh<br />

3. baku n asoe nanggroe<br />

1. bakul n baköi; katéng<br />

2. bakul n ureueng inong nyang jaja meuneukat<br />

bakung n ganai<br />

bakup a leukeub; lukhieb; kilib<br />

bakut v 1. pa'sa mupab; reupaih; lancöng<br />

bakwan n sijeunèh makanan cina<br />

1. bal n (boh) bhan<br />

2. bal num banggla; bandala; uköran jeumeulah;<br />

satu balberas saboh guni breueh; satu<br />

bal kain sikayèe ija<br />

1. bala n pasökan; tantra; — bantuan beunantu;<br />

berbala-bala rab jeuëd paké (meulho)<br />

2. bala n beuncana; bala; bahla<br />

balad n nanggroe<br />

balada n sijeunèh panton atawa ca'é meuseu'öt<br />

samböt (mubalaih-balaih)<br />

58


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

balad n nanggroe<br />

balada n sijeunèh panton atawa ca'é meuseu'öt<br />

samböt (mubalaih-balaih)<br />

balah v berbalah — mupaké; meubantah<br />

balai n 1. geudöng; kantö; rumoh; 2. balè (di<br />

dalam); 3. peukan; — tengah balè<br />

mideuèn; — audeiensibalè röng (röm);<br />

— tunggu balè ra'sa (rasa); — gading<br />

balègadéng; —jaga sebelah menyebelah<br />

gerbang istana balè pancapeunawa;<br />

balèpeungadeuèn; — ditengah lapangan<br />

balè mideuen; — tempat menitip senjata<br />

di gerbang istana balè peudeueng<br />

balai-balai n prantaih; peuratah; panteu<br />

balairung n balèröng; balèröm<br />

balalaika n sijeunèh hareubab Ihèe sagoe<br />

1. balak a plang<br />

2. balak a gampöng niba' saboh-saboh kawöm<br />

(sukèe)<br />

1. balam n leue'; — riufan rambatu; lambatu;<br />

mengadu (menyambung) — peulöt leue'<br />

2. balam n nan sijeunèh teunaman<br />

1. balan n batèe nyang tham ie lam krueng<br />

2. balan n balèe<br />

1. balang n balang; dura'; tura'; birie'<br />

2. balang n peurahö duwa tihang<br />

balans n neuraca (nuraca, noraca); dabeuta<br />

labarugoe; buku utang meu'utang; timang<br />

balap n pacu; kuda — guda pacu; — kuda pacu<br />

guda; mem — pohlawa meu' awaiawai<br />

balapan geulanggang; glanggang pacu<br />

balar a galeuen<br />

1. balas v jaweueb; seu'öt; balaih; balui; taléh;<br />

aléh; kaléhr, — paf/Tc dam mate; pem<br />

59


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

— an meunalah; dam; --- dendam<br />

tuengbila (balui); mem—pemberian orang<br />

muböh; mem --- (mengembalikan,<br />

menggantikan, menghadiahkan) pulang;<br />

menuntut balas tuleng balaih<br />

2. balas n dabeueh peutimang kapai (prahö)<br />

balau n panam<br />

balen n cukè adat tanoh Madura<br />

balela v daröhaka; meulawan<br />

balerina n inong simeunari<br />

ba/ef n tari meukisah<br />

balgam n geuneuh'eu'; geuheu'<br />

balian n tabib<br />

balibo n teukeuch'a'<br />

baling a balèh<br />

balik n 1. si uliköt; 2. riwang; terbalik arah<br />

söngsang; sura'<br />

balik n 1. siblaih liköt; liköt; 2. riwang; — adab<br />

tan adab; — belah söngsang; — gagang<br />

balé'; khiyanat; — juru cukö ö' peutplöh<br />

uroe; --- kerak rujö'; — mara sipakat<br />

ba' buet jahat; — nar/'meu'ubah pikéran;<br />

--- muka 1. mubalé'; 2. khiyanat; ter<br />

— mubalé'; punggéng; mupunggéng;<br />

bula; ter — kebelakang teujeubeueb;<br />

— akal pungo; mem — halaman buku<br />

lob; berbalik arah (angin) kalèh<br />

baling n (bolang-baling) sisuwé<br />

balistik n éleumèe bhaih aneu'beudé atawa<br />

meuriyam<br />

baliu v adat kohtakue ba' ureueng Dayak<br />

balkas n baluem raya<br />

balkon n langkan<br />

balok n kayèe balo'; — utama rumah bara; -<br />

60


INDONESIA A C E H<br />

-- lantai Ihue; — melintang dibawah<br />

tiang töi<br />

balon n sigumböng (sigeumböng) geutah<br />

balong n neuh'eun; kulam<br />

balot n suwara atawa surat peumiléhan<br />

balsa n pohon — basöng<br />

balsam n minyeu'angèn; ubat sakét ulèe; minyeu'<br />

konto; siribèe guna<br />

balu n (inong/agam) balèe<br />

baluarti n kuta; bintéh batèe astana<br />

baluh (an) n keurusi (peulana) gajah; balöhan<br />

balui(an) adv hana talö hana meunang; sri; tri; sali<br />

baluk n jalö dabeueh<br />

1. balun n mem — seupöt; balu<br />

2. balun v ber meugulöng-gulöng; mem -<br />

-- lipat<br />

1. balung n jeureumeuh; jeureumeui<br />

2. balung n jén ie<br />

1. balur n batèe ceureumèn<br />

2 balur n 1. kulét takue keubeue; 2. sie balu<br />

3. balur v labo; balot; upa<br />

4. balur n reuncam<br />

1 ba/ur n (ija) balöt; baröt<br />

2 balut n blue'<br />

bam n papeuen keunalueng kumudo atawa<br />

tihang jalö<br />

bamban n bili; seukèe<br />

1. bambang a 1. lipéh ngon luwaih; 2. meuhala';<br />

meubeunteueng<br />

2. bambang v baplung inong atawa aneu' dara; se<br />

— meusigo plung (inong ngon agam)<br />

bambu n trieng; bulöh; igeueh; — betung trieng<br />

beutöm (beutöng(; --- runcing trieng<br />

suda; — untuk talitrieng ulaya; tabung<br />

bambu tempat mesiu tumpang<br />

61


INDONESIA A C E H<br />

bambung a bangai; budueng; tumpang<br />

1. ban n bhan; ban; kitan; keukitan<br />

2. ban n alue rèn; alue kapai atawa kapai<br />

teureubang<br />

banal a gasa hana gèt; biyasa (that)<br />

banang a bie' raye'<br />

banar n nan ukheue kayèe keu ubat sakét ulèe<br />

nyang meungab-ngab<br />

2. banat v mem — seuko'<br />

bancak n bancakan khanduri; khanuri<br />

bancang v mem --- linteueng; ampeueng<br />

bancar a meuc'a-c'a jipo ie tè' atawa 'ie'<br />

bancet n aneu' abi'<br />

1. banci a 1. darè; wandu; 2. khönsa; ulaya<br />

2. banci n 1. beuliyöng; baci; 2. cara keumira<br />

ureueng<br />

3. banci n cara keumira ureueng; cacahjiwa<br />

bancuh a jampu; adö'; kacho; mem — krado;<br />

keurado<br />

bancut a ter --- teusuet; teupisèt<br />

bandan n sibansa cicém lagèe mano' uteuen<br />

bandang n mulöh<br />

1. bandar n luëng ie; taloe ie<br />

2. bandar n banda<br />

3. bandar n banda judi; mugè<br />

bandarsah n balè seumubeuet (sumubeuet)<br />

bandarsrayam n hareuta sihareukat<br />

bandea a talam<br />

bandel a hana deungo tut; tungang; batat; biheue;<br />

bantahan<br />

bandela n banggala; bandala<br />

bandéng n eungköt mulöh<br />

banderol n cukè ruko'<br />

banding n bandéng; dindéng; tara; se — santuet;<br />

bandingan\u\ö'; tidakada bandingannya<br />

62


INDONESIA A C E H<br />

hana bagoe; tan bagoe; h'an macam;<br />

hana macam; tan macam; bukon macam;<br />

tidak ada bandingannya po'ta (pu'ta);<br />

po'tan<br />

1. bando n pita (ija ikat) ö'<br />

2. bando n rakan; sahbat<br />

bandos n nan peunajöh niba' boh ubi<br />

bandot n kamèng landö'; randö'; ranö'<br />

1 bandrek n ie seureubat<br />

2. bandrek v meumukah; meudina<br />

bandul n boh céng; boh dagoh; peunyeuréng;<br />

boh peunyiréng; ayön<br />

1. bandung num duwa sikarang; sijudö; keumbeue<br />

(sebandung)<br />

2. bandung y mem — i pubrat; (peu) teugon<br />

bandusa n keureunda<br />

bandut n taloe ikat buban; — meriam taloe ikat<br />

meuriyam ba' kapai; mem — seumong;<br />

ikat<br />

bangai a ter— 1. hana Iheueh (seuleusoe) buet<br />

atawa rumoh; pubiyeue; 2. (aneu'dara)<br />

hana soelakèe<br />

bangang n nan ba' kayèe<br />

bangar n banga; kh'ieng<br />

bangas n nan ba' kayèe<br />

bangat a bacah; pantah; pantaih sigra<br />

bangau n nggang;eunggang;dhö';bakhoh(berbiv/u<br />

merah tua); — bulu biru cangat; —<br />

putih k'ue'; pucöng<br />

bangbang n ujo<br />

banget a that; cocok — akö that<br />

1. bangga a raya até; ke — an gah; mem — kan<br />

uroh (-uroh)<br />

2. bangga a 1. bangkang; bantah; hana patéh; 2.ki<br />

kon mangat ba' tapubuet<br />

63


INDONESIA A C E H<br />

banggan n akad; janji<br />

bangir a mancöng<br />

bangka a bangkaran<br />

bangkah n 1. plang tala' 2. ki peunjahat nyangka<br />

meugah<br />

bangkai n bangké; manyèt<br />

bangkal n nan ba' kayèe raya<br />

1. bangkang a ter --- teutie'; pubiyeue<br />

2. bangkang v bantaih; daröhaka; lawan; linteueng;<br />

teuntang<br />

3 bangkang a meukuwa'; meupheueng<br />

4 bangkang n aneu' dara nyangka gadoh peurawan;<br />

bangkar a ceukang; krang<br />

bangkas a jagat meukeununèng atawa mirah (itam)<br />

buré' batèe (bulèe mano')<br />

bangkasan n lakab höreumat keu ayah atawa ma<br />

tuwan; tuwantha; tha<br />

bangkeh n plang dhoe ba guda; bangkéh<br />

bangket n khanuri peujamèe ngon makan minom<br />

bangking n teumpat keubah bajèe niba' teumaga<br />

atawa kayèe lam bangon boh geulima<br />

bangkit v 1. bangkét; beudoh; dong; 2. jaga;<br />

udép lom; 3. teuka; 4. riwang; 5. po;<br />

6. mue; --- hatinya jiteuka beuhe<br />

(beungèh); membangkit-bangkit hal lama<br />

jungkét<br />

bangkong n sijeunèh canggue'<br />

bangkrut a bangkröt; teuka rugoe; rhöt keupapa<br />

(gasien); lènglong; bulut<br />

bangku n p(b)angku; --- kebesaran (kiri kanan<br />

singgasana) patara'na; peuteura'na; -<br />

-- untuk duduk bertenun sangkalan; -<br />

-- kayu geuguda<br />

banglas a hana meuhalang; meuhampa; meuhala';<br />

lamang; tampaih<br />

64


INDONESIA A C E H<br />

bangle n sijeunèh ukheue teunaman peundang;<br />

saya<br />

bangor a jheut; jeuheut; biheue<br />

bangpak a cak brö'; bisoe<br />

bangsa n bansa; bangsa; beunèh; bie'; kawöm;<br />

sukèe; waréh; ureueng<br />

bangsai a 1. rapöh; brö'; 2. pijeuet; 3. hana baso<br />

bangsal n bantayan; béntayan; seueng; — terbuka<br />

seuladang; 2. (keudèe) loh; 3. geudöng<br />

bangsat n 1. pijét; 2. peunyuré'; pindoe; peunjuré';<br />

beudawi; böibana; göibana<br />

bangsawan n ureueng mubansa; ureueng dalam; waréh<br />

raja<br />

bangsi n suléng; wa padé<br />

1. bangun v 1. bangkét; beudoh; dong; 2. jaga; 3.<br />

gohlom teungeut; 4. sinyoman; 5. énseuh;<br />

6. meu; 7. cayé; 8. jié'; mem — kan<br />

1. peugoe; pubeudoh; 2. peudong; 3.<br />

peukru (seumangat).<br />

2. bangun n bangon; rupa; ujud<br />

bangun n 1. deunda keulusa rö darah; 2. deunda<br />

töp meunalèe<br />

bangus n jumoh asèe atawa bui<br />

bani n aneu'; bie'; aneu' cuco<br />

baning n banèng<br />

banir n banie<br />

banjang n jang eungköt lam la'öt<br />

1. banjar n cata; seueh; banja; baréh<br />

2. banjar n bagiyan niba' gampöng ureueng Bali<br />

banji n eumpung mirahpati niba' kayèe atawa<br />

teumika ateueh tingkap<br />

banjir v Ie ie; nyuröng; peunoh; Iham;<br />

meugeunang; — bandangie raya nyang<br />

nyuröng; mem — meulimpah; — besar<br />

ie beuna<br />

65


INDONESIA A C E H<br />

banjur v sibu; plè<br />

bank n b'èng; béng<br />

bantah n dawa; paké; bangkang; berbantah-<br />

bantai n<br />

bantahan meutulèh-lagèh; muprangkang;<br />

meusugang<br />

sie; mem --- seumeusie<br />

bantal n bantai; — golek bantai ulèe; — guling<br />

bantai uem; — tempat duduk pinyie;<br />

ber — lengan mubantai sapai; éh<br />

bantam n<br />

marangga (barangga) pat<br />

mano' krè<br />

bantar v mem — (peu) tula'; tangkai<br />

bantaran n Ion; reuleueng krueng<br />

bantat a da'; bangkaran; kom; seungka'<br />

bantau n sijeunèh nyaréng cicém<br />

banteng n sibangsa leumo kleuet (uteuen)<br />

banter a cak that; kreueh; bagah; tréb; Ie; paling<br />

— kena marah kreueh that keunong<br />

dhöt<br />

1. banting v mem — seumpom; sinyho'; hanyang;<br />

lagi, leumpah; reunyo'; mem — kain<br />

cucian juthue'; mem — tulang kereuja<br />

brat; banténg tuleueng; mem —jauhjauh<br />

salin; saling; terbanting-banting<br />

meusinyho' (-sinyo 1<br />

); meuhaling (-haling)<br />

2. banting n peurahö; prahö tihang duwa<br />

banru v bantu; tulöng; (turut membantu) tumpöh;<br />

meminta bantuan meunyanpang<br />

(jampang, yampang); memberi bantuan<br />

peunyampang<br />

1. bantuan v böt; rintha'; Iheueb; göt<br />

2. bantuan (sebantun) n nan teunaman<br />

bantut v bantöt<br />

banua n kawön<br />

banyak a Ie; bha, doe; ramè; samue; konmit<br />

66


INDONESIA A C E H<br />

(nit); tangköh; jai; takterkirabanyaknya<br />

han treubileueng; ban(man)dum;<br />

berbanyak-banyak meule-le; kebanyakan<br />

biyasa; nyangle; ladém; lethat;<br />

memperbanyak tamah; peuganda-ganda;<br />

perbanyakan teunamah; geunanda;<br />

banyak hal (banyak jenis) Ie peue;<br />

banyaknya (sebanyak) bé; bleuté; --<br />

- kali kayém; — sedikitnya Ie atawa<br />

nit; --- sekali (bertumpuk-tumpuk)ba\a';<br />

muba\a' ; banyaksekalilarab ; yang banyak,<br />

kebanyakannya nyangle; berbanyakbanyak<br />

(bersama-sama, beramai-ramai)<br />

meule-le; meukeuba; reugha'; seu'è<br />

meuseu'è; tunjai; bertambah — mue;<br />

m'ue; mibo; banyaktetapitidakberguna<br />

eumpèe-pèe inong<br />

banyo n peukakaih musib<br />

banyol a gura; lawa'<br />

banyu n baja gigoe<br />

bao n balèe<br />

bapa n ureueng geupeutuha<br />

bapak n yah; ayah; — ayam cak mano' agam<br />

bapang n peundéng teumaga<br />

baplang a jahöi;meujahöi;jai;leubat;meuseureunga<br />

1. bar n sibansa warong<br />

2. bar n nan uköran (taka) hawa<br />

bara n ngeu; arang; batu — batèe arang<br />

baragajul n ureueng nyang gala'pubeungèh(peukaru)<br />

gob<br />

baragat n biaya<br />

barah n tumuet; cumuet; — batu boh keu'èh;<br />

— bir tumuet dubö; — sirip biréng;<br />

mem — meudanoh<br />

barai n sijeunèh sipöt la'öt<br />

67


INDONESIA A C E H<br />

barak n jambö tantra; seueng tantra<br />

1. baran n uteuen paya<br />

2. baran a reujang beungèh<br />

barang n barang; dabeueh; beunda; alat;<br />

peukakaih; atra; — apa peue-peue<br />

mantong; — awet kheue; — amanat<br />

amanah; — gadai gala; geunala; —<br />

kali alèh; kadang; untöng; — pecah<br />

belah cawan pingan; bawaan<br />

untukperya/ananteureukah; --- sesuatu<br />

saboh - saboh hai; — siapa soe-soe;<br />

— sudah dabeueh ka jeued (Iheueh);<br />

--- berharga dalam bungkusan<br />

(tersembunyi) bath'om<br />

barangan n nan sijeunèh ba' pisang<br />

barangkali adv alèh; salèh; kadang; teukadang<br />

baras n peunyakét supa'<br />

barar n kéblat; — daya/laut barat daya/la'öt;<br />

ke — an meukaphé, sebelah — si u<br />

mugréb<br />

barat-barat n sijeunèh eungköt la'öt<br />

1. barau-barau; sebarau (burung) n (si)barèe-barèe;pa'ikö<br />

2. barau-barau n nan eungköt<br />

barbar a biyadab; tan adab; jahé; jahéliyah<br />

barbir n tukang koh ö'<br />

barbital n seureubö' atawa habeulö putéh<br />

barbur v 1. teureujön lam ie; 2. rampueh<br />

bardi n ba' teubèe Meusé<br />

bare-bare n meukawén<br />

bare! n teunaka minyeu' atawa ie nanggroe<br />

Inggréh<br />

bareng adv meusigoe; röh meusigo watèe<br />

1. baret n cak curéh; ceuneuréh ba' kulét atawa<br />

kaca<br />

68


INDONESIA A C E H<br />

2. baret n kupiyah tantra, bulat ph'èb<br />

barga n kawöm<br />

bari n papeuen töp seungka<br />

bari-bari n bubari; krimue<br />

barid n antösan nyangba surat; poih<br />

barier n tham; peuneulah<br />

barik n barik-barikkurèe; ba' kayèe atawa batèe<br />

rukham; buré'<br />

barikade n ampeueng; reuntang<br />

baring v ber — meulinteueng; galeue; ter --<br />

-teutie'; teuhanta; tempatpembaringan<br />

jenazah reuhab<br />

baris n banja; baréh; garéh; kheuet; — anbaréh;<br />

riti; seueh; ber — meuriti; mubanja;<br />

meuranjo-ranjo; — anbelakang barésan<br />

liköt; — an depan barésan keue (di<br />

keue); — an panjangyang tidakputusputus<br />

reunue; meureunoe; membentuk<br />

barisan peuseueh; biti; sebaris sitaloe<br />

barisfer n pusat bumoe<br />

bariton n su agam beureugöh<br />

1. barkas n beureugaih<br />

2. barkas n beureukah surat<br />

berli n sibansa ba' padé keu beunèh ara'<br />

barometer n peukakaih taka (teuneugon) hawa<br />

baron n lakab bansawan lerupa<br />

barongsai n naga keurataih ba' uroeraya Cina<br />

barter n meukat barang ngon barang; meuniyaga<br />

ngon cara meutuka barang<br />

1 baru a ban; barö; gohlomna; gohlom ureueng<br />

tupeue; banlagoe; banlami; — tadi<br />

banbunoe; ini bannyoe; — saya<br />

banmantong<br />

2- baru n ba' baruëh<br />

baruh n 1. Ihö'; lö'; palöh; 2. baröh<br />

69


INDONESIA A C E H<br />

baruye n ha' theun (co') barang atawa atra niba<br />

ureueng nyang hana é' bayeue utang<br />

barung-barung n jambö; warong<br />

barus n kapur — kaphö<br />

barusan adv cit bansi'at nyoe; banthat; cit banmantong;<br />

bansagai; banlagoe; banlami<br />

1. barut n 1. baröt; 2. teumpè; tumpè; membarut<br />

tarèh<br />

2. barut v upa; upie<br />

3. baruf n curéh; ceunuréh<br />

1. bas n cak mandö; kupala<br />

2. bas n 1. su (warna) meu'ob-'ob; 2. peukaih<br />

musib nyang su meubeureuguh<br />

1. basa n basa<br />

2. basa p bahwa<br />

3. basa n lampöh meuriya (sagèe) nyangpoureueng<br />

ramè<br />

basa-basi n 1. adab; 2. carat keu adab<br />

basah n basah; bucho'; buchue'; meu'ie; reunya;<br />

bulut; --- kerongkongan ki ma'mu; ~<br />

- kuyup bulut; buchue' leunyue'; basah<br />

meuchue' - chue' (croh-croh; chue'chue');<br />

— kena uap a/Vleungaih; mem<br />

--- i peukeunong ie; peu'ie; --kerongkongan<br />

gadoh grah<br />

1. basal n batèe itam jeued niba' gunongbeureutöh<br />

2. basal n peunyakét basai; badom; basö; barueh;<br />

carueh<br />

basalia n salah sikra' niba' Ihee kra' tuleueng<br />

raweun sirép eungköt yèe<br />

basau a beungkai; meungkai (ubi reuböh)<br />

basi n mangköng dö'sa; taba<br />

basi a basi; banga; apa'; khöih; khöh; khie<br />

bas/7 n kumeuen<br />

70


INDONESIA A C E H<br />

basilika n bangonan jameun di nanggroe Röm<br />

basis n adai; adali; aleue; pangkalan<br />

baskom n beuleudi; beuleundi<br />

basmi v mem — 1. töt abéh; 2. peuhabéh; ter<br />

— sampöh sawiet<br />

baster n léplap; peuranakan<br />

basuh v raih; sraih; urah; huraih; peugléh;<br />

pembasuh tangan rhaih jaroe<br />

1. basung n ukheue kayèe nyang phui<br />

2. basung n keurusong sagèe<br />

3. basung num nan uköran; duwaplöh peuet; duwa<br />

lusén<br />

4. basung v mem — sipa' manyang (lamböng)<br />

basut n mupanca; pancé; mem — mupanca<br />

1. bata n peuet sagoe panyang; bata<br />

2. bata n meusigo meukawén adoe aduen piha'<br />

agam piha' inong adoe ngon a<br />

bata-bata adv ter — — so'; cho'; bingong; rawoe;<br />

meurawoe; teugagab<br />

batak n ureueng meuranto (meurawoh;<br />

meurateuep); mem — 1. meurawoh;<br />

meuranto; 2. meurampo'; meusamon;<br />

pem — simeurampaih; peunyamon<br />

batako n bata niba' ano jampuseumèt lam uköran<br />

leubèh raye' niba bata tanoh kliet<br />

batal n bateue; hana asi; hana sah; hana jadèh;<br />

pasét; tan meuwasé; mem --- kan<br />

pubateue; di — kan (dengan sendirinya<br />

batal) mènsoh<br />

71


INDONESIA A C E H<br />

batalion n pataliyön; pasökan tantara 800-1000<br />

droë<br />

1. batang n ba'; tangké; — air krueng; alue taloe<br />

ie; --- dayung go (uram) dayöng<br />

(peunganyoh); — hidung boh idöng;<br />

— /cabu-/cabumeuriyam; — /ebertakue;<br />

kudö'; mem — jeued keu ba'; — an<br />

meuba'-ba'; se — kara tan cèdara<br />

atawa kawöm; sidroe khong; sidroe<br />

sagai<br />

2. batang n manyèt; bangké; — kayumatibateueng<br />

batas n ceue; had; garéh; tröih (tö', tröh); tako';<br />

teupi; — negeri ceue nanggroe; — izin<br />

had idin; --- mara kaki troih ba' kato';<br />

— air menetes pada atap seurayueng;<br />

ber — nagaréh; ber --- an meuceue;<br />

mem --- boh garéh; Ihob; mem — i<br />

(mengurangi) kot; ter --- meuhad; per<br />

--- an ceue nanggroe; langgam; ada<br />

batasnya na had; meuhadi; tröih ba'<br />

had; batasnya 'oh noe (nyoe); tanda<br />

bafasaram-aram; batas wa/crutanggam<br />

batel n peurahö meutihang duwa<br />

1. baterai n batré; patré; lampu sèntè<br />

2. baterai n pasökan meuriyam raye' ba' kapai raya<br />

atawa di darat ngon sipasökan awa'<br />

peutimang<br />

3. baterai n cara peugèt umpung mano'; saboh<br />

72<br />

umpung saboh mano' töh boh


INDONESIA A C E H<br />

bati a se — padra; meupadö'<br />

batih n ureueng asoe rumoh<br />

batik n kain — ija paté'<br />

1- batil n cinubrue';batè; — be/an/a batéjeunamèe<br />

2. baf/7 a bateue; batél<br />

batin n batén; dihén<br />

batir-batir n ayeuem kréh<br />

batis n ija putéh lipéh<br />

batok n 1. brue'; 2. kai breueh; — kepala brue'<br />

tangkura'; — kelapa brue' u; buan<br />

batok boh kumuköh<br />

batolit n batèe jeued<br />

baru n batèe; ---air batèe krueng; — ay'u/c<br />

timah kawé; — akik batèe euncien; -<br />

-- alam batèe tuhan; — ambar damsa<br />

jeued; — anggur jrue' boh kayèe; -<br />

- apibatèe kèh; — apung batèe apöng<br />

(ampöng, amböng, lampöng); — asahan<br />

batèe meu'asah; — belanda intan<br />

peuneugèt; --- cana/geurinda; — dacin<br />

boh céng; — duga teurajèe; — giling<br />

batèe seumeupéh; — karang (koral)<br />

kareueng; — loncatan keunaleueng ba'<br />

gröb; — loncatan keunaleueng ba' gröb;<br />

- nisan batèe rukham; peulinggam;<br />

--- sendi batèe keunaleueng; — tulis<br />

loh batèe; meukandöng batèe; ber -<br />

- meubatèe-batèe; mem --- jeued keu<br />

batèe; keu'öt; mem — i böh batèe;<br />

--- an batèe jeued<br />

73


74<br />

INDONESIA A C E H<br />

batu-bara n arang batèe; pungga<br />

batuk n batö'; — darah muntah darah; --- kering<br />

sakét dada; — lelah isa'; --- re/an batö'<br />

malam; — kambing geureuh'èm; ---<br />

keringbaXö' soh; — selesmabatö' mon-<br />

mon<br />

batun n nan teunaman keu sambai<br />

balung n ( ) 1. sijeunèh sipöt; 2.taloekeu'ieng<br />

meutatah ngon kulét sipöt<br />

1. bau n bèe; meubèe; mubèe; — apak bèe<br />

apa'; kh'ob; — kencur 1. ban mantong;<br />

2. Av'muda dang jimeurunoe; 3. Av'aneu'<br />

mit; puti' that; — an reumpah; — busuk<br />

bèe bubrang; kh'èb; reungie; reungèe;<br />

— wangitempayanyang ctósap/seungam;<br />

— badan (keringat) hangèt; hangè';<br />

— harum bangoe<br />

2. bau n (uköran) aweuet<br />

bauk n bawö'<br />

bauksit n nan sijeunèh barang tambang<br />

baun n bèe; membauni h'iep<br />

1. baung n eungköt bawöng —a/orbawöngpanyang;<br />

--- gantung bawöng 'èt; — /ovny/rbawöng<br />

kunèng<br />

2. baung a bungkö' pisang<br />

3. baung n cagèe<br />

1. baur v 1. jampu; 2. meujampu bawö (lawo 1<br />

);<br />

ber — 1. meujampu; 2. meungon; 3.<br />

meukawen; mem --- kan 1. jampu; 2.<br />

peujampu adö'; 3. peusaboh; 4. ki


INDONESIA A C E H<br />

peukawén; ter — meujampu; meusra;<br />

2. baur n ba'; tangké<br />

3. baur n peudeueng keubeusaran<br />

bausuku n ureueng meurudi keu nanggroe<br />

baut n 1. bawöt; 2. jawara; mandö<br />

bawa v membawa 1. antat; euntat; ba; co'; mè;<br />

2. angköt; pasoe; pinah; rayueng kirém;<br />

3. pakat; 4. peuteuka; 5. caw'ie'; carueh;<br />

— adarmeuhé (hèd); — agamatamong<br />

agama; — alamatbré tanda (lageuem);<br />

— aturan sendiri ban gala (h'eut) droe;<br />

— bekas meu akibat; — berat mumè;<br />

— berunding ba pakat; — bulan hé;<br />

meuhé; — diri 1. ja'u . . , plueng u<br />

. . . ; 2. ba droe; — duduk yue due';<br />

— gelak gleuen mang; — halnya ba<br />

untöng droe; — hati 1. plah até; 2.<br />

teuka beungèh; — jalan peuleumah rèt<br />

(rot); — kacau peukacho; — kakinya<br />

meuwoh-woh; — ke air pusunat; --<br />

— lagu meunyanyi; meunyanyoë; —<br />

kisah (mengisahkan, membaca kisah)<br />

ba kisah; — laku teureutieb; — lari<br />

baplueng; puplueng; — mati 1. keu<br />

sabab maté; 2. ba lam kubu; — nyawa<br />

peuseulamat (peusiblaih) nyaw'ong; ba<br />

untöng droe; mita raseuki; — perut\a'<br />

lakèe bu; — singgah pakat (yue) piyöh;<br />

— tempurung geumadè; — untung 1.<br />

peuneuba laba; 2. ja' mita udép; mem<br />

— kan 1. ba keu gob; 2. peuteuka;<br />

peusabab; 3. peubeuet; peutrö'; 4.<br />

75


INDONESIA A C E H<br />

meulagèe; ter — 1. teuba'-ba'; 2. röh<br />

lam; 3. é' ba; 4. seubab; sabeueb; -<br />

-- anpeuneuba; neumè; pem— nyang<br />

ba; — suara peutrö' narit (su); pem<br />

— an tabie'at; ber pem — an neuba<br />

droe; si pem --- 1. ho mantong nyang<br />

jiba Ié; 2. ubé é' ba; — kakinya ki ho<br />

ho nyang jiba Ié gaki; ja' hana meuhosaho<br />

bawab n tukang jaga pintö<br />

bawah n yub; miyub; baröh; ki---anginnanggroe<br />

baroh angén (seulatan); — sadar lam<br />

até; mem — / peukhadam droe; mem<br />

— kan mat pucö'; mat gayam; menge<br />

— kan peutrön; ter — 1. miyub (baröh)<br />

that; 2. ji printah Ié; — an ureueng<br />

jiyub printah; bagian paling bawah (dasar,<br />

alas) punggöng<br />

bawak n kulét ngon tuleueng keubeue<br />

bawal n eungköt bawai<br />

bawasari n bawasé<br />

bawang n — besar bawang piya<br />

1. bawat n payöng ubö-ubö<br />

2. bawat a 1. meuthi'-thi' 2. layöh<br />

bawel n beuleuté'; bleuté'<br />

bawon n weue' upah keumeukoh padé ateueh<br />

keunira jeumeulah padé nyang teukoh<br />

1. baya n 1. umu; 2. meu'umu; se — 1. silayeue;<br />

2. baya n bahya, baya<br />

reuta'; 2. rab saban (carong, kaya);<br />

sipadan<br />

1. bayak a 1. dugo'; 2. bu'ieng<br />

76


INDONESIA A C E H<br />

2. bayak a meusiseue; crébré<br />

1. bayan n bayeuen; tanie<br />

2. bayan n peungeuh; deuh; mem — kan peugah<br />

bayan-bayan n nan eungköt la'öt<br />

bayang n bayang-bayang cheue; ceue; reului;<br />

bubayang; aca'; angan-angan; tandatanda;<br />

bayangan bubayang; ubayang;<br />

kubayang; mem — mubayang;<br />

membayangi lindöng; seulindöng<br />

bayangkari n kawai nanggroe<br />

bayar v ber— bayeue; peuglah utang; peuleueh<br />

ka'öi; — dimuka cinggr'am; cingkr'am;<br />

— yan/V peutö' janji; — /cau/peulheueh<br />

ka'öi; — kontan tunoe; — nyawa ki<br />

saböng nyaw'ong; — an meunayeue;<br />

dapa; dapha; pem— 1. ureueng bayeue;<br />

2. ngon bayeue; bayar/membayar (saling<br />

menggantikan) tukö' mukö'<br />

bayas n sijeunèh ba' niböng<br />

bayi n aneu' mirah; aneu' mit mirah; bilah<br />

bayonet n tumba' beudé<br />

bayong v mem — böt; gulam<br />

1- bayu n 1. angén; 2. bayu<br />

2. bayu a meu'ubah rasa; basi<br />

3. bayu n lamiet; namiet<br />

bayuh n bayöh; payu<br />

1. bayung n 1. sikin ceumulé'; 2. parang<br />

2. bayung n ba'bayöng<br />

3. bayung n ayeuem tulö<br />

bayur n sijeunèh ba' kayèe raya<br />

bazar n teumpatmeuneukat dabeueh peuneugèt<br />

jaroe nyang jibré wasé keu amai; peukan<br />

amai<br />

bazoka n meuriyam gulam<br />

bea n adat;keurajat;2.cukèe; wasé; beulanja;<br />

77


INDONESIA A C E H<br />

— pabean cukèe diwan<br />

beasiswa n beunantu beulanja keu murib sikula<br />

bebal a tanna muphöm; bubai; budo; bantahan<br />

lémplö'; langgoe<br />

beban n deubeueh; buban; bath'om; rimbét;<br />

menjadi — payah<br />

bebandos n peunajöh niba' boh ubi<br />

bebang a terbebang meutheuen; santo'<br />

bebar a berbebar— plueng (po) crébré; mupo;<br />

limba'<br />

bebas a Iheueh; bibeueh; wakeueh; --- tidak<br />

terhalang dalam gerak labaiah; mem<br />

— kan peulheueh; bréha'; tugas<br />

piyöh ba' buet; membebas tugaskan<br />

pupiyöh ba' buet (keureuja); pembebasan<br />

budak karena wasiat meudeuba<br />

bebar n baröt; (agak longgar) rèn-rèn; pem -<br />

-- dari bambu curu<br />

bebe a bajèe inong lerupa<br />

1. bebek n ité'<br />

2. bebek n eumbè'; mbè' (su kamèng)<br />

bebekal n atra; (areuta) asai niba' ureueng chi<br />

bebenah v peukeumah-keumah; meukeumah<br />

beber v 1. leueng; mem — kan taré'; 2. peugah<br />

abéh; bayeuen; 3. buka rasiya<br />

beberapa adv (sebagian, diantaranya) ladöm;.ladum;<br />

ladöb; ladub; dum; siteungoh ri<br />

bebodoran n lawa'<br />

bebrek n peuluwaih tanoh nyangka teupuga<br />

bebuyutan a (dam, meumusöh) turönteumurön;turön<br />

murön<br />

becak n buré'; ber buré'-buré'; kutoe<br />

becak a meu'ie ngon meuleuhop; leucah; licah;<br />

reunyah<br />

becokok n buya canggue'<br />

78


INDONESIA A C E H<br />

becuk n nan eungköt la'öt<br />

becus a cak cakap; jeued<br />

beda n la'én; bukon; kon; gob; ber— (berlainan)<br />

1. bedah n plaih<br />

meula'én; muparikah; sulie'; pulie';<br />

perbedaan muparikah; tanpaperbedaan<br />

(sama rata) saré; saré'<br />

2. bedah a pr'ie'; cr'ie' beukah<br />

bedak n beuda'<br />

1. bedal v labon; poh; heungko<br />

2. bedal a cak kacèe; kac'ie<br />

bedama n nan sijiunèh parang<br />

bedan (bedan-bedan) n leukeub<br />

bedaya n inong si meunari ba' astana; nan tari<br />

jawa<br />

bedebah a böibana; göibana<br />

bedagap a padè'<br />

bedegong a kreueh tangkura'; tan meu'adab<br />

bedel n plaih<br />

bedeng n jambö kuli<br />

bedeng (an) n ateueng<br />

bedil n beudé<br />

bedinde n khadam<br />

bedol v böt angköt; Ihoh ba<br />

bedudak uleue seudöng<br />

beduk n tambö; gagangpemukulbedukgoXambö;<br />

menabuh bedukpèh tambö; membawa<br />

beduk mèe tambo (perempuan hamil)<br />

bedukang n eungköt blukang; bagho'; suw'ie'<br />

bedung n geudöng; baröt<br />

79


INDONESIA A C E<br />

1. bega v puta; lingka<br />

2. bega v membega takat<br />

80<br />

begadang v meujaga sampoe jula malam<br />

begah a troe<br />

begal n peunyamon<br />

begana n bu jampu<br />

begana-begini a cak meudéh meunoe<br />

begap a padè'; 2. gab<br />

begar v puta; lingka<br />

begawan n 1. lakab keu panita atawa simeutapa<br />

2. nyang meuliya (bagiya)<br />

begini a sebegini 'oh noe<br />

begini p noe; meunoe; mumeunoe; bukan —<br />

kon meunoe; sekali begini sekali begiti<br />

meunoe pulan meunoe pulén; beg/n<br />

afau begitu émma<br />

begitu p 1. nyan; meunan; mumeunan; meudéh<br />

2. meuleupaih (nyan) that; 3. cakleugat<br />

— pun böh meunan; ada' pih meunan<br />

meunan cit; mem — kanpeugèX meunan<br />

--- anmeunan-meunan mantong; lagèe<br />

nyan; se — dum nan; begini--- meudèr<br />

meunoe<br />

bego a ngeut; langgoe<br />

begonia n nan ba' bungong<br />

begu n jén uteuen<br />

beguh n cugong<br />

begundal n rakan simeujahat<br />

behena a patöt takalon (tapeuduli)<br />

bejana n --- tanah geupét; beujapa


INDONESIA A C E H<br />

bejat a reuloh; ancö; tan guna; prancöt<br />

1. bek n kupala gampóng yöh jameun kaphé<br />

2. bek n bhèb<br />

1. beka v berbeka (beka) peugah haba; muproe<br />

hai<br />

2. beka ad teuma<br />

belah a beukah; reukah<br />

bekakak n mano' panggang bulat<br />

bekakas n cak peukakaih<br />

bekal n beukai; pangkai; berkekal meubeukai;<br />

— dalam perjalanan teureukah<br />

1. bekam v beukam; curéh; peuté'<br />

2. bekam n leupeuet; leumpeuet<br />

3. bekam v membekam som; peusom<br />

bekap v thueb; töp<br />

1. bekas n beukaih; bakat; euncit; ncit; euntèe;<br />

ntèe; keudèh; langgam; seuh; seuih;<br />

— luka paröt; — tangan tanda tangan;<br />

tuléhsari jaroe; kheuet peuneungèt droe;<br />

— tubuh bajèe ka Iheuh teungui ngui;<br />

ber — mubeukaih; meulanggam<br />

2. bekas n plö' (baté) ranub atawa daweuet<br />

bekat a krab that; meusa'; meusumpai; sarat<br />

bekatul n neuk'uet; neungk'uet<br />

1. bekel n sibansa peutuwa yöh jameun kaphé<br />

2. bekel n meu'èn rimbang<br />

beken a meugah; meuceuhu; geuthèe; meuleuha<br />

81


82<br />

INDONESIA A C E H<br />

1. beker n jeuem bèkè<br />

2. beker n piyala lagèe cawan meugaki<br />

bekerma n nan ba' kayèe<br />

bekicot n dageundöng; sigeundöng<br />

bekil n eungköt la'öt<br />

beking n ureueng sukong(tukong);tuleuengrueng<br />

bekisar n mano' léplap uteuen-gampöng<br />

beku a ghuen; beuku; krang; kliet; likat han<br />

é' muphöm<br />

bekuk v 1. wiet; peukiwieng; 2. drob; ceuka';<br />

3. peungeuet<br />

bekuku(ng) n eungköt la'öt panyang sirép<br />

bel n boh geunta<br />

1. bela v 1. jaga; plara; 2. peuseulamat; bantu;<br />

3. bila; menuntut bela tueng balaih<br />

(bila)<br />

2. bela n 1. poh droe; 2. tueng bila<br />

belabas n ija sutra mubeuneueng meuih<br />

belacak n eungköt la'öt<br />

belacan n beulacan; teurasi<br />

belacu n ija blacu<br />

beladau n sikin paneu'<br />

beladu n boh pè<br />

belah n lungkie'; plah; bagi; sikhan; blah (blaih);<br />

piha'; si; --- an lurus atas ke bawah<br />

bangkang; berbelah teuplah; berbelah-<br />

belah 1. teubagi-bagi; 2. ki cho'cheu';<br />

berbelahan meusiblah; sikawöm;<br />

bersebelahansiblah; toe; meusindréng<br />

(meusiblah); membelah plah


INDONESIA A C E H<br />

belahak v geureuh'èm<br />

belai n baloë geusuë'; padan; lè'-lè'; lèt-lèt<br />

belai a belu-belai mupèb-pèb; bleuté'<br />

belak n plang<br />

belaka adv 1. dum (bandum) sinaroe; 2. simata-<br />

mata; 3. that (-that)<br />

belakang n rueng; liköt; daro' liköt; dudoe; — hari<br />

uroe dudoe; — layar hana meuthèe;<br />

— rumah liköt moh; ber an<br />

meuliköt-liköt; meupo' liköt; mem —<br />

1. meuliköt-liköt; 2. diliköt; 3. ki hana<br />

saboh pham; mem — /peuliköt; hanapoh;<br />

hana pakoe; ter — 1. keuneulheueh;<br />

2. tinggai; 3. dudoe; 4. leumoh; lamat;<br />

— an 1. seuneulheueh; 2. ban (-ban)<br />

nyoe 3. teuma 4. dudoe<br />

belako n jeunamèe ba' ureuëng Dayak<br />

belalah a geureuda; jumoh; lubha; waba<br />

belalai n bralè; blalè<br />

belalak a membelalak teublie; blie<br />

1. belalang n daruet; sangkadè'<br />

2. belalang n teuhah; teublie<br />

1. belam v membelam sumpai; sa'; ceukö'; teuko'<br />

2. belam n — ap/ ngeu<br />

3. belam a terbelam balom; gadoh ba' pandangan<br />

belan n gancéng; palang<br />

belanak n beulaneu'; kadra; luloh (se/en/'sj; seubon<br />

(sejenis);anak— seurampöng; — sungai<br />

(bertelur dilaut) luloh<br />

Belanda n kaphé uianda; kaphé blanda; kaphé<br />

83


INDONESIA A C E H<br />

belandang v membelandang lawa; gac'ie<br />

belandar rv bara linteueng<br />

belandong n fukang koh kayèe lam uteuen<br />

1. belandung a tan padan; hana sipadan; meuthoh-<br />

thoh<br />

2. belandung n nan cicém<br />

belang (-belang) n 1. plang; 2. kuréng; 3. ki brö'; -<br />

piléh; — bonteng plang plöt<br />

belanga n beulangong; sudu; blangong sudu; -<br />

~ fua untuk menggonseng neuleue'<br />

belangah a terbelengah teuhah meuh'ang-h'ang;<br />

lamang<br />

belangir (ang) n ba'kayèe keu tamèh ngon papeuen<br />

1. belangkas n sijeunèh badèe<br />

2. belangkas n sibansa tumba' beudé hi iku badèe<br />

belangkin n plaken; blakén<br />

belangko a soh hana meutuléh<br />

belangkon n tangkulö' jawa<br />

belanja n beulanja; blanja; gaji; — angin pèng<br />

angoh; — bidan peng bideuen; — mati<br />

pèng meunaté; — menetek jeunamèe<br />

keu ma tuwan; --- tubuh jeunamèe keu<br />

dara barö<br />

belantai n sijeunèh kayèe phui<br />

belantan n cö'ma; banie<br />

belantara a luwaih meuh'ang-h'ang; meuhala'<br />

1. belantik n sijeunèh tarön (tarèn)<br />

2. belantik n mugè<br />

84<br />

belantika n meuneukat barang musib<br />

blantuk n eungköt ie tabeue


INDONESIA A C E H<br />

b e l a r v<br />

selar belar 1. sèso; 2. meukeurumon<br />

belarak n bubeue; on 'ue<br />

1. belas n capakat; weueh; — kasihan beulaih;<br />

ber — kasihan teuka weueh; mem -<br />

- kan (hati) pubangkét weueh<br />

be<br />

las n blaih (blah); 71-19 siblah - sikureueng<br />

blah; se — siplöhtamah sa; 75teungoh<br />

duwaplöh<br />

belasah v seupot; eunchö'<br />

belasting n cak cukè; bèya<br />

belasut v mem — 1. meusu lagèe leumo; 2.<br />

seu'öt atawa jaweueb meudeumpé'<br />

1<br />

- belat n 1blat;beuleutong;jang;2.kré;kajeueng<br />

2- belat n curu tuleueng patah<br />

belata n nan eungköt la'öt<br />

belat v palét; lilét; palöt<br />

belat-belit a cak putaputie; sulét<br />

1- belati a peuneugèt nanggroe luwa; tali belati<br />

taloe lerupa<br />

2. belati n sikin blati (beulati); sikin pandu (tantra)<br />

belatik n nan cicém<br />

belatuk n to'-to' bragoe<br />

belatung n ulat bangké<br />

belau a cak beulawu<br />

belau n sijeunèh eungköt<br />

belau a (ber) belau belauan meumeu'meu'<br />

belawan n sibangsa ba' bangka<br />

beledu n beuledu<br />

belebas n beuleubaih; röi<br />

1. belebat n (peunajöh) pisang ngon ubi reuböh<br />

2. belebat n bungong langkah ba' meusilè'<br />

3. belebat n peudeueng kayèe<br />

belecak a leucah; lichè'<br />

85


INDONESIA A C E H<br />

beleda n kanji kacang IJO jampu sitrob<br />

beledung n eungköt beulideung; — kering /(ureueng)<br />

pijeuet canggang<br />

beledru n beleudu<br />

beleid n beuiét; cara; kri<br />

1. belek n t'èm; blèt; kanso<br />

2. belek v teutaih; plaih<br />

1. belek n meu'è' mata<br />

2. belek v mem — ambat-ambat; pukie' mata;<br />

takat<br />

belekek n sibangsa nggang<br />

belekok n sibansa k'ue'<br />

belel a luto'<br />

belelang v rer --- teubleut<br />

belelang n eungköt paroe<br />

belembang n geucai; breukah<br />

1. belencong n lampu raya nyang meugantung ba'liköt<br />

layeue piyasan wayang<br />

2. belencong n gancu<br />

belendung v meukumbob; meutumbob; beukop<br />

beleng v ber — meupuséng; meugulé<br />

belenggu n gari;ranté;singkla;---/camb/ngkangköng<br />

beiengket v ca/c leukap<br />

belengkok a 1. ceuko'; kiwieng; 2. /c/ sulét<br />

belengkong a lingköng; meuliko'-liko'<br />

belengset a meupisèt<br />

belenting a keumong; kumbong; beukop<br />

belentung n canggue' p'ong<br />

belepas n sijeunèh peurahö<br />

belera n peuno'<br />

belerang n tanoh c'mpaga; --- bang (berangan)<br />

tuba tiköh<br />

belerong n teumpat meukat; balèröng<br />

beleter a sublèe; Ie that haba; breuca-breuci<br />

be// v bloe; mubloe; membe/Zmubloe; membeli<br />

secara berhutang bloe meutanggöh<br />

86


INDONESIA A C E H<br />

belia a puti'; manya'; barö; baliya<br />

beliak a mem — (teu) blie<br />

belian a pawang; tabib<br />

beliau pronhor gobnyan; droeneunyan; droeneu<br />

belibat n eungköt la'öt<br />

belibat n sijeunèh peunganyoh<br />

belibis n meunom<br />

belida n eungköt blida<br />

beligat n peuno'<br />

beligo n boh kundö<br />

belik n mata ie ubit<br />

belikan n umong lam uteuen<br />

belikas n geunulöng beuneueng<br />

belikat n tuleueng dayöng<br />

beliku n leungköng; kilo'<br />

1. belimbing a (meu) susön seulimèng<br />

2. belimbing n seulimèng; limèng; — jemur dan di<br />

asinkan boh sunti<br />

beling n 1. kaca atawa teumika beukah; 2.<br />

seureubö' kaca beukah; teumika; cawan<br />

pingan<br />

belingkang v terbelingkang teutie'-tie'<br />

belingsang a — an lagèe glang lam uroe; meukeurumèt;<br />

leuho<br />

belingut v ter — mupilo'; meukilah<br />

1. belinjo n ba' mulieng; kerupuk — eumpieng<br />

2. belinjo n cak aneu' beudé<br />

belintang v berbe --- an meuteulinteueng<br />

beits n cak iblieh<br />

belit n 1. lilét; lirèn; 2. lingko'; ber—1. meulilét;<br />

2. meurèn - rèn; (bicara) berbelit-belit<br />

bita; mubita-bita; mem — palöt; singklét<br />

1. belitung n eungköt la'öt<br />

2. belitung n nan sipöt<br />

beliung n beliyöng; — mara bengkok keucuböng<br />

87


INDONESIA A C E H<br />

beliut a ceuko'<br />

belo n aneu' guda gohlom sithön umu<br />

belo v ngaco — narit hana mupeue peugah;<br />

wèn-wèn<br />

beloan n bijèh (aneu') eungköt<br />

belobor n peunyakét ba'kayèe; ön (boh) meu'ubah<br />

wareuna<br />

1. belodok a teusuet; mupisèt<br />

2. belodok n sibansa eungköt kruèb<br />

beloh a ngeut<br />

1. belok a leuhob; lichè'<br />

2. belok a balö'; blue'<br />

3. belok n 1. takai; 2. neunoh; mem — pasöng<br />

belok a kilo'; kalö'; lingko'; bilo'; blo'; belokan<br />

lingkö'; membelokkanbaU; pawöt; kabé;<br />

kawöt; wét; membelok (menyimpang)<br />

siba; sibè<br />

belokok n eungköt la'öt<br />

belolang n peurahö meucadé'<br />

belolok n boh jö'<br />

belolong n jalö bugéh<br />

belon a gohlom Iheueh (leupah)<br />

belonggok n sibansa ba' meudang<br />

belongkang n sijeunèh prahö (tungkang) meu'aleue<br />

data<br />

belongkeng n sipöt ie tabeue<br />

belongkotan a mantong meuntah<br />

belongsong n 1. keurusöng; keulusöng; 2. ija gapeueh<br />

1. belontang v bantah; sangkai<br />

2. belontang n nan eungköt kareueng<br />

beloon a dungè; ngeut; dungo'<br />

beloso (ikan) n eungköt tura'<br />

belot v mem — 1. balé' muka; khiyanat riba;<br />

meuriba; 2. murtad<br />

belotong n lando' nira<br />

88


INDONESIA A C E H<br />

belu v mem — pré's-a; ujoe<br />

beluas n eungköt la'öt<br />

belu-belai a bleuté'; narit maméh<br />

belubu n sibansa keutuyöng<br />

1. belubur n 1. eumpang (umpang ön); 2. umpang<br />

sira ngon breueh lam peurahö; 3. keupö';<br />

kröng; brandang<br />

2. belubur n dapubata (arang)<br />

1. beludak n uleue sedöng<br />

2. beludak a mem — 1. rö; meulimpah; 2. ki Ie<br />

that; (meu) leubèh niba' nyang ladém<br />

beludar n apam<br />

beludru n beuleudu<br />

belukang (beudukang) n bagho'; suw'ie'<br />

belukap n ba' bangka itam<br />

belukar n bluka; beuluka; daréh; jeuleupa';<br />

geuleupa'; kuen; seuma'; — yang telah<br />

ditebangreuba;—berpaya-payaseulugöt;<br />

— pagar daréh<br />

beluku n langai<br />

belukut n sibangsa' ba' nawaih<br />

belulang n 1. kulét (leumo)thö;2. geutuet; bohrisa;<br />

ki pijuet ruet<br />

beluluk n 1. puti' u; 2. boh jö'<br />

belum adv goh; gohlom; belum - belum gohlom<br />

watèe; se — yöh gohlom; belum lagi<br />

(begitu) h'an jan; — juga hanalagoe<br />

belumpai adv cak gohlom tö'; gohlom sagai<br />

belungkang n 1. iniem; 2. u muda kateuplah<br />

belungkur n eungköt pisang<br />

belungsing v mem — dhöt; teuna'; caröt<br />

belunjur v (due') nyue (nyhue)<br />

beluntas n nan ba'kayèe keu pageue<br />

89


INDONESIA A C E H<br />

belu.ru n sijeunèh ba' lumbé; beuluru<br />

belus a sumpruet<br />

belusuk n uleue la'öt nyang mubisa<br />

belut n kirèe; eundöng; ndöng; lijeue; leujeue;<br />

neujeu; iléh; linong; lindong; su<br />

beluwek a 1. balen; luthue'; 2. meuluténg<br />

bembam v mem --- seumbam; beumbam<br />

1. bembam n sibansa ba'awé<br />

2. bemban n sibansa bubèe<br />

3. bemban n sijeunèh eungköt krueng<br />

bembar n cak bimba; mimba<br />

bembrap n tandu<br />

bemo n moto Ihèe ruda<br />

bena n 1. umba'; 2. ie beuna; ie raya<br />

bena a 1. (teu) keuch'a; 2. beunapöh; 3. pöh;<br />

peuduli; pakoe<br />

1. benah n ber — meukeumah; mem — i 1.<br />

peukeumah; 2. hieh; acan; 3. atö<br />

2. benah n uteuen kalheuh teucah gohlom teupula<br />

3. benah n sibansa sidom nyang purusa'teunaman<br />

1. benak n 1. asoe tangkura'; 2. uta'; 3./c/pikéren;<br />

berbenak na uta'; carong<br />

2. benak a. 1. su meugr'è; 2. ki sösah muphöm<br />

90<br />

(budo)<br />

benalu n 1. seumalu; seumalui; bayeue'; (dipohon<br />

aren);2. Av'ureueng nyang meugantung<br />

udép ba' ureueng la'én<br />

benam v ber — 1. meureundam; 2. meusom;<br />

meukuröng; mem — kan nyhob; nyhab;<br />

sisob; tho'; ter — ngob; sr'ob; Iham;<br />

(h)apöih; hampir terbenam (seperti<br />

matahah sore) meulé-lé; padèe<br />

benang n beneueng;meuneueng;canam; — arang<br />

beneueng seunipat kayèe; --- bol<br />

beuneueng gasa; — makao beuneueng


INDONESIA A C E H<br />

meuih (pira); — nenas beuneueng<br />

aneueh; — bulu domba tuwi'; — raja<br />

buleuen rajatimoh; — se//'//rsikeunyang<br />

beuneueng; — halus pada sejenis pancing<br />

peuganti; peugantoe; peunanti; mem<br />

— 1. lagèe beuneueng; 2. meuseumong;<br />

hana putöh-putöh; utasbenang4gencel<br />

rihan; bongkolan benang sapai (1 sapai<br />

= 10 pruet)<br />

benar a 1. beuna; beutöi; nyo; bit; keubit; sabét<br />

nyo; asi; 2. adé; 3. sahèh; 4. keubit;<br />

di"- kan meusabét; pem—anseunabét;<br />

benar-benar keubit-keubit; keubit-bit;<br />

ber--- (benar) meuteupat-teupat; mem<br />

— /canpubeuna; luröng; se — nyaako';<br />

sesuai dengan ke — annya ubé bankoléha'<br />

sah<br />

1. benara n peunatu; dubi<br />

2. benara n meunara<br />

benatu n peunatu<br />

bencah n uyo'; — dipinggir pantai sawang<br />

bencana n bala; baya; bahya; jana; mara; peunyakét;<br />

rudi<br />

bencat a meutheun; bantöt<br />

benei a binci; banci; kröh; hana gala'<br />

benda n beunda; barang; atra; dabeueh<br />

bendahara n perbendaharaan khadanah<br />

bendala n teumpat ba meusén<br />

bendang n blang<br />

bendar n lueng; banda<br />

bendari n meunaroe; beunaroe; tukang maguen<br />

ba' kapai<br />

bendawat n taloe<br />

bende n göng; canang<br />

bendel n beureukaih surat<br />

91


INDONESIA A C E !<br />

bendera n alam; bandira; bandöi; pupanji;<br />

1. benderang n tumba' tumba' meujanggöt<br />

2. benderang a peungeuh; bandrang<br />

benderung n tanoh soh (leuen) antara duwa rumot<br />

bendi n ka ha<br />

bendir n canang<br />

1. bendo n parang<br />

2. bendo a hana nyang talö hana nyang meunang<br />

tri; sali<br />

bendo n sibansa tangkulö'<br />

bendu n rakan; sahbat; kawöm<br />

benduan n tawanan; teunawan; lamiet; namiet<br />

bendul n töi; balè kumbang; --- jendela rungkhc<br />

tingkap<br />

bendung n neulob; jeuneurob; tamba'; membendun<br />

1. Ihob; tham; 2. /c/theuen; ampeueng<br />

heumpeueng; — an neulob; seuneulob<br />

teuneulob; jeuneurob; rampagoe<br />

bengah a 1. due' cacang; 2. bob<br />

bengak a sunggong; sanggong<br />

1. bengal a meut'ie-t'ie lam glunyueng<br />

2. bengal a tungang; tuhie; tungie; dökhat; dakha<br />

1. bengang a teuhah; meula'-la'<br />

2. bengang a tunyè' tunyoe<br />

3. bengang n penyakét sabön; sampang<br />

bengap n 1. doe; glunyeueng; 2. hana meudring<br />

dring; 3. loe; meuloe-loe;<br />

bengawan n krueng raya; 2. paya<br />

bengek a isa'; seuna'<br />

bengep a leumbam<br />

benggala a raya; nang bijèh<br />

banggang a teuhala'; lamang<br />

banggil (benggol) a meutumbob<br />

benggol n sipèng; sip'èng<br />

benggol n benggo/anca/c1.uta'rampo';2.ureuenc<br />

92


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

geutabai (geumalèe)<br />

1. bengis a 1. la'lém; 2. deungkèng; ukèng; surien;<br />

3. gasa; kreueh; — judaih; ceukén<br />

2. bengis a judaih<br />

bengkah a crah; reungkah; wah<br />

bengkak a seungka'; beungka'; seungköh, mem<br />

— keutueb; meukeutueb; keumong;<br />

kumbob; tumbob<br />

bengkal a ke — an teurhö'; teusrö'<br />

bengkal-bengkila meutumbob-tumbob<br />

bengkalai a ter— 1 .teutie'; hana Iheueh; 2. teu'iem;<br />

teutahe-tahe;<br />

bengkang-bengkok (bengkang-bengkung) a kiwieng -<br />

kiwot<br />

bengkar v mem — keumang<br />

bengkarak n tuleueng-muleueng; rungkha<br />

bengkarap a bangkröt<br />

bengkaras n ba' bangkirèe<br />

bengkarung n sarong; taröng<br />

bengkawan n trieng tuleueng buböng ön nipah<br />

bengkawang n ba'paku<br />

bengkayang a kreueh pruet keulusa troe seumajöh<br />

bengkel n bèngkè; teumpeuen<br />

bengkelai v cak meulho; meusöh-söh<br />

bangkerap a bangkröt; pha'löya'<br />

1. bengkil a keumong<br />

2. bengkil a ter keucawaih-keucawieh<br />

bengkok n sijeunèh umong sara di Jawa nyang<br />

geupeujö' ba' keuchi' keugeunantoe<br />

upah<br />

bengkok a kiwieng; ceuko'; beuntö'; bantö';<br />

meukudon; kuw'èt kuwien; awè';<br />

membengkokkan ceukot; beuntö'; bantö';<br />

pulèt (kebawah) leunggö'; leunggöt;<br />

peuté'; wiet<br />

93


INDONESIA A C E H<br />

bengkong n mudém<br />

bengku n nan ba' kayèe<br />

bengkuang n boh (ba') bangkuwang<br />

bengkudu n sibansa ba' kumudèe<br />

bengkunang n sibansa glueh; plandö' raye'<br />

1. bengkung a ceuko'<br />

2. bengkung n baröt pruet<br />

3. bengkung n iniem<br />

bengoh n sunggöh mubuet; jeumot mubuet<br />

1. bengok n cugong<br />

2. bengok a meuseuröi; meuseughöi; cön<br />

bengong a teu'iem; teutahe-tahe; bingong; binga<br />

bengot a siröng; sih'èt<br />

bengu a bèe banga<br />

1. benguk a meuceugu; cön<br />

2. benguk n kacang geulisa (klisa)<br />

bengul a blue'<br />

bengung a meut'ie-t'ie glunyueng<br />

benian n peutoe keubah meuih atawa pumata<br />

ben/'n n 1. bijèh; 2. seumè; 3. ie mani; 4. sabab;<br />

5. bie'; 6. beunèh<br />

1. bening a jeureunèh; jeureungèh<br />

2. bening v mem — 1. meu'adèe lam uroe; mem<br />

— ikan 2. panggang eungköt<br />

benitan n ba' kayèe keu tihang kapai<br />

benjol a meutumbob; meuceundot; meucindot<br />

benjut a ki ancö meudeuda'; bangkröt abéh<br />

benkap n cak pacö' sipatu<br />

bensin n minyeu' gaih; binsén<br />

1. benta n cumuet lam asoe<br />

2. benfa n sijeunèh naleueng keu umpeuen guda<br />

bentak v mem — dhöt; grantang<br />

bentala n bumoe; tanoh<br />

bentang v —a/ampandanganmeuhala';meuhampa;<br />

membentangkan leueng<br />

94


INDONESIA A C E H<br />

bentangkan n deunda mukah atawa khiyanat<br />

bentangur n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

bentar v ber—ja' (plueng) lingka; se — (sekejap)<br />

si'at; sa'at; jamong; keujap; sijamong;<br />

sipeunganja; sebentar sekali sigo s'ab<br />

bentara n béntara; ureueng neuyue Ié raja<br />

bentaus n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

benteh n ber — meu'èn meusipa'-sipa' gatéh<br />

benteng n kuta; bintéh tham musöh; peutheun<br />

atawa peutegöh neudue'<br />

bentet a crah; reuta'<br />

bentik n boh peuté'<br />

bentok v ke — mupo'; meukh'o'; meuhadu<br />

bentong a plang-plöt -<br />

bentrok v 1. karu; paké; meukh'o; 2. meulawan;<br />

3. mupo'<br />

bentuk n 1. leungköng; anggét; leunté'; leunuet;<br />

2. bangon; hi; 3. rupa; wujud; 4. cara;<br />

5. wujud; 6. saleue'; memberi— pumacam;<br />

pubangon; bentukbulan sabit beuntö';<br />

bantö'<br />

bentul n umpeu'; eumpeu'<br />

bentulu n eungköt ie tabeue<br />

1. bentur mem — leunuet<br />

2. bentur v ber — an mupo'; meukh'o'<br />

benturun (g) n sibansa mangoh<br />

bentus v ter — meu'antö'; mupo'<br />

benua n nannggroe banuwa<br />

1 benuang n nan ba'kayèe nyang leupon ngon phui<br />

belulung n aneu' adoe inong atawa aneu' a<br />

benum v cak mem — böt atawa tunyo' sidroedroe<br />

ureueng lam saboh pangkat /<br />

jabatan<br />

benur n bijèh udeueng<br />

benyai a 1. binyè; binyoe; linyèe; leumie'; 2. ki<br />

95


INDONESIA A C E H<br />

leumoh<br />

benyek a lichè; linchè'<br />

benyoh v kreuja meukeubit-keubit<br />

benyot a kiwieng; iröt<br />

beo n tiyöng<br />

beol v cak 1. töh è'; 2. ki sulét<br />

ber (be, bel, me) pv (perviks verbal) meu; meung; mu<br />

(meu dedepan huruf bibir); meu'inong;<br />

meungklèh; mubuet<br />

1. bera a 1. mirah mucia; mirah tuha (hilam); 2.<br />

malèe<br />

2. bera a 1. roh; soh; 2. thö; loih<br />

berabe a mupaloe<br />

berahi n 1. beureuhi; 2. gala' (suka) that;<br />

memberahikan caih; can sublè<br />

berahma n daun — ön angèn mirah<br />

berai v crébré; mem kan 1. siseue; 2.<br />

ba haba; peutrö' haba<br />

beraja n bintang meu'iseu' (meuseu')<br />

berak a ter — bhue'; meuseunom<br />

bera/f v 1. töh è'; 2. najieh; é'; — air cirét<br />

berakah a 1. ceubeueh that; 2. ugoh<br />

beraksa 1. ba' beuringèn; 2. guda seumbrani<br />

(dalam hikayat)<br />

beram n ie tapé; ciyu<br />

berambang n bawang mirah<br />

beramin n katéng Ihat<br />

beranda 1. seulasa; peunadeuen; peungadeuen<br />

2. jurèe lam peurahö<br />

berandal n simeurampah; tukang kacho<br />

1. berandang a deuh; leumah that<br />

96<br />

berandang n keupö' (kröng) padé; brandang<br />

berang v beungèh that; birang


INDONESIA A C E H<br />

berang-berang n bubrang<br />

berangai n leumah kamaté tapi gohlom maté<br />

1. berangan n beurangan; bragang<br />

2. berangan n tuba tiköh<br />

berangan — n bubrang<br />

1. berangas n seumilö'; siumilue'<br />

2. berangas v töt peugléh ujöng bulèe mano' (ité')<br />

berangasan a 1. reujang beungèh; curien; 2. ganaih<br />

ngon gasa<br />

berangga a (lungkèe rusa) meucabeueng-cabeueng<br />

berangkal n batèe mamplam<br />

berangkat v 1. leupaih; bungkha; peureugi; 2. dang<br />

raye'; mem — /campubeurangkat; peugra'<br />

berangsang v 1. gundah that; 2. mita sundè'<br />

berata n beureuhi; gala'; suka<br />

berangus n jrabat; (jeureubat) asèe atawa aneu'<br />

pè<br />

berani a brani;beuheu;bhe;ceubeueh;seubeueh;<br />

jantan; mem—kandirisambé; keberanian<br />

(kehormatan) budai<br />

1. beranta n prahö krueng meudayöng panyang<br />

berantak a ber — an 1. crébré; meusiseue; 2. hana<br />

seuniya; hana meu'atö<br />

berantas v mem — poh habéh; peu'abéh<br />

berapa p 1. padum; dumna; padub; padubna; 2.<br />

pajan; padumjan; 3. padumgo sabé;<br />

4. padum.na; dumna; berapapun<br />

baranggadum (dub); beberapa ladöm;<br />

ladub; seberapa dumna; dubna; seberapa<br />

teratur meu'oh<br />

beras n 1. breueh; 2. meuneu'-neu'; — bersih<br />

breueh bit; — basah ki nyang hana<br />

munapa'at; — bert/ftbeureutéh; — cerah<br />

breueh teutob; — giling breueh meusén;<br />

— tumbuk (belum pivf/'nj breueh kumbaih;<br />

97


INDONESIA A C E H<br />

— kencurparam; — /cefanbreueh leukat;<br />

— kumbah breueh basah; — pecah<br />

kulit breueh teurhoh; — menir seungo<br />

beras-beras n 1. nan eungköt la'öt; 2. ba' (boh)<br />

keurundöng pawöh<br />

berat a brat; ghon; tanggoe; pupöh; payah;<br />

sösah; lumbèm; brat siblah; meusi; -<br />

— bibir hanale haba; seungab; teu'iem;<br />

— hati hana gala'; — kaki beu'o; -<br />

-- kepala budo; — sebelah hana adé;<br />

— tangan beu'o; memberati pububan;<br />

peutamah buet; pem — pancing (boh)<br />

dagoh; pem — untuk (memintal tali)<br />

bohpeunyeuréng (peunyiréng); keberatan<br />

(dalih) rumbu<br />

bercak n 1. buré'; 2. kalang<br />

bercokok n buya canggue'<br />

berdikari akr meudong keudroe; hana meungantung<br />

ba'gob la'én<br />

berdus a bu'ieng pruet<br />

berek-berek n kleueng malam<br />

beremban n beunteueng<br />

berembang n 1.2. ba' (boh)beureumbang(breumbang);<br />

3. no' ba'punca' tihang<br />

1. berendeng adv meuturöt-turöt; meuseumong-seumong<br />

2. berendeng adv meusindréng<br />

berengau n peukakaih musib yöb<br />

bereng-bereng n sibansa canang<br />

berengit a meupisét; teusuet<br />

berengsek a cak 1. hana keumah; hanjeued ngui;<br />

2. tungang<br />

berengut v mem — meuceungom; meupèb-pèb<br />

berentang v rintha'; sintha<br />

bereo n bawö'<br />

bererot v ja'meu'iréng-iréng; meuduyön-duyön<br />

98


INDONESIA A C E H<br />

1. beres a leupie; sijue' that<br />

2. beres a 1. meu'atö; teureutib; 2. seuleusoe; 3.<br />

glaih; 4. cak gèt; reumpam; mem --<br />

- kan (menghabiskan) peuseuleusoe;<br />

tidak beres hana keumaih<br />

beresok n cak singoh beungoh<br />

1. beret a reuncam<br />

2. beret a lethat meucarat; seumiléh that<br />

bergajul n 1. dukhat; 2. puga beungèh gob<br />

bergas a tangkeueh<br />

pergedel n reundang sie nyangka geujampu ngon<br />

boh gantang<br />

bergidik v rh'am bulèe<br />

berguk n beureughö'; beureugö'<br />

berhala n brala; beurahla; beurala; sanam<br />

berhana a meusahaja<br />

beri v mem — 1. jö'; böh; bri; bré; 2. (peu)<br />

sudiya; bré; 3. jeued; idin; 4. jeued<br />

keu sabab; sabeub; 5. bré; — hati 1.<br />

peu'ucè; 2. bré harab; 3. bré laba; mem<br />

— kan \ö'; pem — an meuneuri; tadah;<br />

pemberian mertua kepada menantu<br />

perempuan peunulang<br />

berian n jeunamèe; jinamèe<br />

beriang n meuruwa<br />

beri-beri n basö; bareueh; carueh; badom<br />

berida a 1. tuha; 2. ki useueng; uto'<br />

berik n kapai layeue meutihang duwa<br />

berinda n 1. sikawöm; sikuru; 2. mandum;<br />

bansinaroe<br />

bering-bering n canang raya<br />

beringas a kleuet; lèh-loh; sèso<br />

beringin n beuringèn; bringèn; sapé'<br />

beringisan a geureuhieng; 'geureuhèng; geuhèng<br />

beringsang a seu'euem; taré' uroe<br />

99


INDONESIA A C E H<br />

berisik a 1. reuyöh; cr'abcr'ib; 2. tunyè<br />

berita n haba; gah; wareuta warta<br />

beritahu v mem — bréthè; mem --- kan peutröih<br />

(peutö') haba<br />

berkas n 1. breukaih; rungkho'; 2. ikat; 3. bundeul;<br />

— tangkai padi yang sudah disabit<br />

geucai; gasai; seunibai; memberkas<br />

rungkhè; rungkho<br />

berkat n sampeuna; seumpeuna; sampöna;<br />

beureukat; teubarö'; meminta — tueng<br />

sampeuna; member/caf/meusampeuna;<br />

diberkati teubarö'<br />

berkik n beureukie'; brikhie'; cicém raya ulèe<br />

berkil n nan eungköt la'öt<br />

berko n lampu gari (gritangèn)<br />

berkung n sibansa keuliebeuet<br />

berlau a beulawu<br />

berlian n intan meu'asah<br />

berma a mirah darah<br />

bermat n prahö saboh tihang<br />

bermi n nan teunaman ji'eui lam ie<br />

bernas a Lpeunoh; meu'asoe; taré'; 2. ki meu'asoe;<br />

3. jeued tapatéh (tapeucaya)<br />

bernga n ulat bangké; buga<br />

beroci n ija sutra alöih<br />

beroga n mano' uteuen<br />

berok n pruet cut<br />

1. berok n jalö ubit<br />

2. berok n kundang eungköt<br />

berokar n mugè<br />

berokat n ija sutra meusulam beuneueng meuih<br />

beron v mem — meukawén ngon dara beutoh<br />

(manya' that mantong)<br />

beronang n eungköt kareueng<br />

berondok v meusom; löb; lui<br />

100


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. berondong n beureutéh jagöng<br />

2. berondong v mem — 1. timba' (sibu ngon aneu'<br />

beudé) 2. ki poh atawa söh atawa<br />

tanyong meutindan-tindan<br />

berong a siröng<br />

berongkos n kuwah bohkulu<br />

beron(g)sang v mem — beurigèn; brigèn; meusaluen<br />

berongsong n 1. seunalöb; salöb; 2. jrabat; jeureuban<br />

beronjong n 1. seureukab bui; 2. rangkab meu'asoe<br />

batèe neulop<br />

beronok n teuripang<br />

berontak v lawan; meulawan; langgèh<br />

berosot v mem — sumpruet<br />

beror/ n geutieb; geuneutib<br />

bersat a salah tamong; teurhö'; teusrö'; sisat<br />

bersih a beureuséh; peureuséh; gléh; jléh;<br />

peungeuih; jeureunèh; (untuk hewan)<br />

nèng; hanèng; khaléh; ékheulaih; teupat;<br />

(tidak cacat) kheueh; khaih; bersih<br />

semuanya (lenyap, rata) sapansapha;<br />

sampöh sawiet; mem — Trancuci; suci;<br />

sampöh;tasoe; (biji-bjjian)XeubèX; orang<br />

yang suka bersih (pembersih) nèh;<br />

membersihkan biji kapok pinyoe; teubèt<br />

bersil v mem — tumbob; meutumbob<br />

bersin v beureusén<br />

bersit v mem — mupancè; meupanca<br />

bersut a cön; meuceungom<br />

bertam n 1. ba' sagèe; ba' meuriya; 2. nan cicém<br />

bertih n beureutéh; keumeu<br />

beru n meulintèe; beulintèe; beunintèe<br />

beruang n cagèe<br />

beruas n barueh; sijeunèh boh manggoita<br />

berubuh n prang meu'abéh-abéh<br />

berudu n aneu' abie'<br />

101


INDONESIA A C E H<br />

berui n yèe gogajoe<br />

beruju n tulöt; ulöt; tulét; bohgeuntöt<br />

berujul n langai ubeuet<br />

beruk n bue; buekrèh; butin; buting; plé; (Jenis<br />

kecil ) kra; reungkah<br />

berumbun a ter — meujuh'om; meubeuno<br />

1. berumbung n sul ie<br />

2. berumbung n nan ba'kayèe<br />

berunai n sijeunèh ba' kayèe (nyang) manyang<br />

tö' siplöh deupa<br />

berunang n sijeunèh raga trieng<br />

berungut v mem — cön; ceungom<br />

beruntus (an) n pram ji kab Ié jamo'<br />

beruri n watèe han jeued keureuja lam adat<br />

ureueng Dayak keu tula' bala<br />

berus n sikat; memberus si; pleue<br />

berutu n pringkheut; boh princé'<br />

besan n bisan; bésan<br />

besar a besarnya bé; 1. leubèh niba' uköran<br />

nyang ladém; kon ubeuet; ranggöng;<br />

2. meudago'; pupöh; 3. luwaih; 4. raya';<br />

luwaih; 5. ki hibat; 6. Ie; 7. raye'; -<br />

-- cakab buha'; — gabuk raya boh<br />

lupieng; reupö'; — gemuk beugo'; -<br />

-- nar; 1. ugoh; 2. seunang; — hidung<br />

bob; mböng; — kalang geusuen; —<br />

kecek raya haba; --- kepala tungang;<br />

--- /ambunggeureuda; jumoh; — lengan<br />

teuga; --- mulut raya haba; eumböng;<br />

--- perut 1. haleumab; 2. mumèe; ulu;<br />

102<br />

an hibat; meuraya-raya; berbesarbesarmeujadi-jadi;<br />

nya (sebesar)<br />

bé; ubé; bubé; sama besarnya sabé;<br />

saban; — dan kuat tanggoe; besarnya<br />

bé; ubé


INDONESIA A C E H<br />

besaran n (nan ba' kayèe) sijeunèh ba' keureutoe<br />

besek n baköi peuet sagoe meututöp<br />

besek n pèng balo<br />

besengek n kuwah sie mano' atawa sie leumo<br />

beser a reujan; rijan<br />

besero v meukönsi; meucarikat ba' meuniyaga<br />

beser a teupulie'; teupleue<br />

besi n beusoe;sita; — ay'/sibansakréhpeusaka;<br />

— berani beusoe brani; — cor beusoe<br />

tuwangan; — debus beusoe daböih;<br />

— kawibeusoe sa'ti; — lantakbeusoe<br />

meuba'; — lempengan beusoe aleue;<br />

— campur waja lamot; — putih t'iem;<br />

kayu besi ba' juwat; campuran besi<br />

dengan nikel pamu; pamo<br />

besikal n gari; geuritan angèn; itangén; gritangèn<br />

1. besing n pru; pruih<br />

2. besing a troethat pruet<br />

1 besit v mem — seunuet<br />

2. besit a weueh; beulaih<br />

besi tua n beusoe brö'; beusoe beukaih; rungkha<br />

beskap n bajèe köt paneu'<br />

beslah v mem — langgéh; béseulah;<br />

beslit n beuseulét; beslit oleh raja sarakata;<br />

arakata; tarakata<br />

besok n 1. singoh; 2. ba' saboh watèe teuma;<br />

— petang seupöt singoh<br />

besot a teupleue; teupulie'<br />

bestari a peuseutari; beuseutari<br />

bestek n keunira ba'peugèt (peugadong) rumoh<br />

(geudöng)<br />

bestel n kiréman barang rèt sansiyön; mem -<br />

-- 1. peusan bloe barang; 2. peutamong<br />

barang; bestelan barang peuneusan<br />

bestik n bésté' (sie teucang, sijeunèh makanan<br />

103


INDONESIA A C E H<br />

lerupa)<br />

bestir n cak peunguröih<br />

besuk v ja'eu ureueng sakét ba' rumoh sakét<br />

besusu v sibansa bangkuwang<br />

1. besut v mem --- 1. pleue (geuso') geuratan;<br />

2. ki peu'alöih; upam<br />

2. besut v (meu) simbö; seumbö<br />

beasita n ija sutra alöih<br />

1. bet n rèkèt meu'èn pingpong<br />

2. ber n beuluka binèh seuneubö'<br />

beta n 1. hamba; pacai; paté'; ulön tuwan<br />

betah a 1. tanggöh; 2. rasi; seu'iet; 3. puléh<br />

betahak v ber — geureu'ob; geu'ob<br />

1. betak a betak-betak ruya-ruyo<br />

2. betak n nan peunyakét kulét; buré'<br />

betang n rumoh kawöm<br />

betapa p 1. padumna; padubna; 2. cak pakriban;<br />

3. ada' baranggakri (baranggari, baranggaban);<br />

4. ba'ri; — sedih padumna<br />

suröi; --- memecahkanpakriban taploh;<br />

--- dicarinya ada' baranggakri jimita;<br />

--- adat orang disitu banri adat ureueng<br />

disinan; --- lagi pakriban lom; --- pula<br />

teuleubèh-leubèh<br />

befas a 1. beureutaih, 2. crah; beukah<br />

befaf v membetat böt; löt; Iheueb; göt<br />

betau n aneu' saboh yah la'én ma atawa saboh<br />

ma la'én yah<br />

betari n peutawi<br />

betek v beteki ceumeucah beuluka binèh<br />

seuneubö'<br />

betet n nan cicém sibansa bayeuen<br />

1. ber/ n tanda bökeuti<br />

2. bed n biti; déndayang<br />

beti n beti-beti nan ba' kayèe<br />

104


INDONESIA A C E H<br />

1. betik n (boh atawa ba') peuté'<br />

2. betik n majireu'öh<br />

3- betik v ter — kabarhaba kameugah;keluar<br />

kameugah u luwa; kateuhah rasiya<br />

betina n 1. inong; 2. judö niba' agam; 3. keumuen<br />

(aneu' cèdara nyang inong)<br />

beting n beuta; burö' lungkab; pusöng<br />

betinga n adat tueng aneu'<br />

1. betis n boh beutéh<br />

2- betis n sibansa ba' kayèe beusoe<br />

betok n eungköt krueb<br />

beton n jeunampu seumèn, kliké (gliké) ngon<br />

anoe nyang teu'ado' ngon ie keu taméh<br />

rumoh, tihang atawa bintéh; plakén<br />

labö jalan meujampu keuliké<br />

betot v böt; löt; Iheueb<br />

1<br />

betul a beutöi; beuna; hana salah; gèt; jroh;<br />

aseuli; keubit; patöt; betul — sunggöh;<br />

ber — pupatöt; ber — an peureuséh;<br />

paihthat; teukeunong; secara ke —<br />

an (tanpa sengaja) röh<br />

2<br />

betul n meukawén ateueh suka droe hanaröh<br />

ureueng chi'<br />

betung n trieng beutöng<br />

1. betutu n kirèe; lijeue<br />

2. betutu n nan ba'kayèe<br />

3. betutu n sie mano' bulat hana (meu)tuleueng<br />

bawok n bawö'<br />

bhineka a meula'én-la'én; mubida-bida; — tunggal<br />

ika meula'én-la'én tapi saboh; meusaboh<br />

tapi meula'én-la'én<br />

bi kp macut; mucut<br />

biadab a 1. gohlom meu'adab; gohlom maju; 2.<br />

105


INDONESIA A C E H<br />

hana adat; 3. cak, biyadab; bueh<br />

biadat a meulanténg; meukléh; meungklèh<br />

biadi n glang lam pruet<br />

biah n teumpat seumayang Yahudi<br />

1. blak n --- dara m'ue bijéh ngon cara nyang<br />

hana ladém; mano' inong jitöh boh<br />

hanapayah ji meu'agam, mumada ngon<br />

jipajöh umpeuem nyang meujampu ubat;<br />

ber — m'ue; mue; meutamah Ie; mibo<br />

2. blak a basah; juem<br />

1. biang n 1. nang; 2. kupala ulèe kawan; 3. asai<br />

mu'asai; 4. jatoebie' (hana meujampu);<br />

5. pati; — jarl inong jaroe; — keladi<br />

ukheue eumpeu'; 2. ki ulèe kawan<br />

atawa nyang yue pubuet jahat; --- roti<br />

ragoe; — keringat majireu'öh; --- kerok<br />

ki ureueng nyang jeued keu sabab<br />

kacho; — tangan nang; (inong) jaroe<br />

2. biang a rab beusöt; rab mböih; kain ki<br />

tuwo-tuwo ingat<br />

3. biang n reuhung alöih ba'lungkie'bintéh atawa<br />

buböng<br />

4. biang v — biut meukilo'-kilo'; kiwieng-kiwot<br />

5. biang n eungköt la'öt<br />

bianglala n buleuen raja timoh<br />

biaperi n cèdaga Kléng, Arab, atawa Peureusi<br />

biar p bah; ba'; --- lah, — kan 1. bah; ba'<br />

(= bu, berhadapan dengan huruf bibir<br />

bubè'; ba'bè'); bah keuh; bahlé; bah<br />

meunan; 2. seupaya; bah; 3. bahthat;<br />

mem --- kan biyeue; pubiyeue; reula;<br />

tinggai<br />

biar-biar n glang alöih lam pruet<br />

bias v mem I— bè'; siba; sibè; siwo<br />

106


INDONESIA A C E H<br />

biasa a ladém; kayém; galéb; peureunah; raléb;<br />

(tidak menonjol) r\m;(telah menjadi hal<br />

yang biasa, yang sebelumnya masih<br />

terbataspenggunaannyapacah; terbiasa<br />

peureunah; ke — an daseutö; idaran;<br />

reusam; uruih; urupah; membiasakan<br />

kuwat; diluar kebiasaan hana bangon;<br />

jadi terbiasa ragoe; pacah<br />

biawak n meuruwa; beujaba'<br />

biawas n sibansa ba' jambèe<br />

bibi n macut; ma'bit; mabit; mambit<br />

bibir n bibi; binèh<br />

1- bibit n seuneulöng (padé); bijèh; bie'; beunèh;<br />

— unggul bijèh keubai peunyakét<br />

2 bibit v mem — tiji'<br />

3. bibit n --- buwit 1. bie'; 2. asoe nanggroe<br />

bibiliografi n jadöi (judue) kitab atawa karangan<br />

niba' sidroe peungarang; jadöi buku;<br />

biblionami a gutèe buku (kitab), haro' that mubaca<br />

bibliotek n khutöbkhanah<br />

bicana n tanoh ie; teumpat lahé<br />

bicara n marit; narit; peunapat; pikéran; ber -<br />

- marit; peugah hai; mem — /canceukot;<br />

terlanjur — jeubö; teujeuböb<br />

bicakok n 1. buya canggue'; 2. cak jaroe gaki<br />

(peungiköt) kawan ureueng jahat; 3.<br />

ki lubha<br />

bicu (— bicu) n seunungkét; peunyungkét<br />

bida n kp 1. budiyadari; 2. déndayang<br />

bidadari n budiyadari/putroe ceuruga<br />

bidah n bédeu'ah; beudeu'ah<br />

bidai n 1. bidè; awé atawa trieng teureue'(tika,<br />

kré, blat); 2. trieng curu<br />

bidak n nan bohcatö (aseuka, sidadu)<br />

bidal n jeuruji; bidai; keuleuböt; thueb aneu'<br />

107


INDONESIA A C E H<br />

jaroe<br />

bidan n blien; bideuen; --- far//c (reryunj bideuen<br />

hana meujanji; — tempuhbideuen ngon<br />

janji; --- pengantin nè' (ma') peunganjö<br />

bidang n 1. bideueng; 2. uköran seunipat; 3.<br />

urösan (buet; keureuja) 4. cara pandang;<br />

5. cara bileueng; dua —duwa bideueng;<br />

6. luwaih; teuleueng; teuhampa; 4.<br />

luwaih; meuhala'<br />

bidang v berbidang-bidang meutindéhlapéh<br />

bidar, sampan — n peurahö prang<br />

bidara n pohon bidara ba'bada; bada<br />

bidari n had; ceue<br />

bidas v mem --- 1. Iheueh meupeuté'; 2. ula';<br />

3. mböh; eumböh; 4. balah; balaih<br />

bidig v yue; padan; payu<br />

bidik v mem — 1. takat; meujra; 2. peunab<br />

bido n kleueng meugumba' nyang jipajöh<br />

uleue<br />

biduan n simeuca'é<br />

biduanda n peusuröhan raja; neuyue raja<br />

bid uk bidö'<br />

bidur n bohcéngtimah (± 7,5/c/VoJkeuseunukat<br />

biduri n pohon — rubé'<br />

biek n kawöm<br />

bienale a duwa thön sigo; tiep duwa thön<br />

bigami a meu'inong atawa meu'agam duwa<br />

bigamis n ureueng nyang bigami<br />

bihun n ma'mie teupöng breueh<br />

bija n bijéh; beunèh; bie'<br />

bijan n leungong<br />

bijak a (bicara) ceureubi; carong; mahé; aréh<br />

bijaksana a mupeureunah; tidak — gaibugai<br />

bijana n jana; tanah --- tanoh ie; teumpatlahé<br />

1. biji n 1. asoe bohkayèe; 2. aneu'; neu'; -<br />

108


INDONESIA A C E H<br />

-- kacang aneu' kacang; tiga — Ihèe<br />

neu'; kemaluan aneu' krèh; — mara<br />

aneu' mata; nyang geugaséh; — ratap<br />

ie meta; ber — meuneu'-neu'; berbijibiji<br />

(tidak menyatu) bra; brè; brue<br />

2. biji n pontèn<br />

bijih n anoe; tanoh atawa batèe jeued nyang<br />

meuyum (meuhareuga)<br />

bik n cak bibi(k) mambit<br />

bikang n (nan peunajöh) lingkang; bingkang<br />

bikin v cak peugèt; pubuet; — befu/pubeutöi;<br />

— f/ngg/pumanyang; b/Zc/nanpeuneugèt<br />

bikini n bajèe manoe ureueng inong (dada teutöp<br />

ngon siluweue kato')<br />

b/7c/r n aneu' dara; peurawan<br />

bikonkaf a kaca ceuko' banduwasi udalam<br />

bikonveks a kaca meutumbob banduwasi uluwa<br />

biku n 1. garéh nyang meu'é'meutrön lagèe<br />

bangon bukulah; 2. leupéh ija atawa<br />

bajèe; 3. tako' meutanggam ba' bibi<br />

peutoe (meugigoe-gigoe)<br />

1. bila p 1. pajan; jan; 2. cak ada'; adat proehai;<br />

sangkira; ba' watèe; — mungkin ada'<br />

jeued; —perluba' watèe (baté) peureulèe;<br />

— saya pajan mantong; b/7a-b/7asiwatèewatèe;<br />

pajan-pajan<br />

2. bila v tuengbila; balaihdam<br />

bilah n Iha (trieng / kayèe teuplah); kra'; krè';<br />

— bilah pedang duwa kra' peudeueng<br />

b/7ab n Iha (trieng / kayèe teuplah); kra'; krè';<br />

— bilah pedang duwa kra' peudeueng<br />

1. b/7a/ n seuneumong;teunampai; mem—tamaih;<br />

siséb; söi; salöb; töp<br />

2. b/7a/ n leupeuet; leumpeuet; pram<br />

bilakmata n nan ba' kayèe<br />

109


INDONESIA A C E H<br />

bilal n bileue<br />

bilamana p pajan; jan<br />

bilamasa p janwatèe; janhad<br />

1. bilang n 1. bileueng; 2. padum go; peunileueng;<br />

mem --- 1. bileueng; 2. peu' ingat; 3.<br />

peuröh lam hön; 4. kalon; keumalon;<br />

— kan peu'ingat; ter — 1. jeued tabileueng;<br />

2. geuthèe; röh lamhön; 3. geumalèe;<br />

— an jeumeulah; se — tieb-tieb go;<br />

— an sipè; angka<br />

2. bilang v cak peugah; kheun<br />

bilang-bilang n nan teunaman lata (meu'eui)<br />

b/7as v ber — cucö; mem — peucucö<br />

bilateral a banduwablah piha'; banduwasi; antara<br />

duwa piha'<br />

bilga (bilge) n pounggöng kapai (nyang) lam ie<br />

b/7/ar n meu'èn teumbola; bola sudo'<br />

büik n 1. prumpöng; 2. jurèe; pita'; bilé'<br />

bilingual a muphöm duwaboh basa; marit duwa<br />

basa<br />

1. b/7/s n bilie'<br />

2. b/7/s n eungköt biléh<br />

biliun num siribèe (meu)liyön<br />

bilur (bilar) leupeuet; leumpeuet; dadeueb; reuncam<br />

bimasakti n bintang takat simalam<br />

1. bimbang a 1. cho'; sho'; gundah; 2. meuseughöi<br />

2. bimbang n nan khanuri adat; peurasan adat<br />

3. bimbang v meugantoe-gantoe<br />

bimbing v pimpén; peulara; pawang; hue; mat;<br />

tuntön; ber --- mumat-mat jaroe<br />

bimbit v mem — tijie'; 2. hue; tuntön<br />

bina v imem I— peudong; bangon peugèt;<br />

peuteungoh<br />

binabel a neuböih; peu'aséng; peuteubit; peuklèh<br />

binal a 1. dhakat; dukhat; 2. kfeuet<br />

110


INDONESIA A C E H<br />

binar n caya; cahya; ber meucaya-caya;<br />

jeureulang; jeureulah<br />

binara n monara; meunara<br />

binasa a reuloh; ancö; binasa; ceuleungga; leula';<br />

teureuban<br />

binatak n atra neuba lakoe u rumoh inong (adat<br />

Bangka)<br />

binatang n hieweuen;meunatang; — bersayap dalam<br />

dongeng (musuh naga) sampani;<br />

binatu n peunatu; dubi<br />

binayah v bayeue ngon pèng; bayeue peunayah<br />

bencacak a kas (teuna'; teumeuna'; caröt) blaga<br />

bincang v ber peugah haba; pudue' pakat;<br />

meucawé<br />

bincang-bincut n bicöh<br />

bincu n gincu<br />

bincul (bincut) n leukueb; licöh; leucöh; rahö<br />

bidam a leumbam<br />

bindeng a ch'oe<br />

binder n tukang atawa peukakaih gampöh buku<br />

bindu n alatceumanèe(canèe); peukakaih canèe;<br />

pubulat kayee; buböt<br />

bineka a mumacam ragam; meuragam-ragam<br />

binen a cak kakaya; kanablanja; kamupèng;<br />

kameukhud<br />

binengko v énseueh<br />

bingar (ingar bingar) n hirö'-pikö'<br />

bingas a bingkèng; beurigèn; beureugén<br />

bingit a 1. hana seunang (mangat); 2. ku'èh;<br />

deungki<br />

bingka n lingkang<br />

bingkah n ca'; geunuekue; gunukue; ber<br />

meuca'-ca'<br />

bingkai n gheueb; simpè; bingkè; rimbat; teupi;<br />

birè<br />

111


112<br />

INDONESIA A C E H<br />

bingkas n 1.meupeuté';bingkaih;2.beudohplueng;<br />

gac'ie; kacèe<br />

bingkatak n buya canggue'<br />

bingkis v bri; bré; kirém; euntat; — an hadiyah;<br />

bungköh; awih; kiréman; keunirém;<br />

meuneuri<br />

bingung a binga;bingong;ragu;rigu;rantob;reuntob;<br />

runtob; tutot; car'ö'; gameuem; meurawoe;<br />

mameueng; membingungkan rubeuet;<br />

ter teusangeu-sangeu<br />

bini n binoe; --- aji gundé' raja; --- gahara,<br />

inong nyang sah; ber — meubinoe;<br />

bini --- an 1. gundé'; rubieh<br />

binjai n ba'minjè (binjè)<br />

binjat v mem — böt; rayueng<br />

bintak n peurahö meutihang duwa<br />

bintal n boh keu'èh<br />

bintalak n ceue biang (umong)<br />

bintan n nan ba' kayèe nyang jitamoh ba' binèh<br />

krueng, ukheue geujampu ngon pineueng<br />

keu ubat rhaih pruet<br />

bintang n bintang; — barat bintang döheura; -<br />

-- be/anf/Tcbintang Ihèe sijudö; --- beralih<br />

bintang rhöt atawa minah; --- berasap<br />

bintang meu'iku; --- beredar bintang<br />

takat simalam (syarah); — b/du/cbintang<br />

mubaréh; bintang pancuri; —jung biduk;<br />

— kejora (venus) bintang döheura; bintang<br />

sikureueng; — laut kareueng meubangon<br />

bintang; — mayang bintang dara jiba<br />

ie; — pari bintang seulatan (paroe);<br />

bintang geulayang tukong; --- sartan<br />

bintang bieng; --- siarah; — beredar<br />

ditimur bintang döheura; nangsaja; -<br />

-- L/rarabintang kutöb; — zuhal(Saturnus)


INDONESIA A C E H<br />

bintang döhai; per — an rasi<br />

bintara n béntara<br />

bintik n buré'; ber buré'-buré;'meuteupuiteupui<br />

bintil n bicöh; beucöh<br />

bintit n puncie; buncie<br />

bintul n pram; leupeuet; leupeuet<br />

bintur n bubèe; tanggo'<br />

biofera n bagiyan bumoe ruweueng üdép meukheulu<br />

biografi n kisah (riwayat) udép<br />

biolit n batèe jeued<br />

biola n biyula; hareubab<br />

biologi n éleumèe hayat<br />

bioskop wayang gamba; béseuköp<br />

biota n meukheulu'nyangnaba'saboh nanggroe<br />

bipatride n ureueng nyang jeued keu wareuga<br />

duwaboh nanggroe<br />

bir n bih<br />

birah n 1. eumpeu' gatai; ba' birah; 2. gatai;<br />

leuho<br />

birahi n beureuhi<br />

birai n 1. simpi; 2. gheueb; birè; glöng<br />

1, birom n 1. gajah; 2. uleue duwaulèe (lam<br />

hikayat)<br />

2. b/ram a mirah<br />

birang n kanjai; malèe<br />

b/ras n sibang parui<br />

birat p paröt atawa paröt kurab (ba') lingka<br />

babah<br />

biri-biri n bubiri; ubiri<br />

b/'r/ng n sibansa majireu'öh<br />

biring a mirah meukeununèng (wareuna bulèe<br />

mano')<br />

1. birit n punggöng; ter — (birit-birit) teubit é'<br />

meucr'èt-c'èt<br />

113


114<br />

INDONESIA A C E H<br />

2. birit v ter plueng cula-culoe; teubiet è'<br />

ceurét<br />

biro n kantö; gantö<br />

birokrasi n 1. cara peutimang nanggroe Ié peugawé<br />

nyang meu'ikat atöran ngon seunusön<br />

kantö; 2. keureuja atawa mubuet cara<br />

meu'ayeuem-ayeuem<br />

birsam n sijeunèh sakét dada<br />

1. biru n wareuna langèt birö; --- tua ijö birö;<br />

— gerau seunam; --- lembam tarum<br />

2. biru (biru ---) leupat keu ayeuem bajèe<br />

1. bis n töng; peutoe surat<br />

2. bis n moto böih<br />

3. bis adv 1. cak duwago teu' (treu'); ulang klayi;<br />

2. tamah ayat ba' atöran; babat<br />

4. bis n pu'eub; salöran<br />

bisa a jeued; kuwasa; sanggöb; é'; --- jadi<br />

mongkén; momkén<br />

bisa n racön; tuba; bisa<br />

bisai a ceudaih; dhiet; tari<br />

biseksual a 1. meuduwasipheuet, inong ngon agam;<br />

2. meugala' (suka) keu ureueng inong<br />

atawa agam<br />

bis e kt ris n garéh bagi<br />

bisik n meus'èh-s'èh; membisikkanbisé'; s'aih;<br />

s'ah<br />

bising a 1. reuyöh; riyöh; meudeungong; 2.<br />

meuch'ie-ch'ie; ka'a-ka'u; 3. tunyè; tunyoe<br />

bisinosis n peunyakét paru keulusa beudeueng<br />

gapeueh<br />

biskuit n ruti meuseuköt<br />

bismut n lugam keu ubat peunyakét pruet raye'<br />

bisnis n öseuha meukat; meuniyaga


INDONESIA A C E H<br />

bison n sibansa leumo kleuet di Amarika, ba'<br />

takue bulèe meujahöi, ulèe raya, lungkèe<br />

ubeuet ngon meugöh raya<br />

bestik n sijeunèh kuwahsie teucang<br />

bisu a klo; — tuH klo tulo; mem — 1. iem;<br />

peuseungab droe; 2. ki iem hana bré<br />

haba mubacut<br />

bisul n cumuet; tumuet; barah; ceut; cong;<br />

rahö; — di telapak kaki/tangan pusa<br />

ikeuen; — di ketiak prancöt; biréng;<br />

— dalam hidung raseutöng; raseutöm;<br />

— kecil bicöh (beucöh)<br />

bit gula n sijeunèh ba'ubi saka<br />

biting n cucö'; puréh kulahbu<br />

bitisik n aneu' niba' cuco, cuco niba cuco; -<br />

-- cong; com<br />

bitumen n plakén è'minyeu' tanoh<br />

biuku n banèng<br />

biumbai n seunangan; tunangan (Dayak)<br />

bius n ubat peugadoh rasa (sakét); bihöih;<br />

pukeue<br />

biut a (peunyakét) han jitém puléh-puléh;<br />

bangkaran<br />

bivak n jambö tantra lam uteuen<br />

bizurai n raja muda<br />

blabar a sibansa blat<br />

blak-blakan a peugah (kheuen) ngon cara trang hana<br />

meutöp-meutöp; peugah plah beukah<br />

blangko a 1. keureutaih soh hana meutuléh sapeue;<br />

2. hana meudong (meusi) saho (hana<br />

bré suwara ba' peumiléhan)<br />

blaster n léplap<br />

blazer n bajèe köt ubeuet<br />

blekok n k'ue' putéh atawa kunèng<br />

blender n peukakaih pubicah (peucayé) boh kayèe<br />

115


INDONESIA A C E H<br />

blok n 1. geunulöng ija; 2. rumoh meubanja;<br />

3. bagiyan gampöng meuceue ngon<br />

jalan; himpönan nanggroe atawa peureuté<br />

blokade n töp; keupöng; gléb<br />

bloknot n buku ceumatèt<br />

blong a ca/crém moto nyang hana jikab (buho')<br />

bloso n ikan — deut<br />

blower n pumpa angèn; kipaih angèn<br />

bludrek n peunyakét keulusa gra' darah hana<br />

meu'atö meu'é' meutrön<br />

blus n nan bajèe ureueng inong<br />

bobato n nan keuchi' di nanggroe Tarnaté<br />

1. bobok v éh; pétmata<br />

2. bobok v pureuhung; pubeusöt bintéh; bhoe<br />

3. bobok n ön atawa ukheue kayèe teupéh, keu<br />

ubat luwa ngon cara neutipè' ba' teumpat<br />

nyang sakét<br />

bobol a bhoe; beusöt; mböh<br />

bobos a meureuhung keulusa beukah<br />

bobol n 1.2. brat niba' barang atawa beunda;<br />

ghon; 3. brat teunimang; 4. ki yum<br />

bobotok n sijeunèh payéh (peunajöh)<br />

bobrok a reuloh meudeuda'; ancö leula'<br />

bocah n aneu' mit<br />

bocok n keuleumbu lipéh keu tutöp ayön<br />

bocong n tayeuen<br />

bocor v 1. tiréh; buho'; luho'; 2. (rasiya) teuhah<br />

bacut; 3. cak si'at-'at teubiet è' (ceurét);<br />

4. cakrö darah; 5. hèd; meuhé; — mulut<br />

tupiep; mem — kan peuhah rasiya;<br />

bocoran reuhung; ruhung, reuhum<br />

bodi n cak 1. bangon tuböh; 2. badan moto<br />

bodoh a ngeut; bangai; bakai; budo; budueng;<br />

pandé; langgoe<br />

bodok n budö'<br />

116


INDONESIA A C E H<br />

1. bodong a bujai<br />

2. bodong n angèn bagah<br />

bodor n tukang lawa'; sidalupa<br />

bagam n keureupéng (keurupéng) meuih<br />

bogel a teulhón bulat<br />

bogem (--mentah) n cak boh söh<br />

bogi n kaha ji hue Ié guda sabóh<br />

bogol n blangku; gari<br />

bogor n ba'jö'<br />

bogot n brö' that (peuhayut gob)<br />

bohemian n ureueng nyang bibeueh meurawoh hoho<br />

nyang Tiaro' lagèe cara udép aneu'<br />

bansawan; ureueng nyang hana buet<br />

teutap, meurawoh hana ingat (keu) uroe<br />

singoh<br />

bohoh (buhuk) n cugong<br />

bohong a burat; bureue; döseuta burat; sulét;<br />

taki; kidéb; peungeut; hana beuna;<br />

buha'; peureubula; peubula; membohongi<br />

(menipu) tipèe; daya<br />

bohorok n sibansa angèn bohasèe<br />

boi n cak ureueng due' keu khadam<br />

boikot v bèkot<br />

bios a ca/cureueng inong sipheuet meu'agam;<br />

meu'agam<br />

bokca n (h)awieh hanapèng; tanpèng<br />

bokek a hana pèng; tan pèng<br />

boko v meurumpo'lom barang nyangka gadoh<br />

bokoh a leumoh; leumie'<br />

bokong n reumböng; punggöng; kitöng; keukitöng;<br />

mem 1. poh rèt liköt; 2. pubuet hana<br />

peugah-peugah; 3. mubalé' baca ; löp<br />

rèt liköt u keue<br />

bokong a balö'; keumong; meutumbob<br />

bokop a keumong<br />

117


INDONESIA A C E H<br />

bokor n pingan Ihö'; mundam; kadah<br />

baks n teumpat éh (prantaih) aneu' manya'<br />

nyang gohlom jeued meuja'-meuja'<br />

boksen n cak nan meuneu'èn; ulahraga<br />

boku n nè'agam; chi'<br />

1. bol n leubö; dubö<br />

2. bol n sibansa rumbeuet ba' kupiyah<br />

bola n 1. bohbhan; 2. bulat; — bumi pala';<br />

bolak a meusalah; hana keunong; hana<br />

meukeunong<br />

bolang-baling n sisuwé<br />

boleh adv idin; jeued; meuteumèe; meuteumeung;<br />

— jadi kadang pihnyo; — juga cak<br />

jeued cit; gèt cit; mem (per) — kan<br />

peu'idin; briha'; — lab böh; --- an cak,<br />

gèt meunyum; ke — an pandé; se •<br />

nya ada' jeued<br />

1. bolero n nan tari Selipanyo<br />

2. bolero n nan bajèe kót paneu' keu ureueng<br />

inong<br />

bolong a ca/cbeusöt; ruho'; reuhung; buho'; luho';<br />

— melompong soh Iheueh; soh abéh;<br />

ber beusöt meureuhung-reuhung<br />

bolos v mem — 1. hana tamong sikula (kantö,<br />

keureuja) mangké; 2. plueng; peulheueh<br />

droe<br />

bolot v mem — palöt; balöt; bungköih<br />

bolpoin n alat teumuléh<br />

bolsak n kasö; kansö<br />

bolu n böi<br />

1. bom n böm; bhöm; — kumbang ranjo la'öt;<br />

— waktu böm nyang jeued ta'atö watèe<br />

beureutöih<br />

2. bom n 1. bhöm geureubha'; 2. beunteueng;<br />

ampeueng; 3. peulaböhan; banda<br />

118


INDONESIA A C E H<br />

duwanè<br />

bombardir v tie' (Ihom) böm<br />

bombas n 1. rayasu lagèeböm (mangattadeungo,<br />

hana ma'na); 2. marit (narit) maméh<br />

(meuleubèh-leubèh);<br />

bomoh n tabib atawa pawangpeuseu'iethiweuen<br />

1-<br />

b o n<br />

n bön; surat jeued co' barang atawa ngui<br />

pèng<br />

2. bon n carikat; klob<br />

bonafide a jeued tapeucaya (öseuha); teupat<br />

bonang n gong ubit<br />

bonar n piyöh teumimba' atawa peutrön beudé<br />

si'at<br />

bonanza n mon laba; punca bagiya ngon ma'mu<br />

bonbon n èseubömböm<br />

boncel a krè<br />

bonceng n buncéng<br />

boncol n kumbob; tumbob<br />

boncong n keutuyöng tanoh<br />

bondol n tulö putéh ulèe<br />

bondong n tumpö'; teunumpö'; kajun; ber<br />

meuduyön-duyön; meukajun-kajun<br />

bundot n geucai; ikat<br />

boneka a aneu' patong meuneu'èn<br />

bonet n kupiyah ija; 2. ija Ihèesagoe keu töp ulèe<br />

ureueng Naseurani<br />

1. bong n jeurat Cina<br />

2. bong n mudém<br />

1. bongak a bob; ugoh<br />

2. bongak a döseuta<br />

3 bongak a budo<br />

1. bonggol n 1. mata kayèe; glutöh; jlutöh; untöt;<br />

2. göh (ba' leumo atawa unta)<br />

2. bonggol v mem -- poh; heunchö'; heundru<br />

bongkah n 1. (tanoh) ca'; leu'a; 2. aneu' batèe<br />

119


120<br />

INDONESIA A C E H<br />

bubé boh mamplam; ber — meuca'; -<br />

— meuca'-ca'<br />

bongkok a ugoh; mböng<br />

bongkar v 1. böt; löt; Iheueb; bungka; 2. punggah;<br />

ruwah; tinteueng; téngteueng; tuweuh;<br />

ungki; 3. Ihoh; 4. ploh; 5. sungkét; 6.<br />

cungké; 7. peuhah rasiya; ter— mupurö:<br />

reuban; sambil membongkar mencan<br />

reukieh; rikieh<br />

bongkar bangkira . crébré; teung-bayeung<br />

bongkol n mu; utöm; uboe; umbi; umi; atöt<br />

bungkong a budo<br />

bungkor n 1. katéng keu sambang unoe; 2. hana<br />

Ié jipeugèt<br />

bongkot n uram (utöm) kayèe<br />

bongkrek n keureumeuh kacang nyangka jiprah<br />

minyeu'<br />

bonglai n sibansa kunyèt ubat<br />

bongmeh v mem — cak\. geue urat nadi ba'aweue<br />

jaroe; 2. Ihue' atéatawa pikéran ureueng<br />

la'én<br />

bongo n sijeunèh geundrang<br />

bongok a dugo'; tu'ob<br />

bongsang a raga bohkayèe<br />

bongsor n reupö'<br />

bonjol a glutöh; bungkö'; meucungkèh<br />

bonjor n kuta<br />

bonsai n ba' kayèe nyangka geupeukrè<br />

bontak a meukumbob<br />

bonto (h) a layèe<br />

bontot a tulöt; ulöt<br />

bonus n meunayeuediluwaupahsibagoehadiyal<br />

bonyok a leubah; linyhè; linyè<br />

bonyor a buyo; beuyo<br />

bopeng n pro' peulawa


INDONESIA A C E H<br />

bopo(k) a cak 1. leula'; 2. meuyö-yö<br />

bopong v mem — pangkèe<br />

b o r n<br />

°o; bhoe; — bafi/bhoebatèe; mengebor<br />

— bhoe; peuruhung<br />

*> ora<br />

n sijeunèh angèn seu'uem<br />

borak n bura'<br />

boraks n peuja<br />

1. borang n ranjo<br />

2. borang n keureutaih soh jeued tatuléh peue nyang<br />

talakèe atawa tabré keuteurangan saboh-saboh<br />

bhaih<br />

b o r c<br />

'<br />

n<br />

beuneueng meuih seunulam<br />

border n ceue; garéh seumpadan<br />

bordes n reunyeuen é' geuritanapui<br />

1<br />

- b o s n<br />

2<br />

'<br />

b o r d i l n<br />

rumoh panyang; rumoh biduen<br />

bordir n sulam<br />

bordu n simpi jalö<br />

b o r e h n<br />

ca/c1.boroh;angkèe; 2. ureueng nyang<br />

tanggöng utang ureueng la'en<br />

borek n pro'<br />

borgol n blangku;blaku;blangköng;blo';neunoh;<br />

pasöng<br />

boring v gla'; jla'<br />

b o r o k<br />

n 1. cabo'; 2. /r/' ayéb<br />

borong v bandum; mandum; mem —bloe mandum<br />

b o r o s a<br />

rukheue;rukeue;rampueh;peue'-peue';<br />

tiróh; pupöt<br />

bortel n boh mula kunèng<br />

(h)awihrayameu'asoebungköih-bungköih<br />

ubit<br />

b o s n t Q<br />

ké; pumimpin; nyang matgayam<br />

b o s a n a<br />

hana gala' Ié; gla'; jla'; leugeue; lan<br />

boseta n raga atawa peutoe ubit<br />

bosman n ureueng nyang uröh peukakaih ba'<br />

kapai<br />

121


122<br />

INDONESIA A C E H<br />

bosor a mböih; beusöt<br />

botak a buköng; sulaih; sulah; lapang; loih;<br />

hana bulèe; paleuëng<br />

botang n boh bajèe<br />

boto n dhiet; ceudaih<br />

botoh n 1. tukang saböng mano'; 2. simeujudi;<br />

3. ureueng publa (dongteungoh)<br />

botok n payéh eungköt<br />

botani n cabeueng éleumèe hayat<br />

botol n seurahi; plö'; — berleher panjang palang;<br />

pembuka tutup botol sikröp<br />

bowo a cara bayeue jeunamèe ngon bui padumpadum<br />

boh; 2. adat<br />

1. boya n lampöng tanda lam la'öt<br />

2. boya a crébré<br />

boyak a 1. (baköng) tabeue; 2. gla'; hana gala';<br />

3. bangkröt; reumo'; meudeuda'; leula'<br />

boyas a raya pruet; bu'ieng<br />

boyong v minah; (pinah) rayueng bandum asoe<br />

rumoh<br />

bozah ara' niba bohglém<br />

bradikari n cara meudhab-dhab deunyot jantöng<br />

jitrön<br />

brahmi n nan harah India jameun<br />

braile n haraih atawa tulésan keu ureueng buta<br />

brangas v reujang beungèh; curi'en; ceukén<br />

brangus n jeurabat jumoh asèe<br />

brangkar n usöngan ureueng sakét<br />

brangkas n lamari keubah pèng atawa dabeueh<br />

nyang meuh'ai yum<br />

branwir n moto peulön apui (tumutöng)<br />

brede! v mem — larang teubiet surathaba<br />

breksi n batèejeued meususön meukeupéngkeupéng<br />

brem n 1. peunajöh niba' breuèh leukat, rasa<br />

masam mamèh; 2. nan ara' Bali


INDONESIA A C E H<br />

b r e n n<br />

sijeunèh seunapang meusén<br />

brendi n ara' niba' boh anggöi; supi<br />

b r e v e t n 1<br />

- ^nda (surat) keu ureueng nyang<br />

ahli lam saboh-saboh bhaih atawa lakab;<br />

2. ijadah ureueng peulayeu kapai<br />

b n t m<br />

9 n<br />

t e u r e u b a<br />

ng; 3. surat idin; 4. akeuta<br />

peutunyo' singkat cara lésan sabohsaboh<br />

hai (buet); ta'limat<br />

briket n bata peutetsagoe<br />

b r i l i a n<br />

a 1. that ceureubi; hibat<br />

briozsa n sijeunèh siseu'<br />

brokat n dareuba'; sundusén<br />

broker n mugè<br />

bromocorah n ureueng nyang kayèm that röh ba'<br />

pubuet jahat; peunjahat nyang udép<br />

cara biyasa lam macarakat, tapi ba'<br />

saboh-saboh watèe jipubuet jahat<br />

bronkhitis n luka ba' marèh (reukueng)<br />

b r o s n<br />

ayeuem dada niba' pira' atawa meuih;<br />

sijeunèh seurapi (srapi); keureusang<br />

brosur n buku keuteurangan singkat bhaih sabohsaboh<br />

éhwai<br />

b r u n a<br />

' P teunaman meupeureudèe, sulu ngon<br />

kreueh, manyang 4-5 mètè keu kayèe<br />

tungkat<br />

b r u t a l a<br />

cak geueh; jeuheut; jheut<br />

b r u t o n b r a<br />

t kuto; wasé nyang gohlom neukoh<br />

ngon ha'-ha' nyang la'én<br />

brutu n pringkheut<br />

b u<br />

n ma'<br />

bua — tanah siwatanohnyangwajébbayeueléureueng"<br />

nyang meugoe lam gampöng gob<br />

b u a h n<br />

1. boh kayèe; 2. seuneubut ba'<br />

mubileueng; 3. puko'; 4. hasé; wasé;<br />

— atap boh jö'; — beraksa boh cèng<br />

123


INDONESIA A C E H<br />

jameun; --- berembang 1. boh<br />

beureumbang; 2. no' ba' pucö' tihang;<br />

— betis boh beutéh; — bibir (— mulut;<br />

— tutur jeued keu haba gob); — cakap<br />

marit; narit; — catur aneu' catö; —<br />

cong/f/a/raneu' rimbang; — dacing boh<br />

céng; — dada dè'; tè'; mi'; abin; —<br />

dam aneu' dameuni^— hati ureueng<br />

neugaséh; — hidupboh banlami teupèt<br />

atawa banrhöt ba' ba'; — kacapuri gueb;<br />

— kalam tulésan; — kaleng boh lam<br />

plö' (kalèng); — keras boh keumiroe<br />

(krèh); — keringbob nyangka geupeuthö<br />

(teu'adèe); — lengan boh sapai; —<br />

mata aneu' mata; ureueng neugaséh;<br />

— mimpi bungong lumpoe; — mulut<br />

kajeued keu haba gob; — pantat boh<br />

punggöng; kitöng; — pelir aneu' krèh;<br />

— pembicaraan puko' haba (narit); -<br />

-- perut sikawöm aneu' cuco; — pikiran<br />

akai; — pinggang boh keu'ieng; —<br />

polongan boh teuplah duwa (sibansa<br />

kacang); — sabun boh sabön; — sulung<br />

boh phön; — tangan 1. wasé ba'buet;<br />

2. peuneuba;cindramata; (bentuktulis)<br />

kheuet — t/nd/'dadu; — an boh kayèe;<br />

ber — muboh; mem — kan bri wasé;<br />

muwasé; an 1. boh teunirèe; 2.<br />

boh kayèe; ulat/cacing buah-buahan<br />

seumar'è<br />

buai v ayön; ber — (ter ) meuayön-ayön;<br />

meuthi'-thi'; mem — 1. ayön; yo'-yo';<br />

3. ki peulalè; ter — meu'ayön<br />

1. buak v buha'; burat; bureue; brakah<br />

2. buak v bura; buron; burèn<br />

124


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. bual n (air mendidih) ju; buboih; meudo'-do'<br />

2. bual n cèm;buha';reupun;reunta';ruhè;rantam;<br />

reuntam; ta'reudö'; tukang—pang kaca';<br />

membiva/pohcakra; pohreunta'; teuböng<br />

buana n donya; bumoe; nanggroe<br />

1. buang v böih; tie'; Ihom; Ihut; haling; halin; salin;<br />

saling; — air ceurét; — air besar töh<br />

è'; — air darah biyöh; — kecil töh'ie';<br />

— sirih putöh dönya akhérat; mem -<br />

--1. boih; peue'; — a/cs/'peuhibat-hibat<br />

droe; — anak pubiyeuè aneu'; hana<br />

pöh keu aneu'; — angin geuntöt; -<br />

— arang dimuka peugadoh ayéb;<br />

baka meula'én atawa pumalèe bie'; -<br />

-- belakang plueng; hana pöh keu buet;<br />

— bini meucré; — ha/af töh è'; — nam/7<br />

seulaböh; — n/dup boih droe; lanténg;<br />

— ingus h'ieh ie idöng; — lambai<br />

meulambèe; — langkah 1. ja'; plueng;<br />

2. kilè'; — lelah (letih) piyöh hè'; --<br />

— ludah narit hana meuguna; — malu<br />

1. peugadoh 'ayéb; 2. balahdam;<br />

-- mara (pandang) kalon; ngieng; —<br />

muka 1. paléng; 2. hana gala'; 3. hanapöh;<br />

— mulut marit hana jeulaih crah;<br />

— nama peureuloh (pubrö') nan; —<br />

nyawa 1. maté; 2. pohdroe; — penat<br />

piyöh hè'; — sialpeulheuh ka'öi; sipat<br />

peucilaka gob; — tanganpoh linggang;<br />

buka langkah; — tembakan; timba';<br />

pasang beudé; pubeudé; — tempo (waktu)<br />

peuhabéh watèe; — tingkah meusaluen;<br />

--- undi lötré; — utang tula' utang<br />

(meunayeue) ateueh kawöm; mem —<br />

sauh laböh; mem — kan boih; mom;<br />

125


INDONESIA A C E H<br />

lanténg; pupinah; ter — teuboh; teuboih<br />

2. buang n h'ueng; h'ong; glawa<br />

buar a rampueh; rukheue<br />

buari n sie balu<br />

buas a bueh; juwah; kleuet<br />

1. buat v cak peugèt; pubuet; ber — peugèt;<br />

pubuet; per --- an peurebuetan;<br />

preubuetan; ber — dengan sengaja ko;<br />

sakeue; meusaja; ber — seolah-olah<br />

pura; --- cendol pubuèt nyang hana<br />

patöt; — gawe mumukah; meudina; -<br />

an nyang neupeugèt-peugèt;<br />

peuleusu; buet muwayang; keu wayang;<br />

mem — peugèt; peugot; ngui; rintah;<br />

keu sabab, jeued keu sabab; ter —<br />

neupeugèt niba'; — an peuneugèt; ber<br />

— sesuatu tanpa arah (tujuan) rabo'<br />

to'; lo'-lo' (tanpa dipikirkan sebelumnya);<br />

berbuat banyak dalam hal ... kuwat<br />

2. buat n berbuat seolah-olah larah<br />

3. buat p keu<br />

buaya n 1. buya; 2. geutieb seungka jalö; --<br />

- ureueng jahat, gala' meu ('èn) inong;<br />

—jolong-jolongbuya meujumoh panyang<br />

tincu (cincu); — katak buya canggue';<br />

--- pandan buya siseu'; --- tembaga<br />

buya teumaga; --- buaya keunaleuéng<br />

tihang ba'lunah prahö; mem — i teumipèe;<br />

teumaki<br />

126<br />

bubar v 1.meusipreu';2.seuleusoe;3.seuleusoe<br />

buet (keureuja); 4. töp<br />

bubo n barah cica' ba'uram pha; biréng lam<br />

geutie'<br />

bubu n bubèe;brieueng;beulutöng;seulambèe;


INDONESIA A C E H<br />

— kecil (gabus) suro; lehër — jab<br />

bubuh v mem — böh; tamah; silap<br />

1. bubuk n bubö'<br />

2. bubuk n seureubö'; bubö'; — an abö'<br />

3. bubuk n reuböih<br />

1. bubul n cumuet ba'tumèt ureueng atawa ba'gukèe<br />

guda,<br />

2. bubu/ v böi; cob; tampai<br />

3. bubul v mue; meubrui-brui<br />

bubun (bubun-bubun) n pupö'; eumböt-eumböt (mbötmböt)<br />

1. bubung a meupépé; meulimpah<br />

2. bubung (bubungan) n due'; tampöng; penutup bubungan<br />

japhan; membubungbuböih; meukeupöi;<br />

membubungkan (memperbubungkan)<br />

taraki<br />

bubur n kanji (dari tepung beras); kuwah tuhèh<br />

(kolak);cagru'(bercampurbuah-buahan);<br />

— encer (sejenis bubur ayam) subè<br />

1. bubus v mem buböih<br />

2. bubus n --- tumbang meukawén lam kawöm<br />

droe-keudroe<br />

1. bubut (bubutan)n taloe linggang<br />

2. bubut (bubutan)n peukakaih laré' beusoe' atawa kayèe<br />

3. bubut (butbut) n cicém göt-göt<br />

4. bubut v böt; caböt; löt; Iheueb<br />

bucu n sagoe; ujöng; singkè<br />

budak n aneu'; aneu' miet; 2. buda'; lamiet;<br />

beudeuga; abeudi; — wanita (gundik)<br />

aneu' jeumpa<br />

budaya n tamadön<br />

budek a cak klo; tuloe<br />

budi n budho; budoe<br />

budian n ureueng gampöng nyangna lampöih<br />

hana biang<br />

127


128<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

budiman h ureueng mubudi, carong ngon 'aréh<br />

budu n eungköt peuda; jrue' eungköt<br />

buduk n budö'<br />

budur v ter — teusuet; mupisèt<br />

bueng n bueng<br />

bufet n bupèt<br />

bugar a sihat<br />

bugenfil n sibansa ba'bungong keureutah<br />

bugil a (teu) Ihön bulat<br />

buhuk n cugong<br />

buhul n neukue<br />

1. bui n glab<br />

2. bui n lampöng<br />

buih n kuboih; meunta<br />

buil n nan ba'kayèe<br />

bujal a bujai<br />

1. bujang n aneu' agam kabalèh gohlom meukawén;<br />

2. aneu' inong katö' had meukawén;<br />

3. aneu' agam buda'; 4. gohlom<br />

meukawén; 5. balèe; 6. ureueng nyang<br />

neugaji; 7. kas nab; bröt; — andon<br />

aneu' geuco' hana mupat (meusoê) po<br />

bie' nyang jikeureuja ba' ureueng chi'<br />

seubut; talang agam hana purumoh;<br />

balèe.hana aneu'<br />

bujangga n ureueng carong; ureueng meutapa; ahli<br />

keumarang; peunita (panita)<br />

bujet n urösanbeulanjatamongbeulanjateubiet<br />

1. bujuk n bujö'; baloe; galöng; payu; padan. siboe;<br />

ung; mem — sambil meminta sesuatu<br />

meurisèh-risèh<br />

2. bujuk n eungköt haruwan<br />

bujur n 1/2. buju; 3. linteueng; — sang/carpeuet<br />

sagoetimang; — s/r/nbuju ön meuculuet;<br />

— telor buntho' boh mano'; mem -


INDONESIA A C E H<br />

— sipanyang; 2. meubuju; di — kan<br />

penyakit maté kulusa peunyakét; ter<br />

— teutie'; teunyue<br />

bujut a meuc'uet - c'uet<br />

buk, mengebuk v cak peusan teumpat<br />

buka v 1. jara'; antara; luwah; 2. ca/chah; peuhah;<br />

teuhah; 3. watèe meukat (keureuja);<br />

4. buka puwasa; mem — 1. peuhah;<br />

hana teutöp; löp; salöb; 2. suet; 3. böt;<br />

4. leueng; 5. ploh; ploih; ploeh; 6. cah;<br />

7. bri; bré; 8. puphön; 9. peuhah; 10.<br />

peugah; peuleumah; ter — lapang; -<br />

-- faal keumalon; — jalan 1. puga rèt;<br />

2. bré rèt; — kata puphön marit; —<br />

gulungan urut; — hutan (kebun) puga<br />

seuneubö'; — mafaeu; kalon; — mulut<br />

marit; — negeri puga nanggroe; —<br />

tanah puga lampöh; — telinga deungo;<br />

leungo beygèt; — warna peuleumah<br />

cura'; terbuka (tidakterhalang)\ampa\h;<br />

lamang<br />

bukan p (menidakkan) 1. kon; bukon; la'én; 2.(kata<br />

afektif) konnyoe; 3. lancöng; --- buatan<br />

(— kepalang, — main) konwayang;<br />

bukan-bukan moseutahé; bukankah<br />

(bukantah) peukon; konka; lagoe; se<br />

— sipakat; sapeukheun; kalau bukan<br />

itu meukon nyan; sekali-kali — bukon;<br />

kon; yang nyang kon-kon; —<br />

hal yang biasa kon bubarang; kon barangbarang<br />

bukau n palöh; jeureulöng<br />

buket n bungong keunarang<br />

bukit n bukét; cot; göh; — kecil pusu; busu;<br />

per — an matang; — pasir di muara<br />

129


130<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sungai atau dilaut busöng; pusöng<br />

buklet n buku ubeuet meu'asoe peutunyo'<br />

bukti n tanda; ca'si; dansurat keuteurangan<br />

peusahèh sidroe-droe ureueng;<br />

membuktikan meudeului; (syarat<br />

pembuktian tindak pidana adat Aceh<br />

keterangan dan tingkah laku tersangka<br />

yat; kinayat; alibi peunyabét; benda<br />

yang digunakan atau sasaran haleuemeue)<br />

buku n --- dagong böb; bö'<br />

buku n atöt; tampang; seundi<br />

bukung a hana meu'iku; ö'paneu'; buköng<br />

bukur n ca'<br />

bukut v mem— 1. töp; bungköih; 2. /c/peusom;<br />

pem — seunalöb<br />

bulai n gapi; jagat; landè<br />

bulak n bulakan ie mupanca<br />

bulalai n blalè; bralè<br />

bulan n 1. buleuen (di langèt); karna 2. watèe<br />

uroebuleuen; masa; — Januari'keunong<br />

23; — pebruari keunong 21; — maret<br />

keunong 19; — April keunong 19; -<br />

-- April keunong 17; — Mei keunong<br />

15; — Jun/keunong 13; — Ju//'keunong<br />

11; — Agustus keunong 9; — September<br />

keunong 7; — Oktober keunong 5; -<br />

-- Nopember keunong 3; — Desember<br />

keunong 1; — Muharam Asan Usén/<br />

Acura; — safar Sapha; --- Rabiul awal<br />

Mo'löd Awai; — rabiul akhir Mo'löd<br />

Teungoh; Adoe Mo'löd; Jamadil awal<br />

Mo'löd Akhé(seuneulheueh); — jamadil<br />

afchtrKhanuri boh kayèe; — ra/abKhanuri<br />

Apam; — syakban Khanuri Bu; —


INDONESIA A C E H<br />

ramadhan Puwasa; — syawa/Uroe Raya;<br />

— zulkaedah Meu'apét; — zulhijjah<br />

Haji; anjeued keu teunakat (takat);<br />

sikèp; ber meubuleuen-buleuen;<br />

— sehari buleuen siuroe; — penuh<br />

buleuen peuetblaih; — terang (terang<br />

bulan) buleuen peungeuih; gerhana -<br />

-- gurana; --- kesiangan 1. buleuen<br />

nyang leumah cot uroe; ki pucat pasi;<br />

— madu ki watèe banmeukawén; --<br />

— mati seupöt buleuen; gelang-gelang<br />

— kandang (kundang) buleuen; — lalu<br />

buleuen nyangka Iheueh; — depan<br />

buleuen leumah<br />

1. bulang n 1. sijeunèh tangkulö'; 2. ayeuem ulèe;<br />

3. taloe ikat susöh mano'<br />

2. bulang n bungong keureutaih<br />

bulangan n blangan; plangan; rangkiléh (ranggiléh)<br />

bulang-baling n sisuwé; suwé<br />

bular a jagat mata<br />

bulat a 1. bunta; 2. buntho'; 3. bulat peunoh;<br />

4. bandum; 5. sipakat; — fambunbut'ong;<br />

mem — kan buliet<br />

bulau n deunda adat keu ureueng baplueng<br />

inong<br />

bulbul n nan cicém nanggroe Peureusi; böi-böi<br />

buldan n pusat nanggroe<br />

buldog n sijeunèh asèe plisi<br />

buldoser n meusén giléng<br />

buleng n kribueng trieng<br />

buletin n sijeunèh surat haba<br />

bulevar n jalan raya, wie uneuen muba' kayèe<br />

rindang<br />

bulgur n sijeunèh gandöm<br />

bulian n kayèe beusoe<br />

131


INDONESIA A C E H<br />

buli-buli n srahi; guci ubit<br />

bulir n canè'; --- bunga mu<br />

bulsak n kasö; kansö<br />

bulu n bulèe; reuböng; ber — mubulèe; mem<br />

— i; lueh (löt); bulu domba seueh<br />

bulu-bulu n nan ba'kayèe<br />

bulug a balèh<br />

buluh n bulöh; igeueh; beutöng; beutöm; buluh<br />

runcing untuk pagar benteng harö'-harö'<br />

buluk a kuto; meukulat<br />

bulur a bulö; deue' that-that; lapa; lapeue<br />

1. bulus . a 1. buköng; 2. malé; eue; 3. papa<br />

2. bulus a lulöih; akal — akai surang-suréng<br />

3. bulus n banèng<br />

balus-balus n nan eungköt<br />

bum n palang ba' bhöm; duwaneu<br />

bumantara n andara; adara<br />

bumban n bungong keunarang keu ayeuem ulèe<br />

bumbu n aweueh; mem — i 1. peu'aweueh; 2.<br />

ki pubungong haba<br />

1. bumbun a rimbön; rindang<br />

2. bumbun n jambö meuluem<br />

3. bumbun n phui (pui) padé; cot; membumbun ung;<br />

tamon; tamba'; lamba'<br />

bumbung n pacö' trieng<br />

bumerang n geulawa nyang meugisa, jiriwang klayi<br />

watèe hana keunong<br />

bumi n bumoe; — istana tanoh ie; bola bumi<br />

pala'<br />

bumi hangus, mem — — kan töt kuta meuleula'<br />

bumiputera n aneu' nanggroe; asoe nanggroe<br />

bumi rata, mem kan peu(hancö)rata<br />

bumper n 1. beunteueng beusoe ba' keue atawa<br />

liköt moto; 2. simpi beusoe ba' kapai<br />

(peurahö)<br />

132


INDONESIA A C E H<br />

bumpet a 1. 'èt; paneu'; 2. doe<br />

bumping n hana rata; (tanoh) meugeulumbang<br />

bun n ceurana; crana<br />

buna n nan eungköt la'öt<br />

bunbunan n eumböt-mböt; pupö'<br />

buncah a kalöt<br />

buncak n teunumpö' atawa cot (göh)<br />

buncang a 1. meugo'-go'; yang; 2. bla<br />

buncis n sijeunèh boh reuteue'<br />

1. buncit a 1. raya pruet; bu'ieng; 2. kas bunténg<br />

2. buncit (buncitan) a keuneulheueh that; tulöt<br />

bundak a kacho; kalöt; karu<br />

1. bundar a bunta; buju; buntho'<br />

2. bundar (bunder)n sikat peugléh bajèe<br />

bundas a meucuréh; keumong ie<br />

1. bundel a beureukah; breukah; bundè<br />

2. bundel n neuk'ue; buhöl<br />

bunduk n léplap<br />

bundung n cugong ba'leumo atawa keubeue<br />

bun


134<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bungalo n rumoh teumpat ureueng éstirahat daro'<br />

gunong<br />

bungar a bungaranbohphön-phönthat(ulèekawan)<br />

bungkal n bungkai; ca'; boh cèng<br />

bungkam a seungab (hana marit); mem— 1. thueb<br />

(töp) babah; 2. peugadoh bunyoe;<br />

peuseungab; peu'iem<br />

bungkang a teutie';teulienteueng; — bangking\euï\ë<br />

saboh sapat; meuteut-tareut<br />

bungkas a meubanchöt<br />

bungker n kurö-kurö'; teumpat keubah minyeu'<br />

ba'kapai<br />

bungkil n keureumeuih<br />

bungking a meulungkob; meugom; meukhöb<br />

bungkuk a bungkö'; ceuko'; (karena usia tua)<br />

rungkho'; rungko'; — sabut bungkö'<br />

tapèh; — udangbungkö' udeueng; mem<br />

— nueb; lui; mem — kan reunggöt;<br />

leugöt; leunggöt; göt; membungkuk<br />

(pantat lebih tinggi dari kepala) pingkui<br />

bungkul n (ulèe) uram tungkat; go payöng<br />

bungkus n bungköih; meunalöt; salöb; --- an<br />

buhgköih; balöt; — an (h)awaih — an<br />

nasi dari daun pisang kulah; patèe;<br />

mem — bingkèh; palöt; punjöt; pem<br />

— seunalöb<br />

bunglai n muglé; saya; ukheue nyang jeued keu<br />

ubat; akan<br />

bunglon n 1. sibansa taröng (sarong); 2. /«'ureueng<br />

nyang pikéran upa'-apé'; sabé mita piha'<br />

nyang meulaba (seulamat)<br />

bungsil a puti' u<br />

bungsu a tulöt;tutuen;tuntuen; wak/mak — ma'löt;<br />

polöt<br />

bungur n bungo<br />

bun/ n nan ba' kayèe<br />

bunian n orang — (orang kerdil di pedalaman)<br />

jeureunang


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bunyai n rumboe; rumoe<br />

buntak a but'ong<br />

1. buntal a keumong; bu'ieng<br />

2. buntal (ikan) a eungköt beukum<br />

1. buntang a teublie<br />

2. buntang n bangké<br />

3. buntang n peukakaih teupeuen<br />

buntar a buntho'<br />

buntat n gapu jeued<br />

buntet a doe; meutueb<br />

buntil n payéh eungköt<br />

bunting a mumèe; hamèe; tiyeuen; meutiyeuen;<br />

pruet ceudieng; bunténg; mubadan;<br />

ulu; raya pruet<br />

buntu a doe; meutueb; puntöng<br />

buntung a 1. putöh; buntöng; puntöng; 2. ca/crugoe;<br />

bala<br />

buntut n 1. iku; 2. seuneulheueh; mem —7'amie'<br />

bunuh v membunuh 1. poh; pumaté; poh maté;<br />

puphana (pana, pahna); bunoh; 2.<br />

lin; plön; thueb; — diri poh droe<br />

bunut n ba'bunot; peunaga<br />

bunyi n 1. bunyoe; su; suwara; 2. asoe (surat);<br />

berbunyi (meletus) löb; löt<br />

bunyi v som; meusom<br />

bupala n raja<br />

bura n seumbö; prueh; pr'ieh<br />

burai v ber — meu'urè; meun'urè; meutabu;<br />

meuhambö<br />

burakah a ugoh; mböng<br />

1. buram n ancang-ancang gamba atawa tulésan<br />

(surat)<br />

2. buram a reudè; hana peungeuh<br />

1. buras n pohbeuraukah<br />

2. bt/ras n bu Ihèesagoe<br />

135


INDONESIA A C E H<br />

3. buras v sampöih; peugléh<br />

4. buras n paké; peukara nyang manduwa piha'<br />

hana meunang<br />

5. buras n peunyakét kulét (plang)<br />

burat (— sari, — wangi) n beuda' param<br />

burayak n aneu' eungköt bancèh<br />

burdah n jubah niba' bulèe bubiri<br />

burdah n sijeunèh rabana<br />

bureng a reudè; reudom<br />

burga n ija töp ulèe<br />

burhan n tanda-tanda nyang nyata<br />

burik a pro'; buré'<br />

1. burit n leubö; dubö; membur/fpajöh punggöng;<br />

buritan iku (liköt) kapai (prahö); ruang<br />

antara buritan dengan haluan carue';<br />

papan segi empat diburitan langgisan;<br />

balok melintang pada buritan tempat<br />

ikat kemudi tukoh<br />

2. burit n seupöt watèe<br />

buron n ureueng plueng; ureueng geumita atawa<br />

geupeucro' Ié plisi<br />

bursa n teumpat bloe publoe surat-surat nyang<br />

meuyum lam meuniyaga<br />

buru v peucro'; paröh; rada'; tiyeueb; ber -<br />

-- rusa meurusa; humeui rusa; mem<br />

--- peucro' lét; paröh; pagab, tham,<br />

kiweue; — waktukaraX, --- se/amaf mita<br />

seulamat; mem kan peubagah;<br />

ter griet; ladong; seureugab;<br />

seurigab; sirigab; srigab; rigab; buruan<br />

nyang geumita<br />

buruh n ureueng keureuja<br />

1. buruk a 1. brö'; pindoe; rè' (tentangwajah, sikap,<br />

laku); theue'; 2. jeuheut; apeurét; --<br />

- akhlak bisoè; — mulut narit gasa;<br />

136


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

— perut Ie pajöh bu; — pinta hana<br />

bagi; — sang/ra salah trimong; — selera<br />

lubha; — siku hana balaih budi; ber<br />

meuseuliséh; — muka hana marit;<br />

cön (beungèh); mem — jeued keubrö';<br />

memburuk-burukkan seseorang kadah;<br />

kadaih; peukadah; memburuk-burukkan<br />

diri sendiri peurè' droè<br />

2. buruk (burukan)n tanoh soh, jeued ngui, hana payah idin<br />

nyang po<br />

burung n cicém; pa'si; — ayam-ayam keudidi -<br />

-- buaya dhö'; — caba/'tulö mirah ulèe;<br />

— gagak geureudhö'; tampi; — hantu<br />

besarkeututö'; to'-to' keutampi; jampö';<br />

— tö' keutampi; — jadi-jadian (hantu)<br />

sareue'; sawa; kua'-kua'; --- hutan<br />

beureugom; — ayam-ayamWè; meunom;<br />

— besar kepala beureukie'; — layanglayang<br />

cama; — murai cémpala; —<br />

pemakan pad/'piti; — malam penyebar<br />

penyakit atau pemberitahu bahaya<br />

(pencuri dan lain-lain) sareue'<br />

burut n buröt<br />

bus n moto böih<br />

1. busa n kuböh<br />

2. busa n sibansa gapeuh kasö<br />

3. busa v membt/sa1.pröh;seumbö;2.meuh'euhmeuh'euh<br />

busana n peukayan<br />

busi n neuk'uet<br />

busik a meusisé kulét<br />

busuk a 1. kh'ieng; kh'èb; kh'ob; phong; 2. brö';<br />

jeuheuet; — hati brö' até; ku'èh; —<br />

dan lembik (kueh) sr'ob; setengah -<br />

— lambangan<br />

137


INDONESIA A C E H<br />

1. busung a 1. busöng; pusöng; 2. cot; peunoh;<br />

penyakit — ringan badom; 3. pusöng<br />

2. busung n ön'ue muda; ön pucö'<br />

1. busur n busu; gando; paniyah<br />

2. busur n ha' milé' ateueh tanoh lampöh kupi di<br />

Jawa Timu<br />

busut n pusu; busu<br />

buta • n nan ra'sasa<br />

butala n bumoe; tanoh<br />

butana n gaih minyeu' tanoh<br />

butang n boh bajèe<br />

butarepan a (lakoe binoe) ceumuru<br />

butbut n buböt<br />

butek a keudoe<br />

butik n keudè peukayan ureueng inong<br />

butir n ca'; buliet; aneu' (neu')<br />

1. butuh v membutuhkan peureulèe that<br />

2. butuh v kas boh; butöh<br />

butul n butulan mböh; beusöt<br />

butut a rusa' reuloh; reulé<br />

buwuh n pèng atawa dabeueh peuneuba jamèe<br />

ba'khanuri; teumeuntue'<br />

buya n yah; ayah<br />

buyar v 1. rh'ab; sr'ab; 2. meusipreu'; bra; brè<br />

1. buyung n tayeuen; kuntuyöng; buyöng<br />

2. buyung n gam; agam<br />

buyur n mem — sibu<br />

buyut n 1. ma' niba' nè'; 2. aneu'; 3. teumpat<br />

keuramat<br />

byarpet v (lampu) lön lön hu (meuklab-meukléb)<br />

138


c<br />

INDONESIA A C E H<br />

C, c n haraih keulhèe; tandajeumeulahsireutöh<br />

angka Röm<br />

Ca tanda Kalsium<br />

caba a cadoe<br />

cabai n capli; campli; — raiv/rcapli ubeuet (Cina);<br />

— rotan capli awé; — kering capli<br />

Kléng )- thö)<br />

cabak n sijeunèh cicém ujeuen<br />

cabak a teuprie'; teucrie'; meukuya'<br />

cabang n cabeueng; cadeuen; dheuen; ranténg;<br />

simpang; kayu ber — (seperti garpu)<br />

japheue'; gapheue'; geunapheue'<br />

cabar a 1. hana mujarab; hana rasi; 2. tabeue;<br />

3. lingah; 4. rampueh; — hati jiteuka<br />

geusun<br />

cabau n klo'; garö<br />

cabik a teucrie'; teuprie'; pipèt; pipot; — arang<br />

ki geumeuréb<br />

cabir a beukah; meukuwa'<br />

cabo n biduen; sundai<br />

cabuh a kacho; karu; rusöh;caböi; cawöi;ceuböi<br />

1. cabuk n cabo'<br />

2. cabuk n sijeunèh eungköt la'öt<br />

3. cabuk n mangköng rhaih jaroe<br />

4. cabuk n keureumeuih<br />

cabul a keuji;jahé;ceue';cheue';dakhat;dukhat;<br />

co'-ceue'; bercabul 1. pubuet jahé; 2.<br />

• cak meujangkét<br />

1. cabur a kecaburan karu; rusöh; cawöi<br />

cabut v bercabut 1'. böt; caböt;lhoh;lhut;sintha';<br />

löt; calöt; Iheueb; lueh; (untuk bulu);<br />

ureueh; 2. hunoih; mencabut<br />

139


INDONESIA A C E H<br />

(mengeluarkan) palam<br />

caca n (ön) gulèe meukuwah cuka<br />

1. cacah v bercacah caleuet; paleuet<br />

2. cacah n mencacah cang; cayéng<br />

3. cacah n ureueng meutani nyang teutap jeued<br />

wareuga gampöng<br />

4. cacah n bileueng; jeumeulah<br />

cacah jiwa 1. bileueng jeumeulah ureueng nyang due'<br />

ba' sboh teumpat; 2. dapeuta jeumeulah<br />

peundudö'<br />

1. cacak n cacang; ca'cang; cot; teuglong<br />

2. cacak v mencacak 1. cut'iet; paca'; 2. cue;<br />

Ihue'<br />

cacap n ie ba'pisang atawa leundé ön lidah buya<br />

pubasoe ö'<br />

1. cacar n (penya/f/rjplawa; plaweue; — a/rplawa<br />

kaca (gaca); bekas luka — pro'; vaksinasi<br />

cacar curéh plawa<br />

2. cacar a caca; c'èh-c'oh<br />

cacat n cacat; ceupa; cupa; hit; (kekurangan)<br />

kureueng sampöreuna; (mara pisau)<br />

rigét; cumèh; tiada cacat sahèh; fanpa<br />

cacat salém<br />

cacau a 1. caca; 2. sroe-broe; 3. bingong 4.<br />

si'at-at meukawén; 5. sublè; subra<br />

1. caci n ceula; ceureuca<br />

2. caci n alat gulöng layeue<br />

caciber n nan cicém<br />

cac/7 a cut that; c'è'; drah; bilah; manya'<br />

caci maki n caröt; seurapa; seueb; teuna'<br />

cacing n glang; pleuen; preuen; (dalam buahbuahan);<br />

seumar'è; — dalam tiang<br />

seumilö'; cacing untuk memancing ikan<br />

pupr'ot<br />

1. cadai v meuseunda; muwayang<br />

140


INDONESIA A C E H<br />

2. cadai n ija basahan<br />

1. cadang v bercadang; meusaja; mencadangkan<br />

keubah keu uroesinggoh; mita geunantoe;<br />

anjöran; peuseudiya; cadangan<br />

keuneubah<br />

2. cadang n beuneuri ureuengchi' lintö<br />

cadar n 1. beureugho'; beureugo'; cada;<br />

keuluböng; kluböng; 2. ija töp mija<br />

(mèh); sipré<br />

cadas n lapéh tanoh nyang krang; batèe jeued<br />

niba' anoe atawa tanoh nyangka da'<br />

cadet a tilö<br />

cadik n (teunimang jalö) ceudé'; leulayan;<br />

neulayan<br />

cadok a sapu; rabön<br />

caduk v mencaduk ceunggo'<br />

cadung v bercadung (mencadung) timoh<br />

caeng n = 200 geucai padé<br />

cagak n 1. caga'; 2. tihang lastéb, talipun (dsb)<br />

atawa seunapan meusén (dsb); 3. ki<br />

tukongan; sukongan; simpang jalan<br />

1- cagar n 1.gala;geunala;2.cinggr'am;ceunggr'am<br />

2. cagar n uteuen larangankeuteumpatpeulindöng<br />

teunaman atawa hiweuèn<br />

cagu(h) n cong<br />

cagun v mencagun teubiet; deuih; deuh<br />

cagut v mencagut coh; pathue'<br />

cahar a è' cayé; ceuh'a; mencahar rhaih pruet;<br />

pencaharuba\ rhaih pruet; julab; aneu'<br />

peunyeuh'a; tumbuhan obat pencakar<br />

ön sanamaki (cinamaki)<br />

cahaya n caya; cahya; cuwaca; gilab; kilab<br />

bercahaya meucahya; caya;<br />

meuseureuloe; meubha'; meubla'; meublé;<br />

bercahaya (bersinar-sinar) tanda cahaya<br />

141


INDONESIA A C E H<br />

dilangit uréh<br />

cahi n adoe agam<br />

1. caing a teucrie'; teuprie'<br />

2. caing n =22 geucai padé<br />

cair a cayé; bubö; /c/buco; teuhah rasia; leumoh;<br />

reuda; meu'ubah; mencairkan peucayé<br />

cais n taloekang; keukang<br />

1. cak n su ureueng cicap makanan (cab-cab,<br />

cèb-cèb)<br />

2. cak n uköran leungköng, inong jaroe mupo'ngon<br />

inong jaroe, teununyo' mupo' ngon<br />

teununyo' jaroe wie ngon jaroe ureuen<br />

cak n sijeunèh tulö<br />

cakah a 1. timpeueng; timpheueng; 2. capang;<br />

capeueng; mencakah cak plueng<br />

meulangkah panyang-panyang<br />

cakak n Iho; meulho<br />

cakalang n eungköt surè raye'<br />

cakal bakal (cikal bakal) 1. ureueng nyang asaimula phön<br />

puga atawa peudongnanggroe/gampöng;<br />

2. éndatu<br />

cakalele n tari prang ureueng Ambön ngon Meunadu<br />

1. cakap a 1. sanggöp; 2. mah'è; 3. carong; 4.<br />

tari; peungeuroe; seureuloe; ajam; 5.<br />

dhiet; 6. cakab; 7. tang ke ueh; bercakab<br />

bhe; sanggöb; é'<br />

2. cakap n marit; narit; tutö; kheun; — angin burat;<br />

— besar buha'; — kosong bureue;<br />

bercakap marit; meututö; mencakapi<br />

teugo; sapa; mempercakapkan marit;<br />

tutö<br />

1. cakar n 1. gaki ngon gukèe mano', ité' atawa<br />

cicóm; 2. gukèe; canggèe; canggoe;<br />

3. paröt; 4. geunarö; r- ayam 1. gaki<br />

142


INDONESIA A C E H<br />

mano'; 2. /c/'brö'thattuléhsan; — bebek<br />

ba'sisijue'; — balar garöt maröt; --<br />

- besi catuih beusoe; seupét beusoe;<br />

mencakar geureum'euih; bercakarcakaran<br />

1. garö geumarö; 2. /c/meuklo'klo';<br />

keureulo'; mupaké3. ki prang tuléhsan<br />

lam surat haba; mencakar garö;<br />

kireueh; kikeueh; pencakar langit rumah<br />

lamböng po'langèt<br />

2. cakar n barang beukaih<br />

cakawari n éndatu<br />

cakela n rumoh panyang; rumoh kunèng<br />

1. cakep a cak 1. tari; canté'; ceudaih; 2. jroh;<br />

gèt; 3. dhiet<br />

2. cakep a ruguem sampoe mupo' ban duwa ujöng<br />

jaroe<br />

caki n cabeueng kawöm ureueng Lampöng<br />

cakiak n kawöh kayèe<br />

cako n tudöng sidadu<br />

cakra n ruda; cakra<br />

cakrabuana n ruda dönya<br />

cakram n piréng beusoe keu ulahraga<br />

cakrawala n cakrabala; cakrawala; gaki langèt; uphö';<br />

ki jeu'öh; ki pandang; atra keuneubah<br />

cakrawati n peumeurèntah; nyang mat pucö'nanggroe<br />

cakruk n geureudu jaga gampöng<br />

1. cakup v menca/o/p 1.jakhab;sawiet; (mencakupcakup)<br />

meujukhom-jukhom<br />

2. cakup . v mencakup 1. sawo'; tanggoe; 2. /r/'röh;<br />

peuröh<br />

1. cakus v mencakus cubeuet; cubét; cut'iet<br />

2. ca/ovs n kèh apui<br />

cal n ca/r sijeunèh ija sawa'<br />

calabikang n sijeunèh peunajöh; cucö<br />

1. calak a 1. bako ba' peugah haba; 2. teu'ajam-<br />

43 i 143


INDONESIA A C E H<br />

ajam; 3. beuleuté'<br />

2. calak a 1 .ceudaih; dhiet;2. meucaya; seureuloe<br />

3. calak n batèe meu'asah; asahan<br />

1. calang v mencalang\üem; tilé'; pencalangprahö<br />

(raya) luem musöh<br />

2. calang a löih; buköng; paleueng<br />

calar n meugareueh; meugaréh (guréh);<br />

meucuréh; meuparöt; leupeuet<br />

calecer n pancang atawa pato'ceue simeuntaran<br />

ateueh tanoh nyang bangeupuga<br />

caling n tarieng<br />

calit n teuboih; berpa//rkutomeulabödaweuet<br />

calo n mugè; car'o'<br />

calon n 1. ureueng nyang geutueng keu<br />

2. ureueng nyang geupurunoe ngon<br />

geupeukeumah keu saboh-saboh buet;<br />

3. ureueng nyang geu'usui beu jipiléh<br />

atawa jiangkat keu ....<br />

calui a cak gala' pajöh pèng suwab atawa<br />

teurimong balo<br />

1. caling n 1. pasu cröng ie niba' trieng; 2. tima<br />

ubeuet niba' trieng; 3. mangköng timah<br />

keu tadah geutah<br />

2. caling n tö'-tö' trieng<br />

cam v h'eut; h'ut; hawa; layin<br />

1. camar n cama; teuboh<br />

2. camar a geureuda; geuma<br />

camau n ba'kayèe ukheue jeued keu ubat<br />

peunyakét sabön ('ie' meudanoh)<br />

cambah n cambahan meugatib hana meujeunamèe<br />

cambang n bawö'; taloe tudöng<br />

cambuk n cambö';sambö';ceumeuti;seunuet men<br />

— seunuet; seupot;<br />

cambung n mangköng; camböng<br />

camca n camca; canca tè<br />

144


INDONESIA A C E H<br />

camil n camilan peunajöh ubeuet; dabeueh<br />

peukan<br />

campa n rimueng kuréng nyang bueh<br />

campah a tabeue; leugeue<br />

1. campak v rhom; srom; glawa; boih; seumpom;<br />

sreuet; ter — teusreuet<br />

2. campak n prueh<br />

campang n peunganyoh; dayöng<br />

campin a 1. tangkeueh; 2. carong; mah'è<br />

camping a campang — ruya-ruyo<br />

campuh a meutob-tob; meuta'-ta'<br />

campung v cah'èt; koh; reulé'<br />

campur v 1. jampu; adö'; meusaboh; lawo'; 2.<br />

meugampöi; 3. mupab; men — aduk<br />

runcang; campuran rampoe<br />

campur aduk a calom-malom; jampu lawo'; mencampur<br />

adukkan pudoe<br />

campur baur a jampu adö'; calam-malom; carö'bangè;<br />

meulawo' - lawo'; meukökeue; meuteuhtareueh;<br />

lumon; meulamon; meusoegumoe;<br />

meutapilot; soseue; popeue<br />

camuk n mencamuk 1. tob; palèe; seuneuet; 2.<br />

meutob; meungamo'<br />

camur v mencamurkan sipreu'; seupreu'; tabu<br />

canai n batèe meu'asah; canèe<br />

canak a mencana/cmeucula; meucuga'; mencaga'<br />

canang (kecil) n ceuraca'; craca'; canang; — besar<br />

mong-mong<br />

cancan n — bulan lakoe meudeu' ba' rumoh waréh<br />

binoe, tapi mantong naha' ateueh<br />

aneu'<br />

1. cancang n pancang; fercancangcacang; meucaga'<br />

2. cancang v mencancang cancéng<br />

cancut v bercancut sila' (gulöng) sapai bajèe;<br />

meukeumah<br />

145


INDONESIA A C E H<br />

1. canda n 1.meutingkah;2.muwayang;meuseunda;<br />

ruman<br />

2. canda n tumba' paneu'<br />

3. canda n pululi; pöh; pakoe<br />

4. canda, - kemudi n kayèe teumpat cancéng kumudoe;<br />

— pef/peutoe keubah pèng atawa atra<br />

candai n ija sutra mubungong (-bungong)<br />

candak v — cekel mat gala (geunala); --- kulak<br />

meukat ubeuet<br />

candakarana n kitab peunuman nyangka jameun that<br />

bhaih karang-keumarang lam bahsa<br />

Jawa<br />

candang a ceubeueh; beuhe; bhe<br />

candai n sa'öh; gancu<br />

candi n bangonan jameun niba' baté teumpat<br />

seumayang atawa teumpat keubah abèe<br />

manyét raja, peunita Hindu<br />

candik n rubieh; gundé'<br />

candit n beunda nyang leunté' ngon keumang<br />

ba' ujöng, lagèe sa'öh atawa gamèt<br />

beudé<br />

1. candra n buleuen<br />

2. candra n sibansa diwa; siteungoh diwa<br />

3. candra n ma'na nyang teusréh ba' seunurat;<br />

mencandra 1. ramai; kaji ramai; 2.<br />

peugah peue nyang teusréh ba' surat<br />

candra dimuka n /«teumpat purunoesidroe-droe ureueng<br />

seupaya teuga, bhe ngon tangkeueh<br />

candra sengkala n cara bileueng uroebuleuen Jawa<br />

candrawati n itam meupeunutéh (wareuna bulèe mie)<br />

candu n apiyun; candu; madat; ukuran --- ci<br />

candung n parang (sikin); candong; mundö'<br />

1. cang n su nyang nyaréng; meukeuting<br />

2. cang n sijeunèh peunajöh; leupat<br />

3. cang n nyaréng eungköt nyang raya-raya<br />

146


INDONESIA A C E H<br />

cangah a mencangah (babah) teuhah; meuh'angh'ang<br />

1. cangak v mencangakceunggo'Jercangak-cangak<br />

ceuleunga'-ceuleungo'<br />

2. cangak n ca n gat<br />

cangam v jakhab; jakhob<br />

1. cangap n tanggam ba'uram tihang atawa galah;<br />

2. caga'<br />

2. canggap \ geureuda<br />

1. canggah n galah; srampa'; seurampa'; — kayu<br />

bercabangdua (r/gfajseurampang; caga'<br />

2. canggah n cèt (aneu' niba' cuco)<br />

canggai/canggah canggè; canggoe; gukèe glité' nyang<br />

jipupanyang<br />

cangget, pineng n meunan adat Lampöng<br />

canggih a 1. lethat babah (haba); 2. bleuté'; gala'<br />

peukaru (reuyöh); 3. kon lagèe nyang<br />

asai Ié; 4. meucawöi that; meukurut'e;<br />

5. lethat muphöm bhaih dönya; 6.<br />

meugaya ureueng ceureubie;<br />

kecanggihan modèrèn<br />

canggu n peunyakét budö'<br />

1. canggung a canteuen; cantöi; janggai; jagon<br />

2. canggung a tercanggung 1. seungue; 2. hana pueh<br />

3. canggung n ba'kayèe nyang hana dheuen<br />

meupunggéng sikhan lam ie<br />

1. cangkang n 1. kulét boh mano'; 2. brue' sipöt atawa<br />

kreueng<br />

2. cangkang n kureueng adab<br />

cangkat a 1. (tanoh) cot; 2. (ie) deue; hana Ihö'<br />

cangkel a mencangkel 1. tingkue; 2. Ihat<br />

cangkih, — mangkih a hana tuho saho<br />

cangking v mencangking böt; tiji'<br />

cangking v cangkingan lakab kupala adat keulusa<br />

peusaka<br />

147


INDONESIA A C E H<br />

1. cangkir n cawan ubeuet<br />

2. cangkir n gukèe (canggèe) cicém atawa mano'<br />

1. cangklong n cubo'; pato'<br />

2. cangklong n hawieh sawa' ba' bahö<br />

cangkok v mencangkok gasi; — an sirih eungku<br />

ranub<br />

cangkol n cangkolan meu'èn cangköi (judi)<br />

1. cangkrang n keureutöih batré<br />

2. cangkrang n cabeueng hana Ié meu'ön<br />

3. cangkrang n plawa gaca<br />

cangkring n cangkriman h'iem<br />

cangkring n sijeunèh ba' kayèe meuduroe, ukheue<br />

jeued keu ubat basö (barueh; carueh)<br />

1. cangkuk n kawét; gancu<br />

2. cangkuk n ubat niba' bungong nyang geupeuthö<br />

3. cangkuk n jrue' eungköt; peuda<br />

4. cangkul n cangköi; cato'; — kecil (untuk merumput)<br />

tuköi<br />

cangkum v mencangkum uem; ruguem; peuröh<br />

cangkung v bercangkung (mencangkung) Unggöng<br />

cangkup v mencangkup taluem<br />

canguk v mencanguk due' meuteukui<br />

cangut a meucungkèh<br />

cantel v mencantelkan sangköt; Ihat; caw'ie';<br />

canteng n cantengan cong; cut<br />

1. cantik a 1. canté'; candén; ceudaih; peureumoe;<br />

tari; maléh; analan; 2. dhiet; laga; gèt;<br />

bahie; gie; —jelita (perempuan) sambinoe;<br />

(7e/a/c/ /)samlakoe; —- sekali peureumoe<br />

leupaih<br />

2. cantik a 1 .ch'a'; meuch'a';gunja'; linténg; leunténg;<br />

peungeuroe; 2. candén; maléh<br />

canting n sijeunèh camca ubeuet; cinu<br />

cantol v mencantolcaw'ie'; 2. /('/(meu) keunong<br />

148


INDONESIA A C E H<br />

ba' até; 3. cak hana é' glah; tinggai glah<br />

(sikula)<br />

cantrik n murib lam tapa; ureueng sajan<br />

cantum v bercantum 1. krab lom; ji noh; 2. krab;<br />

tercantum meutuléh; meukandöng<br />

caos bekti v sujud seumah tanda seutiya keu Raja<br />

cap n khatam; khatém<br />

capa n sijeunèh judi<br />

1. capah n capang; capeueng<br />

2. capah n pasu<br />

1. capai v mencapai 1. capoe; 2. tröih; tröh; tö';<br />

trö'j 3. sampé; sampoe; 4. meuteumèe<br />

(teumeung); tercapai tanggoe; tröih;<br />

tö'; trö'; sampé; sampoe<br />

2. capai a hè'; leulah; leutéh; leubeuen<br />

1. capak a hana (tan) pöh; mencapak peujayèh<br />

2. capak n meucab-cab<br />

3. capak v tercapak pheueng<br />

capai n ceureupu; kawoh kayèe meutapa' kulét<br />

capang a capeueng; capang; rungkob; rungkueb<br />

capar n capah<br />

capcai n sijeunèh gulè Cina<br />

cape a hè'; leutéh; leubeuen<br />

capek a leulah<br />

capelin n tudöng trieng<br />

copgome n uroe raya Cina; uroe 15; buleuen sa<br />

(keunong 23)<br />

capik a 1. lapèe jaroe ngon gaki; 2. hè', leulah<br />

capil n tudöng trieng<br />

caping n 1. thueb; 2. capéng; cupéng; 3. tudöng<br />

trieng<br />

capjiki n sijeunèh judi<br />

1. caplak n 1. gutèe mie (asèe); 2. sijeunèh langong<br />

2. caplak n geutuet raya<br />

cara n 1. ban; kri; kré; reusam; bagaimana<br />

caranya pakriban; baik (beres) caranya<br />

149


INDONESIA A C E H<br />

(tertentu caranya) meukri; begitulah -<br />

- membuat tapai jéhban tapeugèt tapé<br />

(meunan keuh reusam peugèt tapé);<br />

dengan cara ban; dengan caranya sendiri<br />

bangala' droe; betapapun caranya<br />

baranggaki; baranggakri; bagaimana -<br />

-- menulis huruf ini pakriban tatuléh<br />

haraih nyoe; 2. ragam; lagèe ia memiliki<br />

baju --- Syanghai; ia pandai menari<br />

— Sunda \\h na bajèe ragam Syanghai;<br />

jih carong jimeunari lagèe Sunda; 3.<br />

ri; ré; 4. basa; lugat; 5. kiet; ulah; 6.<br />

ékhtiyeue; --- penyajian kiet ba' peugah<br />

(meucarah); cara-cara 1. mumacam<br />

lagèe; 2. adat; atöran; 3. cinto; ceunto;<br />

secara 1. banlagèe; 2. banadat (reusam);<br />

3/4. ngon; deungon; menentukan<br />

(mengatur) caranya peukri; bukan tidak<br />

ada caranya kon pakri-pakri; satu cara<br />

(jalan)satuketentuansakri; takterkatakan<br />

caranya hana sakri; menurut cara<br />

sesukanya (sewenang-wenang) saban<br />

sakri; tahu caranya tukri; memberi tahu<br />

caranya peutukri<br />

caplok v mencaplok 1. jakhob; japho'; 2. cak<br />

rampaih; reuböt atra gob; 3. co'<br />

capuk a buré'; pro'<br />

capung n déndén<br />

carah - a bercarah, cara meukat bacut-bacut;<br />

meukat hanale-le<br />

1. carak v mencarak 1. jeuh'a'; 2. hirup; hiröp<br />

2. carak v mencarak 1. banteubiet matauroe; 2.<br />

peuhah ngon kalon<br />

caram n caram; cangkram; cingkram<br />

caran v bercaran paké babah meuseu'ötsamböt<br />

150


INDONESIA A C E H<br />

carang n ceudiêng; ön pucö'<br />

caren n tuwi lam neuheun<br />

cari v 1. cak mita; öseuha; drob; men — jalan<br />

ékhtiyeue; pen — an talab; pen —<br />

taléb; matapencahariannapeukah; buet<br />

carik v 1. suya'; 2. salib; 3. atau kra'; dua carik<br />

kertas duwa ön (kra') keureutaih<br />

1. carik n krani gampöng<br />

2. car/7c /// duwe umong nyang ponanggroe di<br />

Lombok<br />

caring v mencaring langga ha'<br />

carter v mencarter siwa<br />

1. caruk n mencaruk 1. pulie'; sulie'; 2. gréh<br />

2. caruk a geureuda; men — peureulan; 'uet<br />

3. caruk v meucang<br />

1. carut a kuto; jahé; men — geucang; lajeue;<br />

dajeue; rubéng; seueb<br />

2. carut n paröt; caleuet; paleuet<br />

1. cas n meu'èn cöt-cöt gatéh<br />

2. cas n cak caih batré<br />

cascus a ca/c 1. Ie haba; sublè; 2. Ie jingui bahsa<br />

aséng<br />

car n caf meni sidalinggam (seudalinggam)<br />

catat v mencatat tuléh keu ingat; catèt; salén;<br />

ra kam<br />

care/f v mencatek 1. coh (uleue); 2. kab (asèe)<br />

catu n ransöm; bagiyan; bheue'; neuweue'<br />

catuk v mencatuk cuto'; coh; cang; seudoê<br />

catuk n sijeunèh ceukèh (beuliyöng)<br />

catuk n teunaka saboh camca; sukat; seunukat<br />

blakai<br />

catuk v tercatuk due' meuteukui<br />

1. catur n meuneu'èn catö<br />

2. catur num peuet; — wu/an peuet buleuen<br />

catut n seupét; angköb (cabötjanggöt); mencatut<br />

151


INDONESIA A C E H<br />

böt; meucar'o'; teumipèe; teumaki;<br />

publoenan<br />

caul n sibansa ijasutra alöih; ija sawa' sutra<br />

caung a lueb (hana gigoe atawa pijuet)<br />

1. cawak n Ihö'<br />

2. cawak n klah kulét ba' takue asèe<br />

cawan n 1. cawan; 2. mangköng bu; 3. lapé'<br />

cawan<br />

cawang (an) n cabeueng<br />

cawe-cawe v meuseuraya; meuseureuta (tum(um)pöh<br />

cawi (cawi-cawi) n nan cicém<br />

cawis v na; sudiya<br />

cabak v menceba/fkueh barang tambang (timah<br />

dsb)<br />

cebik v mencabik béb<br />

cebil a ceu'o; salue'; meusalue'; meusaluen;<br />

cebir v mencebir prie'; crie'; pr'ie'; cr'ie'<br />

cebok v bercebok rhaih é' atawa 'ie'; meusuci;<br />

menceboki seuet<br />

cebol a bukhè; bukè; bukrie'; kasè'<br />

cebong n aneu' abie'<br />

cebur v mencebur ceubö<br />

cecah v bercecah bacut-bacut; mencecah^.<br />

meuseuntöh; meurampéh; teupèh; 2.<br />

cilèt;cukèh; rampéh; mencecahkancacab;<br />

sececah sikeujab; si'at; sicilèt; — mara<br />

sikeujab; siklèb<br />

1. cecak n cica'<br />

2. cecak v mencecak cut'iet; Ihue' balum<br />

3. cecak n plang-plöt; buré'<br />

1. cecap v mencecap 1. cicap; 2. ki co' nè'mat;<br />

ci rasa<br />

2. cecap n nan cicém<br />

cecar v mencecar heundru; eundru<br />

152


INDONESIA A C E H<br />

cecër berceceran (benda cak) rö meujoh-joh<br />

(meutrèb-trebèb; meutèb-tèb); (benda<br />

padat) rhöt (sröt) meutreut-tareut; meuroh-<br />

roh; chèbè; mencecerkan rö; tabu;<br />

seupreu'; tercecer meujoh-joh; rayéb;<br />

teulingkeue<br />

cecenguk n 1. keuraleueb; 2. cak loh; seupiyun;<br />

3. cak pancuri mano'<br />

1. cedera n paké; mupara'; seuliséh<br />

2. cedera a 1. cidra; 2. reuloh; 3. awöh; 4. rugoe<br />

3. cedera v bercedera 1. kiyanat 2. curé'<br />

4. cedera a nyidra; nyindra<br />

5. cedera v mencedera pré'sa meudhab-dhab<br />

ceding a 1. krèe; bukrie'; 2. ceuding; tunaih<br />

cedok n glö'<br />

1. ceduk a lueb<br />

2. ceduk v teukahawa; h'eut<br />

cegan v mencegah tham; teugah; theun; rin-<br />

tang; halang; larang; landa<br />

cegak a siga'; cacang; puléh<br />

cegak a teuga; tangkeueh; gigèh; puléh<br />

1. cegar n krueng ie taré'<br />

2. cegar a puléh; sihat<br />

cegat v mencegat ampeueng; heumpeueng;<br />

linteueng<br />

ceguk n ceumeuko'<br />

1. eek n cak seuneubut keu cutda<br />

2. eek n surat prèntah bayeue pèng keu béng<br />

3. eek v mengecek (mencek) peuré'sa<br />

1. cekah a reukah; teuplah; beukah<br />

2. cekak n geucai; hanséb; mit (nit) that<br />

cekak v bercekak meulho<br />

cekakak n khém meukha'-kha'<br />

cekakak-cekikik su ureueng khém meukheu'-kheu'<br />

1. cekal a teugöh até; saba<br />

153


INDONESIA A C E H<br />

2. cekal v mencekal 1. drob; cako; 2. ceuka'<br />

1. cekam v mencekam 1. klo'; ceukam; 2. seupét<br />

rapat; 3. ki reugam; 4. ki hayu


INDONESIA A C E H<br />

cekok n ubat gampöng niba' bubö' ön kayèe<br />

teupéh; menceko/c/can peujéb cara pa'sa;<br />

ki purunoe saboh-saboh bhaih ngon<br />

cara meutindan-tindan laju atawa<br />

carapa'sa<br />

cekrem n pèng cinggram<br />

ceku v menceku 1. culo'; cuco'; 2. beu'eu<br />

1. cekuh v mencekuh I Ihue' ; klo'; tibo'; ceukoh<br />

2. cekuh n nan teunaman<br />

cekuh a ceudö'; Ihö'; lueb mata mieng;<br />

jeunköng; 2. Ihö' u dalam<br />

cekup v mencekup 1. gom (khöp) tapa' jaroe;<br />

2. khöp<br />

cakur n ba' ceukö'<br />

cekut v mencekut jeumpét<br />

1- cela n ayéb; ceula; ceumeu'oh; dam; hina;<br />

men — (menghina) timpla'; séh; tercela<br />

galawala<br />

2. cela n ija cita gasa<br />

celaga n uram (go ) kumudoe<br />

celah n crah; lueng; lungkue'; luweueng; — gigi<br />

luweueng gigoe; — gunung memberi<br />

celah (ruang) peuluweue'<br />

celak n seureuma; ceula'; mayi<br />

celak n bercelak jeureulah<br />

celaka a cilaka;ceulaka;cilakeue';paléh; khada;<br />

sumbang; kecélakaan ceuleungga;<br />

mendapat kecélakaan ceuleungga;<br />

celam-celum v teubiet tamong; lètlot<br />

celana n siluweue;seuleweue;luweue;— buntung<br />

siluweue puntöng; — cutbrai siluweue<br />

pha kumurah; — dalam kato'; bercelana<br />

meusiluweue<br />

celang v mencelang blie; bleuet<br />

celangak a teuhah meu'ang-h'ang<br />

155


156<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

celangak-celinguk v ceuleunga'-ceuleungo'<br />

celepak v mencelepakai grueb; seupéh; seupét<br />

celar (i) n ija kröng meusujoe binèh<br />

celas-celus v clab-club<br />

celat v mencelat 1. meupeuté'; 2. mubanchot;<br />

3. ki meulambóng (yum meuh'ai)<br />

celatuk v bercelatuk poh beurakah<br />

cele n ija cita meucura' peuet-peuet sagoe<br />

celebuk n ceuleupum; su batèe rhöt lam ie<br />

celedang-celedok a meulingie'-lingie'<br />

celak a buta siblah<br />

celekeh a meulabö leuhop; meuleuhop<br />

celemek n ija töp dada aneu' miet atawa ureueng<br />

nyang dang maguên<br />

celemotan a luténg; meuluténg; meukeuliphie'<br />

celempong a geudrang ubeuet<br />

celempung n sijeuèh hareubab<br />

celeng n bui uteuen; bui kleuet<br />

celengan n 1. suet pèng; 2. pèng keuneubah; pèng<br />

neutröh<br />

celengkak-celengkok a kiwieng-kiwot<br />

celantang a meulinteueng<br />

celep n cak cèt ceulöp ija<br />

celepik n sagoe ija atawa keureutaih nyang meulipat<br />

bacut<br />

celepuk n jampö'<br />

celetuk v menceletuk cak ceukot; menceukot<br />

celi a lisé'<br />

celih v 1. teubleuet mata 2. énseuh<br />

celinguk v celingukan kalon (ceungeu') wiauneun<br />

celis v mencelis iréh; hiréh<br />

celemos a leumoh; meupeunyakét; meukeutina<br />

colomes a Ie haba; panyang babah; beuleuté'<br />

celomok a curéng muréng


INDONESIA A C E H<br />

celopor a beuleuté'<br />

celoteh n beureuca beureucie; muproe<br />

celek v menceluk 1. Ihue' 2. ki cue ; co'<br />

cel ung a lueb<br />

celung n weue gajah atawa guda<br />

ce/tvp n Ihab; ceulöb nyab: nyh'ob; ceureulöb<br />

celupak n panyot culot<br />

celur n meusumpah deungon cara ceulöp jaroe<br />

lam minyeu' seu'uem<br />

celurit n sibansa arét<br />

celurut n tilköih tén<br />

celus a 1. Iheueh u dalam; 2. jeued suet;<br />

celutak a mie ong<br />

celutuk n cicém keudidi; beureukie'<br />

cema n 1. dawa; 2. ceuma<br />

cemani a itam sukla<br />

cemar a 1. kutoe; ceuma; 2. W jahé; 3. ki brö<br />

1. cemara n sigeucai bulée (leumo atawa guda ataua<br />

boh jagöng); ceumara<br />

2. cemara n ba' arön<br />

1. cemas a gundah;teumaköt;khwaté; merasacemas<br />

cawöi<br />

2. cemas adv cemas-cemas rab-rab; rabkeunong;<br />

meurampéh<br />

cemat v mencemat hila (gandéng) peurahö<br />

ngontaloe<br />

cemberut a cön; cengom<br />

1. cembul n ceumböi<br />

2. cembul n ceunungkèh<br />

cembung a beukob; kumbèb; meutumbob<br />

cemburu a cemuru; ngeurèn<br />

cemceh n ceumeu'oh; peuceu'jeh; peuceu'è';<br />

peujayéh<br />

1. cemeh (cemek)a 1. buta siblah; 2. buta teubleuet; 3.<br />

A7 hana meuyum<br />

157


INDONESIA A C E H<br />

2. cemeh n sijeunèh judi<br />

ceme(ng) kian n sibansa ba'peunyeueh'a<br />

cemar a buta teubleuet<br />

cemerlang a jeureulaih; meucaya-caya; ki ceudaih;<br />

dhiet<br />

cemeti n cambö'; seunuet; ceumeuti; — dewa<br />

ki geulanteu'<br />

cemeletuk n teumeuntu'<br />

cemonot a cèhmèh<br />

cemong a kuto; meulu'ing; meukeulut'ing<br />

cemooh n ceume'oh; peujayéh<br />

cempa n padé loih<br />

cempaka n 1. jeumpa; — putih jeumpa putéh<br />

(gadéng); 2. batée keumunéng<br />

cempal a ön atawa keureutaih keu jeumpét bröih<br />

cempala a lancang; taré'; — mulut taré' babah;<br />

--- tangan bagaih jaroe<br />

cempana n sibansa ba' para<br />

cempe n aneu'kaméngatawa bubiri nyang mantong<br />

meuté'<br />

cempedak n ceumpeuda'<br />

cempek (cempeng) a cuméh; rigét<br />

cempelik n nan sijeunèh judi<br />

cempelung n prahö meudayöng<br />

cempera v bercempera crébré; meuhambö; teuueng-bayeueng<br />

cemperai n teunaman gulèe<br />

cempearling n peureuléng<br />

cempiang n jawara; samsèng<br />

camping n ija peurca<br />

cempiang a cuweueng; tawa; tabeue; tanrasa<br />

cemplung v mencemplung teureujön; tamue' lam<br />

ie; ceubö; nyhab; nyh'ob;<br />

mencemplungkan peuseunom;<br />

peuceubö; tercemplung 1. rhöt lam<br />

158


INDONESIA A C E H<br />

ie; ceubö; nyhab; nyh'ob; mencemplungkan<br />

peuseunom; peuceubö;<br />

tercemplung 1. rhöt lam ie; teuceubö;<br />

2. ki meusareueng lam saboh-sabohhai<br />

campor n panyot culot<br />

cempuling n tampuléng<br />

cemuas a cèhmèh; meuluténg (lut'ing)<br />

1. cemuk v mencemuk seuko' ngon tungkat<br />

2. cemuk n kulét kacang<br />

cena n 1. tanda; 2. paröt; 3. ka puléh<br />

cenak n tuleueng dayöng<br />

cenangan n geusong<br />

cenangga n cacat lahé<br />

cenangkas n 1. sijeunèh peudeueng; 2. sijeunèh<br />

mano' saböng<br />

cenayang n tabib meusihé<br />

1. cencala n sibansa cempala<br />

2. cencala a taré' babah<br />

cencaluk n sabé' masén<br />

1. cencang v ta'; cang; mencencang 1. iréh; 2. plah;<br />

3. A7 meucang; cencangan sieteucang<br />

2. cencang (— latih) n biang nyang jipuga keudroe jeued<br />

keu milé' nyang puga<br />

cencaru n sibansa eungköt bawai<br />

cencawan n brue' teu'öt<br />

cencawi n cicém iku kipaih<br />

cendala a hina; brö'; jahé<br />

cendana n ceunana; cinana; ceundana; --- janggi<br />

ceunana mirah; — kering cinana hana<br />

meubuelèe lè; 2. ki ureueng nyang<br />

hana meuguna Ié<br />

159


160<br />

INDONESIA A C E H<br />

cendang a sarö'<br />

cendawan n kulat; --- batang kulat bateueng<br />

(pineueng); — bulan kulat ceunot<br />

(cinot); ---telinga kulat punyueng;<br />

bercendawan meukulat<br />

cendayam a ceudaih ; dhiet<br />

cendekia a ceureubi; carong ; daki<br />

cendekiawan n ureueng carong;- (ceureubi, daki)<br />

cendera (— mata) n 1. bungong jaroe; 2. boh até<br />

cendera a (éh) nyindra; nyidra<br />

cendesasa n peudeueng sa'ti<br />

cendeerawasih n sijeunèh cicèm; meura' papuwa<br />

cenderung a 1. jundröng; meulaneui; 2. ki gala';<br />

geuma<br />

cendok n cak camca<br />

cendol n cindöi<br />

cenduai n du'a pengaséh<br />

cenela n ceureupu meusulam<br />

ceng n ie saka; titèb; ie saka<br />

cengal n ba' ceungai<br />

cengam v mencengam 1. jakhab; jukhob; japho';<br />

2. /cas pajöh<br />

cengang a bercengangan (bercengang) tahe;<br />

ceungong; ta'jöb; fer teuingainga;<br />

teukho'; ter --- heran mutu<br />

cengap v mencengap yeuh; nyeueh<br />

cengar-cengir (cengir-cengir) v ca/c hing; héng;<br />

geureuhéng; geureuhing; geuhéng;<br />

geuhing<br />

cengeh a ucè; lu;teukeuch'a'<br />

cengek n campli cut<br />

cengeng a reujang weueh até (moe); reujang


INDONESIA A C E H<br />

meusambui; leubie<br />

cengger n jeureumeuh; jeureuemeuei<br />

cenggeret n sibansa seumilö'<br />

cengis n ceungèh<br />

1. cengkal n jeungkai<br />

cengkal n teunumpang ijakröng ba' aneu' miet<br />

geupeusunat<br />

cengkam (cengkaman) n 1. klo'; ceupeueb; ceukam; 2.<br />

ki reugam<br />

cengkaruk n bu gr'ing<br />

cengkau n mugè<br />

cengkau v mencengkau klo'; ceukam<br />

cengkedi n beuno; peuno<br />

cengkeh n heut<br />

cengkelong v mencengkelong kot (koh) ha'<br />

cengkeram v klo'; ceukam<br />

cengkeram n cinggr'am; cinggr'om<br />

cengkerama n 1. meuseunda; 2. teumasya<br />

cengkerawak n beurujue' balèe<br />

cengkerik n daruet kléng<br />

cengkering n sijeunèh ba' reuedeub; geureugoh<br />

cengkerung n Ihö'-lhö' limbö; geureugoh<br />

cengkih n ba' lawang<br />

cengkmg n geumeucie'<br />

cengkir n puti' boh u<br />

cengkok n 1. kiwieng, ceuko'; 2. lughat; 3. lagèe;<br />

cengkok n bue; buekrèh<br />

cengkol a ceuko'<br />

cengkong a kiwieng<br />

cengkung a lueb; ceudö'<br />

cengkung a su asèe meudröh<br />

cengkung v bercengkung tinggöng<br />

161


INDONESIA A C E H<br />

cengkurai n (kam sulera ---) ijasutra mubungongbungong<br />

cengkli a cak 1. ka patöt; jilöb lam akai; 2.<br />

sululahu<br />

cengung v tercengung ceungong<br />

cengul v mencengul tahe<br />

1. centang a centang perenang teueng-bayeueng;<br />

palang-paléng<br />

2. centang n ceue, curé'<br />

3. centang n mencentang poh; teupue'; tampa<br />

centeng n 1. tukang kawai rumoh (dsb);2. mandö;<br />

3. ureueng geubayeue; 4. ureueng<br />

keumiet meuneukat candu<br />

centet a krèe; keu'ot; meuhimat<br />

centil a teukeuch'a'; caih; cah<br />

centong n 1. (--- nasi) sudo' bu; 2. cinu; ceunu<br />

centung n jeureumeuih; jeureumeui<br />

cenung a tercenung teupakö; teupakhö<br />

cepak n meucap-cap; keucab<br />

cepal n cepalan uköm deunda<br />

cepaf a 1. bagaih; bacah; draih; laju; leugat;<br />

2. pantaih; peunyeuri; peunyari;<br />

tangkeueh; 3. awai; 4. sigra; --- kaki<br />

(ringan tangan) tangkeueh; gigèh; --<br />

- lidah lancang babah; --- tangan gala'<br />

ceumeucue; ke --- an tinggi crab-crab;<br />

mempercepat, bersicepat gacue<br />

cepeng n pèsè<br />

ceper a timphie'; dè; tampheue' (bentukpantat)<br />

cepiau n ceupiyu<br />

ceplas-ceplos a (marit; peugah) plah ikat<br />

ceplok n sijeunèh ceuradi; cradi<br />

ceplos v menceploskanmarit piah ikat (ban koléha')<br />

1. cepo/ a teulöt; teuböt; reuloh; mencepol löt;<br />

caböt; Iheub; Ihoh<br />

162


INDONESIA A C E H<br />

2. cepol v mencepol söh ba' ulèe; tumbö'<br />

cepu n ceumböi<br />

1. cepuk n ceurana; ceumböi<br />

2. cepuk n ceupl'um<br />

cerabah a meuroh; meurui-rui<br />

cerabih v mencerabih marit keu wayang<br />

ceracam v menceracam jampröng<br />

ceracau n menceracau wèn-wèn; won-won<br />

ceran a 1. jeureulang; jeureunèh; jeureungèh;<br />

2. reumèn; 3. ki bagiya<br />

cerai v 1. cré; 2. taleue'; — yang tidak dapat<br />

diubah taleue'; rajeu'i; — susu Ihah;<br />

Ihaih; rer --- lanténg; meuklèh<br />

cerai berai a cré bré; teueng bayeueng<br />

cerak v bercerak 1. marit; peugahhaba; 2. narit<br />

nyang langsöng<br />

ceraka n 1. ceuraca' awé keu adèe bajèe; 2.<br />

sibansa ba' nawaih<br />

cerakin n 1. peutoe ubat; 2. ba' nawaih (lawaih)<br />

ceramah n 1. ceuramah; 2. remuèh; beuleuté'<br />

cerana n ceurana<br />

cerancang v bercerancangmeucurèh; meucula-cula<br />

cerang n uteuen ban teucah<br />

ceranggah v 1. meucabeueng-cabeueng;2. meucula;<br />

meucurèh<br />

cerah a pöh; kurang/tidak — kureueng atawa<br />

hana pöh<br />

cerat n sulie ceurie'; mencerat léng ie<br />

ceratai v mempercerataikan meucalitra<br />

ceratuk v berceratuk (an) due'meuteukui<br />

cerau n su ie ujeuen; meugr'um-gr'um<br />

cerawat n gando apui; rukèt<br />

cerbak a geureuda<br />

163


INDONESIA A C E H<br />

cérca (cercan) n ceula; ceureuca; dam; teuna'; seueb;<br />

seurapa<br />

cercah a secercah bacut; sikeujab; sigos'ab<br />

cercak n pro'<br />

cercap v mencercap lumpat; gröb<br />

cerdas a 1. carong; 2. sihat; teuga<br />

cerdik a ceureudé'; ceureubi; daki; lisé'; Ie<br />

(panyang) akai<br />

cere n padé mue<br />

cerecek n eungköt ie tabeue<br />

1. cerek n ceurie'; drie'; --- tanak keukeundi<br />

2. cerek n sijeunèh naleueng ubat<br />

cerempung n sijeunèh alat musib meudawè<br />

cerer v menceret ceurét; biyöh; seulumang;<br />

meujan<br />

cerewet a keurubèt; meukeurubèt; bleuté'<br />

cergas n tangköh; tangkeueh<br />

een n ba' ceurih (ceuri)<br />

ceria a 1.gléh;2.reumèn;muma'ma';jeureungèh<br />

cer/a n 1. du'a neutabai raja; 2. adat ékreue<br />

keu raja<br />

ceriga n sijeunèh ladieng<br />

cer/'b n seueh; seuh; keureumeueh<br />

cer/'fa n haba; calitra; kisah; men -- kan kembali<br />

hal yang telah lalu oe; goe<br />

ceriwis a Ie (that) haba; bleuté'<br />

cerkau v mencerkau jukhom; rungkhom<br />

eerlang n peungeuh; — cemer/angmeujeureulah;<br />

jeumeureulah<br />

cerlih n tupèe kasè'<br />

164<br />

cerling v mencerling keureuléng<br />

cermai n ceureumoe<br />

cermat a 1. ceureumat; seurunoh; mubalarah;<br />

2. himat<br />

cermin n ceureumèn; bercermin Ihöh droe


INDONESIA A C E H<br />

c e r n a a 1<br />

• sra; meusra; cèh (makanan lampruet);<br />

tercerna meusra<br />

ceroboh a 1. tan adab; 2. keuji; 3. gaibugai; 4.<br />

meuroh<br />

cerobong n sulie<br />

cerocok n ceurucö'; curucuo'; crucó'; jeuneurob;<br />

rampagoe<br />

cerompong n babah beudé atawa meuriyam<br />

cerpelai n ceurapèe; crapèe<br />

cerpu n ceureupu; kawöih kayèe<br />

cerucuh n sijeunèh prahö<br />

1. cerucup a cincu; tincu; tirut; mencerucup<br />

meucungkèh; meucurèh<br />

2. cerucup n nan naleueng<br />

ceruh a teusroh; teurhoh; menceruh sroh; rhoh<br />

ceruk n 1. reuhung; jeureulöng; 2. lueng; 3.<br />

guha; 4. luweu'; 5. lungkie'; 6. carue';<br />

7. Ihö'; lö'; 8. lingköng; 9. sagoe jalan<br />

cerup n su ureueng jéb ie; mengcerup hiröp;<br />

iröp<br />

cerut v mencerut c'uet; c'ue'; carueh<br />

cerutu n curub; ceurub; crub; ruko' ranggön<br />

cespleng a cak mujarab; rasi<br />

c e t a i<br />

a bercetai-cetai suya'; suya' kamèng<br />

cetfl/c v cita'; rakam; — an acuwan; tuwangan<br />

cetek a 1. deue; 2. /c/éleumèe hana meudalam<br />

ceteng v menceteng tiji'<br />

cafer n su cambö'<br />

ceteria n payöng ubö-ubö<br />

ceferi n ceureuböng; curuböng; cruböng<br />

ceteria n aneu' raja-raja<br />

1- eer/ n cati<br />

2. eer/ n baruwa<br />

c e f o<br />

^ n 1. tudöng Cina; 2. tupi gaböih<br />

cetok n sudo' seumèn<br />

165


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

cetus n su beusoe meucurèh batèe; -ap/catuih;<br />

kèh apui; mencetus 1. mumeu'; 2. yeuh;<br />

3. ki mita sundè'<br />

ceuki n uköman ceuka' maté<br />

cewang a upa' apé'; lè'lo'<br />

cewek n cak lakab keu inong dara<br />

ci n timangan candu 1/10 tahé<br />

1 ciak n su cicém meuc'ieb c'ieb<br />

2 ciak n gajah mirie'; --- padi tulö<br />

cialat a cak cilakeu'<br />

ciap n su aneu' mano'; c'ab-c'ieb<br />

ciar v menciar-ciar moe; ba'e<br />

c/b/'r v men--lien; béb; beub; keubeub; keubangkeubeub<br />

--- (tanda meuceumeu'oh)<br />

cibuk n 1. cinu; 2. rhaih é'; meusuci<br />

1. cicik v mencicik 1. su ie ju; 2. ki ilé; hilé<br />

2 c/c//f a luwat; lan<br />

1. c/c/7 v mencicil bayeue ansö; angsö<br />

2. c/c/7 v mencicil blie<br />

cicinda n cuco<br />

cicip v mencicip cicap; ci; keucap; rasa; tunyum<br />

c/c/p v ci'iep-c'iep<br />

1. cicit n cèt; cècèt<br />

2 cicit n c'iet-c'iet<br />

c/du/c v menciduk 1. teumo'; 2. tödrob; theun<br />

c/ga/c n bue<br />

c/7c n è'; ceurét<br />

cika n muntah ceurét; biyöh<br />

cikal n bijèh u; tunaih; — bakal ki ureueng<br />

cah rèt<br />

cikar n geureubha'; guruba'<br />

cikok a camca; sudo'<br />

cikrak n raga bröih<br />

ciku n keupula meunila; boh sawöh meunila<br />

cikun v bercikun-cikun (mupakat}cara meusom-<br />

166


INDONESIA A C E H<br />

meusom<br />

cikut v cikutan ceumeuko'; teuko'<br />

cilap n meuklib-klib<br />

cilawagi n éndatu<br />

cili n 1. campli; capli; 2. capli cut<br />

cilik a manya'; c'è'; cut<br />

ciling n bui uteuen<br />

cilok v mencilok cue; Ihue' balum(kéh)<br />

cimplong n meu'èn dadu<br />

cincang v mencincang 1. cang; cayéng; 2. /c/'tè'tè'<br />

cincau n cincoe<br />

C/nc/n n euncin; — meterai khatém; khatam; -<br />

-- sumur munjéng; — waja pada bulu<br />

pisau (tombak){eubueng; klah; — gagang<br />

keris manda'<br />

cincong n Ie that haba atawa ulah; Ie rameunèe<br />

cinda n cèt<br />

cindal n cindè; ceundè; ijasutra mubungong<br />

cindaku n rimueng jeued<br />

clndil n aneu' tiköih<br />

cindur, --• matal. cindramata; bungong jaroe; tanda ingat;<br />

2. ki geunaséh<br />

cingam n ba'kayèe la'öt keu peunganyoh atawa<br />

sudo' bu<br />

cingangah, tercingah a teuhah meu'ang-h'ang; lamang<br />

cingkat n (boh) u groh<br />

cinta a chèn; cèn; haro'; suka; gaséh that;<br />

gala' that; h'eut that; jatuh cinta ragu;<br />

rigu; penghubung cinta ni<br />

cintamani n 1. intan meutuwah 2. uleue keulaséh<br />

cipai n bue; bukréh<br />

1 cipan n sibansa galang<br />

2. cipan n badeue' hana cula<br />

ciprat v menciprat peureucé'; preucé'; terciprat<br />

keunong preucé' (preue)<br />

167


INDONESIA A C E H<br />

cipta n hasé ba' seumiké bhaih-bhaih nyang<br />

barö ngon munapa'at; angan-angan<br />

nyang meusampé; ciptaan Allah<br />

peuneujeued Tuhan<br />

circir n geunta ubeuet<br />

1. ciri n du'a tabai raja<br />

2. ciri n tanda-tanda khusöih, meula'én niba'<br />

nyang la'én<br />

cirit n 1. è'; 2. sue; keudèh; 3. ceurét;<br />

ciriwangi n tanda konghaba keu darabarö daro'<br />

Sunda<br />

1. cis p cih<br />

2. cis n cak beudé asèe<br />

1. cit n su tiköih atawa aneu' cicém<br />

2. cit n ija cita<br />

1. cita n 1. ceuti; cati rasa; 2. hasé ba'seumiké;<br />

3. cita; 4. cinta; 5. angan-angan<br />

2. cita n ija teucét<br />

citra n 1. rupa, gamba, 2. gamba nyang teusréh<br />

ba' ureueng ramèe bhaih sidroe-sidroe<br />

ureueng; öseuha atawa saboh-saboh<br />

wasé peuneugèt<br />

ciu n tika Ihèelapéh meusuja beuneueng<br />

meuih atawa pira'<br />

ciu n ara' (niba') ie tapé; ciyu<br />

cium v 1. cöm; meucöm; meucöm-cöm; 2.<br />

kh'o'; mupo'; mencium cöm bèe<br />

1. ciut a 1. arat; seumpét; 2. kot; keu'ot; 3. ki<br />

tabeue; geusun<br />

2. ciut n su ba' kayèe jitampoe Ié angèn; su<br />

pintö teuhah<br />

1. coang a bercoang-coang c'eh-c'oh; ula-ili<br />

coba v acu; acö'; baci; ci; cuba; ujoe; men<br />

rambang; mencoba dengan berbagai<br />

cara pumacam<br />

168


INDONESIA A C E H<br />

coban n cuban<br />

cobar-cabir a ruya-ruyo<br />

cobek n capah<br />

coblos v mencoblos ch'ob sampoe beusöt<br />

1. cocok n 1. cuco'; 2. kra' (krè')<br />

2. cocok a 1. sa; saban that; sirupa; 2. sipadan;<br />

balöh; sibalöh; sipalöh; 3. siga'; that;<br />

sibalöh; 4. patöt; jilöb; 5. suka; 6. rasi;<br />

7. akö; sa; sabé pèh; 8. santeut; wadan<br />

cocok tanambercocok tanam 1. meugoe; 2. meu'ue<br />

1. cocol v mencocol cukèh; th'èh; seuntöh<br />

2. cocol n mencoco/meucula; meucuga'; meucurèh<br />

cocor n 1. paröh, 2. ujöng gatéh keue; — merah<br />

ki biduen<br />

codok v mencodoktangaih; ceunggo'; ceungeu'<br />

codet n paröt<br />

codot n seumantöng<br />

cogah n siga'; kaya<br />

cogan n jugan<br />

cogok a tercogok teuglong; meucuga'<br />

cukar n meuneu'èn catö<br />

cokek n runggéng beutawi<br />

1. cokelat n 1. ba' suklat; 2. èseubömböm; — tua<br />

(warna) seupah brö'<br />

2. cokelat a mirah meuneung itam; warna — muda<br />

bangkéh; — tua seupa(h) brö'<br />

coket v mencoket co' bacut; cut'èh; cukèh<br />

cokmar n cö'ma<br />

1. cokok v mencokok drob eungköt atawa mano'<br />

2. cokok n klie' latah<br />

co/co/ a bercokol 1. due' keumiet; due' peunab;<br />

2. ki due' lam umpueng; keumarom;<br />

karom<br />

cola-cala v poh beurakah; mubeurakah<br />

colak n sijeunèh teunaman<br />

169


INDONESIA A C E H<br />

colak-calik (colang-caiing) a surang-saréng<br />

1. colek n cilèt; mencolek 1. jeumpét; 2. cungké;<br />

kuré'; 3. curéh; 4. cukèh<br />

2. colek v mencolek(menculik) asöV, peucóh-cóh;<br />

peuculo'<br />

coleng v mencoleng rampaih; reuböt<br />

1. colok n 1. suwa ruja; 2. puréh meudama<br />

2. co/ok n 1. ceulöp; 2. k/ meuruwah<br />

3. colok v mencolok 1. culo'; cuco'; Ihue'; 2. k/<br />

deuh takalon; 3. deuh meula'la'; 4.<br />

tob; ch'ob<br />

colong v mencolong cue; ceumeucue<br />

co/of v mencolot lumpat atawa gröb lagèe<br />

canggue'; chèn<br />

comberan v adén; abeue'; lubeueng<br />

comblang n baruwa; seulangké<br />

cambong n sijeunèh sikin<br />

comek n bulèe yub keueng<br />

1. comel a dhiet<br />

2. comel n meukr'ob-kr'ob<br />

comor. a meuluténg; cèhmèh<br />

1. comot (comot-comot) a cèh-cèh<br />

2. comot v mencomot co'; kuet; seukuet<br />

compang-camping a raba'; ruya-ruyo<br />

compeng a teucrie'; teuprie'<br />

compes a cumèh; rigét<br />

cumpoh n tukang maguen lam kapai<br />

comro n cak nan peunajöh niba' boh ubi<br />

concong a menconcong ja' bansululahu<br />

condong a 1. sih'èt; laneui; 2. meu'iseu'; 3. meusi;<br />

jundröng<br />

conef (menconet) v cot; meuputie; meucungkèh<br />

1. congak a mencongak meutangaih<br />

2. congak v mencongak keumira lam ingat<br />

congeh a meula'la'<br />

170


INDONESIA A C E H<br />

congek n 1.glunyuengmeudanoh;cungè'tungkie';<br />

2. cak ki klo; tulo<br />

congget a tercongget-congget meudhèt-dhèt<br />

conggok a teuglong; meucula<br />

congkah-cangkih a meugeurutut<br />

1. congkak a agai; mböng (eumböng); teukabö; ugoh<br />

2. congkak n brue' kreueng meu'èn catö<br />

congki n sijeunèh meuneu'èn catö<br />

congklang v mencongklang kac'ie; gac'ie; kacé; gaci<br />

congkok n rimueng kuréng<br />

congkong v mencangkung tinggöng<br />

cangkong n geurdu kawai<br />

congkong n kayèe teunarah<br />

congo n pancuri mano'<br />

congok v mencongkok dong (due') cacang<br />

congol v mencongol meucungkèh; meucurèh<br />

congor n jumoh<br />

congsam n bajèe inong Cina teuplah ba' urampha<br />

conteng n curèh ngon blaga atawa arang<br />

contoh n cinto; conto; saleue'; mencontoh tirèe;<br />

teumirèe<br />

contong n kulah niba' ön atawa keureutaih<br />

cop p ca/c cöb<br />

copak-capik a 1. ringkat; rigköt; ringkhè'; 2. meumobmob;<br />

keumob; seumajöh hana bla (piyöh-piyöh)<br />

copet n tukang Ihue' baluem (ceumeucue)<br />

coplok a teulheueb; leukang; Iheueh<br />

copot a teusuet; teulhoh; teulheueb; teulöt; rhöt<br />

cor v mengecor tuwang beusoe<br />

corak n cura'; ragam; ragoe ki pham<br />

corak-carik a ruya-ruyo<br />

corek n curéh<br />

coreng n curéng; curéh; cureueh;---morene/(penub<br />

/tv/caj reuncam<br />

171


INDONESIA A C E H<br />

1. coret (corat coret) n curéng; curéng-muréng<br />

2. coret v mencoret ch'a; meuch'a-ch'a<br />

coro n keuraleueb<br />

1. corong n 1. sulie; p'ueb; 2. teurupöng; kè-kè;<br />

3. curong; simprong; seumprong<br />

2. corong v mencorong peungeuh that (buleuen,<br />

panyot); mubla'-bla'<br />

corot n sulie ceuri'; mencorotkan meuch'ach'a<br />

cotok n cuto'; paröh; mencotok coh; bathue';<br />

bato'; pathue'; pato'<br />

cua a suröi; sughöi; kuciwa<br />

cuaca n cuwaca; hawa; akheulém<br />

cuai a 1. tan yum; 2. lalè; mencuaikan hana<br />

pakoe; peujayéh<br />

1. cuak n umpeuen<br />

2. cua/c a yo; teumaköt; geuleungeung<br />

cual n beuneueng sutra gasa<br />

cuang-caing a ruya-ruyo<br />

cuar a mencuar meucuga'; meucula; nyue<br />

cuat a mencuat meucateueng; meuceudeut<br />

cubit v mencubit cut'iet; cubét; cubeut; kutép;<br />

punyie<br />

cublik n panyot; dien<br />

cubung n cubung-cubung bungong lalat<br />

1. cuca v mencuca ceureuca; caröt; teuna'; seueb<br />

2. cuca n du'a peunawa bisa; du'a keubai; du'a<br />

ubat<br />

cucakrawa n beureujue'; beurujue' balèe<br />

cuci v rhaih; sraih; peugléh; air cucian; ie<br />

seumeurah; cuci mulut tamböi<br />

cucu n cuco<br />

cucuh n mencucuh tót; tet<br />

1. cucuk n 1. cuto'; pathue'; 2. ulèe kawan<br />

2. cucuk n duroe; men --- /can sö'; ceumat; sarö';<br />

sröng; men meut'iet-t'iet; harö'-<br />

172


INDONESIA A C E H<br />

harö'<br />

cucup v mencucup 1. p'ieb; ro'-ro'; lo'-lo' 2.<br />

cöm; keucöp; — benak p'ieb darah<br />

1<br />

- c u c u r n<br />

(ie mata) tijoh; rö; meujohjoh; ber -<br />

- an meureue-eue; (jeuèn) meujeuenjeuen;<br />

meurando-randoe (-randè);<br />

2<br />

-<br />

meupro'-preue'; pra'-preue'; meurébréb;<br />

reujoh-reujah; air cucuran atap ie<br />

rambèe buböng<br />

c u c u r n<br />

1 jungo; 2. layeue jib; layeue suwé<br />

3. cucur n (peunajöh) cucö; peunyaram; piyaram<br />

cucurut n tiköih tén<br />

eungköt yèe; — biru besaryèe puneue<br />

cucut v mencucut p'ieb; p'ueb<br />

cugat v mencugatkan tangaih<br />

c u n<br />

P cih (cara husé asèe)<br />

cuik n peuda<br />

1 c u c u t n<br />

2<br />

CU<br />

H v mencuil cukèh; gamèt<br />

c u i t v<br />

bercuit-cuit meucukèh; meugamèt-gamèt<br />

cuk n pleuen; preuen<br />

cukai n cukèe; adat; pa'; keurajat<br />

cu<br />

ki n meu'èn dam<br />

cukimai n kas pukaima; brötma<br />

c u k m n<br />

ija töp dada watèe seumajöh makanan<br />

CJ<br />

kit n geureupu; inong camca<br />

cukong n ureueng mupangkai; ureueng pupangkai<br />

nyango pangkai; sipo pangkai<br />

c u k u<br />

n ukheue gambé thö<br />

cukup a 1. séb; cuköp; pada; 2 geunap; 3.<br />

mada; mumada; 4. karab; 5. ubé (bubé)<br />

patöt; — umur balèh; beutoh;<br />

cukup (puas) pueh; troe<br />

merasa<br />

c u k u r<br />

v bercukur kruet (janggot); mencukur 1.<br />

cukö; koh; s'èt ö'; 2. cak ki peutalö;<br />

peuta'lö'<br />

c u l a n<br />

cula (lungkèe); — badaksumbu (sumu,<br />

173


INDONESIA A C E H<br />

keusumbu) badeue'<br />

culak n nan ba' kayèe<br />

culak a menculak meucula; meucuga'<br />

culan n ba' culan<br />

1. culas a beu'o seu'iet; culaih<br />

2. culas a ku'èh; deungki; akal — akai surangsaréng<br />

culi n bajèe keuth'ang (kutang)<br />

1. culik (culik-culik) n sibansa kleueng; cicém mita<br />

umpeuen ba' watèe malam<br />

2. culik v menculik cue; baplueng; cue; peusom<br />

keu sandra; reuböt<br />

culika n pancuri; tukang teumaki<br />

culim n 1. cubo' baköng; 2. sulie candu; 3.<br />

baköng atawa candu asoe cubo'<br />

cuma p cit; meung saboh (sidroe) sagai; citnyan<br />

sagai, citnyoe sagai, cit; cuma-cuma<br />

siya-siya; rugoe mantong; 2. (hana) tan<br />

bayeue; co'-co' khong<br />

cumbu n 1. ajö'; tueng até; 2. meuseunda;<br />

muwayang<br />

cumengkling a su meutr'ieng atawa meukeutieng<br />

cumepak a ka sudiya ngon mudah taco'<br />

cumi-cumi n 1. noh; 2. tó sitrèe; seupiyun; loh<br />

cuming p ch'oh<br />

cun n (seunipat) dém<br />

cunam n seupét; seuneupét; cunam<br />

cundang n asöt; peucöh cöh<br />

cundrik n badé'; seukin; sikin<br />

cunduk n cuco' ö'; culo' ö'<br />

1. cung n boh atawa ba' trueng<br />

2. cung n ureueng neuyue-yue<br />

cungap a cungap-cungipseusa' nap'aih; meuh'aihmeuh'aih<br />

cungkil n cungké; culé'; cui; kuré'; karèh<br />

cungkup n tukang Ihuë' baluem<br />

174


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

cungur n kas jumoh; jungkha<br />

cunia n prahö angköt dabeueh; cuniya; sulöp<br />

cup cöp<br />

cupai a lingah; lalè<br />

1. cupak n duwa kai (lihat sistim ukuran)<br />

2. cupak n kupa' gocandu<br />

1. cupang n prameuncit keunong kab atawa keunong<br />

cut'iet<br />

2. cupang n sibangsa eungköt siyam<br />

1 cupar a brö' babah<br />

2. cupar a ceuleuci; ceulici<br />

cupet a 1. cantöi; cupa; 2. paneu'; seumpét<br />

akai (pikéran)<br />

cupmg n tupöng, cupöng; —<br />

glunyueng<br />

telinga tupöng<br />

cuplik v mencuplik kutéb<br />

cupu (-cupu) n keurandam: urue'leusöng; luengputéng<br />

tamèh<br />

cupul a canteuen; cupa; lucöt<br />

1 cura n beurakah; gura<br />

2<br />

cura v bercura-cura(bercura-burajteuna';seueb<br />

curah n léng; plè; peue'; preue'; rö; srö; ruwah;<br />

sinthöng<br />

curai v Iheueh; cré; trang; nyata<br />

curam a cuco; curam; linggé; (meu) teureubéh;<br />

reubah; sanggéng; agak — due'<br />

curiah a reumèh<br />

1. curiga n kréh<br />

2. curiga a jalo'; teujalo'; cho'; so'<br />

curik n sikin paneu'<br />

curna a hancö meudeuda'<br />

curu v mencuru ceurét; biyöh<br />

cutbrai n siluweue phakumurah<br />

cutel a tammat; (h)abéh (calitra, haba)<br />

cuti v peureulop; prékeureuja<br />

cuwil a cue; cumèh; se — sicue; sicumèh<br />

D<br />

175


INDONESIA A C E H<br />

D, d haraih keupeuet<br />

D n tanda 500 Röm<br />

daayah n daya<br />

dabak adv mendabak (teuka) meudhab-dhab<br />

dabal n kipè; kipè'; — setengah tiang bajèe<br />

(ureueng agam) ja' (ba') khanuri<br />

dabih v mendabih seumeusie<br />

dabik v mendabik pèh-pèh dada; arah droe<br />

dabir n krani<br />

dablek a 1. batat; tungang; 2. meuso<br />

dabung v berdabung koh(peurata) gigoe<br />

dabus n daböih<br />

dacin n céng; dacéng<br />

dadah n 1. ubat lam paté; 2. sibansa ganja<br />

dadak adv mendadak meudhab-dhab; tanna soethèe;<br />

tanna soesangka<br />

dadal n neucaböt ha'potanoh sabab maté atawa<br />

jiminah gampöng<br />

1. dadap n ba' reudeueb; --- berduri sangkulueh<br />

2. dadap n prisè; peurisè bulat niba' kulét atawa<br />

awé<br />

dadar n — telur ayam boh mano' deudaih; kue<br />

— patisah<br />

dadih n dadéh<br />

dading n janjidamè<br />

daduh v mendaduh(kan) peu'éh aneu' sira<br />

peudoda idi; peulalè aneu' beu jiéh<br />

daduk v mendaduk geumadè<br />

dadung n mendaduk geumadè<br />

dadung n berdadung peudodi aneu'<br />

dadung n taloe ikat keubeue/leumo<br />

daeng n lakab aneu' raja Bugéh<br />

176


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

daerah n beuleudan; bilatbiladat; da'ierah; kurah;<br />

keukurah; — persekutuan nelayan -<br />

-- asing ranto; Ihö'; lö'<br />

dafnah n nan ba' kayèe nanggroe lerupa<br />

daftar n dapeuta; jadöi; judue; seunarai<br />

daga n --- dagi buet nyang meulawan<br />

peumeurèntah<br />

1. dagang n meukat; bloepubloe; meuniyaga<br />

2. dagang n ureueng dagang<br />

dagang n mendagang gulam<br />

dage n nan peunajöh<br />

dagel v mendagel meulawa'<br />

daging n 1. asoe; 2. sie; — asap/asin sie balu;<br />

berdaging 1. meu 'asoe; 2. /dteumbön;<br />

kaya mendaging 1. jeued keu asoe;<br />

2. (7(v/ra,l puléh; jinoh; sedagingcèdara,<br />

sabohyah sabohma; — buab (buahan)<br />

lum<br />

dago v randö<br />

dagu n keu eng; — keris uramgo kréh; —<br />

lentnk keueng meu'anggét<br />

dahaga a 1. grah; dahga; 2. cak thö reukueng<br />

dahak n geuneuh'eu'; beuleuram; (dahak<br />

tersumbat di kerongkongan) glih; klih;<br />

jlih; mendahak geuh'eu'<br />

dahan n cabeueng; dheuen<br />

dahanam n su meugeureudh'um<br />

dahar v makeuen; pajöh<br />

dahataruna n kumpöilan aneu' muda Bali<br />

dahatua n biké (di Ba//)<br />

dab/ n dhoe; tala'; keunèng; — layar sukong<br />

tihang prahö; --- yang menonjol ceudö'<br />

dahina n beungoh uroe<br />

dahlia n nan ba' bungong<br />

dahriah n ureueng nyang hana peucaya na Tuhan<br />

177


INDONESIA A C E H<br />

dahsyat a 1. hayut; 2. hibat; dahcad<br />

dahuk a leuha; waba<br />

dahulu adv 1. dilèe; puroe; sabohroe; 2. leubèh<br />

awai; di keue that; — kala jameun dilèe<br />

(peureumeun); mendahului 1. (ja')<br />

meudilèe-dilèe; 2. meudilèe niba' —<br />

3. maté 4. cak koh; bersidahulu meudilèe-dilèe<br />

terdahullu phön dilèe; awai dilèe<br />

pendahuluan ureueng nyang awai dilèe<br />

pendahuluan nyangphöndilèe; 2. puphön<br />

marit; sejak dahulu kala jameun ba'<br />

jameun; meujameun<br />

daif a la'èh; damai; dana<br />

daim a keukai; keueh<br />

daiminologi n éleumèe roh<br />

daing n eungköt atawa sie thö<br />

daitia n gogasi<br />

dajal n 1. dajeue butasiblah 2. ki ureueng<br />

teumipèe (sulét)<br />

daka(h) n papeuen töp lieng leuhad<br />

dakar a 1. tungang, batat; kha; 2. ceubeueh<br />

1. daki n kalang; --- dunia ki pèng; berdaki<br />

meukalang<br />

2. daki v mendaki 1. é'; rha'; jundröng; tanja';<br />

teungoh; 2. meu'é'; 3. manyang; cot;<br />

dakian (tanjakan) göh<br />

dakocan n aneu'patong niba'geutah meuwareuna<br />

itam nyang jipeungui bajèe<br />

dakon a papeuen meu'èn catö<br />

daksina n 1. seulatan; baröh angèn; 2. uneuen<br />

daktilografi n éleumé reuta' jaroe<br />

daktilogram n garéh tapa' jaroe<br />

daktilologi n marit ngon icarat jaroe<br />

daktiloskopi n seulidó' reuta' (garèh) jaroe<br />

daku n ulön; lön; droeku; kèe<br />

178


INDONESIA A C E H<br />

dakwa n dawa; da'wa<br />

dal n haraih Arab keulapan<br />

dal n nan sijeunèh kacang<br />

dal n nan thön Jawa nyang keulimong,<br />

meuriwang klayi siseun lapanthön sigo<br />

dalai n 1. mugèe; 2. agèn; 3. dalai; 4. jarö<br />

damè; 5. loih<br />

dalalah n baruwa<br />

dalalat n sisat<br />

1. dalam a 1. Ihö'; lö'2. muphöm that; 3. k/meurha<br />

4. dalam 5. Ihö' that ma'na 6. kon luwa;<br />

keubiet; mendalamkanlimeuh; dalaman<br />

asoe dalam (pruet, dan sebagainya);<br />

pedalaman tunonq; — sekali lanam;<br />

leubu<br />

2. dalam p 1,2,3. dalam; lam; 4. yöhlayeue; 5.<br />

silawét; 6. tiep; 7. dang; 8. bhaih; 9.<br />

sangkira; 10. niba'; 11. keu<br />

3. dalam n astana; Dalam<br />

dalang n 1. tukang pumeu'èn wayang; 2. ki uta';<br />

ulèe kawan; chèh; cèh<br />

daldaru n sijeunèh teunaman lawa<br />

dalfin n lumba-lumba; bui la'öt<br />

dali-dali n ön bayam uteuen<br />

dalih n dalèh; kalèh; jaligu; rumbu mencaricari<br />

dalih rameunè<br />

dalil n dali; höjah; hujah meudeului<br />

dalu a 1. leubaih; 2. jula malam<br />

daluang n ija atawa keureutaih niba' kulét kayèe<br />

dalung n dalöng; krikai<br />

dam n ateueng tamba'; teunamba'; teuneulob;<br />

seuneulob; neulob<br />

damai a damè; aman; reumpan; rukön; suniya;<br />

men — kan sayam; meusulöh; per -<br />

-- an sulöh; ber meuro'; peudab<br />

179


INDONESIA A C E H<br />

damak n aneu' seunumpét; mendamak 1. pröih<br />

sumpét; 2. meuduroe<br />

daman n taloelinggang<br />

dama putera v tueng (peulara) keuaneu'<br />

1. damar n dama; gala-gala; geugala, malo; mo;<br />

sala<br />

2. damar n keumiroe; krèh<br />

damas a (h) abéh pèng keulusa rampueh<br />

damas n ija sutra (linèn) mubungong-bungong<br />

damat a riyöh; reuyöh that; seubö'<br />

1. damba a deumba; lindan; manyoh; teumpa<br />

2. damba v mendamba wa; uem; ruguem<br />

3. damba a iem droe; seungab<br />

dambin n 1. méugeud'um; 2. teuleumie'-leumon<br />

dambir n boh keu'èh; lambéng<br />

damik v mendamik teupue'; tampa<br />

damotin akr deunamèt; ubatbeudé boh beuleuba'<br />

dampak n 1. meuhadu; mendampak meulangga;<br />

meukhh'o'; mupo'; 2. peungaröh nyang<br />

meu'akibat gèt atawa brö'<br />

dampal n tapa'<br />

dampar v mendampar heumpaih;seumpom;hanyot;<br />

ferdamparbeulanta'; beulasat; sreueng;<br />

so'; ter— (terkatung-katung)palét-palöt<br />

dampil a due' meupo'bahö<br />

1. damping a toe; rab; akeurab; karib; mendampingi<br />

peungon; dampéng; ber — ancindréng;<br />

canréng; meucindréng; sayéng; sindréng;<br />

indréng<br />

2. damping a ramè-ramè meusilé' 'oh meulingka sira<br />

meuca'é<br />

damping n peutrön yum barang keumeung mat<br />

gayam lam maniyaga<br />

damprat v mendamprat caröt; ceumaröt; dhöt;<br />

seurapa; seueb<br />

180


INDONESIA A C E H<br />

dampung n berdampung-dampung meuthueb-thueb;<br />

meudhueb-dhueb<br />

dan p ngon; deungon<br />

dana n 1. pèng nyang meusaja neukeubah keu<br />

saboh-saboh hai; 2. deureuma; hadiyah<br />

pendanaan meuneuri; peusudiya dana<br />

1. danau n tasé'; — kecil merangkaptebat geunang;<br />

— pantai rawang<br />

2. danau n mendanau pubuet sumbang ngon<br />

purumoh nyangpo rumoh<br />

danawa n gogasi<br />

danda n tungkat keurajeuen<br />

1. dandan v cak meungui; meugie; berdandan acan;<br />

meugie<br />

2. dandan n panteue ba' glumeutjalö<br />

3. dandan n taloeraya; kabat<br />

4. dandan v rampaih; reuböt<br />

1. dandang n kanèt dandang<br />

2. dangdang n prahö peuneugèt niba'siba'kayèe bulat<br />

3. dangdang n sangku<br />

4. dandang n sibansa cicém deundang<br />

dandanggula n sijeunèh panton Jawa/Sunda<br />

danda pati n uköm maté<br />

1. dand/ n 1. geundrang ubeuet 2. dangdi; dandi<br />

2. dand; n plang-plöt<br />

dang n seuneubut keu ureueng inong patötpatöt<br />

dang merduwati<br />

dangar n jambö<br />

dangau n jamböblang<br />

dangdut n 1. orkèh Meulayu 2. reunta' Meulayu;<br />

berdangdutmeujugèt ngon lagèe dangdut<br />

dange n khanuriblang ureueng Daya'<br />

dangir v mendangir peugeumbö tanoh<br />

1. dangka v berdangka sangka; jalo'<br />

2. dangka v ferdang/ca-dang/ca teungoh; (é') udarat<br />

181


INDONESIA A C E H<br />

1. dangkal a 1. deue, thö, dè; hana Ihö' 2. hana<br />

atawa gohlom muphöm<br />

2. dangkal a 1. beungkai; 2. thökréng; 3. ki gasa<br />

4. ki buet alang<br />

dangkap v uem; ruguem<br />

1. dangkar a deue; hana Ihö'<br />

2. dangkar v mendangkar gulöng<br />

3. dangkar a beuhe; bhe; ceubeueh<br />

dangkung n sakét budö'; peunyakét jheut<br />

danguk v berdanguk(mendanguk,terdanguk)due';<br />

sanga'; seunga'<br />

dansa n meunari; dansa<br />

dansanak n cèdara; — anjing sabohma la'én yah;<br />

— bapak (ibu) sampèe<br />

danta n 1. gigoe gadéng 2. putéh gadéng<br />

danuh n simeugando; nan rasibintang nyang<br />

keusikureueng<br />

danur n daneui<br />

danyang n danè keumawai<br />

dap n geundrang; tambö<br />

c/apa n lamiet teuneuböh, hadiyah keubisan<br />

(tuwan)<br />

dapat adv 1. jeued; mèe; asi; 2. cak keunong 3.<br />

meuteumèe; 4. sampoe; meusampèe;<br />

— d/makanjeued pajöh; hana meuracön;<br />

haleue; berdapat 1. laya'; patöt 2.<br />

meuteumeung; meuteumèe; mendapat<br />

malu meuteumèe malèe; — rezeki<br />

meuteumèe makeuen (raseuki);<br />

pendapatanwasé; pendapatpeunapat;<br />

peundapat; proe; sedapat-dapatnya ada'<br />

jeued<br />

dapra n bantai keunaleueng lamböngkapai atawa<br />

peurahö; dapeurah<br />

dapur n dapu seunungkèe; teulungkèe; kran;<br />

182


INDONESIA A C E H<br />

— bambu peureudèe trieng; — bahu<br />

tuböh yub bahö; — bedil dapu beudé;<br />

— susu tuböh yub dè'<br />

1- dara n aneu' dara; peurawan; biké<br />

2. dara n hiweuen inong umu sithön leubéh, aneu'<br />

gohlomna beuthat ka ulu<br />

3. dara n (cicém) mirahpati<br />

1. darab n seuneupot<br />

2. darab n pukölan; puköilan<br />

darah n darah; ki bie'; bijèh; ki pleu'oh; neuba<br />

tuböh; — belut sijeunèh teunaman lawa;<br />

— biru turönan (ureueng) Dalam —<br />

daging aneu' droe, cèedara; berdarah<br />

1. meudarah; 2. na darah 3. ki neuba<br />

tuböh; 4. bie'; bijèh; — panas ceukén;<br />

curien; — jernih bie' raja (dalam)<br />

daras v mendaras 1. daröih; daruih 2. murunoe<br />

beuet kuru'an 3. meununtöt; pendarasan<br />

tadaröih<br />

darat n 1. darat; bumoe nyang hana<br />

meungeunang ie 2. tanoh atawa bumoe<br />

(lawanlangèt) 3. tanoh cot (lawanpanXêl<br />

paya) 4. tunong (lawanbaröh); — darau<br />

cot; göh; mendaral^. teungoh; meurapat;<br />

laböh trön u bumoe; trön ba' kapai/<br />

praho; 2. kapai teureubang jitrön; 3.<br />

ja' u tunong; 4. teupèh; 5. rèt darat;<br />

ja'meudarat; darafantanoh luwaih (lawan<br />

la'öt/pulo) pendarat 1. alat trön u darat<br />

(jalö) 2. ureueng atawa pasökan nyang<br />

teungoh u darat<br />

dari p 1. di; ia berangkat dari Semarang<br />

jibungkha di Semarang; 2. Di; ia datang<br />

dari Medan jiteuka di Medan; 3. jiphön<br />

kon; dari dulu dia sudah kuperingatkan<br />

183


184<br />

INDONESIA A C E H<br />

diphön kon kalheueh lön peu'ingat;<br />

4. ateueh; dari kemauannya sendiri<br />

ateueh h'eut jih keudroe 5. bhaih; dari<br />

hal utang p/ufang bhaih utang meu'utang;<br />

6. niba'; diba' terbuat dari emas murni<br />

niba' meuih meunta; 7. niba'; diba';<br />

dihidangkan makanan daribuah-buahan<br />

dan kue-kue geu'idang makanan niba'<br />

boh kayèe ngon peunajöh; 8. niba';<br />

diba'; harganya lebih mahal dari emas<br />

cak yum leubèh meuh'ai niba' meuih;<br />

9. ba'; diba' jauh dirimu dari perbuatan<br />

itu peujeu'öh droe ba' buet nyan; 10.<br />

Di; ia masuk dari pintu belakang jitamong<br />

di pintö liköt; 11. jilalu rèt; ia masuk<br />

dari pintu belakang; jitamong di lalu<br />

rèt pintö likot; dari (arah datang, berasal)<br />

ne; dari satu arah sanè; diketahui dari<br />

Itunè; --- mana panè; patnè; atau panè<br />

ban; --- sana (sini, satu, sebelah sini,<br />

sebelah situ) nyoe nè, nyan nè, jèh<br />

nè; tidak peduli dari mana barangganè<br />

dari-dari n banèng<br />

dari pada p niba'; diba'<br />

darji n ureueng ceumeucob<br />

darma n wajéb; keureuja udép; keubajikan<br />

darmabakti bakeuti keu nanggroe/ugama dan<br />

sebagainya<br />

darmasiswa pèngsukong keu aneu' sikula<br />

darmatirta ureuengtuha gampöng urösan tani ngon<br />

ie biang di Bali<br />

darmawisata ja' teumasya; tamaca<br />

daru-daru n nan sijeunèh ba' kayèe kreueh ngon<br />

kong<br />

darulaitam rumoh yatim


INDONESIA A C E H<br />

darun n su kreueh meugr'um-gr'um<br />

darunu n tanda ha' milé'<br />

darurat a larurat; lalörat<br />

darwis n daruwéh<br />

das n su beudé beureutöih<br />

dasa num siplöh<br />

dasalomba siplöh cabeueng ulahraga<br />

dasar n 1. pruet (punggöng) la'öt atawa krueng;<br />

2. punggöng kanèt (kanot) 3. aleue 4.<br />

lapé' 5. lapéhphön; 6. neubatuböh (lahé)<br />

7. bhaih puko'; lunah; brue'; peureudèe;<br />

wajah; 8. bhab; 9. cakpeurangeui; adat<br />

dasarian n watèe siplöhuroe (keumira musém)<br />

dasasila siplöhpuko' atöran atawa pakat<br />

dasawarsa siplöhthön<br />

dasi n tali lihé<br />

daster n bajèe ureueng inong ngui di rumoh<br />

dasun n bawang putéh<br />

data n keutrangan nyangbeuna ngon nyata<br />

datang v 1. teuka 2. asai 3. halé 4. teuma; -<br />

-- bulan meuhèd; — baf/'tö' até; datangdatang<br />

1. banteuka 2. banphön teuka<br />

3. sabé teuka; berdatang— narit höreumat<br />

meuhadap raja berdatangan\euka ramè<br />

(-ramè) niba' mubagoe teumpat;<br />

mendatang 1. lam sikeujab teu'ingat;<br />

2. ja' seutèt (seutot); 3. teuma; mendatangi<br />

ampeueng; kunjöng; singgah; saweue;<br />

mendatangkan 1. ba; peuteuka 2.<br />

peutamong 3. höi; tawö' 4. sabab 5.<br />

uroh; pendatang 1. ureueng teuka; 2.<br />

tihang sangga 3. peurasat; kedatangan<br />

1. teuka; tö' 2. cak jitamong; jisabö<br />

datar a data; jom; phèb; padang rata; dataran<br />

tanoh data; hala' (ala 1<br />

); dataran rendah<br />

185


186<br />

INDONESIA A C E H<br />

panton<br />

datamak n deunda meumukah ngon aneu' miet<br />

inong<br />

dati n atrakawöm nyang han jeued taweue'weue'<br />

datu n 1. raja; putroe 2. tabib 3. ureueng<br />

keuramat<br />

datuk n dato'; tö'; chi'; — nenek éndatu<br />

datum n tanggai; uroebuleuen<br />

datung n datö'; chi'<br />

datu petinggi ureueng peuet droe peutimang adat;<br />

tuhapeuet<br />

dauk a putéh klabèe (wareuna bulèe guda)<br />

daulat n dèelat; dolat<br />

daulat n keurajeuen; kuwasa mendaulat cak<br />

langgéh; kuwasa (naggroe; keurajeuen)<br />

reunteuet; reunteueh<br />

daun n ön; berdaun meu'ön; dedaunan mumacam<br />

ön kayèe<br />

daun nasi n beuluka sibagoe tanda ha'milé' niba'<br />

nyang pula<br />

daur n masa atawa thön nyang meuriwang<br />

klayi; --- besar jeueb 120 thön; — kecil<br />

jeueb 8 thön<br />

daw n beulanja adat<br />

dawai n dawè; kabat alöih; — emas atauperak<br />

hiasan selendang, bungkusan ataubaju<br />

kreuyai; keureuyai<br />

dawai-dawai n nan teunaman<br />

dawam n barang milé' droe<br />

dawat n daweuet; da'weuet<br />

dawet n èh cindöi<br />

daya n é'atawa kuwasa pubuet atawa mubuet;<br />

ékhtiyeue; teuneuga; moseulihat; wat;<br />

berdaya teuga; memperdayakan; kiya;<br />

peukiya; peudaya; ruda; taki; tangko';


INDONESIA A C E H<br />

tipèe pendayaan teunipèe terpedaya<br />

murudo'; tidak berdaya tampaih<br />

daya guna 1. meuhasé ngon munapa'at 2. cakap ba'<br />

mubuet; berdayaguna 1. na wasé ngon<br />

munapa'at; 2. mubuet gèt ngon munapaat<br />

mendayagunakan öseuha puwasé ngon<br />

pumunapa'at<br />

dayah n ma'susu<br />

dayang n dayang; déndayang dayang-dayang<br />

manura; meunura; mindra, meundra;<br />

pawira; prawira<br />

daya upaya n ékhtiyeue; ber seuleu'ah<br />

dayu v mendayu\.susayöbsayöb2.teumimang<br />

aneu' sara meudöda 'idi<br />

dayuh a terdayuh — hati weueh até<br />

dayuk n terdayuk, — p/nggang meulingie-lingie'<br />

1. dayung n dayöng; peunganyoh; sirép eungköt<br />

mendayung kayöh, dayöng; men —<br />

(sampaiberbelok) kabé; kayupemotong<br />

dayung diburitan langgisan<br />

2. dayung n imeum inong<br />

dayus a dayuih; mendayus peujayéh; peukabèh<br />

de n nan haraih d<br />

dealat n bijèh jamo', (lalat, daruet) nyang<br />

meusayeuep<br />

debah n seumeuléh; heundru<br />

debak n su ureueng seumeusoh (bab-bub);<br />

debam n su barang rhöt; meuleupam; ceup'ong<br />

debar v berdebar deuba; bh'a'-bh'o'; meugabgab;<br />

meutueb-tueb<br />

debarkasi n punggah ureueng atawa asoe kapai<br />

debat n meuda'wa; tangkéh; teunangkéh;<br />

1. debik n su ureueng teumeupue'<br />

2. debik n mbè' (su kamèng)<br />

eteb/7 a ngeut<br />

187


188<br />

INDONESIA A C E H<br />

debing n su geundrang (meubrieng-briertg)<br />

debit n 1. (pèng) teununggè 2. meutamaih<br />

mudai meukureueng utang lam buku;<br />

3. padumna ie ilé lam salöran ba' saboh<br />

watèe nyangka meuhad<br />

debitor n ureueng atawa lambaga nyang meu'utang<br />

ba' ureueng atawa lambaga la'én<br />

debris n teunumpö'seureupéh batèe nyang jikruet<br />

Ié ie<br />

debu n dhöi; abèe; beudeueng; leubu; deubu;<br />

duli<br />

debus a (nyaréng) hana po'; hana meuteumè<br />

eungköt<br />

debut n (meunyanyoe, meunari, meu'èn); nyang<br />

keuphönthat halé jikeue umom<br />

t. decap n su ureueng keucap makanan;<br />

meukeucap-keucap; mendecap-ndecap<br />

meuklab-klab<br />

2. decap n mublé (blöi)<br />

deceh n keucap<br />

decing n su pèng rhöt; meutrieng-trieng<br />

decit n su aneu' cicém/tiköih; meuc'iet-c'iet<br />

decup n meuch'um<br />

decur n su ie meupanca; meuc'a - c'a<br />

decut n su aneu' manya' p'ieb mom; muph'ob-<br />

ph'ob<br />

dedah v mendedahkan salob; silob; sila' (ija)<br />

dedai a berdedai-dedai meurön-rön; meuduyön-<br />

duyön<br />

1. dedak n Ihö'; deuda'<br />

2. dedak a berdedak meusa'-sa'; meusa'-gra'<br />

3. dedak a berdedak dam; deundam<br />

dedai n keuluböt jaroe; bidai<br />

dedalu (api) n sijeunèh seumalu<br />

dedap n ba' reudeub


INDONESIA A C E H<br />

dedar a deuda; peusam<br />

1. dedas n su beudé beureutöih; meut'um-t'um<br />

2. dedas n meuran ie'; reujan<br />

dedau v mendedau kli'; geumeucie'<br />

dedek n deuda'<br />

dedel a beureutaih<br />

dedemit n sibansa danè<br />

dedengkot n ulèe kawan; ureueng meugah jeued<br />

keu kupala<br />

deder v mendederXabu bijèh; pumue bijèh (bie')<br />

dedes n 1. musang 2. jeubeuet<br />

dedes mendedes kr'èt; iréh<br />

dedikasi n bakeuti; kureubeuenteunaga ngon watèe<br />

ba' buet meuliya; peuneujo' meuliya<br />

deduksi n 1. co' peunutöih nyang meusipheuet<br />

'am, ba' bhaih nyang khusöih; 2.<br />

peukureueng tiep biaya ateueh wasé<br />

dedulang n nan sijeunèh kayèe la'öt<br />

defacto a (peumeurèntah) nyang nyata, ban hakikat<br />

droe<br />

de fender n bhèb ba' meu'èn bohbhan<br />

defens n peutheuen; bila<br />

defensif a 1. cara meutheuen; 2. I autham;<br />

peuneutheun 3. peutheuen<br />

defile n peurakkan tantra<br />

definisi n 1. narit atawa kalimah nyang peujeulaih<br />

ma'na, keutrangan, hareutoe atawa tandatanda<br />

utama ba' ureueng, beunda atawa<br />

buet; peuhad ma'na<br />

definitif a kateutap;kameuteuntèe;konsimeuntaran<br />

defisit n yue' beulanja; kotpangkai<br />

deflagarasi n 1. töt bahan-bahan nyang bagaih<br />

beureutöih ngon alat elektromagnetik<br />

2. peugléh baja ngon cara peuseu'uem<br />

1. deflasi n 1. yum jitrön, barang meuseu'è kulusa<br />

189


INDONESIA A C E H<br />

ureueng hanadaya ba' jimubloe; 2.<br />

cara pupuléh yum pèng, miseue; peutrön<br />

yum pèng, atawa peukureueng pèng<br />

nyangka na<br />

2. deflasi n ueh tanoh kulusa angèn kruet<br />

defleksi n meu'ubah araih angèn keulusa bumoe<br />

muputa<br />

deformasi n meu'ubah wujud, niba' nyang gèt jeued<br />

kureueng gèt atawa brö'<br />

degam n su meureuyam atawa guröh<br />

degan n boh u muda<br />

1. degap n 1. su papeuen teupèh; 2. su deuba<br />

jantöng<br />

2. degap (berdegap) a sasa<br />

degar n su guröh, meureuyam atawa pintö teuthö'<br />

deg-deg n su jantöng, meuthueb-thueb<br />

degenerasi n mundö atawa suröt, hana leubèh gèt<br />

niba' sunut nyangka na<br />

degil a bateue; batat; kreueh; ulèe; tungang;<br />

timpueng<br />

degradasi n 1. meuruwah jitrön; 2. mutu jitrön keulusa<br />

cara mubuet<br />

degrali v menc/egra//mukah; meudina (Lampung)<br />

deguk n su ureueng teugö' (jeuh'a') ie<br />

degung n su göng<br />

deh p keuh; biar saja deh bah keuh<br />

deham n su batö' meuk'èh-k'èh<br />

dehem n geureuh'èm; 'èh'èm<br />

dehumanisasi n pugadoh atawa peurhöt meureutabat<br />

manusiya<br />

deisme n pham nyang peucaya na Tuhan tapi<br />

hana peucaya keu wahyu ngon kada<br />

ba' Tuhan<br />

de jure a (peumeurèntah) nyangka sahèh (sah)<br />

1. dek n dèt; glumeut; — belakang (anjungan)<br />

190


INDONESIA A C E H<br />

branda<br />

2. dek n seunusön ulèe wareuta<br />

dekade n masa siplöh thön<br />

dekaden a 1. dang suröt; mundö; 2. ruröh atawa<br />

luröh akheula'<br />

dekadensi n akheula'mundö; hana mubeudoh (mundö)<br />

lam seuni atawa karang-keumarang<br />

dekah a berdebah-dekah khém meukha'-kha'<br />

dekak n seupuwa; boh tè'to' cina<br />

dekaliter n (asoe) siplöh lètè<br />

dekam v berdekam 1. nueb; lui; 2. meukambam;<br />

meukaluet dirumoh sabé; hana minahminah<br />

dekameter n (panyang) siplöh mètè<br />

1. dekan n ulat keueng bulöh<br />

2. dekan n kupala pakultaih ba' sikula tinggi<br />

dekantasi n teumo' ie atawa beunda cayé hana röh<br />

ngon keudèh<br />

1. dekap v uem; ruguem; wa; sependekap silhue'<br />

2. dekap a rab; toe mende/cabl. peurab 2. peuleukab<br />

dekar v mendekar pumeu'èn peudeueng<br />

dekarare n siplöh are (uköran luwaih)<br />

dekat a 1. paneu'; 'èt; hana jeu'öh (ji'öh) 2.<br />

rab 3. toe; euntang; men — kan<br />

(mendamaikan) peurab; men — kan<br />

diri peurab dróe; 4. akeurab; krab 5.<br />

karab; — rezekinya mangat meuteumèe<br />

laba; — sekali (ukuran jarak) (ukuran<br />

jarak) 'èt c'èh (c'oh); duduk berdekatde/caranbimbaran;<br />

mendekati seseorang<br />

risèh-risèh<br />

dekik n leukö' tuböh<br />

dekil a meukalang, meu(ku) luténg<br />

deking n cak 1. naw'ong; teumpat; meuceue; 2.<br />

laman; boro' 3. tuleueng rueng; ureueng<br />

191


INDONESIA A C E H<br />

nyang lindöng (bila)<br />

deklamasi n crab sanja' sara gra' tuböh ngon ruman<br />

muka dikeue khalaya'<br />

deklamator n ureueng crab deklamasi<br />

deklarasi n 1.pèngbiayabeurangkat;2.keuteurangan<br />

singkat ngon jeulaih ateueh sabohsaboh<br />

hai<br />

dekolonisasi n peuhapöih da'irah jajahan<br />

dekonsentrasi n srah kuwasa peumeurèntah pusat keu<br />

peujabat da'irah<br />

dekor n alat-alat ba' panggöng sandiwara (layeue<br />

dan sebagainya); gamba keu ayeuem<br />

panggöng<br />

dekorasi n gamba; ayeuem gamba<br />

dekret n keuputösan atawa prèntah nyang<br />

neupeuteubiet Ié kupala nagara atawa<br />

hakim<br />

dekriminalisasi n meu'ubah cara pandang, yöhphön<br />

neu'anggap salah tapi kömdiyan<br />

neu'anggap sibagoe hai nyangka ladém<br />

deku n berdeku meuteu'öt<br />

dekunci n nan teunaman<br />

dekung n su göng teupèh<br />

dekus a berde/o/smub'oih-b'oih; mende/cusprieh<br />

dekut n mendekut kutru, su cicém mirahpati<br />

atawa leue'<br />

delah n eungköt pisang<br />

delamak n ija töp sangèe nyang meusulam<br />

delan n ie meu'anca' - anca' atawa muburabura<br />

sabab na eungköt<br />

1. delap n apui atawa asap nyang meukeupöi ba'<br />

laraih beudé<br />

2. delap a lumèh; meuso<br />

delapan num lapan (tujöh tamaih sa); seperdelapan<br />

sumon<br />

192


INDONESIA A C E H<br />

delas n tanoh roh<br />

delat v berdelat-delat meuklib-klib; meugilapgilap<br />

1. delegasi n antösan; muhébah<br />

2. delegasi n 1. peusrah; 2. peulimpah, jö' atawa<br />

pulang kuwasa<br />

delegat n antösan khusöih<br />

delepak n panyot minyeu' brö'<br />

delik n buet meulangga atöran nyang keunong<br />

huköm<br />

delik n sijeunèh ba' kayèe raya, Ie cabeueng<br />

ngon kiwieng - kiwieng<br />

delikates n makanan ladat<br />

delima n boh (ba') ruman atawa glima<br />

delinkuen n 1. jeuheuet; jheut; dakhat; dukhat 2.<br />

manceue(h)<br />

delman a kaha duwa ruda<br />

delong a mendelong leukö' mata; cabeueng<br />

delongop a mendelongop teuh'ah babah; tahe;<br />

teuceungong<br />

delta n pusöng (pulo) Ihèe sagoe ba' babah<br />

kuwala<br />

delusi n angan-angan<br />

dem n cak, teunamon moto reuloh<br />

demogog n ureueng nyang é' gra' ra'yat ngon peudatö<br />

meu'apui-apui sara meujanji nyang hibathibat;<br />

ureueng asöt ra'yat ba' peulanggéh<br />

kuwasa nanggroe<br />

demah n deumaih; tu'uem<br />

1. demam a deumam; paneuih; sijue' seu'uem; agak<br />

demam deuda; agak — (rasa kurang<br />

enak badan) seu'i<br />

2. demam a pungo; mabö'; haro'<br />

demang n pangkat santeut ngon wèdana<br />

demarkasi n garéh ceue (had), ladém neupeuputöih<br />

193


INDONESIA A C E H<br />

Ié piha'-piha' nyang dang muprang,<br />

nyang han jeued jilangga ba' watèe<br />

dang jipupiyöh teumimba' Ié pasökan<br />

banduwa piha'<br />

dembai v berdembai-dembai burat<br />

demdem n sijeunèh aneu' beudé nyang beureutöih<br />

ba' watèe keunong ba' teunakat<br />

demek a juem; gohlom thö that<br />

demen a gala'; suka; geuma<br />

demes a timphie'<br />

1. demi p dami; — kesehatan dami keusihatan<br />

2. demi p Iheueng; satu — safu Iheueng sidroesidroe<br />

3. demi p dami; — membaca dami neubeuet<br />

4. demi p dami Allah (— Allah); dami Allah<br />

5. demi p sibagoe; lagèe — buluh perindu lagèe<br />

bulöh peurindu<br />

demik v mendemik teupue'; tampa<br />

demikian p meunan; meunoe; meudéh; sedemikian<br />

(si)dubnan; (si)dubnoe<br />

demiliterisasi n 1. bibeueh ba' atöran atawa nyang<br />

meusipheuet meulitèe (tantra) 2. bibeueh<br />

kuwasa tantra ateueh saboh-saboh<br />

wilayah<br />

demo n moto Ihèe ruda<br />

demobilisan n awa' tantra nyang jikrah watèe muprang,<br />

jipubibeueh Iheueh prang seuleusoe<br />

demokrasi n peumeurèntah ra'yat, Ié (uléh) ra'yat,<br />

keu ra'yat<br />

demokrat n ureueng nyang mupham demokrasi<br />

demon n 1. meukheulu'atawa rohjeuheut; euntu;<br />

chètan 2. ureueng nyang bueh (juwah)<br />

demonstrasi n 1. putunyo'cara peugèt atawa pubuet<br />

saboh-saboh hai; 2. putunyo' rasa, cara<br />

meuramè<br />

194


INDONESIA A C E H<br />

demoralisasi a reuloh akheula'; runtöh akheula'<br />

1. dempak a 1. ph'èb 2. bugam; 3. timphie' 4. dugo'<br />

(pisau, tubuh)<br />

2. dempak v berdempak meurumpo'; meurumpa';<br />

meuteumèe; meuteumeueng<br />

dempang a toe; rab; meucindréng; meucandréng;<br />

akeurab<br />

1 dempet a berdempet meuhimpét; meudampéng<br />

2 dempet a meulapéh; meuleukap; meukeumat<br />

dempok v berdempoArneupo'; meuhadu; meuköng;<br />

meukh'o'; meulangga<br />

dempuk n sibansa boh mangoihta<br />

dempul n deumpöi; mendempul Ihi<br />

1. denah n 1 peuta; 2. gamba rumoh nyang jirancang<br />

dsb<br />

2 denah n euntu jeuheut<br />

denai n euncit; beukaih; bakat<br />

denak n eumpeuen; umpeuen<br />

denasionalisasin gadoh wareuga nagara sibagoe uköman<br />

1. denawa n ra'sasa; gogasi; bota; buta<br />

2. denawa n pulisi gampöng<br />

denda a deunda<br />

dendam a 'aduwat;dam;deundam;kröh;memba/as<br />

— balui; tuengbila<br />

1. dendang n (cicém) deundang<br />

2. dendang n prahö peuneugèt siba' kayèe<br />

3. dendang n déndang; döndang<br />

dendeng n sijeunèh sie balu<br />

dendi n (ureueng) agam bahie<br />

dendrokronologrh éleumèe bhaih umu ba' kayèe<br />

dendrologi n éleumèe bhaih ba'kayèe<br />

1. dengan p deungon; ngon; seureuta; uléh; Ié sabab;<br />

ateueh<br />

2. dengan n 1. sahabat 2. teumon 3. ulön; kèe (ku)<br />

dengap v berdengab 1. meudhueb-dhueb 2.<br />

195


INDONESIA A C E H<br />

meuh'ueh-meuh'ueh<br />

dengar v leungo;deungo; men — dengan sungguhsungguh<br />

seulingong; pen --- an<br />

peuneungo; peuleungo<br />

dengik (bunyi) n deungè'<br />

denging n su unoe, meuh'ueng-h'ueng<br />

dengkang n 1. su canggue'; 2. canggue'<br />

dengkel a liem; keunyuet •<br />

dengkel n keumong kuto' (guto', gato')<br />

dengki n deungki; ku'èh; hasad; kröh<br />

dengking n su asèe meudröh; su ureueng kli';<br />

deunkéng<br />

dengkol 1. awè'; 2. ki tilö<br />

dengkul n 1. ulèe atawa brue' teu'öt 2. ki sulét;<br />

peuleusu<br />

dengkung n meukhung-khung<br />

dengkur n meugr'o - gr'o<br />

denguk v terdenguk teukui<br />

dengung n deungong;sr'ang;berdeng(vngmeuh'ungh'ung;<br />

meu'öng-'öng; meungèng-ngèng<br />

(nyamuk)<br />

1. dengus n sunaph'aihhiweuen (leumo dsb) meu'öng-<br />

'öng; men — pr'ieh; ph'ieh<br />

2. dengus n sijeunèh peunyakét keulusa kumeuen<br />

jamo' ba<br />

dengut n meugawöng; seumeu'öt<br />

denim n ija dril<br />

deno/c a 1. buntho'; 2. Nya' buntho'<br />

dentam n su meureuyam, meugeudhum, meutumtum<br />

dentis n doto gigoe<br />

dentung n su guröh<br />

denudasi n lapéh ateueh tanoh nyang teukruet Ié<br />

angèn ngon ie ujeuen sampoe gadoh<br />

baso<br />

196


INDONESIA A C E H<br />

denyar v berdenyar meucaya; meublöi-blöi;<br />

meublé-blé<br />

denyit n su tiköih atawa kayèe atawa beusoe<br />

meupleue<br />

denyut n meudeuba; meut'iet-t'iet; sakit<br />

berdenyut-denyut c'eut; --- nadi mi'<br />

deodoran n ubat peugadoh bèe tuböh (reu'öh)<br />

dep v mengedep cak theun surat peukara<br />

atawa usöi dsb; hana peuseuleusoe<br />

bubé patöt<br />

depa n deupa; jeumba<br />

depak n su guda jija' atawa buku rhöt ba' aleue<br />

depak v mendepak^. sipa'; trom; 2. /c/'peuteubiét;<br />

pupiyöh; peulét; peucro'; (h)usé<br />

depan n keue; leuen; bahagian depan (muka)<br />

nab; berdepan-depan meudinab; depan<br />

dan belakang keue-liköt<br />

depang v mendepang reunteuen; linteueng<br />

dependen a meugantung; meu'ikat ba'; hana jidong<br />

keudroe<br />

dependensi n meugantung ba'gob keulusa gohlom<br />

jeued udép keudroe 2. hana mardika;<br />

keunong jajah<br />

depersonalisasin gadoh rasa jatoedroe<br />

deponir v mendeponir 1. keubah pèng ba' béng<br />

2. peudom peukara; peusiblah peukara<br />

depopulasi n peukureueng ureueng<br />

deportasi n husésidroe-droe ureueng uluwa nanggroe<br />

sibagoe uköman atawa kulusa hana<br />

ha' jidue' di sinan; mendeportasikan<br />

peuriwang klayi u nanggroe asai; husé<br />

(usé)<br />

deposan n ureueng keubah pèng ba' béng ngon<br />

cara deposito<br />

deposil n batèe, tanoh atawa beunda padè' la'én<br />

197


INDONESIA A C E H<br />

nyang jiba Ie ie ba'saboh teumpat u<br />

teumpat la'én<br />

deposito n 1. utang nyang jibré Ié béng keusidroedroe<br />

ureueng; 2. ha' ateueh baki pèng<br />

keuureueng nyang jikeubah pèng ba'<br />

béng<br />

depot n 1. teumpat keubah dabeueh 2. keudèe<br />

meukat èh, ubat, ruko' dsb.<br />

depresi n 1. dönya meuniyaga dang mundö (la'èh)<br />

2. meuguncang batén sidroe-droe ureueng<br />

nyang meutanda ba' laku siman nyan<br />

nyang teutahe-tahe, binga atawa rasa<br />

suröi; 3 musém salah salöh<br />

depresiasi n meukureueng yum pèng<br />

deprok v mendeprok due' ba'aleue sira gaki<br />

meulipat<br />

depun n rumboe; rumoe<br />

deputasi n antösan nyang neubré ha'sibagoe waki<br />

deputi n ureueng nyang geu'angkatkeugeunantoe<br />

deungon kuwasa peunoh; ureueng nyang<br />

keuduwa<br />

dera n deura; uköman seunuet ngon awé<br />

1 derai n 1. su ie ujeuen rhöt ba' kaca 2. khém;<br />

kha'<br />

2. derai n mubuliet-buliet (tanoh, meuih dan<br />

sebagainya);berderail. mubuliet-buliet<br />

2. meujreuen-jreuen; meujeuen-jeuen<br />

3 derai v berderai-derai 1. meuduyön-duyön;<br />

meurön-rön; 2. luröh<br />

derajang n nan teunaman<br />

1 derajat n deurajah, nan uköran<br />

2 derajat n 1. meureutabat; pangkat 2. lakab nyang<br />

geubré Ié sikulatinggi keumurib nyangka<br />

lulöh ujoe<br />

derak n su dheuen patah atawa trieng teuplaih;<br />

198


INDONESIA A C E H<br />

krèb<br />

deram n meuda'om; meuta'om; su rimueng, guröh<br />

atawa geundrang raya<br />

derana a saba<br />

1. derang n su geundrang<br />

2. derang a berderang 1. peungeuih; 2. ki kateuhah<br />

2. derap n su gaki ureueng ja'bagaih-bagaih;<br />

-- langkah su langkah ureueng mubaréh<br />

(plueng) ki gra'laju<br />

2. derap n i. plueng meulaju 2. langkah laju;<br />

gra'laju<br />

1. deras a 1. bagaih; draih (ie dan sebagainya) 2.<br />

(ujeuen) tunjai<br />

2. deras v menderas daröih; daruih; beuet kuru'an<br />

3. deras a su bröih atawa anoe meugidong<br />

derau n su ujeuen nyang angèn ba<br />

deregulasi n caböt atöran atawa peue (-peue) mantong<br />

nyangka neupeuhad silawèt nyoe<br />

1. derek n meuriti; mubanja; mubarèh<br />

2. derek n takai<br />

derap v tumpöh kohpadé sara meuteumèe<br />

peunayah bagi limong niba' wasé<br />

deres v menderes pèh jö' atawa glueng nipah<br />

deresi n drè'si gritan apui<br />

deret n meubanja; meuriti; membuat deretan<br />

(berderetan, berderet-deret); sederet<br />

sitaloe; reunue; reunoe; reuno;<br />

meureunue; meurui-rui<br />

dermaga n péteunah; peuteunah<br />

derik n su papeuen meukisè'<br />

1. dering n su meugr'ing-gr'ing<br />

2. dering n sibansa ba' meudang<br />

deringo n danjabila; haliya<br />

deris n su naleuengthö meugidong atawa ija<br />

meugunténg<br />

199


INDONESIA A C E H<br />

derit n su aleue trieng meugidong atawa èngsè<br />

hana minyeu' (meugeuratan)<br />

derita (deritaan)n sénsara; susah (söhsah); brihie';<br />

menderita kla; (bertahan dalam derita)<br />

mè; tahan menderita saba<br />

derma n deureuma; seudeukah; sideukah; murah<br />

até<br />

dermaga n bhöm<br />

derman a damoh, Ie aneu' atawa laba<br />

dermatitis n peunyakét kulét keulusa kumeuen, kulat<br />

dsb (gatai)<br />

dermatologi n éleumèe peunyakét kulét ngon cara<br />

peu'ubat<br />

dermawan n ureueng nyang murah até; suka<br />

meuseudekah<br />

dersana n (boh) jambèe ie<br />

dersik n su angén jipöt<br />

deru n su angén badèe atawa moto; menderu<br />

meu'u-'u; meudeuru; dru; deuru; h'ah'i;<br />

menderu-deru pra-pru; meuteupuiteupui;<br />

meugruh-gruh; bunyi deru meurèe-rèe<br />

deruji n jeureuja'<br />

deruk n su kra'-kru'<br />

derum v menderummeuteu'öt (leumo, keubeue)<br />

1. derum n su guröh (moto dan sebagainya)<br />

2. derum n su meu'um-'um<br />

desa n 1.' gampöng 2. tunong<br />

desah n su beunda mupleue; su ie ujeuen rhöt<br />

ba' ön kayèe<br />

desain n 1. rungkha 2. cura'<br />

desak v berdesak (-desakan) meutasa'-(tasa');<br />

meusa'-sa' meukubo-kubo; mendesak<br />

1. tula'; sana'; 2. crön; ngada; paröh,<br />

3. da'-da'; rada'; sa'; 4. gandra, (geundra);<br />

200


INDONESIA A C E H<br />

5. santéng; seuleusa'<br />

desakralisasi n kagadoh keuramat; hana Ié éliya<br />

desalinasi n cara peutabeue ie la'öt<br />

desaneksasi n peusaboh klayi nanggroe nyangkatom<br />

beukah<br />

desar n su tika meuhue; su apui meusibu ie;<br />

su apui teuc'ueh<br />

desas-desus n 1. su ureueng meus'ah 2. haba angèn;<br />

amèng; meu'amèng-amèng<br />

desau n su ön kayèe keunong ujeuen<br />

desegregasi n peugadoh cara pubida-bida bie'ureueng<br />

atawa kuru bangsa<br />

deselerasi n meukureueng daya laju (moto dan<br />

sebagainya)<br />

desember n buleuen keuduwa blah; keunong sa<br />

desentralisasi n 1. kuwasa leubèhle geubré keu<br />

peumeurèntah da'irah; 2. sibagiyan<br />

kuwasa peusrah ba' bawahan<br />

desersi n 1. plueng niba' dinaih tantra; 2. balé'<br />

u piha' musöh<br />

desertir n ureueng plueng ba'dinaih tantra atawa<br />

jibalé' jeued keu sitrèe<br />

desibel n uköran suwara; cara ukö deuh ngon<br />

han ba'meudeungo<br />

desigram n siplöh gram<br />

desih n su meus'ah atawa meunaph'aih<br />

desiliter n siplöh lètè<br />

desimal n bagi siplöh<br />

desimeter n uköran panyang bagi siplöh niba'simètè;<br />

siplöh sènti<br />

desinensi n seuneulheueh; akhé<br />

desinfeksi n pumaté bijèh kumeuen peunyakét<br />

desing n su beureutöih aneu' beudé; mendesing<br />

meu s'ie-s'ie<br />

desintegrasi a rungga<br />

201


202<br />

INDONESIA A C E H<br />

desir n su anoe' angèn pöt<br />

desis p bh'oih<br />

diskripsi n peugah jeulaih meutèhrèh<br />

despot n kuwasa tunggai nyang pubuet la'lém;<br />

kupala nagara atawa raja la'lém<br />

dispotis a la'lém<br />

destabilisasi n hana reumpan; meu'unja'-unja'<br />

destar n sibansa tangkulö'<br />

destinasi n teumpat atawa araih nyang neutakat;<br />

teumpat alamat kiréman<br />

destroyer n kapai peurusa'; kapai pumeucro'<br />

destruksi n peuhancö; pubinasa<br />

destuktif a sipheuet nya meurusa'<br />

desulfurisasi n peugadoh dat tanoh cémpaga lam minyeu'<br />

tanoh nyang neukilang<br />

defa/7 n tabsili; tapeusili; teukeuséh; meutèhrèh;<br />

mendera/'/peugah meutèhrèh meutèhpurèh<br />

detasemen n 1. pasökan tantra (pulisi) nyang jidue'<br />

simeutaran ba'saboh teumpat 2. peudue'<br />

peugawèe keu simeuntaran<br />

detasir v mendetasir pupinah peugawèe nyangka<br />

meuhad<br />

deteksi n sasat; mendeteksi sasat; seumidé'<br />

detektif n pulisi rasiya<br />

detenidos n ureueng nyang keunong theun keulusa<br />

meulangga atöran<br />

detensi n meutheun; meutawan<br />

detente n öseuha peureuda (publa) paké antara<br />

sisama nanggroe<br />

detergen n ubat rhaih peukayan (sijeunèh bubö'<br />

sabön)<br />

deteriorasi n mundö; jitrön mutu<br />

determinan n sabab nyang jeued keu peunutöih<br />

determinasi n 1. hai nyang peuteuntèe (puputöih) 2.


INDONESIA A C E H<br />

kasad até; niet<br />

detik n su jeum; meutip-tip; deuté'<br />

detik n 1. uköran watèe = 1/60 (bag namploh<br />

niba' siminèt) minèt; sikundö; 2. jap;<br />

sikeujap<br />

deting n su dawè mupeutè'<br />

detonasi n beureutöih<br />

detonator n dat atawa bahan nyang jeued keu<br />

sabab beureutöih<br />

detup n meukeut'am; meukeutub (-keutueb)<br />

detus n su beudé beureutöih<br />

devaluasi n neumeusaja peutrön yum pèng lam<br />

bandéngan ngon pèng luwa nanggroe<br />

atawa meuih guna neupupuléh ekonomi<br />

droe<br />

deviasi n kamuwét niba' atöran; meusiba ba'<br />

atöran<br />

devisa n alat meunayeu luwa nanggroe nyang<br />

jeued tatuka deungon pèng luwa<br />

nanggroe<br />

dewa n 1. diwa; 2. ki ureueng atawa beunda<br />

nyang that neupuja<br />

dewadaru n nan ön kayèe sambai<br />

dewala n diwai ba' silingka kuta<br />

dewan n diwan; mejeulieh; muhakamah<br />

dewana a haro'; beureuhi<br />

dewanagari n abeujadteumuléh basa Sanseukrit ngon<br />

basa Indiya Barö<br />

dewangga n diwangga; ija dhiet meugamba-gamba<br />

1. dewasa a balèh; raye'; beutoh; peunoh akai; raya;<br />

mendewasakan peujeued keu ureueng<br />

nyang sihat ba'seumiké; hampir<br />

(menjelang) — meurahè'; meurahè';<br />

belum — sabi; saghi; sari<br />

2. dewasa n watèe; masa<br />

203


INDONESIA A C E H<br />

dewata n diwa<br />

dewi n 1. diwa inong; 2. ki inong nyang malém<br />

dia pron droeneu; gobnyan; ndroeneuh nyan;<br />

(beliau); jih<br />

diabetes n peunyakét saka ('ie' mamèh)<br />

diadem n kulahkama<br />

diaforentik n ubat peuteubiet reu'öh<br />

diafragma n 1. tham antara rungga dada ngon<br />

runggapruet lam tuböh; 2. peukakaih<br />

atö cahya ba' turupöng atawa kuda'<br />

diagnosis n 1. peuteuntèe jeunèh peunyakét ngon<br />

cara neupeuré'satanda-tanda; 2. peuré'sa<br />

ba' watèe nahai éhwai nyang hana<br />

beutöi (meusalah)<br />

diagnostik n éleumèe peuteuntèe jeunèh peunyakét<br />

diagonal n rubeuen; reubeueng<br />

diagram n gamba niba' garéh gasa nyang deuh<br />

atawa jeulaih bhaih saboh-saboh hai<br />

diakoni n diwan nyang peutimang ureueng<br />

meuseukin<br />

diakritik n keutanda bida<br />

dialek n lögat; lörat<br />

dialisisi n peucré dat lam beunda cayé<br />

dialog n meusu'eue jaweueb; su'eue jaweueb<br />

dialogis a meusipheuet su'eue jaweueb ngon<br />

cara teubuka<br />

1 diam v 1. hana meusu; iem; seungab; hana<br />

meu'iseu' 3. hana öseuha; diam-diam<br />

cara meurasiya; berdiam (diri) 1. iem<br />

droe; suköt; 2. hana pubuet sapeue;<br />

mendiamkan 1. peu'iem 2. peu'iem si'at<br />

3. pubiyeue; hana pakoe; pendiam<br />

seungab<br />

2 diam v berdiam due'; meurumoh-rumoh<br />

diameter a garéh teungoh; khan<br />

204


INDONESIA A C E H<br />

dian n dien; mendiani pupeungeueh<br />

diang v madeueng; deumadeueng; layu;<br />

mendiang peuseu'uem; peusu'uem;<br />

panggang<br />

diar v memperdiarkan pubiyeue; peu'iem<br />

diare n biyöhblöh; ceurét<br />

diat n diet; deunda kulusa rö darah atawa<br />

pumaté gob<br />

didaktik n éleumèe cara purunoe ngon murunoe<br />

didaktikus n ahli meudidé'<br />

didaktis a sipheuet meudidé'<br />

didih n mendidih ju; meudo'-do'; mendidihkan<br />

peuju<br />

didik v mendidik didé'; purunoe; latéh; plara;<br />

peulara<br />

1. didis v mendidis iréh; lapah<br />

2. didis v mendidis mita gutèe ba' ulèe<br />

didong n 1. ureueng Peurancéh 2. ureueng aséng<br />

kulét putéh (lerupa)<br />

disel n meusén disè<br />

dies-natalis n ulang thön sikula tinggi; tröih thön; uroe<br />

lahé sikula tinggi<br />

diet n f. atöran makeuen khusöih nyang neuyue<br />

Ié doto gunapeusihat tuböh; 2. mupantang<br />

difteri n peunyakét luka reukueng<br />

digdaya a hanluet; keubai; sa'ti<br />

digit n angka Arab 0, 1,2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,<br />

9.<br />

digital a cara mubileueng ngon angka-angka;<br />

cara neuböh angka<br />

digraf n duwa harah nyang neu'ucap saboh su<br />

---> kh, ng, ny<br />

digresi n rutot ba' marit<br />

digul n nan teumpat di Iriyan, teumpat<br />

neupeu'aséng ureueng yöh jameun kaphé<br />

205


INDONESIA A C E H<br />

peunjajah<br />

dikara a dhiet; maléh<br />

dikau pron gata; kah; dron; droeneu<br />

dikit a se --- bacut; mit; nit; se --- sekalibacut<br />

t'ieng (té 1<br />

); sedikit-sedikit<br />

sita'(-ta')<br />

cr'èt br'èt;<br />

dikotomi n mubagi duwa piha' (kutöb), saboh piha'<br />

ngon nyang la'én mupara'<br />

dikotil n teunaman meu'aneu' teuplah duwa,<br />

dikst n<br />

lagèe aneu' mamplam, kacang<br />

piléh narit nyang meudeune; narit peuniléh<br />

dikiat n 1. salénan peulajaran; 2. buku salénan<br />

peulajaran; 3. émla' haba radiyö<br />

diktator n kupalapeumeurèntah nyang la'lém atawa<br />

pokuwasa moteula', nyang jiteumèe<br />

deungon cara langgéh kuwasa<br />

dikte • n émla'<br />

diktum n ucap; peuneugah nyang sahèh 2.<br />

dil n<br />

keuputösan; 3. bagiyan niba' putösan<br />

hakim<br />

sijeunèh meuneu'èn bohbhan kreueh,<br />

nyang neupèh ngon tungkat<br />

d/7a n 1. sulöh ba' nawaih 2. panyot culot;<br />

dien<br />

dilam n sijeunèh teunaman pubangoe ija<br />

dilema n boh seureuba salah<br />

delitan n ureueng nyang geuma seuni atawa<br />

nyang murunoe seuni<br />

haro' saja<br />

keugeupeupueh<br />

1. dim n dém; siteungoh gaki<br />

2. dim n lampu dém (lampu ubeuet<br />

moto)<br />

ba'ulèe<br />

dimensi n uköran (panyang, luwaih, manyang dsb)<br />

dimer n meusinyaw'ong duwa dat nyan sa tandimorfisme<br />

n da nyang pubida inong atawa agam<br />

206


INDONESIA A C E H<br />

(uköran, rupa, wareuna)<br />

din n ugama<br />

dinamika n bagiyan niba' éleumèe 'alam lam<br />

huböngan beunda meugra' ngon teunaga<br />

nyagn gra'<br />

dinamis a peunoh seumangat ngon teunaga gra'<br />

dinamisator n hai atawa beunda nyang peusabeub<br />

teuka teunaga seupaya beumeugra'<br />

sabé<br />

dinamit n jeunamèt; deunamèt<br />

dinamo n jeunamu; deunamu<br />

dinar n dina<br />

dinas n dinaih<br />

dinasti n kuru nyang neumat keurajeuen<br />

1. dinding n bintéh; kupalang; pupalang; --- diburitan<br />

perahu gumiya; mendindingi pado'<br />

2. dinding n mendiding meulintèe keureuja ba'tuan<br />

keulusa hana é' bayeue jeunamèe<br />

(jinamèe)<br />

dingin a 1. sarèe; leupie; sidab (merasa dingin)<br />

sijue' 2. ki tabeue; — hati leubie; leubiem;<br />

— kepala raya saba; — tangan sijue'<br />

jaroe; men --- kan c'ueh men — kan<br />

hati(emosi)peudab até; se — seusijue';<br />

dingin (tentang nasi) ceudèng; dèng<br />

dingkis n sijeunèh eungköt la'öt nyang jimuboh Ie<br />

dingkit a berdubgjut-dingkit meusa'sa'; meusa'gara'<br />

dingklang a capie'<br />

dingklik n pangku dapu<br />

dini a 1. beungoh (awai) that; muréh; 2. gohlom<br />

watèe — hari muréh (antara poh 3.<br />

ngon poh 5. beungoh); suboh itam<br />

sedini - dininya beu(ba')awai that;<br />

beu(ba')reujang<br />

207


208<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

dinosaurus n meunatang sibansa cica' ra'sasa nyangka<br />

hana Ié jinoe<br />

diorama n gamba pumandangan nyang sa ngon<br />

aseuli, lam uköran ubeuet<br />

dipan n 1. panteue miyub 2. keuta<br />

diploma n surat tamat sikula; ijadah<br />

diplomasi n 1. urösan huböngan raseumi antara<br />

nanggroe 2. urösan saboh nanggroe<br />

nyang jimeukawi Ié nanggroe la'én; 3.<br />

éleumèe huböngan antara nanggroe;<br />

4. cak, cangkla' marit lam pakat majeulieh<br />

ba' meusu'eue jaweueb atawa ba'<br />

peujeulaih masalah<br />

diploma! n ureueng nyang peutimang urösan<br />

diplomasi (meuntroe luwa nanggroe,<br />

duta)<br />

diplomatis a moseulihat that ba' marit<br />

dipsomania n meuleumpah that ba' jéb ara'<br />

diraja n rajadiraja<br />

direksi n diwan nyang nyang peutimang badan<br />

öseuha<br />

dirgahayu a teugayö; teugayu; beupanyang umu<br />

dirgantara n ruweueng andara<br />

dirham n deureuham<br />

diri n — pribadi droe; aku sendiri droeku;<br />

droelön; engkausendiri droekeu; anda<br />

sendiri droeteu; droeneu dia sendiri<br />

droeji(h); diri sendiri droeji; minta diri<br />

lakèe idin<br />

diri v berdiri dong; teudong; beudoh; dong;<br />

dongcot; sama-sama ber--- meudong;<br />

mend/Wkanpeudong; ferd/r/beudohdong;<br />

pendiri ureueng (nyang) peudong;<br />

pendirian 1. cara peudong 2. peue nyang<br />

neuyakin (neumat); sendiri sidroe keu-


INDONESIA A C E H<br />

droe; berpendirian na peunapat droe;<br />

menarik diri dari kehidupan ramai<br />

(bersunyi) meusunto'; memperkenalkan<br />

diri, berceritera tentang diri sendiri<br />

kheundroe, peugah droe; arah droe;<br />

uroh-uroh; menurut keinginan sendirisendiri<br />

meu keud roe- keud roe; untuk diri<br />

sendiri keudroe<br />

diris v mendiris sibu; pendiris hati peuleupie<br />

até<br />

dirus v mend;rassiram;pend/rusan1.seumirarn;<br />

2. teumpat manoe<br />

disagio a bida yum pèng keu sabab rugoe<br />

dis ekuilibrium n hana timang; hanasaré'<br />

disel n meusén disè<br />

disensus n hana sipakat bhaih saboh-saboh choe<br />

lam meucarakat<br />

disentri n biyöh; ceurét darah<br />

disertasi n karangan éleumiyah<br />

disfungsi n hana jija' ban kheundroe; (pakriban)<br />

nyang ladém<br />

disharmoni n janggai; tanp atöt; tanmeudeune<br />

disinfeksi n suci kumeun<br />

disinformasi n haba karöt nyang pubingong gob la'én<br />

disinsentif n hana meugandra (geundra) atawa<br />

gurangsang; leubie<br />

disintegrasi n crébré<br />

disiplin n 1. teureutib; 2. ta'at; dawö; 3. kri<br />

disko n 1. gaya lam meu'èn musib 2. klob<br />

malam; teumpat meunari atawa deungo<br />

musib<br />

diskontinunitas n hana meuseuneumong; hana meureunue<br />

diskonto n neukoh atawa bungong pèng nyang<br />

wajéb jibayeu Ié ureueng publoe wèsè<br />

nyang jituka yöhgohlom tö' watèe<br />

209


210<br />

INDONESIA A C E H<br />

diskotek n teumpat keubah piréng peutoebeuet;<br />

teumpat deungo musib piréng<br />

peutoebeuet atawa meudansa<br />

diskredit v mendiskriditkan peukabèh atawa<br />

peujayéh gob; peurhót meuruwah gob;<br />

ceumeula'; ceula<br />

diskrepansi n mupara'; hana rmjtabakah; meula'én<br />

diskresi n bibeueh bré putösan keudroe ba' watèe<br />

meuteumèe saboh-saboh bhaih; aréh<br />

diskriminasi n pubida-bida sisama wareuga bansa<br />

ateueh sabab bie', kawöm, kuru, sukèe<br />

atawa ugama<br />

diskuwalifikasi n 1. keunong larang meutunang keu<br />

ureueng nyang langga atöran meu'én<br />

2. brithèe éhwai hai rfana cakab atawa<br />

hana mampu niba' sidroe-droe ureueng;<br />

3. cabot ha' 4. hanséb carat keulusa<br />

tuböh na meucacat<br />

diskulpasi n bibeueh atawa Iheueh niba' uköman<br />

diskus n piréng beusoe; cakra<br />

diskus n nan sijeunèh eungköt lagèe cakra<br />

diskusi n peuteumuen élmiyah nyang muproe<br />

saboh-saboh bhaih; ber --- seunuka<br />

piké<br />

dislokasi n 1. tanoh meu'iseu'(wah) keulusa geumpa;<br />

2. meukilah; 3. pupinah atawa sipreue'<br />

pasökan tantra niba' saboh kuta u<br />

da'irah la'én<br />

dismembrasio n teudong saboh nanggroe barö ba'<br />

nanggroe nyang dang runtöh<br />

dismutasi n meu'ubah saboh bahan jeued keu duwa<br />

bahan<br />

disorder n hana mangat asoe (badan); seu'ie;<br />

bron


INDONESIA A C E H<br />

disorganisasi n crébré (téngpanèng, kalöt) keulusa na<br />

nyang meu'ubah lam meucarakat<br />

disorentasi n tanmeuho kéblat; s'eunbreun<br />

dispareunia a sakét meungab-ngab ba'watèe meujima'<br />

disparitas n mubida; meula'én<br />

dispensasi n 1. na keucuwali lam bhaih khusoih ba'<br />

atöran 'am; bibeueh ba' kuwajéban<br />

atawa larangan; 2. ha' peumeurèntah<br />

ba' hai-hai nyang khusöih neupumènsoh<br />

saboh-saboh atöran<br />

dispenser n 1. meusén nyang jimeukat keudroe; 2.<br />

alat teunabu<br />

dispersi n limba' wareuna<br />

disposisi 1. peunapat sidroe-droe peujabat lam<br />

urösan dinaih nyang meutuléh ba' surat<br />

atawa ba' keureutaih khusöih; 2. na<br />

keumongkénan keunong saboh-saboh<br />

peunyakét atawa peurangeui nyang<br />

meula'én<br />

distikon n panton duwa-duwa baréh<br />

distilasi n peusue'uem (taguen) beunda cayé atawa<br />

padè'sampoe jeued keuwap, jipeu'ilé<br />

lam sulie nyang meuklèh, Iheueh nyan<br />

jipeudirui lam beujana<br />

distilator n alat sulie wap<br />

distingsi n mubida; meula'én<br />

distorasi n 1. pubula'-balé atawa puwèt-wot sabohsaboh<br />

bhaih nyangka nyata, atöran<br />

dsb; 2. krè-kro' lam radiyö nyang<br />

peu'ubah mutu suwara<br />

distosia n meukarat ba'watèe meu'aneu' keulusa<br />

neudue' aneu' lam rahém hana<br />

meusaneub atawa aneu' raya that<br />

distribusi n 1. bagi keupadum (padum) droe ureueng<br />

atawa u padum (padum) teumpat;<br />

211


212<br />

INDONESIA A C E H<br />

2. bagi barang-barang ba' watèe lalörat<br />

keupeugawèe atawa umom<br />

distributor n ureueng atawa badan nyang peutimang<br />

urösan bagi mubagi<br />

d l s t n k n<br />

bagiyan niba' kuta atawa nanggroe<br />

nyang neubagi-bagi ateueh saboh-saboh<br />

meukeusud<br />

disuasi n keumaca'; kaca'; gama'; hayeu'<br />

d l t o a<br />

saban ngon nyang neuseubut ba' awai<br />

phön<br />

diversivikasi n 1. meu'anika ragam; 2. meu'anikaöseuha<br />

seupaya bè' meugantung ba'saboh<br />

öseuha mantong<br />

diversitas n meula'én; mubida<br />

divestasi n peulheueh; pubibeueh<br />

dividen n weue' laba atawa wasè öseuha keu<br />

nyangpo bulueng<br />

d l v l s l n<br />

d o n<br />

d o a n<br />

1- pasökan tantra (nyang) meu'alat<br />

leungkap 2. bagiyan niba' saboh-saboh<br />

badan 3. bagiyan niba' saboh-saboh<br />

badan öseuha (nyang) raye'<br />

nadaphön ngon tanda angka 1<br />

meulakèe ba' Tuhan; — hal/munandu'a<br />

peurabön<br />

doar<br />

>9 P sagai; khong kopi — kupi sagai/khong<br />

d o b e l a<br />

ca/r1.ganda2.lipatduwa;siseunduwa<br />

4. keumbeue 5. mupasang-pasang;<br />

d o b l<br />

n<br />

meujudö<br />

peunatu; dubi<br />

doblangan n bheue' keuchi' ateueh wasé jagöng<br />

d o b l e n<br />

teumaga meuseupöh meuih<br />

d o b o 1 a<br />

bho; mböih; beusöt<br />

dobolo n meu'èn pika' duwaplöhsa<br />

dobrak a beukah; meukuwa'; mendobrak 1. kh'o';<br />

kong; proh; thö' 2. eumböib; beusöt


INDONESIA A C E H<br />

3. sampöih sawiet<br />

dodet v mendodet teutaih; teutah<br />

1 dodol n dödöi<br />

2. dodol n ubat beudé lam plö' (pasu) keupuga<br />

tambang<br />

1. dodong n sibansa ladieng<br />

2. dodong a terdodong (teu)jhö; teucrön<br />

dodor a kedodoran meuthoh-thoh; sumpruet<br />

dodos v mendodos ny'èh; nyh'èh<br />

dodot n peukayan adat Jawa ba' watèe meukawén<br />

dogel a buköng; paleueng<br />

doger n tanda'<br />

dogma n ajaran atawa peunapat nyang haróih<br />

tayakin, hanjeued tacho' atawa tabantah<br />

1- dogol a buköng; loih; hana lungkèe; hana bulèe<br />

2. dogol a budoe; langgoe; ngeut<br />

3. dogol n ceundot; meucindot<br />

dohok v terdohok jrön; crön; jhö<br />

dok n keunaleueng kapai, teumpat pubeutöi<br />

(pré'sa) kapai<br />

dokar n kaha duwa ruda jihila Ié guda<br />

doko n meuih jinamèe; dapha (dapa)<br />

dokok-dokok n sijeunèh peunajöh (leupat, jeumphan)<br />

dokong n meulintèe agam ba' ureueng Daya'<br />

dokter n doto; toto<br />

doktoranda n lakab keu ureueng inong nyang lulöih<br />

sikula tinggi<br />

dokumen n surat meutuléh atawa meucita' nyang<br />

jeued keu bökeuti atawa keutrangan<br />

sahèh bhaih lahé, nikah dan lain-lain<br />

2. surat atawa naseukah karangan<br />

nyang neukirém rèt poih<br />

dokumentasi n himpönan bahan keuteurangan (gamba,<br />

surat haba dll) nyang meuguna keu<br />

213


INDONESIA A C E H<br />

éleumèe peungeutahuwan<br />

1. dol n geundrang<br />

2. dol n tihang kapai<br />

3. dol a cak leungoe; gurue' (sikröp dll)<br />

dolak-dalik a upa' apé'<br />

dolar n reunggétAmarika.Singapura, Hongkong,<br />

Ostrali<br />

dolrum n da'irah silingka khatulistiwa nyang<br />

jareuengna angèn; da'irah angèn maté<br />

dolfin n lumba-lumba; bui la'öt<br />

1. dolok n gunong<br />

2. dolok n cak ba'kayèe bulat gohlom teuplah<br />

dolomit n sibansa batèe gapu<br />

1. dom n peuluman; peunuman<br />

domba n kibaih; bubiri; dumba<br />

domein n atra milé' nanggroe (tanoh, uteuen,<br />

beunda nyang hana meugra')<br />

domistik a 1. lam nanggroe 2. urösan rumoh tangga<br />

3. teureuna' seu'iet<br />

domistika n peuseu'iethiweuen nyang mantong kleuet<br />

dominan a mupeungaröh (raya) that<br />

dominasi n neukuwasa Ié nyang leubèhteuga ateueh<br />

nyang leubèh leumoh<br />

domino n meu'èn dameuni<br />

domisili n teumpat (neu) due' nyang sahèh<br />

domot n dungèe; dungo'<br />

dompak v berdompak meulumpat-lumpat sira<br />

meulho meutrom-trom<br />

dompak a berdompak thatrapat; mupo' buböng<br />

rumoh<br />

dompet n dumpèt; tompè'<br />

domplang a meujungkat jungkét<br />

dompleng v mendompleng sinthue; meusinthue ba'<br />

gob la'én ba' mandum hai (éh, due;<br />

pajöh dll)<br />

214


INDONESIA A C E H<br />

dompol v berdompo/ranté'-rantue'; ranti'-ranthue'<br />

donasi n 1. deureuma; 2. hadiyah<br />

donat n peunajöh niba' teupöng gandöm, matiga<br />

ngon saka,<br />

donator n ureueng nyangka teutap geumeudeureuma<br />

doncang v mendoncang lumpat; gröb: chèn<br />

dondang n ayön peu'éh aneu'miet<br />

dondon n wareuna atawa cura'; sedondon saban<br />

cura'<br />

dondon v mendodon peugala umong<br />

dong p keu; keuh; siapa — soekeu(h) nyang<br />

dongak a mendongakXangah; tangaih; raheueng<br />

dongan n 1. rakan; sahabat 2. waréh sikawöm<br />

dongeng n haba jameun<br />

dongkak v mendöngkak lumpat; gröb; teurajang<br />

dongkel n seunungkét mendongkel sungkét<br />

1. dongkol a 1. buköng; hana lungkèe 2. ki hana<br />

Ié kuwasa; hana neumat<br />

2. dongkol a mendongkol bingèt; binyèt; br'eun<br />

mubulèe até<br />

dongkrak n peuyungkét; seunungkét; dungkra';<br />

beusoe gila<br />

1. dongok a dugho'<br />

2. dongok a dungèe; ngeut<br />

donor n ureueng meudeureuma darah<br />

dop n tutöp ruda moto<br />

doping n ngui ubat peuteuga tuböh atawa peu'é<br />

guransang ba' mita meunangdroe lam<br />

tandéng ulahraga<br />

dopis n cak daih ubat beudé<br />

dorang n eungköt bawai<br />

dorbia n hiweuen peuetgaki, leumo' keubeue;<br />

guda<br />

215


216<br />

INDONESIA A C E H<br />

dormansi n seumèe; seuneumèe<br />

dorong v mendorong 1 .tula';jhö'; gandra; geudra;<br />

2. crön; sa'; tumpé; sröng; 3. ki yue;<br />

ter — jauh sureuet; sreuet; men —<br />

kesamping dengan bahu dring; drin;<br />

ber --- dorongan meula'sa'<br />

dorsal a bagiyan niba' tuleueng rueng<br />

dorsum n tuleueng rueng<br />

dos n kuta' (plö') keureutaih<br />

dosa n décha; dèesya; berdosameudécha; tak<br />

berdosa salém<br />

dosen n guru ba' sikula tinggi<br />

dosin num lusén; dusén<br />

dosisi n taka ubat<br />

doyok n eungköt geurita raye'<br />

doyan a geuma; suka; gala'<br />

doyo n teumpat latéh silè' Jeupang<br />

doyong a sih'èt; suyo'; singèt<br />

draf n rancang garéhgasa niba' surat dsb<br />

drainase n lueng ie; taloe ie<br />

drama n jeunèh keumidi<br />

drastis a 1. kreueh ngon bacah; 2. sigo ö<br />

drel n pubeudé sigo ö (sirinta'; sireunta')<br />

dresoar n bupèt<br />

dribel n mendribel kili' (-kili') ba' meu'èn bhan<br />

drif jalur n juröng yub tambang<br />

dril n ija drèl<br />

dril v mengedril latéh meu'ulang-ulang; ujoe<br />

meutindan-tindan; pumah'è<br />

drop v mengedrop 1. bré (bri); jö'; 2. kiróm;<br />

peudue'; 3. peuna<br />

drum n drom<br />

drum n geundrang; tambö<br />

drumben n sipasökan ureueng pèh geundrang sira<br />

jimubarèh


INDONESIA A C E H<br />

drummer n tukang pumeu'èn geundrang/tambö<br />

druwe n tanoh raja<br />

dua num duwa; dua-dua siseunduwa; duwaduwa;<br />

dua-duanya banduwa; berdua<br />

duwadroe; berduaan cak meuduwa<br />

sagai; duwa mantong; mendua 1. jeued<br />

keuduwa go; 2. meucabeueng duwa;<br />

3. meuduwa ma'na; — hati cho'; so';<br />

menduai tamah purumoh jeued duwa<br />

droe; menduakan puduwa; menyeduai<br />

meuduwa bagi; perdua bagi duwa;<br />

memperdua 1. weue' duwa;<br />

memperduakan 1. puduwa; 2. meuduwa<br />

bagi; kedua 1. nyang keuduwa; 2.<br />

banduwa; yang ke — sani; dua puluh lima<br />

teungoh Ihèeplöh<br />

2. dua v mendua poh lawa<br />

duafa n ureueng la'èh<br />

duai n parui<br />

duaja n panji<br />

dualis a 1. jama'; 2. ureueng meuduwa pham<br />

dualisme n duwa pham nyang meuteuntang, na<br />

gèt na brö'; na peungeueh na seupöt<br />

duane n duwanè<br />

duang n neupa'sa pubuet sapeue-sapeue hai<br />

duangsom n deunda nyang wajéb bayeue keulusa<br />

meusalah janji<br />

dub n mengedup 1. gantoe suwara nyang<br />

aseuli ngon suwara atawa basa la'én<br />

ba' pilem; 2. pasoe suwara ureueng<br />

la'én<br />

dubius a ragu; rigu<br />

dubuk n sijeunèh asèeuteuen kuréng nyang<br />

bueh<br />

dubur n lubö; jubö; dubö; grunggöng<br />

217


INDONESIA A C E H<br />

d u d a n<br />

agam balèe; — kembang agam balèe<br />

hana aneu'<br />

d u d u v<br />

mendudu (mendudu-dudu) 1. ja' atawa<br />

1. duduk v<br />

plueng atawa meulangu meu'iköt-ikót;<br />

2. ja' atawa plueng hana kalon wie<br />

uneuen; 3. seumeutèt (seumeutot) ngon<br />

pa'sa<br />

due'; meutunangan; meukawén; neudue';<br />

— terbungkuk-bungkukkukö; teukukö;<br />

— belunjuréué nyue gaki; — berjuntai<br />

due' meujuntèe; — bersiladue' simpan;<br />

wét sila; — bertinggung due' tinggöng;<br />

— bertongkat lutut due' meutungkat<br />

teu'ót; duduk bedutut diatas kaki kiri,<br />

kaki kanan sebaliknya (duduk sembah<br />

pengantin) tinggói; — bersimpuh due'<br />

meutimpöh; mendudukkan 1. peudue';<br />

2. yue due'; terduduk teudue'; tempat<br />

— neudue'; penduduk ureueng nyang<br />

tinggai (due') ba' saboh teumpat;<br />

2. duduk n<br />

peundudö'<br />

sibansa ba' meureuya<br />

dudur v mendudur peujö' sidroe-droe ureueng<br />

dudus n<br />

ba' nyang muwajéb<br />

sraih bu'ö mampleue Ié pangulèe adat<br />

due<br />

l n prang tandéng<br />

d u e t<br />

n neumeuduwa<br />

218<br />

d u a v<br />

9<br />

menduga 1. dugai; juga; julö'; 2. kira;<br />

sangka; 3. ajö' keu neutupeue meukeusud;<br />

terduga 1. meuthèe; 2. teukira<br />

dugai a beu'eu; bu'eu; meu'ula'-ula' até<br />

du<br />

9al a dukhat, dakhat<br />

dugang v mendugang peutheun ngon taloe seupaya<br />

bé' reubah<br />

dugas v mendugas tajö'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

duhai p ö Po beun !<br />

duhe n neuba (hadiyah) lakoe keu purumoh<br />

(inong nyangka balèe)<br />

duhu n nang gampöng teumpat neudue'<br />

peumeurèntah<br />

duilah p astagfirullah<br />

duit n 1. pèng teumaga jameun dilèe (120<br />

duit = saboh rupiya) 2. cak pèng; -<br />

— ayam pèngsèn cap mano' yöh jameun<br />

kaphé; berduit cak Ie pèng; mupèng<br />

duka a — cita goirat; roirat; rugha<br />

dukan a keudèe; warong; bloko<br />

dukana n raya beureuhi; teuga cahwat<br />

dukat n sijeunèh pèng meuih atawa pira'<br />

duktus n salöran, seulöran<br />

duku n sibansa boh (ba') langsat (lansat)<br />

1. dukuh n dusön; gampöng ubeuet<br />

2. dukuh n tukang seumeusie<br />

dukun n tabib; --- beranak bideuen<br />

dukung v berdukung gö'; duköng; gulam<br />

dula n ra'yat awam<br />

1. dulang n crana; ceurana; dalöng; taba'; — kecil<br />

keurikai<br />

2. dulang v mendulang indang<br />

3. dulang v mendulang suleueng; suep<br />

4. dulang n mendulang meukeuböi (keupöi);<br />

meukeubö'<br />

5. dulang n sijeunèh ba' kayèe (ba' siraja kayèe)<br />

1. dulang-dulang n talam ubeuet teumpat rhaih dabeueh<br />

seumeupöh<br />

2. dulang-dulang n sibansa ba' ceureumoe<br />

3. dulang-dulang n kayèe neulhat ba' tihang kapai<br />

dulu p dilèe; yang dulu (lalu, tadi) sèt; sot;<br />

kembali ketempat — woe ba' sèt (sot)<br />

dumi n beunda teunirèe sibagoe cinto kulét<br />

buku nyang karab teubiet<br />

dumping n cara publoe barang diluwa nanggroe<br />

219


INDONESIA A C E H<br />

lam jeumeulah Ie deungon hareuga<br />

nyang murah that (deungon cara lagèenyan<br />

yum jibloe di dalam nanggroe hana<br />

jipèutrön, ba' akhè è' jikuwasa ba'<br />

lompeukan ngon yum diluwa nanggroe)<br />

dumung n sijeunèh uleue seudöng<br />

dunah n cicém keu eumpeuen<br />

dunak n baköi raya<br />

dungas v mendungas meuh'ueh-h'ueh<br />

1. dungkul a 1. lungkèe awè'; 2. buköng<br />

2. dungkul n sijeunèh euntu<br />

dungu a dungèe; dungo'; seudèe; ngeut; ulo'ulo'<br />

dungun n nan ba'kayèe; juwiet timoh ba'binèh pasi<br />

1. dunia n dönya<br />

2. dunia n mupakat urösan meukawén<br />

dungkelan a umong ba'teungoh gampöng<br />

duodenum n pruet dalam; pruet duwablaih jaroe<br />

duodrama n keumidi nyang jimeu'èn Ié duwa droe<br />

ureueng sagai<br />

dupa n keutanggi; pedupaan teurapan; trapan<br />

dupak v mendupa trom; teurajang<br />

dupleks a meulapéh duwa; duwalapéh<br />

duplik n jaweueb ateueh replik<br />

duplikat n seunalén nyangsa ngon aseuli<br />

duplo a sigo ganda<br />

dur n meutiya<br />

dura a sösah; khawaté<br />

dura a jeu'öh<br />

duratif a tréb meutheun; raseueng<br />

duren n drien<br />

dureng n musém ujeuen uroe malam di Flores<br />

durhaka a meureutad; daröhaka; teumeureuka<br />

duri n duroe; ukam; una'; huna'; rintangan -<br />

-- rangkheuem; berduri meuduroe;<br />

melingkari dengan --- kareuem<br />

220


INDONESIA A C E H<br />

durian n drien<br />

durias n ijacita alöih<br />

durja n ie muka; bermuram — masam muka<br />

(weueh até) meuseuröi<br />

durjana a jeuheut; jahat; dukhat; peunjahat<br />

durno n lakab keu ureueng nyang gala' jiba<br />

péteunah; lalat mirah rueng<br />

dursila a laku brö'<br />

duru a berduru (-duru) meuduyön-duyön<br />

dus n cak paco' sibu ie<br />

dusin v mendusin 1. jaga ba' teuneungeut; 2.<br />

beudoh ba' éh; jaga niba' pansan<br />

dusta n döseuta;kidéb;sulét;peureubula;peubula<br />

dustur n 1. kanun bhaih saboh nanggroe; 2.<br />

dabeuta nama ngon pangkat tantra; 3.<br />

ca'é peunujoe keu Nabi Muhammad<br />

S.A.W.<br />

dusun n gampöng; dusön<br />

dusun n — pengasihan bheue' peusaka (tanoh)<br />

nyang geujö' keu ureueng nyang tuengbila<br />

atawa keu meunayeu utang<br />

duta n antösan (peusuröh) nanggroe<br />

duwet n jambèe kléng<br />

duyun a berduyun (-duyun) meurön-rön; meuruirui;<br />

meuduyön-duyön; meutasa'-tasa'<br />

duyung n duyöng<br />

dwi num duwa<br />

duwibahasa a duwabasa<br />

dwidarma n meuganda keureuja<br />

dwi dasa warsa n watèe (masa) duwaplöh thön<br />

dwifungsi n meuganda buet<br />

dwiguna n meuduwa guna<br />

dwimuka a meuduwa sagoe<br />

dwiperan (duaperanan) n meuganda neumat<br />

dwitunggal n duwa meusaboh<br />

dwiwarna a meuduwa wareuna (mirahputéh)<br />

221


222<br />

E<br />

INDONESIA A C E H<br />

E,e n haraih keulimong; e<br />

e, p narit cara sru, meuhöi atawa peu'ingat<br />

ebam n sibansa rutu teumika<br />

eban v mengeban (h)eumpaih;seumpomu binèh<br />

ebek n bidè trieng teumanyum<br />

ebi n udeueng thö<br />

ebonit n geutah para nyangka kreueh, wareuna<br />

itam, jipeugèt niba' geutah meujampu<br />

tanoh cémpaga, keu seunalöbdawè listréb<br />

atawa beunda-beunda la'én<br />

ebro n kaha siwa, meuruda duwa atawa peuet<br />

ecek a ecek-ecek'\. kon meusunggöh-sunggöh;<br />

2. pura-pura<br />

eceng n ba' cr"èt (cr'ot); — gondok ba' keumibo<br />

(seumibo), udép meu'apöng lam ie<br />

ecer v mengecer meukat siseun bacut(-bacut);<br />

meukat ubeuet<br />

edafologi n éleumèe bhaih peungaröh tanoh ateueh<br />

teunaman<br />

edan a pungo; — kasmaran pungo beureuhi<br />

edar v beredar 1. ja' meulingka meuriwang klayi<br />

ba'sot; 2. muminah-minah jaroe;<br />

meulingka; 3. lagöt; mengedarkan 1. ba<br />

(peutrö') bansiseun lingka; 2. peu'é'<br />

(peu'ét) surat<br />

edisi n 1. bangon buku nyang geupeuteubiet; 2.<br />

buku, surathaba, karangan nyang jiteubiet<br />

meusigo watèe; 3. ragam karangan nyang<br />

jiteubiet ba' watè'e ngon teumpat nyangka<br />

meuteuntèe<br />

edit v mengedit 1. peukeumah naseukah<br />

nyangka jeued cita' (teubiet); 2. puproe<br />

surat haba, majalah nyang jikeumeung<br />

peuteubiet; 3. cara susön ngon pupadö'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gamba lam pilem atawa pita rakaman<br />

editor n ureueng nyang edit<br />

edukasi n éhwai didé'meundidé'<br />

edukatif n 1. sipheuet meundidé'; 2. urösan didé'meundidé'<br />

ef n nan haraih ƒ<br />

efek n 1. akébat; peungaröh; 2. peue nyang<br />

teu'ingat ba' pikéran ureueng nyan kalon,<br />

ureueng nyang deungo atawa ureueng<br />

nyang baca; peungaröh atawa laca' Iheueh<br />

jideungo atawa jikalon saboh-saboh hai<br />

atawa naseubah<br />

efek n surat-surat meuhareuga nyang jeued<br />

tabloe publoe (saham, andil dan sebagainya)<br />

efektif a 1. na(meu)akébat; na peungaröh; 2.<br />

mujarab; 3. na meuguna; 4. éhwai mula<br />

phön peuja' atöran<br />

efendi n tuwan (lakab keu bangsawan)<br />

efisien a 1. wadan cara öseuha atawa keureuja<br />

tanna teunaga mubadé, watèe ngon<br />

beulanja nyangna; 2. é' pubuet ngon<br />

ceureumat ateueh watèe ngon meuguna<br />

efloresensi n pram<br />

egah v mengegah ja' meusiga'<br />

egalitarian n yakin bahwa ureueng mandum wadan(saré')<br />

egalitarianisme n pham bahwa manusiya kaneuteukeudi Ié<br />

Tuhan sikuphu mandum<br />

egat v mengegat c'uet<br />

ego n 1 kèe; droe; 2. peue nyang ta kalon atawa<br />

tarasa éhwai droe keudroe<br />

egois n ureueng nyang peugah, piké bhaih droe<br />

mantong; meu'idi-idi; ingat pucö' droe<br />

mantong; peuglaih pucö' droe; nabsi-nabsi<br />

egol n mengegel sungkét; ungkét<br />

223


INDONESIA A C E H<br />

egomania n (peunyakét) teupungo-pungo keudroe<br />

sidroe mantong<br />

egos v mengegos ila'; kilè'; s'èt; tangkéh<br />

egosentris a (sipheuet) peujued droe (sidroe) sibagoe<br />

pusat niba' bandum hai; bandum nyang<br />

jitaka meunuröt droejih mantong;<br />

pakriban droejih<br />

egrang n canggang<br />

eigendom n ha'milé'moteula'meunuröt huköm lerupa<br />

eja v mengeja (h)ija<br />

ejakulasi n mupanca (ie) mani; teubiet (ie) mani<br />

1. ejan v mengejan tran; ran<br />

2. ejan v mengejan(mengejan-ejan) pa'sa-pa'sa';<br />

224<br />

ja' mita-mita<br />

ejawantah v mengejawantahkan peu(w)ujud nyata<br />

ejek v mengejek ruhé; peujayéh; ejekan<br />

simbéng<br />

eka num 1. sa; 2. tunggai<br />

ekabahasa n sabohbasa<br />

ekamatra a sabohuköran<br />

ekang n ceue wilayah niba' saboh-saboh sukèe<br />

ekeh a terekeh-ekeh meuh'ueh-meuh'ueh<br />

eklektis a sipheuet peuniléh nyang gèt that-that<br />

antara bandum nyangna<br />

eklips n göra(h)na; geura(h)na; gurana<br />

ekliptika n rèt nyang jilingka Ié matauroe lam sithön<br />

watèe<br />

ekofrasia n latah<br />

ekologi n éleumèe bhaih peungaröh antara<br />

meukheulu' ngon alam bansilingka<br />

ekonomis a cak himat; hana rampueh ba' peuteubiet<br />

beulanja, ba' ngui barang atawa watèe<br />

ekor n iku; ujöng; akébat; ki ureueng sajan;<br />

peungireéng; dua — kerbau duwaboh<br />

keubeue; berekor 1. meu'iku; 2. panyang


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meurön-rön; 3. ki meuseumong;<br />

mengekor 1. meuwèt-wèt lagèe iku; 2.<br />

/f/seutot;seutèt; pakriban peunapat atawa<br />

tingkah ureueng la'én; mau'uru-uru; seutèt;<br />

seutot<br />

1. eks n nan haraih x<br />

2. eks n beukaih<br />

eksak a (meu)teuntèe; meu'had<br />

eksata n bideueng éleumèe bhaih nyang nyata<br />

nyang jeued tatupeue ngon cara ujoe<br />

eksamen n ujiyan; ujoe; cuba; tré<br />

eksekusi n 1. peuja' putösan hakim; huköm maté; 2.<br />

jilanggéh atra kulusa utang<br />

eksekutif a 1. peutimang atawa peuja' saboh-saboh<br />

buet; 2. naha' ngon kuwasa peuja'atöran;<br />

3. ureueng nyang peutimang buet ba'<br />

saboh badan öseuha<br />

eksem n teureujoe; teurijoe<br />

eksemplar n 1. ön; satu eks siön; 2. saboh (naseukah)<br />

buku<br />

eksentrik a (sipheuet ureueng); ganjé, maula'én niba'<br />

ladém<br />

eksepsi n 1. keucuwali; 2. tangkéh teumangkéh<br />

bhaih dawa atawa peukara ba' hadapan<br />

majeulieh hakim<br />

ekses n meuleumpaih niba' nyang patöt;<br />

meulingkeue garéh nyangna; akébat<br />

eksfoliasi n leukang (meugantoe) kulét<br />

ekhibisi n putunyo' atawa peuleumah saboh-saboh<br />

bhaih atawa keu'ahliyan ba'ureueng<br />

ramèe (umom)<br />

eksipen n dat keu jeunampu ubat<br />

eksitensi n na; neuna<br />

eksit v 1. teubiet; 2. ki peulheueh neumat<br />

eksitus n reuhung teubiet; — pelvis lubö; dubö<br />

eksavasi n keuneukueh ba'teumpat nyangna<br />

225


226<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meukandöng beunda-beunda jameun<br />

peureuba<br />

ekslusif a 1 .meuklèh(meungklèh) keudroe; khusöih;<br />

2. hana röh; hana jibileueng atawa hana<br />

jipeutamong<br />

ekskursi n ja' teumasya<br />

eksodus n wèh (minah) meuduyön-duyön niba'<br />

teumpat asai (gampöng, naggroe);<br />

eksoftalmia n aneu' mata teusuet u luwa<br />

eksogami n 1. meukawén u luwa (teubiet) hön droe;<br />

2. meukawén kon ngon kawöm droe<br />

eksoterik n bhaih nyang jeued jitupeue Ié<br />

baranggasoe atawa jimuphöm Ié soe-soe<br />

mantong<br />

eksotermik a meujadi; ngon cara peuseu'uem<br />

eksotik a 1. jipeuturé atawa jipeutamong diluwa<br />

nanggroe bhaih cara atawa saboh-saboh<br />

gaya dsb; 2. gaya aséng; la'én niba'<br />

nyang la'én; ganjé<br />

ekspansi n 1. puluwaih wiloayah nanggroe deungon<br />

cara pa'sa; 2. m'ue; 3. tamah jeumeulah<br />

pèng niba' nyangka na<br />

ekspansif a 1. meujadi luwaih; 2. laku atawa cara<br />

marit bankuléha'<br />

ekspansionis n nyang peugèt ekspansi<br />

ekspedisi n 1. keunirém surat, barang dsb; 2. öseuha<br />

kirém atawa angköt barang; 3. salénan<br />

nyang saban niba' putösan hakim atawa<br />

surat notaréh; 4. ja' seumeulidé, (seulidé')<br />

bhaih éleumiyah ba' saboh teumpat<br />

nyang jareueng jrturé atawa gohlomna<br />

soetupeue; 5. kiréman tantra nyang jija'<br />

peuta'lö' musöh ba'sabohteumpat nyang<br />

jeu'öh<br />

ekspeditor n badan, öseuha atawa ureueng nyang<br />

jikeureuja ekspedisi


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

eksper n ahli; ahlöi; paka; pandé; pandoe<br />

eksperimen n ujoe(cuba,ci)pubeunasaboh-saboh teori<br />

ekspirasi n 1. heumböih naphaih; 2. seuneulheueh;<br />

3. tö watèe<br />

eksplikasi n peugah; peujeulaih; peutrang<br />

eksplisit a peugah bankuléha'<br />

eksploit n surat panggélanja'hadapmajeulieh hakim<br />

ba' uroe ngon watèe nyangka meuteuntèe<br />

eksploitasi n 1. puga öseuha; 2. prah teunaga ureueng<br />

la'én, tueng laba keudroe sidroe<br />

eksplorasi n ja' seulidé' teumpat nyang meukandöng<br />

bahan beunda meuhareuga atawa nyang<br />

jeued ta puga wasé<br />

eksplosi n 1. suwara beureutöih; 1. ki meutamah<br />

Ie ureueng (peundudö') lam watèe singkat<br />

eksplosif a 1. mudah beureutöih; 2. ki meujadi<br />

beureutöih; 3. bingkèng; ukèng<br />

eksponen n 1. tanda pangkat ba'angka (X 2<br />

); 2. ureueng<br />

nyang peujeulaih atawa tapeusé bhaih<br />

saboh-saboh teori atawa nyang jeued<br />

keu geunantoe ngon cintoe niba' teori<br />

ekspor n<br />

nyan atawa ureueng nyang seutot teori<br />

nyan; 3. ureueng nyangka meugah ba'<br />

saboh-sboh hön atawa bideueng masalah<br />

keunirém barang maniyaga u luwa<br />

nanggroe<br />

ekspos v mengekspos peugah; peuhah; peujeulaih;<br />

peuleumah; putunyo'<br />

ekspres a bagaih; bacah<br />

ekspresi n peugah meukeusud; ie muka sidroe-droe<br />

ureueng nyang mubayang peue rasa lam<br />

até jih<br />

els[resif a cangkla' that ba' peugah meukeusud<br />

ekstase n do'; jitamong; teumamong<br />

ekstensi n 1. pupanyang watèe; 2. peuluwaih<br />

ekstensif a luwaih jitamue'<br />

227


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ekstensifikasi n peuluwaïh; peupanyang; peutamah<br />

eksterior n bagiyan luwa niba' rumoh, lampöh, nyang<br />

jidue' Ié waki nanggroe aséng, hana<br />

tundö' ba' huköm nanggroe nyang<br />

jimeuwaki<br />

eksteritorialitas n ha' niba' waki nanggroe aséng, hana<br />

tundö' ba' huköm nanggroe nyang jimeuwaki<br />

ekstra n 1. teunamah nyangsah di luwa gaji; 2.<br />

leumpah that; hana lagèe nyang biyasa<br />

ekstradisi n jipeuriwang klayi ureueng nyang pubuet<br />

jahat Ié saboh-saboh nanggroe la'én<br />

nyang neu'atö lam janji antara nanggroe-nanggroe<br />

nyan<br />

1. ekstrak n pati<br />

2. ekstrak n salénan; kutépan<br />

ekstrakardial n jiluwa jantöng<br />

1. ekstraksi n 1. suet; löt; peuteubiet u luwa; 2. ki cue;<br />

ceumeu-cue; 3. 'khtisa; kutépan; cinto 4.<br />

turönan niba' saboh bangsa; — gigi böt<br />

gigoe<br />

2. ekstraksi n 1. (cara) teumambang batèe arang; 2.<br />

cara peuklèh saboh-saboh jeunampu<br />

bahan ngon bahan peularöt<br />

ekstranei n ureueng nyang seutot ujiyanakhé sikula,<br />

kon ngon cara murunoe ba' sikula<br />

sibagoe murib<br />

ekstrem a 1. ujöng abéh; panyang abéh; 2. kreueh<br />

abéh; yakin abéh<br />

ekstremis n ureueng nyang meu'abèh-abèh ba' bila<br />

atawa tuntöt saboh-saboh hai<br />

ekstremitas n anggèta tuböh (sapai, gaki dsb)<br />

eksoterm n hiweuen meudarah sijue'<br />

ekuator n garéh lingka bumoe lam angan-angan<br />

antara kutöb ngon kutöb lam bangon tité'tité'<br />

nyang santeut jara' ba' peuta bumoe<br />

228


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ekuilibrium n saban timang<br />

ekuivalen a saban deungon; sa ngon; santeuet<br />

el n nan harah L<br />

ela n (ukuran) tulang; ila; hila<br />

elak v mengelak 1. ila'; tangkéh; s'èt; kilè;<br />

sangka'; seusa; siba; 2. peulheueh droe<br />

elan n seumangat meunyala-nyala; srui; rhui<br />

elang n cr'èt; Weueng; sri-woe; seuriwoe<br />

elastik n 1. geutah; 2. taloe atawa pita nyang<br />

meujeu'euet<br />

elastis a meujeu'euet<br />

elefantiasis n peunyakét gaki gajah; untöt<br />

elegan a meugröih<br />

elegi n ca'é atawa nya-nyoe meuratöh keu maté<br />

elektrifikasi n ngui atawa gantoe ngon listréb<br />

elektrik n listréb; léseutré'<br />

elektrokusi n maté keulusa listréb<br />

eleng a sih'èt; singèt<br />

eliksir n dat cayé pupanyang umu; ubat siribèe<br />

guna; bahan keu jampu ubat<br />

eliminasi n 1. peuteubiet atawa suet bisa/racön ba'<br />

tuböh; 2. peuklèh; peu'-aseng; mengeliminasikan<br />

1. peu-gléh; peugadoh; 2.<br />

pumeungklèh<br />

elips n buntho' boh mano'; buju<br />

elite n ureueng teupiléh; ureueng teupandang<br />

elo n uköran panyang = ± 36 inci<br />

elok a 1. dhiet; 2. gèt laku<br />

elokuensi n pasèh; pasihat; cangkla'<br />

1- elon v mengeloni meudong ba' saboh piha';<br />

meusi; mumiha'<br />

2- elon v mengelon bujö'; padan; payu; tueng até<br />

elpiji n gaih cayé<br />

eltor n peunyakét ta'eun<br />

elu v mengelukan (mengelu-elukan) 1.<br />

229


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ceungeu'; cingeu'; 2. prèh jamèe; pumuliya<br />

jamèe<br />

elung n leungköng; lingko'; reulöng<br />

elus v mengelus (— elus) 1. geusué; gusue';<br />

alét; 2. ki padan; — dada ki meusaba<br />

elusif n sösah ba' tapham (muphom)<br />

em n nan harih M<br />

1. email n labö seunalob gigoe<br />

2. email n labö panci; sijeunèh cawareudi;<br />

(jawareudi; ra-jawareudi; lajawareudi)<br />

emanasi n mupanca; mublie'-blie'<br />

emang n ayahwa, liwa<br />

emansipasi n bibeueh niba' dönya lamiet; meusa lam<br />

ha/inong ngon agam<br />

emas (mas) n 1. meuih; 2. /c/pèng; atradönya; 3. Av'pèng<br />

balo; 4. meuyum; meuh'ai; bijimas ajimat<br />

inong meuih; — kertas meuihkeureulaih;<br />

— murni meuihmeuntah (urè; tuha); —<br />

Aceh (22 karat) meuih Aceh; — Belanda<br />

(14,18karat)meuih Blanda; — putihpira';<br />

— h'itam /c/minyeu' tanoh; — hijau ki wasé<br />

uteuen<br />

emat n cak uköran, seunipat bajèe, siluweue<br />

embacang n boh (ba') kandéh; mancang; — liarpu'ue'<br />

embah n nè; dato'; chi'<br />

embak n lakab keu cutda; cutpö<br />

embal a juem<br />

embalase n 1.kiréman;2.pa'bawa';3. upahpa'barang<br />

embalau n è' malo; panam;<br />

1. emba n ija geut'ang (geutang); mengemban 1.<br />

tingkue; 2. ki buet meuliya<br />

2. emban n inong peungasöh<br />

embar v mengembarkan puma'lum; embar-an 1.<br />

ma'lumat; 2. keutrangan<br />

embara v mengembara meurateub; meurawoh<br />

embarau n jeuneurob; neulop<br />

230


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

embargo n 1. theun seumeuntaran kapai aséng, han<br />

jeued bungkha simiseu watèe prang; 2.<br />

tham lalu-lalang barang antara nanggroe;<br />

3. larang bré thèe haba yoh gohlom watèe<br />

nyangka neupeuteuntèe<br />

embarkasi n watèe bungkha kapai atawa kapai<br />

teureubang<br />

embaru v sibansa ba' siron (sirèn)<br />

embat v mengembat 1. seupot; eundru; 2. cue;<br />

co'<br />

embek n cak kamèng<br />

embel n bueng<br />

embel n embel-embel teunamah nyang hana<br />

peunténg<br />

ember n èmbè; dr'om<br />

embih n lakab keu aneu' (miet) inong<br />

1. embik n su kamèng<br />

2. embik n cak macut; cutma<br />

emblem n tanda; tanda niba'lugamneulhat ba'dada<br />

embok n lakab keu ureueng inong Jawa atawa<br />

ureueng nyang due' keu bu<br />

embol n mengembol meucungkèh; meucurèh<br />

emboli n meusumpai urat darah<br />

embosur n 1. babah kuwala; 2. babah jeureulöng; 3.<br />

cara pumèt-pumèt bibi yöb seurumpét; 4.<br />

lidah seurumpét<br />

embarat n ceuri' seunibu (seumibu) bungong<br />

embrio 1. beunèh aneu' lam rahém; 2. ki beunèh<br />

embuai n lakab peugawè inong ba' astana<br />

embuh v h'eut; hawa<br />

embun n 1. eumbön; mbön; 2. wap nyang jeued<br />

keu ie<br />

1. embung n han é'; han tém<br />

2. embung n aneu' ulèe beureu'öh (bara)<br />

1. embus v ca/cpeuta'IjmengembL/sca/rrayéb; plueng<br />

2. embus v pröih; mböih; pot; berembus (angin)<br />

231


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pöt mengembus pöt (angin);<br />

mengembuskan pröh (pröih)<br />

embut v mengembivf rhueng; srueng mengembutembutmumèt-mèt;<br />

meukeumèt-keumèt<br />

emendasi n ubah atawa pubeutöi naseukah<br />

emfisema n busöng; beuténg<br />

emigran n ureueng boih tanoh ie nyang jimeuneutap<br />

ba' nanggroe la'én<br />

eminen a meuceuhu; meugah; geuthèena<br />

eminensi n 1. meugah dumho (bansaboh akeulém);<br />

meuleuha; 2. cot atawa göh manyang; 3.<br />

lakab nyang neubré Ié panita<br />

emis v mengemis geumadè; pengemis ureueng<br />

geumadè; sigeumadè<br />

emisi n 1. kiréman; 2. mupanca; meuc'a-c'a 3.<br />

geupeuteubiet surat andé (bulueng); 4.<br />

geupeuteubiet pèng Ié peumeurèntah<br />

emiten n badan öseuha peumeurèntah nyang<br />

peuteubiet surat (keureutaih) meuhareuga<br />

nyang jibloe publoe<br />

emol n mengemol 1. peukaru, puwayang; 2. hana<br />

meuso<br />

emong n mengemong satoh; didé'<br />

emosi n rasa; nyeum; nyum; tunyum<br />

empal n lapah sie (leumo, dsb) reundang nyangka<br />

jireuböh meu'aweueh<br />

empang n 1. ateueng tham ie; neulob; 2. neuh'eun,<br />

kulam eungköt; pengempaang<br />

rangkeuem; reuba<br />

empang n umpang; — beras eumpang muntèe<br />

1. empap v mengempap geunton; geuntèn; tindéh<br />

2. empap v rhom, tie'; seumpom<br />

empar a mengempar 1,. meusuróng ; 2, mupheueng<br />

empas v mengempas 1. heumpaih; 2. seumpon<br />

empat num peuet; — mata ki meuduwa sagai; empat-<br />

232


INDONESIA A C E H<br />

empat peuet sikawan; ber-empat peuet<br />

droe; berempat-empat peuet-peuet<br />

sikawan; tepat empat persegi peuetsagoe<br />

timang; seperempat (darisejtahé (tahil);<br />

sipha, per — sukèe; seper — sipha;<br />

membagiatau menjadi empat pupeuet;<br />

keempat-empatnya mampeuet<br />

empedal n pruet mano' (cicém)<br />

empedu n 1. 'ampeudu; phét; 2. ki narit peusakét<br />

até; (tanaman) lampeudu<br />

empek n ya; empek-empek kuya; poya<br />

empek n empek-empek makanan Plimbang niba'<br />

kamè teupöng, boh mano' ngon eungköt,<br />

geupajöh ngon kuwaih cuka<br />

empela n pruet cicém (mano') nyang mupéh eumpeuen<br />

empelas n amplaih; keureutah canè<br />

empelur n bagiyan asoe nyang leumie' (leupon)<br />

empenak v mengempenak 1. peuseunang até gob<br />

la'én; 2. peu'ucèe (lu) aneu'<br />

emper n 11. seuladang; 2. seurayueng; pisang sikat<br />

(si'ikat, sisikat)<br />

empat-empatan v meusa'-sa'; meusa'-gra'<br />

empiena n danoh (nanoh)<br />

empik a mengempik kuwat that<br />

emping n eumpieng mulieng<br />

empiri n peungalaman nyata ba' alam nyoe<br />

emplasemen n 1. teumpat atawa tanoh lapang ba' binèh<br />

tasiyon 2. lapa' meuriyam<br />

employé n ureueng pajöhgaji ba'kantö maseukeupè<br />

empo v mengempo tingkue<br />

empoh v mengempoh péh; mupépé; rö<br />

empok n 1. cutda; cutka'; 2. lakab keu ureueng<br />

inong nyang leubèh tuha; empok-empok<br />

ureueng inong ka meu'umu<br />

emporium n 1. glanggang meukat (meuniyaga); 2.<br />

seueng raya meu'asoe mumacam<br />

233


234<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

dabeueh meuneukat<br />

empos v pröh; mengempos 1. mböih; 2. pröh<br />

empot a empot-empotan meuh'ueh-meuh'ueh; 2.<br />

hana saba; met-mot<br />

1. empu n 1. lakab höreumat "tuwan"; 2. pandé kréh<br />

2. empu n uram; ulèe; — jari inong jaroe<br />

empuk a 1. leupon;2. leumpö'; 3. rapöh;4. mangat;<br />

leuma',; 5. gèt; 6. ki mudah keunong<br />

tipèe; — sekali meucr'èt-cr'èt; leunnyè;<br />

linyè<br />

empul v mengempul meukambam<br />

empulur n até ba'ubi atawa ba'meureunya<br />

empunya n nyangpo; po<br />

emulasi n 1. meu'ulö'-ulö' ba' buet jroh; 2. teunirèe<br />

emut v mengemut kabom; kulöm<br />

en n nan haraih N<br />

enak a 1. ladat; 2. mangat; nyaman; 3. nè'mat;<br />

4. nyindra; enak-enakcakaché'; nyindra;<br />

geumpheue<br />

enam num nam; — be/asnamblaih; — pu/tvnnamplöh<br />

enamel n 1. labö; 2. lapéh gigoe nyang leumah<br />

1. enap v mengenap du; dudö'<br />

2. enap a iem<br />

enartrotis n brue' teu'öt<br />

er?au n jö'; bradén (breudén, bridén, beureudén)<br />

1. encang v mengencang gilho; gidong; giché<br />

2. encang v mengencang eupot<br />

enceh n mangköng kicap<br />

encek n lakab agam Cina toto'<br />

ence/ a berencek-encel surang-saréng<br />

enceng n — gondok cr'èt; cr'ot; mibo (keumibo,<br />

seumibo)<br />

encer a cayé; binyè; linyè; bubö; jeureungong<br />

(untuk gulai, kuah)<br />

encik n 1. seuneubut keu ureueng aganVinong<br />

nyang hana meuturé; 2. sapa keu gurèe<br />

inong; 3. cutda


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

encim n inong Cina nyangka meulakoe<br />

encit n ijacita gasa<br />

encok n 1. sakét lam tuleuerig; 2. keuboh<br />

encot a ca[oe'; heut<br />

endak p cak 1. hawa; h'eut; 2. h'an<br />

endal v mengendal 1. pasoe; sa'; sumpai; 2.<br />

meupeuté'; ula'<br />

endang n inong teumapa (kaluet)<br />

1. endap v mengendap 1.. du; 2. eundap; ndap; —<br />

an keudèh; lando'; takèh<br />

2. endap a mengendap n'ueb; meun'ueb-meun'ueb<br />

endas n Aas tangkura'<br />

endasan n lapé'; keunaleueng; landah<br />

endemi n peunyakét nyang meujangkét ba' sabohsaboh<br />

teumpat atawa ba' saboh-saboh<br />

kawom<br />

emdemis n peunyakét nyangka jimeuneutap ba'<br />

saboh-saboh teumpat atawa khusöih ba'<br />

sidroe-droe ureueng atawa meuhad ba'<br />

awa' nyan sagai<br />

endilan n nan ba' kayèe nyang reujang timoh<br />

meu'uteuen ba' bineh glé nyang loih<br />

endofiï n sibansa seumalu<br />

endogami n meukawén sisama kawöm droe<br />

endon (endong) v mengendon (meu) dom; dudom<br />

endoparasit n seumalu<br />

endosemen n sahèh pinah ha' milé' ngon cara neutèkèh<br />

ateueh surat mil'' nyan<br />

endoskop n alat seumeulhoh u dalam tuböh (pruet)<br />

endoterm n meunatang nyang é' jimeutheun ba'<br />

mandum cuwaca<br />

endotoksin n racön lam kumeun nyang jiteubiet watèe<br />

kumeun nyan bicah<br />

endrin n tuba tiköih<br />

enduk n lakab keu aneu' miet inong<br />

endul n ayön<br />

235


INDONESIA A C E H<br />

enduro n hadu moto jara' jeu'öh<br />

endus v mengendus 1. rih'eut; ringeut; ringut;<br />

tubèe; 2. ki tupeue<br />

endut a cak endut-endutan mumèt-mèt<br />

enek a beungeu; gla'; jla'; leugeu<br />

eneng (neneng) n nya' nong; nèh<br />

energi n teunaga<br />

energik a meuseumangat; teuga<br />

enes a mengenes 1. meurana; 2. (teuka) weueh<br />

enfiotik n peunyakét teunaman nyagn teutapna<br />

sabé ba' saboh-saboh teumpat<br />

1. engah a thèe; meuthèe<br />

2. engah a terengah-engah meuh'eh-meuh'ueh;<br />

apöh-apah; keujang<br />

3. engah a terperangah teusangeu-sangeu<br />

engap-engap a seuna'; meu'ungkab-ungkab<br />

engas n 1. kh'ieng; 2. kh'ob; khöh<br />

enggak adv cak h'an<br />

enggan a han é'; hana tém; hana suka; seugan;<br />

timpueng; enggan-enggan é'-é' han<br />

enggang n eunggang; nggang — hidup dirawa-rawa<br />

tangirie'<br />

engget v mengengget cöt; julöh<br />

enggil n berenggil (meu) geurutuet<br />

enggokan n bilö'; kilö'; lingkö'<br />

1. engkah n geutah; peureukat<br />

2. engkah a engkah-engkah gohlom leumpö';<br />

beuhgkai; meungkai; burie'<br />

engkak n 1. sijeunèh jampö'; 2. sibansa eungköt tri<br />

engkang a mengengkang ingkang; phang; pheueng<br />

engkau pron kah; droekeu; gata (ta); droeneu;<br />

droeneuh<br />

engket-engket n geusong mamplam<br />

engkoh n cak dalém<br />

engkol n seulèngè; èngko<br />

236


INDONESIA A C E H<br />

engkong n yahchi'; chi'<br />

1. engku n lakab cèdara raja atawa ureueng-ureueng<br />

patöt (turèe)<br />

2. engku n 1. yahwa (blah ma'); 2. lakab keu yahchi'<br />

1. engkuk n sibansa geusong nyang pumaté ba'kayèe<br />

2. engkuk n nan sijeunèh cicém<br />

engsel n èngsè; seundi; wèsè; unda-andé<br />

enjak v mengenjakg\dong;g\\bomengenjak-enjak<br />

heuntam; euntam; gichè<br />

enjal v mengenjal 1. reubahteudue'; 2. mupeuté';<br />

ula'; 3. sumpai babah ngon makanan<br />

enjelai n dhukhon; glém; nala; sa'é; ca'é<br />

enjin n meusén<br />

enjut v mengenjut gacheue'; kayöh<br />

engklaf n wilayah bibeueh ba' teungoh-teungoh<br />

(jilingka) nanggroe la'én; pulo lam pulo<br />

engkuet n pré'sa ca'si ba' majeulieh<br />

eniom a muda; puti'<br />

ensambel n sikawan ureueng nyang meu'èn musib<br />

cara teutap<br />

ensiklopedi n buku meu'asoe anika keutrangan bhaih<br />

éleumèe atawa saboh-saboh bideueng<br />

éleumèe nyang meususön meunuröt<br />

abeujad<br />

entah adv euntah; alèh (lèh); salèh; entahya (a)lèh<br />

nyo<br />

entak v mengentak 1. geudh'am; 2. rudo';<br />

mengentak-entakan kaki geudh'am;<br />

geudèb; tinggröm; tinja'; tinya'<br />

entar adv 1. si'at treu'; 2. enteu'; eutreu'; treu'-treu'<br />

entas v mengentas srung; rhueng<br />

enfe n gata<br />

enteng a 1. phui; apöng; 2. ki mudah; 3. peujayéh<br />

entente n kheunpakat (ladém hana meutuléh) lam<br />

saboh-saboh hai (urösan) antara duwa<br />

237


INDONESIA A C E H<br />

nanggroe atawa leubèh<br />

enteritis n peunyakét (luka) lam pruet raya'<br />

entrologi n éleumèe peunyakét lam pruet raye'<br />

entertainer n ureueng nyang jikeureuja urösan<br />

peuseunang seunang (peutimang) jamèe<br />

(meunyanyoe, meulawa')<br />

entok n rté' seurati<br />

entong n 1. aneu' agam; 2. lakab keu aneu' agam<br />

(si gam, nya' gam)<br />

enfof n mengentot (kas) 'o'; meu'o'<br />

entozoa n seumalu lam pruet rayeu' (glang)<br />

entre n 1. rèt tamong; 2. cak pèng pangkai phön<br />

jeued keu angèeta<br />

entreport n teumpat tumpö' barang nyang gohlom<br />

meusoe nyang trimong atawa kulusa<br />

gohlom jibayeu bèya bubé nyang patöt,<br />

lam keunawai duwanè<br />

enuresis v teubiet 'ie' lam teuneungeut<br />

enyah v peuta' !<br />

enyak v mengenyak 1. gidong; 2. gilho<br />

1. epak v mengepakco'pa', mengepakkanpeusiwa<br />

2. epak v mengepak pa'; patee; bungköih; punjöt<br />

epek n taloe keu'ieng; geundét<br />

epidemi n wabah<br />

epifiotik n peunyakét teunaman nyang meujangkét<br />

sikléb-siklab ba' saboh teumpat<br />

epigastrium n pruet bagiyan ateueh antara ujöng<br />

tuleueng dada ngon pusat<br />

epiglotis n telueng raweuen nyang jisalöb uram<br />

reukeueng ba' watèe tameu'uet<br />

epigon n ureueng nyang teumirèe<br />

e[ografo n murunoe bhaih tuléhsan kuno nyang<br />

teupheuet ba' batèe<br />

epilepsi n pungo bui; sawan<br />

epilog n narit (haba) seuneulheueh; peunutöp<br />

episentrum n tité' pusat geumpa ba' pruet bumoe<br />

238


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

episode n bagiyan niba' riwayat/calitra nyang sangsang<br />

meuklèh keudroe<br />

epitaf n tuléhsan ba' batèe jeurat sibagoe tanda<br />

ingat keu ureueng nyang neuseumiyub<br />

jisinan<br />

epok n ipö'; baluem seukè teumanyum<br />

epos-epik n ca' é calitra palawan<br />

er n nan haraih R<br />

era n masa; sunut<br />

eradiksi n peuranab teunaman meupeunyakét<br />

erak a hè'; leulah; leubeuen<br />

erak v bererak (mengerak) cré; Iheueh;<br />

eram v<br />

reunggang<br />

mengeram karom; keumarom<br />

erang n mengerang geumeucie'; meuranggöng;<br />

ngeurang; öng a<br />

1. erang n<br />

-öng)<br />

hilam<br />

2. erang a erang-erot irang-iröt<br />

erat a 1. gab; 2. kong; 3. krab<br />

erata n galat; ralat<br />

ercis n sijeunèh ba' reuteue' glé<br />

ereh v mengereh 1. yue; krah; 2. peutimang (mat)<br />

gayam<br />

erek-erek n sijeunèh judi<br />

ereksi n gong boh; cot aneu' tét<br />

ereng a siröng; irang; iröt<br />

eret v mengeret inthue; eunthue; kuré' (kuro')<br />

p'èng atawa atra gob<br />

bujö' (padan)<br />

la'én ngon cara<br />

ergasiofit n teunaman nyang geupula keu makanan<br />

atawa ubat<br />

ergonomi n atöran atawa cara keureuja nyang sanyum<br />

ergot n sijeunèh peunyakét teunaman keulusa<br />

kulat<br />

erik n mengerikl.<br />

2. kib<br />

kli'; geumeucie'; geumeuréb;<br />

239


INDONESIA A C E H<br />

ering n cicém pajöh bangké<br />

erisiplas n peunyakét kulét nyang meujangkét<br />

meusigoe ngon paneuih<br />

erifrosit n bijèh (beunèh) darah mirah<br />

1. erong (erong-erong) n lueng peu'ilé ie ba' peurahö atawa ba'<br />

neulop<br />

2. erong n cawan ara'<br />

eror n meusalah ba'puko'janji nyang meu'akébat<br />

bateue bandum janji<br />

eropa n lerupa; orang — Preunggi<br />

erosi n batèe awöih (meureuhung) keulusa jikréh<br />

Ié ie; luka meucurèh kulét<br />

1. erot a iröt; siröng; — benyot irang-iröt<br />

2. erot v bererot (-an) meudeu'eu-deu'eu;<br />

meuduyön-duyön<br />

erotik a bhaih nabsu beureuhi; pubangkét<br />

beureuhi<br />

erpah n cak tanoh siwa ba' huköm lerupa<br />

erpah n sijeunèh cara mawaih tanoh<br />

erti v mengerti muphöm ma'na<br />

eru n ba' arön; ba'ru<br />

erupsi n 1. beureutöih gunong meu'apui; 2. wap<br />

seu'uem; 3. bicöh ba' kulét<br />

es n nan haraih S<br />

es n èh; ie batèe<br />

esa n tunggai; saboh; asa<br />

esai n karangan singkat bhaih sboh-saboh<br />

masa'alah ateueh peunapat nyang rika<br />

karangan<br />

esok n peunyakét isa', seusa'<br />

esek n sijeunèh peunyakét deumam<br />

esens n pati; bijèh<br />

esensi n hakikat; hai nyang puko'<br />

eskader n sikawan kapaiprang<br />

eskadron n 1 bagiyan niba pasökan mototèng; 2.<br />

sikawan kapaiteureubang tantra<br />

240


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

eskalasi n meu'é'; tanja'; meutamah asoe atawa<br />

jeumeulah<br />

eskalator n reunyeun listréb<br />

eskapisme n plueng niba' hai nyang nyata, mita seunang<br />

atawa udép lam angan-angan<br />

esofagus n lueng antara reukueng ngon pruet<br />

esok adv singoh; — lusa 1. singoh atawa lusa; 2.<br />

ba'saboh watèe; besok singoh;<br />

mengesokkan tanggöh keu singoh<br />

esot v mengesot seu'; iseu'; is'èt; s'èt<br />

esoterik a meusipheuet khusöih (rasiya, meuhad)<br />

estafet n adu plueng atawa meulangu cara<br />

meukawan-kawan, soe-soe nyang seutot<br />

bubéhad droe maséng-maséng<br />

esto,aso n peunapat; kira (keunira)<br />

estrus n musém beureuhi ba' meunatang<br />

estuari n 1. panté teumpat ie masén mupo' ngon<br />

ie tabeue; 2. babah kuwala lagèe sulie<br />

meukuwa' si u la'öt<br />

estalase n seulampèe, teulampèe), teumpat<br />

peudéng-déng barang<br />

era/ deungon ureueng la'én; deungon rakanrakan<br />

etanol n dat ara'<br />

etape n jara' antara duwa teumpat; teumpat<br />

peuniyöh<br />

etatisme n pham bahwa nanggroe leubèh peuntèng<br />

niba' ra'yat;<br />

etek n macut; cutma<br />

enternit n deulangèt rumoh niba' aseubèh<br />

etika n 1. éleumèe bhaih peue nyang gèt atawa<br />

toh nyang brö', ha' ngon kuwajéban; 2.<br />

éhwai akheula'; 3. nyang beuna ngon<br />

nyang salah meunuröt saboh-saboh piha'/<br />

kawöm<br />

etiket n keureutaih tèmpè ba' barang meuneukat<br />

241


242<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nyang meutuléh keutrangan singkat bhaih<br />

barang nyan<br />

etimobgi n cabeung éleumèe nyang seumeulidó, asai<br />

usui<br />

etiofogi n éleumèe sabab peunyakét<br />

etmokJ n salah sikrè' (kra') tuleueng tangkura'<br />

euforia n riya nyang meuleumpah<br />

eurasia n lerupa ngon Asiya<br />

evakuasi n wèh (minah) peundudö' niba' wilayah<br />

bahaya u teumpat nyang aman keulusa<br />

prang, ieraya atawa beureutöih gunong<br />

evers/ n 1. gra' muputa u luwa; 2. (gaki) nyang<br />

meugayéng u luwa; meu'ingkang<br />

(teupheueng)<br />

evolusi n meu'ubah ngon cara siseun bacut (cara<br />

peuleuheuen-peuleuheuen)<br />

evolusionisme n pham bahwa sigala hai meu'ubah cara<br />

peuleuheuen-peuleuheuen, mula niba'<br />

nyang meusahaja sampoe jeued leubèh<br />

sampöreuna atawa leubèh rubeuet<br />

ewa a seugan; 'hanasuka<br />

ex officie- n keulusa pangkat<br />

eyang n hor nè'<br />

eyel v mengeyelhana theun talö ba' marit; h'eut<br />

meunang sidroe ba' marit


F<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

F, f n haraih nyang keunarn<br />

fa n nada keupeuet lam musib<br />

1. faal n 1. pi'é; 2. meugra' anggèta badan nyang<br />

dawö'<br />

2. faal n phai; ramai; memfaalkan ka jiramai<br />

faali a meunuröt kudrat<br />

fabel n calitra tamsé laku manusiya ngon kisah<br />

meunatang<br />

fadihat n brö'; 'ayéb<br />

fadil a meulya; meugah; taré' éleumèe<br />

faedah n 1. pa'idah; guna, munapha'at; 2. laba;<br />

meulaba<br />

faeses n è' (najih) manusiya atawa hiweuen<br />

fafa n tanoh milé' gampöng nanggroe Aru<br />

faham n pham; muphöm<br />

fajar n paja; suboh; — kilib paja gajah (kidéb);<br />

fikih n pakèh<br />

fakir n paki<br />

— menyingsing uroe kabeungoh; — sidik<br />

paja sadé'; suboh itam; — dini hari muréh<br />

faksi n piha'atawa sikawan ureueng lam peureuté<br />

pulrté'<br />

fakta n hai nyata; keubit-keubit na<br />

faktor n keu'adaan atawa teunaga nyang jeued<br />

keu sababna saboh-sboh hai; — iklim<br />

nyang mupeungaröh ateueh akeulém; -<br />

-kebetluan hai nyang hana soekira; —<br />

penarik hai nyang jeued keu sabab<br />

(gandra, geundra) sidroe-droe ureueng<br />

jitém keureuja atawa jipubuet; —<br />

pendorong hai nyang gandra (geundra)<br />

saboh-saboh öseuha<br />

faktual a (ateueh) hai nyang nyata; nyang beuna<br />

faktur n dabeuta (jadöi) barang kiréman nyangka<br />

leungkap deungon keuteurangan nama,<br />

243


244<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jeumeulah ngon hareuga nyang wajéb tabayeue<br />

fakultas n bagiyan niba' sikula tinggi bhaih sabohsaboh<br />

bideueng éleumèe<br />

fakultatif a 1. hana wajéb; 2. jeued piléh<br />

falah n meunang<br />

falaj n taloe ie daro'gunong atawa mata ie jimiyub<br />

tanoh<br />

falak n 1. cakrawala; 2. éleumèe pala'<br />

famili n 1. cèdara; krabat; waréh; 2. kawöm<br />

familier a cak akeurab; karib<br />

familisme n cara udép nyang leubèh neupeunténg<br />

keukawöm droe niba' ureueng sidroedroe<br />

fana a pana; phana; pahna<br />

fanatik a yakin abéh keusaboh-saboh hai (ugama,<br />

pulité')<br />

fantasi n angan-angan; meu'angan-angan<br />

rara; (farji) n meunalèe ureueng inong; puko; capö'<br />

farak n mupara'; muparikah<br />

farik a meula'én that; mubida that; hana saré'<br />

faring n uram reukeueng<br />

faringitis n luka lam reukueng<br />

farisi n madeuhab lam ugama Yahudi jameun<br />

dilèe nyang yakin that ba' ugama ngon<br />

adat droejih<br />

farmakologi n éleumèe ubat<br />

farmakope n buku teuntang ubat nyang geupeuteubiet<br />

Ié peumeurèntah<br />

farmasi n cara peugèt, cara keubah, cara<br />

peukeumah ngon cara bagi ubat<br />

farsak n uköran jara' ± lapan kilomètè<br />

fasakh n pasah; inong taleue' lakoe<br />

fase n had; meuhad-had; tako'<br />

faset n muka; sagoe; bagiyan<br />

fasia n gagap; meu'o'-o'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

fasih a pasèh; pitah; cangkla'<br />

fasik n pas'è'; pasè'<br />

fasil'rtas n keumudahan<br />

fatal a 1. maté; 2. hanjeued Ié ta'ubah atawa<br />

tapubeutöi; reuloh Iheueh; reulé; 3. bala;<br />

pakriban kheuen beugi<br />

fatalis n ureueng nyang peucaya atawa peusrah<br />

droe ba' naséb<br />

fatalisme n pham bahwa manusiya meugantung ba'<br />

naséb<br />

fatalitas n meunaté<br />

fatamorgana n 1. umang-umang nyang leumah lagèe ie<br />

meu'anca'-anca'; 2. angan-angan nyang<br />

han é' atawa hanamongkén tacapoe<br />

fatir n kamè ruti atawa eunti nyang hana<br />

meuragoe<br />

fatom n uköran panyang ± 16 gaki = 32 meuseuti<br />

= 1,8 mètè<br />

fatometer n peukakaih ukö Ihö' la'öt<br />

fatur v pubateue puwasa (pajöh bu cot uroe)<br />

fatwa n pateuwa<br />

fauna n alam atawa dönya hiweuen<br />

favorit n 1. nyang geuharap keujuwara; 2. nyang<br />

geusuka; nyang geusayang<br />

februari n buleuen keuduwa; keunong duwa plöh<br />

sa<br />

federal a peumeurèntah niba' padum-padum boh<br />

nanggroe nyang jimeusaboh, maséngmaséng<br />

nanggroe nyan bibeueh atö<br />

urösan dalam nanggroedroe<br />

feminin a 1. bhaih ureueng inong; 2. sipheuet<br />

meu'inong<br />

fenomena n 1. hai éhwai kasat mata nyang jeued ta<br />

peujeulaih meunuröt cara éleumiyah; 2.<br />

la'én niba' nyang la'én; buet ajayéb; 3. hai<br />

nyang nyata<br />

245


246<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

feodal a meucarakat nyang neumat Ié kawöm raja<br />

feri a prahö tambang angköt ureueng ngon<br />

barang nyang jijeumeurang la'öt atawa<br />

krueng; kapai tambang<br />

fermen n dat peuragoe<br />

fermentasi n ragoe<br />

fertil n baso; meudan<br />

fertilisasi n 1. mumèe; hamèe; bunténg; ulu; 2. pubaja;<br />

peurabö'<br />

ferum n dat beusoe (fe)<br />

fesrifal n 1. piyasan; peurasan; 2. meutandéng<br />

fiasko n cupa; hana meusaneueb<br />

fiat n tanda akö<br />

fiber n tapéh; sue<br />

fibril tapéh; ukheue nyang alöih that atawa rabö<br />

fidah n pira'<br />

fiduasi n bré kuwasa lam urösan pèng<br />

fidyah n peudiyah; padiyah<br />

figur n 1. bangon; wujud; 2. tukoh<br />

figuratif a kieh; tamsé<br />

fiil n pi'é<br />

fikih n pikah<br />

fikobgi n éleumèe bhaih siseu"<br />

fikrah n pikéran<br />

fiksi n 1. calitra nyang neurika; 2. karangan lam<br />

angan-angan<br />

fiktif a majadi; lam angan-angan<br />

filamen n beunda lagèe beuneueng nyang lipéh;<br />

rabö'<br />

filantrop n raya geunaséh keu manusiya; ureueng<br />

nyang Ie meusedeukah<br />

filaria n glangbeuneueng<br />

filariasis n 1. peunyakét keulusa glangbeuneueng;<br />

2. peunyakét gaki gajah; untöt<br />

filateli 1. peusapat ngon sasat prangko ngon<br />

sigè; 2. peusapat prangko<br />

final n cabeueng öseuha nyang jkJong keudroe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

film n pilem<br />

filopur n mèrè' (cap) maniyaga niba' alat saréng<br />

ie tabeue sampoe gléh ngon maté kumeun<br />

filter n seunaréng<br />

final n bhab keuneulheueh (seuneulheueh); 2.<br />

(h)abéh; seuleusoe<br />

firasat n peurasat; prasat; peurasah<br />

firdaus n 1. peureuduih; peureudöih; 2. ceuruga<br />

firjatullah lapang raseuki neubré Ié Allah<br />

firma n carikat dagang<br />

firman n peureuman; jeued keubuet<br />

fisibilitas n jeued mubuet; jeued keubuet<br />

fisik n jasmani; tuböh; badan; jirém; ambang<br />

fisika n éleumèe alam<br />

fisoterapi n meu'uröt keu ubat<br />

fisikal a bhaih paja' atawa wasé nanggroe<br />

fit a phui tuböh mangat asoe; gunja'<br />

fitnah n ayé; peuteunah; péteunah; memfitnah<br />

pusuna; peuculo'; puculo'; rakot-rakot;<br />

rancana; töhmah<br />

fitofogus a suka seumajöh sidom<br />

fitopologi n éleumèe peunyakét teunaman<br />

flakon n seurahi (kaca) ubeuet nyan dhiet, ladém<br />

keuplö' minyeu' ata<br />

1. flamboyan a sibansa ba'ujeuen<br />

2. flamboyan a ki meujeureulah; jeureulang<br />

fiamigo n sibansa (cicém) dhö'<br />

flanel n ijakambeuli (keumbeuli)<br />

flat n 1. rumoh bloko Ihèe ruweueng (seuramoe,<br />

jurèe, dapu ba' saboh lapéh) 2. rumoh<br />

meulapéh, mupita'-pita'<br />

flegma n hana pöh; hana pululi; hana pakoe<br />

flegman a tabi'at beu'o seu'iet<br />

fleksi n gra' mupeuté' ba' teu'öt<br />

fleksibel a 1. meujeu'euet; 2. röh lam kawan<br />

flis n bulèe bubiri nyang gohlom meucukö<br />

247


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

flop n gra' jeubeueb; gra' pulapingkui<br />

flora n 'alam teunaman (tumböhan)<br />

floret n sijeunèh peudeueng<br />

flu n mon-mon; sijue'<br />

fluks n 1. (ceurét) meujoh-joh; 2. gra'<br />

meuseumong<br />

fluktuasi n 1. tanda-tanda meu'é' meutrön yum,<br />

meu'ubah-ubah yum keulusa na nyang<br />

bloe na nyang publoe (peutaba barang);<br />

2. yang-yang; meuguncang<br />

fobi n rasa teumaköt that ngon hanamupeue<br />

sabab<br />

fobia n that teumaköt keu beunda atawa sabohsaboh<br />

hai nyang jeued keusabab<br />

peunyakét tréb puléh<br />

fokus n 1. tité'; neukeutah; tité' apui; 2. pusat;<br />

memfokuskan pupusat ba'<br />

folio n uköran keureutaih<br />

folklor n 1. adat ngon calitra (haba) jameun nyang<br />

hana meutuléh, neuwasiet Iésunut nyang<br />

saboh sunut ba' sunut nyang la'én; 2.<br />

éleumèe adat istiadat ngon calitra jameun<br />

nyang hana meutuléh<br />

1. fon n bunyoe basa<br />

2. fon n angèn seu'uem ngon thö daro' gunong<br />

fonasi n su ba' uram reukueng<br />

fondasi n tapa' rumoh<br />

fonds n dana beulanja<br />

fonem n bunyoe haraih nyang ubeuet that nyang<br />

pubida ma'na<br />

fonetik n éleumèe bahsa bhaih cara ucap haraih;<br />

2. éleumèe bhaih bunyoe haraih ngon<br />

tanda<br />

fonik n cara purunoe mubaca<br />

toramen n reuhung (ruhung) bubé seuma<br />

foramonofera n sijeunèh binatang la'öt<br />

248


INDONESIA A C E H<br />

formal n 1. ateueh atöran nyang sahèh; ban laku<br />

adat reusam nyang ladém; 2. raseumi<br />

formalitas n 1. atöran nyang ladém; 2. keu carat<br />

mantong<br />

formasi n susön; seunusön (peugawè, kapai<br />

teureubang) dan sebagainya<br />

format n bangon ngon uköran buku, surathaba dan<br />

sebagainya<br />

formatir n ureueng nyang geuyue peudong sabohsaboh<br />

badan<br />

formula n seunusön atawa bangon nyangka teutap<br />

formulir n seunusön atawa bangon nyangka teutap<br />

formulir n surat atawa jadöi nyang mantong soh<br />

(hana meutuléh)<br />

fornifikasi n mukah<br />

forsir v memforsir pa'sa; pohtuböh<br />

forte a kreueh (lam hai musib)<br />

forum n 1. lambaga (leumbaga) atawa badan<br />

majeulieh; 2. teumpat meusapat<br />

(musapat); teumpat peugah haba<br />

(meusawé)<br />

fosfat n dat nyang neungui keubaja peuneugèt<br />

fosil n euncit tuleueng binatang atawa ba' kayèe<br />

jameun peureumeun nyangka jeued keu<br />

batèe lam tanoh (bumoe)<br />

foto n putrèt; putr'èt; kuda'<br />

fotografer n tuiang putrèt (kuda')<br />

fotokopi n gamba atawa tuléhsan (surat)nyang<br />

neusalén ngon meusén fotokopi<br />

foya v berfoya-foya hambö pèng meuriya-riya<br />

fraksi n 1.seureupéh;2.sikawanwakira'yatnyang<br />

saboh pham ba' DPR<br />

fraktur n reuta' atawa patah tuleueng<br />

frambusia n purèe<br />

fraternitas n meucèdara; muwaréh<br />

fregat n 1. kapaiprang uköran seudang; 2. kapai<br />

249


250<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

layeue meutihang Ihèe<br />

frib n bulèe bubiri nyangka teucang-cang<br />

frigid a hana beureuhi; hana gurangsang; leupie;<br />

hana gunja' ba' meujima'<br />

friksi n muparikah; mupara'<br />

front n 1. bagiyan keue; garéh keue; 2. miduen<br />

prang; 3. gra' meusaho ba' capoe<br />

meukeusud pulité'<br />

frontal a meudinab-dinab<br />

frust ras i n murö'<br />

fukaha n pakèh<br />

fukara n paki<br />

fuli n kulét pala<br />

fulus n cak pèng<br />

fumarol n babah gunong nyang meu'asap<br />

fumigan n sijeunèh tuba tikoih<br />

fundamen n hakikat; tapa'; lapé'<br />

fundamental a peue nyang puko' (hakikat)<br />

fungi n sijeunèh seumalu<br />

fungisida n tuba seumalu<br />

fungsi n jabatan atawa keureuja nyang jipubuet;<br />

gra' dawö' anggèta; guna niba' sabohsaboh<br />

hai<br />

fungsional a 1. ngon meuruwah pangkat; 2. meuguna<br />

fungsionaris n peugawè nyang neumat (neudue') ba'<br />

saboh-saboh pangkat, urosan<br />

fungus n kulat<br />

fusi n 1. meujampu saboh niba' mumacammacam<br />

beunda; 2. gabongan niba'<br />

macam-macam badan atawa peureuté<br />

fusta n prahö (kapai)<br />

futur v ie atawa bu beungoh<br />

futur n watèe (masa) u keue teuma; uroe singoh<br />

fyord n pantéla'öt nyang meukilo' lam lungkie' glé<br />

di nanggroe Norwégiya, lerupa


G<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

G, g (Ge, Geh) n haraih keutujöh<br />

9 (g e<br />

) n singkatan gram nan sijeunèh taka brat<br />

gaba-gaba n 1. ön 'ue muda (ön pucö') keu ayeuem<br />

pintö; 2. pintö geureubang trieng<br />

meu'ayeuem ön 'ue pucö' atawa ön<br />

bringèn; 3. buböng meuriya atawa ön 'ue<br />

teumanyum<br />

gabah n aneu' padé nyangka ; luröih ba' mue<br />

(tangké)<br />

1. gabai n gabai-gabai ayeuem boh seunanggöi niba'<br />

meuih (lipéh)<br />

2. gabai v menggabai ceugöt; leugöt; leunggöt<br />

1. gabak a 1. reudom; 2. reudö'<br />

2. gabak n prueh<br />

3. gabak n creueh<br />

gabardin n ija niba' gapeueh, sutra atawa bulèe bubiri<br />

hanmböih ie, kayém geupeugèt keu<br />

bajèeujeuen<br />

1. gabas n gabai; gasa<br />

2. gabas a tergabas gadèh-gadoh<br />

QBtit a cantöi; canteuen; gohlom biyasa; jagon<br />

gabor n nan tari Bali<br />

gabro n batèejeued, wareuna meuneung itam<br />

gabruk n su meupo' beunda kreueh<br />

gabuk a 1. soh; 2. malé; eue; ong<br />

gabung n ikat; beureukaih^ergabt/ngmeurö'; sado;<br />

tamong; gabungan\eunampu; geunampöi<br />

1. gabus n kayèe gaböih; menggabus asah; alét;<br />

geuso'; pleue<br />

2. gabus n kayèe ataw até kayèe nyang leupon keu<br />

thueb seurahi<br />

3. gabus n eungköt ie tabeue; bacé; anakikan gabus<br />

sangkilue<br />

251


252<br />

INDONESIA A C E H<br />

gaco n jawara<br />

1. gacoan n cak faröh; taröhan<br />

2. gacoan n cak boh até; keukaséh<br />

gacok n cak ureueng ujiyan ateueh nan ureueng<br />

la'én nyang meuteumèe upah<br />

gacong v koh padé ureueng la'én, meuteumèe upah<br />

bagi siplöh niba' wasé<br />

gacuk n kacö; gacö'<br />

gada (penggada) n ca'coe; cacoe; cö'ma; lantui; nuga<br />

gadagada n bandira ubeuet atawa sisuwé ba' pucö'<br />

tihang keutanda arah angén<br />

gadai n gala; mengadaikan peugala; gadaian<br />

galaran<br />

gadamala n boh (ba') langkuweueh<br />

1. gadang a raya; menggadang mböng; eumböng<br />

2. gadang v bergadang meujaga; hana éh malam<br />

3. gadang n jeu'èe; aya'; mengayak seureukèe<br />

1. gading n 1. gadéng; 2. (wareuna) meukeununèng<br />

2. gading n duwa droe aneu' miet agam nyangpöt<br />

kipaih darabarö ba' peulaminan<br />

gading-gading n 1. geunadéng jalö; 2. lingka ruda gritangén<br />

gadis n 1. aneu' dara; 2. biké; awadain (dalam<br />

hikayat); 3. (hiweuen) gohlom jitöh boh<br />

atawa bunténg; — tua dara eue; biké<br />

gado v menggado seungeu (eungköt, sie)<br />

gado-gado n 1. sijeunèh makanan niba'<br />

mumacamragam ön kayèe, ön gulèe<br />

nyang meujampu ngon kuwah neupéh<br />

kacang<br />

gadon n payéh niba' sieteucang geujampu boh<br />

mano' ngon santan<br />

1. gaduh n cara weue'wasé, siteungoh atawa bagi<br />

Ihèe keu nyang pubuet<br />

2. gaduh a gadöh; gabra; gubra; göi; kiröh;<br />

prangkang; paké; riyoh; reuyöh; bergaduh<br />

meusugang; kiröh; riyöh


INDONESIA A C E H<br />

gaduk a ugoh; eumböng; teuceu'è'<br />

gadung n (boh,ba')gadöng; — liaqanèng;<br />

dari gadung calabiya<br />

penganan<br />

gadungan a peuleusu; pleusu; teunirèe; pura (-pura)<br />

gaek a uto'; useueng<br />

9 aet<br />

n ( ceunaw'ie'; caw'ie'; kawét; kayét<br />

gaflat n ' lalè; lingah; laloe<br />

9 a<br />

9 a<br />

n biang; — rancah seumulapadéba' umong<br />

ie ujeuen<br />

9 a<br />

9 ab<br />

? 1. teuga; 2. kha; gab; gah; gunja'; 3.<br />

cacang; sasa; meng — /'langgéh reupaih;<br />

pa'sa<br />

9 a<br />

9 a<br />

' v menggagai<br />

seunungkreuel<br />

rha'; sra'; é' ngon<br />

gagak n nan sijeunèh cicém pajöh bangké<br />

9 a<br />

9 a<br />

l a 1. ceuleungga; hana trö' meukeusud; hana<br />

jeued; hana wasé; hansé; kegagalan paloe;<br />

digagalkan rincu; meurincu<br />

gagang n 1. gayam; 2. tangké; ganda; 3. uram; go;<br />

lamat; simpè; 4. ba' gagang;<br />

panji tunggöi<br />

bendera/<br />

gagap v menggagap geue; meugeue-meugeue<br />

gaga rancah n padé tajö' (dugai)<br />

9 a<br />

9 a<br />

s v menggagas seumiké bhaih saboh-saboh<br />

hai; gagasan hasé niba' seumiké<br />

1. gagau v menggagau<br />

si; lisi<br />

meugeue-meugeue; meuri-<br />

2. gagau v bergagau-gagaugeumeutie'; geumeuréb<br />

9 a<br />

9e n upah awa' kapai<br />

gagu a klo<br />

9 a<br />

guk a fez-gaguk-gagiv/cteugagap-gagap; so'mo'<br />

9 an<br />

n 1. meuceuhu; meugah; 2. eumböng<br />

gaham n geureuta'; kca'; hayeue'; gama'<br />

gahar v menggahar geuso'; pleue<br />

9 a<br />

har n aneu' raja ba' peureumoesuri (putroe)<br />

gahari adv teungohan; seudang; ugahri<br />

253


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gaharu n gahru; garu; galagarö; pati — kacu<br />

gaib n gayéb; rayéb; hal yang gaib rayub; guyub<br />

gail a gual-gail gè'go'; leungo; yang<br />

gaing n gayéng<br />

gairah n h'eut; haseurat; guransang; beureuhi<br />

gait v menggait caw'ie'; kawét<br />

gajah n 1. biram; gajah; 2. nan bohcatö; 3. ki<br />

bandum nyang meu'uköran raya; kupukupu<br />

gajah bambang gajah; sebutan untuk<br />

gajah (waktu sedang melaut) pomeurah;<br />

tuwan meurah; sranggöng; popeundah;<br />

rumah dipanggung gajah rungga<br />

gajak n peuleu'oh; pleu'oh; laku<br />

gaji n 1. upah; peunayah; 2. meunayeue;<br />

beunayeue; --- bulanan meunayeue<br />

sibuleuen sigo; — buta pajöh gaji hana<br />

keureuja<br />

gajih n gapah;; leuma'<br />

gajul n bergajul eungka'-eungka'<br />

gajus n nan sijeunèh boh (ba') jambèe<br />

1 gala n dama; — lembut minyeu' tè; gala-gala<br />

sibansa lém kayèe<br />

2. gala n takue<br />

3. gala n phön; peudana<br />

galaba (h) a pilu<br />

gala-gala n anoe brue'<br />

galaganjur n geundrang<br />

galagasi n ramideuen; geulabaih<br />

galah n 1. galah; reunong; 2. tumba'<br />

galai n sijeunèh prahö panyang<br />

1. galak a 1. bueh; meunta; 2. ceukén; curien<br />

2. galak n penggalak daih beudé; khieb<br />

galaksi n bintang geumintang ngon sagöp<br />

meudabèe lam andara<br />

galan a cak meu 'adat<br />

1. galang n kaleueng; keunaleueng; landaih<br />

254


2<br />

INDONESIA A C E H<br />

2. galang a tergalang neularang; meutheuen<br />

3. galang n ateueng biang<br />

1<br />

9 alar<br />

alas n<br />

9<br />

n peurumpöng (prumpöng) keunaleueng<br />

tika<br />

piköilan; geunulam; menggalas piköi;<br />

meukat; penggalas ureueng meukat<br />

gulam dabeueh meuneukat ngon piköilan<br />

9 alat<br />

n silap; meusalah; cupa<br />

9 alau<br />

a bergalau reuyöh; riyöh; rantob; reuntob;<br />

kacho<br />

galeng (an) n ateueng biang<br />

galgal a udah-uduh; reujang beungèh;ceukén;curien<br />

9 al<br />

' v menggali kueh urue'; kurö'; kuro'; kuré';<br />

limeuih; galian neukueh;<br />

keumeukueh<br />

penggalitukang<br />

9 alt<br />

n kapai prang panyang<br />

galisa n prahö Ihèe tihang<br />

9 allD<br />

a 1 ladém;galéb;raléb;kayém;2.meunang;<br />

meulaba<br />

galibut n beureugaih<br />

galigato n glaseue; beungkirè<br />

9 alin<br />

n até kayèe nyangka tuha ngon itam<br />

galing-galing n kayèe keupatam jalö<br />

9 allr<br />

a 1. leungo; gurue'; 2. ki cangkla'<br />

galiung n kapai<br />

9 alon<br />

n taka minyeu' (barang cayé) di Amarika;<br />

3. 785 litè<br />

galu-galu n padé buleuen peunoh<br />

9 alun<br />

n 1. pira'; 2. intan; lakab putroe raja<br />

9 a<br />

lung n galungan uroeraya Hindu dharma (Bali)<br />

tiep 210 uroe sigo, keunong ba' uroe<br />

RabuKliwon (uroe nyang keulimong) duwa<br />

go sithön<br />

9 a<br />

lur n alue; galue<br />

galvanisasi n seupöh listréb<br />

gamak adv rigu; ragu; seugan, gamak-gamakkicuba<br />

255


INDONESIA A C E H<br />

cuba; ci mantong; menggamak-gamak<br />

ta'sé; gama'<br />

gamam a cho' até; khawaté<br />

gamam n seunyata<br />

gamang a (h)ayut; -- air han basah keunong ie<br />

1. gamat n tripang raye'<br />

2 gamat v bergamat meulagèe; meunyanyoe<br />

3. gamat v seuntöh; gamèt<br />

gambang n alat museb<br />

gambar n gamba; lukéhsan; kuda'; putr'èt; saleue';<br />

bergambar — peuta<br />

gambas n (boh, ba') pi'; — bentuk panjang boh pi'<br />

galah; — sagi pi' meusagoe; — lacin<br />

pi'minyeu'; — u/ar pi' uleue<br />

gambir n gambé<br />

gambalang a jlaih, ngon jeued ta pham (muphöm)<br />

gambling n meujudi<br />

gambus n gamböih<br />

gambut n tanoh meusiseu'<br />

gamet n (ie) mani<br />

gamik v menggamik gamèt; cukèh<br />

gamis n bajèe keumèja<br />

gamit v meng — cukèh; ki kawöt; lambé; gamèt<br />

gampang a mudah; mangat; phui; hana pueh<br />

1. gampar v cak menggampar tampa; teupue'<br />

2. gampar n kawöh kayèe; keulom<br />

gamping n batèe gapu<br />

gamuh n sijeunèh kutuyöng<br />

gana n atra; hareuta<br />

gana-gini n cit duwa cèdara, inong ngon agam<br />

sabohyang sabohma; 2. hareuta<br />

sihareukat<br />

ganal adv hi; meuhi; ganal-ganal saban that hi<br />

ganang-gunung n mubagoe gunong; gunong-geumunong<br />

ganar a bingong; teubinga<br />

ganas a 1. juwah; pindoe; bisoe; 2. reujang that<br />

256


INDONESIA A C E H<br />

meujangkét; mengganas mubueh<br />

gancang a bagaih; lanteuh; tangkeueh<br />

gancangan n karangan bibeueh<br />

ganco n eunto'<br />

gancu n gancu; kawét<br />

gancu n ceukèh<br />

1. ganda a 1. sigo ganda; silipat; 2. mubayang duwa;<br />

keumbeue; 3. sipasang; sijudö<br />

3 ganda a 21. beuhe; bhe; 2. é; sanggöb<br />

gandal n gandalan rintang<br />

gandapura n sijeunèh ba' kayèe ubat<br />

1. gandar n 1. pikölan; 2. pusat ruda; 3. reunong tima;<br />

4. sapai céng<br />

2 gandar v menggandar peulayeue (ba) moto;<br />

gandaran 1. keundran; 2. keundran<br />

meucindréng (meu'indr'eng)<br />

gandaria n sijeunèh ba' (boh) kayèe<br />

gandarukem n simacam ba' dama<br />

gandarusa n nan sijeunèh ba' baköng<br />

gandarwa n euntu meuwujud manusiya<br />

gandastun n sijeunèh peunajöh niba' kacang ijö ngon<br />

gula<br />

gandasuli n teunaman mubungong hiröm,<br />

meuwareuna putéh atawa meukeununèng<br />

gamdek n peusuröh raja<br />

ganden (gandin) n lantui<br />

gandeng v 1. seumong; sambat; 2. bahue; gandéng<br />

gandewa (1 gandi) n gando; busu<br />

2. gandi n palèe kayèe; nuga<br />

gandin n palèe ubeuet; nuga<br />

gandik n 1. patam dhoe darabarö; 2. patam uram<br />

kréh<br />

ganding v berganding 1, meusinè; meusindréng;<br />

meucindréng; 2. bandéng; tandéng<br />

gandok n rumoh nyang meu'indréng ba'wie uneuen<br />

rumoh teungoh<br />

257


INDONESIA A C E H<br />

gandos n nan peunajöh niba' teupöng breueh, u<br />

ngon sira nyang geureundang<br />

gandos n beukai beunèh nyang timoh jeued keu<br />

tunaih<br />

1. gandrung a 1. lindan; 2. manyoh; haro'; bimba; bulö<br />

2. gandrung n sibansa ba' glém<br />

gandu n sijeunèh meureubö'<br />

1. ganduh n tukö'; berganduh tukö'-mukö'<br />

2. ganduh a meujampu lawo'; sangsöi<br />

gandul n peunyuréng menggandul junthue; sintue<br />

gandum n gandöm<br />

gandung n ceudé'<br />

oang n juröng<br />

1, ganggang v berganggang madeueng; meusalèe<br />

2 ganggang n 1 lungkie; 2. reunggang<br />

ganggang n jeunèh siseue'<br />

ganggu v mengganggu 1. peukaru; 2. ampeueng;<br />

3. kalöt; 4. reuloh; 5. rusöh; terganggu<br />

padèe; rimbèt; perkataan yang<br />

mengganggu (mengacaukan<br />

pembacaan) narit mupab; gangguan<br />

paloe; rintang; seureuengkang<br />

ganggu gugat meng mupeukara; meudawa<br />

ganggut v mengganggut böt; löt; rintha'; reunggöt:<br />

sintha'<br />

ganglion n buhöl uratsarap; neuk'ue urat<br />

gangsa n teumaga<br />

gangsa n ca/c ité' ansa<br />

gangsal a ganjé: gasai (peunileueng)<br />

gangsar a lanca<br />

gangsi n bangoe; hiröm<br />

gangsir n sijeunèh daruet kléng; menggangsir kueh<br />

urue' (liueng); kuré'<br />

gan; a kaya (Allah)<br />

ganih n gadéng gajah inong<br />

ganih a (ija) putéh<br />

258


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ganimah<br />

gan<br />

i<br />

n atra rampaihsan prang<br />

a<br />

n bagiyan kréh antara uram ngon mata<br />

ganjak v berganjak 1. seu'; iseu'; is'èt (is'ot); 2. ki<br />

meu'ubah pikéran<br />

g a n a l<br />

'<br />

n 1<br />

• ganjai; tanggoe; 2. keunaleueng; leula;<br />

mengganjal kaleueng<br />

ganjar v mengganjar 1. bréhadiyah atawa upah<br />

ganjat a<br />

meunalaih; 2. peukeunong huköman<br />

krang; taré'<br />

ganjen a (teu) keuch'a'; meuch'a'<br />

g a n i > l a 1<br />

ganjé; gasai (tidakgenap);2.<br />

;la'én; ajép<br />

la'én niba'<br />

1. ganjur n tumba'<br />

2. ganyur v berganjur meu(ng)klèh; meulanténg<br />

gantal n ranub teunangkai<br />

gantang n sigantang = duwa arè;si'arè = duwa cupa';<br />

sicupa' = duwakai<br />

gantar n galah<br />

ganteng a samlakoe<br />

g a n t l v c a k<br />

gantoe; tuka; berganti 1. meusalén;<br />

tuka; 2. meu"ubah; bergantian<br />

meugantoe-gantoe; menggantil. gantoe;<br />

2. tuka; tukö'; 3. gantoe, salén'<br />

menggantikan pulang; mengganti<br />

kerugian salén; tukö penganti badai;<br />

telurpenggantibob lulum (lum-lum); ganti<br />

r/karpulang balèe; pergantian (peralihan,<br />

perubahan) seundi; pergantian warna<br />

seundi wareuna; silih bergantiperak dan<br />

suasa meuseundi pira' ngon suwasa<br />

gantih v gampueh;meng5fanr/'nsréng;rhéng(réng)<br />

beuneueng ba' cintra<br />

ganting a ghuen<br />

gantung v caw'ie'; sawa'; sangköt; Ihat; — kemudi<br />

cukè banda; — karang leuen rumoh; --<br />

- layaradat karam; — siwur cèt ba' cuco;<br />

259


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bergantungan\un\hue\ sintue; santue; ber<br />

—an dimana-manadreueh; ranté'-ranthu';<br />

rinté'-rinthu'; gantungan piring dari<br />

anyaman rotan salang<br />

ganyah n mengganyah 1. pleue; uet; 2. ki seuko'<br />

ganyang v mengganyang 1. ali; alé; halé; hali;<br />

hanyang; 2. sampöh sawiet; 3. peutalö;<br />

peuta'lö'<br />

ganyong V sijeunèh ba' eumpeue'<br />

ganyar (ganyut) jie<br />

gao/f n su cicém; 2. nan sijeunèh cicém gunong<br />

gap n su mija (mèh) geupèh; su jantöng;<br />

meudhueb-dhueb<br />

gapa (h) a tangkeueh; lanteueh; tangköh<br />

gapai v menggapai ceugöt; ceupeueb; leugöt;<br />

reunggöt; teubuet<br />

gapil a ajam; teu'ajam-ajam; gap/7 mulut bleuté'<br />

gaple n meu'èn dam(ni)<br />

gaplek n boh Ubi teusulie'; thö teu'adèe<br />

gaplok 'v menggaplok tampa; kh'èh; tadi<br />

gapura n pintö khöb; pintö geureubang<br />

gara-gara n 1. sabab; sabeub; saweub; seubab; 2.<br />

lageuem; 3. karu; mencari gara-gara<br />

(mencari-cari alasan asal) mita sundè';<br />

meu'uneu<br />

garah n garah-garah meuseunda; muwayang<br />

garam n sira; ladang garam lancangsira; aneu'<br />

lancueng; bercampur garam, bergaram<br />

meusira<br />

1. garan n go; uram sikin<br />

2. garan adv cak kadang pih; kunon<br />

1. garang a 1. ceukén; curien; geueh; gasang; ganaih;<br />

2. geuma; kuwat; 3. criet taré (mata uroe)<br />

2. garang v jeurang; menggarang 1. panggang; 2.<br />

260<br />

Iheue


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

garansi n angkèe; tanggöng; laman<br />

garap v menggarap 1. puga; 2. toreupah; garapan<br />

1. wasé; 2. seuneubö'<br />

garasi n umpung moto<br />

9 arau<br />

n raya; Ihö'; leumoh (suwara); (su) paroe<br />

garba n brue'; plö'<br />

gardan (kaïn —) n seulimböt sutra<br />

gardan n geureudhang<br />

gardu n geureudu<br />

garebek n khanuri (mo'löd, uroe raya, haji)<br />

gari n blo'; bleunggu<br />

flö/ib a jareuengna; meuseuké<br />

garindin n sijeunèh peunyakét guda<br />

1. gar/bg a creueng; garéng; rangoe; reueng<br />

2. gar/ng n sijeunèh eungköt ietabeue<br />

3. garing n raga matapunoe<br />

1<br />

2<br />

ans n<br />

9<br />

atöran; baréh; banja; caleuet; ceue; curéh;<br />

garéh; had; paröt; riti; tanggam; uréh;<br />

penggaris beuleubaih; garis bawah garéh<br />

miyub haraih; — (batas, pinggir)eue; ceue;<br />

bergaris-garis (warna-warni) plang<br />

(plang); planggi; ragoe; garis ukuran pada<br />

neraca tanggam; garis keliling surat<br />

sebagai hiasan jidai<br />

9 an<br />

t v curéh; curè'<br />

9 a<br />

rit n gra'; griet; menggarit meugra'<br />

gant (gantan) n 1. guréh; 2. ki ateueng<br />

garmen n bajèe neucop<br />

garnizun n 1. pasökan tantra nyang kawai kuta; 2.<br />

teumpat neudue' tantra<br />

garong n simeurampaih (pancuri); peunyamon<br />

garpu n geureupu; inong camca<br />

9 aru<br />

n creueh; menggaru careueh; cureueh<br />

garuda n cicém geureudha<br />

garuk v bergaruk-garuk 1. garö; geureum'euih;<br />

klo'; keureula'; klöng; keureulöng; kuro';<br />

261


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. kireueh; kikèh; kèh-(kèh ; menggaruk<br />

tanah careueh<br />

garung n 1. rawöng; ranggöng; 2. su angén badè;<br />

badè pöt<br />

1 garut V menggarut curéh; klo'<br />

2. garut n sijeunèh ba' (boh) eumpeue'<br />

garwa n purumoh raja (putroe); — ampil rubieh<br />

gas n gah; gaih<br />

gaab n menggasab co' sara ngui atra gob hana<br />

idin<br />

gasak v menggasak 1. trom; teurajang; sipa'; 2.<br />

heunchö'; poh; tumbö'; 3. rampaih<br />

gasal a gasai; ganjé<br />

gasang a kuwat meuseutuböh, teuga mupab<br />

gasifikasi n meu'ubah batèe arang jeued keu gaih<br />

gasing n gaséng<br />

gasiwa n hiweuen sabohnang<br />

gasolin n lampu gaih<br />

gasometer n 1. drom raya teumpat keubah gaih; 2.<br />

teunaka gaih<br />

gastronomi n seuni idang makanan nyang ladat-ladat<br />

gatai a gatai; leuho; /c/'gasang; yang menimbulkan<br />

— reuhat;<br />

gatot n peunajöh niba' boh ubi teu'adèe nyang<br />

geureuböh ngon saka<br />

gatra a leumah lam wujud<br />

ga tuk a akö<br />

gaukang n peusaka krajeuen<br />

gaul v bergaulmeungon; meusabat; meurakan;<br />

ber — dengan meudue' dong; menggauli<br />

cak meuseubadan; meujima'; mupab<br />

gaun n bajèe inong cara lerupa<br />

1. gaung n seumeu'öt<br />

2. gaung n guha<br />

1. gawai n keureuja; buet<br />

2. gawai n alat; peukakaih<br />

262


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gawai n karot; lupöt<br />

gawan n Latrapeuneubalakoe atawa binoe nyang<br />

han jeued meujampu ngon atra sihareukat;<br />

2. lapé' jeunamèe<br />

gawang n tihang; ghön bhan<br />

gawar n uréh niba' taloe awé<br />

gawat a geunténg; runtob (rantob; reutob); karu;<br />

2. sukreuet; 3. mupaloe<br />

gawir n meuteureubéh<br />

W n 1. gaya; 2. teuga; kuwat; 3. tingkah 4.<br />

ragam; lagèe; 5. cara; 6. langgam 7. laku;<br />

8. lika'; 9. ca/ctari; bergaya böh laku; suka<br />

bergaya dengan barang orang (pinjaman)<br />

sadé'<br />

1<br />

9 awal<br />

a 1. jiwiet; juwiet; kliet; liet; 2. gigéh<br />

2. gayal a praja; peuraja<br />

gayam n nan teunaman<br />

gayang a ja' meuhuyön-huyön (mupinteut-pinteut)<br />

keulusa mumang<br />

gayang-gayang n bueng para; panteue<br />

1. gayal a (h)ayut<br />

2<br />

Qayal n ureueng meuseukinjitanggöng Ié ureueng<br />

la'én kon waréh<br />

1. gayuh v bergayuh rantè'-ranthue'<br />

2. gayuh n kayöh<br />

3. gayuh n menggayuh mupayah-payah; cula-culoe<br />

gayuk v menggayuh ceugöt; leugöt; leunggöt<br />

gayun v menggayun meu'ayön; meu'alön<br />

1. gayung n 1. cinu; brue'cinu; glö'; 2. alat ukö minyeu'<br />

2. gayung n 1. tungkat panyang keu seunyata; 2.<br />

gayöng, du'a peukeunong; bergayung<br />

meu'èn gayöng (meuTob, meusilè')<br />

3. gayung n gra'meuta';gra'tumumba';apitpeudueng<br />

gayut v bergayut junthue; sinthue<br />

9^ n sijeunèh uköran panyang, 11 mètè<br />

263


INDONESIA A C E H<br />

gazal n panton Peureusi, 8 baréh<br />

ge n nan haraih G<br />

gebah V menggebah geüreuta'; peucro'; lét; pagab<br />

gebang n sijeunèh ba' meureuya keu umpeuen bui<br />

gablak v menggeplak reubah meujrangkèng<br />

geblek a kas bubai<br />

geb/o/r n 1. sikayèe ija ± 28 yar; 2. sigeucai pèng<br />

gebok v menggebok rhom; srom<br />

1. gebos V menggebos dhöt; deungkang; grantang<br />

2. gebos V menggebos (ji)bh'oh; bhöih<br />

oeoof v menggebot tinteueng; téngteueng<br />

gebrak v menggebrak eungkhoe; ingkhoe<br />

gebu v menggebu 1. hu; keupöi; keuböi; 2. ki<br />

meutaga<br />

gebuk v menggebuk tago<br />

gebyur v menggebyur sibu; simbö<br />

gecar (gecer) a teumaköt; meutö-tö<br />

gece/f v menggecek geunton; geuntéh<br />

gadabah n sijeunèh ayeuem bu'ó'<br />

gedang a raya; raye'<br />

gede a raye'; penggede cak ureueng raye'<br />

gedebar-gedebur n su ureueng teureujön lam ie meugantoegantoe;<br />

gr'am-gr'um<br />

gedebok n 1. ba' pisang neuglong wayangkulet; 2.<br />

kulét ba' pisang<br />

gedebung n (h)awih ranub<br />

gedebung n ba' pisang<br />

gede/c n peurumpöng trieng<br />

gedebai — > sijeunèh euntu<br />

gedembal a gab; keusan<br />

gedeng n segedeng sigeucai padé<br />

ged/'/f n alat peuluröh padé ba' mu<br />

gedo/c n gedokan meusén giléng padé<br />

gedombak n gedumba'<br />

gedor v menggedor 1. keuto'; geuto'; 2. rampo'<br />

264


INDONESIA A C E H<br />

gedung n rumoh geudöng; bangonan<br />

geduyut a bergeduyut leunuet; leunto'<br />

gegabah a rabong-rabong; ulo'-ulo'<br />

gegadan a patöt; teureutib<br />

gegai a bakai<br />

gegaman n alat seunyata (sinyata)<br />

gegana 1 hawa; awan; 2. nyang meusu meutaga<br />

(geulanteue, jeunamèt; boh beuleuba')<br />

Qogap a tergegap-gegap marit meu'o'-'o' (hana<br />

lanca, yo); gegapgempita geugap (geuga')<br />

gumpita<br />

9 e<br />

gar a menggegar<br />

meuyè'-yè'<br />

meugöb-göb; meuyo'-yo';<br />

gegares v kas 'uet; panta'; lanta'<br />

gegas v bergegas (-gegas) mubagaih-bagaih;<br />

gegat n<br />

gèh-goh; dèh-doh<br />

geugat<br />

9 e<br />

gau v fergegauteuseunga';teusanga';teukeujöt<br />

gegep a seneupét; peunyeupét<br />

geger a riyöh; reuyöh; kawöi; ka'a-ka"u; a-o<br />

gegetar n ayeuem sanggöi; sunténg bu'ö' niba'<br />

meuih/pira'<br />

geiser n mata ie seu'uem jipancé ie seu'uem atawa<br />

gaih<br />

g e<br />

i ala<br />

n 1. tanda 'alamat nyang hana ladémna<br />

nyang patöt tasima'; 2. 'alamat<br />

keumeuteuka (tö') saboh-saboh hai;<br />

peuraja (praja)<br />

9ej°s n su bara teuch'ueh ie; meuch'è-ch'è<br />

9 e<br />

juju v menggejuju meukeupöi; meukeuböi<br />

9 e<br />

l a<br />

v 1. tiréh; 2. reuhie'; reunggang<br />

gelabur n menggelabur gröb (lumpat) lam ie<br />

1. geladak n 1. dèt, glumeut; (guranda) kapai atawa<br />

prahö; — belakang branda; — kecil<br />

jrambaih; 2. jambö éh kuli<br />

265


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. geladak a jeuheuet; jalang<br />

geladen n seuramoe; rambat<br />

geladi V latéh<br />

1. geladir n 1. leundé; 2. è' ceurét<br />

2. ge/ad/r a laju; lanca<br />

gelandrah a 1. meurabét-rabét; 2. meurön-rön<br />

gelagah n ba'rabo; geulaga(beulaga); — perumpung<br />

ba' rabo krueng<br />

gelagapan v so'mo'; teugagap-gagap; teubinga-binga<br />

1. gelagar v bergelagar meugeud'um-geud'um<br />

2. gelagar n trieng teuplaih keu aleue<br />

gelagat n 1. tanda; alamat; 2. geulagat<br />

ge/ak n khém meukha'-kha'; gleuen; menggelakkanpeukhém;<br />

tergelak khém; tergelakgelak<br />

khém meukha'kha'<br />

gelakak v khém meukha'-kha'<br />

gelalar v mengge/a/armeulawansarapeuglahdroe<br />

ge/am n ba' gleuem<br />

gelama n eungköt gulama<br />

gelamai n peunajöh niba' teupöng leukat, saka ngon<br />

santan; sijeunèh dödöi<br />

gelambir n boh keu'èh; lambéng<br />

gelambir (an) a meuthoh-thoh mieng<br />

1. gelandang v bergelandangan meurawoh; meurateueb<br />

2. gelandang v menggelandang hue; bahue<br />

3. gelandang n nyang meu'èn bhan ba' barésan teungoh<br />

gelandot n menggelandoti junthue; juntue; guntue;<br />

sintue; santue<br />

ge/ang n gleueng; sawè'; (bentuk untalan rantai)<br />

keutab (geutab); ikai; — bajang gleueng<br />

beuneueng itam keu tangkai; — besar<br />

untuk "mengunci" bungkusan sirih gajah<br />

minom; per — an atöt; seundi; — tangan<br />

kebesaran puntu; ikai; gelang-gelang<br />

(cincin) pada puncakbungkusan sirih cru;<br />

266


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

boh ru; gleueng-glueng; gelang-gelang<br />

pada hulu pisau sampa'; pergelangan<br />

tangan aweue' sapai; atöt<br />

1. gelang n sijeunèh naleueng ie nyang jeuedtapajöh<br />

2. gelang a tergelang-gelang meujeureulah;<br />

jeumeureulah<br />

gelanggang n 1. glanggang; lapa'; 2. mideuen; 3.<br />

kundang buleuen atawa mata uroe<br />

gelantang v menggelantang galeue; meugaleuegaleue<br />

gelanting v menggelanting meusinthue; santhue<br />

gelantung v bergelanfung ranthie'-ranthue'<br />

gelap a 1. klam; seupöt; suram; geulumeut; (untuk<br />

warna) leubaih; tuha; 2. malam; 3.<br />

glap; 4. meusom; — buta (— gu' lita, -<br />

-- katup, — pekat) seupöt-tulo; seupöt<br />

buta; seupöt; reudom; seupöt buleuen<br />

Ihèeplöh; bergelap-gelap 1. due' lam<br />

seupöt; 2. meuseupöt; meusom; menjadi<br />

—padèe; menggelap 1. jeued keu seupöt<br />

2. gayéb; rayéb; 3. seupöt mata;<br />

mengelapkan 1. som; 2. /r/balo; rasuwat;<br />

tempat yang gelap dan tertutup gugöb<br />

gelapung n nan sijeunèh teunaman<br />

1<br />

• gelar n lakab; gla; nan; gelar untuk putra/putri<br />

raja pacut<br />

2. gelar v menggelar leueng; lireue; diyeueng;<br />

1- gelas n<br />

hampa; beunteueng; mempergelarkan 1.<br />

putunyo'; 2. peuleumah; peudeuih; déng-déng<br />

1. glah; glaih; 2. kaca<br />

2. gelas n beukai<br />

gelasak n tika<br />

gelasir n lapéh peugilap teumika<br />

1. gelatak a beuleuté'<br />

2. gelatak n menggelatak glie'; glè'<br />

267


INDONESIA A C E H<br />

gelatik n tulö<br />

gelatin n seulingköng<br />

gelatin n dat niba' tuleueng hiweuen<br />

gelatuk v menggelatuk meukhab-khab gigoe<br />

kulusa sijue'<br />

gelayangan v bergelayangan meurawoh; meurateueb<br />

gelayar v gelayaran 1. meu(h)uyöng-uyöng; 2.<br />

kas meurawoh<br />

gelebah a geulindan<br />

gelebar v tergelebar meusiseue; meutabu;<br />

meuhambö; meuseupreue'<br />

gelebar a tergelebar meupra'-pra'<br />

geleber a bergeleberan sumpruet; meuthoh-thoh<br />

1. geleca n kasö lipéh<br />

2. geleca n sibansa ba'aneueh meunila<br />

3. geleca n peunajöh<br />

gelecik v menggelecik geulincé; meugeulincé<br />

geledah v menggeledah geulidah; pré'sa; tuweueh<br />

geladang n menggeladang ampeueng jaroe<br />

geledek n guröh; geulanteue<br />

geleding n menggeleding keu'ot; bot<br />

geledur n menggeledur meukeuliphè' kulét pruet<br />

gelegah n göng raye'<br />

gelegak n bergelagak ju; beureu'on; reu'on; A7 glura;<br />

geulura<br />

1. gelegar n meugeud'um-geud'um<br />

2. gelegar n töi rumoh<br />

gelegata n glaseue; bangkirè<br />

1. ge/e/c v menggelek 1. giléng; péh; 2. gulé<br />

2. ge/e/c v menggelek teuplue'; teupulie'; leukang<br />

gelekek n menggelekek khém meukhèh-khèh<br />

gelema n geuneuh'eu'; glih (jlih, klih)<br />

gelemat n glumat; branda; guranda<br />

gelembong n siluweue raya th'ong; siluweue meu'èn<br />

silè<br />

268


INDONESIA A C E H<br />

gelembung n kuboh; sikeumböng; sikumböng;<br />

sikumbob; bergelembung<br />

beureu'on; ju; reu'on<br />

(menggelegak)<br />

gelembur n menggelembur<br />

keudot; kupé'<br />

meukröt-kröt; meuleupé;<br />

gelenang n tergelenang meugeunang<br />

gelendong n geunulöng; ilang; ireuen; parue'<br />

geleng v asé'; lingie'; — kepalaasé'u\èe;bergelenggeleng<br />

meu'asé'-asé'; meulingie'-lingie'<br />

gelentong v meugageueng; teugageueng<br />

gelenting v menggelenting meukeuting<br />

gelenyar a meut'iet-t'iet<br />

gelepar v bergeleparan mupè-pè; mengelepar<br />

keucula-keuculoe; — gelepar mupèpè<br />

gelepek v menggelepek meuroh-roh; meutroh-troh;<br />

meurudui<br />

gelepot a meulumo leuhob<br />

gelepur v menggelepur meukeupra'-keupra'<br />

geleser v menggeleser meuyo'yo'; meugo'-go';<br />

muputa; meugulé<br />

gelesot v menggelesot 1. meugaleue-galeue; 2.<br />

geleta v<br />

meuseu'-meuseu'<br />

kutuyóng panyang takue<br />

geletak v menggeletak<br />

meuteuthè-thè<br />

1. tie' droe; 2. thè;<br />

geletar v menggeletar meutö-tö; meugo'-go';<br />

meukot-kot; meutat-tat meutèe-tèe;<br />

geletik v menggeletik 1. meukeupa'-keupa'; 2.<br />

geletis v<br />

meudeuba-deuba; 3. meuti'ti' (su jeuem)<br />

menggeletis meulingie'-lingie'<br />

geletuk v mengge/efty/ff'geme/ertv/fjmeukhab-khab<br />

9 el<br />

'<br />

n<br />

1- gü; 2. gleuen; 3. gura; 4. singké; 5.<br />

bingèt;binyèt;br'eun; menggelikanmang;<br />

menggelikan hati mang; gleuen<br />

geliang n geliang-geliut meulingie'-lingie'<br />

269


270<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

geliat n geliat-geliuf\. bot; plohkeurawat (krawat);<br />

2. wiet, tergeliat meukilah; meukita<br />

gelibir a menggelibir meuluhèh<br />

1. gelicik v menggelicik meusireue'<br />

2. gelicik v menggelicik ila'; s'èt<br />

ge//ga n guliga; geuliga; batèejeued lam tuboh<br />

meunatang<br />

geli-geli n boh keu'ieng<br />

geli-geli n kayèe paya<br />

geligi a si jue' meukhieb-khieb<br />

geligin n ilang<br />

geligis v menggeligis meutat-tat<br />

ge//g/f v menggeligit<br />

nyeueh)<br />

yeuh(-yeuh); nyeueh (-<br />

gelimang a bergelimang'\. meulumo (meuligan)<br />

leuhob; 2. ki peunoh deungon;<br />

menggelimangi peuligan<br />

gelimantang v menggelimantangmeupancé; meuc'a-c'a<br />

gelimbir n kulét uroe<br />

gelimpang v bergelimpang (an) 1. meugeurimpheueng;<br />

mupayéh-payéh; meupunyoe-punyoe;<br />

geurimpang; 2. meuhanta; teutie'-tie'<br />

gelimun v bergelimun (selimut) keuluböng;<br />

menggelimuni meukeuluböng<br />

gelincir v menggelincir geulincé; meugeulincé;<br />

meugeucé; teugeulincé; --- lidah<br />

gelincuh v<br />

meusalah marit; ter — teusireu'<br />

tergelincuh meugantoh; meusanto'<br />

gelinding v berge//nd/'nganmeugulé(-gulé); meuputaputa;<br />

menggelinding cepat lino<br />

gelinggam n geulinggam<br />

gelinggaman a gli; luwat; lan; gr'am<br />

gelinggang n ba' glinggang<br />

gelingsir v bergelingsir J<br />

\. sumpruet; 2. meu'is'èt-is'èt<br />

gelinjang v menggelinjang 1. meuchèn-chèn;


INDONESIA A C E H<br />

meukeuta-keuta; 2. keus'èt-keus'ot<br />

gelintang v tergelintang teutie'; teupunggéng:<br />

teujeurangkhèng<br />

gelintar v menggelintar muwét-muwét<br />

gelintin a bergelintin ghuen: likat: liet; kliet<br />

gelintir n 1. neu'; 2. cak ureueng: segelintir 1.<br />

sineu'; 2. sikawan; 3. sidroe<br />

gelipar a irang<br />

gelisah a beulisah; geulindan; palét-palöt (+ sibuk,<br />

gugup) so'mo'<br />

gelita a glap<br />

gelitar v menggelitar meulawan<br />

gelitik n 1. glè'; gif; 2.ki' peucöh-cöh; hasöt<br />

gelobak a 1. ho'-ho'; 2. reuloh; reulé<br />

gelobok v menggelobok meubho'-bho'<br />

gelocak v meucro'-cro'<br />

1. gelodar v menggelodar jimeulawan sara jipeuglaih<br />

droe<br />

2. gelodar a keudoe meuleuhob<br />

gelodok n peutoe lugam<br />

1. gelogok v menggelogokl ju meudo'-do'; 2. jeuh'a';<br />

3. rö; ruah<br />

2. gelogok n gama'; sa/an --- ulo'-ulo'<br />

gelohok v tergelohok meuh'ang-'ang; tampaih<br />

gelojoh a lab-lab; leuha; waba<br />

gelomang a bergelombang meulabö (meulumo)<br />

leuhob<br />

gelombang 1. bakat: geulumbang; glumbang;<br />

reuyeu': riyeue'; 2. /r/'glumbang radiyo; 3.<br />

sikawan kapaiteureubang nyang jipo<br />

meusigo; 4. gra' meureunue (meurönrön)<br />

gelondong (an) —> 1. ba' kayèe bulat: 2. bijèh eungköt mulöh<br />

bubé paleuet<br />

gelonggong n bergelonggong meureuhung-reuhung<br />

271


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lagèe ba' u tupèe kurè'<br />

gelongsor n menggelongsor meujrön; meucrön<br />

gelontor n menggelontor 1. seuet ie; peu'ilé;<br />

peu'anyot; 2. kas jeuh'a'<br />

gelopak v menggelopak leukang; bra'<br />

gelora n 1. meukancöi; 2. ujeuen ngon badè; 3. ki<br />

geulura nabsu; 4. ki seumangat; laut<br />

bergelora harö'<br />

gelosang v menggelosang gacue<br />

gelosok v menggelosok pleu; uet<br />

gelotak v menggelotak pulie'; sulie'<br />

geluduk n guröh<br />

ge/uax/ n ba' u teukoh<br />

1. gelugur n mamplam uteuen<br />

2. gelugur n ceunulé' ba' gaki mija<br />

gelugut n bergelugut (menggelugut) meukhieb<br />

khieb; meukhab-khab gigoe<br />

geluk n cinu; glö'; brue'; tima<br />

gelulur v menggelulur gurue'; sumpruet<br />

gelumang a bergelumang meulabö (lumo) leuhob<br />

gelumat a ka'a-ka'u; 'a-'u<br />

geluncur v tergeluncur meusireu'; meujrön<br />

1. gelundung n geunulöng; jangkeueb<br />

2. gelundung v bergelundungan rhöt meugulé-gulé;<br />

menggelundung meuguléng<br />

3. gelundung n euntu puntöng<br />

gelung n glöng; kuweueng; lingkang; lungkeueng<br />

ge/tvp v menggelup teulhoh gigoe<br />

gelupur n menggelupur meukeupa'-keupa'<br />

gelut v bergelut 1. gumoe; 2. meuseunda;<br />

menggelut Iho; menggeluti 1. ruguem;<br />

grueb; 2. peulhö' éleumèe<br />

gema n seumeu'öt; su; meusu; bunyoe; — yang<br />

halus geudu'<br />

gemah a aman seuninya ngon ra'yat meuleu'a; -<br />

-- ripah aman ma'mu; — ripah lohjinawi<br />

272


INDONESIA A C E H<br />

aman ma'mu tanoh baso<br />

gemak v menggemak (-gemak) pilie'<br />

gemal n gasai; geucai; ceuka'<br />

geman (gemang, gamang) n hayut; ayeue'<br />

gemang a raya (kayèe siba' bulat)<br />

gemap v tergemap ceungang; ceungong<br />

gemar a gala' that; geuma; ragu; rigu; menggemari<br />

bimbang; bulö; kuwat; mimbang<br />

gemos a gr'am<br />

gemaung a seumeu'öt; meugeudu'<br />

gembak n gumba'<br />

gembala n 1.sigubeue;gumubeue;2.keumiet; meng<br />

— kan rabé<br />

gembar-gembor v bergembar-gembor meusura'; seunura';<br />

raya haba<br />

gembira a deuriya; deureuya; gumira; geumira;<br />

ranca'; seu'u<br />

gemblak n kawöm nabi Löt<br />

gemblak n pandé teumaga<br />

gembleng v menggemb/eng1.teumpa;teumpeuen2.<br />

ki purunoe<br />

gemblong n sijeunèh peunajöh niba' boh ubi<br />

gemblung n seudè; bangai; batat<br />

gembok n brue' gunci<br />

1. gembol v menggembol (h)awih; bawih<br />

2. gembol n muen; teunimoh; geutuet<br />

gembong n 1. rimueng kuréng; 2. ca/cpanika; jawara<br />

3. cak ureueng geuthèena<br />

gembor n ceurie' seumibu<br />

gembos a menggembos bucho; ch'oh; keus'ieb<br />

gembreng n sijeunèh canang<br />

gembrot a lup'om; leub'om; lap'om<br />

gembul a bulö<br />

gembung (bergembung) a beukob; keumong; keumböng;<br />

kumbob; beungka'; seungka'; seungköh;<br />

— perut (masuk angin) busöng; pusöng;<br />

273


274<br />

INDONESIA A C E H<br />

gelembung sikumbob; meng ---<br />

(menggelembung) tumbob meutumbob;<br />

meukeutueb; bergembung dada<br />

cateueng; ceudeut; ki mböng;<br />

menggembungkan mböih; heumböih;<br />

-- perut (masuk angin) beuténg<br />

gembur a 1. geumbö; brè; bra; meuyöyö; 2. leubue<br />

gembut v bergembut-gembut mumèt-mèt<br />

gemelentam<br />

(gementam) v su (meunyam) meugeudh'am geudh'um<br />

gemeletak v su (gigoe) meukhab-khab<br />

gementar a yo; meuyo'-yo'; yo; meutat-tat<br />

gemercak v su ie; meugr'um-gr'um<br />

gemecik v su ie; meucrè'-crè'<br />

gemerencang v keutang-keuting<br />

gemerencik v su ie mupr'è'-pr'è'<br />

gemerencing v keureut'ang-keureut'ing<br />

gemersik v keutè'; geutè'<br />

gemeratak v meukrèb-krèb<br />

gemereiuk v keureuta'-keureutu'<br />

gemerlap (an) a jeureulah; meujeureulah; jeumeureulah;<br />

lèt-lot; blèt-blotmuma'ma'; meugeureulap<br />

gemetar a meugo'-go'; meukhieb-khieb; agak ---<br />

(karena sakit) brudui<br />

gemi n nan sijeunèh eungköt la'öt; tapa' kasöt<br />

gemik v menggemik kawöt; gamèt<br />

gemilang a 1. jeureulang; seureula'; gumilang; lang<br />

gumilang; 2. ki gètthat wasé, buet dst.<br />

gemilap a meugilap; kilab<br />

geming a bergemping teu'iem; seungab<br />

gemirang a gumira<br />

gempa n geumpa; meugo'-go'; meugö-gö<br />

gempal a (tuböh) meu'asoe; sui (kemaluan<br />

perempuan)<br />

gempar a 1. kiröh; karu; kawöi; kiyam; 2. hibat


INDONESIA A C E H<br />

gempil a cuméh; pipa'<br />

gempita a menggempita geumpita; 'alumat<br />

gempal-gempul v reu'öh-reu'ah<br />

gempur v menggempur 1. proh; 2. seurubuet<br />

gemuk a 1. teumbön; 2. gapah; 3. baso; 4. baja;<br />

5. geumo'; --- air subö; seubö; — ban<br />

pendek dugh'o'; guntoe; su'oe; tu'oe; --<br />

- besar beugo'; leumbam<br />

gemul n tunaih<br />

gemulai a meulingie'-lingie'; leunta'-leuntö'<br />

gemulung a meugulöng-gulöng<br />

gemuntur a geumuröh; gumuröh; meu'u-'u<br />

gemuruh(bergemuruh) a gurangan; harö'; tago; tanggoe<br />

genah a 1. patöt; muphöm; 2. teureutib<br />

genahar n kran raye' niba' tanoh<br />

genang v bergenang (bergenang) 1. (ie) meutheun;<br />

teudong; 2. (ie mata) meuléng-léng;<br />

meujeuen (-jeuen); 3. meugeunang<br />

genap a "l.peunoh; séb; 2. geunap jeued bagi<br />

duwa; 3. patöt; menggenapkan<br />

peugeunap; pubulat<br />

gencar a 1. hana putöh-putöh; meutindan-tindan;<br />

laju-laju; 2. leugat; lanja<br />

gencat a gabue'; bantöt; menggencat pupiyöh;<br />

gencatan keunong pupiyöh<br />

gencu v geunton; tindéh, teugon<br />

gendak n gundé; mukah; rubieh<br />

gendam n (du'a) peungaba<br />

1 gendang n geundrang; geudumba'; --- kecil dab<br />

2 gendang n (keureutaih) gulöng; geunulöng;<br />

gendangan sigulöng<br />

gendar n sijeunèh peunajöh niba' breueh leukat<br />

genderman n pasökan pulisi tantra atawa tansi awa'<br />

nyan<br />

gendeng a dèe; seudè<br />

gendeng a jundröng; juréng; meujuréng<br />

275


276<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

genderang n geundrang; tambö; geurunggu<br />

gendewa n busu; gando<br />

gending n lagèe<br />

gendon n sijeunèh ulat awé<br />

gendong v menggendong am'\ë\gö'; duköng; gulam;<br />

keumie'; kilè'; tingkue; gendongan 1.<br />

teuningkue; 2. ijasawa'<br />

gendruwo n geunteut<br />

genduk n lakab keu aneu' (miet) inong Jawa<br />

gendut a 1. (pruet) bu'ieng, 2. kas ulu; 3. ki cak Ie<br />

meu(teumèe) laba<br />

genealogi a nasab; neusab<br />

geneng a ucè; lu<br />

generalis n ureueng nyang ceureumat that atawa<br />

minat keupadum-padum boh bideueng<br />

nyang mubida<br />

generalisimus n panglima prang meusigo ngon neumat<br />

gayam peumeurèntah<br />

generasi n sunut; (si)layeue; reuta'; — muda kawöm<br />

muda<br />

generator n meusén listréb<br />

generik n 1 .umom; ladém; 2. sipheuet khusöih ba'<br />

saboh-saboh kawöm<br />

genesis n 1. bab awaiphön niba' kitab Injé, kisah<br />

jeued dönya; 2. awai mula jadi; asai-usöi<br />

geng n cak kumpöilan aneu' miet muda nyang<br />

silayeue (saban sikula, saban gampöng);<br />

2. sikawan ureueng<br />

genggam n reugam; geunggam; geupai; geucai;<br />

teubuet; — an (kekuasaaan) geuneugam<br />

genggang n lungkie'; reunggang<br />

genggang n cura' ija meugaréh-garéh<br />

genggong n sijeunèh peukakaih muséb lagèe<br />

gambang<br />

gengsah n teunumèh noih (noeh) meukuwah likat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

geutabu ngon bawang reundang<br />

gengsi n 1. meuruwah; 2. cèdara; waréh<br />

gengsot v cak jugèt; tanda'<br />

gengster n 1.peunjahat;bandéd; 2. sikawan ureueng<br />

tukang peukaru (gala' meulho)<br />

9 enial<br />

a 1. carong that-that; 2. pumurah; murah<br />

até; reumèh<br />

genis n gadéng gajah inong<br />

9 enit<br />

a keuch'a'; teukeuch'a'; caih<br />

genius a leupah that carong ba' seumiké ngon<br />

meurika<br />

genjah a reujang muboh; baso<br />

genjang a 1. siröng; mupilo'; 2. peuet sagoe; genjanggenjot<br />

irang-iröt<br />

genjer n ba' (ön) si'aweue'-aweue'<br />

genjik n aneu' bui<br />

9 en<br />

i ot<br />

v menggenjot 1. kayöh; wéng; 2. geunchot<br />

meusén ceumeucob; 3. ki srubeuet; 4.<br />

heunchö'; 5. ki meuteuga-teuga peu'é'<br />

atawa peutamah wasé<br />

genjring n rabana ubeut<br />

genjur a (&) ceukang; krang<br />

genta n geunta<br />

gentala n guntala (nan geurubha' sa'ti)<br />

g enta<br />

r n 1. keuta (meukeuta); ugah; 2. Ar/teumaköt;<br />

yo meugö-gö<br />

gentas a 1. pèt (pot); 2. habéh; putöih<br />

gentat a lingkö'; ceuko' u dalam<br />

gentayang a gentayangan (bergentayangan) 1.<br />

meurawoh; meurateub; meuja'-meuja'; 2.<br />

meuhuyön-huyön<br />

gentel n mubuliet; neu'; menggenteli buliet<br />

1. genting a 1. geunténg; 2. rabputöih; 3. bahaya; bala<br />

2. genting n buböng geunténg<br />

gentong n tayeuen<br />

gentur a sunggöh<br />

277


278<br />

INDONESIA A C E H<br />

genus n jeunèh; gulöngan; tanda<br />

geyot a iröt; siröng<br />

geobotani n éleumèe teunaman/ba' kayèe lam alam<br />

bibeueh<br />

geodesi n 1. éleumèe seulidé' uköran ngon bangon<br />

bumoe; 2. éleumèe sipat tanoh<br />

geofisika n éleumèe bhaih sipheuet bumoe ngon<br />

tanda-tanda bumoe<br />

geofisis a saboh-saboh hai nyangna huböngan ngon<br />

sipheuet bumoe<br />

geografi n éleumèe bhaih muka bumoe, akeulém<br />

manusiya, teunaman, hiweuen ngon wasé<br />

niba' bumoe<br />

geohidrologi n éleumèe bhaih aröih ie lam tanoh ngon<br />

cara pumunapa'at ie ngon akébatjih<br />

ateueh jeuntraie lam tanoh<br />

geokimia n cabeueng éleumèe kimiya bhaih lapéh<br />

bumoe ngon asoe kandöngan bumoe<br />

geokronologi n tarèkh geologi<br />

geologi n éleumèe bhaih neudue', susönan ngon<br />

sijarah bumoe<br />

geomansi n éleumèe keumalon garéh-garéh atawa<br />

gamba<br />

geomeri n éleumèe ukö bumoe<br />

geomorfologi n éleumèe bhaih ragam muka bumoe watèe<br />

jinoe ngon sabab musabab pakon jeued<br />

meunan<br />

geonomi n éleumèe bhaih peungaröh geograr/ateueh<br />

wujud pulité' nanggroe<br />

geonsenris n 1 .peunapat (pham) bahwa bumoe sibagoe<br />

pusat alam raya; 2. bhaih tité' teungoh<br />

bumoe<br />

geotermal n seu'uem nyang mupunca ba' kra' bumo<br />

gepeng a lipéh; nipéh; ph'èb<br />

geplak n. peunajöh niba' keunamè (kamè) bohdrien,


INDONESIA A C E H<br />

drien blanda, boh panaih atawa panili<br />

geu'adö' ngon saka<br />

gepok n bergepok-gepok breukaih; geucai; ikat;<br />

gepuk a<br />

karang; keunarang<br />

teumbön gulo'<br />

gera v mengera<br />

peutaköt<br />

geureuta'; gama'; kaca';<br />

gerabah n kanèt beulanggong niba' tanoh<br />

1. gerabak v menggerabak (ie mata) meujrön-jrön<br />

(meujreuen-jreuen)<br />

2. gerabak v gerabak-gerabuk ka'a-ka'u; kr'am-kr'um<br />

gerabang a buho'; luho'; ruho'<br />

geradi n pageue beusoe; pageue ceurucö'<br />

geragai n tampuléng; kawét buya (gajah)<br />

geragab a geragapan gameum; geuleungeung<br />

geragas v<br />

(geulingeung)<br />

garö; geumarö; sugöt ö' ngon aneu' jaroe<br />

atawa sugöt jareueng<br />

geragau v menggerogoti 1. yeueh; nyeueh; 2. kr'èt<br />

(kr'ot), seun (-seun) bacut; 3. ki kumuré'<br />

geraguk n udeueng breueh<br />

gerah n hugöb; ugöb; peu'om; seumeunga<br />

geraham n gheum; kraman; keuraman<br />

1<br />

gera/ n 1. teumpat mampleue meusandéng; 2.<br />

keuta; 3. blokoatawa papeuen meuneukat<br />

2. gerai v menggerai kueh; kuré'; kurè<br />

gera/' v tergerai<br />

teugeureubang<br />

(teu)geureubh'ang;<br />

gerak n 1. minah; pinah; 2. gra'até; 3. mumèt-mèt;<br />

— badan ulahraga; bergerakcepat-cepat<br />

so-so; meusoso; gerak tiba-tiba sreut; -<br />

-- tipu kilè'; meng an griwat; ranja';<br />

griwai; urieng; ber (tidak tetap)<br />

cémcala; keumèt-keumot; mét-mot; ranja';<br />

reumèt; bergerak dengan cepat (berlari,<br />

279


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menyerbu) kacèe kac'ie; gacue; gadèegadèe;<br />

hèe; bergerakberbagaiarah ranja';<br />

gerakan bersetubuh ceugo'; bergerak ke<br />

atas kebawah, bergerak kesatu arah<br />

(menanjak) anggét<br />

1. geram a gr'am; beungèh that; beurigèn; meunta;<br />

menggeram roh teuka beungèh<br />

2. geram v menggeram ta'um; da'om; ta'om; gr'o'<br />

(untuk babi)<br />

geraman n gheum; keuraman; kraman<br />

geramang n sidom mirah<br />

geramus v menggeramus seuba; seudoe; taluem<br />

gerang n baja brue' peu'itam gigoe<br />

gerangan p alèh; kadang; kunon<br />

geranggang n suda trieng<br />

gerantak v menggerantak geud'am; geudh'am<br />

gerantang n su gr'am-gr'um;2. ki geureuta'<br />

geranyam a menggeranyam 1. singké; 2. meu'anca'anca'<br />

gerapai v menggerapai ceugöt; leugöt<br />

gerapu a bergerapu reukuet; reukeut; meugeurutuet<br />

gerat v menggeratkan khab; khab gigoe<br />

geratak v ula-ili<br />

geratih n guda plueng mupeuet blah gatéh<br />

gerau n tukang maguen ba' astana<br />

gerawan n wareuna jibeudoh balom muroe<br />

meujampu<br />

gerawat n menggerawat (kan) kac'ie<br />

1. gerayang n menggerayang (i) meugeue-meugeue<br />

2. gerayang v menggerayang 1. garö; geumarö ulèe<br />

ngon jaroe; 2. (gutèe) 'eui; lata<br />

gerbak n menggerbak meuhambö bèe<br />

1. gerbang v menggerbang (ö') sangsöt; geureubang<br />

(geuruebhang)<br />

2. gerbang n pintö tamong u leuen; — /cawa/ /'sfana<br />

280


INDONESIA A C E H<br />

gerbong n<br />

balè pancapeunawa<br />

drè'si; guruba' geuritan apui keu ureueng<br />

atawa barang<br />

gerda n cicém geureudha<br />

gerbek v menggerbek seurubeuet<br />

geerecak n su ie ju<br />

gerecok v menggercok (i) peukaru ngon narit nyang<br />

kon-kon; peugura-gura<br />

gereget v gurantam; geregetan gr'am; beungèh;<br />

gereh n<br />

br'eun; bingèt (binyèt)<br />

eungköt masén (thö)<br />

gerek a bergerek-gerek (meu) kuro'; menggerek<br />

geremet v<br />

bho (bo); kurè'; kuro'<br />

menggeremet is'èt; is'ot; is'euet; seu'; s'èt<br />

gerempang n (inong) biduen<br />

gerendel n grèndè; go (gunci) pintö<br />

grendeng v menggerendeng gama'; kaca'<br />

gerenek a (gerenik) neucut; (su) meu'ana'ana';<br />

mengerenek (mengerenik) pubunyoe<br />

gereneng v gerenengan meukr'ob-kr'ob; meuceugu<br />

gerengseng n gurangsang; gurantam<br />

gerenyeng n keureutaih timah<br />

gerenyau a ajam; lancang<br />

gerenyeng (gerenying) v geureuhèng; geuhèng<br />

gerenyet (gerenyit) v menggerenyet mumèt-mèt<br />

gerenyot n (babah) iröt<br />

gerepe v menggerepe meuraba-raba; meugeuemeugeue<br />

lam seupöt<br />

gerepek v menggerepek sangkilat<br />

1. gerepes v menggerepes 1. cumukèh; 2. pumèt-mèt<br />

jaroe<br />

2. gerepes a meugeureutuet; meugeurutut<br />

9 ere<br />

t v menggeret ch'è; ch'èh; ch'èt; menggeret<br />

api ch'èh kèh<br />

geretang v menggeretang tajö<br />

281


INDONESIA A C E H<br />

gergaji n gogajoe; geugajoe<br />

gergajul n ureueng meusalah sikula; buya; ureueng<br />

jeuheut; simeugöga<br />

gergasi n gogasi; ra'sasa<br />

gerha n purumoh; peureumosuri<br />

gerhana n gurana (geurana) buleuen atawa mata<br />

uroe<br />

geriak v menggeriak hudöm; krumon; keurumon;<br />

kurumèe; krumèe<br />

1. geriap a menggeriap layöh; leubui; reudèe<br />

2. geriap a menggeriap 1. rh'am bulèe ruma; 2. (ö')<br />

meu'urè (hurè)<br />

geriatrik n éleumèe satoh urueng lanjöt umu<br />

geribik n 1. bleuet; kajeueng; trieng (awé)<br />

teumanyum keukré; 2. curu<br />

gericau n subra<br />

gerindip v menggerindip geudèp (-geudèp);<br />

meuklèb-klèb<br />

geridit pidit a peunoh meusa'; meusa'-sa'; meutasa' (tasa');<br />

meusa'-gara'<br />

gerigi n meugigoe-gigoe; meugeureugöh; mumata<br />

gogajoe<br />

gerigik n pasu (pacö') trieng<br />

gerigis a (mata sikin, kiki) cumèh; reugéh; rigéh<br />

gerih n urét; urot<br />

gerilya n prang gurila<br />

gerim n (ija) sukaleuet (sukeulet) gasa<br />

gerimis n geureumeuih; hujan — ujeuen rint"'<br />

(sutra); ujeuen 'ie' sidom<br />

gerncing n su pèng atawa lugam nyang rö atawa rhö!<br />

(meugring-gring)<br />

gerinda n geurinda; batèe meu'asah<br />

gerindin a meukhieb-khieb (sijeunèh peunyakét<br />

guda)<br />

gerinding n sijeunèh gambang<br />

gerng n sakét; seu'i<br />

282


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

geringgingan n keuboih<br />

geringsing n simacam cura' ija' paté' (teunuen)<br />

gernjal n boh keu'ieng<br />

1. gerinjam n batèe asah gigoe<br />

2. gerinjam n cungké geulunyueng<br />

gerinting n sijeunèh naleueng nyang ji'eui<br />

gerinjau v menggerinjau gatai; leuho<br />

gerip n grib; aneu' batèe tumuléh<br />

gerip v meng — céb; kuro'<br />

geripir n krani peungadélan<br />

geripis a cumèh; meugeureutuet<br />

gerisik n meukrèh-krèh, su meuseuntöh ön kayèe<br />

thö (ön keurusöng)<br />

gerising v meugeureuhieng ba' theun sakét<br />

geriap a geureulan; meureunè'-reunè'; meukilatkilat;<br />

meu'anca'-anca'<br />

gerit n su meugriet (meukr'éh)<br />

gerlip a klib; mengerlip meuklip-klip; meulib-lib<br />

germang (menggermang) a rh'am (sr'am) bulèe; rhui (srui) bulèe<br />

germo n baruwa<br />

germut n berureunga; krumon; (meu) keureulieb;<br />

langlob<br />

gero v menggero rawöng; ranggöng<br />

geroak a buho'; luho'<br />

gerobak n gurubha'; geureubha'<br />

1. gerobok v bergerobok (menggerobok) meudho'dho'<br />

2. gerobok n lamari atawa peutoe trieng<br />

gerobyak n su jambö trieng ruböh; geureubha'geureubhu'<br />

gerocok n su ie ilé ba' pancöran; meucro'-cro'<br />

gerogol 1. rumoh (ateueh) rakét; 2. ceuruco'<br />

gerogot v menggerogoti 1. keueng; pipa'; nyeueh;<br />

yeuh; 2. /c/ co', kro' (rampaih) atragob<br />

seun-seun bacut<br />

gerobok (gerohong) n buho'<br />

283


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gerojok v gerojokan ie terureujön<br />

gerombol v bergerombol meugumpói lam sikawan;<br />

gerombolan kawan; kawan keumacho;<br />

kawan peurusöh<br />

gerombong (an) n meugumoe; meukawan; pasökan; sukèe<br />

gerompok v menggerompok gléb; giét; keupöng;<br />

pagab; paröh; sreubuet<br />

gerong n gröng-gröng; geuguröng<br />

1. geronggang n lungkie'; rungga<br />

2. geranggang n sijeunèh ba' kayèe keupeukakaih rumoh<br />

gerontoksasi a peumeurèntah atawa badan nyang<br />

neumat gayam Ié ureueng-ureueng tuha<br />

gerontol n peunajöh niba' jagöng reuböih jampu u<br />

teuku ngon saka<br />

gerontologi n éleumèe bhaih tanda-tanda umu ba'<br />

manusiya<br />

geronyot v meuch'ob-ch'ob<br />

geropyhok v menggeropok pagab; peucro' ;seureubuet<br />

geros v menggeros meugr'o-gr'o<br />

gerowong a meurungga<br />

gerowot v menggerowot kro'<br />

gersang a 1. thökréng; 2. ki phét; söhsah; 3. ki<br />

leubie; leubiem<br />

gersik n anoe gasa<br />

gertak a geudh'am<br />

gertuk n gemerfu/ckreutab-keureutab; keureutabkeureutib;<br />

keureut'am-keureut'um<br />

geru n rawöng; ranggöng<br />

rerugut a meugeurutut<br />

1. geruh a neuhah; neuh'aih; hana beugi<br />

2. geruh n 1. meugr'o-gr'o; 2. meukr'ob-kr'ob; 3.<br />

meurawöng<br />

gerut n glang alöih lam pruet<br />

gerumit n menggerumii meulè'-lè'; lamat<br />

gerumpung a ruh'ong idöng<br />

gerumuk v menggerumuk meukuno<br />

284


germut v menggerumuti mubeureunga;<br />

meukeureulieb<br />

gerun a jalo'; teujalo'<br />

gerundang n aneu' abie'<br />

gerndel v menggernyam<br />

ba' até<br />

jikheun Ié até; meusawö<br />

gerup n beuleubaih sugöt teupeuen<br />

gerrupis v menggerupis meukeurumèt<br />

gerupuk v menggerupuk meusurue' menggerupukkan<br />

1. peusurue'; publöh; 2. /c/peucilaka<br />

1<br />

• gerus n brue' sipöt keutrika ija; menggerus<br />

so'; pleu<br />

geru-<br />

2<br />

- gerus v menggerus cicah; péh<br />

gerutu n meukr'ob-kr'ob; bingèt; br'eun<br />

gerutu a gasa; reukuet; meugeureutut<br />

9 esa<br />

a bergesa-gesa (tergesa-gesa) gucöh;<br />

gesek v<br />

meugucöh; ladong; lanca; seurigab; rigab;<br />

meurada'-rada'<br />

bergesek geuso'; giséng<br />

gesel v bergesel geuso'; pleu<br />

9 eser<br />

v 1.geuso';pèh;teupèh;2.seu';iseu';is'èt;<br />

is'euet; sie; s'èt<br />

9 esit<br />

a tangkeueh; bagah; bacah; gigèh<br />

gesper n capéng (ceupéng) taloe keu'ieng<br />

9 eta<br />

n singgasana; tahta; keurusi keurajeuen<br />

1<br />

getah n geutah; geutah para<br />

2<br />

9etah n dat cayé lam tuboh; — bening dat cayé<br />

lam darah nyang meu'asoe pati makanan;<br />

pohon getah perca ba' balam; ramböng<br />

1. getang n geutang; keutang<br />

2. getang n sijeunèh teunaman gulè<br />

1<br />

getap v beukah; crah<br />

2<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

9etap a getapan 1. latah; 2. reujang teupèh até<br />

9 etar<br />

v bergetar (menggetar) (meu) keuta; (meu)<br />

g'am-g'am; getaran meugeunta<br />

285


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. getas a 1. rapöh; krang; 2. ki reujang patah até<br />

2. getak a nyata; teuntèe; sabét<br />

1. getek n rakét<br />

2. getek a leuho<br />

geti-geti n sijeunèh peunajöh niba' kacang ngon<br />

saka<br />

getik v menggetik cukèh; geutie; cubét<br />

getil v menggetil cut'iet; cudiet; cubeut<br />

getir a 1. pheu; prat; phét; 2. ki sénsara<br />

getis a rapöh<br />

getok v menggetok geuto'; keuto'; tago<br />

getol a jeumot; sunggöh<br />

getu v menggetu pingkom; pirét<br />

1. getuk n peunajöh niba' boh ubi reuböh teutho'<br />

jijampu gula u<br />

2. getuk n getuk-getuk su ureueng keumeuto'<br />

getun a lah; laih; seusai<br />

gewang n 1. sipöt meutiya (mutiyara); 2. subang<br />

gi n minyeu' sapi; matiga cayé<br />

1. gial a leubie; lamat<br />

2. g/a/ a gial-giul gli-gli mangat<br />

g/am n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

giat a 1. jeumot; gigèh; seubat; 2. tangkeueh;<br />

menggiatkan pumaju; pubeudoh<br />

gibang v menggibang ampeueng; linteueng<br />

gibas n bubiri; kibaih<br />

gidik a bergidik gli; hayut<br />

g/gatv v mnggigau won-won; wèn-wèn; wan-wan<br />

g/g/ n 1. gigoe; 2. /c/' gayam; — air ki ie la'öt<br />

ba' gaki langèt; — asu; gigoe asèe;<br />

tarieng; — bungsu gheuem; keuraman;<br />

kraman; — hutan binèh glé (rimba); —<br />

kapak gigoe peungadeuen;<br />

(peunadeuen); — sulung gigoe susu; -<br />

- bersusunan (berlapis) gigoe ceubeum;<br />

— tonggos (kongon) caheung; bergigi<br />

286


INDONESIA A C E H<br />

9'9<br />

meug\goe\gigi yang berdempet ceubeum:<br />

kotoran — (silikit) è'jakho<br />

in<br />

a 1. gigèh; tangköh; 2. kha; geueh<br />

9i9il a sijue'; menggigil meukhieb-khieb<br />

9'9il a meugö-gö; (sijue'sakét atawa teumaköt);<br />

meng — meutat-tat<br />

9'9 lr<br />

n rueng; — gunung rueng gunong<br />

1<br />

• 9'9'f a mengigis yo; teumaköt; meutat-tat<br />

2 gigis a cumèh; reugét; rigét<br />

9'9it v kab; yeueh; nyeuh; meuih-meuih;<br />

bergigitan keumeukab; meukab-kab; —<br />

gig°<br />

jari ki keuciwa; — lidah ki 1. hana malèe;<br />

teubai muka; meuso; 2. teukhab gigoe;<br />

— pangsa ki meulaba<br />

lci<br />

n cak agam randö'; agam biduen<br />

9' la<br />

a dawai; majeunun; meunta; pungo;<br />

setengah — (tidak waras) ratèe; dèe;<br />

seudèe; laki atau perempuan yang "gilagila"<br />

kepada lawan sejenisnya girang<br />

9 llan<br />

9 a gilang-gemilang 1. meublé-blé; meublöiblöi;<br />

meulöi-löi; meuseureulah;<br />

gilap a<br />

meuseureuloe; 2. dhiet that<br />

meublié-blie'<br />

9 llas<br />

v menggilas 1. gilho; 2. péh; 3. pleu<br />

9' lbet<br />

n asoe dalam mano' (jantöng, s'ueb) nyang<br />

jeued pajöh<br />

9'fi v mengg/7/Y-g/7/;l.glie';glè';2.peucöh-cöh<br />

9H1-91I1 n 1. ateueng; tamba'; teunamba'; jeunerob;<br />

neulop; 2. birè jalan<br />

9' llk<br />

a 1. ubit ngon bulat panyang; 2. culib; culit<br />

9 ilin<br />

9 v menggiling 1. giléng; péh; seumeupéh; 2.<br />

wéng (kupi); 3. tob (padé); 4. wéng<br />

(teubèe); 5. giléng; 6. balöt; gulöng (ruko 1<br />

);<br />

batugilinganbatèe neupéh (seumeupéh)<br />

9 lltr<br />

v bergilir 1. (meu) gantoe; tuka; puta; 2.<br />

287


INDONESIA A C E H<br />

meugantoe-gantoe<br />

gim n beuneueng meuih; kasab<br />

1. gimbal a meuseureunga; meujahöi<br />

2. gimbal n reundang udeueng meuteupöng<br />

gimanastik n seunam; gra' badan<br />

gimpal n boh agö'; taloe takue<br />

gin n sijeunèh minoman ara'<br />

ginang n ginang-ginang peunajöh niba' teupöng<br />

leukat; rangginang<br />

gincu n gincu; bincu<br />

ginding a (peukayan) dhiet<br />

ginekolog n tabib/doto nyang ahli bhaih alat tuböh,<br />

khusöih peunyakét ureueng inong<br />

ginglimus n atötnyangjeuedtapeugra'citsahohadap<br />

sagai<br />

gingsir v meukita; meukilah<br />

ginsul a (gigoe) meuceubeum; meutaring<br />

ginjal n budai; boh keuieng; boh arön<br />

ginseng n sijeunèh teunaman peundang<br />

gips n curu tuleueng patah atawa reuta' niba'<br />

gapu batèe<br />

gipsi n sikawan ureueng asai bie' nanggroe Asi-<br />

git n prèwè<br />

ya nyang jimeulang-lang di lerupa, tanmu-<br />

pat rumoh, tanmupat jidue'<br />

1 girah n ceumuru keu sitrèe ugama<br />

2 girah n nan ba' kayèe<br />

girang a seunang até; geumira; gumira<br />

giras n ijalinèn gasa<br />

gin n gunong<br />

1. girik n kopon; surat keutrangan; keureutu runda<br />

2. girik (girik-girik) n leusöng tob ranub; cubè'; gubè'; kubè'<br />

3. girik n 1. surat keurajan wasè tanoh; 2. surat<br />

milé' tanoh<br />

1 ginng v menggiring 1. gubeue; 2. bahu; hue; 3.<br />

288<br />

cak baplueng bohbhan ngon gaki


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. giring n giring-giring boh grie'-grie'; boh geunta;<br />

luncéng<br />

3<br />

- 9'ring n sijeunèeh ba' kayèe keubaja teunaman<br />

4<br />

- Qinng a (mirahpati)seu'ietngonjiwoe keudroe lam<br />

umpung (cintra)<br />

giris a teumaköt that; yo<br />

9 iro<br />

n keuneubaih (pèng) ba' béng nyang jeued<br />

co' siseunwatèe ngon eek atawa surat<br />

prèntah bayeu nyang la'én atawa ngon<br />

cara pupinah buku<br />

9 isa<br />

r v menggisar 1. pupinah; 2. peugisa; peu-<br />

9'sik n<br />

seu'; peu'iseut<br />

1 binèh; teubéng krueng; 2. teureubéh<br />

9ÏfH v menggisil peuseu'; peu'iseu'<br />

9' ta<br />

n nyanyoe; nyanyi; lagèe<br />

9 lta<br />

n sijeunèh alat muséb lagèe gamböih<br />

f e s<br />

S" v menggites pingkom<br />

Qtök v menggitik seunuet; ceutr'ie<br />

giuk n taloe linggang<br />

9 iur<br />

v mengg/ivr/canpubangkét beureuhi; peugra'<br />

niet lam até<br />

giwang n 1. sipöt meutiya; 2. keurabu; subang<br />

9 IZI<br />

n dat makanan puko' nyang peureulèe keu<br />

jirém<br />

glabela n dhoe antara bulèe keunèng wie ngon<br />

uneuen ba' uram boh idöng<br />

gladiator n ureueng geupeu'upah (lamiet atawa<br />

gladiol n<br />

ureueng geutawan lam prang, jameun<br />

keurajeun Rum) meulho lam geulanggang,<br />

jikalon Ié ureueng ramè<br />

sijeunèh ba' bungong nyang jimeu'ön lagèe<br />

peudeueng meususön ba' mu, wareuna<br />

mirah meuneung itam, kunèng ngon mirah<br />

muda<br />

glamor a jeureulah; meujeureulah; jeumeureulah<br />

289


290<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

glans n 1. ulèe (kupa') boh; 2. ulèe aneu' tét<br />

(aneu' plana); bagiyan aneu' tét nyang<br />

meucindot<br />

glasir n dat lagèe kaca keu peugilab atawa peurata<br />

barang-barang teumika<br />

gletser n lapéh èh ateueh seuleuju nyang pleuheunpleuheun<br />

meugra' sampoe cayé<br />

globe n peuta bumoe nyang bulat lagèe bohbhan<br />

globus n uram aneu' krèh<br />

glosarium n kamueh; kamuih<br />

glotal n bunyoe tanda hamzah (')<br />

glukose n datsaka lam teunaman atawa hiweuen<br />

goak v cicém meureubö'<br />

gob n euncit batèe arang nyangka Iheuh teuco'<br />

gobang n 1. sipèngteumaga (duwasènsiteungoh);<br />

2. sijeunèh sikin<br />

gobar a reudèe; reudom; — hati weueh até<br />

gobek n cubè'; gubèt; kubè'<br />

goblok a cak 1. bangai; 2. kas tulo; klo<br />

gocoh v bergocoh seumeusöh; tumumbö';<br />

menggocoh kebelakang king<br />

goci n geutöm; guci; guroe; tayeuen; peudeuna<br />

goda v menggoda i) 1. padan pubuet décha; ujoe<br />

atéureueng; ruda; 2. peukaru; godaan<br />

padan<br />

godak n bu meulawo' eungköt<br />

godam (pengodam) n palèe raya<br />

godek n bawö'<br />

godok v menggodok 1. reuböih; taguen; 2.<br />

peugèt; peukeumah<br />

godong n yub moh; ruweueng yub rumoh teumpat<br />

keubah peukakaih atawa wasé<br />

meuneugoe<br />

godof v menggodot iréh; kr'èt; koh<br />

goe/ v mengoel kayöh (gritangèn)<br />

gogoh a menggogoh meukhieb-khieb


INDONESIA A C E H<br />

gogok v menggogok teugö'; jeuh'a'<br />

g o g o s<br />

a teukréh; luröh; meukro'<br />

9ohok n sijeunèh teunaman<br />

9°hong n 1 reuhung; buho'; luho'; 2. guha<br />

gojlok v menggojlok 1. go'-go'; unja'; 2. ki narit<br />

g o k a r n<br />

gasa peusakét até gob<br />

gurubha'cut keuaneu'miet; moto lumba<br />

uköran ubeuet, hana meububöng<br />

9 0 1 n<br />

1 • ghön bhan; 2. bohbhan jilöb lam ghön;<br />

3.ca/ctröih meukeusud<br />

9 o l a k v<br />

bergolak ju; meudo'-do'; karu; ka'a-ka'u<br />

golak-gahk v meugulé-gulé; mupulapingkui;<br />

giséng-gisameu-<br />

golbi (golpi) n leupét siluweue siteuntang pusat<br />

'•<br />

g o l e k v<br />

bergolek 1. meugulé; 2. meugaleuegaleue;<br />

bergolekan (bergolek-golek)<br />

2. golek n<br />

me<br />

ugulé-gulé; éh peureubah droe<br />

aneu' patong kayèe<br />

goleng v menggoleng seuntöh; singgöng<br />

g o l o k n<br />

1- Parang; mundö'; 2. pundö'<br />

1. golong v 1. bergolong-golong mupuwa'-puwa';<br />

meukawan-kawam; menggolongkan<br />

peugèt; peuröh lam tumpö'; tergolong<br />

röh lam kawan; röh lam keunira; gulongan<br />

sukèe<br />

2. golong v mengolong cacah; gilho; gidong<br />

5° (arabika) n sijeunèh lém kayèe<br />

gombak n rumbeuet; gumba'<br />

gombal n ruja brö'<br />

gombal a cak burat; sulét; seumeungeut; rayuan<br />

narit seumayu (pumadan)<br />

gomban n guci; tayeuen raya; peudeuna<br />

gombang a samlakoe; sambinoe; maléh<br />

gombeng n menggombeng peuraya reuhung;<br />

peureunggang<br />

291


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gombrang n gurue'; sumpruet<br />

gombroh a meuthoh-thoh raya; meubr'oh-br'oh<br />

gombyok n rumboe; rumoe<br />

gompal a 1. cumèh; pipa'; 2. crah<br />

gompiak a meujahöi; meuseureunga<br />

goncang a (benda cair dalam kendi misalnya)<br />

meu'eumpeue'-eumpeue'; meu'eunceu'eunceu';<br />

menggoncang-goncang<br />

geuruncang<br />

gonad n sikumböng mani hiweuen<br />

1. gondok a 1. dugho'; tukan'; 2. peunyakét cugong;<br />

gueb; — an kucandén (barahcandén)<br />

darah candén; putroe candén<br />

2. gondok v menggondok bingèt; binyèt<br />

gondol v menggondoH. nyeuih; nyeueh; yeuh; 2.<br />

ki baplueng; puplueng; reuböt; 3. ki<br />

meuteumèe hadiyah<br />

gondola n sibansa jalö seureupéh<br />

gondong n cugong; ceugong<br />

gondrong a ö'ureueng agam meurui-rui panyang hana<br />

teukoh<br />

gong n göng — tembaga tawa'-tawa'<br />

gonggok v gulöng<br />

gonggong v mengonggong 1. nyeuh; 2. dröih;<br />

deumeuröih;<br />

gongseng v menggongseng Iheue; belanga tua untuk<br />

meng — neuleu'; kelapa gongseng u Iheue<br />

goni n 1. bulèe; 2. guni<br />

gonjak v menggonjakkan puwayang; peu'ulo'-ulo'<br />

gonjang-ganjing v menggonjokkan peu'ulo'-ulo'<br />

gonjong a timet; bergonjongcapeueng lagèe lungkèe<br />

buböng rumoh ureueng Meunangkabo<br />

gonokokus n kumeun peunyakét<br />

gonore n peunyakét sabön<br />

gonta-ganti n 1. meugantoe-gantoe; 2 meusambötseu'öt<br />

292


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

9ontai a lamat; tinggai meureut-reut jiliköt;<br />

keucawah-keucawih<br />

gontok v bergontok(an)<br />

2. ki mupaké<br />

1. meulho; meusöh-söh;<br />

gonyak v menggonyak ruhé<br />

gonyeh v menggonyeh<br />

mob<br />

mamoh hana gigoe; mob-<br />

gonyel v menggonyel 1. gusue'; 2. nyeueh-nyeueh<br />

puténg tè'<br />

gonyoh v menggonyoh geuso'; pleu<br />

gopoh a bacah; tergopoh (gapah-gopoh)<br />

huduhhudah-<br />

gorap (-gorap) n gurab<br />

gorden n tirè; tabéng; ija töp pintö<br />

rek n<br />

9°<br />

kurè'; — api kèh apui; mengorek-gorek<br />

kèh-kèh<br />

goreng v menggoreng cröh; guréng; reundang;<br />

penggorengan blangong ceumeucröh<br />

a o r e s n<br />

guréh; garéh; curéh; kr'èt; rigét; uréh; --<br />

- ap/kèh apui; bergores-gores meucuréh-<br />

gori n<br />

curéh; meu'ariet-ariet; goresan ceunuréh;<br />

ceunuré'<br />

boh kulu<br />

go rila n mawaih<br />

ron<br />

g°<br />

v<br />

menggoroh seumeusie; seumeuléh<br />

goroA- v menggorok ro'-ro'; lo'-lo'; kas sie; koh<br />

gorong-gorong n 1 sikurö'; 2. p'ueb; gröng-gröng; geugröng<br />

g° sl<br />

P n péteunah;ruhé; upat<br />

g° sok<br />

n euntho; euntreut; uet; gisè; geuso';<br />

sampöh; silie'; pleu; upa; upam; upie;<br />

menggosok-gosok mata punyie mata<br />

1. gosong n burö'; beuta; lungkab; pusöng<br />

2. gosong a angoih; hangoh<br />

g°t n lueng; paré'<br />

gotes v menggotes pèt; pot<br />

1. gotong n menggotong bubö; gulam; — bersama-<br />

293


INDONESIA A C E H<br />

sama; landé; rande'; randoe<br />

2. gotong v menggotong meuseuraya bayeue utang<br />

294<br />

ureueng maté Ié waréh simaté; gotong<br />

royong hurub; meuseuraya<br />

gotn n 1. aneu' peureuncét; 2. boh kato' lugam<br />

gotrok n gritan apui ubeuet; luri<br />

goyah a 1. gè'; kè'; leungo; liya; yang; 2. hana<br />

kong; hana teutap; meuyang-yang;<br />

meugè'-gè'; meuyè'-yè'; meuyo'-yo'<br />

goyak v menggoyak hunyat; unyat<br />

goyang v alèh, geumböt; linggang; meu'ayön-<br />

ayön; umbang; 2. ki meu'ubah-ubah;<br />

meuguncang, ---kaki ki wét-wét gaki,<br />

meuseunang-seunang hana peureulè<br />

keureuja; meuhayeue-hayeue: — lidah ki<br />

peunajöh (makanan)) ladat; pinggul<br />

meulingie'-lingie'; ber liya; reuyang;<br />

riyang; meugawang-gawang;<br />

meugeumböt-geumböt; meunyot-nyot;<br />

menggoyang — kango'go'; hunyat; unyat;<br />

unja'; ungie'<br />

grad n 1. deurajah; 2 meuruwah; meureutabat<br />

gradasi n susönan deurajah; seun-seun sitanggam<br />

(sitako')<br />

graduai a 1, siseunbacut; peuleuheun-peuleuheun;<br />

graf n harah; haraih<br />

2. bacut-bacut; landè; randè<br />

grafik n garéh atawa gamba meu'é'meutrön, bhaih<br />

pasang suröt saboh-saboh hai atawa wasé<br />

grafika n éleumèe cita'-ceumita'ateueh keureutaih<br />

atawa lugam<br />

grafit n sijeunèh arangbatèe keu kènsè<br />

(peuteulöd)<br />

grafologi n 1. éleumèe bhaih haraih atawa cara<br />

teumuléh; 2. éleumèe reuta; garéh ba'<br />

paleuet jaroe (ramai)


INDONESIA A C E H<br />

gram n timangan brat<br />

gramatika n nah'u sarah<br />

gramopon n peutoe beuet<br />

granat n boh beuleuba'; boh (brue 1<br />

) uka; boh uja;'<br />

boh beureutöih<br />

9 ranit<br />

n sibansa batèe rukham, itam ngon kreueh<br />

g ras<br />

' n ampön nyang neubré Ié Presiden keu<br />

ureueng keunong uköm<br />

gratifikasi n pèng hadiyah keu peugawé, hana röh<br />

upah;<br />

gratis a hana bayeue; pré; co'-co' khong<br />

r a v e r<br />

g<br />

n sijeunèh jaröm, peukakaih meu'uké lugam<br />

atawa lungkèe<br />

gravimeter n teunaka daya taré'-teumaré' bumoe<br />

gravitasi n teunaga taré'-teumaré' bumoe<br />

grip a binga; teubinga-binga<br />

gros n 12 lusén, 144 boh<br />

grosis n mugè raye'<br />

grup n kawan<br />

9 U<br />

n 1. reugu; kawan; 2. judö<br />

g u<br />

n guru; gurèe<br />

ua n<br />

g<br />

gua n kas kèe<br />

gual-gail a mupinteut-pinteut<br />

1 guha;— garbarahém;2./r/plö';teumpat<br />

1<br />

guam n muparikah; meuseuliséh; meupeukara<br />

2. guam n gueb<br />

guano n baja niba' è' cicém<br />

2<br />

1<br />

g uba<br />

h v menggubab Lkeumarang bungong atawa,<br />

2. keumarang lagèe atawa calitra; kisah<br />

u b a l<br />

g<br />

u b a l<br />

g<br />

n kayèe leumië antara kulét ngon até<br />

n ca'; bungkaih tanoh atawa batèe; guba/<br />

bes/ beusoe mubungkaih<br />

1. gubang n sijeunèh prahölayeue ureueng Riyo<br />

2. gubang n tanggam atawa tako' rha' kayèe<br />

gubernemen n peumeurèntah (jameun kaphé) nyang<br />

neumat Ié gubeurnur<br />

295


296<br />

INDONESIA A C E H<br />

gubit v menggubit lambè; kawöt; gamèt<br />

gubris v menggubris cak pakoe; pöh; hiroe<br />

gubuk n jambö ubeuet<br />

guci n guci; geutöm; buroe; peudeuna; tayeuen<br />

gude n sijeunèh teunaman meupeureudèe<br />

gudeg n gulèsantan ngon boh kulu (makanan jawa)<br />

guderi n pumadani alöih<br />

gudi n 1. ceurana; 2. keunaleueng kapai<br />

gudik n kudé; cabo'<br />

gudik a tergudik-gudik meuchèn-chèn<br />

gudu-gudu n cubo'; höga<br />

gugah v menggugah peugoe; pubangkét;<br />

pubeudoh; gandra<br />

gugat v menggugat 1. peudongdawa; meudawa;<br />

meupeukara; 2. tuntöt janji; 3. ceula;<br />

sanggah; 4. go'-go'; guncang; hunyat<br />

gugu a tergugu-gugu teugagap; teukachép<br />

(teuganchép) babah<br />

guguh v mengguguh 1. pèh tambö; 2. geuto' pintö<br />

guguk n cot; göh<br />

gugup a 1. gabhue'; binga; 2. ka-'a - ka-'u<br />

gugur v 1. luröh; ruröh; runtöh; 2. bateue hana<br />

jadèh; 3. cahid; 4. talö; ruböh; meng —<br />

kan (daun) cru'; creueh; lirang; keguguran<br />

(abortus) seulaböh; meuseulaböh<br />

gugus n tumpö' (teunumpo') jupho'<br />

guit v cukèh; 2. ki meuseuntöh; teupèh<br />

gul n bungong mawoe<br />

gula n saka; —aren gulajö'; —batu saka batèe;<br />

saka nabeuet; gula-gula 1. peunajöh niba'<br />

saka; èseumböm-böm; 2. cak ki sigala<br />

nyang peuseunang até cak ki rubieh;<br />

gundé'; mukah<br />

gulai n kuwah gulè; — dengan sedikit daging,<br />

atau daging dengan sedikit sayur ncöng;<br />

menggulai peusaka; uncöng


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

9ulali n gula taré; gulata'<br />

gulambai n jén apui<br />

gulana a gundah<br />

gulang-gulang n jambö biang<br />

Qulat n geudeu-geudeu; bergulat 1. meulho; 2. ki<br />

keureuja brat ba' mita raseuki<br />

9uH n boh kato'; boh panta<br />

9 ul a n<br />

'9<br />

1. guling n bantai uem<br />

guüga; geuliga; batèejeued (lam tuböh<br />

hiweuen)<br />

2. guling v gulé; —gantang (ƒ-*- gelantang) meugulégulé;<br />

meupunyo-punyo<br />

ulir<br />

9<br />

v<br />

bergulir meugulé; muputa; mubula<br />

9 ulita<br />

a ge/ap gulita seupöt seupeut<br />

gu/ma n sijeunèh siseue'; simacam naleueng<br />

gulud (an) n aweuet seumè bijèh<br />

gulung n gulöng; gampöi; kuweueng; lingkang;<br />

rawé; rawoe; puta; — tikar bangkröt abéh<br />

pangkai; ber — beureu'on; membuka<br />

gulungan hurut; urut uba; penggulung<br />

sutera jeureukha; penggulung pada alat<br />

tenun teurusö; trusö; seurusö; surusö;<br />

menggulung lob; gulungan kertas sijin<br />

gulut adv bergulut(bergulut-gulut,terguluttergulut-<br />

gulut) keucawah-keucawih; gabhue';<br />

teugupoh-gupoh<br />

gumal a runyoh<br />

gumam n meungom-ngom;meungeun-ngeun;meu-<br />

'ot-'ot; marit meukulom<br />

gumal a runyoh<br />

gumba n kumbob ba' ulèe gajah<br />

I. gumbang n guci; peudeuna; geutöm<br />

i. gumbang n bajèe teuplaih ba'rueng<br />

gumbar n até ba'jö' atawa nipah<br />

gumbuk v menggumbuk bujöt'; payu; padan<br />

gumpal n bungkaih; buliet; geupai; gumpai; ber -<br />

297


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meukeubö'<br />

gumuk n bukét anoe ba' binèh pasi<br />

gumul v bergumul gumoe; Iho; meulho<br />

gun n jeureukha<br />

1. guna 1. pa'idah; 2. budi; mempergunakan ngui;<br />

pakoe; tidak ada gunanya siya-siya<br />

2. guna p keu<br />

guna n guna-guna du'a peungaséh<br />

guna n guna-guna atra sihareukat<br />

gunawan n ureueng meubudi<br />

gfL/nc/ n rumboe; rumoe<br />

gundah a gundah; meunta'-meuntè;<br />

1. gundal n tanda (neukue, tanggam) sibagoe cara<br />

bileueng barang atawa keureuja<br />

2. gundal n teumon; sapai bahö; ureueng sajan<br />

gundang n haleuköm; marèh<br />

gundar n menggundar; (menyikat) bundri<br />

gundik n gundé'; aneu' jeumpa; rubieh ber; — hidup<br />

bersama meudue'<br />

gundu n boh kato'; panta<br />

gunduk n tumpö'; teunumpo'; jupho'<br />

gundul a buköng; loih; paleueng<br />

gung n göng;canang<br />

gunggung n jeumeulaih; sijeumeulaih; Ie<br />

gunjai n jumbè; ayeuem; patam<br />

gunjing n upat; ruhé; péteunah<br />

1. guntang n peulampöng kawé<br />

2. guntang (gun- n geunampöi beuneueng ba' teupeuen:<br />

tang-guntang) bohpè<br />

guntil n balum pèng ubeuet<br />

gunting n 1. gunténg; 2. ragam bajèe; menggunting<br />

(meratakan) memangkas koh<br />

guntung a but'ong; bugam<br />

guntur n guröh; glanteue<br />

gunung n gunong; pegunungan glé: gunung berapi<br />

gunong apui<br />

298


INDONESIA A C E H<br />

gunyam v menggunyam kheun lam até<br />

gurab n prahö layeue panyang mubilé'-bilé'; gurab<br />

1. gurab n menggurah kumo<br />

2- gurah n nan sijeunèh ba' (boh) kayèe keu tuba<br />

eungköt<br />

1. guram a reudèe; reudom; seupöt<br />

2. guram (gurem) 1. piet (gutèe) mano'; 2. ki ubeuet; bubé<br />

drah; hana meuyum<br />

gurami n eungköt guramè<br />

gurat n curéh; cur'èt; garéh; kurèe; urat<br />

gurau n meugura-gura; muwayang; meuseunda<br />

gurdi n bho; bo; geurudu; grudoe; — /ogampatra<br />

guri n keutuyöng<br />

gun n keunaleueng kapai<br />

gurih a mangat; seungam<br />

u n k<br />

g<br />

v menggurik kurè'; kuro'; cungké; culé'<br />

gurindam n panton duwa baréh meukandöng tamsé;<br />

panton baros<br />

gurit v menggurit keumarang panton; meulagèe<br />

1 gunta n noeh; noih; geurita<br />

2. gunfe n grita; ijabaröt dada/pruet aneu' miet<br />

fl^/ïi n gurèe; ureueng purunoe; calonpembantu<br />

guru agama sida<br />

guruh n guröh; gö-gö<br />

guruk n sijeunèh asèe bueh<br />

gurun n gurön; khirab; padang anoe<br />

gurung n reunong meuseureukab<br />

g urur<br />

n lumpoesiya-siya;pikéran nyang kon-kon<br />

gus adv seuleusoe meusigo<br />

gusar a beungèh; brigèn<br />

gus/ n layeue tihang liköt<br />

1<br />

gusti n lakab bangsawan<br />

2- gusti v bergusti meulho; gumoe<br />

gusur v menggusur yue minah; yue wéh; lét;<br />

tergusur keunong jipupinah ba'teumpat<br />

299


300<br />

INDONESIA A C E H<br />

phön; 2. puwèh pa'sa<br />

gutik v mengutik'\. seuté'; 2. cut'iet; 3. co' siseun<br />

bacut<br />

guon v muwayang; meuseunda<br />

guyun a damè; rukön<br />

guyur v mengguyur sibu; 'siram; plè


H<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

H, h n haraih keulapan<br />

ha n nan haraih h<br />

habis a 1. (h)abéh; hana meu'euncit; hana<br />

meuseuh; punah; 2. seuleusoe; seureupa;<br />

3. tamat; 4. ('en) Iheueh; 5. tö' (tröih) had;<br />

6. mupangkai; 7. watèe kameunan;<br />

böhpihmeunan; 8. akhé; bab/'sa/ra/putoih<br />

akai; habis bulan akhébuleuen; sekaligus<br />

habis sigo seureupa<br />

habluk a (guda) plang; plang-plang<br />

habung a katéng<br />

hadang v ampeueng; tham; rintang; halang;<br />

linteueng<br />

hadap n keue; hadapan di keue; berhadapan<br />

(dengan) (meu)teuntang; meukeue;<br />

bersehadap meudinab; terhadap keue;<br />

menghadap hadap; ngadap; dinab;<br />

menghadapkan peukeue; peuhadap;<br />

berhadap-hadapan meudinab-dinab<br />

hadas hadaih<br />

hadai n sijeunèh diwan; mahkamah; meujeulieh<br />

hadiah n 1. hadiyah; neumè; meuneuri;<br />

teumeuntue'; bakeusih; peureusèn<br />

hadir v halé; na; teuka<br />

hadis n hadih<br />

hafal v aphai; apai; haphai<br />

hagiologi n mubaca riwayat oliya (èeliya)<br />

haid v eumasa; hé; hèd<br />

haik n cada inong 'Arab<br />

haiku n sijeunèh panton Jeupun<br />

hail n purumoh dang hana mumè<br />

hail n tham; tirèe; tabéng; pupalang<br />

hajar v menghajar euntam; heunchö'; heundru;<br />

tadi<br />

301


INDONESIA A C E H<br />

najat a 1. hajat; h'eut; meukeusud; niet; 2. (nyang)<br />

neupeureulèe; 3. khanuri (hjat); 4. è'; --<br />

- besar töh è'; — kecil töh 'ie'<br />

hajib n kawai pintö<br />

hajim n tukang koh ö' nyang jeued peu'ubat<br />

ureueng (tabib)<br />

hajis n gra' até<br />

1. hak n ha'; (nyang) beuna; bit; keubit; nyo; po;<br />

milé'; kuwasa; meureutabat; tidak ada -<br />

—apa -apa s u waka; pemberian haks uara<br />

secara khusus teukeuséh<br />

2. hak n tumèt sipatu<br />

3. hak n jaröm sulam kiwieng ba' ujöng<br />

4. hakulah n tanoh Tuhan; tanoh hanapo<br />

1- hal n hai (achia; choe; coe; choi digunakan<br />

dalam susastra klasik); 2. pasai; peukara;<br />

3. sabab; sabeub; saweub; 4. bhaih<br />

2. hal n cak beusoe lipéh meulapé' sèng<br />

hala n araih; arah; hala<br />

halaban (pohon) n ba' manè<br />

halai balai a 1. kacho balo; kalöt; 2. meuroh-roh<br />

halal a 1. haleue; 2. ki sah; sahèh; 3. idin<br />

1. halaman n leuen; laman<br />

2. halaman n laman (halaman) buku<br />

halang v ampeueng; heumpang; linteueng; — an<br />

canteuen; mara; paloe; reunteuen;<br />

sugang; berhalangan meurintang;<br />

menghalang - ba/anp/linteueng; rintang;<br />

reunteueng; terhalang meulanteuen;<br />

meusanto'; meutheuen; padèe; pado';<br />

seungka'; mencari alasan supaya<br />

terhalang mita sundè'<br />

halau v menghalau 1. crön; rön; paröh; pagab;<br />

surön; 2. gubeue<br />

302


INDONESIA A C E H<br />

halazon n ubat pumaté kumeun lam ie jéb<br />

halba n haleuba; jeura haleuba<br />

halilintar n geulanteue; glanteue<br />

halia n halia danjabila; haliya<br />

halimbubu n kundang angèn<br />

halimun n ngabö; sagöb<br />

halkah n gleueng gaki; gleueng-gleueng<br />

halma n sijeunèh meuneu'èn<br />

halsduk n cak sai; ijasawa'; béseumi<br />

balie n sansiyön (tasiyön)<br />

balter n alat ulahraga böt beusoe<br />

haluan n 1. aluwan; haluwan; 2. keue habéh; 3.<br />

arah; hala; ujung — jungo; papan segi<br />

empat di — rimbat<br />

h a l u s a<br />

1- alöih; halöih; seuni; 2. luen;licén;leupon;<br />

3. adab; 4. handeueh; 5. gèt; mutu; halus<br />

dan lumatcèh; luti; halus dan lembut luen<br />

halusinasi n deuh mubayang atawa deuh tadeungo<br />

tapi hanjeued taraba<br />

h a l w a n<br />

1 • haluwa; meuraba; 2. ki sigala nyang<br />

mangat<br />

ham n sie balu gatéh bui<br />

barna n geusong; beunèh peunyakét; hama;<br />

hamatum n<br />

mumeuet; — padi sialèe-alèe; jana<br />

tuleueng sapai<br />

hamba n buda'; hamba; lamiet; namiet; ulonpo;<br />

sahaya; teumon; — sahaya ba; beudeuga;<br />

pacai; paté'; — perempuan yang sudah<br />

kawin biti<br />

hambar a cuweueng; leubie; leugeue; tabeue<br />

1. hambat v menghambat tham; theun; reunteuen;<br />

halang; terhambat lanteuen; meutheun;<br />

meusanto'; meugantoh; sreueng<br />

2. hambat v menghambat. peucro'; pagab; 2. tawan;<br />

tueng; pandai — hati orang carong ba'<br />

tuengaté gob; memperhambat am -<br />

peueng<br />

303


304<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hambur v hambö; lireue; lareue; raleue; reuleue;<br />

tabu; seupreu'; sipreu'; ber — an mupurö;<br />

teupurö; meureuereue; meuteupui-teupui;<br />

meng — teureujön; gröb; tajö; meng —<br />

kan peue'(-peue')<br />

hamburger n sieteucang keu asoe ruti(makana ureueng<br />

Amarika)<br />

hamil v bunténg; mumè; hamè; tiyeuen; (untuk<br />

hewan) ulu; meng — i pumumè<br />

hampa a Lgabue'; soh; 2. Av'seungu; 3. ki siya-<br />

hampar v<br />

siya; hana hasé; 4. Avbudoe; tanéleumèe<br />

mengnamparhampa; lireue; leueng; hala';<br />

siseue; titeue; fer — meuhala'; jampraih;<br />

meujampraih; teuleueng<br />

hampir adv bacut treu'(teu); bubéö'teu'(treu'); 2. si'at<br />

teu' (treu 1<br />

); — /cepada karab; berhampiran<br />

toedeungon; menghampiri peutoe; —<br />

masah'matang (buah) pateuen; — kena<br />

hamud n<br />

meurimbaih; meurampéh<br />

masam<br />

hamun n caröt; dajeue; lajeue; teuna'; seueb<br />

hna a luwaih ngon seungu; soh (tanna ureueng)<br />

hanacaraka n abeujad basa Jawa; tulésan (harih) Jawa<br />

hancing n bèe ch'ueng<br />

hancur a 1. (h)ancö meudeuda'; meukeupéngkeupéng;<br />

2. bicah; 3. ki weuehthat até;<br />

4. reuloh; menghancurkan<br />

plah; proh<br />

peu(h)anc"ö;<br />

hancur lebur (hancur luluh) binasa; ancö meudeuda'; ancö -<br />

lulöh: pahna; pana: phana; reulé; reunap;<br />

ra nap<br />

handai n handlé; handi; ngon; rakan; tèelan<br />

handal a jeued (ta)harap; jeued (ta)peucaya<br />

handam v menghandam kuröng; prom; tröih<br />

handasah n éleumèe sipat ta-noh<br />

handuk n andö'; tuwala; ija paweue


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hang P lakab keu ureueng agam lam hikayat<br />

hangat a 1. seu'uem; panaih; deuda; 2. jahéd<br />

timangan; 3. gura'; 4. geunténg; 5. citban<br />

banmantong; banthat; bansagai; banlami<br />

hanggar n keunurong (umpung, jambó) teumpat<br />

keubah kapaiteureubang<br />

hangit a ceungèh<br />

hangus a 1. (h)angöih; 2. siya; tutöng; 3. k/bateue;<br />

—bar/I. beungèh; 2. apön; lindan; manyoh<br />

hanjuang n nan ba'ubat<br />

hansop n bajèe éh aneu' miet<br />

hantai n ba' kayèe<br />

hantam n (h) antö'; labon; lago; sakai; tasoe; —<br />

kromo cak 1. heundru; söh; 2. taluem;<br />

peureulan; 3. keuna mantong; berhantam<br />

meusöh-söh; meulho; mupo'; meukh'o'<br />

hantap n ba' kayèe keujalö atawa tong barang<br />

(peutoe)<br />

1. hantar v berhantaran teutie'-tie'; teuhanta<br />

2. hantar v berhantar euntat; nangon<br />

hantu n geunteut; rambalui; blo'; mambang; —<br />

kucing meungab; — laut euntèe la"öt<br />

(tanoh); ber — tanah meu'euntèe<br />

hanya adv 1. mantong; aku hanya bertanya lön<br />

tanyong mantong; 2. cit; semuanya lulus<br />

hanya saya yang tidak bandum lulöih, cit<br />

lön nyang hana lulöih; 3. tapi; 4. tanna<br />

leubèh niba'; 5. tanna la'én niba'; 6. cit<br />

. . . sagai<br />

hanyut v 1. (h)anyot; 2. ki (h)abéh; pahna; 3. ki<br />

weueh; 4. ki hayeue; 5. boih droe; 6.<br />

peuhanyot droe; menghanyutkan crön<br />

hapus n 1. gadoh; 2.. reunap; tamaih; 3.<br />

geupeu'ampön; lupöt; penghapusan<br />

(pupus) tamaih; menghapus sampöh;<br />

305


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sampöih; sampöh sawiet<br />

1. hara n eungköt neuheun<br />

2. hara n dat nyang jipeureulèe Ié hiweuen atawa<br />

teunaman<br />

harakiri n pohdroe cara ureueng Jeupun, jiplaih<br />

(tob) pruet ngon peudeueng paneu'<br />

haram a hareuem<br />

haarap v 1. harap; lakèe; 2. h'eut; cemas<br />

geulindang; glindan; mengharapkan<br />

sesuatu dengan sia-sia apön;<br />

mengharapkan sekali ai; tidak bisa<br />

diharapkan hana keumaih; hanjeued<br />

harap; mengharap tanpa berbuat apaapa<br />

prèh dahoh; pengharapan rhab; srab<br />

hardik n dhöd; hareudé'<br />

harem n 1. rumoh raya neudue'rubieh; 2. rubieh<br />

nyang due' lam harem<br />

harendong n nan teunaman<br />

harga n 1. areuga; hareuga; 2. meureutabat; 3.<br />

munapha'at; 4. yum; tidakberharga\ayéh;<br />

— d/V/'meuruwah; tiada ternilai harganya<br />

sitimang brat<br />

hari n uroe; —baik, bulanbaikuroe gèt buleuen<br />

gèt; --- besar uroeraya; --- bulan<br />

uroebuleuen; — depan uroesingoh; —<br />

yad/'uroephön ngui; uroe na; — kemudian<br />

uroe dudoe; uroepagé; (setelah kiamat);<br />

— libur uroepré; uroe hana keureuja; -<br />

-- naas uroe neuh'ah; --- pekan<br />

uroepeukan; uroegantoe; --- raya<br />

uroeraya; — tua uroe tuha; ber — —<br />

meu'uroe-uroe; harian jeueb (-)eueb) uroe;<br />

senar/'siuroe; suroe; sehari-hariansl uroe<br />

sunto'; seharisuntuksi uroe seupöt; sehari<br />

semalam uroe malam; dini hari muréh;<br />

besok hari singoh (uroe); hari ini uroe<br />

306


INDONESIA A C E H<br />

nyoe; sehari /'n/'si uroe nyoe; dari sehari<br />

ke sehari si uroekeu (ba') si uroe; sehari<br />

semalam uroe malam; harisudahpetang<br />

uroe ka seupöt; hari sudah larut uroe kajula;<br />

jula malam; sebelum tengah hari<br />

luha; hari ini baroe; seengah hari terus<br />

menerus sikhan uroe rö'; matahari<br />

matauroe<br />

haribaan n leumueng; mueng<br />

harimau n rimueng — a/carrimuengkuen;—belang<br />

rimueng kuréngbatèe; — dandi rimueng<br />

kuréngpanèe; — tunggal rimueng<br />

kuréngjeumpa; pawang — bumèe<br />

rimueng; perangkap — biniet<br />

1. haring n peutah; taron<br />

2. haring n bèe ch'ueng<br />

3. haring n sijeunèh eungköt la'öt di lerupa<br />

harini n cak uroenyoe<br />

haris n ureueng jaga (keumiet; kawai)<br />

harisah n kanji acura; kanji rumbi<br />

harit n pengharit ureueng plah (gogajoe)<br />

papeuen<br />

harmoni n meudeune; meurasi<br />

harmonika n sijeunèh gambang<br />

harmonis a deune; meudeune<br />

barnet n nyaréng bu'ö'<br />

harpun n tampuléng pawöh<br />

harta n areuta; atra; ata; hareuta; — ba/a/areuta<br />

suci; — bersama (suami istri) areuta<br />

sihareukat (laba sihareukat; meucarikat)<br />

hartal n pupö<br />

hartawan n ureueng meu'atra (kaya)<br />

1. haru a weueh<br />

2. haru v 1. adö'; kacho; 2. peukaru<br />

haruan n eungköt bacé<br />

307


INDONESIA A C E H<br />

haru biru huruhara; kacho balo; karu<br />

harum a 1. bangoe; hiröm, iröm, (h)aröm; bèe<br />

mangat; 2. ki meugah; meucehu; geuthèe<br />

meuleuha<br />

harungguan n musapat cara ureueng Bata'<br />

1. harus adv haröih; haröh seharusnya sabét<br />

2. harus a ja'éh<br />

has n cak asoe pha atawa lamböng (leumo<br />

dsb.)<br />

hasab n hisab; nisab<br />

hasad a deungki<br />

hasai a rapöh<br />

hasar n cakjudi<br />

hasub n ahli ba' keumira; ahli buku<br />

hasil n 1. asé; hasé; 2. wasé; upeuti (upati,<br />

mupeuti); 3. akhé buet; 'akibat; 4. cak<br />

muwasé; 5. siwatanoh<br />

hasiye mangala keurajat ateueh barangmeuneukat<br />

hasrat n h'eut; h'ut; hawa<br />

hasta n haih (1/4 deupa); hah<br />

hasta wara sigo aleuhad (leuhad); lapan uroe<br />

hasud n deungki v<br />

hasut v menghasut peucöh-cöh; asöt; asöb;<br />

hasutan rancana<br />

hasyiah n 1. binèh; bibi; birè; 2. keutrangan meutuléh<br />

ba' birè (bibi) kitab<br />

hasyis n geutah ba' ganja<br />

1. hati n (h)até; keras — seubat<br />

2. hati adv (ber) hati-hati himat; ingat; peuleuheuen<br />

(-pleuheuen); teugoh; memperhatikan 1.<br />

peuduli; pöh; pakoe; 2. glib; hati (kartu<br />

hart) siluho'; sakit — rugha; tidak hati-hati<br />

rabong-rabong<br />

hatif n suwara gayéb<br />

haud n 1. dr'om ie; bhab ie; 2. suwa'<br />

haudah n sigeudöh<br />

308


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1- haul n kuwasa; teuga<br />

2. haul a séb (tö 1<br />

) jakeuet<br />

3<br />

haul n khanurithön keu ureueng maté<br />

haur(i) n budiyadari<br />

h a u s a<br />

1 • grah; 2. (-- akan) ki h'eut habéh; hawa<br />

hawa nafsu n hawa nabsu<br />

1. hawar n 1. musém peunyakét hiweuen; 2.<br />

2.<br />

peunyakét nyang sireunta' meujangkét<br />

hawar (awar-awa.) n nan ba' kayèe meugeutah gatai<br />

hayat n udép; hudép; nyaw'ong<br />

hayo p böh ja' !<br />

1. heban v mengheban hanyang; seumpom<br />

2. bebar? a dahcat; hibat<br />

hebat a hibat; gröh; gröih<br />

heboh a geurupöh; karu; kiyam; kiröh; riyöh<br />

hedomisme n kasad hudép nyangpuko' cit mita mangat<br />

ngon nè'mat; sösah ngon papa bah<br />

keu'ureueng la'én; hanapakoe keu sösah<br />

gob<br />

hegemoni n kuwasa peungaröh saboh-saboh<br />

n e i n o<br />

n<br />

nanggroe ateueh nanggroe (-nanggroe)<br />

laén<br />

pasökan bantu tantra Jeupun lam prang<br />

dönya nyangka Iheueh<br />

heksago n namsagoe; meusagoe nam<br />

heksahedron n nambideueng; mubideueng nam<br />

heksamatra n panton nambaréh; panton mubaréh nam<br />

heksapod n 1. hiweuen meugatéh nam; 2. hiweuen<br />

bangsa sidom<br />

hektare n uköran luwaih (10.000 m2)<br />

hekto lipat seureutöih (sireutöh)<br />

hektograf n alat (meusén nyangka jameun) seumalén<br />

atawa peuganda tulésan<br />

hektogram n seunukat (1 on, 100 gram)<br />

hektoleter n 100 lètè<br />

hektometer n 100 mètè<br />

309


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hela v menghela 1. hila; ila; taré'; hue; gandéng;<br />

2.peukureueng; (mantra) peng—peungila<br />

helai n beunda nyang lipéh lagèe ön kayèe atawa<br />

keureutaih; siön keureutaih, siön ö', siurèt<br />

beuneueng<br />

1. helat a aséng; gob la'én; kon waréh (cèdara)<br />

2. helat n 1. ureueng ja' ba' khanuri (jamèe); 2.<br />

khanuri (khawuri)<br />

helat n 1. daya; ilat; taki; tipèe; 2. akai; 3. dalèh;<br />

hilah; murè; muroe<br />

helicak n bica' Ihèe ruda<br />

helikopter n kapaiteureubang (meu) sisuwé ba' rueng<br />

heliofit n teunaman nyang timoh baso lam uroe<br />

taré'<br />

heliofobi n teumaköt keu caya matauroe<br />

heliograf n peukakaih rakam caya matauroe<br />

helioskop n turupong matauroe<br />

helipad n lapa' helikopter<br />

helium n gaih nyang phui that (asoe balon)<br />

helm n tupi hèlèm (top ulèe)<br />

helmintologi n éleumèe bhaih glang (pleuen; preuen)<br />

hem n bajèe ureueng agam; keumeja niba' ija/<br />

sutra<br />

1. hernat a himat; hanarampueh; (sangathemat)\g\en<br />

2. hernat ceureumat<br />

3. hernat n peunapat<br />

hematit n bijèh beusoe mirah meuneung itam<br />

hematologi n éleumèe bhaih darah<br />

hembak n beunayeu sibagoe jeunamèe keulusa<br />

baplueng inong<br />

1. hembalang v bememb/ar7gmeupunyo-punyo;meugulégulé<br />

2. hembalang v menghembalang rhom; srom; puphoe;<br />

glawa<br />

hembus v meng — cöb; mböih; pöt; pröih; yöb; yub<br />

hemikordat n sibansa glang la'öt<br />

310


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hemisfer n bumoe siblah ateueh ngon baröh angèn<br />

nyang jiceue Ié garéh khatulistiwa; sikhan<br />

bumoe ateueh angèn, sikhan bumoe<br />

baröh angèn<br />

hemodialisis n rhaih darah ngon meusén<br />

hemofilia n peunyakét darah, luka han teudong<br />

(beuku) darah peunyakét turönan; luka<br />

han jitém meukhab<br />

hemoglobin n bagiyan niba' darah (darah mirah)<br />

hemopoiesis n cara jeued darah lam tuböh<br />

hemopteran n sibansa meunatang p'ieb darah<br />

hemoragi n teubiet darah<br />

hemoroid n bawasé; teusuet lubö (dubö)<br />

hemosit n bijèh darah mirah<br />

hemostasis n peudong darah<br />

hemostatik n ubat peudong darah<br />

hempang v labeuen; pagab; tham; theun;<br />

seureungkang; hempangan sugang;<br />

pengempang rangkheum<br />

hempap v menghempap geunton; geunteuen;<br />

hempas v<br />

geunchot; tindéh<br />

(h)antö'; seumpom; sinyh'o'; meng —<br />

Aaneumpaih; heumpaih; reunyo'; seuté';<br />

umpaih; (menghempaskan) kaki tingröm;<br />

tinggröm; (merebahkan) badan<br />

galeue; terhempas meusinyho' teusreuet<br />

hendak (akan, ingin, mau)<br />

adv keumeung; keumeu; keumieng; meu; mu<br />

(meu + huruf bibir); menghendaki<br />

hendam a<br />

meuh'eut; hendaklah beu; ba'; hendaknya<br />

ada' jeued; kehendak kheunda';<br />

berkehendak jinoh; é; tém<br />

— Aaram reulé; reunap; ranap<br />

hengit a terhengit-hengit awöih; awöh<br />

hen<br />

9 v cak seuntöh boh bhan ngon jaroe ba'<br />

311


INDONESIA A C E H<br />

meu'èn bhan<br />

1. hengkang v undö; suröt; 2. plueng; gachie; kacèe;<br />

peuta'<br />

2. hengkang a wang<br />

hening a 1. hanèng; jeureunèh; jeureungèh; 2. iem;<br />

seungab; seungu; mengheningkan 1.<br />

peujeureunèh; 2. peu'iem; 3. teupakhö;<br />

tupakö<br />

henti v berhentiï .teudong; 2. seuleusoe; 3. piyöh<br />

hè'; sukön; 4. teubiet ba'keureuja;<br />

menghentikan pupiyöh; peudong; (hujan)<br />

berhenti pirang; terhenti leuntong; tidak<br />

henti-hentinya hana padoe; sunut;<br />

pemberhentian sukön; tempat<br />

pemberhentian peulanggahan<br />

hepar n (h)até<br />

hepatitis n peunyakét até (seungka')<br />

heptagon n tujöhsagoe; meusagoe tujöh<br />

heptahedron n tujöhbideueng; mubideueng tujöh<br />

heptameter n panton tujöhbaréh (mubaréh tujöh)<br />

heran a hireuen; (merasa heran) ceungang;<br />

ceungong; kho'; teukho'; tahe; ta'jöb; 2.<br />

ajéb; ter sangeu;teusangeu-sangeu<br />

herba n jeunèh teunaman (naleueng) ubat<br />

herbarium n 1. cinto teunaman nyang geukeubah lam<br />

peutoe kaca; 2. teumpat keubah teunaman<br />

cinto nyangka geusama'<br />

herbasida n ubat pumaté siseue' atawa naleueng<br />

purusa' teunaman la'én<br />

herbivor n hiweuen pajöh teunaman<br />

herder n asèe banggala<br />

hereditas n sipheuet ureuengchi' nyang jitrön ba'<br />

aneu'<br />

herigistrasi n dabeuta klayi<br />

hering n cicém pajöh bangké<br />

hermafrodit n khönsa; könsa<br />

312


INDONESIA A C E H<br />

hermetis a hanmböh suwara<br />

hernia n buröt<br />

hero n palawan; ureueng nyang geuhöreumat<br />

keulusa beuhe<br />

heroin n candu bubö'<br />

heroïsme n ceubeueh ba' bila nyang beuna ngon<br />

nyang adé<br />

herpetologi n éleumèe bhaih hiweuen meulata ngon<br />

hiweuen udép nyang meuduwa 'alam<br />

(cangue' dan sebagainya)<br />

hesperidin n dat saka lam bohkayèe (limo mamèh)<br />

heterofit n teunaman sijeunèh seumalu<br />

heterogen a mumacam (anika) ragam<br />

heteronomi n meugantung ba' kheun atöran atawa ba'<br />

kuwasa ureueng la'én<br />

heterosfer n hawa ateueh bumoe nyang meu'ubahubah<br />

(di ateueh 80 sampoe 100 km)<br />

hewan n hiweuen; — lumut siseue'; ahli sabung -<br />

-juwara; penyakit hewan (secara umum)<br />

deungeun<br />

hewani a sipheut meuhiweuen<br />

hia n ba' naleueng gajah<br />

hias v berhias (-diri)acan; alaih; hieh; meungui;<br />

di—meu'abuih; meng—/peu'abui; rakam;<br />

per — an ayeuem; hiasan darikain perca<br />

ceuradi; hisan berbentuk daun apéng;<br />

cradi; per — di dahi patam dhoe; hiasan<br />

rambut ayeuem gumba'<br />

hibernasi n hiweuen lerupa nyang jiéh watèe musém<br />

sijue'<br />

biskus n ba' bungong raya<br />

hibrida n hiweuen atawa teunaman geunasi (gasi)<br />

hibuk a gabhue'<br />

hibur v menghibur payu; hiburan pumayu até<br />

hidang v menghidangkan 1. idang; hidang; 2. ki<br />

diyeueng; — an idang; hidang<br />

313


IINDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

314<br />

hidraulika n éleumèe bhaih gra' (ilé) ie, cara peugra'ie<br />

jeued keu teuneuga<br />

hidrodinamika n éleumèe bhaih sipheuet ie nyang meu'ilé<br />

hidrofobia n teumaköt keu ie (sijeunèh peunyakét)<br />

hidrofon n peukakaih deungo suwara lam ie<br />

hidrometer n 1. alat taka aröih ie nyang meu'ilé; 2. alat<br />

timang brat ie<br />

hidroponik n cara seumula teunaman lam peutoe kaca<br />

nyang meu'ie<br />

hidrosfer n 1. bumoe nyang teutöp ngon ie (+70%);<br />

2. wap ie bumoe<br />

hidroskop n alat Ihöh punggöng la'öt<br />

hidroterapi n cara peu'ubat ngon ie seu'uem atawa ie<br />

sijue'<br />

hidu v menghiducöm bèe; rih'eut; ringeut; ringut<br />

hidung n idöng; hidöng; — belang agam landö';<br />

batang — ingoih<br />

hidup v 1. hudép; udép; menghidupi peulara;<br />

peuraha; penghidupan peuncariyan;<br />

napeukah; hidup bersama<br />

meudue'<br />

(bergundik)<br />

hiena n asèe uteuen nyang bueh<br />

hirapki n meureunyeun tanggam<br />

hieroglif n abeujad Meusé jameun<br />

higene n éleumèe bhaih masalahsihat ngon upaya<br />

peusihat<br />

hijau a 1. hijö; ijö; 2. /r/'puti' (manya 1<br />

); -- daun ijö<br />

ön kayèe; ijö pucö'; — gadung ijö boh<br />

gadöng; — fua ijö hilam; — muda ijö<br />

jalang; — bulu burung ijö bulèe cakeue'<br />

hilang a 1. gadoh; gayéb; leunyap; meub; peuli;<br />

rayéb; 2. reuda; seureupa; 3. leunyap; 4.<br />

seungap; gadoh; meng — peujam; puli;<br />

lanjut; wèh; leupaih; — (menurun) nama<br />

baik rè; — lenyap tak tentu rimbanya<br />

gadoh m'eub; gadoh Iheueh; jalan hutan


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nila<br />

P a<br />

itu telah hilang jadi jalan umum (sebelumnya<br />

jalan yang lengang) uteuen nyang<br />

ka pacah<br />

1. silap; 2. gadoh ingat<br />

n i t a u<br />

v bern//au-b//au1.meunarimeusurukhö';2.<br />

muba'e keu ureueng maté<br />

h i l i r<br />

n 1. krueng daro'babah kuwala; 2. taloe<br />

babah kuwala; — mudik ulèe ili; meng -<br />

~ il(; ilé; hi;lé; menghilirkan peu'ilé; sehilir<br />

semudik sapeue kheun sapeue pèh<br />

hilofagus n sipheuet keumeukab lagèe kamue<br />

himanga n peuneuba blah darabarö keu waréh lintö<br />

sibagoe<br />

Halmahera<br />

meunalah jeunamèe di<br />

himem n glabaih dara<br />

himpun v himpön; gumpöi; kumpöi; gampöh;<br />

berhimpun meuhimpön; meugumpöi;<br />

n , n a<br />

a<br />

meusurukhö'<br />

1. jayéh; 2. keuji; kabèh; peng — an<br />

khada; meng — peureundah; séh<br />

hinap v menghinap-hinap paké habéh<br />

hindar v menghindar ila'; sa; meusa; sè; s'èt;<br />

sangka'; menghindari peujeu'öh droe;<br />

minah wèh; menghindari peujeu'öh droe;<br />

minah; wèh; mencari jalan untuk<br />

menghindar bèbè; menghindarkan<br />

peulheueh untöng; silè'; terhindar dari<br />

bahaya<br />

seungka'<br />

lupöt; seuliséh; seuleuséh;<br />

hinggar n — bingar ka'a - ka'u; kawa'-kawö'; a-ö<br />

hingga p 1. ceue; had; hingga; po'; 2. trö'; tö'; 3.<br />

hingga; sampoe; sampé;<br />

ceue; had<br />

perhinggaan<br />

hinggap v 1.singgah;2./r/'teukeunong;meusambui;<br />

meujangkét<br />

315


316<br />

INDONESIA A C E H<br />

hinggut v go'-go'; guncang;yo'-yo'; menghingutyöyo';<br />

terhingut-hingut meuyo'-yo';<br />

meuhayön-hayön<br />

hio n kumunyan cina<br />

hiperamnesia n hana teu'ingat sapeue kucuwali peue<br />

nyang banthat keujadiyan<br />

hiperbol n narit (marit) atawa kieh nyang that<br />

meuleubèh (mubungong-bungong that)<br />

hiperbolis a meuleubèhthat ba' cara peugah<br />

hiperestesia n kulét nyang reujangthat teupèh rasa<br />

hipergami n adat meukawén lam kawömdroekeudroe<br />

atawa deungon agam niba' kawöm<br />

nyangna jahét<br />

hiperkorek a sipheuet nyangneuhajat beusahda<br />

mandum sampöreuna nyang teukadang<br />

röh mubalé'<br />

hiperkritis a meutèh-rèhthat ba' meusu'eue<br />

hipermetropia n rabön (sapu) toe<br />

hiperparasit n seumalu nyang udép ba' seumalu la'én<br />

hipersensitif a halöih that rasa<br />

hipersonik a leubèh bagaih limonggo niba' suwara<br />

hipertensi n leubèh niba' nyang ladèm.deunyotjantöng<br />

keulusa urat darah meuseupét ngon gapah<br />

hipnosis n sihé<br />

hipodrom n 1. weue guda; 2. teumpat pacu guda<br />

hipokondria n peunyakét teumakötthat keusakét<br />

hipokrit n 1. munaphè'; 2. ureueng nyang gala' that<br />

mupura-pura<br />

hipomnesia n leumohthat ba' meu'ingat<br />

hiposentrum n pusatgeumpa lam bumoe<br />

hopotik n 1. geunala; galaran; 2. surat gala<br />

hipotesis n dalèh atawa peunapat nyang mulaphönphön<br />

geu'anggap beuna, nyang wajèb<br />

taujoe lom<br />

hipui n kawöm nyang ako'that lam nanggroe<br />

Daya'


INDONESIA A C E H<br />

hirap v rayéb<br />

hirau v menghiraukan hiro; isib; peurumeun;<br />

prumeun; pöh; pakoe<br />

hiru-biru n seuba'-seubö'<br />

hiru hara n keuba'-keubö'<br />

hiruk (— pikuk-piruk) a karu; reuyöh; riyöh; ka'a-ka'u<br />

hirup v menghirup (h)iröp; (h)irup; sr'ieb; rhieb<br />

histeria n peunyakét sibansa sijundèe<br />

histori n seujarah; sijarah<br />

historikus n ahli seujarah<br />

hit a dang mura' ba' saboh watèe<br />

hitam a itam (tam); — legam itam galéng; sukla;<br />

sukl'a; — man is itam manèh; menghitam<br />

lagèe sidom Ie; kehitam-hitaman hilam<br />

hitam putih a hai nyang beuna; menghitam putihkan<br />

pubuet (puputöih) h'eut (keuheunda')<br />

atédroe<br />

hitung v bileueng; itöng; hitöng; kira; per — an<br />

(ramai) larah; phai; hitungan keunira;<br />

peunileueng; meng — sipè; kira; sipat;<br />

memperhitungkan peutimang piké<br />

hitung-hitung p taniet mantong keu . . . ; buang<br />

sial taniet mantong keu seudeukah<br />

hiu n eungköt yèe<br />

hobat (an) n hubatan; mintara (meuntara); sihé; rajah<br />

hobi n keugala'-gala' mantong; keugeuma<br />

hodah n peulana gajah<br />

hokah n höga<br />

hoki n ulahraga pèh bohbhan ngon tungkat<br />

hol n khanuri thön keu ureueng maté<br />

holi n nan sijeunèh teunaman<br />

holofit n teunaman sibansa ba'ubi atawa padé<br />

holograf n naseukah nyang bandum meutuléh jaroe<br />

Ié ureueng nyang tuléh naseukah<br />

holograf is a meutuléh ngon jaroedroefsuraf menyiv/af)<br />

homo n manusiya; ma'nusiya<br />

317


318<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

homofon n meuseubut saban, meutuléh ngon<br />

muma'na la'én (massa, masa, sangsi,<br />

sanksi)<br />

homogami n piléh (mita) lakoe (binoe) nyang sikuphu<br />

homogen a jeunèh sipheuet ngon laku nyangsa<br />

homograf n meutuléh saban, meuseubut ngon<br />

muma'na la'én (hak asasi, hak sepatu;<br />

teras dan teras)<br />

homoseksual a liwat; meu'adoe angkat; meurakan aneu'<br />

miet; kawom nabi Löt<br />

homosfeer n lapéh hawa ateueh bumoe sampoe ± 80<br />

km<br />

honal n jambö bulat ureueng Irian<br />

honji n abeujad cina<br />

honor n cak peunayah<br />

honoris causa lakab édat (doktor) sikula tinggi keu sidroedroe<br />

ureueng nyang patöt<br />

horison n gaki langèt; binèh langèt; uphö'<br />

horizontal a santeuet data; meugakilangèt; rata •<br />

hormat a édat; höreumat; meuruwah; memberi -<br />

- tabé'<br />

horor n éhwai nyang peuteuka rasa yo atawa<br />

teumaköt<br />

horoskop n éleumèe phai; keumalon (ramai)<br />

hortikultura n teunaman muda umu; teunaman sireutöih<br />

uroe<br />

hoskud n cak bajèe ureueng inong di rumoh,<br />

panyang ngon gurue'<br />

hospital n rumoh sakét<br />

hostel n hotè murah<br />

hostes n ureueng (inong) nyang prèhjamèe atawa<br />

nyang peungon jamèe ba' hotè atawa<br />

rumoh bansawan<br />

hosti n rutithö hana meuragoe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hot a cakgunja'; guya'; meuhapui; meukeupöi<br />

hotel n hotè; — prodeo peunyara; glab<br />

howitzer n meuriyam laraih panyang ngon jeu'öh<br />

jipajöh<br />

hububan n wa<br />

hubung v berhubung 1. meuseumong; meusambat;<br />

meusamböng; 2. meusangköt; 3. cak<br />

sabab; kulusa; keulusa; berhubungan 1.<br />

meusangköt pawöt; 2. meuteumeueng;<br />

meuteumèe; 3. meurakab; 4. tuka-muka;<br />

brémubré; menghubungkan peusambat;<br />

purumpo'; rakb; hubungan keluarga\anèb;<br />

jinieb<br />

hudai n mundam<br />

hudhud n cicém gumba'<br />

hujah n péteunah; peusuna<br />

hujah (hujat) n tanda; dalèh<br />

hujan n 1. (h) ujeuen; 2. ki Ie damoh; — gerimis<br />

ujeuen rinté,; (geureumeuih); ujeuen sutra;<br />

ujeuen 'ié sidom; hujan sudha turun ujeuen<br />

ka jitöh<br />

huji a gala'; suka<br />

hujin n ripè<br />

hujung n (h)ujöng<br />

hukama n ceureudi' pandé; hakim<br />

hukum n (h)uköm; atöran; peunutöh; — an sé'sa;<br />

adeueb; di — keunong ranté' orang<br />

hukuman paksa siranté; simeuranté;<br />

bertentangan dengan hukum co'ceue';<br />

keputusan hukuman sulöih huköm<br />

1. hula-hula n piha' bisan (inong) lam adat Bata'<br />

2. hula-hula n tanda' ureueng Hawè<br />

huler n meusén padé<br />

bulu n 1. ulèe; 2. (sungai) pucö'; 3. tunong; go;<br />

uram; 5. awai; phön; — kepala eumböt-<br />

319


320<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

böt; pupö'; — pisau uram sikin; — sungai<br />

pucö' (mata) krueng; tunong; menghulu<br />

mudé'; menghulukan meudilèe; matgayam<br />

hulubalang n ulèebalang<br />

huma n 1. biang; uma; 2. seuneubö'<br />

human a 1. sipheuet mumanusiya<br />

humaniora n éleumèe pumanusiya leubèh niba'<br />

meukheulu' la'én; manusiya nyang<br />

meutamadön<br />

humerus n uram tuleuengsapai<br />

humor n 1. jeunaka (ja na ka); 2. gura<br />

humus n baja niba' jeu'a atawa purön; tanoh itam<br />

hun n uköran brat, bagi seureutöih tahé<br />

huncub n cak cubo' p'ieb baköng<br />

huni berhuni na nyang due'; meu'asoe; nanyang<br />

keumiet' tidak berpenghuni soh<br />

bunjam v menghunjam 1. unjam; 2. ch'ob; nyh'ob;<br />

glong; lanta'; sinthob; 3. k/jitueng that Ié<br />

até; meukeunong that; 4. ki teupèh até;<br />

terhunjam mupaca'; meusinthob<br />

hunkue n peunajöh niba' kacang ijö<br />

hunus v menghunus 1. hunoih (hunoh); 2. suet;<br />

euncien ba' aneu' jaroe<br />

hura-hura v meuseunang-seunang<br />

hurah n kawöm bangsawan<br />

huriah n bibeueh; meureudéka<br />

hurikan n sibansa angèn puténg beuliyöng<br />

huru-hara n caböi; ceuböi; karu; kalöt; reuyöh;<br />

geureupöh; rantob; reuntöb; runtob; riböt;<br />

rusöh; seuba'-seubo'; cawöi<br />

huruf n abeujad; harah (haraih)<br />

hutan n 1. uteuen; 2. kleuet; — belukar berduri<br />

garöt; — belantara tasa'-tasé; sigeudeu';<br />

padang ber — kuen; hutan yagn sudah<br />

ditebas yang disiapkan menjadi keubn<br />

(biasanya lada) seuneubö'; seunubö';


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

neubö'; hutan yang dihuni uteuen<br />

sigeudue' orang hutan ureueng sigeudue'<br />

hutang n dalam keadaan ber — due' utang<br />

huyung v terhuyung-huyung huyön; meuhuyönhuyön;<br />

meu 'uno'-uno'<br />

321


I<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

322<br />

/, i n haraih keu sikureueng; angka sa<br />

röm<br />

ia pronomina ureuen gkeu Ihèe agam atawa inong; jih;<br />

gobnyan; droeneuhnyan; apa sebabnya<br />

marah pakon jih(gobnyan,<br />

droeneuhnyan) beungèh<br />

ia adv nyo; beha kheun "nyo"; ber — berbukan<br />

mupakat; beria-ia 1. sabé neukheun "nyo";<br />

2. marit; mupakat; mengiakan peunyo;<br />

peu'o; pubeuna<br />

ialah p ya'ni<br />

iau v mengiau su mie<br />

iba n beulaih; pilu; satibati; weueh<br />

iban n sibansa péng-péng<br />

ibar-ibar n prahö ubeuet<br />

ibidem adv lam karangan atawa buku nyang saban<br />

ngon nyang neuseubut di ateueh<br />

ibing v mengiming meutanda'<br />

iblis n iblih<br />

ibra n neupeubibeueh tanggöng jaweueb<br />

bayeue utang atawa uköman<br />

ibrani n ureueng Yahudi jameun peureumeun<br />

ibrit v mengibrit cak gachie; plueng teuengbayeueng<br />

ibu n inong; ma; ma'; mu; nang; nya'; poma; -<br />

-- akar nang ukheue; uboe; — angkat<br />

maseubut; — bapak ureueng chi'; (kas)<br />

nangbah; — jari inong jaroe; — negeri<br />

nang nanggroe; — mertua matuwan; tha;<br />

— pertiwi tanoh ie; — susu ma'mom, -<br />

-- sungai nang krueng; --- suri ma<br />

poteuraja; — fanooa reunyeun; —f/r/ma'<br />

ui; cutma; ma'moe; — dukun (dukun<br />

wanita) ma' ubat; se — saboh pruet


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ibul n sibansa ba' niböng<br />

ibun n ie mbön (eumbön)<br />

ibun n ma'<br />

ibunda n bunda; munda<br />

ibus n ba' iböih<br />

icak-icak adv cak pura(-pura); hana keubit-keubit<br />

1<br />

- > dam<br />

n hawa (h'eut) keu nyang masam-masam<br />

watèe mumè (hamè)<br />

2<br />

- 'dam v mengidam meukeutina; teukeunong<br />

idap v mengidap meukeutina<br />

'das n putie; mengindas srèng; rhèng; rèng;<br />

ide n<br />

seidas siceuka'; sigeucai<br />

pikéran; peunapat; cita-cita<br />

ideal a lagèe nyangka neucita-cita<br />

idealis n ureueng meucita-cita raya<br />

idem adv sa ngon nyang di ateueh<br />

identifikasi n 1. tanda jatoe droe; 2. meuta' tanda sidroedroe<br />

ureueng atawa beunda; 3. jibayang<br />

droe hi sidroe-droe ureueng nyang jipujoepujoe,<br />

sara jitirèe tingkah ureueng nyan<br />

identik a sa that; hi that; sirupa that; hi abéh<br />

identitas n jatoe droe<br />

ideologi n pham bhaih pakriban hakikat nanggroe<br />

ngon bansa atawa nyang jeued keu citacita<br />

cara peugayam nanggroe<br />

idep n bulèe mata<br />

idiom n 1. bangon narit nyang muma'na la'én niba'<br />

hakikat ma'na nyang meutuléh atawa<br />

meuseubut; kambing hitam (kamèng itam)<br />

muma'na "ureung nyang geupeusalah"<br />

atawa geuda'wa; 2. éhwai reusam kiyaih<br />

niba' saboh-saboh basa<br />

idiopati n peunyakét nyang hanamupeu sabab<br />

idiot n leumoh that ba' seumiké; dungo'; bangai<br />

idola n ureueng, gamba, patong dsb nyang jeued<br />

keu peunuja<br />

323


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

iga n tuleueng rusö'<br />

1. igal v meninggal 1. (merak) keupra'-keupra'<br />

bulèe iku; 2. meunari<br />

2. igal n ija (tu)töp ulèe ureueng agam Arab<br />

1. igau v mengigau wèn-wèn; won-won<br />

2. igau n karu; huruhara; terigau 1. karu; 2.<br />

teukeujöt; igau-igauan ka'a-ka'u<br />

ihwal adv éhwai<br />

ijeman n cingngr'am yöhgohlom muwasé<br />

ijon n bloe padé yöhgohlom masa', geuja' co'<br />

watèe masa'; penghijon ureueng nyang<br />

pubuet ijon<br />

ijuk n bubeue'; jö'; bulèe jö'; meng/yukmubulèe<br />

jo'; terijuk meuteumèe (teukeunong)<br />

malèe<br />

ikai a (bu'ö') bundri; geurutèn; geupèn;<br />

geurupèn; geutèn; ikai; patah manyam;<br />

meukuw'ét-kuw'ét; meu'umba'-umba'<br />

ikan n eungköt;'— asap eungköt salè; — bloso<br />

deuet; ikan asin dari ikan besar yang<br />

sudah dibelah-belah deuieng; — sebelah<br />

beuleubeue'; — lauteungköt pasi (besar)<br />

geureuga'; (tidak bersisik) geureupöih;<br />

juha; juhang; sumboe; (kecil) jalue; —<br />

/cayiykeumamaih; —a/'rfawar;geureuda';<br />

(jenis besar) bracueng; seumirah; Ijenis<br />

besar) bracueng; seumirah', (jenis kecil)<br />

gro"; 'iet; — /cec/7jamboe; jambueh; kasè';<br />

— sungai keureulieng; — lala (limbat)<br />

seungko; — teri kering karéng; — tongkol<br />

yang diawetkan keumamaih; keumamah;<br />

anak — gabus sangkilue'<br />

ikan-ikan n alat seunipatpadubna kapai bagaih nyang<br />

dang jimeulayeue (peulayaran)<br />

ikat v buen;cangcéng; gampöh; ikat; kue; lirèn;<br />

lilèt; ruet; mengkat kaki dan tangan caru-<br />

324


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

eh mengikat dua utas tali sambat po';<br />

mengikat kuat-kuat c'uet; jantang; jejeuntang;<br />

ribang; taréh; pengikat dari rotan<br />

(ban) klaih; klah; simpè; ikat pingang<br />

(dari kain dan berkantung) peungeulét';<br />

puro; tidak terikat susue<br />

ikebana n seuni keumarang bungong cara Jeupun<br />

ikhlas a ékheulaih; latipah; sulu<br />

ikhtiar n ékheutiyeue<br />

ikhtisar n ékhtisar; mohtasa<br />

iklan n 1. cara bujö' ureueng ramè beujibloe<br />

'klim n<br />

atawa jisuka keusaboh-saboh beunda<br />

atawa éhwai nyang neupeutaba; 2.<br />

br'thèe atawa puma'lum ba' surat haba<br />

bhaih saboh-saboh barang atawa éhwai<br />

nyang neupeutaba<br />

akeulém (aklém); — antara musém salah-salöh;<br />

— bahani hawa la'öt<br />

k a n<br />

' n patöng/gamba nabi Isa lam ugama<br />

Naseurani<br />

ikrab n krab; karib; akheurab<br />

ikram n höreumat; puja; peunuja<br />

ikrar n ékreue; seudie'; teuseudie'<br />

iktikad n é'tikeued<br />

ikut v iköt; nuröt; seutèt; seutot; seureuta;turöt;<br />

pengikut, angkatan; awa'; ureueng sajan;<br />

peungiköt; kunangan; ngon; rakan;<br />

mengikuti nuntut; seutot<br />

i l a i<br />

v • mengilai(ilai)<br />

meukha'-kha'<br />

(kuda) meukhi'-khi'; khém<br />

i lak<br />

n alat sipat ija nyang keumeung jiteunuen<br />

ilalang n simu; simbu; simubadeu'<br />

ilam-ilam a balom; reudom; hanathat deuih<br />

ilanun n lanun<br />

Har v mengilar cah; creue<br />

ilas v mengilas cacah; gilhoe<br />

325


INDONESIA A C E H<br />

Hat n 1. rugoe; bala; 2. cacad<br />

ilat-ilatan n nan ba' kayèe manyang, geutaihjih jeued<br />

keu ubat cumuet<br />

ilegal a hana sah; kon ateueh huköm<br />

Har n ie babah; ludah; rudah<br />

ilas n ceumeulho<br />

iluham n éleuham; sru<br />

Hi v meng///minah atawa wèh ja'peuseulamat<br />

droe<br />

Hing v mengling léng; plè<br />

ilmiah a cara ngon éleumèe; ngon cara<br />

ilmu n éleumèe<br />

meu'leumèe; éleumiah<br />

ilmuwan n ureueng ahli; ureueng meu'èleumèe;<br />

ilu a pilu<br />

pandoe<br />

iluminasi n peungeuih; trang<br />

iiusi n angan-angan soh; alam hana nyata<br />

Husit a lam angan-angan sagai<br />

ilustrasi n gamba nyang peujeulaih asoe karangan;<br />

gamba keu acan kulét buku dsb<br />

imijinasi n angan-angan; bubayang<br />

imak v mengimak(imak)\'ïïèe;\eum\rèe;bunyoe;<br />

uru<br />

imam n imeuem<br />

imanen a na lam batén atawa akai<br />

imbak a mengimbak-imbak umbangan; umbang-<br />

=umbangan<br />

1. imbal a 1. sih'èt; singèt; 2. ki brat siblah; hana<br />

326<br />

timang; yang


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2<br />

'<br />

I m b a<br />

'<br />

n<br />

-oe//tampéng; tampéh<br />

1. imbang a timang; bandéng; berimbang 1<br />

sibandéng; timang; 2. sipdan; padra<br />

wadan; — an tampéng; tampén; tara<br />

tulo'; kese — an meunasabat;<br />

. meunasabah; se/mbang sama; seunang<br />

i. imbang a ragu,rigu;meng/mbangfperm/nfaan;tula'<br />

imbas n 1. angèn keulusa gra' kipaih; preue; 2.<br />

meurampot euntu; 3. gra' aléran listréb;<br />

4. jhö<br />

imbau v menghimbau 1. hoi; tawo'; sru; seuru; 2.<br />

sanggroh<br />

/mbes/7 a 1. ngeut; 2. dungo'; dungèe<br />

imbiï v mengmbh minah; wèh<br />

imbun n taman; teunamah<br />

imigran n ureueng teuka nyang jimeuneutap ba'<br />

saboh-saboh nangroe<br />

imigrasi n ureueng ba'saboh-saboh nanggroe nyang<br />

jiminah ngon jimeuneutap unangngroe<br />

la'én<br />

iming v mengiming-iming peugah cara tueng até,<br />

padan ataa bujö' gob<br />

imitasi n teunirèe; karangan nyang geutirèe<br />

imlek n almana' Cina<br />

karangan ureueng la'èn; meniru tirèe;<br />

teumirèe<br />

impak n meukh'o'; mupo'; mupoh;<br />

impas a woe atawa pulang pangkai; sali; timang;<br />

mengimpaskan peuglaih atawa bayeue<br />

utang<br />

327


328<br />

INDONESIA A C E H<br />

impase n gabue'<br />

imperat'if a 1. sipheuet peurèntah; 2. narit (buet)<br />

prèntah;<br />

imperfeksi n nan meusampöreuna<br />

imperealis n bansa peunjajah<br />

imperium n raja diraja; keurajeuen<br />

impersonal a kon meusipheuet droe-sidroe; hana<br />

meusilie' ngon sidroe-droe ureueng<br />

impi v mengimpikan meuharap; meulumpoe<br />

impit a berimpit mupirét-pirét<br />

implemen n beunda atawa alat, bagiyan niba'<br />

peukakaih keureuja<br />

implementasi n cara ba'peuja'atawa pubuet; cara mubuet;<br />

ja' rintah<br />

implikasi n 1. hana leumah sicara nyata; 2. nyang<br />

neumeukeusud hana leumah ba' watèe<br />

neupeugah<br />

implisit a 1. nyang teusréh; 2. moteula'; hana ragu;<br />

ékheulaih<br />

impor n peutamong barang luwa nanggroe; —<br />

gelap peutamong barang cara hana sah<br />

importir n ureueng atawa carikat dagang nyang<br />

impor barang<br />

impoten a 1. leumoh cahwat; maté boh; 2. hana<br />

teuga (teunaga); tan kuwasa<br />

impresario n mugè urösan pileum atawa bansawan<br />

impresi n peunapat nyang hana kasatmata; ki<br />

meu'akébat ba' pancaindra; /c/me'akébat<br />

ba' pikéran ngon rasa<br />

improvisasi n 1. pubuet atawa peuleumah saboh-saboh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hai nyang hana geupeusaja yöh awai<br />

phön kon; 2. pubuet deungon peue nyang<br />

sikada na mantong<br />

impuls n gra' ate nyang j'rteuka meudhab-dhab<br />

impulsif a sipheuét atawa cara pubuet sikutika<br />

ateueh gra' até<br />

imtihan n 1. latéh; ujoe; 2. adat watèe geupeugaih<br />

hasé ujian<br />

imun a keubai peunyakét<br />

imunisasi n peukeubai tuböh lawan peunyakét<br />

inai n inong; ma; ma'<br />

in absensia n hana halé ba'watèe huköm geupeuputöih<br />

atawa geubré ijadah<br />

'ba/' n ba' atawa ön gaca<br />

1. inang n teumpat timoh ngon udép seumalu<br />

2<br />

- 'mang n inong (ma) susu; — pengasuh ureueng<br />

(inong) nyang latéh (peutimang) aneu'<br />

miet<br />

< na<br />

P v menginap (bermalam) dom; dudom;<br />

penginapan keudè teumpat meudom<br />

inas n cabo'; cumuet (tumuet) ba' kudö'<br />

inca n adö'; kinca<br />

incang-incut a ceungkho' - ceungkhè'; cingkho-cingkhè'<br />

1. incar v takat<br />

2. incar n bhoe; bo<br />

/ n c /<br />

i ncit<br />

n seunipat panyang; bagi duwa blaih<br />

P peuta'; ja' wèh!; mengincitkan peulét;<br />

paröh; peucro'; pagab<br />

lncr<br />

H v mengincrit-incrit peuteubiet pèng<br />

329


INDONESIA A C E H<br />

meucr'èt-cr'èt (bacut-bacut)<br />

incut a capie'; kiwieng; siröng<br />

indah a ceudaih; dhiet; jroh; indah; jamin;<br />

peureumoe; tari; keindahan\ama\\ rupa'an<br />

2. indah v pakoe; pöh; peuduli; pululi<br />

indang n jeu'è; mengindang tampoe atawa seut<br />

(s'eut) breueh<br />

indarus n mano' talö saböng (meulöt)<br />

indayang n peuleupeu' u<br />

indebitum n meunayeue keulusa silab, geusangka na<br />

utang, padahai tanna utang<br />

indehoi v cak aché, ma'chu'<br />

indekos v cak due' dom ngon bayeue meunakeuen<br />

ba' rumoh gob<br />

indeks n "l.dapeuta haraih atawa éstilah peunténg<br />

bhabakhé buku; 2. dapeuta hareuga jinoe<br />

rata-rata geupubandéng ngon hareuga<br />

yöhgohlom nyan, deungon meukeusud<br />

geuneutupeue meu'é' meutrön yum; 3.<br />

dapeuta haba-haba peunténg nyang<br />

gaupasoe ba' ön phön (-phön) surat haba<br />

inden n bloe barang cara peusan ngon munayeue<br />

leubèh dilèe<br />

indera n pancaindra (cöm bèe, deungo. kalon<br />

raba ngon rasa)<br />

inderawsih n cicém cindrawaséh<br />

indeterminisme n pham bahwa keuheunda' bibeueh<br />

manusiya hana meuhad-had<br />

indigenos n jeunèh eungköt aseuli nyangna ba' sabohsaboh<br />

nanggroe; 2. ureueng asoe<br />

nanggroe<br />

indik v mengindik meunueb-meunueb<br />

indikasi n icarat;tanda-tanda nyang jeued keu icarat<br />

indikator n alat pumantoe nyang é' bré'icarat atawa<br />

keutrangan bhaih saboh-saboh éhwai<br />

inding v menginding~\ .carapandangngonpeunoh<br />

330


INDONESIA A C E H<br />

indisipliner a<br />

harap; 2. seulingong gob marit<br />

hana ta'at keu atöran; meulangga atöran<br />

keureuja<br />

individu n ureueng sidroe-droe; napeusi<br />

individual a meusipheuet keudroe maséng-maséng<br />

mdividualis n ureueng nyang meunapeusi-napeusi<br />

indo n peuranakkan<br />

indoktrinasi n murunoemeutakeulid bhaih saboh-saboh<br />

ajaran atawa teumeumpa saboh-saboh<br />

pham nyang geupandang beuna cit ba'<br />

sabohsi sagai<br />

indolen a hana gura'; leubie; beu'o; juwon; lambat;<br />

malaih<br />

indologi n éleumèe bhaih Indonesia<br />

i n d r a<br />

n 1. raja; 2. indradiwa<br />

indraloka n cheuruga; curuga<br />

indu n éndatu<br />

m d u k<br />

n 1.nang;2./c/asaimu'asai;—batocèdara<br />

wali; — bala beunèh bala; — bangsa bie'<br />

bansa; — beras inong; binoe; purumoh<br />

induksi n cara seumiké nyang geupeujama' bandum<br />

ka'idah ba' ka'idah nyang khusöih<br />

indung n ma'; nang; — madu sambang unoe; —<br />

mutiara sipöt mutiya (ra); — telur sarue'<br />

beunèh lam rahim<br />

indusemen n bujö'; padan<br />

industri n pabré'; öseuha peugèt barang<br />

industrialis n ureueng nyang öseuha (po) industri<br />

inefisiensi n rampueh; mubadé<br />

infantri n pasökan balatantra nyang (jija' deungon)<br />

meutapa'<br />

infantil n sipheuet meu'aneu' miet<br />

infarktus n meusalah uratdarah ba' jantöng<br />

infeksi n seungka'; jilöb kumeun<br />

teukeunong peunyakét<br />

peunyakét;<br />

inferior a 1. reundah mutu; 2. ki meurasa droe jih<br />

331


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jayéh<br />

inferno n teumpat lagèe nuraka; söh-sah<br />

infertilitas n eue; malé; ong<br />

infiltran n ureueng nyang nueb ba' teumpat musöh<br />

infiltrasi n nueb; ajam<br />

inflasi n yum pèng jitrön kulusa pèng meuseu'è<br />

nyang meu'akibat hareuga barang jié'<br />

influenza n mon-mon; meu'ie idöng<br />

info n haba; keutrangan<br />

informal a hana rasmi (reuseumi)<br />

informan n 1. ureueng nyang bré keutrangan; 2.<br />

ureueng nyang jeued keupunca asai<br />

keutrangan<br />

inframerah n cahya hana kasat mata<br />

infrastruktur n alat nyang beukeu awaiphön neusudiya<br />

infus n peulöb beunda cayé (ubat) lam urat darah<br />

atawa rungga tuböh<br />

inga adv junun; teujunun<br />

ingar a ingar bingar ka'a-ka'u<br />

ingat v hanatuwo; ingat; ter dalam hati<br />

)(tergores) sréh; teusréh; teugoe-goe;<br />

mengngat-ingatambat-ambat; ameuem;<br />

teringat lagi seudo; memperingati,<br />

perngatan, teguran tambéh; tiba-tiba<br />

teringat (terpikir) teubawö; terngat akan<br />

seuböt; meuseuböt; seubét; meuseubét<br />

ingau v mengngau wèn-wèn; won-won;<br />

mengingaukan 1. wèn-wèn; 2. ki<br />

meuharap habéh; ingau-ingauan si'at-at<br />

teukeujöt; teukeujöt-keujöt<br />

inggang-ingung a meuyo'-yo'; gè'-go'<br />

inggris n Inggréh<br />

1. inggu n hinggu (inggu)<br />

2. inggu n sijeunèh eungköt la'öt<br />

ingung a meugo'-go'; meuguncang<br />

ingin adv h'eut; h'ut; ingèn; tém; mengingini hawa;<br />

332


INDONESIA A C E H<br />

h'eut; ke —ancita; hawa; reuha'; —sekali<br />

meulai-lai<br />

ingkah v minah; pinah; bangkét<br />

ingkar v ingkeue; meu'ungki; mungki; mongké;<br />

timpueng<br />

ingsut v seu'; iseu'; is'èt<br />

' n<br />

9 us<br />

n ie idöng watèe mon-mon; mengingusi<br />

ch'ieh; h'ieh<br />

inhern a 1. meuleukap; 2. jeued keu sipheuet;<br />

meusipheuet<br />

inhibisi n 1. ceukang; 2. larang; teugah<br />

ini p nyoe; noe<br />

inisial n 1. haraih phön ba' nan ureueng atawa<br />

narit; 2. parap; berinisial<br />

(nan); 2. (meu) tanda<br />

1. meunama<br />

inisiasi n adat atawa cara ujoe sidroe-droe ureueng<br />

nyang jikeumeung tamong keu anggéta<br />

lam saboh kumpöilan atawa kawöm; cara<br />

adat geu'aku balèh sidroe-droe ureueng;<br />

menginisiasikan peureuseumi<br />

inisiatif n awai phön niba' öseuha<br />

inisiator n ureueng nyang puga inisiatif<br />

in<br />

i ak<br />

v menginjak 1. gidong; gilho; Iho; cacah;<br />

menginjak-injakglchè; lichè; cacah; licho';<br />

2. ki kunjöng; kunjöng; 3. banmula<br />

terinjak-injak ki meu'énanya; injak-injak<br />

(injakan)<br />

reunyeun<br />

1. geunidong; 2. sijeunèh<br />

injap n jab bubèe<br />

injeksi n tobjaröm; jè'si; — beras cak tamah<br />

(teunamah) breueh lam peukan seupaya<br />

yum bè' jié'<br />

injil n énji; énjin<br />

inkarnasi n teumamong roh<br />

inkaso n upah keutukang kutéb pèng<br />

inklaring a seuleusoe surat peutamong barang<br />

333


334<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

inklusif adv röh(deu)ngon; jimasö' lam<br />

ikognito a cara hana raseumi; hana soeturé'; hana<br />

meuri; peusom jatoedroe<br />

inkompabilitas n (pangkat atawa keureuja) nyang han jeued<br />

jimat ba'saboh jaroe atawa Ié sidroe<br />

ureueng<br />

inkompeten v tanha'; hana kuwasa<br />

inkonfeso a nyang keubit<br />

inkosisten a 1. hanarasi; hana sitara; 2. hana balöh;<br />

meukh'o'; 3. meu'ubah-ubah; hana<br />

reumpan<br />

inkonstitusional a meulangga kanun nanggroe; kon<br />

meunuröt kanun<br />

inkonvensional a 1. kon ateueh janji; 2. meula'én niba'adat<br />

nyangka ladém; hana ladém; meulingkeue<br />

reusam<br />

inkorporasi n peu'awöm jeued keubadan öseuha nyang<br />

sah; menginkorporasikan peusaboh<br />

inkubasi n 1. meukarom kumeun peunyakét lam<br />

tuböh; 2. watèe keumarom sampoe cèh<br />

ngon alat listréb<br />

inkubator n alat peukarom ngon peucèh boh mano'<br />

atawa peuseu'uem tuböhaneu' miet nyang<br />

lahé hanageunap buleuen<br />

inlander n lakab keuureueng geutanyoe nyang jiseubut<br />

Ié kaphé<br />

in memoriam n tanda ingat ngonta'lém keu ureueng maté<br />

ngon cara geutuléh sijarah udép singkat<br />

droeneunyan<br />

inokulasi n "l.seuneumèe kumeun; 2. peulöb kumeun<br />

lam tuböh; curéh peulawa<br />

inovasi n 1. peuturé cara barö; pubarö; 2.<br />

meuteumèe cara barö nyang meula'én<br />

niba' nyangkana atawa nyangka geuturé<br />

yöhgohlom nyoe; menginovasikan<br />

peuleumah saboh-saboh hai nyang barö;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

inovatif a<br />

neupubarö<br />

meusipheuetpeuturé saboh-saboh éhwai<br />

nyang barö; peuneugèt barö<br />

movator n ureueng nyang peuturé sabioh-saboh hai<br />

cara barö<br />

insaf a énseueh; inseueh<br />

n s a n<br />

' n manusiya; énsan, ma'nusiya<br />

insang n iseueng; — kepiting jeureumeui<br />

insek n meunatang seureungga (mano 1<br />

jruen,<br />

sigalöh)<br />

insektari n teumpat peulara seureungga<br />

insektisida n tuba seureungga<br />

insektivora n meunatang pajöh seureungga<br />

insektologi n éleumèe bhaih seureungga<br />

inseminasi cara peu'ulu meunatang; — buatan ulu<br />

ngon cara sunté'<br />

insentif n teunamah upah (pèng, barang) seupaya<br />

meutamah gahirah keureuja<br />

/ n s e s<br />

n meukawén (meujima') adoe ngon aduen,<br />

cèdara sabohyah sabohma<br />

i n s e t<br />

1 gamba ubeuet ba' sagoe lungkie;' niba'<br />

gamba nyang leubèh raya; 2. ön buku<br />

teunamah nyang geusudép lam buku<br />

insiden n kiröh; gambra; gubra<br />

insidental a meudhab-dhab<br />

insiunasi n meudawa cara hana leumahri;<br />

simbèng; timpla'; teunimpla'<br />

sindé;<br />

insinye n meudeuli; meudali<br />

insinyur n omsinyo<br />

inskrepsi n narit nyang geupheuet ba' tihang batèe<br />

atawa geucap ba' pèng lugam, meudali<br />

insomnia n peunyakét han jrtém teungeut<br />

inspeksi n pré'saceureumat; 1. peue atöran atawa<br />

keureuja na-jipatéh; 2. peue pasökan<br />

kaleungka bandum ba' teumpat<br />

335


336<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

insispirasi n éleuham; sinurani<br />

instabilitas n hana teutap; hana reumpan; hana aman;<br />

guyah; raweuen<br />

instalasi n alat/peukakaihtèhni'nyangka geupasang<br />

ba' neudue'droe ngon kajeued geungui<br />

insting n sipheuet tingkah laku turönmurön ba'<br />

meukheulu' nyang jiba yöhlahé<br />

institusi n leumbaga; lambaga<br />

instruksi n 1. prèntah; 2. peulajaran; peungasöh<br />

insturmen n alat; peukakaih<br />

insubordinasi n meulawan kupala; khiyanat (kiyanat);<br />

insulator n<br />

daröhaka; hana ta'at prèntah; bangkang<br />

seukat; tham<br />

insuler a bhaih pulo; mupulo-pulo<br />

insulinde n nanggroe mupulo-pulo; nan la'én keu<br />

Indonesia<br />

intai v mengintai :<br />

luem; meuluem; nueb; janga';<br />

kiweue<br />

intan n — tembus cahaya batèe silong; —<br />

integral a<br />

berwarna merah biram<br />

beureuka; srue<br />

integrasi n meusabohbulat<br />

integritas n 1. meupadö' bulat; 2. teupat ngon jeued<br />

tapeucaya<br />

intelek n 1. ceureudé'; ceureubi; ceundeukiya<br />

inteligen a taré' atawa tajam ba' seumiké<br />

intelegensia n kawöm ceureudé' pandé<br />

intelijen n ureueng nyang (mita keutrangan) seulidé'<br />

sidroe-droe ureueng; kantö nyang pawang<br />

urösan (rusiya) meurasiya<br />

intens a 1. hibat; kreueh that; Ihö'; 2. peuniléh; 3.<br />

glura; meugunja'; 4. hana saba<br />

intensiï a meusunggöh seupaya beujahét<br />

inntensifikasi n peugacue buet<br />

interaksi n éhwai meutaré-maré'<br />

interegnum n watèe salah saléh keurajeuen nanggroe


INDONESIA A C E H<br />

interes n minat; h'eut; pöh<br />

interesan a aché'; asyé'<br />

interitnik n antara sukèe (bangsa)<br />

interferensi n karu<br />

interim adv simeuntaran; simeutaran; watèe<br />

samataran<br />

inter insular a pulo di pulo; antara pulo<br />

interior n bagiyan dalam ruweueng<br />

interkom n talipön antara ruweueng<br />

inter kontinental a antara duwa beunuwa (banuwa)<br />

interlokal a antara duwa teumpat<br />

interlokutor n rakan mupakat (peugah haba)<br />

intermeso n leu'eung sikeujab; pösé<br />

intern a siblah dalam; lam kawandroe; keudroedroe<br />

mantong;<br />

internat a 1. lingkadroe mantong; tuböh atawa moto<br />

bagiyan dalam; 2. dalam nanggroe<br />

internalisasi n cara muphöm ngon meundalam<br />

internasional n bandum bansa atawa nanggroe lam<br />

dönya; bansigom dönya; antara bansa<br />

internat n 1. rumoh meududom aneu'sikula; 2. sikula<br />

nyangna rumoh meududom<br />

internir v peuklèh atawa peu'aséng ureueng<br />

tawanan dan sebagainyaba' saboh-saboh<br />

teumpat, hanjeued teubiet atawa<br />

murumpo' ngon ureueng la'én; teumpat<br />

ureueng geupeu'aséng (lanténg)<br />

internis n doto ahli peunyakét dalam<br />

interogasi 1. teunanyong; 2. pré'sa sidroe-droe<br />

ureueng deungon cara tanyong<br />

teumanyong<br />

interpretasi n ta'wi<br />

intertidal n panté watèe antara ie paseueng raya<br />

ngon ie suröt abéh<br />

interupsi n ceupu'; ceumeupu'; ceukot; ceumeukot<br />

interval n watee jeuda; meuleu'eueng si'at<br />

337


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

intervensi n meudong teungoh lam seuliséh; publa<br />

paké; tamong teungoh<br />

interviu n meusuweu (su'eu)-jaweueb<br />

interzone a antara wilayah<br />

inti n 1. pati; 2. ki nyang puko' that<br />

intiha n watèe akhé; peunutöp<br />

intikad n bantah; sanggah<br />

intim a 1. cuwali (meucuwali); karib; akeurab;<br />

rapat; toe; 2. meusra (sra); meurha<br />

intimidasi n peutaköt-taköt; geureuta'<br />

1. intip v mengintip luem<br />

2. intip n kra' bu<br />

intipati n pati; saripati<br />

intoksikasi n 1. mabö' ara'; 2. tuböh teukeunong racön<br />

intonasi n 1. lagèe ba' marit (kalimat); 2. meu'é'meutrön<br />

suwara; meu'ana'<br />

int ra p antara<br />

intramuskuler a lam asoe tamong ubat deungon cara jaröm<br />

sunté'<br />

intravena a lam urat (tamong ubat)<br />

intrik n kumpöilan rasiya; meusapeue-sapeue<br />

cara rasiya<br />

intrinsik a pati kandöngan meuih lam ringgét atawa<br />

rupiya; mutabat (meureutabat) sidroe-droe<br />

ureueng<br />

introduksi n 1. peuturi; puturi; puturé; puphön gra'; 2.<br />

mukadimah<br />

introspeksi n Ihöh droe-keudroe; sipat bajèe ba' tuböh<br />

droe<br />

introvert a (sipheuet) peuturöt (kheun) até droe<br />

keudroe; neumaguen lam até droe sidroe;<br />

som (keubah) keu droe rasa ngon pikéran,<br />

hana peugah ba' gob la'én<br />

intrusi n jirh'ab ie la'öt lam ie tabeue<br />

intuisi n gra'(lam) até; jis'ah Ié kaleubu; ramai éhwai<br />

pulité' kon deungon éleumèe<br />

338


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

insinyur n anjinèt; omsinyo<br />

invalid a 1. cacat tuböh kulusa sakét atawa luka;<br />

ceudra; 2. cak bangkröt<br />

invasi n landang; meulandang; ki rayéh teumpat<br />

atawa nanggroe<br />

invensi n rika saboh-saboh hai nyang hantomna<br />

(gohlomtom na)<br />

inventaris n 1. dapeuta bandum barang milé' kantö,<br />

sikula, kapai dsb nyang geungui; 2.<br />

dabeuta jeunèh, bie', brat dsb niba'<br />

teureuna'<br />

inventarisasi n 1. dapeuta bandum barang milé'; 2. himpönan<br />

niba' dara<br />

inventif a ceudaih ba' rika meurika nyang hantom<br />

na<br />

inventor n ureueng nyang rika; ahli meurika<br />

invertrebrata n meunatang hana meutuleueng rueng<br />

investasi n 1. peutrön (peudue') pangkai lam öseuha<br />

nyang meulaba; 2. jeumeulah pangkai<br />

(bulueng) nyang geutanom<br />

investigasi n seulidé'; sasat<br />

investor n ureueng tanom (peutrön) pangkai<br />

invitasi n 1. uroh; 2. tandéng mita juwara<br />

invois n dabeuta barang kiréman leungkap<br />

deungon keutrangan, nama, jeumeulah<br />

ngon hareuga nyang wajéb geubayeue Ié<br />

nyang peusan (bloe)<br />

iodin n sijeunèh ubat poh kumeun<br />

ipar n Aa/ra/r —teumuda; tumuda; adik—parui;<br />

ber — an sibangparui<br />

ip°n n meunan g moteula' lam meu'èn yudo<br />

ipdt v mengipritcak plueng gadoh aruwah;gac'ie;<br />

kac'ie; kacèe, plueng putéh tapa'<br />

ipuh v ba'kayèe meugeutah racön; ba' ipoh<br />

ipuk v mengipukl. seumè; (tabu) bijèh dsb; 2.<br />

ki peureuda até<br />

339


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ipung n sijeunèh uleue ijö<br />

ira n 1. pansa (pangsa) boh drien dsb; 2. urèt<br />

kayèe; 3. urat raya lam asoe<br />

ira-ira n eungköt lumba-lumba nyang meukeununèng<br />

kulét<br />

iradiasi n deumah ngon cahya<br />

iram a balom<br />

irama n 1. uköran watèe atawa masa; 2. ragam;<br />

sanja'; santö'; lageuem (meu'alön-alön,<br />

panyang paneu'; meu'é'meutrön);<br />

berirama (meu) keunong; meupakho';<br />

1. iras adv<br />

meu'ana'; meusantö'<br />

seiras sinyaw'ong<br />

2. iras adv seiras, iras-iras sirupa; simacam; mengiras<br />

(-• iras) meuhi; hi<br />

irasional a 1. seumiké kon ngon akai sihat; 2. cak<br />

han jilöb (jitrimong) lam (Ié) akai<br />

iri a ceumuru; ku'èh<br />

irigasi n cara atö atawa peu'ilé ie lam biang rèt<br />

alue atawa taloe ie (lueng ie)<br />

irigator n alat peugléh (sraih) luka<br />

irik v mengirik Iho; gilho; ceumeulho<br />

idng a indréng; iréng; cindréng; beriring ja<br />

meu'iréng-iréng; ara'; beriring-iringan<br />

meuriti; iringan lamböng; binèh; si;<br />

1- iris n<br />

pengiring apét; peungapét; se/r/bgsayéng<br />

aneu' mata itam<br />

2- iris n kra'; krè'; mengiris iréh; hiréh; cicah; kr'èt<br />

irii n himat; hana rampueh<br />

ironi n 1. la'én nyang taharap la'én nyang teuka;<br />

kada teukeudi; 2. kieh, ma'na meula'én<br />

ngon hakikat<br />

irung n c<br />

mangköng jéb ara'<br />

irus n aweue'; camca raya<br />

isak n su ureueng moe meusö;-meusö'<br />

lsa<br />

P v mengisap isap; hisab; jieb; jijieb; jujuet;<br />

340


INDONESIA A C E H<br />

p'ueb; p'ieb; sr'ieb; — benak poh tuböh;<br />

— darah k/'riba' isapanjempolhaba<br />

beuna; buha'; bureue; burat<br />

hana<br />

iseng a 1. dang hana buet; dang leu'eueng; 2.<br />

peulalèe watèe; 3. bleuté'; caba'; 4.<br />

keugura-gura<br />

' s<br />

' n asoe; — rumah (penghuni) asoe rumoh;<br />

— (penduduk) negeri/kotaasoe naggroe;<br />

berisi meu'asoe; peunoh; tidak berisi<br />

lapang; soh; hana asoe; tidak berisi<br />

lapang; soh; hana asoe; seluruhnyaberisi<br />

seudot; sarat; meng — pasoe; mengisi<br />

penuh peunoh; sa'; meng — peluru<br />

(meriam) ganè; lanta'; meng — waktu<br />

peulalèe watèe<br />

isis n dirui; sarèe<br />

isit n gusi<br />

isobar n garéh ba' peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />

nyang meuhawa saban ba' watèe<br />

nyangka meuhad<br />

isobat n garéh ba' peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />

nyang meula'öt saban Ihö'<br />

isobron n garéh ba' peuta nyang peutawötteumpatteumpat<br />

nyang meusigo deungo su<br />

geulanteue<br />

isofen n garéh nyang jipeutawöt teumpat-teumpat<br />

nyang meusigo jimeubungong jeunèh<br />

teunaman nyang sirupa<br />

isofet n garéh ba' peuta nyang jipeutawöt tité'-tité'<br />

nyang meucaya saban trang<br />

isoflor n gareh ba' peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />

meuteunaman nyang sirupa<br />

isologlos n garéh nyang peutawöt nanggroenanggroe<br />

nyang sa jimeututö saban basa<br />

isogon n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />

angèn nyang si arah<br />

341


342<br />

INDONESIA A C E H<br />

isogram n garéh ba'peuta nyang jipeutawötteumpatteumpat<br />

meu'akeulém cuwaca nyang sa<br />

isohalin n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />

atawa la'öt nyang sirasa masén<br />

isohel n garéh leungköng nyang jipeutawöt<br />

teumpat-teumpat nyang saban tréb<br />

keunong cahya matauroe ba' watèe<br />

nyangka meuhad<br />

isohiet n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpatteumpat<br />

nyang saban brat jrtöh ujeuen ba'<br />

watèe nyangka meuteuntèe<br />

isokemi a meukureueng atawa hanséb, darah ba'<br />

saboh-saboh teumpat<br />

isolasi n 1. peu'aséng; pumeungklèh; 2. meuklèh<br />

keulusa jeu'öh ba' rèt; 3. meutham atawa<br />

maté aröih listréb; 4. peukléh (pumeuklèh)<br />

eungköt shkawan<br />

isolasionisme n pumeungklèh droe; meulanténg<br />

isomer n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpattuempat<br />

nyang saban jeumeulah ujeuen<br />

jitöh ba' saboh watèe nyangka meuteuntèe<br />

(meuhad)<br />

isonomi n saban lam ha' ngon huköm<br />

isotah n garéh ba'peuta nyang jipeutawöt teumpattuempat<br />

nyang angèn saban bagaih jipöt<br />

isoterm n gajjéh ba'peuta cuwaca nyang jipeutawöt<br />

teumpat-teumpat nyang meusuhu ratarata<br />

sa ba'saboh watèe nyangka<br />

meuteuntèe<br />

israf a rampueh<br />

istal n weue guda; eumpung guda<br />

istana n astana; aseutana; dalam; atana<br />

istimewa a 1. khusöih; kusuih; 2. la'én niba' nyang<br />

la;én; samue'; 3. meuleubèh; habéh;<br />

leubèh<br />

istimna n jima' jaroe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

istinggar n beudé èseutenggeue (seutenggeue)<br />

istirahat v beristirahat piyöh; neupiyöh; piyöh hè';<br />

peupuléh hè'; éseutirahat; peureubah<br />

droe; mita reului; sukön; meudirui; tempat<br />

beristirahat tanggam<br />

istri (isteri) n binoe;dèejah;döjah;éseutiri;gahra; inong;<br />

peurumoh; purumoh; — gelap geunda';<br />

gundé; mukah; rubieh; beristri<br />

istilah n<br />

meupurumoh; mubinoe<br />

éseutilah; éstilah<br />

isu n haba angèn; radiyö pato'<br />

isyarat n icarat; basa lageuem<br />

italik • n haraih reubah; haraih itali<br />

itik n ité'; — Har deundang<br />

t u<br />

'<br />

P 1. jéh; déh; nyan; 2. nyan pih; cuma itu<br />

saja cit nyan khong; dia itu cit jihnyan;<br />

sinyan; ketika itu yöhnyan; apa itu<br />

peununyan; begitulah nyanban; barö<br />

nyan; nyanb''; 'ètnyan; 'oh nyan; kemana<br />

itu honyan<br />

iuran n 1. yöran; adat 2. ripèe<br />

izin n idin; luröng; mengizinkan rila<br />

343


344<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

J, j n harih keu siplöh<br />

;aaf n kacang klisa (keulisa)<br />

1. jabal n bukét; gunong; jabai; menjabal<br />

meugunong; meujuh'om<br />

2. jabal v menjabal rampah; rampaih; reuböt<br />

jabang n bawö'; taloe tudöng<br />

jabang n — bayl aneu' miet mirah<br />

jabar v menjabarkan 1. ubah; 2. peugah<br />

(peujeulaih) meutèhrèh<br />

jabariah n éleumèe sulö'<br />

jabat v menjabal 1. mat; 2. mat buet; jabatan<br />

buet; (keureuja) ba' peumeurèntah;<br />

pangkat; penjabat mat buet gob simataran;<br />

sejbat rakan sapat buet; yabaf tangan,<br />

berjbat tangan mumat jaroe<br />

jabir a berjabir-jabir sumpruet; meukeuliphè'<br />

jabung n geugala (dama jampu gambé)<br />

jadam n 1. kacu, sijeunèh ubat sakét pruet; 2. ubat<br />

peu'itam atawa seupöh pira'<br />

jidayat n garéh linteueng seulatan bumoe baröh<br />

angèn)<br />

jadi p 1. jadèh; jeued; 2. bit (--bit); 3. Iheueh;<br />

4. na; lahé; 5. kalheueh; kakeumah ngui;<br />

6. kajeued meunan; 7. meujeued; jadinya<br />

akébat; ba' keuneulheuh; kejadian hai;<br />

peukara; meujeued; menjadi jeued;<br />

menjadikan peujeued; peusabab; jadijadian<br />

euntu meujadi; menjadi-jadi<br />

meujadi-jadi<br />

jaduk n jawara<br />

jadwal n judue; jadöi<br />

jaga v 1. jaga; hana éh; 2. kawai; keumiet; klala;<br />

berjaga meujaga; menjagai keumiet;<br />

menjagakan peugoe; menjaga keumiet;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jagabaya<br />

gubeue; satoh; penjaga tukang kawai;<br />

berjaga-jaga meujaga; rumah—(d'itempat<br />

yang ditinggikan) pupalèh; kupalèh<br />

n kupala kawai gampöng (di jawa)<br />

jagabela n kawai raja<br />

1. jagal n ureueng meukat ubeuetj/aga/andabeueh<br />

meuneukat<br />

2. jagal n 1. tukang seumeusie; 2. tukang meukat<br />

sie<br />

1. jagang n tumpang; tihang tumpang (teunumpang)<br />

2. jagang n lueng Ihö' lingka kuta<br />

jagat n 'alam; bumoe; dönya<br />

i a<br />

9°<br />

n<br />

mano' agam; panika; jawara; juhan;<br />

kampiyun; ureueng nyang geucalun<br />

jaguar n sibansa mie uteuen nyagn bueh<br />

jagung n jagöng; — f/f/peunajöh niba' jagöng teutob<br />

1. jagur a reupö'<br />

2. jagur (sijagur, penjagur) n nan meuriyam jameun di Jakata<br />

jah n meuliya<br />

i ana<br />

n sijeunèh ba'kayèe rimba a<br />

jeued keu ubat,<br />

i<br />

cat, sama' kulét atawa daweuet)<br />

anan<br />

n sijeunèh eungköt la'öt nyang mubisasirép<br />

jahar adv deungon kreueh su; jeuhai<br />

jaharu n ureueng jayéh; peunjahat<br />

) a n a t a<br />

apeurét; brö'; jahat; jeuheut; jheut;<br />

peunjuré'; berjahat pubuet décha;<br />

menjahatipubuel jahat; penjahatböibana;<br />

göibana<br />

jahe n danjabila; haliya<br />

jahil a jahé<br />

i ahlt<br />

v cob;kancöt; —ye/uy't/rcobajeulujö(julujö);<br />

— IM ubi cara cob guni (cob lilét); — mati<br />

cob maté; — mesin cob kilang; — tangan<br />

cob jaroe; menjahit ceumeucob;<br />

keumancöt; menjahit dengan benang<br />

345


INDONESIA A C E H<br />

sangköt; ya/i/f pracai; ceuneucob; penjahit<br />

tukang ceumeucob; mesin jahit meusén<br />

ceumeucob; kilang<br />

jahul a jheut; jahé<br />

jail a cak deungki; ku'èh<br />

jaja v berjaja (menjaja) meukat meujaja<br />

jajah v menjajah(i) 1. rawoh; rateuep; 2. ta'lö';<br />

jajahan nanggroe teuna'lö'; jajahan<br />

jajak v menjajaki dugai; juga;; julö'<br />

jajal v menjajal rambang; tob rabong; ujoe<br />

jajan n — pasar peunajöh (dabeueh) peukan;<br />

berjalanbioe peunajöh ba' keudèe; jajanan<br />

peunajöh<br />

1. jajar n banja; baréh; berjajar mubanja; meuriti<br />

2. jajar (jajaran) n aweuet; menjajar meu'ue<br />

jaka (jejaka) n (aneu') agam; nya' gam<br />

jakal n asèe uteuen bulèe meukeununèng<br />

jakas n ba'seukèe<br />

jaket n 1. bajèe seu'uem (su'uem); 2. meunalöt<br />

kitab<br />

jakun n (ha) leuköm<br />

jala n jeue;dawo;ali;ruleuet; nyaréng; kantongkantong<br />

pada bagian bawah jala kandét<br />

jeue; — persegi empat di sungai nyhab;<br />

nyab<br />

jalabria n nan peunajöh (teupöng leukat ngon saka)<br />

jalad n hawa seujue' (sijue') pubeuku ie<br />

jalak n 1. tiyöng ubeuet (bulèe itam, gaki ngon<br />

paröh meukeununèng); 2. ki ureueng<br />

beuhe (bhe); — jantan 1. nan kréh; 2. nan<br />

mano' tajoe<br />

jalan n rèt; rot; rè'; ru; — sini rèt noe; — sana<br />

rèt nan; — situ rèt déh; jalan; ékhtiyeue;<br />

luweueng; akai proe; ré; ri; berjalan ja';<br />

meugra'; beudoh; bungkha; meulangkah;<br />

berjalan-jalan ja'-ja'; tamaca; berjalan<br />

346


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tanpa berhenti]a' laju; menjalani\a\u; lalö;<br />

(h)aröng; menjalankan pubuet; peuja'<br />

buet; peulayeue; peutimang; jalanan cak<br />

rèt ueh; juröng; pejalan ureueng meuja';<br />

ureueng ja'ngon gaki; perjalanan sapa;<br />

sapra; sapara; meuja'; meurateueb;<br />

sejalan santeut; saho ja'; sapeue kheun;<br />

— air krueng; alue; lueng; — angin tula'<br />

angén; — belakang rèt liköt; — buntu rèt<br />

doe; /r/gabue'; — daratrèt darat; — gelap<br />

sisat; —keluarrèt doe; /c/gabue'; — darat<br />

rèt darat; — gelap sisat; — keluar rèt<br />

teubiet; — laut rèt la'öt; — masuk rèt<br />

tamong; babah rèt; — memintas koh rèt;<br />

—sampingrèX binèh; rètrabong; —umum<br />

rèt ueh; penunjuk jalan ureueng ba rèt;<br />

loh (spion); kawan dalam perjalanan<br />

seureumpèe<br />

jalang a 1.kleuet;2.jalang;perempuan—biduen;<br />

inong meu'èn<br />

jalangkote n nan peunajöh<br />

jalangkung n meuneu'èn cara höi roh ureueng maté<br />

jalar, berjalaran (berjalar-jalar)<br />

v 'eui; lata; lawa; laneui; lilét; é'; menjalar<br />

1. 'eui; nyulö; teupue; 2. é'; 3. jangkét; 4.<br />

meugah; meuthèe; tanaman — urèt; urot;<br />

pohon/tiang tempat menjalarkan tanaman<br />

tawö<br />

1. jali a trang; nyata; fer — meuteumèe éleuham<br />

(sru)<br />

2. jali n nala; nangla<br />

jalibut n beureugaih barang; jaliböt; sambö'<br />

jalin v berjalin 1. karang; reue; rheue'; rungké;<br />

2. meutawöt; 3. manyum; manyeum;<br />

berjalin-jalin 1. meureue'-reue'; 2.<br />

meusangköt pawöt<br />

347


INDONESIA A C E H<br />

jalu n susöh; tajoe<br />

1, jalur n 1. kuréng; 2. birè; galue; 3. aweuet; riti;<br />

4. rèn; 5. ruweueng; berjalur-jaiur<br />

meurusö'; jalur-jalur tirai rusö'<br />

2. jalur n jalö (sijeunèh klibeuet)<br />

jam n 1. jeum jaroe; jeum bintéh; 2. watèe, bagi<br />

duwaplöh peuet si'uroe simalam; 3. poh;<br />

4. keutika; kutika; — terima tamu watèe<br />

trimong jamèe; — karet ki janji atawa<br />

atöran hana ateueh watèe; reuloh janji;<br />

rantai jam taloe jeum<br />

jamadat n beunda maté (batèe; kayèe)<br />

jamah v mep/amab Lseuntöh; cukèh; raba;geue;<br />

risi; 2. ki meuseubadan; jima'; mupab<br />

1. jamak a ladém; kayém<br />

2. jamak n leubèh niba' saboh<br />

3. jamak a patöt<br />

4. jamak n seumayang jama'<br />

jamal n jamai<br />

jaman n jameun<br />

jamang (jejamang) n patam dhoe<br />

1. jambak n gumba'<br />

2. jambak v menjambak (ö') reuet<br />

3. jambak n jambèe ie<br />

jambal n sibansa eungköt bacé<br />

jamban n bagan; tandaih<br />

jambang (jambangan) n 1. pasu bungong; 2. beulangong<br />

1. jambar n jambö<br />

2. jambar n idang; hidang<br />

jambian n eungköt bacé<br />

jamblang n boh jambèe kléng<br />

jambon a seumaran<br />

jambore n mucawarah pandu<br />

jambret v menjambret reunteuet; rintha'<br />

1. jambu n jambèe; — a/r jambèe iemaw'o; — baru<br />

glima batèe; — biji glima breueh; —<br />

348


INDONESIA A C E H<br />

monyetglima uteuen; —harum kambue';<br />

— kecil berwarna merah jambèe jamba'<br />

2. jambu (jambu-jambu) n gumba'; janggöt ba' tumba'<br />

jambul n 1.andam;gumba';jamprut;2.jeureumeui;<br />

jeureumeuh; 3. rumbeuet; rumboe; rumoe<br />

jambulan n waréh; bisan<br />

jambur n jambö<br />

jamhur n ureueng ahli; malém<br />

jamiah n 1. sikula tinggi 2. jeumeuh'ah<br />

jamin v menjamin angkèe; jamin; tanggöng,<br />

menjamin (membela) darituntutansadeu'<br />

reuba; jaminan boro'; laman; tanda<br />

jamin n nan ba' kayèe di Meusé<br />

jampal n jampai 1 1/2 reuyeue (rieue) = 50 sèn<br />

pèng jameun dilèe<br />

jampi n du'a meurajah; tangkai; teunangkai<br />

1. jampuk n jampö'<br />

2. jampuk v menjampuk ceupu'<br />

1. jamu n jamèe; berjamu 1. dangna jamèe; 2.<br />

kunjöng; kunyöng; menjamu dengan<br />

sepuas-puasnya tala' abéh<br />

2. jamu (jejamu) n peundang<br />

jamung n suwa<br />

jamur n kulat; libè<br />

janabijana n tanoh ie<br />

janda n inong balèe<br />

jangak a jahé, menjangak mukah<br />

jangan p be'; hanjeued; --- akan bè;an; —<br />

hendaknya ada' jeued bubè'; — sampai<br />

bè' sampoe; — tiada hanjeued han;<br />

jangan-jangan (s)alèh pih; jangankan<br />

bè'an; menjangankan teugah; jangan<br />

(tidak, jika tidak ada) bè'<br />

jangar n mumang ulèe<br />

jangat n kulèt uroe<br />

jangal a janggai; jagon; sumbang<br />

349


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

janggi n 1. ureueng Habieusi; dangki; 2. /c/ajayéb<br />

1. janggut n 1. janggöt; 2. keueng<br />

2. janggut n nan teunaman nyang mubulèe misé<br />

janggöt<br />

1. jangka n jangka; (perkakas tukang mas) bika<br />

2. jangka n tako' watèe<br />

3. jangka n niet; meukeusud<br />

jangkah v menjangkah timpheueng; simpheueng<br />

1. jangkang n klangkang; seulangkang; menjangkang<br />

(teu) pheueng; terjangkang mupheueng<br />

2. jangkang n sijeunèh ba' kayèe paya<br />

3. jangkang a /cas mampuih<br />

1. jangkar n sa'öh; mengangkat --- bungkha;<br />

membuang — laböh; tie' sa'öh; meusa'öh<br />

2. jangkar n sibansa ukheue ba' bangka<br />

3. jangkar v menjangkar seubut nama yöhwatèe<br />

manya'<br />

4. jangkar n raga; katéng<br />

jangkat n panté(lam krueng)teumpat jeumeurang<br />

(teumpat keubeue manoe)<br />

jangkau v menjangkau ceugöt; reu'èh<br />

jangkep a geunab; leungkap<br />

jangki(h) n katéng; menjangkih amie'; keumie'<br />

jangkih-mangkih a cangkéng-mangkeueng<br />

jangkir n gukèe cicém ba' tumèt<br />

jangkit v berjangkit 1. jangkét; 2. meu 'eui; teupue<br />

jangkrik n daruet kléng (+ peunyaram)<br />

1. jangkung a canggang<br />

2. jangkung a jangkungan meu'èn geunteut;<br />

meugeunteut<br />

yang/a a kleuet; hana seu'iet<br />

yan/'/c n sibansa beukuem<br />

janin n beunèh aneu' (mantong) lam pruet ma<br />

janjang n reunyeun<br />

janji n janji; pakat; janji sumpah) kaleuem; per<br />

—an sulöh; mengadakan perjanjian tueng<br />

350


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

janji<br />

jantan a 1. agam; 2. ki ceubeuh; beuhe; bhe;<br />

berjantan kas meu'o'; pejantan (leumo)<br />

agam keu bijèh<br />

1. jantang a menjantang (berjantang) trang; nyata<br />

2. jantang v terjantang seulala; seumilu; silo<br />

3. jantang a kaki — gaki ceuko' (guda)<br />

jantung n jantöng<br />

jantur n éleumèe sihé<br />

januari n buleuen sa (Ihèe plöhsa uroe); keunong<br />

duwaplöh Ihèe<br />

janibi n (kutöb) seulatan; baröh angèn<br />

janur a ön 'ue pucö' (putéh)<br />

yap li 1, jab; krab; 2. kaputöih pakat<br />

Japu (k) n nan sijeunèh eungköt<br />

jara n 1. bho; bo; 2. alat peugléh gapeueh<br />

jarah n rampasan prang; menjarah rampaih;<br />

rampah<br />

1. jarak n jara'; lingka<br />

2. jarak n ba' nawaih (lawaih)<br />

jaram (penjaram) n 1.jaram;peunjaram;seunijue'; 2. kumeun<br />

(beunèh) peunyakét<br />

jaran n guda; — goyang du'a peungaséh<br />

jaranan n (ba') kayèe peucheue ba' panili<br />

jarang a jareueng; rangaih; rangeueh; reunggang;<br />

reuhie'; rihie'; jarang-jarang hana ladém;<br />

menjarangkan Iheueng<br />

jarang laut n nan eungköt la'öt<br />

1. jaras n (si) beureukaih; geucai<br />

2. jaras n sibansa raga matapunoe<br />

jarem a reukam<br />

yarem (rumput —) n nan sijeunèh naleueng<br />

jangon n narit nyang khusöih geungui ba' sabohsaboh<br />

bideueng droe<br />

jari n (aneu') jaroe'---ampa/cö'ma;ceumeutie;<br />

cambö'; — ayam nan teunaman; — buaya<br />

351


INDONESIA A C E H<br />

nan teunaman; --- hantu (mati) jaroe<br />

teungoh; — jemari meujaroe-jaroe; —<br />

kelingking (renik) jaroe glité'; — syahdat<br />

(telunjuk) jaroe teulunyo' (teununyo'); --<br />

- jempol inong (nang) jaroe; jari-jari 1.<br />

teurali; 2. aneu' gari; 3. sikhan garéh<br />

teungoh; garéh ba 1<br />

pusat tö' ba' lingka;<br />

daging antara ibu jari dengan<br />

phét<br />

telunjuk<br />

jariah n lamiet (teumon) inong<br />

1. jaring n 1. jeue; jaréng; aréng; gisabaluem (kisa);<br />

2. /r/taron; — angkat sanggo'; tanggo';<br />

menjaring meujeue; meunyaréng;<br />

2. jaring n<br />

terjaring keunong jaréng; keunong drob<br />

— bahu dada yubbahö<br />

jaarjau n teunumpang aleue<br />

jaro n trieng (teuplah) keupageue<br />

jarum n jaröm; haluwan; — b//cupeuniti; peuneuti;<br />

jaröm seumat; —jahitjaröm ceumeucob;<br />

— kasur (tilam) jaröm ceumeucob; —<br />

kasur (tilam) jaröm ceumeucob; — kasur<br />

(tilam) jaröm catö; — halus jaröm lumat;<br />

mata — punggöng jaröm; ujung — mata<br />

jaröm<br />

jas n bajèe köt (göh); bajèe jaih<br />

jasa n buet gèt (meuguna) amai; satoh gob<br />

jeunasa<br />

jasad n jasad; jisém; jirém<br />

jatah n bheue'; bulueng; tadah<br />

jatayu n jeuntayu (jéntayu); cicém geureuda<br />

1- jati a sejati jatoe; — diri 1. jatoe droe; 2.<br />

seumangat<br />

2. jati n ba'kayèe jatoe<br />

/'ar/7an n tanda' Jawa<br />

jatmika a meu'adab; supan<br />

352


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jatuh v 1. ceubö; reubah; rhöt; sröt; 2. jitrön; 3.<br />

rhöt u sampoe; sampèe; beusöt; 4. röh<br />

keunong ba' . . . ; 5. piyöh; 6. bangkröt;<br />

7. ta'lö'; 8. talö; 9. teupurö; 10. jeued keu;<br />

— bangun reubah reuböh; — cinta ragu;<br />

rigu; mem — kan 1. Ihom; 2. peutrön; 3.<br />

peutalö; 4. peukeunong; menjatuhkan<br />

(membanting) seumpom; — kedepan<br />

sungkob; meusungkob; hampir-hampir -<br />

kedepan (terhoyong-hoyong)<br />

mupinteut-pinteut; --- terkulai rudui;<br />

berjatuhan mupru'; pra'-pru' mengangkat<br />

kemudian menjatuhkan reunyo'; pru';<br />

kejatuhan teukeunong; jatuh bulan<br />

meuteumè laba; meulaba; mubagiya<br />

jauh a 1. jeu'öh; ji;öh; jawöh; jara'; 2. leubèh that;<br />

3. gohtö' ba' . . . ; 4. kureueng that; 5.<br />

tuha; 6. jareueng; 7. jeu'öh; — se/ca//<br />

jinab; lanam; leubu; ber — an lanténg;<br />

pincé; sejauh ampu; menjauhkan tula';<br />

jauh malam jula malam<br />

jauhar n 1. intan; 2. mani beunèh manusiya<br />

jauhari n ceureudé'; pandé; juhari<br />

jawab n balaih; jaweueb; kalèh; seu'öt; talèh; sawö;<br />

jawaban jeunaweueb; memberi jawaban<br />

jeumaweueb<br />

jawawut n (teunaman) glém; dukhon; mo'<br />

jawer n lambéng<br />

jawi n leumo<br />

jawi (jawi-jawi; jejawi) n ba' beuringèn (bringèn)<br />

jawil v menjawil cukèh; geuti; keuti<br />

jaya a sabé meunang; meugah; hibat<br />

jayeng v meunang niba' . . .<br />

yebab a (muka) bunta<br />

jebah, berjebah a meuseu'è<br />

jebai a berjebai meusiseue; meuseue'-abeue';<br />

353


354<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meuleue'-kapeue'<br />

jebak (jebakan) n biniet; peutah; taron; tarèn<br />

jebang n prisè panyang niba' kulét keubeue<br />

jebat n jeubeued<br />

jeblok a leucah; licah; fer/'eb/o/rteublöh lam leuhob;<br />

teurh'ueb<br />

jeblok v 1. rhöt; sröt; 2. ki (yum) jitrön; teupurö<br />

jeblos v menjeblos 1. sinthob; 2. ki peulöb lam<br />

glab; ter — 1. meusurue'; teupeureulöh;<br />

2. ki keunong bala (tipèe)<br />

jebluk v menjebluk beureutöih; breutöih<br />

jebol v reuban; teureuban<br />

jebrol v 1. purö; mupurö; 2. lahè (na) aneu'<br />

jebuh n nan eungköt la'öt<br />

jebung n anjöng prahö<br />

jebur n su beunda rhöt lam ie; meuceupum;<br />

meuceuplum<br />

jeda n jeuda; piyöh sikeujab<br />

jeding n bab ie<br />

jeding a (bibi) leunté'; cateueng<br />

jegal v menjegal 1. cöt gaki; 2. /c/ampeueng<br />

jegang a 1. ceukang; 2. krang; 3. kliet<br />

jegang (jegang, jagang) v due'; siblah gaki tumpang ba' teu'ót<br />

jegil v mep/egy'/bleuet (blie) mata; reryèg/Vteusuet<br />

(timue) mata<br />

jegung n ruweueng keubah taloe layeue ba' kapai/<br />

prahö<br />

jegung n jeumpueng (jeundrang) lapé' éh hiweuen<br />

(leumo dsb)<br />

jejak n 1. bakat; basa; euncit; ncit; tapa'; 2.<br />

meugilho; 3. ki akheula' teuladan<br />

(seuladan); 4. beukaih;euntèe; laweuet;<br />

menjejaki gilho; seulidé'; menjejakkan<br />

gidong; meulangkah<br />

jejaka n aneu' agam nyangka balèh; beutoh<br />

jejal v jijai; Ihi; sumpai; sa'; berjejal (— jejal)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meusa'kubö; meusumpai; menjejali<br />

sumpai; menjejalkan sa'; thueb; sumpai<br />

jejap a luwat; lan<br />

jejas a meucurèh; meucuré'<br />

jejengkok n guguda<br />

jejer v berjejer meuriti; mubanja; mubaréh;<br />

meuranjo-ranjo<br />

jejuri n ruweueng (dong) jarömudi<br />

jel n béncara; glap; jén<br />

jela v berjela (— jela) meuthi'-thi'; meuth'èt-th'èt;<br />

meudh'èt-dh'èt<br />

jelabah v terjelabah reuban; ruböh; runtöh<br />

jeladan v nan cicém<br />

jeladren n kamè<br />

jeladri n la'öt<br />

jelaga n b(eu) laga; geulaga; keumureueng; glaga<br />

jelagra n tukang pheuet batèe<br />

jelah a jeureunèh; peungeueh; trang<br />

jelai (anjelai) n (boh/ba') glém; dukhon; mo'<br />

jelai n seulé<br />

1. jelajah v menjelajah cawo; jlajah; jeulajah; kinca;<br />

rawoh<br />

2. jelajah v men/'e/a/abkanpeujeulaih meutèhrèh; urè<br />

jelak a beungeu; gla'; pueh; troe<br />

jelalat a jelalatan keumalonsèso(lèh-loh); sejelalat<br />

siklèb<br />

jelamprang n ija panyang<br />

jelanak v menjelanak löb; lui; lub; nueb<br />

1. jelang v menjelang!. kunjöng; kunyöng;ceungeu';<br />

2. takat; 3. prèh; 4. rab; 5. jeungeu'; kalon;<br />

pandang<br />

2. jelang a cayé<br />

jelangak v menjelangak sanga'; seunga'; tangah<br />

jelangkung n patong meuhöi aruwah<br />

jelanta n jeulanta<br />

jelapak a berjelapakan 1 teutie'-tie;'; meusiseue; 2.<br />

355


356<br />

INDONESIA A C E H<br />

reubah teulinteung; meujeurangkéng;<br />

teugageueng<br />

jelapang n kröng padé; brandang<br />

jelar v menjelar 1. 'eui; laneui; 2. reubah meubuju<br />

jelas v 1. jeulaih; jlaih; deuh; leumah; trang; 2.<br />

glaih; mem — kan kheun; rakam; uruih;<br />

pen—anbayeuen ; ta'wi; jelas dan mudah<br />

(di dengar, dipahami, dilihat) saréh; céh;<br />

meucéh; tidak jelas mupadèe; rameung;<br />

ameung<br />

jelata adv ureueng biyasa; ra'yat jeulata<br />

jelatang n 1. jeulatang; jlatang; 2. /r/tukang kachoe<br />

jelau v menjelau ceungeu'; cingeu'; jeungeu'<br />

jelawat n nan eungköt ie tabeue (krueng); sibansa<br />

eungköt keureulieng<br />

jelejeh v berjelejahan (ie babah) meulèh-lèh;<br />

meuroh-roh<br />

jelek a 1. brö'; ré; 2. jheut; 3. ki ceuma; cama<br />

jelempah v menjelempah teutie'-tie'; teuhanta<br />

jelengar v menjelengar iem teutahe-tahe<br />

jelentik v menjelentik 1. teugó; 2. /c/'sindé; pansie;<br />

simbéng<br />

jelepak v menjelepak (wareuna ö') meukeupra'<br />

jelepok v menjelepok teugageueng<br />

jeli a 1. dhiet; meucaya (mata); 2. lisé'; tajam<br />

(ba' keumalon)<br />

jelih v menjelihkan lien<br />

jelimet a mejelimet trö' nyang bubé thèh (draih)<br />

jelimpat v menjelimpat sibè; siba<br />

/e//ng v menjeling keureuléng (kreuléng)<br />

/e//r v menjelirkan lien (lidah)<br />

/e//'r v menjelitkan sisép; sudép; susöp<br />

jelita a 1. ceudaih; candén; énsön (sön) pawira;<br />

prawira; peurumoe; sambinoe; tari; 2. k;<br />

indah; ch'a'; jeureulah<br />

jelma v menjelma 1. leumah(lahé)lom; 2.


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meuwujud; 3. leumah; deuh; deuih<br />

jelu a bingèt; binyèt<br />

jeluak n meuleu'o' (leu'o')<br />

jeluang n keureutah (ija) niba' kulét kayèe<br />

1. jelujur v menjelujur jeulujö<br />

2. jelujur n neurö' (niba' trieng) pageue atawa weue<br />

jeluk a Ihö'; lueb<br />

jelum v berjelum manoe (hana rhah ulèe)<br />

jelungkap v menjelungkap 1. leukang; Iheuh; 2. leunuet<br />

jelunut v menjelunut (meu) leukhab<br />

jalur-jeki v meulien-lien lidah<br />

jelus a ceumuru; ku'èh<br />

jelut v menjelut 1. reukam pruet; 2. ki bingèt;<br />

br'eun<br />

jelutung n ba' jeulutöng; jlutöng<br />

jem n seulé<br />

jemah adv 1. teuma; 2. torn<br />

jemala n jeumala; tangkura'<br />

jemang a sejemang si'at; sikeujab; sigos'ab<br />

jemah n jaroe-jeumaroe<br />

jemaring n jaréng-jeumaréng<br />

jemawa a 1. ugoh; 2. (teu) ajam (-ajam)<br />

jemba ((jembaan) n seunipat (lapan haih)<br />

jemba v menjemba capoe; ceugöt<br />

jembak v menjembakmeuhuré; meugeureubh'ang<br />

jembalang n jén tanoh<br />

jembatan n 1. titi; tutue; 2. fcr seunamat: seuneumong<br />

jembel a dana; damai; la'èh<br />

jember a kuto ngon juem<br />

jembiah n jamiya.fjambia.jumbiya.jumiya^krambé'ipundö'<br />

jembrana nan peunyakét (ta'eun) leumo<br />

jemeki n rumoe meuwareuna meuih ba' ija sawa'<br />

jemerlang a jeureungèh; jeureunèh<br />

jempalik v gröb<br />

jempalitan v ber/empa/Zfanpula-pingkui; meugulé-gulé;<br />

kéng-keung; teueng bayeueng<br />

357


INDONESIA A C E H<br />

jempana n campeuna; cémpana; ceumpana<br />

jemparing n busu; gando; panah<br />

jempol n 1. inong jaroe; 2. ki hibat that; neumböi<br />

sa; jempolan hibat; gèt that; ki kampiyön<br />

jempul n sibansa eungköt siyakap<br />

1. jemput v beryempuftueng; samböt; uroh;ampeueng<br />

2. jemput V menjemput 1. jeumpét; 2. ki kutéb; pèt;<br />

pot<br />

/e/nu a beungeu; gla'; lan; leugeu; pueh<br />

jemuas a meulumo; meulabö; meuluténg<br />

jemuju n jumuju; jeumuju<br />

jemur v berjemur adèe; dadeueng; jemur<br />

(menganginkan) lireue; lareue; ber —<br />

dalam panas matahari tala; treuen<br />

jenaha (r) n sibansa eungköt bubara<br />

1. jenak n sejenak fs/j'at; (si) keujab; sigos'ab<br />

2. ;ena/c v menjenaki eu; kalon<br />

3. jenak a nyidra; nyindra<br />

jenaka a jeunaka; janaka; sublè<br />

1. jenang n tamèh sangga pintö atawa tingkab<br />

2. jenang n (jejenang) 1. mandö; 2. apét; tandi<br />

3. jenang n 1. ureueng peutimang jamèe (khanuri); 2.<br />

ureueng peudue' glanggang saböng<br />

mano'<br />

jenang adv sejenang si'at; sikeujab<br />

jenang n 1. kanji likat; 2. dödöi<br />

jenangau n geusong<br />

jenaf n (ka) maté<br />

jenawi n sibansa peudeueng Jeupun<br />

jenayah n buet jheut; pubuet keujahatan<br />

jendal a jendal-jendul bicah-bicöh; teumimoh<br />

jendel v menjendel likat; ghuen; kliet; beuku<br />

358<br />

jendela n 1. tingkap; 2. tula;' angèn<br />

jendera a nyindra; nyidra<br />

jenderal n jeundran


INDONESIA A C E H<br />

jenderal n 1. 'am; 2. bandum; bansaboh<br />

jendol a meucindot (ceundot)<br />

jenela n tingkap<br />

jeneng a sideu; sijot; seujot<br />

jenewer n ara'; jén; supi<br />

jengah a malèe<br />

jangat n kulét uroe<br />

jengek v menjengek (— jengek) kli'; keumeukli';<br />

sura'; seumura'; seunura'<br />

jenggela n rimba; uteuen; garöt<br />

jenggar a jenggar-jenggur 1. rayathat; mubeureugöh;<br />

2. reupö'<br />

jengger n jeureumeui; jeureumeuih; jeureumeung;<br />

lambéng<br />

jenggot n janggöt<br />

jenguk v mep/'engu/c/canf/cepalajceungeu'-.cingeu';<br />

jeungeu'; saweue<br />

jendul a bicöh<br />

jenggut v menjenggut rintha'; rheuet; sreuet<br />

jengit v menjengit (-- jengit) mumèt-mèt<br />

jengkal n jeungkai<br />

jengkang v terjengkang (menjengkang) 1.<br />

teugageueng; 2. maté<br />

jengkang v jengkang-jengkot teucingkho'-cingkhè';<br />

eungkhè'; ingkhè<br />

jengkek v berjengkek-jengkek 1. chèn; chon;<br />

eunchon; inchon; likè'; likhè'; meuchènchèn;<br />

meudhot-dhot (dhèt-dhèt); 2.<br />

cingklot; eungkè'<br />

jengkel a br'eun; menjengkelkan seubai<br />

jengketit v menjengkelit pingkui<br />

1. jengkeng v berjengkeng (menjengkeng) eungkhè'<br />

ingkhè'; 2. tinggöng<br />

2. jengkeng v berkejengkengan jaja<br />

jengker a (tuböh) ceukang<br />

359


INDONESIA A C E H<br />

jengket v berjengket (menjengket) cingklot<br />

jengki n cak siluweue jèngki<br />

jengking v menjengking tunggéng<br />

jengkit v menjengkit leunté'<br />

jengkot a capie'; singkat<br />

jenguh v ceungeu'<br />

jenguk v menjenguk ~\. ceungeu'; cingeu'; jingeu'<br />

saweue; 2. kalon; tilé'<br />

jengul v menjengul meucungkèh; meucindot<br />

jenis a ceureubi (h)abéh<br />

jenjam a leupie<br />

jenjang n 1. reunyeun; 2. jeunjang; jinjang;<br />

berjenjang meutanggam (meutako'-);<br />

berjenjang-jenjang meutako'-tako'<br />

jentaka a neuh'aih; sénsara<br />

jentang n teuleueng; teuhampa<br />

jentera n cintra; cakra; gari; jantra; jeureukha<br />

1. jentik v menjentikl. cut'iet; 2. geutie; keuti; guti;<br />

3. ki teugö; dhöt<br />

2. jentik n glité'; gité"<br />

jentik-jentik n jeunté'; pleuen; preuen<br />

jentur n éleumèe sihé<br />

jenu n tuba eungköt<br />

jenuh a 1. gla'; leugeu; 2. doe; 3. troe; pueh<br />

jepang n ceupun; jeupun; jeupang<br />

jepit v menjepit cubeut; jeupét; picét; seupét; -<br />

-- an beucu; penjepit (alat cabut jenggot<br />

atau bulu hidung) angköb<br />

jeprat v menjeprat peureucé'<br />

j'epret v menjepret 1. gandoe; peutah; 2. ca/cputr'èt<br />

jepun n ceupun; jeupun; jeupang<br />

1. jeput a peunoh; suntö'<br />

2. jeput v menjemput jeumpét; sejeput sijeumpét<br />

jera a jra; hanlé; tèbat<br />

jerabai a ' berjerabai meupra'pra' (pr'a'-pr'a')<br />

jeradik n nan peunajöh niba' teupöng<br />

360


INDONESIA A C E H<br />

jeragih n keulaséh; seulaséh<br />

jerah a dang musém; dang jangkét; dang mura'<br />

jerahak a terjerahak meujeurangkhèng<br />

jerahap v menjerahap cruep; gom droe; terjerahap<br />

1. reubah teucruep; 2. runtöh rata<br />

;'era/f v berjerait mupalét-palét; meulilétlilét<br />

1. jeram n sarah<br />

2. jeram n jaram; peunyaram<br />

jeramah v berjeramah meuramah-ramah (ramaih);<br />

menjeramah klo'; meuklo'<br />

jerambah n jrambaih<br />

jerambai a berjerambai meuyeue'-yeue'<br />

jerambang n jén apui<br />

1. jerami . n jeundrang; jeumpung<br />

2. jerami n jrami; kawi<br />

jeran a jra; hanlé; tèbat<br />

jerang v menjerang 1. jrang; 2. taguen<br />

jerangau n jeurangèe; jeureungèe; jeureungie<br />

jerangkak v menjerangkak 'eui; lata<br />

jerangkang a berjerangkang 1. meucula-cula; 2.<br />

meujeurangkhèng<br />

jerangkong n rungkha manusiya atawa hiweuen<br />

jerapah n dareupah<br />

y'erap v menjerap meuleukab; meukab<br />

/eraf n 1. balöt; biniet; bubalöt; jrat; taron; tarèn;<br />

tibeueng; pa'; pilah; (y'erafpanc/ngj peutah;<br />

ter — meusareueng (sreueng); 2. k/tipèe<br />

atawa peucilaka gob; menjeratc'uet; ruet<br />

j'erau a mirah hilam<br />

jeraus a sigab; tangkeueh<br />

jerawat n muen<br />

y'erba v menjerba rungkhom; teureupa<br />

jerbak v menjerbak rhöt meulayang-layang<br />

jereket a meuleukap<br />

jeremba v menjeremba capoe; ceugöt<br />

jerembab v menjerembab 1. jhö; 2. /r/' peucilaka gob<br />

361


INDONESIA A C E H<br />

la'én; terjerembab jeubeueb; leujeubeueb<br />

jerembat a terjerembat 1. meusanto'; meugantoh; 2.<br />

teugeulincé<br />

jerembun a terjerembun meujuh'om<br />

jerempak v berjerempak mupakhö'<br />

1. jereng a cak sarö'<br />

2. jereng v menjereng leueng<br />

jerepet a 1. meukawét-mawét; 2. meuleukap<br />

jeri a (h) ayut; kuyu; rigu; teumaköt<br />

jeriau n beuleubaih<br />

jenih a hè'; leulah; payah<br />

jerïft n (aneu') jaroe<br />

y'/by/ n jeureuja'<br />

jeriken n drom minyeu'<br />

jering n saga gajah<br />

jerit n deungkéng; kli'; menjerit geumeucie'<br />

(kesakitan); geumeuréb (ketakutan)<br />

jerak n jeureuja'; teurali<br />

jerkah n dhöt; dhèt; g(eu)rantang<br />

jerkat n (pineueng) nyèn; jereukat<br />

jermal n jeureumai<br />

jerman n Jeureuman<br />

jermang n leula<br />

jernang n geutah jeureunang<br />

y'enb a hanèng; jeureunèh; jeureungèh; sapha<br />

jero n cak tukang meukat bu<br />

jeroan n asoe dalam (pruet; sueb; jantöng)<br />

jerohok v terjerohok meusurue'<br />

jerojol v menjerojol timue<br />

jerongkang, — korang a teueng-bayeueng; kéngkeueng<br />

jerongkok v menjerongkokdue' tinggöng, brue' teu'öt<br />

meurampéh keueng; due' meujeurukhö<br />

jerongkong v menjerongkong dong meuteukui, jaroe<br />

ba'teu'öt; terjerongkong reubah meusungkop<br />

jerubung n kajeueng töp peuneudieng (dabeueh)<br />

prahö<br />

362


INDONESIA A C E H<br />

jeriji n jeureuja'<br />

jeruju n jeuruju; jeureuju<br />

jeruk n giri; kuyuen; makén; — manis (ceper)<br />

calöng (calöm); — asam munteue; —<br />

kecil boh rhéng (sréng); — manis yang<br />

n/yauglangsa; keudangsa; kelangsa; sari<br />

minyak jeruk sangè'<br />

jerkun (jrukun) v menjerukun töp<br />

jerm v menjerm meu'um-'um; meugeud'umgeud'um<br />

jerumat v menjermat cob; tampai; ceumat<br />

jerumbai n meurumboe (= rumoe)<br />

jerumun n 1. jambö teumpat piyöh atawa meusom;<br />

2. beuluka bui; 3. kawan bui uteuen<br />

jerumus v menjermuskanX .\hö;\hö';2. /e/peudaya;<br />

peucilaka; terjerumus 1 reubah<br />

meusungkob, 2. meusurue'; 3 ki keunong<br />

taron; meusénsara.<br />

jerum n cicém meureubö'<br />

jerung n sijeunèh eungköt yèe raye' nyang bueh<br />

(yèe rimbaih)<br />

jerungkau a menjerngkau 1. leunuet; 2. meureula;<br />

meuhurè; meugeureubah'ang<br />

jerngkis a meukuwét ba'ujöng<br />

jerungkung v menjerengkung lui; teukui; nueb<br />

jerunuk v terjernuk reubah meusungkob<br />

jerupih n simpi jalö<br />

jetis v menjetis meukeut'um; meukeut'am<br />

jetsam n sa ra<br />

jetset n kawan ureueng kaya nyang udép<br />

meuriya-riya<br />

jewer v menjewer!. putie (rhéng) ön glunyueng;<br />

bibeue; 2. /e/' teugö; peu'ingat<br />

jiwang n meuruwa<br />

y'/b n layeue jib<br />

jibaku v berjibaku (cara ureueng Jeupang)<br />

363


INDONESIA A C E H<br />

seurubeuet musöh sara jipeukh'o'tuböh<br />

nyangka meuikat boh beureutöh (böm)<br />

jibilah n tabi'at; neubatuböh<br />

jibun n lethat utang; berjibun 1. bhue'lamutang;<br />

2. lethat (pèng); pèng meuseu'è<br />

jicing n è' (blaga) candu<br />

jidal n jeuruji<br />

jidar n jidai<br />

jidat n dhoe; tala'; keunèng<br />

jidur n geundrang; tambö<br />

jigrah a meusuka; gumbira<br />

jih n takat; teunakat<br />

jijik na lan; luwat; penjijik nèh<br />

jijit v menjijit tiji'; cingklot<br />

jijitsu n manca' (silè') Jeupun<br />

jika p sangkira<br />

jikalau p ada'; jaka; jakalèe; akit<br />

jil n glab; peunyara<br />

jila a terjila teutie'; teuhanta<br />

jiiah a (h)abéh; gléh; — kening seunang<br />

jilam v menjilami lien; lieh<br />

///af v menjilat 1. lieh; 2. Ihiet; 3. ki lieh punggöng;<br />

dijilat api sambui<br />

jilbab n seuleuköm; seuleuköng; teuleuköm<br />

jilid n 1. jiléd; 2. bhab (bagiyan) niba' kitab<br />

jimak n cak meu'o'; meujima'; mupab<br />

1. jimat n ajeumat; jusan; (secarikkertasbertuliskan<br />

nama ke 30 jus Alquran) peugawè; (jimat<br />

kebal) ba(h)rö nubuet<br />

2. jimat a 1. igien; 2. ceureumat<br />

jimbit v menjimbit tiji'<br />

jimpit v menjimpit jeumpét<br />

1. jin n jén<br />

2. ;'/n n ara'; jin pahit cak kupiphét<br />

3. jin n peulana<br />

364


INDONESIA A C E H<br />

4. jin n siluweue panyang, teubai ngon kong<br />

jinak a seu'iet; ranghoe; ragoe; reumèh; jamè'<br />

jindra n dawèe hareubab<br />

jineng n geupö'; kröng; keupö'<br />

jingkap v menjingkap ceungeu'; jingeu'; saweue<br />

jingga a kunèng meuneuengmirah; kunèng kulét<br />

boh pineueng<br />

jinggi (cendana —) n ceunana mirah<br />

jinggring a 1. meulawit-lawit; lanam; 2. manyang<br />

jingkat v berjingkat-jingkat 1. capie'; 2. ceungklot;<br />

cingklot<br />

jingkik v berjingkik(-jingkik) chon\euncbon\\ncbor)\<br />

chèn<br />

jingkrak v berjingkrak (-- jingkrak) hunja'; unja';<br />

meuhunja'; chèn-chèn<br />

jingo n ureueng seumuja abéh keunanggroe droe<br />

jingoisme n pham jingo<br />

jinjang (an) n 1. uta' ataw kupala jén; 2. pawang jén;<br />

3. ureueng teumamong; 4. ureueng<br />

peungon antösan raja<br />

1. jinjing v menjinjing tiji'<br />

2. jinjing n nan ba' kayèe<br />

jinjit v berjinjit ceungklot; cingklot<br />

jinsom n peundang<br />

jintan n jeura(jara,jira); — pur/bjeuraputéhijeura<br />

eungköt); — hitam jeura itam<br />

1. jipang n prisè (peurisè) kulét<br />

2. jipang n cabeueng; dheuen<br />

3. jipang n labu siyam<br />

4. jipang n galang<br />

5. jipang n peunajöh niba'teupöng leukat ngon saka<br />

//p/a/r v menjiplak 1. tirèe; 2. capla'; salén; 3. cue<br />

(co') karangan gob, jiaku sibagoe<br />

keunarang droe<br />

jipro n cak 1. dara; 2. gurèe inong<br />

jir n (nyang neu) takat, teunakat<br />

365


INDONESIA A C E H<br />

jirak n nan teunaman<br />

jirat n jeurat<br />

jirat n jrat; pa'; taron; tarèn<br />

jirian n sijeunèh peunyakét ureueng inong<br />

(meuleundé nab)<br />

1. jirus v menjirus sibu<br />

2. jirus a tiruet<br />

jisim n tuböh; jirém; jisém<br />

jitah n sibansa ba' urèt (urot) meugeutah<br />

jitak v menjitak cak geuto'; keuto'<br />

jitok n kudö'; kö'<br />

jitu a rakot; rakét; reukot; simban; tanggoe<br />

jiwa n roh; nyaw'ong<br />

jiwat n jambèe malè; ba' salam<br />

jiwit n menjiwit cuth'iet; cudh'iet; putie<br />

jobak v berjobak ju; meudo'-do'<br />

jodang n plö' panyang<br />

jidoh n judö<br />

jodong v menjodongkan béb; beub; keubeub<br />

jogan n jugan<br />

ybgar n meu'èn judi dam<br />

joget n jugèt; tanda'; meunari; runggéng<br />

joging v (ulahraga) plueng-plueng ja'<br />

joglo n bangon rumoh Jawa<br />

johan n 1. dönya; 2. juhan; palawan<br />

jahar n bintang timu; döheura<br />

johar n ba' cébré'; cébré'<br />

johor n negeri — Jöho; Jeuhö<br />

1. y'o/'o/ n jeuneurob<br />

2. yby'o/ v menjojol meucungkèh; teusuet; teublie;<br />

meutumbob<br />

jok n teumpat due meulapéh kasö<br />

joki n ureueng gidue' guda pacu<br />

jolak v menjolak hu meukeuba-keuba (keupöikeupöi)<br />

366


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jolek v menjolek paté ngon ön<br />

1<br />

- i°H n peurakan raja (campeuna)<br />

2. joli num sipsang; sijudö<br />

joli, joli-joli n jalö ubeuet<br />

j ol<br />

°k v menjolok culöh; culo'; julöh; jusöh; juthö'<br />

reulöh; thö'; pen — reunong; geunawang;<br />

peunyulöh<br />

1. jolong v menjolong meucungkèh; meucula<br />

2. jolong adv phön-phön; puphön; mula<br />

jolor v menjolor 1. lata; 2. 'eui<br />

jombang a ceudaih; dhiet; maléh<br />

yom/o n biké<br />

jompak v berjompak jhing<br />

/ompo a lizoe; la'èh; uto'<br />

jongang a ceubeum<br />

/onc/er a menjonget leunté'; bot<br />

jongolan n angkèe; boroh; jamin; laman; tanggöng<br />

jonggol karang n wareuga gampöng nyang hana umong<br />

atawa tanoh droe<br />

1 jongkang a menjongkang caheueng<br />

2. jongkang (jongkong) n sijeunèh prahö Cina<br />

jongkar-jangkir "a meucula-calé<br />

jongkat-jangkit v meu'é' - meutrón; meujungkat-jungkét<br />

jongki n raga awé angköt padé<br />

jongko n (w)aröng; keudèe klèb; ko'<br />

1. jongkok v berjongkok tinggöng<br />

2. jongkok a fer' (akai) bubai<br />

jongos n ureueng (agam) geuyue; peusuröh<br />

jongot v menjongot caböt; böt; löt<br />

/orar? n go ka wé<br />

joreng n 1. (tanoh) keupéng; 2. (ija, keureutaih)<br />

ön; kra'; krè'; mencoreng kr'èt;<br />

/°d n sipasang (sijudö) guda<br />

jorjoran a meu'ulö-ulö<br />

1 jorok v menjorok meuceudeut<br />

367


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. jorok a 1. luto'; kuluto'; kuluténg; 2. ceuma; 3. ki<br />

jahé<br />

1. jorong a 1. bulat panyang; 2. baté ranub<br />

2. jorong n 1. meucungkèh; meucuga'; 2. juröng;<br />

sagoe<br />

ybra n sijeunèh jugèt Seupanyo<br />

jotang n ön kayèe sambai<br />

jotos v söh; berjotos seumeusöh; terjotos<br />

keunong soh; jotosan 1. meusöh-söh; 2.<br />

boh söh<br />

jua p 1 • cit; Tuhan — yang menolong kita cit<br />

Tuhan nyang bantu geutanyoe; 2.<br />

mantong; siapa — tidak boleh mengambil<br />

baranggasoe (barangsigasoe) han jeued<br />

co'<br />

juadah n geuleupa'; jeuleupa'<br />

1. juak n lamiet (namiet) agam<br />

2. juak v berjuak 1. meulumba; 2. meutandéng;<br />

menjuak peucöh-cöh<br />

3. juak a menjuak meucula<br />

4. y'ua/c v berjuak meurudh'o'; meurumpo'<br />

jual v cak publoe; bloe-publoe; meukat; --dalam<br />

jumlah besar pubaja'; pupaja'; --<br />

- cara kredit peutanggöh<br />

jual beli bloe publoe<br />

1. juang v berjuang 1. (pengertian umum) meulho;<br />

(untukjenisburung, ayam)meulöt; (untuk<br />

jenis anjing, kucing) meukab; (untukjenis<br />

kerbau, lembu) mupo'; 2. muprang; 3.<br />

mupo'; meukh'o'; menjuang seurubeuet<br />

2. juang n juang-juang nan teunaman keu ubat<br />

juar n ba' cé'bré'; cébré'<br />

1. juara n 1. juwara; kampiyun; juhan; juwandén; 2.<br />

ahli; 3. jawara<br />

2. yuara n nan eungköt krueng<br />

368


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jubel a berjubel ('---/'ube/;meusa'-sa';meusa'gra';<br />

meuseu'è<br />

jubileum n jubli; khanuri trö' thön<br />

jubin n aleue jubén<br />

judek a do'; (gadoh) akai; hana jituho Ié cara<br />

judes a beureugén; beurigèn; judaih; lancang;<br />

yudo n manca' Aeupun<br />

judoka n ureueng meu'èn judo<br />

judul n nan (nama) buku atawa karangan<br />

juek n taloe geuregha' tulö<br />

juga p 1. cit (sit); ia tidak mau datang juga han<br />

jrtém teuka cit; 2. sa cit; ayahnya pandai<br />

anaknya juga demikian yah jih carong<br />

aneu' sacit;<br />

juhut n sie teunaguen nyang jiidang ba' khanuri<br />

ureueng Bata'<br />

juih a meulipot; meurungköb<br />

juita n 1. boh até; 2. dhiet; canté'; peureumoe<br />

jujah n péteunah; seueb<br />

jujai adv berjujai tunjai; tunja'<br />

juju v menjuju peuhadap; peukeue; takat<br />

jujuh a berjujuh jöhjah<br />

1. jujur a beuna;latipah;luruih;meunimang;putéh<br />

até; sulu; tanggoe; teupat; jujuran bagi<br />

Ihèe niba' wasé<br />

2. jujur n jeunamèe; jinamèe<br />

jujut v menjujut rintha'; sintha'<br />

jukut n 1. naleueng keu ubat; 2. ulam<br />

julab n julab; peunyeuh'a<br />

julai n pucö'; reuböng; ber — meujunthue;<br />

meureula<br />

julang v menjulangl. meujuh'om; meujulang; 2.<br />

369


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gö'; berjulat hana putöih-putöih; hana<br />

habéh-habéh<br />

juli n buleuen keutujöh, keunong siblaih<br />

juling a juléng; agak — sarö'<br />

julir n tampuléng<br />

1 • juluk v menjuluk luem; meuluem<br />

2. juluk v menjuluki lakab<br />

1. julung n julung-jilungl. sibansa eungköt cuwalèe,<br />

2. eungköt ie tabeue<br />

2. julung adv hana gèt beugi keulusa lahé kon ba'kutika,<br />

kheun pham ureueng Jawa<br />

1 • julur v menjulur meuluhèh<br />

2. julur v menjulur 'eui; lata; nyulö; seu'<br />

3. yu/tvr v julur-julur ula-ili; ch'èh-ch'oh; ceungeu'<br />

wie-uneun<br />

jumadilakhir n buleuen keulimong, mo'löd akhé<br />

jumantan n dameurut; lameurut<br />

jumantara n andara; adara<br />

/ivmaf n jeumeu'at<br />

jumbai n rumboe; rumoe<br />

jumbil n bob keu'èh; lambéng<br />

jumbo a raya; raye'<br />

jumbuh a patöt; rasi; mutabakah<br />

jumbul a berjumbul-jumbul apöng; meu'apöngapöng;<br />

timue Iham; Iham-lham timue<br />

jumhur n jumhö<br />

jumlah n jeumeulah; — yang banyak meuleu'a;<br />

berapa — padum; padub<br />

jumlah n dum; dub<br />

jumpa v teumèe; teumeung; --- muka 1.<br />

meurumpo'; meudinab; 2. meuhadap; ber<br />

— mendadak meurunghom; meurudho'<br />

jumpalit v berjumpalitan mupulapingkui; meujeurangkhèng<br />

jumpang n ba' guni<br />

370


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jumpelang n 1. geunadéng keurusi malaih; 2. beusoe<br />

leungköng ba' jeureukha<br />

jumpul n sibansa eungköt siyakap, meusisé' putéh<br />

jumput v menjumput jeumpét<br />

jumud a beuku; doe; ue<br />

jun n kutuyöng; rutu<br />

junam v menjunam sama; seunom; sujud; sundi<br />

sungai n sijundai; sijundè<br />

jung n prahö Cina<br />

jungat v menjungat meujungkat; mupunggéng<br />

jungkang (junggang) v gra' meu'é'-meutrön; jungkat-jungkét<br />

jungkal v — balik mupunggéng<br />

jungkar a menjungkar meucungkèh<br />

jungkir v sundi; beryung/c/rmeusundi; mupunggéng<br />

jungkir balik v ber mupula pingkui; jatuh —<br />

jeurangkéng; cangkéng mangkeueng<br />

jungkit v menjungkit banchot; meujungkat; ber ~<br />

- nyot-nyot<br />

jungkol n gigoe brö'<br />

jungar n jumoh; menjungar meuso'-so'<br />

jungat n tanoh gunong nyang Ihö'limbö'; geureugoh<br />

juni n buleuen nam, keunong Ihèe blaih<br />

junior a leubèh muda lam umu atawa pangkat<br />

1. junjung v menjunjung 1. seu'ön; 2. junjöng; julang<br />

2. junjung n junjungan tawö<br />

junta n diwan peumeurèntah; — m/7/rer diwan<br />

tantra<br />

juntai v berjuntai juntè; berjuntaian meuthi'-thi'<br />

juntrung n juntrungan (pat) neumeudong atöran; asai<br />

usui; uram ujöng<br />

jupang adv berjupang meujapheue'<br />

jurah v menjurah teukui; höreumat<br />

jura n jameun ± 180 — 185 meuliyön thön<br />

nyangka Iheueh<br />

juragan v jeuragan; juragan<br />

371


INDONESIA A C E H<br />

jurai n 1. (ija) sikra' panyang; 2. bu' ö'; atawa<br />

beuneung sigeucai nyang meujuntè; 3.<br />

meuriti<br />

jurai n jurai-jurai ba' gajah meu'aneu'<br />

jurang n ceureulöng; ceurucöng; jeureulöng; Ihö';<br />

lö'; löih; peureulöng; reulöng; seureutöng;<br />

palöh; uröng<br />

juri n hakim ba' saboh-saboh tunang<br />

jurik n iblih<br />

juring(an) n pansa (pangsa); ulaih<br />

jurit n prang<br />

jurnal n 1 .buku jeurnal; 2. surat haba nyangteubiet<br />

tiep uroe; 3. buku maniyaga<br />

jurnalis n wareutawan; jaröwareuta;<br />

1. juru n ureueng ahli; jarö; tukang; — api tukang<br />

keumit apui atawa meusén ba' kapai; -<br />

— atak tukangatö neudue' karangan atawa<br />

gamba ba' surat haba' — bahasa<br />

ureueng teurjeumah basa; — kunci 1.<br />

ureueng mat gunci ba' kubu keuramat; 2.<br />

numböi kèrèt (seuneulheueh); — masak<br />

raja bandari; — mudi jarömudi; tempat<br />

duduk juru mudi kuröng; kejuruan pandé<br />

khusöih<br />

2. juru v menjuru meuceudeuet; meu'anjöng<br />

3. juru n penjuru arah; si; sagoe; — angin mata<br />

angèn<br />

juruh n meulisan<br />

1. jurung n anjöng rumoh<br />

2. jurung n baté ranub meuih (teumaga, pira')<br />

1. jurus adv se/bn/ssikeujab; sïa\;berjurus-juruss\;a\at<br />

2. jurus n 1 .araih nyang teupat (simban) 2. bungong<br />

(gra') manca' (meusilè'); jurusan piha';<br />

menjuruskan tudöh<br />

1. jus n ie boh kayèe teuprah<br />

372


INDONESIA A C E H<br />

J U S n<br />

peunileueng ba' meu'èn badminton<br />

/ u s t r u<br />

P 1<br />

- röh ateueh watèe; keunong that ba'<br />

watèe; 2. had nyang keubit<br />

J u t a<br />

n yuta; milèn; meuliyön<br />

/irfaroan n ureueng kaya, pèng (atra) mumiliyönmiliyön<br />

373


K<br />

INDONESIA A C E H<br />

K,k n haraih keusiblaih<br />

ka n nan harah k<br />

kaba n karangan atawa haba meulagèe ureueng<br />

Meunangkabo jeued tadéndang<br />

(döngdang)<br />

kabab n 1. sie panggang teucang, geutamah<br />

ngon ön gulè; 2. saté (sie teusö')<br />

panggang geu'idang ngon ön gulè,<br />

bawang atawa boh trueng turuki<br />

kabang-kabangn keumureueng<br />

kabar n calitra; haba; wareuta; warta; --- angin<br />

haba angèn; --- dengkul haba döseuta;<br />

mengabar/canbrithèe; peugah; berkabar<br />

peugah haba; meucalitra; terkabar<br />

meugah; apa kabar peue haba<br />

kabat n c'uet; krab<br />

kabau n sibansa kacang uteuen<br />

kabel n dawè; kabat<br />

1. kabil a cak daröhaka<br />

2. kabil v berkabilan ceungeu'; kalon; ngieng<br />

kabilah n sukèe; kawöm; sabohyah sabohma<br />

kabin n ruweueng lam kapai atawa kapaiteureubang<br />

1, kabinet n 1. diwan meuntroe; 2. kantö keureuja<br />

Presiden atawa Peudana Meuntroe<br />

2, kabinet n lamari ubit teumpat keuneubah (keubah)<br />

surat-surat peunténg; 2, peutoe kilang<br />

ceumeucob atawa meusén tèp<br />

1 kabir v mengabir reu'èh; kabé<br />

2 kabir v mengab/rseukuet; kabir-kabiran culaih;<br />

sulét; seumeungeut<br />

kabisat n thon panyang 366 uroe, buleuen keu<br />

duwa (Februari) 29 uroe<br />

374


INDONESIA A C E H<br />

kabit n tukang seumeulhue' balum<br />

kaboi n h'ueng<br />

kabriolet n moto meububöng nyang jeued peuhah<br />

peutöp<br />

kabruk v kabruk-kabrukan meupoh-poh<br />

kabu-kabu n ba' gapeueh; ba' sikabu<br />

kabuki n bansawan Jeupun<br />

kabul n 1. kabui; meukabui; 2. luröng; ter--<br />

- sampé; sampoe<br />

kabumbu n ukheue teunaman<br />

1. kabung<br />

(perkabungan) n ija putéh meu'ikat ba' ulèe keutanda<br />

muwaréh ngon nyang maté; tanda<br />

meukaböng; ber — kaböng; meukaböng<br />

2. kabung n seunipat panyang (peuet haih)<br />

3. kabung n ba'jö'<br />

4. kabung v kr'èt; kr'ot; kr'eut; koh<br />

1. kabur a 1. sapu; panie; panèe; padèe (mata)<br />

seunbr'eun; sonbr'on (pandangan);2.<br />

balom; reudom; seunbr'eun; s'on br'on<br />

2. kabur v 1. gacie; kacèe; kac'ie; 2. ki rayéb hana<br />

soethèe; plueng malam<br />

3. kabur n h'ueng boh u<br />

4. kabur n meusagöb; peugom; reudö'<br />

kabus n 1. sagöb; 2. reudom; 3. balom; panie<br />

1. kabut n 1. wap ie; 2. sagöb; ngabö; 3. reudom;<br />

ber — 1. meusagöb; mubring-bring;<br />

mubr'eun-br'eun; meutabéng; 2. ki weueh<br />

até; beulaih; reudèe<br />

2. kabut v mengabutkan pot; reuté'; seuté'<br />

1. kaca a 1. kaca; 2. glah; ceureumèn; seurahi;<br />

3. ki cinto; — benggala ceureumèn<br />

teubai nyang raya; — es ceureumèn<br />

balom; mengaca 1. Ihöhdroe; 2. ki<br />

ie mata meuléng-léng<br />

375


376<br />

INDONESIA A C E H<br />

2 kaca n ön buku (kitab)<br />

1. kacak n 1. meusiga'; cacang; 2. ugob; bob<br />

2. kacak v berkacak-kacak tumpang keu'ieng<br />

3. kacak n ceuka'; geucai<br />

kacam n ba' asam kumbang<br />

1 kacang n kacang; reuteue'; — merah hitam kacang<br />

seupah<br />

2. kacang v 1. peue'(-peue'); 2. pubuet bansuka<br />

até ateueh milé' gob<br />

kacang-kacang n aneu' beudé princeut<br />

kaca piring n nan ba' bungong<br />

kacapuri n rumoh teungoh atawa samat teungoh<br />

astana<br />

1. kacar n kawé noih (noeh), kawé bulèe<br />

2. kacar v mengacar Llhue'eungköt lam lungkie'<br />

batèe; 2. geulidah; pré'sa<br />

kacar lakum sipöt darat nyang meuracön; sibansa<br />

sigeundöng;<br />

kacau a Lcalawala; jampu adö'; kacho; meulawo'lawo';<br />

2. kalöt; 3 rusöh; 4. meuc'uetc'uet;<br />

meutuka-také; sra'-sro'; kacau<br />

balau cangcöt; gawoi-mawöi; sangsöt;<br />

kéngkueng; kökeue; paléng-palöt; söseue;<br />

pöpeue; rincu; s'eun br'eun; s'on br on;<br />

sroebangoe; meutang-ilang; meutègublè;<br />

mengacaukan rubeuet<br />

kacek v sugang; meuseuliséh<br />

kaci n ijaputéh<br />

kaci n nan eungköt la'öt teubai bibi<br />

kacici n bansa cicém<br />

kacip n kachép; gachép; ganchép; rampagoe;<br />

mengacip khib; khèb<br />

Vac/'r v mengacir kacèe; kac'ie<br />

kacoak n keuraleub; kraleub<br />

kacrek a jra; hanlé


INDONESIA A C E H<br />

1. kacu n ie (boh pineueng atawa gambé) sama'<br />

kulét<br />

2. kacu n ija sampöih jaroe<br />

kacukan n jeunampu niba' anika basa<br />

kacunda (sejenis rumput) n ba' leuki<br />

kacung n aneu' rumoh; peusuröh; bujang<br />

kadal n sarong; saröm; taröm; taröng<br />

1. kadam n tapa' gaki; peujö' droe; khadam<br />

2. kadam n baté ranub<br />

1. kadang p /cadang-Zcada/ialeukadang; meujanjan;<br />

— ada, --- tidak; meuna-meutan<br />

2. kadang v mengadang (nasi) peuthö ieteunaguen<br />

bu<br />

3. kadang n cèdara; waréh; — kedayan waréh raja<br />

(nyang iréng, peungapét)<br />

1. kadar n daya; kuwasa; kada<br />

2. kadar n 1. ka'idah; 2. mutu; yum; hareuga; 4.<br />

leubèh kureueng; bacut leubèh; 5.<br />

jeumeulah<br />

3. kadar v mengadar éh di leuen rumoh<br />

4. kadar n ija teunuen geungui keudroe<br />

1. kadas n kurab<br />

2. kadas v mengadas maw'aih<br />

kadaster n kantö urösan tanoh<br />

/cade n ceurucö'<br />

kader n 1. opeusé atawa béntara tantra; 2.<br />

ureueng nyang geuharap jeued keu<br />

geunantoe; due' keumagang<br />

kadera n 1. keurusi; 2. peurakkan<br />

1. kadet n aneu' sikula calun pawira<br />

2. kadet n ca/c tukang cupèt<br />

3. /cadet n sijeunèh ruti<br />

kadi a kali<br />

1. kadim a sipheut Tuhan; kadim<br />

2. kadim a uroedudoe; uroesingoh<br />

377


INDONESIA A C E H<br />

3. kadim n waréh; cèdara<br />

kado . n hadiyah; meuneuri<br />

kadok (kaduk) n ranub uteuen<br />

kadok (— api)n nan cicém<br />

kadung adv lanjö; teulanjö<br />

kadut n 1. ija guni; 2. baluem; 3. punjöt ranub<br />

kafe n keudè kupi<br />

kafeina n racön kupi<br />

kafetaria n keudè makanan ngon minoman nyang<br />

tapiléh atawa tauco' keudroe<br />

kafir a kaphé<br />

kaftan n bajèe panyang<br />

kaget a gameum; hugöb<br />

kagok a 1. cantöi; 2. rutot; ruteut<br />

kagum a ceungang; ceungong; hireuen; ta'jöb;<br />

kekaguman sru<br />

kab n peureukat kayèe<br />

kahah n guha<br />

kahan n bue Kalimantan<br />

Kahang k khöh; khieng; kh'ieng; kh'èb<br />

kabar n kaha<br />

kabat n khueng<br />

kahin n 1. tukang sihé; 2. ureueng peulara jén;<br />

3. ureueng keumalon<br />

kahrab n batèe amba<br />

kahwa n kupi<br />

kail n kawé; — tunda kawé hue (tunda, riwang)<br />

kail n kaii-kail sakét reukueng; kawélhan<br />

kam n ija; --- bahan baju beuraji; --- halus<br />

hamèe; --- layar layeue sabö; --- keper<br />

ija kipa; — sarung'\\a kröng; ija pinggang;<br />

--- satin sutera ija aklaih (akeulaih);<br />

— kapan'\]a kaphan; --- sutera (sebagai<br />

"longtorso") ija kijèn; --- selendang ija<br />

'sawa'; --- selimut ija seulimböt; ---<br />

378


INDONESIA A C E H<br />

— bedung ija leupè; selempang dada ija<br />

simplah; — tutup kepala ija töpulèe; --<br />

- selimut tebal acèkarom (cèkarom); —<br />

hitam kasar ija bambu; — tenunan Aceh<br />

ija beuneueng (Iheueng tujöh); — sutera<br />

benang emas ija beureumaih; — putih<br />

halus ija duwa plöh peuet; — muslim ija<br />

kasambön; — layar atau celana laki-laki<br />

ija sabö<br />

kainfobia n teumaköt keuhai-hai nyang barö<br />

kaing n su asèe keunong rhom<br />

kais v mengais (ngais) kireueh; kikeueh; coh<br />

umpeuen; 2. ki mitabu (napeukaih)<br />

kaisar n maharaja kekaisaran dawlah<br />

kait n kawét; kayét; kuwét; cungkèh;<br />

ceunungkèh; ceunukèh; mengaitcaw'ie';<br />

sangköt; ter — pada sesuatu rabét;<br />

--- kancing hob<br />

kaid n (akar) kait-kait ba' sikawét<br />

kaedah n ka'idah; ka'èdah<br />

kajai n gleueng-gleueng geutah<br />

kajang n kajeueng; peurumpöng<br />

kajangan n nan eungköt<br />

kajen a geuhöreumat<br />

1. kaji n 1. sasat; 2. seulidé'; side'; mengkaji<br />

murunoe; ujoe; teulah'ah; menga/Zbeuet;<br />

tadaröih<br />

2 kaji n eungköt la'öt<br />

1. kak n cèdara nyang tuha<br />

2. kak n su ureueng khém (meukh'a'-kh'a')<br />

kakaban n bulèe jö' nyang geuseupét ngon trieng<br />

keu pumayöng bijèh eungköt lam neuh'eun<br />

kakagau n peunutöh majeulieh huköm<br />

kakah v terkakah khém meuhah-hah<br />

1 kakak n 1. (laki-laki) abang; adeuen; bang;<br />

cutbang;dalém; lém; (perempuan) cutda;<br />

379


INDONESIA A C E H<br />

dapo; cutpo; da: cutda; poda; aka';<br />

ökeuti; ti: 2. ureueng nyang leubèh<br />

tuha); 3. lakoe; --- /parteumuda; tumuda;<br />

kakakperempuanayah/ibucu{ma\culwa<br />

2. kakak v berkakak (an) khém lagèe su ité' atawa<br />

mano'<br />

kakak tua n 1. nan cicém; kaka'tuha: 2. catuih;<br />

beucu; pati geurudu; 3. nan eungköt<br />

la'öt tincu jumoh<br />

kakanda n keukanda; kaka'<br />

kakang n aduen; abang; dalém; bang<br />

kakao n 1. ba' suklat: 2. suklat bubö'<br />

1. kakap n 1. siyakap; 2 ki röh lam sikawan raya<br />

atawa nyang hibat (ureueng nyang<br />

jeuheut that; meuniyaga nyang raya);<br />

--- merah bubara; ranjalèe<br />

2. kakap n sijeunèh peurahö<br />

3. kakap v mengakap runda; pataruli; meuluem;<br />

pengakap pasökan runda; pandu<br />

4. kakap n ranub keurakab<br />

5. kakap v mat; mengakap meugoe<br />

1. kakas n gukèe; canggè; canggoe; mengakas<br />

kireueh; kikeueh<br />

2. kakas v mengakas meukreueh; pa'sa<br />

kakawin n jeunèh ca'é Jawa<br />

kakek n datö'; nè'; yahchi'; guchi'; tuha; duha;<br />

ha; kakek tua ni<br />

1, kaki n gaki; kidam; 2. tungkèe, 3. pha; aleue;<br />

4-5. seunipat; uköran: 6. gatéh; --ayam<br />

1. pha mano'; gukèe; 2. ki gaki<br />

tanmeukawöih; 3. nan sijeunèh ba'<br />

kayèe: --- belakang ki bangon gaki<br />

nyang ceudaih; --- gajah untöt; --hutan<br />

binèh glèe; tunong; — kuning nan<br />

cicém; — lima rabong keudè; seurayueng;<br />

380


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

-- tangan jaroe ngon gaki; ki ureueng<br />

nyang jeued keu peukakaih gob; —<br />

tiga caga' meugaki Ihèe; mengaki 1.<br />

due' magang; 2. meukhadam; — depan<br />

bewantangeun (gatéh keue); kakiayam<br />

kekuning-kuningan jala'; mata — guto';<br />

kuto'; mengangkat kaki keatas (seperti<br />

anjing kencing) jhing<br />

2. kaki n chi'; yahchi'<br />

kakok v mengakok mat; pubuet<br />

kaksa a bijèh timah lam peureulöng glèe<br />

kaktus a sibansa ba' lidah buya<br />

kaku a 1, ceukang; krang; kuweuet; krawat;<br />

2. kliet; liet; 3. /c/hana ladém; janggai;<br />

jagon; 4. batat; tungang; 5. doe (akai);<br />

6. drang<br />

kakus n bagan; monliköt; krueng; tandaih<br />

kal n kai = 1/2 cupa'<br />

1. kala n 1. kala; keutika; kutika; masa; 2. watèe;<br />

berkala watèe nyangka teutap ngon<br />

meu'atö; berkala-kala niba' masa u<br />

masa; 2. teukadang; kadang<br />

2. kala n ramideuen; damideuen<br />

3. kala n bintang kala<br />

4. kala n taron; tarèn<br />

5. kala n sutra<br />

6. kala v kala; — hajat kalahajat; ja' u bagan<br />

kalah a 1. talö; ta'lö'; talö'; tiwaih; 2. rugoe;<br />

3. talö (hana lulöih); paraih; 4. han sa;<br />

kureueng niba'; — gertak talö geureuta';<br />

mengalah ta'lö'; talö'; mengalahkan<br />

peutalö; tidak terkalahkan padra<br />

1. kalai v mengalai meulinteueng; meusadeue;<br />

meusinè; meudeuneun<br />

2. kalai v mengalai pleue; geuso'; uet<br />

381


INDONESIA A C E H<br />

kalajengking n kala; bilu<br />

kalaka n ta'lé' taleue'<br />

kalakanji n (naleueng) ceumeucöt; ceumucöt<br />

kalakati n kachép; gacép; rampagoe<br />

kalakeran n atra waréh nyang hana keunong weue'<br />

kelakian adv yöhnyan; Iheuehnyan<br />

1. kalam n peureuman<br />

2. kalam n 1. alat teumuléh; 2. /c/meunalè ureueng<br />

agam; — batuaneu' batèe tuléh; lohbatèe<br />

3. kalam n anoe itam meujampu meuih nyang<br />

geu'indang; semiang — ki bubé draih<br />

kalamdan n plö' kalam<br />

kalamisani n kréh Jawa nyang raya mata, teupat, uram<br />

meukilo'-kilo'<br />

kalamkari n ijacita meubungong<br />

kalandar n paki; panita<br />

1. kalang n kaleueng; keunaleung; t(eun)umpang;<br />

---batang deunda keulusa meulangga<br />

adat; —nu/ubantai ulèe; berkalang(kan)<br />

meuleu'eng; mubantai; —leher peutaröh<br />

nyaw'ong<br />

2. kalang n kalangan 1. lingka; geulanggang 2. (lam)<br />

kawan; kalangan/lingkungan generasi<br />

muda lamkawan awa'muda<br />

3. kalang n (eungköt) bacé<br />

kalang kabut bingong; galang-garöt; kalang kalöt<br />

kalap a 1. gadoh ingat; seupöt mata; beungèh' 2.<br />

pungo; bingong<br />

kalar n kipè'bajèe<br />

1- kalas n klah awé ba'peunganyoh (dayöng)<br />

2. kalas a saphansapha; ranap; reunap<br />

kalat n nan eungköt la'öt<br />

kalau p sangkira; meungnyo; kalau-kalausa\èh\<br />

alèh;<br />

kalaupun p bahpih meunan; beuthat meunan; beuthat;<br />

bahtahat; ba'pimeunan<br />

382


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kalaza n putèh bohmano'<br />

kalbu n kaleubu; kaleubi<br />

kaldera n babah gunong<br />

kaldu n ie (kuwah) niba' sieleumo atawa sie<br />

mano' teureuböih<br />

kaleidoskop n 1. sijeunèh teurupöng; 2. ékeutisaanika<br />

kisah lam bangon gamba<br />

kalem a cak hana krèh-kroh (gèh-goh); sanyum<br />

kalender n dabeuta uroebuleuen; takeuwém;<br />

keulèndè<br />

kaleng n 1. blèt kanso; t'èm; 2. köm<br />

kali n go; blét; berkali-kali padum(-padum)<br />

go; mublét-blét; setiap kali geunap go;<br />

siblet-blét; sering (kerap) kali kayém;<br />

mengalikan puköi; memperkalikan<br />

pukölan; sigo; siblét; 2. habéh; pandai<br />

sekali carong habéh; 3. cak that (that);<br />

dibelakang sekali likötthat (that);<br />

sekali pukul sigo pudue'; sekali-<br />

/ca//hana sagai; bè' sagai hana; sekalian<br />

1. sambé; meusigo; 2. bandum; mandum;<br />

barang — kadang; salèh; lain — la'én<br />

go; uroe la'én; penghabisan — sèuneu-<br />

Iheueh; keuneulheueh; se — ini seun nyoe;<br />

se — seminggu siseun jeumeu'at sigo;<br />

se/ca//punada'pih meunan; beuthat meunan;<br />

baru sekali ban keuphön; kalian gata;<br />

droeneu mandum; kali-kali (perhitungan<br />

tenung) larah; mengalikan angka pupo'<br />

angka<br />

2. kali n krueng; — mati krueng doe (thoe)<br />

kali adv kadang; salèh; alèh<br />

kali n ureueng raye' di Sulawesi<br />

kalian pron gata; (kah) bandum<br />

kaliber n 1. uköran laraih beudé, meuriyam atawa<br />

aneu' beudé; 2. cak röh lam peunileueng<br />

383


384<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

(numböi); masö' rèkèn; keunong rèkèn<br />

kalibut n harö-hara; karu<br />

kalicau v mengalicau mïtailah (hilah)<br />

kaligrafer n ureueng ahli teumuléh ceudaih<br />

kaligrafi n (cara) teumuléh ceudaih (ngon kalam)<br />

kalih n berkalih gantoe; tuka<br />

kalikausar n dabeuh<br />

kaliki n boh peuté'<br />

kalimantang n 1. pupanji; 'alam; 2. caya deuh lagèe<br />

alue putéh nyang panyang<br />

kalimantang n keululu<br />

kalimat n kalimah; kheun; ayat<br />

kalimayah n keululu<br />

kalimpanang n nan teunaman<br />

kalingan n meuhalang; pado'<br />

kalio n sie teunaguen meusantan<br />

kalipso n bungong siyungyung mirah<br />

kalipso n sijeunèh lagèe daro' Hindiya Barat<br />

kaliper n alat sipat dada, punggöng dll<br />

kalkarim n gapu cèt bintéh<br />

kalkulasi n peunileueng; keunirayum; ta'sé<br />

kalkulator n 1. alat keumira; 2. ureueng nyang<br />

keumira<br />

kalkun n mano' gajah<br />

kalo n seunaréng (saréng) santan<br />

kalomel n ubat rhaih pruet<br />

kalong n kluwang; Ihong<br />

kalowatan n bui meutarieng panyang<br />

kalpataru n 1. nan ba'kayèe; 2. hadiyah peumeurèntah<br />

keu ureueng nyang meujasa peulara<br />

keuseulamatan meukheulu' udép<br />

kalui n eungköt ie tabeue<br />

kalumet n cubo' panyang ureueng Indiyan Amarika<br />

kalung n taloe takue meuih atawa ira'; teurapan;<br />

— manik-manik emas euntue; ntue;


INDONESIA A C E H<br />

berkalung meutaloe takue; — dengan<br />

hiasan uang mas meuseukrah;<br />

meuseukah; sekalung siringkö<br />

kal ut a 1. karu; kalöt; lamon; luman; 2. meuratoe<br />

kamal a sampöreuna; kamè; mukamè<br />

1. kamar n bilé'; jurèe; karna; — mandi raja (bertingkat)<br />

yang dapat dibawa-bawa panca<br />

peureusada<br />

2. kamar n buleuen; karna<br />

kamar n kamarban taloe keu'ieng<br />

karnat n kayèe keu peuneugèt cap<br />

kamban n mengamban ikat; kambam<br />

kambang v apong (ampöng) lam ie; timue;<br />

mengambang 1. meu'apöng; timue; 2.<br />

meulang (-lang); 3. hana meuteuntèe<br />

kambar n banèng; pinyie<br />

kambeh n boh priya<br />

kambeli n ija gasa niba' bulèe bubiri<br />

kambi n gheueb<br />

kambing n kamèng; kambing hitam ureueng nyang<br />

geupeusalah niba' saboh-saboh<br />

keujadiyan; — jantan (bandot) randö';<br />

landö'<br />

kambuh a jilhab lom sakét; pileue; seudo<br />

kambus v terkambus doe ngon anoe; thö keulusa<br />

doe ngon anoe<br />

kambut n gampét<br />

kamhar n (ija) beuneueng bulèe bubiri<br />

kami pron kamoe; ulönpo<br />

kamikaze n nan angèn badè<br />

kamikaze n pasökan kapaiteureubang Jeupun nyang<br />

rila maté ngon cara jipeukh'o'droe lam<br />

kawan musöh<br />

kamir n ragoe tapé<br />

kamis n khamèh; hamèh<br />

385


INDONESIA A C E H<br />

kamit n kamit-kamit (komat-kamit) mumèt-mèt<br />

bibi lagèe ureueng meuratéb<br />

kamitua n keuchi' di Jawa<br />

kamka n ijasutra meubeuneueng meuih; kémkha<br />

(kamkha)<br />

kamkama n kömköma, sibansa kunyèt<br />

kamp n 1. khimah; 2. teumpat peu'aséng<br />

(peumeungklèh) ureueng; teumpattheun<br />

ureueng<br />

kampa n sijeunèh ba'jiem-jiem<br />

kampai v berkampai(an) teutie'-tie'; meupurö<br />

kampak n baci; galang; kapa'; sron<br />

kampanye n 1. meugra' seureunta'tajö ateueh lawan;<br />

2. öseuha mita peungiköt atawa<br />

peungaröh ngon mumacam cara<br />

kampas n lapé' bhan<br />

kampemen n (si)tumpö' rumoh tantra<br />

kamper n kaphö<br />

1 kampil n gampét seukèe; bö'ca<br />

2. kampil (an) n geuliwang panyang<br />

kampiun n 1. juwara (juhan) ba' meutandéng; 2<br />

cak carong that<br />

kampos n padang naleueng ba' ranto nangroe<br />

meuhawa seu'uem<br />

kampret n kluwang; Ihong; luntie; seumantöng<br />

kampuh n seulimböt meugampöh Ihèe; pracai<br />

kampul v terkampul-kampul 1. meu'apöng-apöng<br />

lam ie; 2. ki meulang-lang, hana<br />

meuteuntèe saho<br />

kampung n gampöng; --- halaman tanoh ie;<br />

berkampung meuhimpön; meugumpöi;<br />

kampungan gante; mante<br />

kampus n da'irah lingka geudöng sikula tinggi;<br />

kuta sikula tinggi<br />

kamrad n cak!. ruda; 2. ruda meugigoe; 3. ruda<br />

386


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rhéng beuneueng<br />

kamsen n dalai; kamsèn<br />

kamu pron gata; droeneu; droeneuh; kah<br />

kamuflase n mubalé' bangon lahé, rupa atawa wareuna<br />

sampoe hana soeturé Ié<br />

1. kamus n kamueh; kamuih<br />

2. kamus n kulét meusama'; mengamus sama'<br />

1. kan n branda prahö<br />

2. kan p cak kon; bukon<br />

3. kan n ceurie' taguen ie<br />

1. kana n sijeunèh gleuengjaroe aneu' miet<br />

2. kana n boh kayèe nyangka geupeuthö atawa<br />

geupeugèt keu meuraba<br />

3. kana n bungong siseubèh (teuseubèh)<br />

kanak-kanak n masa aneu'miet (2, 6, 7 thön umu);<br />

— anyir aneu' miet mirah; puti'; bilah;<br />

kekanak-kanakan dawai<br />

kanal n salöran (leubèh raye' niba' iueng)<br />

kanalisasi n 1. bhaih peugèt salöran; 2. /c/' teunampöng<br />

h'eut nyang hanmeusampoe<br />

kanan n uneun<br />

kanang n nan ba' kayèe (ön keu ubat kudé, kulét<br />

keu taloe, boh geuco' geutaih)<br />

1. kancah n 1. beulangong raya; babah gunong; 2.<br />

ki lam sösah (prang, sénsara); 3. ki<br />

mideuen; geulanggang; lapa'; kundang<br />

2. kancah n sekancah sigolhue'; silhue'<br />

kancap a mupépé; meulimpah<br />

kanceh a terkanceh bukhè; krèe; pr'ien<br />

kancera n sijeunèh eungköt ie tabeue<br />

kancil n kancé; plandö'; napöh; ki ceureudé';<br />

lisé'<br />

kancing n 1. boh bajèe; 2. gancéng; paco'; gunci;<br />

neurö'; — baju emas dö'ma; boh<br />

sumpueng; — kaitan untuk mengancing<br />

387


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

baju hob; mengancing rö'<br />

kancung n pacö'<br />

kancut n cawat; kato'<br />

kandang n buköt; gumtiya; eumpueng (umpueng);<br />

kuröng; geurupöh; keureupöh; geupöh;<br />

keupöh; kutri; weue; — ayamseurlweuen,<br />

sriweuen; kandang untuk menangkap<br />

kerbau lain tibeueng<br />

kandar v mengandarkan ba'; peulayeue<br />

kandas (terkandas) v so'; sreueng; sreuet; sureuet<br />

kandel a teubai; ki Ie pèng<br />

kandela n uköran cahya (peungeuh ngon hana<br />

peungeuh)<br />

1. kandi n baluem; punjöt<br />

2. kandi (— putik)n nan bungong<br />

kandidat n 1. calun; beukai; 2. ureueng nyang<br />

geu'ujoe atawa geusaréng<br />

kandil n kandé; panyot; tanglöng<br />

1. kandis n boh mamplam uteuen keugantoe boh<br />

kuyun asam eungköt; pu'ue'<br />

2. kandis n mamèh; manèh<br />

1. kandul n katéng gambé<br />

2. kandul n kandét; mengkandul kandoe<br />

kandung n 1. baluem; kèb.kéh; 2. rahim; mengandung<br />

1. meu'asoe; 2. mumè; kandöng<br />

1. kandut v mengandut mumè<br />

2. kandut v mengandut kandöt<br />

kane n ba' kayèe sulu panyang<br />

1. kang n bang; abang<br />

2. kang n taloe kang<br />

3. kang n tayeuen raya<br />

kangar n kleueng raya<br />

kangen a asa; lindan; apön<br />

kangka n lampöh gambé<br />

kangkang v 1. pheueng; simpra'; ingkang; 2. lue'<br />

388


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pha; keulangkang; 3. th'ong siluweue;<br />

mengangkang geurimphang;<br />

geurimpheueng; mengangkangigidue'-,<br />

lingkeue ki reuböt atra gob, duduk<br />

mengangkang (dipunggung kuda) simpra'<br />

1. kangkung n canggue' p'ong (pr'o')<br />

2. kangkung n ba'(ön)rumpuen;merayap-rayapsepe/T/'<br />

— diulak jambang 1. mue; 2. reupö';<br />

— air rumpuen putéh<br />

kangmas n cak cutbang<br />

kangsa n 1. teumaga löyang; 2. kanso blèt; t'èm<br />

kangsar n sibansa ba' gapeueh<br />

kanguru n hiweuen sibansa arnab (areunab)<br />

kanibal n 1. ureueng pajön ureueng; 2. hieweuen<br />

nyang pajöh atawa keumeukab sisama<br />

hiweuen<br />

kanigara n bansa bungong matauroe<br />

kanilem n nan ba' bungong<br />

kanisah n rumoh ibadat Naseurani<br />

kanjal a teudong keulusa meutheuen<br />

kanjang a berkanjang kreueh (h)até; sunggöh;<br />

hanagla'<br />

kanjar a sikin raya duwamata; kanja; khanja<br />

kanjar v berkanjar meunari-nari<br />

kanjar v berkanjar-kanjarmeu\awan; meungamo';<br />

amo'<br />

kanjeng n paduka; peuduka tuwan<br />

1. , kanji n kanji bajèe<br />

2. kanji a jra; hanlé<br />

kanker n nan peunyakét barah<br />

kano n nan sijeunèh peurahö hi klibeuet<br />

kanoman n asoe gampöng (nanggroe)<br />

kanon n siwa tanoih<br />

kanon n meuriyam; — kecil kadinah<br />

kanon n kitab kanun<br />

389


390<br />

INDONESIA A C E H<br />

kanopi n tirè atawa deulangèt niba' ija teureupai<br />

atawa lugam<br />

kans n cak can; luweu' atawa ruweueng;<br />

meuteumeung; meuteumèe<br />

kanselir n peudana meuntroe; keureukön<br />

kanta n ceureumèn apui<br />

kantan n haliya uteuen<br />

kantang a thö watèe ie suröt<br />

kantar a berkantaran meukeupöi-keupöi(keuböi)<br />

kanti n ngon; rakan; sahbat; sahéd<br />

kantih n beuneueng teunuen; beuneueng po'<br />

teupeuen<br />

kantil n bungong jeumpa putéh<br />

kantin n (w)aröng makanan ngon minoman ba'<br />

sikula atawa kantö dsb<br />

kantong n 1. baluem; 2. bèb; kèb; kéhbajèe;<br />

3. (h)awih; gampét; — buahpelir (buah<br />

zakar) boh krèh; — empedu phét; -<br />

-- kecil kipè'; — ibun kundang sagöb;<br />

— kempes hana pèng; --- /cu//rgeuriba';<br />

griba'; — kulit kambing keureuböih; -<br />

-- kain ipö'; — nas/pruet raye'; — pukat<br />

punchöng; kuncöng; — r/nraplo' daweuet<br />

ba' noeh (noih); — teballe pèng; mupèng<br />

— pembungkus kaki kuncöng; puncöng<br />

kantor n kantö<br />

kantuk n leubui; payöh; terkantuk—sliyö; seuliyö;<br />

mengantuk layöh; leubui<br />

kantung n baluem; — kain (saku) ipö'; — yang<br />

dirajut dan bertali dimulutnya baleuem<br />

rajöt; — kulit geuriba'; griba'; — pukat<br />

euntung; keureuböih kuncöng; puncöng<br />

kanun n reusam; kanun; adat<br />

kanvas n 1. ija teureupai; 2. kasö geulanggang<br />

meu'èn boksen


INDONESIA A C E H<br />

kanyon n jeureulöng; uröng<br />

kaok n berkaok-kaok su cicém atawa mano<br />

geumeucie'; ber — ki sanggroh<br />

kaolin n tanoih kliet teumika<br />

1. kap n taloe ba'kapai<br />

2. kap n 1. tudöng; tampöng 2. khimah atawa<br />

buböng moto<br />

kapa n kapa-kapa ampéh atawa rubéng<br />

kapabel a jeued ngon carong<br />

kapah n tarkapah-kapah 1. meuh'ueh-meuh'ueh;<br />

2. yo; meutö-tö<br />

kapai v terkapai-kapai meucapoe-capoe<br />

1. kapak n baci; galang; sron<br />

2. kapak n sayeuep; f/dak — ki tandaya; tanna<br />

sapeue<br />

3. kapak n nan eungköt la'öt<br />

1. kapai n kapai; —ap/'kapai apui; —fer/'tambang;<br />

— layar kapai layeue; — perang kapai<br />

prang; — samudera kapai raya; kapai<br />

mén; — kecil bhöt; sambö'; jiliböt<br />

2. kapa/ n boh risa<br />

kapan adv 1. pajan; 2. konka (-Iheueh); kapan saja<br />

baranggajan; maranggajan; pajan<br />

mantong; kapan-kapan cak sibarang<br />

watèe; jan-jan; kapan saja padumjan;<br />

kapan ada janna; kapan waktu saja<br />

kameujan<br />

1. kapang n seumilö'<br />

2. kapang n berkapang meukulat; meusiseue'<br />

3. kapang v kapangangeura(h)na; gurahna; gurana<br />

kapar n bröih atawa purön krueng; berkapar<br />

teutie' meusiseue; teuhanta<br />

kapar n rueng peudeueng atawa parang<br />

kapas n (ba', boh) gapeueh; seperti kapas di<br />

busur putéh sabön; putéh mublie'-blie'<br />

391


392<br />

INDONESIA A C E H<br />

kapasitas n 1. mèe; jeued; 2. padum lèt (lot); padum é'<br />

kapat n musém luloh (keunong tujöh)<br />

kaper n bambang malam<br />

kapi n takai<br />

kapiler n urat darah (h)alöih<br />

kapinis n pohon — kamariya(h)<br />

kapiran a teueng bayeueng; meuroh-roh<br />

/cap/s n kreueng<br />

kapit n pengapit apét; ureueng sajan; tandi<br />

kap/ra n ureueng sidroe; pendapatan per —<br />

wasé tiep (sidroe) ureueng rata-rata<br />

kapital n pangkai meukat; mudai<br />

kapital n raye'; buruf — haraih raye' (A, B, C<br />

dst.)<br />

kapitalis n kawöm pomudai; ureueng kaya (Ie atra)<br />

kapitan n 1. lakab ulèebalangcut di Malukuatawa<br />

Timor; 2. kupala ureueng Cina jameun<br />

krajeuen Blanda; 3. kumeundan tantra<br />

kapitulasi n ta'lö'; talö'; t'a'lo'<br />

kaplok v — dada péh dada; ki arah droe; uroh<br />

kapok a jra; tèebat; hanlé<br />

kapon n mano'agam (meu)gasi<br />

kaporit n dat peugléh ngon pumaté keumeun<br />

lam ie<br />

kaprah a ladém; biyasa<br />

kapri n jeunèh kacang<br />

kapsalon n teumpat koh ö'<br />

kapstok n sibansa ceuraca'<br />

kapsul n brue' niba' seulingköng atawa seunalöb<br />

ubatbubö' nyang phét kh'ieng<br />

kapten n 1. nahuda; lahuda; 2. pangkat tantra;<br />

kapitan; kapitèn<br />

kapu n siseu' (meu') apöng ateueh ie<br />

kapuk n gapeueh; gapeueh panjoe; — Har(lebah)<br />

sikabu


INDONESIA A C E H<br />

kapuk n keupö'; kröng<br />

kapung v terkapung-kapung meu'apöng-'apöng<br />

kapur n gapu; — barus kaphö; tempat — kapur<br />

sirih keurandam (gapu)<br />

kara n sijeunèh ba'kacang keulisa<br />

karabin n teureuköi; beudé laraih paneu'; — spencer<br />

tapa' guda; — /oco/cteureula'; teureulat<br />

karaf n keutuyöng<br />

1. karah n buré'<br />

2. karah n trieng beutöng (beutöm)<br />

kakrakter n sipheuet; akhla'; laku; tabi'at<br />

karam v bhue'; ceuleungga; dudö'; karam; Iham;<br />

ngob; teungeulam<br />

karamba n kuröng trieng teumpat peulara eungköt<br />

atawa udeueng ba' binèh krueng atawa<br />

la'öt<br />

karambol n sijeunèh meuneu'èn<br />

karamel n kra' saka<br />

1. karang n kareueng; batèe kareueng; — laut yang<br />

tidak tampak lungkab; beuta; pusong;<br />

— laut yang mencuat burö'; terkarang<br />

so'; sreueng<br />

2. karang n mengarang karang; susön; atö; ikat;<br />

rika; keumarang; karangan keunarang;<br />

karangan; neurika<br />

3. karang n pekarangan leuen (rumoh)<br />

4. karang n rumoh; teumpat kumpöi; kumpöilan<br />

karantina n teumpat nyang meukléh; teumpat<br />

peusiblah ureueng atawa hiweuen<br />

seupaya bè' jipeujangkét peunyakét<br />

karap n suri (sugöt halöih) teupeuen<br />

karapaks n brue' banèng<br />

karapan n pacu leumo atawa keubeue di Madura<br />

karar a 1. aman; teudöh; 2. due'; meuneutap<br />

1 karas n sibansa peunajöh karah (keukarah)<br />

393


INDONESIA A C E H<br />

2. karas n sibansa ba'kaphö<br />

1. karat n geuratan; meugeuratan<br />

2. karat n krat; mutu<br />

karate n sijeunèh silè' Jeupun<br />

karau v berkarau kisè'; gisè'; mengarau gawo;<br />

cawo<br />

karavan n 1.rumohgeuruba'meububöng;2.kapilah<br />

karb/'r n keu reubét<br />

karbol n ubat poh kumeun<br />

kareis n keureucih<br />

kardia n jantöng<br />

kardus n keureutaih teubai<br />

karena p sabab; sabeub; sababiyah; saweueb;<br />

d/karenakankeulusa; keutusa; keurusa;<br />

muroe; murè<br />

karengga n guda mubulèekeulabèemeuneung mirah<br />

atawa meukeununèng<br />

karet n 1. ba'geutah; ramböng; 2. geutah para;<br />

3. cak meujeu'eut<br />

kargo n dabeueh (barang maniyaga) nyang<br />

jiangköt ngon kapai la'öt, kapai,<br />

teureubang atawa alat nyang la'én<br />

kari n kuwah meu'aweueh kunyèt<br />

karib a 1. toe; krabat; waréh; 2. rapat; karib;<br />

meucuwali (cuwali); akeurab<br />

karibu n sijeunèh rusa meubohkeu'èhdiAmarika<br />

kader n 1. mubeudoih lam udép, buet atawa<br />

pangkat; jalan udép nyangka neusurat;<br />

2. buet nyang bréharap atawa pubeudoih<br />

sidroe-droe ureueng, be/TVa/verkeureuja<br />

nyang é' mubeudoih<br />

karies n brö' atawa rusa' tuleueng atawa gigoe;<br />

gigoe brö'<br />

karih v mengarih karèh; pengarih karèh bu<br />

karikatur n gamba baréng meusom mureued; gamba<br />

394


INDONESIA A C E H<br />

simbéng (timpla')<br />

karil n arnab raye'<br />

karipap n sijeunèh peunajöh rasa peudah<br />

kanna n bagiyan tuleuengdada cicém nyang<br />

meucungkèh<br />

karisma n peungaba; teureukah<br />

karkas n 1. sie meutuleueng; 2. sie neulha' ba'<br />

tuleueng; 3. sie hiweuen, hana röh<br />

ulèe, asoe dalam, gatéh dsb<br />

karkum n keureukön; katib<br />

karmina n panton duwabaréh<br />

karnaval n pawè mupiyasan<br />

karnivor n hiweuen pajöh sie (asèe, mie)<br />

karoseri n tutöp rungkha moto atawa<br />

kapaiteureubang<br />

karatena n sijeunèh dat ba'teunaman nyang<br />

meugunathat keutuböh manusiya<br />

karotis n urat darah takue ngon ulèe<br />

karper n sijeunèh eungköt teumaga ie tabeue<br />

karpet n sibansa peureumadani bulèe bubiri atawa<br />

ija teureupai<br />

karpulai n pohon --- ba' teumeurui (teumurui)<br />

karsinoma n sibansa tumuet atawa barah nyang<br />

mubahaya<br />

karst n sibansa batèe gapu nyang jip'ieb ie<br />

sampoe tanoh thökréng ngon loih<br />

kartel n 1. badan öseuha raye'nyang meuseukutu<br />

ba' peuneugèt barang nyang sijeunèh;<br />

2. pakat niba' sikawan öseuha nyang<br />

keumeung peutimang (atö) yum(sabohsaboh)<br />

barang meuneukat<br />

kartika n 1. buleuen (di langèt); 2. bintang tujöh<br />

kartografi n 1. gamba peuta atawa jadöi; 2. seuni<br />

peugèt peuta; 3. éleumèe bhaih peuta<br />

karton n keureutaih teubai<br />

395


INDONESIA A C E H<br />

kartu n keureutaih teubai peuet sagoe (rab<br />

saban ngon keureucih); — anggota<br />

tanda angèeta niba' saboh-saboh<br />

kumpöilan<br />

kartun 1. pilém béseuköp nyang geupeugèt<br />

ngoncara geuputrèt keunarang gamba<br />

jaroe; 2. gamba baréng<br />

kartunis n ahli kartun<br />

1. karu a berkaru kalöt pikéran<br />

2. karu v mengaru ceukot narit gob<br />

karuan a meuthèe; meuteuntèe; tidak — chö'cheue';<br />

cö'-ceue'; karang-karöt; seuhai<br />

karuhun n éndatu<br />

karun n 1. ureueng kaya jameun Nabi Musa;<br />

2. karön; 3. ki hanasah, hanamupat<br />

jiteuka<br />

karung n beluemguni gasa; guni<br />

karunia n apuwah<br />

karut a berkarut karöt<br />

karya n keureuja; buet; peuneugèt; hasil —<br />

kheuet<br />

karyah (karyat)n gampöng<br />

karyawan n ureueng pajöh gaji; peugawè<br />

karyawisata n teumasya sara mita éleumèe atawa<br />

buet<br />

1. kas n teumpat keubah atawateumpatteurimong<br />

pèng<br />

2. kas n 1. peutoe kayèe (töng) kirèm dabeueh;<br />

2. brue'meusén jeumjaroe<br />

1. kasa n 1. rawa; ija putéh halöih ngon reuhie';<br />

2. kabat (kawat) jamo'<br />

2. kasa n teumpat bayeue ngon teurimong pèng;<br />

2. peutoe cètèt ngon trimong pèng<br />

3. kasa n andara<br />

kasab n beuneueng meuih, pira'; kasab<br />

396


INDONESIA A C E H<br />

kasad n meukeusud; kasad; niet<br />

kasah n tika awé<br />

1. kasai n 1. reumpah rhaih ö'; 2. beuda' basah<br />

2. kasai n nan teunaman<br />

3. kasai n nan eungköt la'öt<br />

kasak-kasuk n meus'èh-meus'oh<br />

kasam n meudam; tröih dam; balui; tuengbila<br />

kasang a thö; krang; kréng<br />

1. kasap a gabai; reukuet; reukieh; rikieh<br />

2. kasap n tukang atö makanan atawa peutimang<br />

dapu kapai<br />

3. kasap (--- jantan) n sibansa ba' labu ayön<br />

kasar a bakai; gasa; (belum mahir/lancar) gurie';<br />

jagon; gabai; reukuet; (belum masak,<br />

setengah matang) burie'<br />

kasasi n ha' Mahkamah Agung neupubateue<br />

atawa neupumènsoh putöihsan hakim<br />

nyang leubèh miyub kulusa salah atawa<br />

hana balöh ngon undang-undang<br />

kasatmata a deuih takalon; nyata leumah<br />

kasau a gaseue; gasie; --- atap peunggulöng<br />

kasdu v tém<br />

kasemat n dam; paké; sugang<br />

kasemek n sibansa boh(ba')seureubara'sa<br />

kasep a cakap; gagah; reumpan<br />

kaserin n nan ba' kayèe<br />

kaserol n cawan teumika teumpat bicah atawa<br />

keubah ubat<br />

kast v ' cak bré; jö'<br />

kasiat n kasiet<br />

kasid n antösan<br />

1. kasih n sayang<br />

2. kasih n cak bré; bri; jö'<br />

kasihan a 1. weueh; 2. puweueh; satibati<br />

kasiku a teumeureuka<br />

397


INDONESIA A C E H<br />

kasim a gasi<br />

kasima a teumangeu-mangeu; mameueng<br />

kasino n lapa' judi atawa teumpat meudansa<br />

kasinta n mano' uteuen<br />

1. kasip adv jula; akhé; leupaih<br />

2. kasip n nan ba' kayèe<br />

kasir n tukang mat pèng<br />

kasiterit n bijèh timah<br />

kaskada n ie teureujön<br />

kasmaran adv mabo' beureuhi; haro'; srui<br />

kasmir n ija bulèe kamèng nyang alöih<br />

kaspe n sijeunèh ba'ubi<br />

kasregister n meusén bileueng pèng<br />

kasta n teurata' manusiya nyang meulapéh-lapéh<br />

ba' meucarakat Hindu, tiep lapéh<br />

meuklèh niba' nyang la'én (brahmana,<br />

kasatria, wasyia, sudra, pariya)<br />

1. kastel n sijeunèh ba'kayèe nyang timoh ba'<br />

tanoh gurön atawa tanoh nyang thö<br />

kréng<br />

2. kastel n 1. rumoh atawa kuta muparét bansilingka<br />

2. kuta astana (Dalam)<br />

kasti n sijeunèh meuneu'èn aneu' miet<br />

kastrasi n gasi; geunasi<br />

kastroli n ubat rhaih pruet niba' minyeu' naw'aih<br />

kasturi (— bunga) n nan teunaman keu ubat luka;<br />

jeubeuet; jeubeueb<br />

kas wan n cicém nanggroe Irian<br />

398<br />

kasuanna n nan ba'kayèe raya. kulét jeued keu<br />

ubat ceurét<br />

kasui n peunajöh sibansa putu<br />

'kasur n kasö; kansö: --- an (rumput) naleueng<br />

meunta<br />

kasus n masalah: peukara; urösan; -- belt sabab


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

musabab jeued prang<br />

kasut n kasöt; kawöh; sipatu<br />

kata n 1. narit; sabda;tïtah; tutö; kalam; kaleuem<br />

(dari Tuhan); 2. uja; ucap; peugah;<br />

seubut; 3. narit; berkata-kata marit; su;<br />

meusu; tutö; mengata (-ngatai) 1. dhöt;<br />

2. upat; ruhé; oe; 3. caröt; lajeue;<br />

teuna'; seueb; berkata kheun; marit;<br />

mengatakan 1. kheun; 2. kheun; seubut;<br />

peugah; memperkatakan meuteu'oh;<br />

pakat; terkatakan jeued takheun;<br />

perkataankalam; narit; suwara; — ganti<br />

lamè; — ganti orang pertama (hormat,<br />

raja-raja)eumpada; se/a sekatasapeue<br />

kheun<br />

katadron n sijeunèh eungköt luloh<br />

katah v terkatah-katah meugulé-gulé; teupeulanténg<br />

katai a krèe; bukhèe; kasè'<br />

katak n canggue'; larva — aneu' abie'; -- hijau<br />

berkaki panjang canggue' timon; —<br />

besar canggue p'ong<br />

katak n keudöt atawa boh keu'èh ba'takue;<br />

lambéng<br />

katakomba n kurö'-kurö' yubjeurat teumpat meusom<br />

ureueng Naseurani jameun Röm<br />

kataiepsi n nan sibansa peunyakét lapèe (lasa)<br />

katalina n sijeunèh kapaiteureubang peuneugèt<br />

Amarika nyang jeued jitrön lam ie<br />

katalog n dapeuta atawa buku nyang meu'asoe<br />

keutrangan atawa nama, jeumeulah,<br />

yum niba' barang, ngon cara tapeusan<br />

1. katang-katang n katéng seukèe<br />

2. katang-katang n sibansa ba'jeulatang<br />

katapel n gando aneu'miet niba' taloe kèrèt<br />

399


INDONESIA A C E H<br />

geu'ikat ba' kayèe meujapheue'<br />

katar n jalö layeue<br />

1. katarak n sijeunèh peunyakét mata (teumimoh<br />

ba'mata)<br />

2. katarak n ie teureujön<br />

katartik n sijeunèh julab<br />

katarstrofa n 1. bala jiteuka sikléb-siklab; 2. meubalé'<br />

(meu'ubah) kulét bumoe lam siklébsiklab;<br />

3. akhé niba' saboh calitra<br />

bansawan jameun<br />

kate a c'ie; krèe; bukèe<br />

katek n geutie'; mengateki gli'; glè'<br />

katel n ramideuen mubulèe itam<br />

katering n öseuha peusanan taguen maguen keu<br />

khanuri<br />

kates n ba'(boh) peuté'<br />

kati n katoe<br />

katib n keureukön; katib<br />

ketifan n ija teubai keuseulimböt; pumadani<br />

1. katik n ubit; krèe; bukhèe<br />

2. katik n naleueng patahsingkèe<br />

3. katik n cicém rampuneu<br />

katil n prataih; peurataih; prantaih<br />

katimaha n (kleinhovia hospita) ba'peunyeuh'a<br />

katimumul n ceumeukam gukèe, sijeunèh cong<br />

katimun n timon; — panjang /timon bateueng; -<br />

- semangka timon brue'<br />

katir n cadé'; ceudé'; bohgati; kati<br />

katirah n nan teunaman mirah ön<br />

katiti v 1. kageusidé'; 2, watèe kageupeuputöih<br />

(uroe, buleuen)<br />

katrol n pè; bohpè; takai<br />

katuk n teunaman mupeureudèe nyang jeued<br />

keu öngulé<br />

katul n leungk'uet; neuk'uet<br />

400


INDONESIA A C E H<br />

katun n ija niba' beuneueng gapeueh<br />

katung n pinyie; töng-töng<br />

katung n terkatung-katung 1. meu'ampöngampöng;<br />

2. meulang-lang; 3. k/(peukara<br />

atawa naséb) gohlomna peunutöih<br />

katup n thueb; mengafup gathöb; gatöb;thueb;<br />

rerkafupteutöp rapat; jab; meugancéng<br />

babah; meukhab<br />

katut v röh teuba meusajan<br />

katwal n peugawè plisi; kumisaréh plisi; sikawöt<br />

kau (-kau) kah; gata; droeneu(h)<br />

kaukab n bintang meu'iku; seuleudan<br />

kaul n ka'öi; nied; ékeureu; --- yang tidak<br />

terpenuhi bimaran<br />

kaul (kawai) n rabö' jö'<br />

kaum a cèdara; kawöm; keurabat; köi; waréh<br />

kaung n (ba') jö'<br />

1. kaus n 1. kasöt; kawöih; 2. sarong (jaroe atawa<br />

gaki); --- kutang aneu'bajèe<br />

2. kaus n 1. busu; gando; panah; 2. tanda niba'<br />

ureueng mupanah, meubusu, meugando<br />

(Sagitarius)<br />

kausa n punca sabab niba' saboh-saboh<br />

keujadiyan; lantaran; muroe<br />

kausal a meusabab; meusabab-sabab<br />

kaut n mengaut kuet; seukuet<br />

kavaleri n 1. barésan meuguda; 2. pasökan moto<br />

keubai<br />

kaviar n boh eungköt (teurubö') masén<br />

kavling n tanoh meupita'-pita' keutapa' rumoh<br />

kawah n 1. beulangong raya; 2. lingka punca'<br />

gunong; babah gunong<br />

kawak a useueng; uto'; chi'; tuha<br />

kawa-kawa n geulabah; rambideuen<br />

kawai a kawai; keumiet; — batas kawai nanggroe;<br />

401


INDONESIA A C E H<br />

— sambang runda; pataruli; pengawal<br />

tukang kawai<br />

/cawan n awa'; ngon; rakan; sahéd; saki; sahbat;<br />

kawanan kawan; berkawan meusabat;<br />

meusikutu; mengawani peungon;<br />

meuseureuta; dampéng<br />

1. kawang (minyak —jn sijeunèh minyeu' dama la'öt<br />

2. kawang v mengawang meugeutang<br />

kawanua n 1. ureueng Meunadu; 2. awa'geutanyoe<br />

kawasan n da'irah; daro'; daröi, wilayah<br />

1. kawat n dawè; kabat; kawat<br />

2. kawat n taligr'am<br />

kawatir adv kawaté<br />

1. kawi n basajawa kuno<br />

2. kawi a kong; kawi<br />

3. kawi n ahli (tukang) keumarang; bujangga<br />

kawih n cara meulagèe ureueng Sunda<br />

1. kawin n 1. meukawén; meunikah; meulakoe;<br />

meu'inong; 2. cak meuseubadan; mupab;<br />

meujima'; meu'o'; 3. khusus hewan<br />

meu'agam; meuseutot<br />

2. kawin v mengawinkan mat gaki ngon sayeuep<br />

mano' nyang geusie<br />

kawis n keumuköih<br />

kawula n 1. hamba; lamiet; namiet; pacai; 2.<br />

ra'yat nanggroe; 3. ulön tuwan<br />

kawung n 1. ba' jö'; 2. cura' ija paté'<br />

1. kaya a 1. Ie atra; muboinah; 2. kaya; (Tuhan)<br />

rani;gani;3. Ie; mue; /ce/cayaankhadanah<br />

2. kaya (kayak) p cak bagoe<br />

kayai v mengayaikan peuteuga droe é' dong;<br />

terkayai é'; kuwasa<br />

kayak n bagoe<br />

kayambang n sijeunèh siseu' boh ara<br />

kayan n mubagoe ragam kayèe<br />

402


INDONESIA A C E H<br />

kayangan n nanggroe andara<br />

1. kayau v mengayau adat Daya', poh pumaté<br />

(bunoih) ureueng, keubah ulèe (peusieng<br />

tangkura')<br />

2. kayau n berkayau<br />

meukeuba<br />

(mengayau) meugeunang;<br />

1<br />

- kayu n kayèe; — api jujèe; dujèe; — besi<br />

kayèe adang; juwat; jenis pohon<br />

putih simeureulueng<br />

—<br />

2- kayu n kayèe geunulong ija<br />

3<br />

- kayu n kayu-kayu cak!. ureueng nyang jipeu'alat<br />

Ie gob; 2. agam nyang jipeugundé' Ié<br />

inong<br />

kayuh (pengayuh) n kayöh; dayöng; mengayuh kayöh;<br />

kayun a<br />

keumayöh<br />

lagöt; laréh<br />

ke p u; uba' (u-ba' disingkat menjadi ba');<br />

ke rumah u rumoh; ke Aceh u Aceh;<br />

ke atas u ateueh; saya hendak pergi<br />

ke si Polan lön keumeung ja' uba'/ba'<br />

si Polan<br />

kebabal n boh panaih puti'<br />

kebah a buchue'; meureu'öh; gadoh paneuh Iheueh<br />

meureu'öh<br />

kebaji n du'a peutaleue' lakoe ngon binoe<br />

kebal a keubai; hanlut; nah'o; tidak — (tembus)<br />

lut; sejenis ilmu kebaléleumèe sangkilat<br />

(sengkelet)<br />

kebam n putéh meuneungbirö<br />

kebas a gabai; keuboih<br />

kebas v mengebas/(anlambé;geureutö'; keupra';<br />

keupö; keupa'; rampot; reuté';tinteueng;<br />

ténteueng<br />

1. kebat v ikat; balot; lilét; ruet; rèn(-rén); —<br />

pinggang taloe keu'ieng<br />

403


INDONESIA A C E H<br />

2 kebat v kebat-kebit 1. mèh-moh; 2. bh'a'-bh'o'<br />

kebayan n 1. peugawè kantö keuchi'urösan kawai<br />

gampöng di Jawa; 2. nè' seulangké;<br />

3. ureueng geuyue; kubayan; suröhan<br />

kebel n nan ba' kayèe panté<br />

kebelet a cak meukarat; meugriet<br />

kebembem a mamplam mangat bèe; kuwini<br />

kebiri a gasi<br />

keblinger v sisat, meucawo<br />

kebuk n pacö' acuwan<br />

kebul n aneu' eungköt bancèh<br />

kebuli n sijeunèh bu minyeu' meu'aweueh<br />

kebun n (perkebunan) lampöh; eumpöh; keubön;<br />

ladang; seuneubö'<br />

kebur v mengebur gawoe; karèh; kinnca<br />

keburu a 1 röh awai; leubèh dilèe; 2. hantinggai;<br />

3 gucöh; meugucöh<br />

1; kebut v mengebut (i) rampot; pöt<br />

2. kebut v mengebut gacue; baplueng<br />

kebyar a berkebyaran jeureulah; jeureulang<br />

kecai a berkecai (-kecai) meudeuda';<br />

meukeupéng-keupéng; meupéng-péng<br />

kecak a berkecak pinggang tumpang keu'ieng;<br />

meutuwanbeusa<br />

kecam v mengecam (kan) 1. seulidé'; sasat; 2.<br />

ceula; timpla'<br />

kecambah n bijèh; beunèh (seuneumèe)bantimoh<br />

kecamuk v berkecamuk (meu)hubö(-hubö); meujupheue';<br />

jeupheue'<br />

kecandan n meuseunda; muwayang<br />

kecantot n 1. meusangköt; meucah'èt; meucaw'ie';<br />

2. ki euchèh; teucèn<br />

Arecap n keucap; klab; cicab<br />

/cecap n 1. kicap; 2. ki burat, buha'<br />

1. kecapi n dandi; dangdi; kucapi<br />

2. kecapi (pohon/buah) n seutui<br />

404


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kecar n jrue'<br />

kecebong n aneu' abie'<br />

1. kecek n buha'; burat; beurakah; mengecek 1.<br />

pohbeurakah; 2. meurisèh-risèh; mengecekkan<br />

meu'upat<br />

2. kecek n sijeunèh meuneu'èn aneu' miet<br />

kecele a cak apön<br />

keceng a buta siblah<br />

keceplek n beudé reuloh<br />

1. Aecer n sibansa canang<br />

2. kecer n tinggai<br />

Aecewa a 1. apön; asa; meuseuröi; 2. ceula; 3.<br />

rugoe; siya (-siya) kekecewaan asa;<br />

paloe<br />

keci n jeunèh kapai layeue<br />

keci n ija putéh lipèh<br />

keciak n su aneu' mano'; meuc'ieb-c'ieb<br />

kecibak n ceup'am-ceupl'um; ceup'am-ceup'um<br />

1 • kecik cak bubé drah (draih);<br />

2. /rec/A- n aneu' boh(si)sawöh<br />

kecil a 1. ubit; bubit; bubeut; kasè'; 2. manya';<br />

bilah; 3. ki bacut; mit; nit; 4. picé'; 5.<br />

hanayum; — tapi kuat culib; culit; si<br />

Aec//nya'cut; kecil sekali drah; mengecil<br />

heut; keunyuet; mengecilkan peucut;<br />

lucöt; sekecil-kecilnya (Yerpennc/J tabsili;<br />

tapeusili; meutèhrèh; meutèh-purèh<br />

kecil hati ki 1. teupèh até; beungèh; 2. teumaköt<br />

kecimpung v ber — puga buet; tamue'<br />

kecimus n béb; keubeub; keubang-keubeub<br />

kecipak n pl'am-pl'um<br />

kecipir n kacang klisa<br />

kecipuk n pram-pl'um; p'am-p'um<br />

Arec/r a caA c'è'<br />

keciut n meuch'ie-ch'ie; ch'a-ch'ie<br />

405


INDONESIA A C E H<br />

1. kecoh n peungeut; tipèe; taki<br />

2. kecoh a riyöh; reuyöh; karu<br />

kecombrang n sibansa ba'aneuh<br />

kecong n peungeuet; tipèe; taki<br />

kecu n simeurampaih; mengecu meurampaih<br />

kecuali p 1. keucuwali; hanaröh; malingkan; 2.<br />

geupeula'én; 3. cak la'én niba'; 4. cit<br />

1. kecubung n batèe keucuböng<br />

2. keucubung n 1. trueng pungo; 2. nan batèe pumata<br />

kecuh-kecah n keucawah-keucawih<br />

kecumik n ber — keumèt (-keumot)<br />

V. kecundang (ter —) v talö; tiwaih<br />

2. kecundang n hasöt; asöt; hasad<br />

kecup v mengecup kucueb; cöm<br />

1. kecut a 1. keudöt; kröt; 2. kröt-pawöt; geureutut;<br />

3. ki yo; hayut (ayut); pengecut ladong;<br />

geusun<br />

2. Arecuf a 1. pheu; 2. cuen (muka)<br />

kedabu n nan ba' kayèe<br />

kedadak n cirét; ceurét; biyöh<br />

1. kedah a teuhah (babah)<br />

2. kedah n biniet gajah<br />

Aeba/ n keudè; — Arec/V boloko (bloko); poloko<br />

kedak n linteueng<br />

kedai n glum; jlum; leuki<br />

kedaluwarsa a 1. hana musém Ié; kahabéh musém;<br />

2. leumpaih watèe; 3. meulingkeue ba'<br />

had<br />

1. kedang a meureuntang<br />

2. kedang v mengedang peuthö bu; peudo'do'<br />

kedangkai n nan ba' kayèe<br />

kedangkan n brue' gamèt beudé<br />

kedangsa n glansa; keulansa; limo mamèh<br />

kedap a 1. krab; rapat; 2. jab hanmböh suwara<br />

atawa ie; — air nanmböh (jitamong) ie<br />

406


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kedasih n nan cicém (ticém)<br />

kedau n mengedaukUe'; geumeucie'; geumeuréb<br />

kedaung n keudawöng<br />

kedayan n ureueng indréng (peutimang); iréng,<br />

cindréng<br />

kedebong n ba' atawa peuleupeue' pisang<br />

kedek v (ter)kedek-kedek (ja')meuyö-yö<br />

kedekai (kedeki) n ba' keudeukè<br />

kedikik n baja ubat gigoe<br />

kedekut a kriet; keudeuk'èt; liet<br />

kedelai n kacang kunèng<br />

1. kedempung a keunyuet<br />

2. kedempung n (su) meupöng-pöng; pl'am-plum<br />

kedengkang n (su) meutum-tum<br />

kedengkik a awöih; bawöih; pijuet ruet<br />

keder a yo meutat-tat<br />

keder a do'; bingong; gameuem<br />

kedera n keurusi; usöngan<br />

kedera n eungköt kadra<br />

kederang n ba' seupeueng; kudrang<br />

A-eb/' n 1. könsa; wandu; darè; 2. ureueng<br />

inong hana meuhé; 3. leumoih cahwat;<br />

maté boh<br />

kedidi n keudidi; langkubèe; sangkubèe<br />

kedik a 1. leuntö; 2. kawé<br />

kedip n klab; klèb; (meu) klèb-klèb; mengedipkan<br />

geudèp; keunyèt; keunyot;<br />

kedodoran a meuthoh-thoh (dhoh-dhoh); seulurut;<br />

sumpreuet<br />

kedok n 1. tutöp muka; tupèng; keutupèng; muka<br />

patong; 2. ki töp; teutöp; sombasoh<br />

kedongdong<br />

(kedondong) n (ba') keurundöng; keulundöng<br />

kedot a teuga; keubai; theun takai<br />

keduduk n (ba',boh) sikeududö'<br />

407


INDONESIA A C E H<br />

keduk v — teplok limeuih; tuweueh; ki seukuet<br />

pèng; meulaba<br />

kedul n boh panta<br />

kedung n lubö'; tuwi<br />

1. kedut n keudöt; kröt; runyoh<br />

2. kedut n mengedut reuböt; rampaih; reuet<br />

3. kedut n kröt; iröt; keudöt<br />

kehel a terkehel!. mupilo'; 2. meukilah; meukita;<br />

3. siba; sibè; siwo<br />

1. kejai n sijeunèh ba' geutah (para); --- berlapis<br />

ki è'linot; liet<br />

2. kejai n berkejai bot; bottuböh<br />

1. kejam v pét; töp mata<br />

2. kejam a 1. bueh; juwah; lalém; 2. liet; keudeuköt<br />

kejamas n langi<br />

kejan v mengejan tran; ran<br />

kejang a 1. krang; 2. ceukang; penyakit kejang<br />

anak-anak peunyakit manya'<br />

kejap n klèb; geudèp; — mafa klèb mata; ber<br />

— meuklèb-klèb; mengejap mublèt;<br />

mublè'; sekejap (si) jamong; sijamong;<br />

si'at; sikeujap; siklèb; sipeunganja<br />

kejar v humeui; lumba; lét; kiweue; pagab;<br />

paröh; peucro'; sambang; nuntut; tiyeueb;<br />

teurajèe; berAe/arf-Ae/arJan mupeucro'peucro';<br />

meuteurajeue<br />

kejat a 1. ceukang; 2. buem; 3. doe; jap<br />

kejen n mata langai<br />

kejer n ba'e; muba'e<br />

Are//' a kabèh; khabih; peunyuré'; prancöt<br />

kejibeling n teunaman keu ubat boh arön<br />

Ae//p n klèb<br />

kejora n bintang döheura<br />

keju n kiju; dadéh thö<br />

kejuju v mengejuju crön<br />

408


INDONESIA A C E H<br />

kejur a (ö') geutèn; geupèn<br />

kejut a ceukang; teukeujöt; kejut-kejut naleueng<br />

sikeujöt; ba' pihmie<br />

1. kekah n sibansa siyamang<br />

2. kekah v mengekah yeueh; nyeueh<br />

kekal a keukai; baka; keueh<br />

kekam n kuboh<br />

kekandi n keulandam; keulandan<br />

kekang (an) n 1. keukang; kang; 2. taloe kang; 3.<br />

ki teugah; tham<br />

kekapas n cicém kunèng bulèe<br />

1. kekar a 1. crah; 2. kumbèe; 3. crébré<br />

2. kekar a 1. jab; rapat; 2. gab; keusan; padè'<br />

kekara n kacang kara<br />

kekas v mengekas kireueh; kikeueh<br />

kekas n tanoh meu'apét uma nyang banlami<br />

geupuga ngon uma nyangka teupula<br />

kekat n kuboh atawa bröh meu'apöng lam ie<br />

kekau a teukeujöt lam teuneungeut<br />

kekawin n ca'é Jawa Kuno<br />

kekeba n khanuri mumè tujöhbuleuen<br />

kekebik n jurèe éh<br />

kekeh adv terkekeh-kekeh khém meukha'-khi';<br />

seu'eue; teuseu 'eue<br />

kekek n nan sijeunèh cicém (h'è)<br />

kekel a kriet; liet<br />

keker n teurupöng; trupöng; kèkè<br />

keki a seubai<br />

kekok a cantöi; canteuen<br />

kekol v mengekol suep ngon pèng; pajöh balo<br />

kelab n klob; teumpat meuseunang-seunang<br />

(meugeumpheue)<br />

kelabak a kelabakan 1. mupè-pè; 2. bingong;<br />

sösah<br />

kelabang n 1. limpeuen; pupeusan; 2. neureue'ö';<br />

409


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mengelabang (— rambut) reue' ö'<br />

kelabat n haleuba<br />

1. kelabu n 'nan eungköt ie tabeue; keulabèe;<br />

menge/abu/'(marajtipèe; taki; peungeut<br />

2. kelabu a keulabèe; klabèe<br />

keladak n 1. lando'; keudèh; 2. ki tulöt<br />

keladan n sibansa ba'meuranté<br />

keladan v mengeladau rabé; gubeue<br />

keladi n umpeue'; eumpeue'; leubue; keuladi;<br />

kladi<br />

kelah n da'wa; dawa<br />

kelah v tamaca<br />

kelahi n 1. paké; mupaké; 2. Iho; lo; meulho;<br />

suka berkelahi jeungkai<br />

kelai v mengelai (mengelai-ngelai) glinyè<br />

1. kelak adv dudoe; uroedudoe<br />

2. /ce/a/r n nan cicém<br />

kelakah n lancang sira<br />

keiakanji n naleueng ceumeucöt<br />

kelakar n 1. buha'; burat; 2. meuseunda suAa<br />

berkelahi sublè; sublèh<br />

kelak-kelik a meuklip-klip; klap-klip<br />

kelak-keluk n t. kiló'-kilö'; 2. Ar/' seulö'-beulö'<br />

kelalang n tayeuen<br />

keielap (keielap) a bhue'; Iham; ngob<br />

1. kelam a klam; reudè; reudö'; reudom; — baya<br />

seupöturoe poh peuet; asauroe<br />

2. kelam n kl'am<br />

kelamarin adv baroe<br />

kelambai n gogasie inong meubu'ö' mirah<br />

keiambir n u; kelambé<br />

1. kelambit n seumantöng<br />

kelambu n kleumbu; keuleumbu; tirè; tabéng<br />

kelambur a meukröt-kröt; keudöt<br />

kelamin n 1. judö (agam ngon inong); 2. sipheuet<br />

410


INDONESIA A C E H<br />

tuböh meukheulu'; 3. jeunèh agam atawa<br />

inong; 4. meunalèe ba' manusiya ngon<br />

hiweuen; mengelamini meukawén;<br />

sekelamin sijudö; sipasang<br />

kelamkari n ijacita meuwareuna<br />

kelana n meusapé; musapé; meusapi; ber —<br />

meudédé; diwana; meudiwana;<br />

meurawoh; raweuet; meu'unda-andé;<br />

meuwohwoh<br />

kelandara n klat; keulat; taloe klat<br />

kelangkang n klangkang ; keulangkang pha; lungkie'<br />

pha<br />

kelang-kelok a meukilo-kilo; meukalo'-lingko'<br />

kelenjar a berkelanjaran reukam<br />

kelantang v mengelantang klèntang<br />

kelap-kelip v klip-klip; meulip-lip; meuklèp-klèp;<br />

meugeudèb-geudèb<br />

kelapa n u; klambé; — sawit ba' sisawét; —<br />

cungkil (kopra) u ceunungké; u thö;<br />

— genyah u reujangmuboh; u reupö';<br />

— hibrida u geupeukawén; — kering<br />

u thö; — merah u apui (mirah); — puan<br />

(kopyor) u dadéh; — hijau u ijö;-kenari<br />

u kaphö; ukè; — manis u<br />

mamèh; — kecil u reutöih; — yang<br />

masih berair u groh; muda u<br />

muda (seudang teukrut); — tanggung<br />

u pateuen; — masak urie'; — yang<br />

berkecambah u timoh; — ketan u leukat;<br />

ayam bulu --- mano' bulèe u; — yang<br />

belum berbuah u dara; umbut — gue;<br />

--- maladire (berkasiat) pawöh jeunggi<br />

(raya);kepiting — bieng u; kulitpemalut<br />

mayang --- seuludang; seunudang;<br />

ludang; sabut — tapéh u; sabut pada<br />

411


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pangkai pelepah iniem; daun — tua<br />

(belarak) bubeue; batok— kering yang<br />

masih bersabut gulupa'; glupa'; batok<br />

— brue' u; lembaga dalam buah —<br />

gueb; putik — puti' u; tangkai bunga<br />

— junggreueh; daun — ön 'ue; jatuhan<br />

buah — yangsudahkeringboh lupieng;<br />

boh keutupöng; anyaman daun (kelerai)<br />

— bleuet; pelepah — dada u; pangkai<br />

pelepah daun kelapa tuko' u<br />

1. kelar n 1. tanggam; tako'; 2. layang; 3. kurè;<br />

4. gleueng-gleueng; 5. kuréng<br />

2. kelar a cak Iheueh; seuleusoe; leungka; kla<br />

Are/ara n aneu' (eungköt) seumilang<br />

kelarah n ulat boh kayèe<br />

kelarai n 1. cura' tapa' catö; 2. geutieb; 3. sujoe<br />

kelaras n ön keurusöng (klusöng, grusöng)<br />

kelari n eungköt ie tabeue meusisé' putéh<br />

1. Are/as n glah (sikula); teurata'; lapéh; jeunèh;<br />

kawan; ruweueng<br />

2. kelas a antara iepaseueng ngon iesuröt<br />

(ieteungohan); mengelas paseueng<br />

peunoh; paseueng raya<br />

kelasa n göh (leumo, unta)<br />

kelasak n peurisè (prisè) kulét<br />

1. kelasi n awa'kapai; keulasi; klasi; mantröh<br />

2. kelasi n bue panyang idöng<br />

1. kelat n taloe linggang; taloe klat (keulat)<br />

2. kelat a klat; reuhang<br />

3. kelat n ba'sikulat; ba'ulim<br />

4. kelat a leubui<br />

5. kelat n — bahu gleueng uram sapai<br />

kelati n kachép; gacép; rampagoe<br />

kelayan n öneumpeue'paya;önsi'aweue'-aweue'<br />

kalayang n cicém leulayang<br />

412


INDONESIA A C E H<br />

kelayu n ba' keulayu (klayu)<br />

keiader n sibansa kurö'-kurö'; ruweueng yub rumoh<br />

keiebat berkelebat siklép-siklap; siklép<br />

kelebek a meuklipè'<br />

kelebut n saleue' sipatu; kupiyah; seunaleue'<br />

keiedal n 1. barai; keleudè; hima; 2. ki dungèe<br />

keledang n sibansa ba' panaih agam<br />

keledar v berkeledar meusaja peutheun droe<br />

keledek n sijeunèh ba' keutila<br />

kelek n 1. seuramoe; rambat; 2. sapai keurusi;<br />

3. rambat keurusi; 4. anjöng dalam<br />

kelekap n siseu' ba' punggöng neuheuen (kulam)<br />

keielap v 1. bhue'; 2. Iham; ngob<br />

kelelawar n sijeunèh taröng nyang meu'ubah-ubah<br />

wareuna sisé'<br />

kelelot v berkelelot lien lidah; mengelelotkanbéb;<br />

beub; keubeub<br />

kelemak-kelemek a meukeuli'èb<br />

kalemayar n keululu<br />

1. kelemayuh n nan ba' kayèe, kulét keuubat<br />

2. kelemayuh n sijeunèh peunyakét (brö'asoe tuböh)<br />

kelembahang n ba' jeulatang<br />

1. kelembah nan ba' kayèe<br />

2. kelembak n gleumba'; keuleumba'; kleumba';<br />

geudeumba'<br />

3. kelembak n bamang akirat<br />

kelemban v berkelemban ja' meulingka<br />

kelembuai n sijeunèh sipöt paya atawa biang<br />

kelempal v terkelempai teutie' meukeuliphè'<br />

kelemping v meukeuliphè'; meuthoh-thoh<br />

kelemur n krue ba'kulét ulèe (ukheue ö')<br />

kelendara n taloe linggang<br />

keleneng n 1. tèng-tong, su gunta; 2. geunta ubit<br />

kelenengan n piyasan gameulan Jawa<br />

kelengar a pansan; pinsan<br />

413


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kelengkeng n sibansa boh rambot<br />

kelengkeng n sijeunèh nggang (eunggang)<br />

kelenik n urösan keumalon rasiya gayéb<br />

kelenjar n keuleunja; kleunja (alat lam tuböh nyang<br />

peuteubit saboh-saboh dat) boh keu'èh;<br />

— dibelakang telinga atau dibawah pipi<br />

boh saban<br />

kelentang n su tèm teupèh<br />

kelentang n boh muröng<br />

kelenteng n aneu' boh gapeueh panjoe<br />

kelenteng n rumoh seumayang Cina<br />

kelenteng n su luncéng (geunta)<br />

kelentik n minyeu' lité' (leuté')<br />

keienting n kutuyöng; keutuyöng; geutuyöng<br />

1. kelentit n aneu' tét; aneu' plana<br />

2. kelentit n sijeunèh naleueng ubat<br />

kelentung n 1. su geunta; 2. geunta<br />

kelenung n 1. su canang; 2. canang ubit<br />

kelenyit n ie jéb hanathat mamèh<br />

kelepai v berkelepai meukulè'<br />

kelepak n 1. su keupra' sayeuep; 2. su paleuet<br />

jaroe' ureueng teumampa<br />

kelepak a meuphie'-phie'<br />

keiepat n mengelepat tampai aleue jalö ngon<br />

dama (gala; geugala)<br />

kelepek v terkelepek meukulè'; meukeuleuphè'<br />

keiepet n meulipat<br />

414<br />

kelepik n 1. su barang ubit rhöt; 2. su bandira<br />

jipöt Ié angèn bagaih<br />

kelepit n su ranténg jipöt Ié angèn<br />

keiepon n boh meulaka; boh röm-röm; boh<br />

dubeudoh; boh peukhém ieungku


INDONESIA A C E H<br />

keiepuk n su dabeueh rhöt (meukeuleuphu')<br />

kelepur n mengelepur meupè-pè<br />

keler n peutoe keubah ara' lam seurahi<br />

kelerek n krani; klèrè'<br />

1. kelereng n boh kato'; gato'; panta<br />

2. kelereng n ceureumèn mata<br />

kelesa n nan eungköt krueng<br />

kelasa a beu'o; juwon; malaih<br />

kelasah a gundah; beulisah<br />

kelesek n kulét ba'pisang nyang thö<br />

keletah .a meujaligu; meu'uneu<br />

keletak n su batèe rhöt ateueh papeuen<br />

kelentang n su pèng rhöt ateueh batèe<br />

keletar a yo<br />

keletik n glè'; gli'<br />

keietuk n su ureueng keumeuto'; kleuta'-kleutu'<br />

keletung n su blèt teupèh<br />

keiewang n geuliwang<br />

keli n sibansa eungköt seungkoe; limbat; -<br />

- dua selubungpb. sidroe inong duwadroe<br />

lakoe<br />

1. kelian n keuchi'<br />

2. kelian n wasé tambang timah<br />

keliar v berkeliaran sèso; lèh-loh; meurawoh<br />

kelibang v berkelibang (an) pho(po) bansiseun<br />

lingka, muwét-wét<br />

kelibat n peunganyoh; payöng<br />

kelicap n cicém ceuricap<br />

keiici n sijeunèh boh panta; boh kato'<br />

415


INDONESIA A C E H<br />

kelicik v terkelicik teusireu'; teugeulincé<br />

kelih a teubleuet (mata); mengeliheu seumidé'<br />

kelijak n 1. bulèe mata; 2. misèe hiweuen lam<br />

ie (eungköt)<br />

1. kelik n mengelik meusè; s'èt; iseu'; seu'<br />

2. kelik n terkelik meugru'-gru'; su pruet deue'<br />

kelika n kulét kayèe nyang teubai ngon thö<br />

keliki (h) n boh peuté'<br />

kelikik n mengeliki khém meukhie'-khie'<br />

kelikir n gleueng-gleueng<br />

kelikir n kliké (gliké); geulingké<br />

kelik-kelik n sidom mubisa<br />

keliling n 1. lingka; keuliléng; langgam; puséng;<br />

2. lingka; ber --- puséng; mengelilingi<br />

hudöm; keupöng; lingka; jrom; gléb; dise<br />

— nya bansiseunlingka; sekeliling daro'<br />

lingka<br />

kelilip n röh dhöi bubédrah lam mata<br />

kelim n birè; geunyie; leupéh; nlipat; sambö<br />

kelimis a licén meugilap<br />

kelimpanan a mata röh dhöi<br />

kelimpungan a bingong; ngeut<br />

kelimun n meukeurumon; keurumon; meuhudöm<br />

kelinci n arnab; hareunab<br />

1. kelindan n beuneueng teurhéng; beuneueng kateusö'<br />

ba' jaröm<br />

2. kelindan n geunulöng beuneueng; bohpè beuneueng<br />

1. keling n kléng; sapaan kepada orang keling<br />

nana; tambi<br />

416


INDONESIA A C E H<br />

2. - keling n labang buta (duwa boh ulèe)<br />

3. keling n kapai<br />

kelingking n aneu' (jaroe/gaki) geulité'; (geugite';<br />

gité')<br />

kelingsir n buröt; jitrön pruet (kreh)<br />

kelining n su luncéng geuritangèn<br />

kelinjat n berkelinjat-kelinjat teukeupa-keupa<br />

kelintang n gambang<br />

kelintar n kelintaran, berkelintaran\a' sjseun lingka;<br />

ja'ula-ili<br />

kelinting n kelintingan sugeunta ubit<br />

1 ke/ ; p v berkelip-kelip (berkelip, berkelip-kelip)<br />

1. meulip-lip (klip-klip); 2. mata teupét<br />

teubleuet; meugeudèp-geudèp<br />

2. /ce//p n seupét keureutaih<br />

3 Are//p n kelip-kelip daruet è'asèe<br />

4. /ce//p n pèng limong sèn<br />

kelir n 1. tirè (layeue ijaputéh); 2. ki keutupèng;<br />

sombasoh<br />

/ce//> n cak wareuna<br />

keliru a 1. salah; calawala; car'o'; rutot; 2. silap;<br />

karöt; lupöt; 3. meucawo; sisat; meuruda;<br />

4. meutuka; keliru baca rutot<br />

kelis v mengelis is'èt; seu'<br />

fre/fl v berkelit s'èt; (meu) sè<br />

/fe/Zf/ n 1. seunangköt peunganyöh ba' bibi<br />

jalö; 2. ruda klat kumudo<br />

kelitik n wayang Jawa Timu<br />

417


INDONESIA A C E H<br />

kliwon n 1. peugawè gampöng di Cirebon; 2.<br />

peugawè astana raja Solo; 3. nan uroe<br />

keulimong ureueng Jawa<br />

kelobot a kulét boh jagöng keugeunulöng ruko';<br />

2. ki meu'ulang-ulang<br />

1. kelocak v mengelocak (teu) pulië; plué<br />

2. kelocak v berkelocak<br />

anca'-anca'<br />

(meu) unja'-unja'; (meu)<br />

kelodan n sibansa busu (gando)<br />

kelojot a keunyuet; keu'ot<br />

kelok n leungköng;kilo;lingköng;lingko';ber/ce/oAkelok<br />

meukilo'-kilo';muwai-wai muwét-we<br />

kelola v mengelola mat; peutimang; mat gayam<br />

kelolong v terkelolong hue'; ue; teusrö'<br />

kelom n kawöh kayèe<br />

kelombeng n peunajöh sijeunèh ruti<br />

kelompang a 1- soh; 2. brue' boh mano' atawa boh<br />

kayèe nyangka soh; boh kutupöng;<br />

bonlupieng<br />

kelompok n 1. kawan; 2. peureukah; jeumeu'ah; 3.<br />

tumpö'; teunumpö'; 4. sukèe; kawöm; 5.<br />

taipah; mengelompokkan jama'; leu'a<br />

kelon v ruguem; uem<br />

keloneng n su geunta, t'èng-t'ong<br />

kelonet a sekelonet bubédrah; bacut th'èh (té 1<br />

);<br />

1. kelong n<br />

bacut t'ieng<br />

blat; beuleutöng<br />

2. kelong n panton Mangkasar<br />

kelongkong n u groh; kelongkongan boh keutupöng<br />

kelongsong n<br />

(geutupöng); bonlupieng<br />

1. keulusöng; keurusöng; 2. pacö'; -<br />

-- peluru<br />

uleue<br />

keureutöih; --- ular sarong<br />

kelontang-kelantung a meurateubkeudéh-keunoe; muwohwoh<br />

I<br />

418


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kelontong n l.ta'tö'; 2. dabeueh meuneukat sibansa<br />

sabön, glaih atawa mangköng<br />

keionyo n cak minyeu' klonyo<br />

kelop a cak séb; peureuséh; paih; geunap<br />

kelopak n bati; pati; upéh; situe'(seutue'); tampö';<br />

--- buluh pucö' reuböng; --- bunga ön<br />

seunalöb bungong; --- (mahkota) buah<br />

tampö'; penutup—p/nangjrukhö; jurukhö;<br />

hiasan bentuk kelopak dihulu senjata<br />

tajam glupa'<br />

kelor n ba' muröng<br />

keiorak n nan teunaman meulaneui ba' pageue<br />

kelos n geunulöng (kloih) beuneueng<br />

kelosok v mengelosok geuso'; pleue; upa; upie<br />

1. kelotok v mengelotok leukang<br />

2. kelotok a eungköt masén<br />

3. kelotok n 1. peurahö meusén ureueng Banjar;<br />

2. rakét trieng<br />

keloyak v berkeloyak teupulie'; teuplue'<br />

keloyang n (cicém) peureuléng<br />

keloyor v mengeloyor ja' meucoh-coh<br />

kelp n nan teunaman<br />

kelu a klo; teukhép babah<br />

kelua n haluwa; halwa; meuraba<br />

keluai n mangoih<br />

keluak n boh meuluweue'<br />

keluan n taloe ba' idöng leumo atawa keubeue<br />

keluang n Ihong; kluang; luntie<br />

keluangsa n ureueng meukawöm<br />

keluar v 1. teubiet; 2. kumbèe; 3. leumah; deuih;<br />

4. teubiet; 5. lahé; 6. peuta'; 7. jibréthèe<br />

8. piyöh; 9. teubiet; --- batas meusalah;<br />

buet salah; mengeluarkan dari srueng;<br />

rhueng; suet niba'<br />

keluarga n ai; aneu'peurumoh; asoe rumoh; cèdara;<br />

419


420<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

keuluwarga; kawöm; waréh; hubungan<br />

— ai; janèb; jinieb; nasab; neusab;<br />

hubungan kekeluargaan silatrahim;<br />

rungkhé; rungkho; anggota keluarga<br />

sukèe; satu — sinasab (neusab); se<br />

— (seketurunan) rungkho; keluarga<br />

dari pihak ayah dan ibu sampèe<br />

kelubak v ferte/uba/rteupileut;teupilut;lhu; teupulie'<br />

kelubi n sibansa ba' sala' masam; keuleubi<br />

keluburan n peutah kurö'-kurö'<br />

keluh n meurawé; keluhan h'ueh; h'uih<br />

kelui n sibansa ba' siron (sirèn)<br />

keluih n ba' kulu<br />

keluk n leungköng; kilo'; ber , lekuk ki<br />

buet siröng; culaih<br />

kelukup n nan ba' kayèe<br />

kelukur v berkelukur (an) meucureueh; Ihu<br />

kelulu a patöt<br />

kelulut n agaih; krimue<br />

kelumit n bubé draih; bubé c'è'<br />

kelumpang n ba' glumpang; jeureula<br />

kelumun n keuluböng; kluböng<br />

kelun v kèupöi; keuböi; berkelun meukeupöikeupöi<br />

keluna n nan teunaman meu'eui<br />

kelunak n sijeunèh ba'ubi<br />

kelung a Ihö' teungoh<br />

kelupas v mengelupas 1. pileut; pilut; leut; 2. pulië;<br />

peusieng; ter — hu; susöt; menge — kan<br />

plue'<br />

kelupur v mengelupur mupè-pè<br />

keluron n luröh aneu' lam mumèe; seulaböh<br />

keluruk v ku'ue'<br />

kelurut a cong; cut<br />

kelus a Ihu


INDONESIA A C E H<br />

kelusuh-kelusaha éh beulisah<br />

telM a kelut-melut kalöt; kacho<br />

kelutum n sijeunèh ba' kayèe<br />

keluwung n buleuen rajatimoh<br />

keluyuk n teunaguen cina (sie bui ngon saka)<br />

keluyur v berkeluyuran meuwoh-woh; meurawoh<br />

kemah a kimah; seueng; tempatberkemah (piknik)<br />

peulanggahan; pelanggahan;<br />

peunanggahan<br />

kemal a berkemal geupuih; meugeupueh<br />

kemala n keumala; batèe jeued<br />

kemam v berkemam meungom-ngom<br />

kemamang n sijeunèh geunteuet<br />

kemandoran n gampöng neumat Ié sidroe mandö<br />

1. kemang n ba' munjè;munyè; sibansa ba' mancang<br />

2 kemang n jén peukaru aneu' miet<br />

kemangi n aséh-aséh; rihan<br />

kemarau a musém khueng; reueng; keumarèe;<br />

kemari v keunoe; di kemarikan ba keunoe<br />

kemarin n baroe; kemarin dulu baroesa ]éh; anak<br />

--- aneu' baroesa<br />

kemaruk a 1. h'eut seumajöh si'at-at keulusa ban<br />

puléh sakét; 2. Ar/meu'ulö'-ulö' keulusa<br />

bankaya; ; 3. ki haleumab; jumoh<br />

kemas a 1reumpan;2.gléh;beureuséh;keumaih;<br />

berkemas-kemas meukeumaih;<br />

mengemasi peukeumaih<br />

kembal n gampét ön seukèe<br />

kembaii adv 1. riwang; gisa;pulang; muléh; 2. teuma;<br />

3. lom; 4. lom; kembaii asal woe ba'<br />

sot (sèt); kembaii ke rahmatullah woe<br />

ba' po; maté; mengembalikan 1.<br />

peuriwang; peugisa ba' sot; 2. pulang;<br />

3. balé'; 4. peupuléh; memulaikembaii<br />

421


INDONESIA A C E H<br />

klayi; samaklayi; samalayi<br />

kemban n keuth'ang; geut'ang<br />

1. kembang v berkembang 1. keumang; kumbèe; 2.<br />

mue; 3. meutamaih; 4. timoh; — hatinya<br />

seunang até; — kempis meuh'uehmeuh'ueh;<br />

(adonan, kuah) mengembang<br />

keumang; sui; — tengkuknya teuma kot;<br />

mengembangkan 1 leueng; 2. puluwaih;<br />

3. peu'é'; mengembangkan (sayap)grue<br />

2. kembang n bungong; --- ap/bungong apui; — gu/a<br />

gulataré'; èseuböm-böm; --- /afarbiduen;<br />

— loyang kamalöyang; --- pala meulisan<br />

pala; meureuba; --• penganten bungong<br />

darabarö; --- pukul 4 sore (mira bilis<br />

Jalapa) kujreuet; — serdadu bungong<br />

sidadu; kembang biak, ber — mue;<br />

meutamah Ie; mengembang cateueng;<br />

mengembang-b/aWcan peumue;seumibo;<br />

--- sepatu raja putéh/mirah<br />

kembar a keumbeue; ganda<br />

kembara v mengembara meurawoh; meuwot-wot;<br />

meuwét-wét; larat<br />

kembayat n ijasutra bombè<br />

kemben n geutang<br />

kembili n keumili; kimili<br />

kemboja n jeumpa keubirö; — merah ba' sila'-la'<br />

kembol n mengembol keutieb; meukeutieb<br />

kembu n parue'; sarue'<br />

1. kembung a keumong; beuténg; seungkoe; (pusöng)<br />

busöng angèn mirah; — kempis keumong<br />

keus'ieb; --- padi kröng padé;<br />

mengembungkan peukeumong;<br />

peubusöng<br />

2. kembung n nan eungköt<br />

kembur v berkembur poh beurakaih; mubuha'<br />

422


INDONESIA A C E H<br />

kembut n eumpang seukèe<br />

kemeja n bajèe keumeja (keumija; kamèja)<br />

kemejan n sijeunèh eungköt yèe<br />

kemelut n kalöt<br />

kemenakan n keumuen; — didada keumuen waréh;<br />

— di dagu keumuen wali atawa karöng;<br />

— datang ureueng geutueng keu cèdara<br />

kemendalam n keutuyöng<br />

kemendang n umang-umang<br />

kemendur n keumeundö<br />

kementam v berkementam su meugeutham-geuth'am<br />

T. kemenyan n keumunyan; kumunyan; keuneurukam<br />

2. kemenyan (akar —jn nan teunaman lawa<br />

3. kemenyan n sijeunèh eungköt yèe<br />

kemi n nan eungköt la'öt<br />

kemih n keumèh; 'ie'; berkemih töh 'ie'<br />

kemik a c'ieb; reumieb; keus'ieb<br />

kemiri n kumiroe; krèh<br />

* w n /<br />

'<br />

n<br />

— rububpeukayan atawa barang meuih<br />

nyang geuhadiyah keutanda gaséh<br />

kemlandingan a sibansa ba'reuteu' bambang<br />

kembloko n nan boh kayèe, rasa masam mamèh<br />

kempa n peuneurah<br />

kempal a (tanoh) da'; padé'<br />

kempang n jalö peuneugèt siba' kayèe<br />

kempas n nan ba' kayèe kreueh ngon brat keu<br />

tihang peurahö atawa arang töt timah<br />

kempek n sibansa gampét ranub atawa pèng<br />

kempeti n plisi tantra Jeupun nyang geuthèe that<br />

bueh<br />

1. kempis a keus'ieb; keunyuet<br />

2. kempis n seurahi meujeurabat awé<br />

1. kempit n geupét; keutuyöng<br />

2. kempit v mengempit gapiet; — an geunapiet<br />

1. kemplang y mengemplang seuko'; sakai; teupue';<br />

423


INDONESIA A C E H<br />

tadi<br />

2. kemplang v mengemplang 1. mita ilah hanatém<br />

bayeue utang; 2. peureuloh amanah<br />

kempot a 1. lueb; 2. cak atra abéh<br />

kempu n plö' bulat teumpat keubah bajèe atawa<br />

dabeueh nyang ubeuet-ubeuet<br />

kempuh a leumpö'; masa'(boh kayèe, teunaguen);<br />

ranom; reunom; kh'ob; kh'ieng; brö'<br />

1. kempul n sibansa canang<br />

2. kempul v berkempul-kempul meuh'ueh-meuh'ueh<br />

(moe) meusö'-meusö'<br />

kempunan n 1. lindan; 2. bingong; 3. hana beugi<br />

1. kempung a (mieng) lueb<br />

2. kempung n 1. pruet cut; 2. sikumböng<br />

1. kemu v berkemu kumo<br />

2. /cemu v mengemu!. meungom-ngom; meukr'obkrob;<br />

2. kulöm<br />

kemucing n peunyampöh abèe niba' bulèe mano'<br />

kemudi n 1. kumudoe; keumudoe; 2. ki pawang;<br />

kupala; kumeundan<br />

kemudian adv 1. dudoe; kömdiyan; seuneulheueh<br />

(sineulheueh); 2. keuneulheueh; Iheueh<br />

nyan; --- hari (selanjutnya) teuma; hari<br />

kemudian (kiamat, akhir zaman) uroe<br />

dudoe; mengemudiankan (peu)tanggöh;<br />

(peu)undö; terkemdudian ba' akhé;<br />

ba'seuneulheueh; kemudian setelah itu<br />

ama<br />

424<br />

kemukus n sijeunèh campli (capli)<br />

kemul n limböt; seulimböt; sulimöt<br />

kemumu n 1. siseu' la'öt; 2. ba'eumpeue' Cina<br />

kemuncak n puca'; keumunca'<br />

kemuncup n naleueng jaröm<br />

kemung n sibansa göng<br />

kemungkus n (boh mano') kom


INDONESIA A C E H<br />

kemuning n ba' kumunèng<br />

kemunting n ba' sidudö'<br />

kemut v mengemutl. keumèt; keumot; keumètkeumot;<br />

2. meuhuyön-huyön; mabó';<br />

3. cak kulöm<br />

kemutul n nan kayèe kreueh, jiwiet (juwiet), jeued<br />

keu ubat kudé<br />

kena v 1. seuntöh; meugantoh; 2. simban; 3.<br />

(teu) keunong; 4. hana bibeueh; 5.<br />

patöt; meukeunong; mengena simban<br />

keunong; keunong; (dalam perkataan<br />

dan tindakan)pakhö'; mengenakan ngui;<br />

peubuet; pubuet; takat; terkena teupèh;<br />

mengena (tembakan peluru) makan;<br />

hampir kena meurambui; meurampéh<br />

kena n kah; gata<br />

kenal a 1. turi; turé; meuturi (turé); 2. thèe;<br />

tupeue; 3, susoe; tusoe; 4. meuphöm;<br />

muphöm; --- baik jamè'; di — igeuturi;<br />

ter—geuturi; meugah; geuthè; meuleuha;<br />

meuceuhu; berkenalanmeuturi; muturi;<br />

meungon; meusabat; memperkenalkan<br />

d/ripeuturi (puturi); salingkenal, mengenal<br />

turi sari<br />

1. kenan a berkenan 1. tém; neutém; 2. geutém<br />

ngon seunang até; memperkenankan<br />

neu'idin; neupeu'idin; neupeululöih<br />

2. kenan a (è' lalat) tanda ba'tuböh<br />

kenang v mengenangameum;peu'ameum;ambatambat;<br />

bayeuen; kenang-Zcenangantanda<br />

ingat; ter — seuböt; seubét; meuseubét<br />

kenanga n seumanga; seulanga; seunanga;<br />

keunanga<br />

kenap n mija; mèh ubit<br />

kenapa p cak pakon, peusabab<br />

425


INDONESIA A C E H<br />

kenapang n sibansa ba' keumiroe<br />

1. kenari n sibansa ba' keutapang<br />

2. kenari n nan cicém ceudaih su<br />

kenas n tirom masén<br />

kencan n janji meurumpo' ba'saboh teumpat<br />

kencana n meuih<br />

1. kencang a 1. taré'; teugang; 2. bacah; bagah; 3.<br />

kong; teuga; mengencangkan c'uet;<br />

met; tambang<br />

2. kencang n /cencang-kencungsu meukeutang-keuting<br />

kencar a terkencar-kencarl. gamèh-gamoh; mèhmoh;<br />

2. gameum<br />

kenceng n geurudoe; gurude; grudoe<br />

kenceng n blangong beusoe (teumaga)<br />

kencing v töh 'ie'; air — keumèh; kencing berdiri<br />

panca (pancé) 'ie'; sebentar-sebentar<br />

ingin kencing meuran; reujan; rijan<br />

1. kencong a ceuko'; iröt; kiwieng; siröng<br />

2. kencong n nan ba' kayèe kreueh<br />

kencreng n su pèng rhöt lam tèm<br />

kencur a 1. ceukö; 2. ki gohlom muphöm; puti'<br />

that mantong; 3. ki (aneu') manya';<br />

bilah<br />

kendaga n peutoe meujeurabat<br />

kendal n ba' peuleukat<br />

kendaia n canteuen; cantöi; gantoh; santo'; padèe<br />

kendali n 1. (taloe) keukang; mengendalikan mat<br />

keukang; mat gayam; 2. ki theun (nabsu<br />

atawa yum); tidak ter — lagi pacah;<br />

mengendalikan kemudi lili<br />

kendana v mengendanai keumiet; kawai<br />

1. kendang n geundrang<br />

2. kendang n paté (kulan) keureutaih asoe 480 sampoe<br />

500 ön; sekendang 1. saboh paté; 2.<br />

lethat; meuseu'è<br />

426


INDONESIA A C E H<br />

3. kendang n kendang-kendang<br />

si'uroe-uroe<br />

(an) nyang tangui<br />

kendara v berkendara 1. gidue' (due 1<br />

); peulayeue;<br />

ba; pasang; é'; mengendarai gidue';<br />

due'; peulayeue; ba; pasang; pengendara/<br />

pengemudi — mobil supé; — kuda<br />

coki; — kapai mu'alim; — kereta api<br />

maseunèh; kendaraan kandreuen;<br />

kandran; kendaraan<br />

meureukab<br />

air atau darat<br />

kendati (pun) p 1. beuthat; bahthat; ba'that; bahpih<br />

meunan; böhpih meunan; ada'pih<br />

meunan; 2. bè'an; bè'meung<br />

kendeka n sijeunèh ba' kayèe keutaméh rumoh<br />

1. kenderi n timangan meuih<br />

2. kenderi n nan ba' kayèe<br />

k e n d i n<br />

birie'; dura; tura; rutu; kendi porselen<br />

peunuman; peuluman<br />

kendil n kanèt<br />

kendit n geundét; taloe geundét<br />

kendong v mengendong awih; bawih<br />

kenduduk n sibansa ba'ubi<br />

kendung (an) n ba' kayèe, kulét keuceunelöp ija<br />

kendur a geumbö; geunjö; kendö; seundèt; kendur<br />

bergantungan (kuping manusia/hewan)<br />

kupè'; Crere/cjmuphi'-phi'; kapha'-kaphi'<br />

kendun n kanduri; khanuri; khawuri; walimah<br />

kenek n keunè'; keunèt<br />

keneker n boh kato' (gato'); boh panta<br />

k e n e s<br />

a teukeuch'a'; keuch'a'; meukeuch'a';<br />

meuch'a'<br />

kenkeng n su asèe meukieng-kieng<br />

kenidai n nan kayèe, timoh ba' binèh pasi<br />

kenikir n bungong è' mano'<br />

kening n 1. bulèe keunèng; 2. dhoe; kunèng;<br />

427


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tala'<br />

kenohong n peunyakét budö'<br />

kenong n nan peukakaih gameulan Jawa<br />

1. kenop n keunob, thueb; tueb<br />

2. kenop n boh bajèe<br />

3. kenop n banie<br />

kensel v mengensel pubateue; caböt; landong<br />

kental a buyö; beuyö; ghuen; lindang ; likat; 2.<br />

cak (rakan) akeurab; krab; karib;<br />

mengental beuku<br />

kentang n boh gantang; ladong (kentang jenis<br />

besar)<br />

kentar n timangan meuih<br />

kentara a cak deuih; leumah; nyata<br />

kent ung n tö'-tö'<br />

1. kenfuf n geuntöt<br />

2. kentut n ba' sigeuntöt<br />

kenur n cak taloe; beuneueng<br />

Arenya n aneu'dara; biké<br />

kenyal a 1. lamböt; leuntö; 2. kliet<br />

kenyam a mengenyam keucap; rasa; co' nè'mat<br />

kenyang a 1. troe; taré' pruet; 2. ki peunoh; pupö;<br />

3. ki pueh (p'ueh); gla'; lebih dari<br />

kenyang tala'<br />

kenyat-kenyit(kenyat-kenyut) a meutueb-tueb<br />

1. kenyi (h) a 1. reujang meurasa sakét; 2. bagah<br />

teupèh peunyakét<br />

2. kenyih a beuleuté'<br />

kenyit v mengenyit keunyèt<br />

kenyut v mengenyut p'ieb tè' (mom dè'); jujuet<br />

1. keok n su mano'; meuk'ab-k'ab<br />

2. keok cak talö abéh<br />

keong n sipöt<br />

1. kep n khieb beudé<br />

2. kep n cak gumba'<br />

428


INDONESIA A C E H<br />

kepada p keu; ba'<br />

1. kepah n lajueng; reumot; kreueng la'öt<br />

2. kepah n mengepah mamoh sara p'ieb<br />

kepai n udeueng breueh (reukieh)<br />

kepak n sayeuep; ber — 1. meusayeuep; 2.<br />

meukeupra'-keupra'; mengepak sayap<br />

keupa'-keupa'; keupra'; kirap<br />

1. kepak v mengepak tingkue<br />

2. kepak v meucapoe-capoe<br />

3. kepak n terkepak kiwieng; ceuko'; awè'<br />

kepai n geupai; keupai; reugam<br />

kepala n ulèe; jeumala; uram; uta'; keutuwa; -<br />

-- air ulèe ie'; — angin plè'-plo'; bangai;<br />

— bahu uram bahö; — batu kreueh<br />

tangkura'; tungang; tuhie; tungie; —<br />

berat ngeut; — udang bangai; budoe;<br />

tutup — (bentuk kerucut dari upih pinang)<br />

jrukhö; jurukhö; kajeueng; samè; sarue';<br />

— tangga ulèe reunyeuen<br />

kepala n (kepala suku, pemimpin, ketua) choekhi;<br />

choikhi; chèh<br />

kepalang a alang keupalang; teulanjö<br />

kepam a 1. useueng; 2. juem; 3. balom<br />

1. kepang n nan ba'kayèe, kulét keutabloe<br />

2. kepang n (ö') teureue'; (tika) teumanyum;<br />

mengepang reue'; manyum<br />

3. kepang a tepangr-Arepaf mupunyoe-punyoe; krötkreuet<br />

4. kepang n trieng meu'alén; laya<br />

1. ArepaA n eungköt ietabeue<br />

2. Arepar n ijakèpar<br />

keparat a kaphé; bansat; jahé<br />

kepayang n buga'; pangè; mabuk — meucinta<br />

kepacong a keuboih; kuweuet<br />

kepek a 1. c'ieb; ph'eb; phèb; keus'ieb; 2. (si)<br />

429


INDONESIA A C E H<br />

deue; dè; lipè<br />

kepel a nan ba' kayèe<br />

kepancong n boh meuluweue'<br />

kepepet ' c a k 1. meuseupét; 2. ki meukarat<br />

keperancak n nan bungong<br />

1 keper n cak 1. euncit è' nyang meukeumat ba'<br />

leubö; 2. sangkilat<br />

2. keper n sirép<br />

kepetang adv ba roe<br />

kepialu a mumang (ulèe)<br />

kepiat n keureumeueh<br />

1. kep/'k n deue; sideue; dè<br />

2. kep/'k n sijeunèh h'ueng<br />

kep/7 a meusindréng; meu'indréng<br />

kepincut a haro'<br />

kepinding n pij ét<br />

keping a lipéh; keupéng; ber— meupéng-péng;<br />

pecah — beukah; meukeupéng-keupéng<br />

kepingin adv keumeung (keumeu, keumieng, meung<br />

+ huruf bibir menjadi mu)<br />

kepinis n ba' kamariya(h)<br />

kepinjal n piet asèe<br />

kep/'s n kribueng eungköt; sarue'<br />

kepit v gapiet; seupét<br />

kepiat n keureumeuih<br />

kepiting n bieng; langkab; geuteuem; — air tawar<br />

bieng bangka; — batu bieng batèe;<br />

— pantai bieng sirama; rama; bieng<br />

phö; — air asin umeui; geuteuem;<br />

yuyu; biengköng; — laut badèe; insang<br />

kepiting br'eun bieng; jeureumeui<br />

kepieset n cak teusireu'; teugeulincé<br />

keplok v keupra' jaroe<br />

kepodang n cakeue' (cicém pajöh sidom)<br />

kepoh v mengepohkan tapih; tangkéh; buwang<br />

430


INDONESIA A C E H<br />

kepol v cak peuta'<br />

kepompong n lulön; dulön; sarue' ulat<br />

keponakan n aneu' keumuen<br />

1. kepot a iröt; siröng<br />

2. kepot v mengepot cak 1. ja' bagah hana hiro<br />

bansilingka; 2. puwét-wét moto nyang<br />

jiplueng kupé' ba'jalan meuliko'<br />

kepruk v mengepruk seupöt; heungko; heundru<br />

1. kepuh v mengepuh (layeue) keumang; pengepuh<br />

layeue sabö<br />

2. kepuh n sibansa ba'leupueng<br />

3. kepuh n kepuh-kepuh ceureupa; ceuleupa<br />

1. kepuk n 1. katéng bu; 2. keupö' padé; 3. kribueng;<br />

sarue'<br />

2. kepuk n ceuko'<br />

3. kepuk n sijeunèh bajèe köt<br />

kepul n meukeupöi; meukeuböi; ber muböiböi;<br />

mubura-bura; meukeubö'<br />

kapulaga n gapulaga<br />

kepundan n babah gunong meu'apui<br />

kepundung n sibansa ba' lansat<br />

kepung v berkepungb\é\; lét; giét; gléb; keupöng;<br />

ragab; hudöm<br />

kepurun n kanji sagèe<br />

keputren n anjöng putroe<br />

kepuyuk n kraleueb; keuraleueb<br />

kera n bue; kra; y'e/i/s — kecil, bertelinga putih<br />

sigeudu'; — bertangan panjang weu'<br />

kera n peukakaih teupeuen<br />

kerabang n brue' (kulét) boh mano'<br />

kerabat n cèdara; kawöm; waréh<br />

kerabik a cr'ie'; pr'ie'<br />

1. kerabu n seunicah; seulincah<br />

2. kerabu n subang; téng-téng<br />

keracak n 1. chèn-chèn; meuchèn; 2. bacah<br />

431


INDONESIA A C E H<br />

keracap n peukakaih musib niba' bulóh atawa<br />

kayèe<br />

keraeng n lakab cèdara raja Mangkasar<br />

1. kerah n rudi; mengerahkan krah (gra') ureueng<br />

meuseuraya; meuhurub; ra'i; rón<br />

2 kerah n kipè' bajèe; krahbajèe<br />

kerahi n boh timon bateueng<br />

1. kerai n bidè; kré<br />

2. kerai n mengeraikan plön; peulön; bh'oh<br />

kerajang a meukeupéng-keupéng; gurancang<br />

1. kerajat n aneu' ö' timoh ba' dhoe<br />

2. kerajat n keurajat<br />

1. kerak n kra'; euncit (ncit)<br />

2 kerak n su ureueng geumarö; meukruhkruh<br />

kerakah n sijeunèh kapaidagang jameun dilèe<br />

kerakal n gliké; geulingké; kliké; jliké<br />

kerakap n sijeunèh ranup<br />

keram v mengeram 1. karom; keumarom; 2.<br />

meukuröng<br />

kerama . n kutö'; teumeureuka<br />

keraman n daröhaka; burat<br />

keramas v srah ö'; keuramaih<br />

keramat n kramat; èeliya; oliya, — tertinggi dalam<br />

tasauf kutöb<br />

keramba n raga eungköt buju, niba'trieng teumanyum<br />

ba'rungkha kayèe<br />

kerambil n u; keurambèe<br />

kerambit n krambét; arèt ubit<br />

keramboga n timon keumikèe; teumikèe<br />

keramik a teumika<br />

kerampagi n sikinlipat; sikincukö (ceumuko)<br />

kerampang n brue' nab; keulangkang; klangkang pha;<br />

lungkie' pha; th'ong<br />

keramunting n jeunèh ba'sidudö'<br />

1. keran n kran<br />

432


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. keran n paco' ie<br />

kerancang n keurawang; krawang; teurawang<br />

keranda n kreunda<br />

1. kerang n kreueng; unam; unab<br />

2. kerang n kerang-kerangan batèe nyang jiatö meuriti<br />

ba'jalan meulichè'<br />

kerangka n rungkha; rangkayan<br />

kerangkai n nan ba'kayèe keu rudageuruba' atawa<br />

gocangköi<br />

kerangkeng n kunuröng; kuröngan; kutri (gumtiya)<br />

kerani n krani; klèrè'; jarötuléh<br />

keranjang n baköi;beuleunta';raga;gampét; kribueng;<br />

sangkeue'; --- dari anyaman rotan<br />

berlobang-lobang raga reuleuet; — bulat<br />

kudè; — bulat torak krancang; — bentuk<br />

kerucut sarue'; kribueng; punceue';<br />

rancang; rangkab; seureukab<br />

keranji n ceuradieh; cradieh; kranjoe<br />

keranjingan a haro' maté; haro'abéh<br />

keranta n gutèe ba'tuböh ureueng nyangka rab maté<br />

kerantong n tö'-tö'<br />

kerap a 1. kayém; 2. (anyaman) jab; rapat; 3.<br />

(tanaman) krab<br />

kerapu n eungköt geureupu; geurapèe<br />

A-eras a 1. kreueh; batu tergolong barang yang<br />

— batèe röh lam barang nyang kreueh;<br />

2. ki gigèh; ia berusaha gigèh that jih;<br />

3. A/tangköh; sasa; 4. A/bagah; bacah;<br />

harga barang naik — yum barang bagah<br />

that jié'; 5. ki brat; ayahnya sakit —<br />

yahjih sakét brat; 6. ki hibat; tekanan<br />

musuh makin — musöh makén hibat<br />

jiteugon; 7. ki hana weueh; sikap dan<br />

433


434<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tindakannya sangat — sipheuet ngon<br />

buetjih hana jiweueh meusidroe; 8. ki gasa<br />

ia memang — tabiatnya teubi'atjih cit<br />

gasa 9. ki sagai; dilarang --- berjalan<br />

disini hanjeued sagai (ta)ja'disinoe;<br />

10. ki keubit-keubit; gedung itu dijaga<br />

— oleh tentara geudöng nyan jikawai<br />

keubit-keubit Ié tantra; 11. ki bagah;<br />

angin bertiup dengan — nya angèn<br />

jipöt ngon bagah, 12. ki taré'; 13. ki<br />

glaih; ia menjawab dengan suara —<br />

- glaih that ba' jijaweueb; 14. lagèe<br />

geuplèe; semalam hujan — beuklam<br />

ujeuen lagèe geuplèe; 15. ki kreueh<br />

untuk saya cerutu itu terlalu — curup<br />

nyan kreuehthat keu lön; 16. mabö';<br />

ia minum-minuman keras\\\éb minoman<br />

nyang pumabö'; 17. ki bahaya; obat<br />

—tidakdijualbebas uba\ nyang mubahaya<br />

hanjeued bibeueh jipubloe; 18. kreueh;<br />

biang cuka ini --- baunya nang cuka<br />

nyoe kreuehthat bèe; 19. A/meukarat;<br />

bautnya --- sukar dibuka bawöt nyoe<br />

meukaratba' tabuka; 20. A/kliet; dagingnya<br />

--- sukar dikunyah sie nyoe kklietthat<br />

ba' tamamoh; 21. A/hana meujeu'eut;<br />

pernya sudah—pè nyoe hana meujeu'eut<br />

Ié; --- bar/kreueh até; — kepala kreueh<br />

tangkura' (ulèe); tuhie; tungie; tungang;<br />

batat; tungang; mbeue; eumbeue;<br />

teumbeue; --- AeraA meu'ubah-ubah<br />

si'at-at; --- lidah meugunci (meukhab)<br />

babah; --- mangkas kreueh that-that;<br />

--- mulut taré' babah; --- dan rapuh<br />

krang; berAeraspeutheun; theun; berkeras


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kerasan mupaké; dawa; bersikeras<br />

meukreueh; dengan kekerasan pa'sa;<br />

langgéh pa'sa; mengeras batat;<br />

bangkaran; mengeras (tegang) gong;<br />

kerasan a<br />

keras dan kuat (unt uklogam) seungkom<br />

lulöt<br />

1. kerat n iréh; gréh; mengerat kr'èt; ariet; gréh;<br />

puntöng<br />

2. kerat n su tupèe kr'èt u; meugr'èt-gr'èt<br />

keraton n 1. dalam; 2. keurajeuen<br />

kerau n sibansa baköi atawa katéng<br />

1. kerawai n geumeutoe tanoh<br />

2. kerawai n ba' kayèe, ön jeued keubaja<br />

kerawak n tupèe mubulèe mirah<br />

Areraivang n keurawang; krawang; teurawang<br />

kerawat n taloe awè; jrabat; jeureuban<br />

kerawit n glang alöih lam pruet<br />

kerabang n nan ba'kayèe, kulèt jeued keutaloe<br />

kerabat n mengebat (ikat) lirèn<br />

kerabat n geuriba'; griba'<br />

kerbau n 1. keubeue; 2. ki 1<br />

ureueng ngeut; anak<br />

kerbau yang masih kecil (bayi) aneu'<br />

w'è'; aneu 'ue<br />

kerbuk v mengerbuk teubö'; kuré'<br />

kercing v mengercingkan pét mata<br />

kercit v mengercitkan geudèp mata<br />

kercut n sijeunèh naleueng ngom<br />

kerdak n 1. keudèh; 2. barang hana meuyum<br />

kerdam n su meugeureudh'am; su barang<br />

kerdil a<br />

meuseumpom ateueh peuleuka<br />

bukrie';bukèe;bukhèe;c'ie(cie);deuna';<br />

krèe; pr'ien; pingko;<br />

liem; tri<br />

(untukbuah-buahan)<br />

kerdom v be(r) kerdom-kerdom caArcaröt;ceumaröt;<br />

teuna'<br />

435


INDONESIA A C E H<br />

kerdut n kröt; keudöt<br />

kere n 1. papa; dana; 2. ureueng geumadè<br />

kere n bidè; kré<br />

kerebok v mengerebok pr'ie'; cr'ie'; kuya'<br />

kereceng v mengerecengkan (mata) geudèbmata;<br />

meugeudèb-geudèb<br />

keredak n keudèh; keudè<br />

kredep v 1.meuklèb-klèb;2.mublie'-blie';jeureulah<br />

keredok n gulè ön kayèe meuntah<br />

keredong n ija töp ulèe atawa muka; keurudöng<br />

1. kerek n bohpè; takai; mengerek (menarik;<br />

menggulung) kareue; karie; mengerek<br />

layar tanja' layeue<br />

2. kerek n paté limpéng gulajö'; se — siplöih<br />

limpéng<br />

kerekot a 1. kuköt; kruköt; meugrutuet; 2. (aleue)<br />

meugeureugöh; 3. liet; meu'è' linot<br />

keremi n glang alöih lam pruet<br />

keremot a meukröt-kröt<br />

kerempagi n sikin ceumukö; sikin lipat<br />

kerempeng a pijeuet ruet; bangkèh<br />

kerempung n pruet cut<br />

keren a Ltari, gagah;2.ceukén;cur'ien;3. bacah;<br />

4. plintè; peulintè<br />

kerencang n su rantémeuseuntöh; grancang-greuncing<br />

kerendang a 1. nanba' kayèe; 2. kulam bijèh (beunèh)<br />

eungköt<br />

kereneng a 1. umpang seukèe; gampét; 2. raga<br />

arang; 3. raga boh kayèe<br />

kereng a 1. deungkèng; grantang; ceukén; 2.<br />

itam sukla; hilam; teubai<br />

kerengga a sidom mirah<br />

kerengkam n siseue' la'öt<br />

kerengkiang n kröng (keupö') padé<br />

kerentam n su meugeudh'am-geudh'am<br />

436


INDONESIA A C E H<br />

kerenting n su meukeuting<br />

kerenyot v mengerenyot geureuhèng; geuhèng<br />

kerepas a buta siblah; mengerepas pét mata<br />

1, kerepes v mengerepes meugeue-meugeue<br />

2. kerepes a lipéh ngon ph'èb<br />

kerepot a meukröt-kröt<br />

kerepyak n su ié ujeuen rhöt atawa tumba' meuhadu<br />

keresek n su ranténg atawa dheuen patah (krèbkrob)<br />

kereseng a crah; reukah; terkereseng (meu)<br />

geureuhieng; geureuhèng<br />

keresot a kröt; keudöt; grutut; geurutut<br />

kereta n kandreuen; kandran; --- api geuritan<br />

apui; tempatpemberhentian KA) meunaté<br />

geuritan apui; — angin gari; gritan<br />

angèn; — baja moto tèng Ikeubai)<br />

keretan n kèh apui<br />

1. keretek n ruko' bungong lawang<br />

2. keretek n su ön tutöng<br />

3. keretek n sijeunèh kaha duwaruda<br />

kereweng n keupéng teumika<br />

keri n sijeunèh sadeuep<br />

kerias n sijeunèh peunajöhthö<br />

kering-keriut n su trieng angèn pöt<br />

keriap v berkeriapan meukeurumon (krumon);<br />

hudöm<br />

keriau v berkeriau geumeucie'; geumeuréb<br />

kerical n namiet; lamiet<br />

kericau v berkericai meukuw'a; kutru (su cicém)<br />

keridas n kurap beusoe<br />

keridik n sijeunèh daruet kléng<br />

kerih n su bukrèh geumeucie'<br />

1. kerik v su daruet kléng meukrie'-krie'<br />

2. kerik n mengerik kréh<br />

3. kerik n — api kèh apui<br />

437


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

4. kerik n su daruet kléng; kri'-kri'<br />

krikal n pingan (dalöng) meugaki<br />

kerikam n ijalinen gasa<br />

kerikil n 1. gliké; jliké; keureusé'; kliké; 2. batèe<br />

meujampu tanoh kliet ngon anoe<br />

kerikit v mengerikiti kr'èt; gréh<br />

kerimut a meukröt-kröt<br />

kerinan a jula jaga éh<br />

keriding n suléng ön jö'<br />

1. kering a 1. thö'kréng; roh; rue'; 2. ki soh; 3.<br />

Av' (ka) teudong hèd; 4. W teukeujöt;<br />

hireuen; 5. hana Ié meu'ie (susu leumoe);<br />

musim— khueng; keumarèe; setengah<br />

(hampir) — leubot; --- mersik reueng;<br />

— kerontang thökréng; — sekali (pinang)<br />

rue'; kelapa rie'; — dan tua<br />

(tembakau, pinang) kutè; mengerng rie';<br />

jie; mengeringkan air dibadan setelah<br />

mandi (lap) keutab; geutab<br />

2. kering n su geunta; (kring-kring)<br />

keringat n reu'öh; — buntet beungkirè; beumkirè;<br />

majireu'öh; mandi --- reu'öh reu'ah;<br />

berkeringat (beruap) sijeue<br />

kerinjal n boh.keu'ieng<br />

kerinjang v mengerinjang cacah; chèb-chèb<br />

kerinjing n sibansa ba' tingkeuem<br />

kerintil a meuseu'è; jai<br />

kerinting n kreueng masén<br />

kerip n mengerip kr'èt; kurè'; nyeueh; yeuh<br />

keripik n peunajöh keuripèt; kripèt; reundang<br />

boh ubi atawa pisang teulayang<br />

keriput a kröt; keudöt<br />

keris n kréh; siwaih; --- panjang bari (bahri);<br />

sarung keris bagian atas jambang; aréng;<br />

cincin pada gagang keris (antara hulu<br />

438


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

dan mata keris) manda'<br />

kerisi n eungköt tri<br />

1. kerisik n ön keurusöng<br />

2. kerisik n su ön keurusöng meugeuso'-geuso'<br />

3. kerisik n keureusé'; anoe gasa<br />

kerisut a meukröt-kröt; keusang-keusöt<br />

keritik n berkeritik-keritik su ö' tutöng<br />

keriting a bundri; geurutèn; geupèn; geurupèn;<br />

geutèn; ikai<br />

keriuk n su mano' agam ku'ue'<br />

kerja n 1. buet; 2. keureuja; öseuha; hareukat;<br />

3. khanuri; meukeureuja; 4. ca/ckeureuja;<br />

-- keras (terburu waktu) meukarat; -<br />

-- serampangan meusadè' (-sadè 1<br />

); Arafa<br />

— pi'é; pekerjaan<br />

rintah<br />

rintah; mengerjakan<br />

kerjantara v ureueng mita ureueng keureuja; mugè<br />

keureuja<br />

kerijap v mengerjap (-ngerjap)kan peugeudèbgeudèb<br />

mata<br />

kerkah v mengerkah mamoh<br />

kerkak n su tuleueng teumamoh (meukrup-krup)<br />

kerkau v mengerkau klo'; kreulo'<br />

1. kerlap v bekerlapan jeureulah; meuseureulah<br />

2. kerlap n tekerlap teungeut sigo s'ab; seuliyö<br />

1. kerling n keureuléng<br />

2. kerling a mengerling meuseureulah<br />

kerlip n (si)kléb caya; berkerlip meuklèp-klèp<br />

kerlip v cak (ka)haro'<br />

kermak n teunaman keuubat sakét ulèe<br />

kermanici n gulèesie leumoe atawa bui<br />

kermi n glang lam pruet manusiya<br />

kernai v mengernai lapah; cang (-cang)<br />

kernet n keunèt; keunè'<br />

kernu n baluem meujra' niba' lungkè<br />

439


INDONESIA A C E H<br />

kernyat-kernyutn su pintö; teuhah - teutöp; keu'at-keu'iet<br />

kernyih n geureuhèng; geuhèng<br />

kernying v mengernying hèng; hieng<br />

kernyit n meukeunyèt (keunyot) bulèe keunèng<br />

atawa dhoe<br />

1 kernyut n keureunyuet; kröt; keudöt<br />

2 kernyut n su gigoe teumamoh<br />

1 kero n peurantaih beusoe<br />

2 kero a juléng; sarö'<br />

kerobak a 1. reuhueng; ruhung; 2 muparöt; pro'<br />

kerobek n mengerobek pr'ie'-pr'ie'; cr'ie'<br />

keroco n 1. sipöt cut; 2. /o'jayéh; tan yum; 3.<br />

ki hana mupangkat; hana hareuga<br />

keroh a sulét; siröng; culaih<br />

kerok a kachoe (pikéran); so'-mo'<br />

kerok n creueh bulèe guda<br />

1. kerokot n nan teunaman gulè<br />

2 kerokot v mengerokoti kro'; kurè'<br />

keromong n keurumong<br />

/ceron n caA: kulahkama<br />

1 keroncong n 1. su gring-gring; 2. A7 su pruet deue'<br />

2 keroncong n alat musib; nan sijeunèh lagèe<br />

3. keroncong n ba' kacang grèg-grèg keubaja tanoh<br />

4 keroncong n seungka bubèe<br />

keroncor n geuteuem agam<br />

kerong n kerong-kerong nan eungköt la'öt<br />

kerongkongan n 1. marèh; 2. reukueng; haleuköm;<br />

sruenggue'; m/er/' --- kawéhlan<br />

kerongsang n sijeunèh peuniti dada; pawön dada;<br />

keureusang; kiyambang bajèe; keupa'<br />

bajèe<br />

keropak n 1. önteue meutuléh; 2. naseukah jameun<br />

nyang meutuléh ateueh ön teue<br />

440<br />

keropas-keropisn buet atawa barang nyang hana yum


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

(hana meuguna)<br />

keropeng n keurupéng; geurupéng cabo'<br />

1. keropok n sekeropok (si)tumpö'; teunumpó'<br />

2. keropok a 1. tan asoe; soh; 2. meukamue; 3. ki<br />

leumie'; leumon<br />

keropong a paröt kudé<br />

kerosin n minyeu' tanoh<br />

1. kerosok n su önthö meugidong<br />

2. kerosok n ön baköng thö<br />

kerosong n sarong uleue<br />

kerotot n (meu) geureutuet; meugrutuet<br />

keroyok n mengeroyok rayéh; kuruyo'<br />

kerapai n keureutöih aneu' beudé<br />

1. kerpus n kupiyah éh<br />

2. kerpus n tampöng rumoh meuturap<br />

3. kerpus n ca/c geureupöh (keureupöh) sidadu<br />

kers n nan ba' atawa boh kayèe<br />

kersai a brè; bra; brue<br />

kersang a 1. thö kréng; 2. (ö') meucula; teuglong;<br />

teudong cot<br />

kersani n beusoe nyang kreuehthat; beusoe<br />

Khörasan (Peureusi)<br />

kersik n anoegasa; kliké alöih; keureusé'<br />

kertah n geuteuem; biengköng<br />

1. kertang a geureuntang<br />

2. kertang n nan eungköt la'öt<br />

kertas n keureutaih; sart; rim kertas kindang;<br />

uang — ön not<br />

kertau n keureuto; geureuto<br />

keruan a caA: meuthèe; meupeue; meuteunté<br />

kerubung v keurumon; krumon; kurumèe; krumèe<br />

1. kerubut v mengerubuti hudöm; ragab<br />

2. kerubut n seumalu mubungong<br />

kerucut n klusöng; keulusöng; klunsöng; krusöng;<br />

krunsöng<br />

441


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kerudung n 1. tudöng (lampu); 2. ija töp ulèe; cada<br />

1. keruh a 1 .ceukoe; keudoe; kröh; lido'; 2. kachoe;<br />

kalöt<br />

2. keruh n (teungeut) meugr'o-gr'o<br />

keruh bumi n seunipat jara' (± 5 batèe = 2-3 mèn)<br />

keruing n kruwéng; lageuen; lagan<br />

keruit n glang lam pruet manusiya; berkeruitkeruit<br />

mumèt-mèt.<br />

keruk n (su) meukru'-kru'; meukrie'-krie'; mengeruk<br />

1. klo'; 2. limeuih; mengerukkan kuré';<br />

kiré'; kuro'<br />

kerukut v mengerukutmeukröt-kröt; kuköt (jaroe;<br />

gaki)<br />

keruk a cak geurupèn; ikai<br />

keruma n kumeuen ba' kudé<br />

kerumit v mengerumit seu<br />

kerumuk a berkerumuk runyoh<br />

kerumun v berkerumun beureunga; hudöm;<br />

keurumon; krumon; krumèe; kurumèe;<br />

m'ue; meurui-rui; langlob; mengerumuni<br />

hudöm; jr'om; keureulieb; kreulieb; kubö,<br />

meukubö; ragab<br />

kerumus v mengerumus ruguem<br />

kerun n (gamba) kulahkama<br />

kerung n 1. Ihö'; 2. reuhung; ruhung<br />

kerunkel n timoh lagèe asoe<br />

keruntang-pungkang a kachoe baloe<br />

kerunting n boh agö'ba'takue leumo atawa keubeue<br />

keruntung n 1. pacö'; 2. kribueng<br />

kerunyut n keureunyuet; keunyèt; meukröt-kröt<br />

kerup n su ureueng mamohbohtimon; meukrupkrup<br />

1. kerupuk n kurupö'; --- kulit kurupö' kulét<br />

2. kerupuk a kerupukan bingong; hudah-huduh<br />

kerut n kröt; keudöt; boh keu'èh; mengerut<br />

442


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

(mengering, mengecil) jie; keunyuet;<br />

keu'ot; berkerirt-kerutgrutuet; meugrutuet:<br />

keundang-keudét<br />

kerut n su sikin meugeuso'; meukrut-krut<br />

kerutak v mengerutak mamoh tuleueng<br />

kerutup n su ön basah tutöng<br />

keruyuk n su mano' ku'ue'<br />

kesah n aloh-alah<br />

kesak v mengesak iseu'; seu'; is'èt<br />

kesal a 1. seubai; risèe; 2. seusai; 3. gla';<br />

beungeu; leuge<br />

kesam v berkesam dam; meudam<br />

kesambet v meurampot; teusamon<br />

kesambi n kayèe peuneugèt arang<br />

kesan n 1. bakat; euncit; beukaih; 2. teu'ingat<br />

kesandung v meugantoih; meusantoih; meu'antö'<br />

kesang v mengesangch'iehieidong;cr'ieh; h'ieh;<br />

sr'ieh<br />

kesangsang v meusangköt<br />

kesap-kesip v meugeudèb-geudèb; meuklèp-klèp<br />

kesasar v sisat; meusalah jalan; reuloh takat<br />

kesat a 1. gabai; gasa; 2. reukuet; rindang<br />

seukat; Ihu; mengesat sampöh beuthö<br />

kesatria n beuhe; bhe; agam<br />

kesek v menggesek pleu; geuso'; euntho<br />

keselak v teurhö'; teusrö'<br />

keseleo v meukilah; meukita; mupilo'; meusalah<br />

keseran n alat peuluröh padé atawa jagöng<br />

kesemek n maloeri; malairi<br />

kesengsem a haro' maté (abéh)<br />

keser v mengeset plue'; Dulie'; sulie'<br />

Aresef a beu'o; malaih; juwon<br />

keset n sampöih gaki niba' tapéh u<br />

kesiap a terkesiap teukeujöt that<br />

kesik (kenk) n su ureueng. meus'ah<br />

443


444<br />

INDONESIA A C E H<br />

kesima a (teu) ceungong; teubinga<br />

kesimbukan n sibansa ön sigeuntöt<br />

kesip a liem; mengesip p'ieb<br />

kesiur v berkesiur meuch'ie-ch'ie<br />

keskul n brue' keuseuköi; keuseukö (ureueng<br />

geumadè)<br />

kesohor a geuthèe; meugah; meuceuhu<br />

kesomplok a 1. meulangga; meusa'öh; 2. pèng habéh<br />

kesongo n musém luloh; keunong tujöh blaih<br />

kesot v • berkesot (mengesot) is'et; is'ot; s'eue'<br />

kesrakat a sénsara; rudi<br />

kesting n beuraji<br />

1. kesturi n jeubeuet; jeubeueb<br />

2. kesturi n (cicém) bayeuen; srindét<br />

kesi-kesi a su ureueng meus'ah<br />

kesuh-kesih a meus'eh-s'eh<br />

kesuk-kesik n su meugidong naleueng thö<br />

kesuma n 1. bungong; 2. ki inong nyang ceudaih<br />

(tari)<br />

kesumat n köseumat; sugang<br />

kesumba n 1.keusumba;2.wareunamirahkeusumba<br />

(mirah hu)<br />

kesup n su ureueng meucöm<br />

kesusu adv déh-doh; mèh-moh; meugucöh; gucöh<br />

kesut a terkesut-kesut sösah ngon teumaköt<br />

keta n duroe atawa bulèe ba' glang tanoh<br />

ketaban n gamat kumudoe<br />

1. ketai a berketai-ketai reumo'; ancö meukeupéng-keupéng<br />

2. ketai a talö abéh; sampöh sawiet; trö'<br />

1. ketak n su papeuen meugeuto'; keuta'-keutu'<br />

2. ketak n kröt ba' takue; benVefa/cmeulipat-lipat;<br />

2. ö' meu'umba'-umba'; patah manyam<br />

ketakong n ba' urèt (urot) geunantoe awé<br />

1. ketam, a meugathób; meukatöb; --- mulut


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meugancéng gigoe<br />

2. ketam n glém<br />

3. ketam n nyh'èh; ranggui<br />

4. ketam n bieng geuteum; — batu ki bakhé<br />

5.. ketam v mengetam koh; kr'èt<br />

6. ketam v keunyuet; keus'ieb<br />

ketambak n eungköt bawai neuheuen<br />

ketampi n sibansa jampö'; keututö' tampi<br />

ketan n breueh leukat; nasi — bu leukat; ketan<br />

kuning lengkap dengan /auApauApagalö;<br />

bupagalö; gupagalö<br />

1. ketang a 1. (ikat) taré'; 2. (bajèe) meukeutieb<br />

2. ketang n nan eungköt la'öt<br />

3. ketang n --- tanduk ba' susöh mano'<br />

ketang n — kenari bieng geuteuem<br />

Aefap v mengetap (bibi, babah) kathöp; gathöp;<br />

2. kab bibi keulusa beungèh (gr'am)<br />

ketapak n batèe keunaleueng; umpa'<br />

ketap-ketap v berAerap-Aerapmeugeudèb-geudèbmata<br />

ketapang n keutapang; geutapang •<br />

ketapek n teunaman meulata<br />

1. ketar a yo meukeuta-keuta<br />

2. Aefar a pheu<br />

ketarap n nan eungköt la'öt<br />

ketat a 1. buem; 2. keutiep; meukeutiep; 3.<br />

ki hana meu'ubah; 4. Ar/' (keumiet)<br />

ceureumat; tidak ketat seundèt<br />

ketaton a luka; cidra<br />

1. ketawa v khém; kiem; tertawa terbahak-bahak<br />

geuso; geureuso; kha'; meukha'-kha';<br />

ngiloe; tertawa tertahan-tahan kujuem;<br />

suAa tertawa untuk memberi perhatian<br />

lingah; mengetawai peukhém<br />

2. ketawa n — udang ba' si 'udeueng-iudeueng<br />

1. ketaya n suwa meudhaih dama<br />

445


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. ketaya n taloe ba' takue leumo atawa keubeue<br />

nyang meu'ikat ba' bhöm grubha'<br />

ketayap n kupiyah leubèe; — cendawan kupa'<br />

. kulat<br />

ketegar a tungang; batat; tuhie; tungie<br />

ketek n prahö mèusén<br />

ketek n bue; kra<br />

1. ketek n geutie'; mengeteki glie'; gle'<br />

2. ketek a manya'; bilah; m,it; nit; seketek mit (nit)<br />

that; bacut; kitutu<br />

ketel a rampa' (ön kayèe); doe; jai; jahöi (boh<br />

kayèe); meusa'-sa'; (ureueng) teubai;<br />

meuseureunga (ö')<br />

ketel n meutèp-tèp; titeb (ie)<br />

ketel n 1. ceurie'; cirie'; 2. blangong beusoe;<br />

3. tangkie (ba' kapai atawa geuritan)<br />

ketela n boh (ba') keutila (keupila); geutila; -<br />

-- bulat keudidè; keulidè; --- gantung<br />

bohpeuté'; --- gendruwoubi meuracön;<br />

— kayu ubi<br />

ketemu v cak meurumpo'; meuteumèe;<br />

meuteumeung<br />

Arefen n gaih meuracön<br />

keteng n sipèsè(siteungohsèn); mengetengb\oe<br />

saboh-saboh; mengefe/ig/publoe sabohsaboh<br />

(bacut-bacut)<br />

ketepeng n ba' glinggang (geulinggang)<br />

ketes n titèp (ie)<br />

keteter a 1. tinggai ji'öh jiliköt; meuteuet tareuet;<br />

2. karab talö; tanlé daya<br />

ketgat n beuneueng ceumeucob luka niba'pruet<br />

hiweuen<br />

1. keti num la'sa; la'sén; la'sa sireutöh ribèe<br />

2. keti n boh awö<br />

446


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. keti n keti-keti leubèh ubit; manya' that; bilah<br />

4. keti n mengeti timang<br />

ketiak n geutie'; (ukuran) dari ketiak sampai<br />

dengan ujung jari tengah Ihue'<br />

ketial a 1. arat; 2. lamat; lambat<br />

1. ketiap n prahö krueng<br />

2. ketiap n simpi<br />

ketiau n sibansa ba' ramin<br />

ketiban v cak! .teukeunong; 2. meuteumèe raseuki<br />

nyang hantom teuharap; — pulung 1<br />

meurumpo' apuwah; 2. keunong bala<br />

keulusa buet gob<br />

ketiding n katéng awé atawa trieng<br />

ketika n 1. kutika; 2. luem kutika; 3. teuteuka; la;<br />

teukala; se — sikutika; masa; ketika<br />

itu janan; jandéh;<br />

ketil n berketil-ketil(mu) buliet-buliet; mengetil<br />

kr'èt; koh; pr'ie'<br />

ketilang n (cicém) nilam<br />

ketimbang p cak niba'; penduduk lebih cepat<br />

bertambah — makanan ureueng bagah<br />

mue niba' bu<br />

ketimbis n buncie'; puncie'<br />

ketimbul n sijeunèh ba' kulu atawa ba' panaih<br />

keting n thu; urat thu;<br />

ketinjau n cémpala<br />

ketingting n peurahö meusén tèmpè<br />

1. ketip n pram; jamo' kab; mengetip 1. (jamo')<br />

kab; 2. cut'iet<br />

2. ketip n keutèp; (siplöh sèn)<br />

3. ketip n siklép-siklap;/cefap-Arer/pmeuklèp-klèp<br />

ketiplak n su ureueng ja' meukawöh kayèe; pla'plu'<br />

ketipung n sijeunèh canang<br />

ketir-ketir a meutueb-tueb; meudhub-dhub<br />

447


INDONESIA A C E H<br />

ketirah n nan teunaman<br />

ketis n mengetis geuti; guti; keuti; jeunté<br />

ketitir (an) n leue' bangguna; meureubö'<br />

ketok v geuto'; pèh; proh; tho'(-tho'); seuko'<br />

ketola n ba' atawa boh pi'<br />

ketombe n krue (ba') ulèe<br />

keton n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

ketopong n keutupöng; kupiyah; --- bes/'keutupöng<br />

beusoe<br />

1. ketoprak n sijeunèh bansawan Jawa<br />

2. ketoprak n nan sijeunèh makanan ureueng Peutawi<br />

3. ketoprak n nan eungköt ie tabeue<br />

ketrek v mengetrek cak 1. yub(-yub) babah<br />

cara seumadan ureueng inong; 2. haro'<br />

ketu n sijeunèh kupiyah bulat panyang<br />

ketua n ureueng geupiléh (geutunyo') keu ulèe<br />

kawan; geupeutuha; peutuwa; kupala;<br />

tuha<br />

ketuat n geutuet; boh risa<br />

ketuban n kutuban; keutuban; eumpung (umpung)<br />

aneu'<br />

ketuir n sibansa ba'rubé'; peunawa bisa<br />

1. ketuk n su pintö ureueng geuto'; tagö; meutagö;<br />

mengetuk geuto'; keuto'<br />

2. ketuk n su mano' töhboh; keut'eue'; geut'eue'<br />

3. ketuk n nan peukakaih gameulan Jawa<br />

1. ketul num (si)geupai; sireugam<br />

2. ketul a (urat) meukröt-kröt<br />

3. ketul a 1. tumpöi; 2. ki budo; bangai; ngeut<br />

ketumbar n aweueh; geutumba; keutumba<br />

ketumbi n ujöng è'; — tahi ayam ki ureueng jayéh<br />

that<br />

ketembit n naleueng keutumbèt<br />

ketumbu n katéng meututöp, keutumbu<br />

448


INDONESIA A C E H<br />

ketumbuhan n bicöh; beucöh<br />

ketumpang n sibansa ba' ikumie<br />

ketun n 1. pèng ringgét; 2. cak pèng meuih<br />

yum Rp 5,80<br />

ketungging n kala itam nyang udép lam batèe<br />

ketup (ketup-ketup) n su ureueng ja' ateueh papeuen;<br />

meukeut'am-keut'am<br />

ketupat n keutupèt; geutupèt; keutupè'; — ketupat<br />

bangkahulu cak bohsöh<br />

ketupuk n kleueng malam<br />

1. ketur n pudahan<br />

2. ketur v berketur su canggue'; p'èng-p'ong<br />

ketus a meuch'ab ba' marit atawa jaweueb;<br />

tajam babah<br />

ketut n lakab aneu' ureueng Bali keupeuet; lapan<br />

kewalahan a gabhue'<br />

khamir n ragoe<br />

atawa duwablaih<br />

khalwat n kaluet; tapa; tapakö<br />

khanyar n sikin duwa mata, raya ba'uram, ujöng<br />

tiruet ngon ceuko'bacut<br />

kharab a reuloh; binasa; reulé<br />

khas a khusöih; la'én niba' nyang la'én; teukeuséh<br />

khasiat n kasiet; moseutajab; mujarab; sa'ti<br />

khat n 1. garéh; kheuet; tuléh; 2. tanda garéh<br />

1. khatam n euncien sègè<br />

ba' paleuet jaroe atawa sapai<br />

2. khatam a tamat; habéh; seuleusoe<br />

khatulistiwa n garéh lingkabumoe lam angan-angan<br />

nyang jiplah bumoe lam duwa bagi, sikhan<br />

ateuehangèn, sikhan baröhangèn<br />

khayal n angan-angan; khiyai; peuraja; praja;<br />

ber — ruhé; mengkhayalkan sarab<br />

khianat n kiyanat, pengkhianat (pendurhaka) burat;<br />

daröhaka<br />

449


INDONESIA A C E H<br />

khusus a teukeuséh<br />

khusyuk a kacah<br />

1. ki n lakab keu ureueng tuha atawa gurèe<br />

di Jawa nyang jeued keucinto seuladan<br />

2. ki (air —) n ie abèe jeumpung teutöt<br />

3. ki n nan harah Q<br />

1. Ar/a (— sangat, — bunga sambu) n neucob jaroe nyang<br />

sa ngon sirupa neucob meusén<br />

2. A/a (kia-kia) n eungköt yèe bubaji<br />

3. A/a v kia-kia cak meuseunang-seunang<br />

kiah v mengiah(kan) publa; peureunggang;<br />

pengiah (-- sepatu) sudo' sipatu<br />

A/a/' n lakab keu ureueng malém, ulama (jawa)<br />

atawa kupala nangroe (Kalimantan),<br />

nan ajeumat; barang keuramat; lakab<br />

keu rimueng<br />

A/'aA n kïak-kiak sidom itam<br />

A/a/ v (ber) kial-kial meugo'-go'<br />

A/a/ n gra'jaroe atawa lingie'tuböh keu icarat<br />

kiambang n siseue' meu'apöng; siseue' boh ara;<br />

boh ara<br />

1. kian p 1. dumnan; dubnoe (nyoe); dumnyoe<br />

(nyan); 2. makén; mangkén; meutamah;<br />

berkian-kian Ie lethat; sekian — dumnoe;<br />

'èt nyoe; sekianiah meunan keuh<br />

2. kian p déh; jéh; nyan; nyoe;---Aemar/keudéh<br />

keunoe<br />

kiang-kiut n su pintö teuhah teutöp; meu'at-'iet<br />

kiap n keunaleueng tihang bandöt (bandira)<br />

A/ar n ie kulét boh kruet keu ubat mata<br />

kiara n ba' (boh) ara<br />

1. A/as n 1. kieh; 2. timpla'; drab; 3. seuladan;<br />

4. huköm<br />

2. A/as (ilmu —) n éleumèe meurajah; sihé; A/asamriajadi;<br />

450


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

majat<br />

1<br />

•<br />

k i a t v<br />

berkiat 1. ceukang; krang; 2. meukilah;<br />

meukita<br />

2. kiat n kiet; möseuiihat<br />

3. kiat v mengiat tupiep<br />

kibar v berkibar (kibar) meupla'-pla'; mupla'pla';<br />

meulambé-lambé;<br />

taré'; pasang<br />

mengibarkan<br />

kibas v mengibas f-ng/basj meucuwèt (-cuwét);<br />

gawang(-gawang); keupö; kirab; wétwét<br />

kibas n kibaih; sibansa bubiri<br />

kibir a teukabö; ugoh<br />

1<br />

- kibul n punggöng; leubö; dubö; reumböng<br />

2. k'biv/ n sulét; mengibul peungeut; taki; tipèe<br />

kicang-kecoh (kicu) n teumipèe<br />

1. kicau n 1. (céumpala) meusu; 2. k/burat; buha';<br />

reupun<br />

2- kicau n peungeut; taki<br />

Wc/ n prahö ubit meutihang duwa<br />

kicik a culib; culit; c'è'<br />

kicu a 1. tipèe; 2. tukang tipèe (teumipèe)<br />

kicut v berkicut meu'iet-'iet; su ruda kureueng<br />

minyeu' (geumo')<br />

kida-kida n rambèe ba' ijasawa' darabarö<br />

keureutaih atawa meuih<br />

niba'<br />

kidal a jawie; muwie<br />

kidang a glueh; jlueh<br />

kidar v lingka; silingka<br />

kidul n seulatan; baröh angèn<br />

kidung n ca'é; sa'é<br />

kihanat n ramai; phai<br />

1 kijai n sibansa ba' ramböng<br />

2- to/a/' v terkijai-kijai meutö-tö; meutè-tè<br />

kijang n glueh; jlueh<br />

451


INDONESIA A C E H<br />

kijang-kijang n kareueng ubat (mirah meuduroe)<br />

kijil (akar) n ba'kayèe (ukheue) meulawa; gadöngtiköih<br />

1. kijing n sibansa cue; reumèt<br />

2. kijing n batèe töp jeurat<br />

kik n peukakaih teupeuen<br />

kik n sibansa keureuböih, teumpat ie atawa ie mat<br />

kikih v terkikih-kikih khém meukhè'-khè'<br />

kikik v berkikikan khém meukhi'-khi'<br />

kikil n kulét thu leumo atawa kamèng nyang<br />

jeued pajöh<br />

1. kikir n data; kiki<br />

2. kikir n kriet; kiké; keudeuk'et; liet; kliet; è'<br />

linot; ceulici (celeuci)<br />

1. kikis v mengikis gréh; kréh; kré'; kro'; kikèh;<br />

kikéh<br />

2. kikis v ranap; reunab; saphan sapha<br />

kikitir n sijeunèh surat tanoh di Jawa<br />

kikuk a cantöi; canteuen<br />

1. kila v mengkila putabalé'; balé' narit<br />

2. kila n pancang; pato'; busu; gando<br />

1. kilah n 1. taki tipèe; 2. dalèh; kalèh<br />

2. kilah n sipöt la'öt nyang meulungkè<br />

kilai n geunulöng (bohè) beuneueng<br />

1. kilan n jeungkai<br />

2. kilan v terkilan mubayang; teu'ingat-ingat<br />

1. kilang(an) n kilang; jeuntra; pobré'<br />

2. kilang n ieteubèe atawa nira nyang gohlom jeued<br />

keu tuwa'<br />

fef'/ap n kilat; blèt-blot<br />

kilar n sipöt jeued pajöh<br />

1. kilas n Ljeureuban atawa klahawé; 2. geunulöng<br />

ijakröng ba' keu'ieng<br />

2. kilas v terkilas meulintaih; sekilas siklèp mata<br />

1 W/af n 1. kilat; 2. gilab; kilab; 3. bagah; bacah;<br />

4. singkat; berkilat, seperti kilat klab;<br />

452


INDONESIA A C E H<br />

berkilat-kilat meulèp-lèp; meulö-lö;<br />

2- kilat n<br />

reumèn; meureune'-reunè'<br />

sibansa ba' bangka keutumbu<br />

küau n reunè'; reumèn; ber — meureunè'reunè';<br />

seumeulhöh; mubhöi-bhöi; —<br />

atau berkunang-kunang meu'mata<br />

1- kili n inong teumapa (kaluet)<br />

2<br />

- kili n /c///-/


454<br />

INDONESIA A C E H<br />

kina n ubat malariya<br />

kinang n ranub sigapu; menginang pajöh ranub<br />

kinantan a mano' atawa guda mubulèe putéh<br />

bandum; gunantan; gulantan; 2. ki leupaih<br />

that ceubeueh atawa carong<br />

kinasih a leupaih geugaséh<br />

kinca n iesaka; seutröp<br />

kincah v mengincah 1. kinca; cucö; 2. cawo;<br />

ga wo<br />

kincak v terkincak-kincak chèn-chèn; chon;<br />

eunchon; inchon<br />

kincau v mengincau adö'; jampu; cawo; gawo<br />

/r/bc/'r n jeungkhi;jeuntra; menumbukpadi dengan<br />

Ar/bc/Vmuntèe; mutèe; kincirangins'\suvjé;<br />

seusuwé<br />

kincit n gincét; cirét; keuncrét; kincét<br />

kincup a kumbèe; kuncöp<br />

kindap a terkindap-kindap ngèngo; lèh-loh; lèlo<br />

kingking (kingkip, kingkit) n sibansa boh sréng (rhéng;<br />

réng) atawa boh makén<br />

kini adv jinoe; ba' watèe nyoe<br />

kinine n ubat sijue' (pè kina)<br />

kinja v gröb; chon; hunja'; lumpat<br />

kinjat v terkinjat teugröb; teukeupa'<br />

kinjeng n déndén<br />

kinred n meucèdara; muwaréh<br />

kintaka n perkintaan areukib; arkib<br />

kintal n canggue' pong (p'ong)<br />

kinte a tunangan; berkinte meutunangan<br />

kintil v seutot; seutèt<br />

kinyang n habeulö<br />

kios n keudè klèb; ko'<br />

kipa a capie'; puntöng<br />

kipai v mengipaikan wèt-wèt iku<br />

/V/pas n 1. kipaih; 2. sisuwe; mengipas pöt;


1<br />

- k l r a<br />

INDONESIA A C E H<br />

kirap<br />

k er<br />

'P<br />

n<br />

(ureueng) jaga ghönban; kèpar; kipar<br />

k i r a h<br />

P<br />

n<br />

1. lika'; likha'; likè'; likhè'; 2. gra'<br />

k<br />

'P rat<br />

v mengipratkan 1. tapih; tangkéh; 2.<br />

peureucé'; reuté'<br />

kipsiau n cirie' tanöh<br />

k<br />

'P u<br />

k , r<br />

k i r a<br />

n utoih; pandé; tukang<br />

n caAr pré'sa; kér<br />

n ca/M. kira; keunira; 2. bileueng; ta'sé;<br />

sipé; aga'; kira-kira leubèh kureueng<br />

(kureueng leubèh); sang; aga'; ta'sé;<br />

meung (mu); (meung Ihèe kira-kira<br />

tiga; mubacut na kira-kira sedikit saja);<br />

mengiradugai;sangkira; kira; mengirangira<br />

keumira; sekiranya meungnyo<br />

kirab n pawè; peurakkan<br />

'<br />

n<br />

2. kirai n aweuet<br />

3<br />

- W/a/ n ba' nipah (lipah)<br />

4- kirai v cré; taleue'<br />

mengirai(kan) 1. keupö;kirè; 2. tampoe;<br />

s'eut; 3. siseue; 4. keupra'; keupa'<br />

kiramat n apuwah; sampeuna (seumpeuna,<br />

sampöna)<br />

kirana n 1. caya; 2. ki ceudaih; sambinoe<br />

kiranya adv 1. sang; ada'; 2. beuneuluröng; 3. sangkira<br />

ktra<br />

P v mengirap 1. keupra'; keupa'; keupö';<br />

reuté'; seuté'; 2. tangkéh; 3. po; gadoh;<br />

memperkirapkan<br />

pagab<br />

peucro'; peulét; paröh;<br />

kiras n nan ba' kayèe<br />

kirau a beungkai; meungkai<br />

kirbat n keureuböih<br />

W" n 1. wie; barat; mugréb; 2. jawie; 3. ki<br />

neuh'ah; hanabeugi; sebelah Av'bpa'sina<br />

455


INDONESIA A C E H<br />

kink n aneu' asèe; asèe manya'<br />

kirim v berkirim kirém; peu'é'; peu'ét; euntat;<br />

antat; kiriman amanah; keuriman; kriman;<br />

peuneu'ét; suröh; mengirimkan surön;<br />

— salam peu'é' (peutröh) saleuem<br />

kirip n sipöt la'öt<br />

kjns n nan ba' kayèe, ukheue keu ubat<br />

kirmizi a mirah lambayöng<br />

kiru n ba' sipisang-pisang<br />

kiruh n 1. keudoe; 2. tö kiröh; karu<br />

kirung V berkirung meukiröng<br />

1 /f/ sa n jeue kisa; gisa baluem<br />

2. tösa n baluem pèng bicah<br />

3 kisa n kribueng<br />

kisah n calitra; hikayat; késah; mengisahkan<br />

rawi; — kembaii (ulang) oe; peugoe<br />

fcfea; v mengisai 1. kisè'; aya'; 2. urè; hurè<br />

fr/sar n 1. meukisa; meugisa; 2. seu'; meu'iseu';<br />

3. meupunca ba'<br />

kisas n kiseueh<br />

kisat a mengisatkan dadeueng; adèe; rangoe<br />

1 kjsi n kisi-kisi 1. jeureuja'; sujoe; undangundang;<br />

2. aneu' ruda; 3. lungkie'; -<br />

horisontal pupisang; bupisang;<br />

rusö'<br />

kisik n kisikan s'aih; s'ah<br />

kisik v mengisik tob ch'èb-ch'èb<br />

kisimat n 1. bheue'; beugi; 2. ca/c böhpeue<br />

tapeugèt lom<br />

kismis n jabéb; jabét; keuseumèh<br />

tösrub a kacho balo; (kalang-) kalöt<br />

kjsta n sibansa boh keu'èhatawatumuet nyangka<br />

bangkaran<br />

1. kisut a keu'ot; keunyuet<br />

2. tösuf n aya'; haya'; saya'; seureukèe<br />

456


1<br />

- k l t a r<br />

INDONESIA A C E H<br />

kit n bloko candu; rumoh madat<br />

kita pron geutanyoe; tanyoe; ta<br />

kitang (-kitang)n nan eungköt la'öt; kitang; cabéh<br />

v berkitar meugisa; muputa; mupuséng;<br />

sekitar lingka; bhaih; kureueng leubèh<br />

2- kitar v mengitarkan king; singköi<br />

kitik v mengitik (-ngitik) gli'; gle'<br />

1. kiting a kuköt; kruköt<br />

2. kiting n s/M/bg ca/r mit (nit) that; bacut th'èh;<br />

sigitut<br />

kitir n surat keurajat tanoh<br />

kitir (an) n sisuwé; suwé<br />

kitorang n geutanyoe; tanyoe<br />

kiu n tungkat beuliyar; kiyu<br />

1<br />

kiuk n su mano' teudrob; meuk'ab-k'ab<br />

2<br />

kiuk n terkiuk meukilah; meukita; mupilo'<br />

3. /f/uk n dadu judi<br />

kiu-kiu n judi ön pakoe<br />

kiwari adv jinoe; watèe nyoe<br />

1<br />

• kiwi n tukang atö siwa pita' jalö; ureueng siwa<br />

pita' jalö<br />

2- kiwi n cicém sibansa mano'agammeusayeuep<br />

'èt, hanjeued jipo<br />

kizib a döseuta; peuleusu; sulét<br />

klab n klob; kumpöilan; carikat<br />

klaim n tuntöt ha'; peuneugah ha' sidroe-droe<br />

ureueng<br />

kalaksun n kla'sön; p'op-p'op moto<br />

kian n kawöm; keurabat<br />

klandestin a cara meurasiya (rusiya); cara hana<br />

leumah ri; cara meusom (-meusom)<br />

klarinet n sibansa bangsi<br />

klasik a 1. mutu ateueh that; yum atawa neudue'<br />

nyang ateueh that; 2. karangan jameun<br />

nyang ateueh that ma'na; 3. sanyum<br />

457


458<br />

INDONESIA A C E H<br />

ngon rasi; 4. meuceuhu; geuthèna<br />

lam sijarah; 5. adat nyang geupeu'édat<br />

klaustofobia n rasa teumaköt meukeuröng ba'teumpat<br />

nyang meukeunuröng<br />

klaver n ba' muröng<br />

klemensi n geupeu'ampön<br />

kien n kawöm keurabat; köi; puwa'<br />

klenteng n rumoh seumayang cina<br />

klep n thueb; tueb; klèp<br />

kleptofobi n peunyakét teumaköt keunong (ceumeu)<br />

cue<br />

kleptomani n peunyakét gala' ceumeuco' (cue) atra<br />

gob<br />

klerek n krani; klèrè'<br />

kies n sugang<br />

klien n langganan; nyang mubloe; ureueng nyang<br />

lakèe nasihat<br />

klier a jeureunèh; jeulaih; jeureungèh<br />

klik n kumplot; gumplot<br />

klimaks n punca'niba'saboh hai atawa keujadiyan;<br />

akhé buet<br />

klinik n balè ubat, bagiyan niba' rumoh sakét<br />

klip n seuneupét<br />

kliping n geununténg karangan atawa wareuta ba'<br />

surat haba nyang teukira peunténg<br />

nyang peureulèe takeubah<br />

kliring n peuseuleusoe buku ngon cara bayeue<br />

meunayeue antara béng<br />

klitoris n aneu' tét; aneu' plana<br />

klop a akö'; balöh<br />

klorokuin n ubat malariya<br />

kloset n teumpat töh è' ('ie')<br />

klub n klob<br />

knop n keunob<br />

koar n berkoar meusu; meuseurunggue'


INDONESIA A C E H<br />

k n o t<br />

n uköran bagah jija' kapai la'öt<br />

kobah n geundrang raya<br />

kobak v mengobak pulie'; sulie' plue'<br />

kobak n sijeunèh judi<br />

kobar v berkobar 1. hu meukeuba; 2. ki meu<br />

keuba; 3. A/meutamah tamah; makén;<br />

mangkén<br />

kobas n ureueng porumoh siwa<br />

Aober adv na watèe; meuteumeung; meuteumèe<br />

k o b o<br />

' n ca/r kuböi; ureueng peuraha leumo<br />

kobok n puwa'; peureuté<br />

AoboA n bertoboArklo'jaroe lam plö'ie rhaih jaroe;<br />

mengobo/fkeureulo'; geue; geumeugeue<br />

k o b r a<br />

n nan uleue mubisa, sibansa seudöng<br />

kacah-kacih a kreuc'ah-kreuc'ih; laloe sabé<br />

1. AocaA n berkocakA. guncang; geuruncang; hunyat;<br />

2. seumpom; keudoe; reudèe; beulisah<br />

2. AocaA a gura; lucu; leucu<br />

3. AocaA a cacang; ca'cang<br />

4. AocaA a mböng; ugoh<br />

kocar-kacir a 1 crébré; 2. teueng bayeueng; söseue;<br />

kökeue; pöpeue<br />

AoceA n baluem; kéh<br />

kocilembik n sijeunèh sakét sabön<br />

Aocob a terkocoh-kocoh cula-culoe; gèh-goh<br />

kocok v go'-go'; guncang; kachö'; keuchö';<br />

kocolan n<br />

kachu'; kuchö'; gacho'; mengocok kartu<br />

kincueng<br />

aneu' bacé<br />

A-ocong n 1. ijaputéh keu peunutöp ulèe manyèt<br />

atawa ureueng nyang keumeung<br />

geuhuköm gantung; 2. punjöt<br />

kocor v mengocor ilé; meu'ie; meuchue'-chue'<br />

k o d a n<br />

peunutöp (iku) niba' saboh nyanyoe<br />

AodaA n peukakaih putrèt; kuda'<br />

459


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kode n 1. (tulésan) lageuem; 2. cara som<br />

atawa keubah peusan (haba) ngon<br />

tanda-tanda rasiya<br />

kodein n dat niba' candu keuubat batö'<br />

kodeks n naseukah (neuseukah) jameun tulésan<br />

jaroe<br />

kodi n kudoe<br />

kodifikasi n neuhimpön atawa neupeusaboh atöran<br />

huköm<br />

kodok n canggue'; — hijau canggue' ijö; — puru<br />

canggue' purè; — besarcanggue' p'ong<br />

kodok-kodok n isap gumpa<br />

koe n cak kah<br />

ko edukasi n sikula, inong ngon agam meujampu lam<br />

saboh glah<br />

koeksistensi n due'-dong santeuet bahö, cara udép<br />

meurukön antara duwa nangroe atawa<br />

leubèh, nyang mubida-bida lam pulité'<br />

kohabitasi n meujima'; mupab<br />

koheren n huböngan; meusangköt pawöt<br />

kohesif a meuleukap antara saboh niba' nyang<br />

la'én<br />

kohir n surat atawa dapeuta keunong paja'<br />

kohol n ceula'; seureuma<br />

kohong a 1. bèe kh'èb; bèe bangké; 2. bèe lada<br />

atawa campli teureundang<br />

koi n geunulöng kawat nyang atö apui listrép<br />

koin n pèng lugam<br />

koit v Aras maté; jom; wabakireueh<br />

koitus n meuseutuböh; meuseubadan; jima'; Aas<br />

meu'o'; mupab<br />

1. Aoy'a n balang; birie'; dura'; tura'<br />

2. Aoy'a n ureueng Kléng<br />

3. koja n ija tangkulö' ureueng Baduwi<br />

Aoy'ab n lakab keu cèdaga Arab, Kléng atawa<br />

460


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

Peureusi<br />

kojang n nan peunyakét mano'<br />

kojah a bhue'; Iham; ngob<br />

kojol n berAo/o/-Aojo/khémmeukuwien-kuwien<br />

kojor v kas maté; jom; ta'eunco'<br />

1. kok n bulèe mano' badminton<br />

2. kok p cak 1. bukan aku — yang menyuruh<br />

konna lön nyang yue; 2. — dia tidak<br />

datang pakon hana jiteuka<br />

koka n sibansa teunaman ganja di Amarika<br />

kokah n jeunèh bue; bue krèh<br />

kokain n dat lam ön teunaman koka<br />

kokang v mengokang peu'é' aneu' beudé<br />

kokarde n pita atawa bungong niba' keureutaih<br />

nyang neulhat ba'dada (bajèe) keutanda<br />

ba' saboh-saboh majeulieh, khanuri<br />

kokas n euntèe arang<br />

koki n ureueng agam tukang teumaguen<br />

kokila n sibansa tiyöng<br />

kokok n ku'ue' mano' agam; berkokok ku'ue';<br />

ki arah droe; uroh<br />

kokok beluk n jampö'<br />

1. kokol sibansa ön paku<br />

2. kokol v mengokol meukudon; meukunoe;<br />

meukeuwien; meukukö; terkokol-kokol<br />

meukhieb-khieb<br />

kokon n dulön; lulön<br />

kokosan n sibansa boh langsat masam<br />

1. kokot n 1. beusoe (kawat) meucaw'ie'; brue'<br />

gunci; 2. kuköt; kruköt<br />

2. kokot v mengokot keumiet; satoh; peulara<br />

kokpit v 1. ruweueng kumudoe ba' iku jalö; 2.<br />

ruweueng khusöih keu awa' peulayeue<br />

kapai teureubang<br />

AoAsa n atöt ba'gatéh sidom<br />

461


INDONESIA A C E H<br />

koktail n minoman meujampu ara', èh ngon seutröp<br />

kokukbeluk n sibansa kleueng malam<br />

kokus n sijeunèh kumeun<br />

1- kol n nan teunaman<br />

2. kol n kp keureunèn; koronèn<br />

3<br />

- kol n moto meu'angköt barang atawa ureueng<br />

4<br />

- kol n mengekol cak bileueng; kira; pré'sa<br />

kola n teunaman meukandöng dat ganja<br />

kolaborasi n meuseukutu ngon musöh<br />

kolaborator n ureueng nyang meuseukutu ngon musöh;<br />

ureueng nyang bantu musöh<br />

1. kolak n cagrue';peungat;seurawa; kuwahtuhèh;<br />

— pisang pisang peungat<br />

2. kolak n kayèe neupéh<br />

3<br />

- kolak n taka breueh (peuet gantangatawa du-wa<br />

katoe)<br />

kolam n 1. kulam; 2. kulah; — ikan<br />

neuheuen eungköt<br />

kulam<br />

1. kolang-kaling n boh jo' teusulie'<br />

2. kolang-kaling v ja'-ja' woe; é'-é' trön<br />

kolap v runtöh; leula'<br />

kolateral a si'iréng; santeut; sikuru<br />

kolega n ngon; rakan sapat keureuja<br />

koleh-koleh n simacam peunajöh lagèe boh röm-röm<br />

kolek n sijeunèh jalö kulè'<br />

462<br />

koleksi n peusapat (kumpöi) barang-barang<br />

nyang meuseuké atawa nyang ganjé<br />

kolektif a cara meuseuraya; meugaböng<br />

kolektor n ureueng nyang suka peusapat barangbarang<br />

ganjé atawa nyang meuyum(me<br />

kolembeng n sijeunèh ruti (peunajöh)<br />

koleng a meu'ampöng-ampöng<br />

koléra n peunyakét ta'eun<br />

kolese n 1. diwan majeulieh; maktab; 2. kuliyah<br />

kolesom n sibansa ukheue kayèe nyang jeued keu


INDONESIA A C E H<br />

k o l i k<br />

n<br />

ubat (peundang)<br />

sakét meu ch'ob-ch'ob lam pruet keulusa<br />

batèe kareueng atawa bawasé<br />

kolok a ucè; lu<br />

1. kolom n aweuet; judue; jadöi; ruweueng; sagoe<br />

2. kolom n tihang (tamèh) teunumpang<br />

kolumnis n ureueng nyang cara teutap tumuléh<br />

karangan lam surat haba atawa majalah<br />

kolusi n meujanji lam rasiya; (mu) pakat rasiya<br />

kolone n pasökan tantra nyang mubaréh meuriti<br />

mubanja-banja<br />

kolonel n keureunèn<br />

1. kolong n ruweueng yubmoh atawa yubpanteue;<br />

— langit dönya; yub langèt; — timah<br />

sambang timah<br />

2. kolong n kolong-kolong gleueng-gleueng raya<br />

atawa geunulöng awé<br />

3. kolong n — layar ija seupandu'<br />

koloni n nanggroe atawa tanoh jajahan; teumpat<br />

nyang meuklèh; mukim (meu'aséng);<br />

sibansa seuneubö'; kawan hiweuen ba'<br />

salah saboh calo' nanggroe<br />

kolonis n ureueng ba' tanoh jajahan<br />

kolonisasi n 1. teumpat ureueng minah ba' tanoh<br />

jajahan; 2. ureueng muminah u tanoh<br />

jajahan<br />

k o l o r<br />

n taloe siluweue kato' (c'uet)<br />

kolosal n buet ngon cara meuraya-raya;<br />

k o l o t<br />

a<br />

meuleumpah that raya<br />

tan meu'ubah-ubah; kulot<br />

kolportir n ureueng nyang publoe atawa mita ureueng<br />

meulangganan surat haba atawa majalah<br />

k o l t<br />

n peuseutöi peuneugèt Amarika<br />

1. /coma n tanda baca (,)<br />

2<br />

Aoma n pangsan hana tupeulé droe<br />

463


INDONESIA A C E H<br />

3. koma n bagiyan meusagöb ba' ulèe bintang<br />

meu'iku<br />

komaliwan n alat pajöhbu lam kapai<br />

komandan n 1. kumeundan; keumeundan; kupala;<br />

ureueng mat gayam; ulèepasökan;<br />

ulèekawan; 2. sikawöt<br />

komanditer n carikat meuniyaga<br />

komando n 1. prèntah; keumeundö; 2. pasökan<br />

(tantra) khusöih<br />

komat-kamit v bibi mumèt-mèt lagèe ureueng meuratéb;<br />

keumbèt-keumot<br />

kombat n prang (meureuböt; meu'ulö'-ulö') sidroe<br />

lawan sidroe (sikawan lawan sikawan);<br />

meulho<br />

kombinasi n rampoe niba'padum-padum boh éhwai<br />

lam saboh ma'na atawa peukara atawa<br />

wareuna atawa pasökan<br />

kombor a (siluweue) meuthoh-thoh; gurue'<br />

komedi n gudumba'<br />

kumendur n 1. kupala pasökan; 2. cahbanda; 3.<br />

konteulèe<br />

komeng a krèe; bukhèe; bukrie'; c'è'<br />

komentar n tapeusé; carah<br />

komentator n ureueng böh tapeusé; jarötapeusé<br />

komersial a 1. meusipheut meukat (meuniyaga); 2.<br />

mubileueng ngon pèng; keumira ngon<br />

pèng<br />

kornet a bintang meu'iku (meu'asap)<br />

komedi n keumidi<br />

komik n 1. karangan calitra meugamba, 2. badöt;<br />

lawa'<br />

kornis n krani raye'<br />

1. komisi n 1. majeulieh nyang peutimang sabohsaboh<br />

hai atawa urösan; 2. kamsèn;<br />

3. dabeueh amanah nyang jeued tapubloe<br />

464


INDONESIA A C E H<br />

2. komisi n (ja')pré'sa;seumeulidé' saboh-saboh hai;<br />

ja'sudi saboh-saboh éhwai<br />

komisioner n ureueng nyang meuteumèe ha' ngon<br />

peunayah publoe dabeueh meuneukat<br />

milé' peumeurèntah atawa ureueng la'én<br />

komite n jabatan kuwasa; panitiya<br />

komitmen n janji;'akad; ékreue;tanggöng jaweueb;<br />

wajéb<br />

komkoma n nan ba' bungong<br />

komoditas n dabeueh atawa barang meuneukat<br />

komodo n meuruwa jeunèh raye'<br />

kompak a meusa; meusaboh bulat<br />

kompanyon n rakan meukat<br />

kompartemen n bagiyan nyang meuklèh; pangsa; pita';<br />

ruweueng<br />

kompas n peunuman; peuluman<br />

kompas n meulakèe ngon cara pa'sa; sana'<br />

kompeni n göumpeni; kaphé; carikat meuniyaga<br />

465


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kompensasi n 1. gantoe rugoe; 2. tula'mula' (tukamuka)<br />

lam utang; tukö' mukö' 3. pupueh atédroe<br />

ngon cara droe-keudroe; 4. hadiyah<br />

keupeugawè lam wujud beunda<br />

kompas a pa'sa yue aku; sana'<br />

kompeten a cakap; sanggöp; muphöm; meuha'; na<br />

kuwasa<br />

kompetensi n kuwasa (ba') peuputöih saboh-saboh<br />

hai atawa peukara<br />

kompetisi n tandéng ulahraga; caAr meu'ulö'-ulö'<br />

kompi n bagiyan niba' bataliyön, 150 - 200<br />

ureueng, jipimpén Ié sidroe kapitèn<br />

kompilasi n kumpöilan dabeuta; karangan nyan<br />

meu'atö susön<br />

1. komplek n tumpö' (teunumpö') rumoh; banja rumoh<br />

2. komplek a meuruettabuet; reuncam; rumèt; rubeuet<br />

komplemen a peuleungkap; peugeunap; teunamah<br />

komplementer a sipheuet töp-meutöp (leungkap<br />

peuleungkap)<br />

komplet a geunap; leungkap; hana sapeue nyang<br />

kureueng; kumplét<br />

komplikasi n 1. peunyakét meu (tamah) ruwah; 2.<br />

kusöt; rubeuet<br />

komplimen n peunujoe; höreumat<br />

komplot a meungon; meusabat; meuseukutu;<br />

kumplot; berkomplot meucöbeuhad<br />

kompol v mengompo/teubiet 'ie' lamteuneungeut<br />

komponen n alat (nyang) peuleungkap; sicue niba'<br />

bandum<br />

kompong n ruh'ong; puntöng<br />

komponis n tukang rika lagèe (musib)<br />

kompor n dapu minyeu'; angglö<br />

kompos n baja niba' ön kayèe brö' meujampu<br />

ngon è' meunatang; purön<br />

komposisi n atöran; susönan karangan; cara susön<br />

466


INDONESIA A C E H<br />

karangan<br />

komprador n mugè<br />

komprang a (that) meuthoh-thoh; sumpruet<br />

kompres n peujaram<br />

kompromi n peuputöih dawa (meudamè) ngon cara<br />

jalan teungoh<br />

komunikasi n bhaih kirém mirém haba atawa peusan<br />

meusan; bhaih huböngan euntat<br />

meu'euntat, angköt meu'angköt<br />

komunitas n meucarakat; ureueng sikawöm (sapeubuet;<br />

si'ugama)<br />

konan v mengonani heunchö'; heundru<br />

konco n rakan; sahbat<br />

kondang a meuceuhu; geuthè; meugah; meuleuha<br />

kondangan v halé ba' khanuri<br />

konde n sanggöi; seunanggöi; boh galoe; glöng<br />

ö'<br />

kondektur n tukang keureucih; —/cerefaap/ranjeunèt<br />

kondensasi n wap ie atawa gaih meu'ubah lam wujud<br />

cayé atawa eumbön<br />

kondensator n alat pu'ubah wap jeued keu eumbön<br />

atawa dat cayé<br />

kondisi n 1. carat; 2. hai<br />

kondom n salöb (sarong) boh<br />

kondominium n 1. meusamapo; meusama nanggroe;<br />

3. rumoh mupita'-pita'<br />

kondor n buröt<br />

konduite n laku; keulakuwan<br />

koneksi n (ureueng) nyang jeued pumudah<br />

(peulanca) urösan; (ureueng)<br />

peuseumong (seunambat) buet<br />

koneng n nan peunajöh<br />

konfeksi n bajèe ceuneucob lam jeumeulah Ie nyang<br />

jipubloe lam tumpö' raye'<br />

konfetti n peurakan; peurakkan<br />

467


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

konflik n meuseuliséh; sugang<br />

konformitas n balöh; sibalöh<br />

konfrontasi n 1. meuhadap-hadap; 2. meumusöh;<br />

meuteuntang<br />

kongesti n meutumpö' barang lam jeumeulah Ie<br />

ba'saboh teumpat sampoe jeued<br />

keumasalah<br />

kongkalingkonga (meu)sulét (meu) pakat pubuet jahat;<br />

culaih; cubeuhat<br />

kongko v pohbrakah; baweue<br />

kongkoan n 1. rumoh musapat meucarakat Cina;<br />

2. kantö (meujeulieh) urösan ureueng<br />

Cina<br />

1. kongkong n beuleunggu; neunoh; pasöng<br />

2. kongkong n su asèe; meukhung-khung<br />

kongkret a meuwujud; na nyata<br />

konglomerat n kumpöilan öseuha meuniyaga raye',<br />

nyang jiubuet lam mubagoe-bagoe<br />

öseuha<br />

kongres n mo'tamar<br />

kongsi n 1 meuseukutu; könsi (cina) meukat;<br />

èngko, 2. kumpöilan; 3. kantö tuwan<br />

tanoh '<br />

konifera n sibansa ba' jaröm<br />

konkaf a lueb<br />

konklusi n peunutöih; akhé narit<br />

konkuren n (yum) meulawan; meutandéng; mupo';<br />

meukh'o'<br />

konkurensi n sugang<br />

konkurs n meutunang<br />

1. konon adv 1. kunon; 2. ureueng kheun; meunan<br />

haba; 3. kadang; 4. haba; 5. peulom;<br />

'an teu'<br />

2. konon v memperkonon tipèe daya<br />

konosemen n surat tanda peuneudieng barang nyang<br />

468


INDONESIA A C E H<br />

ji'angköt ngon kapai<br />

konotasi n pikéran mupawöt atawa teu'ingat jeu'öh<br />

ba' watèe meuhadap deungon sikra' narit<br />

konotatif a ma'na narit nyang mupawöt<br />

konsekuen a peue nyangkatakheun, meunantapubuet;<br />

sajoh; pakriban takheun meunan tapubuet<br />

konsekuensi n akébat niba' peue nyang tapubuet atawa<br />

peue nyangka takheun<br />

konsekutif a meususön rata; meuriti<br />

konseli n ureueng nyang peureulèe nasihat<br />

konsensus n narit sipakat; pakat<br />

konsentrasi n pubulat atawa pupusat mandum<br />

teunaga atawa pikéran ba' saboh-saboh<br />

bhaih mantong<br />

konsep n rancangan; peunapat; peundapat; ma'na<br />

konseptor n tukang peugèt rancangan; ureueng bré<br />

peunapat<br />

konser n putunyo' musib dihadapan umom<br />

konservasi n cara peulara ngon peulindöng<br />

(seulindöng) uteuen atawa tanoh seupaya<br />

bè' sampoe reuloh atawa binasa<br />

konsevatif a 1. kulot; 2. mat alèe puntöng; peudong<br />

adat jameun<br />

konsesi a 1. idin atawa ha' seumuga tambang<br />

atawa uteuen; 2. rila peukureueng tuntötmeununtöt<br />

konsinyasi n 1. larangan keu tantra hanjeued tinggai<br />

tansi; 2. larangan hanjeued tinggai<br />

teumpat keureuja keulusa na buet nyang<br />

teuka meudhab-dhab<br />

konsisten a 1. bulat até; dawö; teutap; hana meu'<br />

ubah-ubah; 2. balöh<br />

konstan n keueh<br />

konstatasi n seumima' tanda-tanda<br />

konstelasi n 1. kumpöilan ureueng atawa sipheut ata-<br />

469


470<br />

INDONESIA A C E H<br />

wa beunda nyang meuseuneumong; 2.<br />

bhaih; 3. bangon; 4. gamba nyang<br />

geu'angan-angan<br />

konstitusi n daseutö nanggroe<br />

konsul n waki nanggroe lam urösan meuniyaga;<br />

konso<br />

konsulen n peunasihat<br />

konsumen n ureueng ngui atawa ureueng bloe barang;<br />

ureueng bloe mubloe<br />

konsumerisme n pham atawa cara udép nyang ji'anggap<br />

bahwa beunda-beunda sibagoe tanda<br />

atawa uköran seunang ngon mubagiya<br />

sidroe-droe ureueng<br />

kontak n 1. sambat; seumambat; 2. cak seunambat;<br />

3. meurumpo'; meuteumeueng; meuteumèe<br />

kontal kantil v 1. ranthi'-ranthu'; liya; 2. ja' sidroe<br />

kontaminasi n ceuma; kuto; teuboh<br />

kontan a 1. bayeue sigo glah; sali; 2. cak ba'<br />

watèe yöhnyan laju; sigo ö<br />

kontang-kantingv meuthoh-thoh; meudhoh-dhoh<br />

kontelir n kanteulè; konteulè<br />

kontemplasi n éseutikharah atawa é'tikaf; tapakö<br />

kontemporer a ba' watèe masa nyoe; jinoe<br />

kontes n tunang; tandéng<br />

kontet a bukhèe; krèe; kèsè'<br />

kontinental n bhaih beunuwa<br />

kontingen n pasokan; kawan<br />

kontinu a meulanjöt; meusamböng<br />

kontol n boh; dakar; kalam (dalamkitabagama);<br />

pinggir kepala — agie<br />

kontra a meulawan; meuteuntang<br />

kontrabas n biyula raya, peuet atawa limong kra'dawè<br />

kontradiksi n sangkai; teuntang<br />

kontrak n akad; mengontrak siwa<br />

kontraktor n anèmar


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kontras a nyata mubida; sugang; meula'én that<br />

kontrasepsi n cara meu'atö ureueng mumèe deungon<br />

alat atawa ubat; cara peujareueng aneu'<br />

kontribusi n pèng ripè; sukong<br />

kontrol n paré'sa; pawang; peutimang<br />

kontrolir n konteulè; kanteulè<br />

kontrovers/ n 1. dawa; 2. sugang<br />

kontroversial a jeued keu dawa<br />

konvensi n 1. adat meupakat; 2. ékreue antara<br />

nanggroe; 3. due' pakat ureueng-ureueng<br />

patöt<br />

kon vers) n meu'ubah saboh cara keucara nyang la'én;<br />

meu'ubah neudue' nyang poha' ateueh<br />

saboh-saboh beunda atawa tanoh<br />

konvoi n kapilah moto atawa kapai nyang jikawai<br />

ngon seunyata; kapilah keundran nyang<br />

jija' meusigo<br />

konyan n uroe raya Cina<br />

konyol a cak!. kureueng aja; tan adat; 2. kureueng<br />

akai; 3. tanmeuguna; bulut surat<br />

konyong adv sekonyong-konyong hana teucho';tibatiba;<br />

meudhab-dhab<br />

koperatif a meuseuraya; meuhurub<br />

koordinasi n cara meu'ato seupaya bè'na nyang<br />

meukho' atawa mupo' antara nyang<br />

saboh deungon nyang la'en<br />

1. kop n nan; nama; --- surat ulèe surat<br />

2. kop v mengekop kh'o' bohban ngon ulèe<br />

3. Arop n uram; go<br />

4. Arop v mengekop beukam<br />

Aopab v berkopah-kopah meukeuba-keuba<br />

2. kopak v mengopak pulie'; sulie'; plue'<br />

3. AopaA a patah; reuloh; mengopak 1. pèt (pot);<br />

471


INDONESIA A C E H<br />

wiet; 2. proh<br />

4. kopak n peutoe peukayan<br />

5. kopak v mengopak parö'<br />

kopal n dama<br />

kopat-kapit a (iku) meuwèt-wèt(wèt-wot); meucuwètcuwèt;<br />

meucuw'èt-w'èt<br />

kopbal n cak kh'o' bohbhan ngon ulèe<br />

1. kopek n baluem pèng; kéh<br />

2. kopek v mengopek pulie'; sulie'; plue'<br />

3. AropeA a tè' panyang meuthoh-thoh; tè' meujantöng<br />

pisang<br />

4. kopek n pèng teumaga nanggroe Rusia<br />

kopel a meugampoih; meu(si) judö<br />

kopelrim n taloe keu'ieng tantra<br />

Aoper n bhèb; kopho<br />

koperasi a carikat nyang neumeukeusud puma'mu<br />

anggèta carikat<br />

Aropef a arat; meukarat; meugriet<br />

1. kop) n kupi; kahwa<br />

2. kop) n seunalén; salénan<br />

kopiah n kupiyah<br />

kopling n gigoe meusèn moto<br />

1. kopok n kupa'; keukupa' (canang; geudumba';<br />

dandi; muri; seureudam)<br />

2. kopok n danoh glunyueng; cungè'; tungkie'<br />

kopong a soh; hanaasoe' liem<br />

kopra n (asoe) u teu'adèe; u thö<br />

koprak (an) n grè-grè' peutaköt tupèe; ayeuem tulö<br />

kopral n kuprai<br />

koprol n pulapingkui<br />

kopyok v mengopyok adö'; kucho'; gawoe<br />

kopyor a leunyè'; linyè'; u dadéh<br />

kor n nyanyoe cara meuramè-ramè; meuradat<br />

1. koral n bungong kareueng; kareueng<br />

2. koral n neurö'<br />

472


INDONESIA A C E H<br />

koran n surat haba; koran<br />

korban n kur(eu)beuen; kurubeuen; sandra<br />

kordial a reumèh; jamè'<br />

korduroi n ijateubai meugaréh-garéh<br />

kored n tuköi<br />

1. korek a cak ceureumat; beuna; jroh; teupat<br />

2. korek v cui; culé'; curéh; cungké; mengorekl.<br />

cungké; ungki; tuweueh; 2. peureuhung;<br />

.3. kireueh; 4. karèh; rugé; 5. girè'; kirè';<br />

kurè'<br />

3. korek n korek api kèh apui<br />

koreksi n pubeuna; peujroh; peuteupat<br />

korelasi n meusangköt pawöt<br />

korenah n peurangeu; prangeui<br />

1. koreng a kuréng; plang<br />

2. koreng n cabo'; kudé; rapheue'<br />

koret n koretan 1. seueh; 2. ki keuneulheueh;<br />

seuneulheueh<br />

koridor n juröng; rambat<br />

kornea n leundé mata<br />

korner n cak sipa' kronèn (sagoe ghönbhan)<br />

kornet n sie leumo lam kalèng<br />

kornet n cak keunèt; keureunèt<br />

koroh n reukueng<br />

korok n kurö'-kurö'; lueng<br />

korona n kundang caya lingka matauroe atawa<br />

buleuen; kulahkama<br />

koroner n urat nadi jantöng<br />

korong n lingka binèh gampöng<br />

korosi n meugratan; geuratan<br />

korsase n bungong peuneugèt keu ayeuem dada<br />

korsel n sibansa ayön meugisa lam bangon<br />

guda<br />

korset n (ija) keuth'ang ureueng inong; kuth'ang<br />

473


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

panyang<br />

korsleting a 1. putöih seutröm listréb; 2. cak bicah<br />

rakan (könsi); 3. cak doe uta'<br />

korting n neukoh yum; peukureueng yum<br />

Aorup a cak 1. brö'; reuloh; kh'ieng; 2. gala'<br />

pajöh pèng; balö<br />

korupsi n balo; rasuwah<br />

Aorve n keureuja rudi; keureuja pa'sa<br />

korvet n kapaiprang jeunèh ubit nyang bacah<br />

jiplueng<br />

kosar a nan ba' kayèe<br />

kosek v mengosek 1. kisè'; gisè'; breueh; 2.<br />

alét sikin; 3. pleue aleue ngon sikat;<br />

kosel v terkosel-kosel 1. hana lanca; 2. ue;gabue'<br />

1. kosen a 1. bheue; 2. keubai; 3. rasi<br />

2. kosen n rungkha pintö atawa tingkab<br />

kosmetik n ubat acan tuböh, beuda', eet gukèe,<br />

gincu atawa seureuma<br />

kosmis a 'alam andara (adara)<br />

kosmonot n awa' peulayeue kapaiandara<br />

kosmopolit n wareuga dönya (ureueng nyang<br />

kon wareuga niba' saboh-saboh<br />

nanggroe)<br />

kosmopolitan a 1. luwaih that éleumèe; 2. ureueng<br />

atawa dat bansi'akeulém dönya; 3.<br />

na ba' bansaboh dönya<br />

kosong a 1. lapang; 2. soh; 3.dagéng; meurungga;<br />

meudagéng (untuk rumah tak<br />

berpenghuni); 4. hana meukandöng<br />

ma'na; 5. ki ngeut; 6. seungue; 7.<br />

luweueng; 8. tan yum; 9. hana<br />

peuneudieng<br />

kostum n 1. peukayan khusöih; 2. reusam;<br />

1. Aofa n beuleudan; biladat; bilat; kuta; nuraga<br />

474


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2<br />

- kota v mengotakanpeu\ö' (mat) janji; meuseutiya<br />

kotah adv sekotah bandum; mandum<br />

kotai a 1. meuthie'-thie'; 2. pijuet ruet; 3. (u,<br />

pineueng) rie'<br />

kotak n 1. peutoe; 2. pita'; 3. plö'; kuta'; 4.<br />

cak ruweueng; — tembakau, — rokok<br />

ceureupa; ceuleupa; — kaleng kom;<br />

— kapur sirih krandam; keurandam;<br />

ceureupu; — kecil dari emas (jimat)<br />

eumpét; — i/angkeulandan; keulamdan;<br />

— bulat atau bersegi dari pandan dll<br />

keubo; — kecil tanpa tutup dari perak/<br />

kuningankeutumbu; kotak-kotaktempat<br />

taruhan (judi) lari<br />

kotak-katik n uta'-até'; pumeu'en (gra')<br />

kotaklema n eungköt pawöih<br />

1- kotek n jaba; keut'eue'; geut'eue'<br />

2. kotek n iku mubulèe<br />

koteka n salöb boh ureueng Iriyan niba' boh labu<br />

thö<br />

koteng a terkoteng-koteng meulanténg<br />

kotes v mengotes böt; löt; pèt; kutép; kumutép;<br />

sekotes sigitut; bacut tè'; bacut t'ieng<br />

kotong a kot; puntöng<br />

kotor a ceuma; kuto; leuta; luténg; luto'; seuma';<br />

meukulubana; meukuluténg; meukuluto';<br />

meusukla; mengotorkan peuligan<br />

kotrek n alat caböt thueb kaca (seurahi)<br />

1. kover n mengkoverpeugèt lapöran meutèh-rèh<br />

(meuteukeusèh)<br />

2. kover n lapé'; tutöp<br />

kowan n sijeunèh eungköt ietabeue<br />

kowe n kah<br />

kowek v tanggam; tako'<br />

koyak a teucr'ie'; teupr'ie'; raba'; rabét; rumpét;<br />

475


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

suya'; mengoyakkan prie'; pr'ie'; plah;<br />

kuya'; koyak pra'-pri'; raba', koyaksedikit<br />

rigét<br />

koyam n kanji buleukat<br />

koyan n kuyan = 10 naléh a 16 arèe (8 gantang)<br />

1. koyok n asèe kleuet<br />

2. koyok n ubat sakét tuleueng<br />

krakal n batèe teuplah (reumo')<br />

kraniologi n éleumèe bhaih tangkura'<br />

kram a cak ceukang<br />

kreasi n rikaan; peuneubuet; peuneugèt<br />

kredibilitas n jeued tapeucaya<br />

kredit n meu'utang; jual --- peutanggöh;<br />

meutanggöh<br />

kreditor n nyang bré utang<br />

krem n 1. ulèe susu; 2. salap kulét; 3. wareuna<br />

kunèng gadéng<br />

kremasi n töt manyèt<br />

kreolin n ubat poh kumeuen<br />

kretin a krèe; bukrie'; bukhè<br />

kribo a geupèn; geurutèn; geurupèn<br />

kriminal n meulangga huköm; jeuheuet; jheuet<br />

krisan n sibansa bungong seuruné<br />

krisis n 1. (sakét) lam bahya; 2. teungoh karu;<br />

3. (meuniyaga) dang payah (geunténg);<br />

4. geunancéng<br />

kristal n habeulö; kaca batèe<br />

kristen n naseurani<br />

kriteria n uköran atawa carat lam saboh-saboh<br />

peunutöih<br />

kritik n ceula; keucam; teugah<br />

1. kritis a geunténg; raweuen<br />

2. kritis a sipheuet hana laju (reujang) neupeucaya;<br />

tajam ba' teumilé'; lisé'<br />

kroket n peunajöh (boh gantang ngon sie)<br />

476


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

krol a cak cara peugeupèn ö'<br />

kronik n calitrf atawa haba meuseumong<br />

(meusamböng-samböng)<br />

kronis a meukeutina; keutina<br />

kronologi n 1. éleumèe bhaih cara ba' neuböh had<br />

ateueh tarèh; 2. seunusön keujadiyan<br />

ngon tarèh<br />

kronometer n sibansa jeum atawa alat kira watèe<br />

nyang ladém jingui keukapai nyang<br />

meulayeue<br />

kroto n l.bohsidommirah;2.puti'bohmulieng<br />

kruistik n sulam meureubeueng ateueh ija reuhie'<br />

(seutrimin)<br />

krusial a 1. geunténg; 2. peunutöih; 3. rumèt;<br />

4. hancö öseuha meuniyaga<br />

ku n kèe<br />

kuaci n aneu'timonbrue' thö meusira<br />

kuadran n (bagi) pupeuet<br />

kuadrat n lipat duwa; wapha'<br />

kuah n gulè; kuwah<br />

kuai v terkuai-kuai deumpé' riya<br />

1. kuak n su keubeue atawa leumo; ku'a'<br />

2. kuak n 1. cicém malam; 2. canggue' p'ong<br />

(pr'o')<br />

3. kuak v menguak teuhah; teupukie'; menguakkan<br />

1. kuwa'; kuya'; 2. pileue'; peuleue;<br />

leue'; 3. siba'; 4. plah<br />

kuala n babah kuwala; kuwala; babah krueng<br />

kualat a 1. daröhaka; teumeureuka; tulah; 2.<br />

cilaka; keunong kutö'<br />

kuali n beulangong; kanèt; kuwali beusoe;<br />

(beulangong) sudu; tempat —<br />

menggongseng neuleue'<br />

477


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kualifikasi n 1. sikula khusöih mita keu'ahliyan; 2.<br />

keu'ahliyan nyang patöt lam sabohsaboh<br />

jabatan; 3. neudue'; teurata'; 4.<br />

carat<br />

kualitas n 1. mutu; 2. teureuta'; reuta'<br />

kualon n anak — aneu' ui (mo)<br />

kuang n cicém kuwèe (wèe)<br />

kuang kiut n nan sijeunèh cicém<br />

kuangwung n h'ueng<br />

kuantitas n jeumeulah; dum; dub<br />

kuap n menguap seumeungeub<br />

1- kuar v menguar (-nguar) kan meugeue-meugeue<br />

2. kuar (an) n cicém wa'-wa'<br />

3. kuar a ana/c — aneu' jadah<br />

4. /o/ar n boh gutèe bancèh<br />

kuar] n cara puga (kueh) batèe rukham dll.<br />

kuarik n sibansa gancéng meuih;<br />

kuartal n Ihèe buleuen; sisukèe thön<br />

kuartet n peuet sikawan<br />

kuartir n meureukas; mareukaih<br />

kuarto n bagi peuet si'ön keureutaih<br />

1 kuas n kènsè ceumeucat niba' bulèe guda<br />

atawa bulèe bui<br />

2. kuas n ie bohlimo (kuyun)<br />

3. Aruas v Aruas-Ar/askireueh; keumireuehumpeuen<br />

keudéh keunoe (sigogo saho)<br />

1. kuasa n é'; kuwasa; keuwasa; teuga; mèe;<br />

teurakah; berkuasa na ha'; kha; kheue;<br />

menguasai peutimang; mat; rabé;<br />

penguasa cah; cahi; kekuasaan kha;<br />

kheue; kekuasaan (pemerintah)<br />

peuneulueng; puncak kekuasaan gayam<br />

1. Aruasa n waki; wakilah<br />

3. kuasa n gusa<br />

kuasi a hi; rabhi; meuhi; sang<br />

478


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kuat a gab; lanteueh; keusan; kong; kuwat;<br />

pupöh; teuga; wat; meutheun; raseueng;<br />

3. tangköh; 4. krab; jab; rapat; 5. sasa;<br />

wat; 6. kha; 7. brat; 8. kreueh; 9. taré';<br />

10. é'; 11. mahè; kawi; — sekali (keras)<br />

seungkom; ke — an gaya; kheue; kha;<br />

kuwat; wat<br />

kuatir a gundah<br />

kuatren n peuet baréh (banja)<br />

kuau n sibansa cicém mirah mata<br />

kuaya n phét<br />

kuayan n nan ba' kayèe<br />

kubang (an) n kubeueng; kubang<br />

kubak v sulie'<br />

1. kubik v mengubik pulie'<br />

2. kubik a teunaka beunda cayé<br />

kubin n cica'pho<br />

kubis n nan teunaman gulè<br />

kubit v mengubit 1. cut'iet; cukèh; 2. gamèt;<br />

3. kawót; se — bacut th'èh (th'oh)<br />

kubra a hana jadèh; bateue; 2. (peukara) hana<br />

putöih; 3. breu; 4. cré<br />

1. kubu n kuta; kuta mara; kuta reuntang;bèntèng<br />

2. kubu n awé bue<br />

kubul n kuböi<br />

kubung n bue angèn<br />

kubur n 1. lieng leuhad; urue'; 2. kubu; jeurat;<br />

jirat; menguburkan pubaröh; seubaröh<br />

kubus n peuet sagoe timang; nam bideueng<br />

1. /cuca; n bawang gulè<br />

2. kucai v mer?5fuca/meuklèh;meungklèh; lanténg<br />

kucak n guncang; go'go'<br />

kucam a pucat; reudèe; reudom<br />

kucadan n meuseunda<br />

kucar-kacil a teueng bayeueng; phang-phoe<br />

479


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kucek v mengucek-ngucek 1. upie; 2. pleu;<br />

punyie<br />

kucel a runyoh; rinyoh<br />

kucil v mengucilkan 1. pinyèt; 2. peuklèh;<br />

pumeuklèh; peungklèh; peuteubiet; husé<br />

niba' kawöm (waréh)<br />

kucindan n meuseunda<br />

kucing n mie; minyie; — beianda arnab; —<br />

belang mie plang (kuréng); — negeri<br />

mie rumoh; — pekak peutaih tiköh; -<br />

-- jantan besar mie ong; minyie trang;<br />

memelihara — mumie; muminyie; nanfu<br />

kucing (kucing jadi-jadian) meungab<br />

kucir n gumba'<br />

kucup v mengucup cöm; kucueb<br />

kucur v berkucur reue; meureue-reue; cro';<br />

meucro'-cro'; mupanca; mupancé;<br />

mengucuri sibu<br />

kuda n guda; paraih<br />

kuda-kuda n 1. caga' Ihèe gaki; 2. töi; 3. (silè')<br />

meujaga-jaga; pohon geulundöng<br />

krundöng; kuda-kuda (bang/cujguguda;<br />

kudai n 1. kudè (baköi awé); 2. ceurana (crana)<br />

kudang v kudangan peuneuba lintöbarö<br />

kudap, kudap-kudapn dabeueh peukan<br />

kudeta n rampaih (reuböt) kuwasa nanggroe;<br />

langgéh kuwasa<br />

kudi n kudoe (duwaplöh kra')<br />

kudi n sijeunèh parang<br />

kudian adv 1. kömdiyan; teuma; 2. keuneulheueh;<br />

seuneulheueh<br />

kudis n kudé; rapheue'<br />

1. kudu a kuncöp; kumbèe<br />

2. kudu n cat (mirah) ijapaté' niba' ukheue ba'<br />

kumudèe<br />

480


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. kudu adv haröih; haröh; han jeued han<br />

kuduk n kudö'; takue<br />

1. kudung a meukoh; puntöng; sekudung sikra';<br />

mengudung (kan) kr'èt; koh<br />

2. kudung n ija töpulèe; keuluböng (kluböng); cada<br />

kue n peunajöh; juwadah; — abukpeunajöh<br />

niba' teupöng jö'; — dari tepung ketan<br />

ceuneuruet; --- basah peunajöh basah;<br />

dabeueh peukan; — kering peunajöh<br />

thö; — dari beras ketan eungkhui;<br />

eungkui<br />

kuesioner n dabeuta tanyong-teumanyong; cara mita<br />

peunapat ureueng ramè<br />

kuetiau n sijeunèh ma'mi<br />

kui n blangong taguen meuih<br />

kuil n rumoh beurala<br />

kuilu n arnab<br />

kuini n jeunèh boh mamplam<br />

kuintal n uköran brat 100 kilo<br />

kuintet n limong sikawan<br />

kuir n cungké (ceunungké) naleueng<br />

1. kuis v menguis 1. keu'ih; 2. kireueh<br />

2. kuis n 1. geu'ujoe lésan atawa tuléhsan cara<br />

singkat; 2. adumubagah-bagah jaweueb<br />

ba' radiyö atawa talipisi<br />

kuista n blinggè; keumuköh; kumuköh<br />

kuit n gamèt<br />

kwitansi n tanda teurimong pèng atawa barang<br />

kujang n sikin (seunyata) ureueng Sunda<br />

kujung n sipöt la'öt<br />

1. kujur adv se/cu/ursikujö; siluröh; rerAru/urteunyue<br />

2. kujur a ceukang; keurawat<br />

3. kujur n leumbéng paneu' keu tumba' eungköt<br />

kujut v ikat; kue; lilet; berkujut 1. gantung droe;<br />

2. meukue; 3. meusangköt lam peukara<br />

481


482<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kuk n yö'<br />

kukabura n sijeunèh cicém nanggroe Ustraliya<br />

kukai n eungköt peuda<br />

kukang n sijeunèh bue; bue krèh<br />

küku n gukèe; — bajang puténg; — tiga kaka'<br />

tuha; — sauh kawét sa'öh; — panjang<br />

atau hiasan rambut canggè; canggoe;<br />

ujung — ukam gukèe<br />

kukuh a 1. gab; kawi; kong; 2. teugöh;<br />

kukul n muen<br />

kukup n teunamon leuhop sipanyang taloe pasi<br />

1. kukur n — angeulungku; geunungku; geunuku;<br />

mengukur 1. ku; 2. garö<br />

2. kukur n ber — kuwa<br />

kukus n wap ie; mengukusseu'ob; — ansangku<br />

kula n köi<br />

kula n lön; ulön<br />

1. kulah n 1. bhab ie; 2. karna manoe; 3. kulah<br />

ie<br />

2. kulah (kulah-kulah) n kupiyah; kutupöng<br />

3. kulah n ba' mamplam<br />

kulai v be/A-u/a/Yanjmeukulè'imeukudon.meuruirui;<br />

jatuh terkulai rudui<br />

kulai n sipöt mutiya<br />

Wj/a/c n sukat (seunukat) breueh (peuet cupa'<br />

= 1 arè)<br />

kulak v bloe publoe; meuneukat cara ubeuet<br />

kulak n kulak kalak tangan gukèe jaroe<br />

kulakasar n peukakaih (alat) rumoh<br />

kulan n nan ba' kayèe<br />

kulangsing n ranub peungaséh<br />

kulasentana n waréh; cèdara; kawöm<br />

kulat n kulat; ceunawan; ceundawan<br />

kulawangsa n waréh<br />

kuli n ureueng tuengupah; kuli


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kuliah n 1. sikula tinggi; 2. purunoe; ba' sikula<br />

tinggi; 3. murunoe ba' sikula tinggi<br />

kulikat n tabi'at; laku; peurangeu<br />

kulik-kulik n sijeunèh cicém malam; sibansa jampö'<br />

kulim n ba' kuli (kulé)<br />

kulimat v berkulimat himat ba' seumajöh<br />

kulir n camca seumèt<br />

kulit n kulét; — a/7 kulét uroe; seulumat; -<br />

-- kayu kulét kayèe; — manis kulét<br />

manèh; — kerbau kulét keubeue; --<br />

- telur brue' mano'; — kerang brue'<br />

kreueng; warna kulit agak puf/bpleuen;<br />

menguïiti; Ihut; lueh; peusieng; plue'; pulie';<br />

sé'; salib; layang<br />

kulkas n peutoe sijue'; lamari èh<br />

kulminasi n 1. tité' atawa teurata' nyang abéh<br />

manyang; 2. cot uroe timang<br />

kulon n barat; kéblat; kiblat; daro' mata uroe<br />

löb<br />

kulpa n salah; meusalah; — lata salah raya<br />

(brat)<br />

1. kultur n tamadön<br />

2. kultur n (bhaih teunaman atawa hiweuen) cara<br />

peulara (peuraha); cara pumue (pubijèh)<br />

kultus n 1. ibadat; 2. cara meu'ibadat; 3. habéh<br />

höreumat keusidroe-droe ureueng, pham<br />

atawa beunda; mengkultuskanpu\a atawa<br />

(geu)peudiwa-diwa; jeued keupeunuja<br />

kuluk n tangkulö'<br />

kulum v mengulum kabom; kulöm; meukr' obkr'ob<br />

kulum n kulum-kulum seupah buleuen<br />

kulup n 1. kulöp; 2. lakab keu aneu' agam,<br />

khusöih nyang meurunoe meutapa<br />

kulur n ba' kulu<br />

483


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kulut n nan ba' kayèe<br />

kumai (an) n 1. ceunulé' ba' gakimèh atawa ba'<br />

birègamba; kumè; 2. gheueb katéng<br />

atawa raga<br />

kuma-kuma n kunyèt<br />

kumal a 1. runyoh; rinyoh; 2. kuto; keuta'in;<br />

meukeuta'in; keuta'in; kuluténg;<br />

meukuluténg; mengumalkan lumènlumèn;<br />

punyo<br />

kuman n kumeun; leubéng; seuma<br />

kumandang n seumeu'öt; meugawöng<br />

kumanga n barang cawan-pingan<br />

kumat a jilhab lom; pileue; seudo; — penyakit<br />

jilhab; peunyakét; — gila jilhab pungo<br />

1. kumba n beulangong atawa keutuyöng<br />

2. kumba n göh gajah<br />

kumbah v mengumbah rhah; srah; basöh<br />

1. kumbang n 1. kumbang; keumeuto; 2. geumeuto;<br />

3. itam h'ueng; --- air kraleueb ie; •<br />

-- buah janga'; --- daun daruet; —<br />

dadap runggiet; runiet; --- kayu bubö';<br />

— janti kumbang; --- kelapa ue'; ujo<br />

— kelabu/kuningdaniet; --- mabtvunoe;<br />

—pisang seurabè; — tahi Ihang; geunténg<br />

keu' ieng; — tanahgeumeuto; keukurö'<br />

2. kumbang n sijeunèh angèn pubinasa ba' baköng<br />

kumbar n sijeunèh nipah (lipahmeuriya) meuduroe<br />

kumbik n ba' krèh; keumiroe<br />

kumbu n bakói; katéng; kribueng<br />

kumbuh n sibansa ba' barom tika<br />

kumis n misè; kumèh<br />

kumkuma n kunyèt<br />

1. kumpai n rabo; reuleuet; daroh; ngom; barom<br />

2. kumpai n rumboe (rumoe); rambèe berkumpai<br />

meurambèe<br />

484


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kumpai v Ierkumpal-kumpai 1. meulang-lang;<br />

meutang-hilang; 2. ki sösah; meukarat<br />

kumpar v mengumpargulöng; kareue; kumparan<br />

geunampoi; boh pè; — untuktalipancing<br />

parue'; parue' kawé<br />

kumpi a éndatu<br />

kumpul v kumpöi; gumpöi; himpön; berkumpul<br />

meusapeue; mupakat; meukumpöi;<br />

meukawan; meucawé; meugampöng;<br />

meukeurumon; mengumpulkan himpön;<br />

krah; rhön; peusapat; sanggroh;<br />

mengumpulkan butirpadi siet; terkumpul<br />

(terhimpun) landong; meulandong;<br />

kumpulan, perkumpulan kumpöilan;<br />

carikat; klob; musapat<br />

kumuh a leubeueng; meulubeueng; meu'adén;<br />

meu'abeue'<br />

kumulasi n 1. meusaboh; tumpö'; teunumpö'; 2.<br />

Ie neumat; 3. himpön<br />

kumulonimbus n awanteubaimeugunongmeuculalanam<br />

u langèt<br />

kumuius n teunumpö'awan teubai (nyang) meucula<br />

lanam<br />

kumur v berkumur kumo (-kumo); rhah babah<br />

kumas n sijeunèh ba' kayèe keu tihang rumoh<br />

kumut v berkumut meuseuringè<br />

kunang-kunangn daruet è' asèe; dagalöh ber<br />

meuklip-klip; (pitam) mumeu'-meu';<br />

seu'meu'; seumeu'<br />

kunar-kunar a berkunar-kunar mubreuen-breuen<br />

kunarpa n bangké; manyèt<br />

1. kunca n baköi (katéng) trieng<br />

2. kunca punca ija<br />

kuncah n 1. geucai padé atawa jeundrang; 2.<br />

sigunca = 160 gantang (limong bagi<br />

485


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sikuyan)<br />

kuncen n tukang mat (jaga) gunci; tukang keumiet<br />

kubu keuramat<br />

kunci n gunci; kunci gancéng; neurö'; gembok<br />

— brue' gunci; anak — gunci; pengunci<br />

senapan (senjata) leusöng beudé;<br />

mengunci (jam) puta<br />

kuncung n gumba'<br />

kuncup v kuncöp; — hati ki yo; teumaköt<br />

kundai n kundè; kundoe; boh galoe<br />

1. kundang v mengundang neuba dumho sabé<br />

2. kundang v kundangan neugaséh that; lu; ucè<br />

3. kundang n kundangan lamiet (namiet) indréng raja<br />

4. kundang (an) n nan ba' kayèe<br />

kundi n boh saga (taka meuih jameun)<br />

kundur n boh kundö<br />

kunduran maté watèe lahé meusigo ngon aneu'<br />

kungfu n sijeunèh silè' Cina<br />

1. kungkang n sijeunèh bue angèn ;menax/r?p;/cari


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kunta n leumbéng<br />

kuntau n manca' (silè') cina<br />

kuntilanak n buröng<br />

kuntit v menguntit 1. amie'; 2. meu'iku-iku<br />

1. kuntul a buköng (mano' hana iku)<br />

2. kuntul n eunggang; nggang; dhö'<br />

kumtum n 1. kumbèe köntöm; 2. ki dara beutoh<br />

kuntung n ö' teureue'; tocang<br />

kunyah v mengfunyanmamohjjakeuen; — lambatlambat<br />

kunyèh<br />

kunyam a miengsoh hana gigoe; lueb<br />

kunyit n kunyèt; kömköma; mulè (kunyèt mulè)<br />

kunyuk n 1. bue krèh; sigeudu'; 2. kas ngeut<br />

kuorum n jeumeulah ureueng nyang jeued peusah<br />

(èh) saboh-saboh putösan majeulieh<br />

kuota n jeumeulah barang meuneukat nyang<br />

jeued meuteumèe idin taba atawa<br />

tapeutamong meukala lam nanggroe<br />

la'én<br />

1. kup n peulana gajah<br />

2. kup n rampaih (reuböt) kuwasa nanggroe;<br />

langgéh kuwasa<br />

kupa n sibansa ba' namnam<br />

kupak a reuloh; patah<br />

kupang n 1. pèng jameun; 2. taka meuih<br />

kupang n gupang; jameun dilèe neungui jeued<br />

keu pèng<br />

kupang n ba' g(eu)linggang<br />

Arupas v mengupas 1. sé'; salib; sulie'; pisèt;<br />

plue'; pulie'; 2. urè; hurè; terkelupas<br />

Ihut; lut; leut; pileut; pilut; meusulie';<br />

mupulie'<br />

kupat-kapit v meuwèt-wèt; meu'ayön-ayön<br />

kupi n baluem meujra<br />

kupil v mengupil pulie'; sulie'<br />

487


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kuping n geulunyueng; punyueng<br />

kupir n cak tukang gunténg (koh) peukayan<br />

neucop<br />

kuplet n baréh ca'é (sa'é)<br />

kupluk n kupiyah beuleudu<br />

kupon n kopon<br />

1. kupu n kuphu<br />

2. kupu n kupu-/cupL/bambang; bangbang; — ma/am<br />

prumpuen<br />

3. kupu n kupu-kupu kayèe kreueh keu go sikin<br />

kupui n nan teunaman gulè<br />

kupur n teunaman ubat batö' atawa cirét<br />

kura n kura-kura banèng; keukura; lantui<br />

kurai n kurè<br />

kurambit n keurambét; sijeunèh sikin<br />

kurang adv kureueng; hanséb; hana mumada; mit;<br />

nit; — sekali pincé; ke — an (paceklik)<br />

geulugiya; gulugiya; keulukiya; kulukiya;<br />

seratus kurang satu = 99 kureueng sa<br />

sireutöih; seribu kurang satu = 999<br />

kureueng sa siribèe; ke — an (cacat)<br />

brihie'; hit; berkurang (menurun)<br />

leu'eueng; puli; ranggaih; ranggeueh;<br />

reuda; reugéh; rigéh; rhiet; rumpang;<br />

sriet; mengurangi(uang) koh; kot; suröt;<br />

menutup kekurangan (uang)tüko'; suröt;<br />

susöt; yue'; (untuk badan) (h)awöih;<br />

bawöih; (untukkekayaan, pendapatan)<br />

brihie'; padèe<br />

kuras v menguras limeuih; seuet; ki prah; seukuet<br />

habéh<br />

kurasani n beusoe kurasan<br />

kurasao n ara' jampu kulét boh kuyun<br />

kuratof a öseuha pupuléh sakét<br />

kurator n wali<br />

488


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kurau n eungköt kuro<br />

kurcaci n 1. (ureueng) culib-culib; 2. ureueng<br />

nyang gala' peukaru ureueng<br />

kuret n alat peugléh rahim<br />

kuria n nang gampöng ureueng Batak<br />

kurik n buré'<br />

1. kuring a kuréng; plang<br />

2. kuring n kèe; ulön; lön<br />

3. kuring n ra'yat; awam<br />

kuripan n gaputhö<br />

kurir n antösan; suröhan<br />

kuririk n daruet kléng<br />

kurkuma n kunyèt<br />

kurma n kureuma; keureuma<br />

kurs n hareuga pèng saboh-saboh nanggroe<br />

geupubandéng ngon pèng nanggroe<br />

la'én<br />

kursemangat p kruseumangat; du'a rampöt ureueng<br />

pansan atawa aneu' banlahè<br />

kursi n keurusi<br />

kursus n murunoe saboh-saboh éleumèe lam<br />

watèe singkat<br />

kurtase n kamsèn<br />

kurun n kurön; sunued; abad<br />

kurung n tanda mubaca; gléb; lingka; keupöng;<br />

kuröng; drob; — an dalam kapaibuköl,<br />

kutri; gumtiya; guntiya; guranda; — an<br />

eumpung; kuröng; mengurungdiridirumah<br />

sa'i;<br />

kurus a 1. pijuet; 2. thö hana baso; — kering<br />

pijuet ruet; bangkéh; neut; mengurus<br />

(merana) meurana<br />

kuruyuk n ku'ue' mano'<br />

kusa n gusa<br />

kusa n naleueng<br />

489


490<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kusal v mengusal geuso'; pleue; upie<br />

kusam a balom; reudom<br />

kusanin n rumoh meusaboh ngon öseuha (bèngkèe)<br />

kusat mesat a meuc'uet-c'uet<br />

kusau a berkusau-kusau (ö') sangsöi<br />

kusen n rungkha pintö atawa tingkab<br />

kusik v berkusik meus'èt; meu'iseu'<br />

kusir n tukang ba kaha<br />

kuskus n sibansa mie Ustraliya<br />

kusruk v mengusru/rmeusungkob; mengusrukkan<br />

king; crön<br />

kusta n peunyakét budö' (jheut)<br />

kusti v berkusti meugumoe<br />

kusu v berkusu-kusu meukawan-kawan;<br />

meuduyön-duyön<br />

kusu v berkusu-kusu meus'ah<br />

1. kusuk n ön kayèe geuso'badan ba'watèe manoe<br />

2. kusuk v mengusuk gusue'<br />

1. kusut a 1. cawöi; ceuböi; cancöt; kusöt; lich'è';<br />

lichè'; pilot; tapilot; ragu; rigu; seurugui;<br />

meuc'uet-c'uet; meucarueh-carueh;<br />

meukeuru'èt'è; meureue-reue; 2. kacho;<br />

meurui-rui; meuseurugui; 3. k/gameum;<br />

mengusutkan punyo; — masai meuruettabuet;<br />

mubèn-bèn; mupunyo-punyo;<br />

sangsöi; sangsui; cangcöt; meusui-sui;<br />

meusurugui; tidak — jeulaih; jlaih; glaih<br />

2. kusut v mengusut usöt; seulidé'; sasat<br />

kuta a berkuta meucheue; mita reului; sasat<br />

kutaha p sang; kunon<br />

kutak v mengutak go'-go'; yo'-yo'<br />

kutang n 1. kuth'ang; keutang; 2. bajèe hana<br />

sapai<br />

1. kutat v berkutat prèh bohdrien rhöt<br />

2. kutat a berkutat seubö'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kuteks n gincu (cat) gukèe<br />

kuteri n bilé' kuröngan peurahö atawa kapai<br />

1. kuti v menguti ene'; prie'<br />

2. kuti a kuti-kuti meukeurubeuet<br />

kutik n berAuf/Ameugra';mumèt-mèt;meudaya<br />

kutil n 1- geutuet; gidut; gitut kitut; boh risa;<br />

2. euncit u teuparöt<br />

kuting v berkuting-kuting seumatéh<br />

1. kutip n tanda mubaca (" ")<br />

2- kutip v mengutip kutép; keumutép<br />

1<br />

u r u<br />

^ n gutèe; sitè; piet; (Aiyriy bewan; leubéng;<br />

— air (penyakit) ciceue; — ayam hama;<br />

mumeut; — tanah keukurö'; kurö' (kurö');<br />

gutèe tanoh<br />

2. kutu n carikat; sikutu<br />

kutub n kutöb<br />

1. kutuk n 1. kutö'; la'nat; 2. bala; mengutuk caröt;<br />

kutö'; seueb; seurapa; fer—meuleu'un;<br />

sumbang; menjatuhkan kutuki Ihom kutö';<br />

kena kutuk teumeureuka<br />

2. kutuk n 1. sukat breueh (peuet reugam)<br />

3. kutuk n aneu' mano' bancèh<br />

kutung a putöh; puntöng<br />

kuwu n keuchi' di Jawa<br />

kuwuk n mie ong; mie pajöh aneu' mano'<br />

kuwung-kuwungn buleuen raja timoh<br />

kuya n kuya; banèng<br />

kuyang n buröng<br />

1. kuyu a 1. (muka) kuyut; kuyu; 2. weueh até<br />

2- kuyu a geusuen<br />

kuyuh n 'ie'; menguyuhi töh 'ie'<br />

kuyup a meuchue'-chue' (crue'; cho'); basah -<br />

- bulut; buchue'; bucho; leunyue'<br />

491


492<br />

L<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

L, I harah keuduwablah<br />

laah n 1. intan mirah; 2. meutiya; meutiyara;<br />

mutu<br />

lab (Laboratorium) kp teumpat ujoe ubat, kumeun<br />

peunyakét atawa éleumèe nyang<br />

meumunapa'at keu manusiya<br />

laba n laba; munapa'at pa'jdah; — dari riba<br />

labalibè<br />

labah-labah n ramideuen;[rambideuen; lam(b)ideuen;<br />

damideuen]; göt-göt; rimueng lalat;<br />

(pemakan lalat) téng-téng teupöng; sarang<br />

— geulabaih; masuk kesarang — ki<br />

rhöt atawa meusurue' lam seureukab<br />

musöh<br />

tabak n sibansa eungköt biléh<br />

1. labang v melabang teumpa beusoe<br />

2. labang v melabang rawoh; rateueb; reuteueb<br />

labas a bandum abéh; tan meu'euncit (keudèh)<br />

label n keureutaih, ija, lugam atawa kayèe<br />

nyang geuleukap ba' barang keu tanda<br />

atawa plakat; cab ba' barang atawa<br />

mèrè' meuniyaga<br />

labelum n tampö'bungong siyung-yung, meujumoh<br />

lagèe lidah<br />

laberang n taloe-linggang kapai atawa prahö<br />

labial n su (bunyoe) bibi (p., b_)<br />

labil a cémcala; kèt-kot; meunta'-meunté<br />

meurara; meuyung-yung<br />

labi-labi n banèng; lantui<br />

1. labirin n 1. guha meukilo'-kilo'peusisat ureueng;<br />

2. jalan meusimpang Ie; 3. hana meu'atö;<br />

calom malom; 4. rungga atawa lueng


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nyang meusambat seumong<br />

2. labirin n nan reuhung lam geulunyueng<br />

labium n bibi<br />

labrak v melabrakï. tasoe; 2. seueb; 3. eunchö';<br />

labon<br />

labrang n taloe teumaloe ranté ngon alat-alat<br />

la'én ba' kapai atawa prahö<br />

labuda adv han jeued han; teuntèe; haröih (haröh)<br />

1 labuh a laböh; — api rajam apui; — batu rajam<br />

ie; — kebawah (miring) suyo'<br />

2. labuh adv tirai se — sikra' (sikrè') tirè<br />

3. labuh v labuhan khanuri la'öt di Yogyakarta<br />

pelabuhan Ihö'; lö'<br />

labun n berlabun-labun peugah atawa poh cakra<br />

1. labur v melabur labö; ceumeucat<br />

2- /abur v melabur brébeukai atawa pangkai; pelabur<br />

beukai<br />

3. labur n kelaburan urue' peutah<br />

/abt/f a patöt; laya'<br />

1 lacak a melacak (belacak) meuseu'è; Ie thatthat<br />

2. lacak v melacak mita; seutot (seutèt); rih'eut<br />

(ringeut, ringut); seulide'; pré'sa sasat;<br />

terlacakka mupat; meuteumèe beukaih;<br />

pelacak ureueng atawa asèe nyang<br />

seutot (mita) bakat<br />

3. lacak a melacak lalu; licén<br />

laci n aneu' mèh (mija); suet; kuta'; — alat<br />

pemintal peuno'<br />

1. lacur a neuh'ah<br />

2<br />

lacur a (inong) bajeueng; melacur mubiduen;<br />

pelacur jalang; biduen<br />

lacut v melacut seunuet; seupöt<br />

lada n 1. lada; 2. capli; campli; — api (burung)<br />

capli ubit (cina)<br />

493


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ladah a ceuma; luwat<br />

ladam n sipatu (kawöh) guda<br />

ladan n ba' dama; dama<br />

ladang n 1. lampöih; ladang; uma; umong; 2.<br />

ki punca éleuham atawa pang'ulèe<br />

hareukat<br />

laden v meladeni 1. peutimang; 2. samböt;<br />

tueng; blaih; tetintang<br />

ladi n lakab keu ureueng Saké (di Malaysiya);<br />

apét<br />

1. lading n ladieng<br />

2. lading n cak asoe (peuneudieng) kapai; 2. abèe<br />

seu'uem gunong apui nyang jibapöt Ié<br />

angèn<br />

ladu n sijeunèh peunajöh niba'teupöng breueh<br />

1. ladung a meu'anca'-anca'; ber — basah<br />

2. ladpng a timah kawé<br />

3. ladung n lingko'; liko'<br />

4. ladung n phui padé<br />

/afa/ n laphai; lapai<br />

1- lage n jnupo';meulöt;meukab; meulho; berlaga<br />

1. meulöt; mupo'; meukab; meulho; 2.<br />

meupo'; 3. meutandéng; — kasih<br />

meucinta; melaga peulöt; saböng; tunang;<br />

laga domba tunang bubiri<br />

2. laga a belaga ugoh; jungkat; meugaya<br />

lagak n meugaya<br />

1. lagam n keukang; kang<br />

2. lagam n cara; lagèe; laram; ragam<br />

1. lagan n 1. (kayèe) kruwéng; lageuen; lagan<br />

2. /aoan n 1. cawan pingan (lam) kapai; 2. dabeueh<br />

kapai karam ba' punggöng la'öt<br />

lagang v melagang (kan) laya; manyum<br />

lagi p 1. dang; dang-dang; jangan berisik,<br />

ayah — tidur bè' reuyöh, ayah dang<br />

494


1<br />

- / a<br />

2<br />

- la<br />

1<br />

- l a h<br />

2 l a n<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

neu'èh; 2. lom; kerjakan sekali<br />

tunggu sebentar — pubuet sigo treu'<br />

lom; taprèh si'atteu' lom; 3. (teu) lomlom;<br />

kemarin sudah menonton; sekarang<br />

hendak menonton — baroe kalheueh<br />

jieu, jinoe lom-lom jieu; 4. lomngon;<br />

lompi(h); anakitupandai—rajin; istehnya<br />

muda, cantik—kaya aneu' nyan carong<br />

lomngon jeumod; purumoh gobnyan<br />

muda, tari, lompi(h); kaya; 5. Ié; kekejaman<br />

tentara penjajah sungguh takterkatakan<br />

— la'lém tantra peunyajah tanpeue<br />

peugah Ié; sénsara ureueng Kamboja<br />

han soetheun Ié; — pula lomngon;<br />

lompi(h); lagi-lagi (Xeu) lom-lom; lagian<br />

ca/clompi; selag'n. yöh mantong; yöh<br />

gohlom; 2. dang-dang; ada — nalom;<br />

apa — peue lom; bagaimana — pakriban<br />

lom; mana — tohlom; siapa — soelom;<br />

kemana — holom; apabila (kapan)<br />

lagiyah n<br />

— pajanlom; sebentar — si'at teu'<br />

(treu'); sedikit — bacut teu' (treu');<br />

banyak — Ié (dalam arti menidakkan;<br />

han Ié tidak lagi) lom; belum — gohlom<br />

bureuet<br />

lago n teumuda; tumuda<br />

lagonder n aseuka (laseuka) meuguda<br />

9 u<br />

n lagèe; ragam; ber — meulagèe<br />

9U v berlagu (belagu) cakmeutingkah; uneue<br />

laguh-laguh a ka'a-ka'u<br />

laguna n aneu' la'öt<br />

lagwu a siya-siya; tanmeuguna<br />

P tidurlah éh Ié; begitulah meunanlé;<br />

biarlah bahlé; pergilah taja'lé<br />

kp kalheueh; keu; keuh; sudahlah kakeuh<br />

495


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lahab a meuh'ue-h'ue<br />

lahad n leuhad; lieng<br />

lahak n bèe kh'ieng<br />

1. lahan n tanoh seumula<br />

2. lahan n lagèe nyang mangat<br />

lahang n tuwa'; tuweue'<br />

lahap a geureuda; lab-lab; leuha; lapeue; waba<br />

lahar n leuhop batèe ba' gunong apui<br />

lahir v na; lahé nyata; deuih; leumah; melahirkan<br />

meu'aneu'; madeueng; (untuk hewan)<br />

töh; tr'a'; baru — banna<br />

lahiriah a lahé; keadaan — ambang<br />

laici n sibansa boh rambot<br />

lasif a la'èh<br />

laik a jeued; laya'; patöt<br />

lain a aséng; bida; hana sa; kelainan meula'én;<br />

ganjé; hana biyasa; patöt; melainkan<br />

pubida; peu'aséng; peuklèh; malingkan;<br />

selain élla; orang --- gob; berlainan<br />

mupara'<br />

lais v meiais kabé<br />

lais n sijeunèh eungköt krueng<br />

lais n bangkuwang<br />

laja n langkuweueh<br />

1<br />

• lajak n ija teunuen niba' beuneueng atawa sutra<br />

2. lajak a bacah; bagah<br />

1. lajang adv bujang<br />

2. lajang v melajang lumpat; teurajang<br />

lajat a (sakét) brat; that<br />

496<br />

laju a bagah (bagaih); bacah; laju; peunyeuri<br />

(peunyari)<br />

lajur n 1. banja; baréh; 2. ruweueng; 3. sureuen;<br />

catö; curéng; 4. baréh; garéh<br />

lak n gala; la' geugala<br />

lakak v melakak tadi; eunchö'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lakar a gohlheueh; bansagai jipasang<br />

lakara n jeunèh prahö<br />

lakban n klah; klaih<br />

laken n ija sukaleuet; (sukleuet; sukhleuet;<br />

laki n<br />

sukhaleuet)<br />

kas 1. lakoe; 2. (ureueng) agam; --<br />

- bini lakoe binoe; mancal — pasah;<br />

saudara laki-laki pihak ayah öseubah<br />

laklak n haraih Bata' peureuba<br />

kaklakan n uram lidah; seurunggue' (srunggue 1<br />

);<br />

reukueng<br />

lakon n calitra (kisah) keumidibansawan;tukoh<br />

lam kisah; keunarang kisah; keujadiyan<br />

lakonik a singkat ngon jeulaih<br />

lakrimotor n dat ie mata<br />

1. laksa num la'sa; siplöh ribèe; sepuluh — la'sin;<br />

katoe; sireutöh ribèe<br />

2. laksa n la'sa<br />

laksamana n Iha'mana; la'seumana<br />

laksana n 1. la'sana; misé; sang; sipeureuti; 2.<br />

banlagèe; melaksanakan pubandéng;<br />

peusa; padubawa; peuja' buet; pubuet;<br />

rintah; siapapelasananya soepo rintah;<br />

pelaksanaan (pelaksana) rintah<br />

laksatif n ubat srah pruet<br />

1. laksmi a ceudaih; canté'; tari<br />

2. laksmi n nan purumoh diwa Wisnu<br />

lakstasa n sijeunèh ragoe<br />

lakstometer n alat ukö mutu susu<br />

laktosa n dat saka lam susu<br />

laku n 1. buet; laku; kri; krè; 2. lacab; lagöt;<br />

larèh; 3. sah; sahèh; ke — an (perilaku/<br />

sikap); naseubah; pleu'oh; prangeui;<br />

prangoe; proe; ragam; pelaku nyang<br />

pubuet; nyang meu'èn; ke — an buruk<br />

497


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

(jahat) risèe; tingkah laku peuleu'oh;<br />

pleu'oh; melakukan rintah; selakubagoe;<br />

sibagoe<br />

lakum n ba' laköm<br />

lakuna n Ihö'; lueng<br />

lakur v lamon; lumon; meulumon; — bawur<br />

meulamon; meulumon; campuran besi<br />

dengan waja la mot<br />

lakustrin n tasé'<br />

1. lala n sipöt<br />

2- lala v melala langue linteueng<br />

1. Islah a leuha; geureuda; waba<br />

2. /a/ab v melalah peucro'; pagab; terlalah 1.<br />

1-<br />

/ a / a /<br />

a<br />

meuteumèe peucro'; 2. hudah-huduh;<br />

— terkejar keunong drob dang mubuet<br />

(ceumeucue)<br />

1. lalè; lingah; seuhai; rè; teukeusé;<br />

2. tuwoe; ber hana pöh; hana<br />

pakoe; malaih; seuhai; beu'o<br />

2<br />

- / a / a<br />

' n taloewéng palang layeue kapai (prahö)<br />

totok v melalak hu; tutöng; beureutöih<br />

lalandak n sijeunèh creueh naleueng<br />

1. lalang n naleueng lakoe (kömköma)<br />

2. lalang n meurawoh ula-ili<br />

lalang n lando' keulusa ie atawa angèn<br />

totop n ulam; ön kayèe muda; pincö'; melalap<br />

1. pajöh; panta'; 2. peuhabéh; 3. peutalö;<br />

4. rampaih<br />

498<br />

/ a / a ?<br />

n agaih; krimue; lalat; langong; reungèt;<br />

ban' (bubari); — kerbau<br />

gajah pito'; sito'<br />

(kuda) jamo';<br />

totop n melalau linteueng; teugah; pelalau 1.<br />

ampeueng; 2. tangkai peungaséh<br />

laler n lalat<br />

toü a keuboih


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lalim a la'lém; bueh<br />

lalu v 1. lalu; talö; 2. leupaih marit mantong;<br />

3. leupaih; 4. habéh; seuleusoe; 5.<br />

lulöih; 6. Iheueh nyan; 7. han jeued<br />

teuboh Ié; 8. lanjut; lamsóng; langsöng;<br />

berlalu\a\u; selalusabé; simasa; sudah<br />

lalu peureunah; lalu (kemudian) teuma;<br />

/feter/a/uanteu'ulèe-ulèe;teu'ajam-ajam<br />

lalu-lalang v 1. meuja'-meuja'; teubiet-tamong; 2.<br />

kéngkeueng<br />

lalu-lintas v 1. (ja') ula-lll; 2. rèt ja'; 3. rèt; rot<br />

lama a 1. trób; 2. jameun; dilèe; 3. tuha; tréb;<br />

lama-lama ambat; — (lambat) sekali<br />

tréb that; sudah — sekali (jangka waktu<br />

yanglama)\a\N\; lawét; — sekali (sesekali,<br />

sekali waktu) tréb-tréb sigo; — ke -<br />

-- an (lambat laun) tréb uba' tréb; ber<br />

meutréb; meu'ayeuem; ambat;<br />

memper — peutréb; se — .— nya<br />

(paling lama) sitreb-tréb; siteuneurébteuneurébjih;<br />

— nya (jangka waktu)<br />

teuneuréb; seuneuréb; setahun — nya<br />

sithörvteuneuréb; (untuk) se nya<br />

keukai; se — beberapa waktu [satu<br />

(se) waWi//siteuneuréb; sudah — terjadi<br />

tréb<br />

lamang n peudeueng paneu'<br />

lamar v melamar 1. seuleungui; teuleungui; 2.<br />

lakèe buet; yang melamar seulangké<br />

lamat-lamat a sayöp (-sayöp)<br />

lambai v berlambai-lambai meuhayön-hayön<br />

(ayön-ayön); melambai (-lambai) ayön;<br />

lambé; kawöt; lambaian 1. kawöt; 2.<br />

ki suröh<br />

lambak n lamba'<br />

499


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lamban n ambat; badam; lamat; lumbèm; leubie;<br />

meukli'eb; malaih; meugeudueb-geudueb,<br />

meukueb-meukueb<br />

lambang n tanda; cab<br />

lambar n lapé'<br />

lambat a ambat; lambat; lamat; peuleuheuen;<br />

berlambat-lambat meu'ayeuem;<br />

meulidang-lidang (lindang-lindang); ter<br />

— akhé; jula; terlambat (tidak ada<br />

waktu lagi) hana pa'sa Ié; kagadoh<br />

pa'sa<br />

lambit a sawo' udeueng<br />

lambu(k) n jeunèh prahö<br />

1. lambuk a 1. (tanoh) geumbö; 2. tukong; sukong;<br />

bantu; tumpöh pelambuk ripè<br />

2. lambuk n siluweue phakumurah<br />

1. lambung v lamböng; meulamböng; melambung 1.<br />

lanam; 2. peu'é'; 3. pujoe; — dada<br />

ugoh; mböng<br />

2. lambung n (tuböh, kapai, rumoh) lamböng; Ihöng;<br />

rusö'; melambung seureubu ba' ruso'<br />

(Ihöng); melambungi meuiréng-iréng;<br />

3. lambung n pruet; reumböng (kas)<br />

lambur n ubö-ubö<br />

lamdukpai n sibansa ba' urèt (urot) keu ubat plawa;<br />

peutaih musang<br />

lamel n sibansa s(eun)alöb atawa sirép nyang<br />

lipéh<br />

lamender n ureueng Armaniya<br />

1. lamin v melamin acan jurèe (prantaih) dara<br />

barö; pelamin (anjteumpat meusandéng<br />

darabarö-lintö<br />

2. lamin n rumoh meukawöm ureueng Daya'<br />

lamina(h) n bajèe beusoe<br />

lampai a 1. (tuböh) piruet; 2. leunuet; leuntö';<br />

500


INDONESIA y^CEH<br />

me --- meureunggöt-reunggöt<br />

lampam n eungköt geurapèe; melampam 1<br />

meutamon;2. (ijabasah) hanateu'adèe<br />

lampan v melampan kueh; limeuh<br />

1. lampang n tampa; teupue'<br />

2. lampang n laweuet; paröt<br />

lampar v berlampar(an) 1. meusipreue';<br />

meusiseue; 2. A7 meugah; meuthèe<br />

1. lampas a 1. (h)alöih; 2. reujang meusambui<br />

(beungèh); melampaspleue; asah; alét;<br />

fcr pubiyasa<br />

2. lampas a lancang babah; marit hana piké<br />

lampau a lalu; kalheueh; leupaih; leupaih that;<br />

melampa umeuleumpah that; melampaui<br />

lalu; meulingkeue; Iheueh; — wewenang<br />

meuleumpah niba' kuwasa nyang neubré;<br />

meulangkah; meulangga<br />

lampen! n nan ba' kayèe<br />

lampes n sijeunèh aséh-aséh; rihan<br />

lampias a meuc'a-c'a; meuch'a-ch'a; lanca<br />

lampik n sibansa tika due'<br />

lampin n 1. geudöng; teumpè; tumpè; 2. lapé';<br />

— budak kayèe bluka<br />

lamping n (gunong) barieh<br />

lampion n tanglöng<br />

lapir v melampiri peusajan; peulapé'<br />

lampit n tika awé; — tempat bertaruh (judi) lari<br />

lampok n tumpö'; phui; pui<br />

lampor n meukheulu' alöih<br />

lampoyangan n lampuyang; muglé<br />

lampu n lampu; panyot; — baterai lampu sèntè;<br />

— tanah (sentir) panyot (culèt) culot;<br />

— sorot seuneulöh;<br />

lampung v melampung apöng; lampöng; pe —<br />

lampöng; boh galöng<br />

501


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lampus v maté<br />

lamtoro/lantorogung n sibansa ba' kacanglipéh<br />

1. lamun p tapi;teutapi;2.bahthat;ba'that;3.asai;<br />

sangkira<br />

2. lamun v melamun 1. tamon; 2. Iham<br />

3. lamun v me/amtvnteuseupö'; meuseupö'; teutahetahe<br />

1. lamur a meuglabaih (geulabaih); rabön<br />

2. lamur n sie meugapah<br />

lamusir n sie tuleueng rueng (leumo)<br />

l a n a<br />

n nan sijeunèh naleueng<br />

1. lanang v melanang gampöih; réng; sréng<br />

2. /anang n agam<br />

1. lanar n lando'; Ion<br />

2. /anar n peunyakét teunaman<br />

1. lanau a meulando'; lichè'; leuhob; Ihob<br />

2. lanau n krè; dhöi<br />

1. lanca n prahö meutihang Ihèe<br />

2. lanca n sijeunèh lanca grè'; angkong<br />

1. lancang a 1. hana adat; 2. teu'ulèe-ulèe; — kaki<br />

pubuet hana piké; — mulut kreueh<br />

babah; — tangan pantaih jaroe; gala'<br />

meulho; panyang jaroe<br />

2. lancang n 1. sijeunèh prahö layeue; 2. baté ranub<br />

3. lancang n jeunèh teunaman peundang<br />

1. lancap a rata ngon licén; luen<br />

2. /ancap a terlancap teulanjö; teulanca<br />

1. /anca/- a 1. lanca; 2. pasèh; mah'è; 3. laju<br />

2. /ancar<br />

lancar-lancar<br />

n<br />

n<br />

pelancar balo' seuneumong tamèh rumoh<br />

tulö biang<br />

lancia n lanca<br />

/anc/ng fan; n siluweue; ber — meusiluweue<br />

lancip a lancö'; tiruet; pacöng l a n c i t<br />

a melancit mupanca (pancé) lancong v melancong teumaca<br />

502


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lancung a 1.lancöng;peuleusu;teunirèe;2.culaih;<br />

sulét<br />

lancur v melancur mupanca<br />

1. lancut v melancut mupancé<br />

2. lancut a hana pa'idah; siya-siya<br />

1. landa v melanda landa; langga<br />

2. landa v melanda indang; kueb<br />

3. landa n ie abèe jeundrang<br />

landahur n ureueng meutuböh raya (gogasi); landahöt<br />

1. landai a landè; sijot; suyo'<br />

2. landai n landaian uram kréh; aréng<br />

landang n è' lalat<br />

landap n jeunèh teunaman peundang<br />

landas n keunaleueng (geunaleueng); landaih;<br />

leula; — benua punggöng la'öt nyang<br />

landè, phön ba'binèh panté tröih u<br />

teungoh la'öt sampoe meuhad ngon<br />

calo' nyang Ihö'; — bukit nan ba' kayèe;<br />

— kontinenceue beunuwa ba' punggöng<br />

la'öt; — an (peron) landah; landaih<br />

landau v melandau kueb bijèh timah<br />

londors n peugawèe nanggroe nyang geubré ha'<br />

pré'sa toh nanggroe nyang gohlom jitamong<br />

lam Propinsi/Kotamadya<br />

lanskap n taman; tamaca alam<br />

landuk n jeunèh eungköt la'öt<br />

1. landung a (bajèe; taloe dll)meudrèh-drèh; meutrèhtrèh;<br />

— napas hana bagah hè'; — padi<br />

teunaman meulata<br />

2. landung n eungköt la'öt<br />

1. landur a meutrèh-trèh<br />

2. landur a leumoh teu'öt<br />

1. lang n Iheueng; seuleueng<br />

2. lang n mèh ubeut teumpat geudéngdéng<br />

503


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

dabeuh meuneukat<br />

3. lang n kleueng<br />

langbow v cak keubön<br />

langah v melangah hah; peuhah<br />

langak-languk a ceuleunga'ceuleungu'(ceungeu'; cingeu';<br />

jeungeu')<br />

langau n langong; krè<br />

langca n lanca grè'<br />

langen n peu'apöng droe lam ie; 2. peulampöng<br />

trieng<br />

1. langgai n blat eungköt<br />

2. langgai n kulét kacang<br />

3. langgai n eungköt la'öt<br />

langgam n 1. laram; lageuem; ragam; 2. adat; 3.<br />

lagèe mupakho'<br />

langgan v berlanggan btoe-mubloe cara teutap;<br />

pelanggan ureueng nyang (sabé) mubloe<br />

atawa meungui cara teutap<br />

1. langgar v berlanggaran landa; langga; mupo';<br />

seureubu-meuseureubu; meukh'o';<br />

meuhadu; pelanggaran meulangga<br />

2. langgar n meunasah<br />

langgas a bibeueh<br />

langgayan n para; sandéng<br />

langgeng a keukai; tanhabéh-abéh<br />

langguk a laga'; meulaga'; ugoh<br />

langgung v melanggungkan peusadeue (prahö)<br />

langi n eungköt ta'iroe raya<br />

langir n langi<br />

langis a ranap; reunap<br />

langit n langèt; andara; adara; beratapkan ~<br />

- 1. ki buböng tiréh; 2. tanoh lapang;<br />

langil-langit deulangèt; tirè; tabéng;<br />

melangit 1. po u langèt; 2. tójié' lanam;<br />

meulamböng u langet; 3. jié' yum meuh'ai<br />

504


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

that<br />

langka a jareuengna; meusakétna; meuseuké;<br />

jareueng meuteumèe; meusakét;<br />

keujadiyan<br />

langkah v gra' gaki; langkah; laku; buet; bhaih;<br />

melangkah besar-besar timpheueng; -<br />

-- baik gaki uneuen; — kiri neuh'ah;<br />

— seribu plueng cot iku; me — i<br />

lingkeue; lingkie; me — masuk (terjun<br />

ke) löb tamue'; tamong; teureujön<br />

langkai a rampéng<br />

langkan n 1. anjöng; seuramoe; seulasa; 2. jeureuja'<br />

langkang v diperlangkangkan keunong heundru ba'<br />

ureueng ramèe<br />

1. langkap n sijeunèh ba'kayèe uteuen, öngeumanyum<br />

keu jeu'è<br />

2. langkap n sijeunèh batéranub<br />

3. langkap n lalat; lango<br />

1. langkara adv moseutahé<br />

2. langkara n jeunèh geundrang (tambö)<br />

1. langkas a jeumod; sigap<br />

2. langkas v 1. (boh kayèe) rhöt luröh keulusa masa';<br />

2. akhè musém bohkayèe; selangkas sigo<br />

musém bohkayèe<br />

1. langkat n lusa raya<br />

2. langkat a sujoe meukumbob<br />

1. langkau v melangkaui meulalu; meulingkeu<br />

2. langkau n teumpat adèe u<br />

langking a itam<br />

langkisan n angèn boh asèe<br />

langkitang n jeunèh sipöt<br />

1. langkup v terlangkup lungkop; lugom; dugom<br />

2. langkup n /ang/rupanpita'landöngieba'neuh'eun<br />

langlai a leumoh; leumon<br />

langlang n (ureueng) runda; — buana meurateup<br />

505


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bansaboh dönya<br />

1. langsai a glaih (jlaih) bandum utang atawa janji<br />

2. langsai n tirè<br />

1. langsam a cak peuleuheun<br />

2. langsam a seuneu'ob; sangku<br />

1. langsar n pijuet panyang; canggang<br />

2. langsar n me/ang-sarmeu'iseu-isu'; meu'is'èt-is'èt;<br />

meu'eui-meu'eui; meulaneui<br />

3. langsar a mubagiya<br />

langsat n langsat; Arun/ng—putéh meukeununèng<br />

langse n ijaputéh peunutöp (jambö) jeurat ureueng<br />

Jawa<br />

langseng n kanèt teumaga<br />

langsi n su meudeungong<br />

1. langsing n rampéng; rhéng<br />

2. langsing n su meudeungong; nyaréng<br />

1. langsir v melangsir (geuritan apui) lansé<br />

2. langsir a (pasökan) sipa'i meutumba'<br />

3. langsir a pijuetruet<br />

langsuir n sibansa buröng<br />

langsung a lanja; lansöng; lamsöng; leugat; hana<br />

piyöh; lanjut; lanam<br />

langu adv bèe hapa'<br />

langui v melangut lindan; manyoh; lanyoh<br />

lanhir n cak tuwan tanoh<br />

lanja v melanja meurawoh; meurateueb<br />

lanjai a rampéng; seumampè<br />

lanjam n mata langai<br />

langang a ubeuet panyang<br />

lanjar a meutamah panyang; ulu; ulö<br />

lanjar adv 1. lanja; lalu; lamsöng; 2. leunap; 3.<br />

lanca<br />

lanjau v terlanjau teuleueng; teuhampa<br />

lanji n biduen<br />

lanjuk v telanjuk lanjö; teulanjö<br />

506


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lanjung a 1. ubeuet.panyang; ubeuet manyang;<br />

2. leubu<br />

lanjur a 1. lanjö; teulanjö; lincé; teulincé;teusireu';<br />

2. lanjut; melanjur!. pupanyang watèe;<br />

ulöwatèe; 2. sambat pakat<br />

lanjut a 1. panyang; 2. lanjut; pawöt; 3. Ie;<br />

panyang; tréb; 4. Ihö'; manyang;<br />

melanjutkan seumong; lanjutan<br />

seuneumong; teunamah; se — nya<br />

teuma; Iheuhnyan; berke—an meureuneu<br />

(reuno)<br />

lanolin n gapah bulèe bubiri (dumba)<br />

lanset n sikin ubit, ba' ujöng mumata duwa<br />

lansir v melansir peugah; bréthèe<br />

lanskap n pumandangan<br />

lantai n 1. aleue; lantai perahu dari bambu<br />

(kayu) dijalin jalén; 2. lapèh 3. glumeut;<br />

dèt.<br />

1. lantak v me — glong;sinthob; lanta';tho'; paténg<br />

2. lantak n jeuneurob<br />

1. lantam a (su, bunyoe) meudeungkèng<br />

2. lantam a eumböng; ugoh; (h)arah droe<br />

lantan v melantan 1. satoh; 2. peu'ucè; peulu<br />

lantang a 1. nyaréng; 2. deuh; peungeuh<br />

1. lantar v melantarkan 1. keulusa meusabab;<br />

keusabab; 2. peutö'; peu'ét; ter —<br />

labeulala<br />

lantaran keulusa; sabab; seubab; saweueb<br />

2. lantar n pelantar (an) 1. panteue; prataih; 2.<br />

seuladang meu'adè; 3. prancah<br />

lantas adv 1. lanja; leugat; 2. teuma; Iheuhnyan<br />

1. lantik v melantik biyat; tabai<br />

2. /anf/k a 1. kiwieng; 2. leunté'; leunuet<br />

/anf/n n panyot; leuntèra ,<br />

1. lanting v me/anr/'n


508<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. lanting v berlantingchon; chèn; eunchon; inchon<br />

3. lanting n melanting sunyung; sunyu<br />

lantip a saba; aréh<br />

lantun v melantun ula'; meu'ula'<br />

lantun v melantun (su)meu'alón<br />

1. lantung n 1. su meugr'am-gr'um; 2. bèe kh'ieng;<br />

berlantung meuseuntöh; meu'antö';<br />

meuhadu; — hidung toethat; rabthat;<br />

meupèh<br />

2. lantung a lontang-lantung 1. ja' meulambé ngon<br />

jaroe soh; 2. ki hana buet nyang teutap<br />

meuwoh-woh<br />

lantur v melanturmeucawoe; meugawoe; rutot;<br />

sisat<br />

lanugo n bulèe è' aneu' banlahé<br />

lanus v melanus peungeuih<br />

lanyah n meuleuhop<br />

lanyak v melanyak 1. gichè'; lichè'; 2. fef peujayéh<br />

gob; 2. labon<br />

lanyau n leuhob; rhueb; sr'ob<br />

laos n langkuweueh<br />

1. top n seunampöih; mengelap (melap) sampöh;<br />

pleue; (dengan handuk) geutab<br />

2. /ap n glöng; lingka; seulingka<br />

3. lap n ceue kulam ba'tandéng (meu) langue<br />

lapah n ceureupa<br />

1. lapak a berlapak meusujoe<br />

2. lapak (— judi) n lari; tika due'; lapa' judi<br />

lapang a (terbuka, luas) lamang; lapang; luwaih;<br />

gurue'; melapangkan Iheueng<br />

lapang n teunaman lawa<br />

lapar a deue'; lapa; lapeuè; soh pruet; ke -<br />

- an kla<br />

lapar kenyang n nan sijeunèh sipöt<br />

iaparoskop n peukakaih teurupöng rungga pruet


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lapat-lapat a sayöp-sayöp; deueh-deueh han<br />

lapektomi n peu'ubit pruet ngon cara neuplah<br />

lapel n dadabajèe seunamböng kipè'<br />

lapih a berlapih manyum; laya; melapih rheuet;<br />

sreuet; — kelambai ki meurui-rui<br />

lapik n 1. lapé'; leupéh; leupi'; 2. keunaleueng;<br />

leula<br />

lapir a jalén; krab<br />

1. lapis n lapéh; lapé'; lapisan lapéh; melapisi<br />

silap; berlapis-lapis meulapéh-lapéh;<br />

meutindéh-péh<br />

2. lapis n iréh; lapah; layang; — legit peunajöh<br />

böi<br />

lapo n keudè klèp<br />

lapor v bréthèe; peuthèe; laporan peue nyang<br />

jibréthèe haba; rancangan<br />

1. lapuk a 1. meukulat; 2. brö'; 3. ki useueng;<br />

4. keumeukab<br />

2. lapuk v berlapuk-lapuksukeupra'\aroemelapuk<br />

teupue'; tampa<br />

lapun n nyaréng taron cicém atawa glueh<br />

lapur v berlapur meukeupa'-keupa'; melapur<br />

keu'ieh; hanyang<br />

lara a 1. sösah; seudih; 2. sakét; — wirang<br />

sakét até kulusa malèe; terlara-lara<br />

moe meunyaba'<br />

1. larah a meuturöt-turöt; meuruntön<br />

2. larah a berlarah-larah meuguréh-guréh;<br />

meu'uréh; meu'alue-alue<br />

larai v melarai 1. peubla; publa; 2. mita ilah<br />

peutabeue (taweue) peunyakét<br />

larak a doe<br />

laram a meulaga'; meugaya; meusadè'<br />

larang v melarang teugah; tham; larang; — an<br />

pantang<br />

509


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

larang a jareueng; meuseuké<br />

larap a lagöt; laréh<br />

larap n melarapkan ulö (ulu) taloe<br />

larap a selarap sijudö<br />

1. laras n 1.su(manyang-miyub;paneu'-panyang);<br />

2. tala; berlarasan papan; melaraskan<br />

tala; tidak selaras sumbang<br />

2. /aras a bulat panyang ngon sulu (bulöh)<br />

3. laras n laraih beudé<br />

4. /aras n wilayah adat di Meunangkabo<br />

5. laras v luröh; ruröh<br />

larat v 1. anyot; 2. meutamah-tamah; 3.<br />

meurantoe; meudagang; 4. Ar/ weueh;<br />

5. ki iba<br />

/ara/r a é'; sanggöb<br />

larat n bungong siyueng-yueng<br />

larau v melarau kiröh keulusa aneu' miet<br />

/arau v melarau kli' (moe) ngon su paroe<br />

1. lari v 1. ja' bagah; plueng; kacèe; kac'ie; 2.<br />

gadoh; leunyap; 3. gayéb; (rayéb); 4.<br />

minah; wèh; 5. arah; 6. caA panyang<br />

bideueng; melarikanbaplueng; berlari-<br />

/ar/muplueng; menyuruh/ar/puplueng;<br />

berlari dengan tiba-tiba teuplueng; berlari<br />

dengan cepat seurubeuet; srubeuet;<br />

teurajèe; melarikan diri (lari terbiritbirit)<br />

plueng putéh tapa'; hewan yang<br />

berlari dengan sekuat tenaga (hewan<br />

yang berlari dengan keempat kakinya)<br />

mupeuet blah; melarikan diri (nyawa)<br />

peusiblah nyaw'ong<br />

2. lari v lari-lari sijeunèh naleueng panyang<br />

larih v berlarih-larih léng ie lam glaih jamèe<br />

1. larik v melarik 1. laré'; 2. bhoe; bo<br />

2. larik n 1. mubaréh; meuriti; 2. baréh (lam<br />

510


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ca'é); 3. ragam ija paté'<br />

laring n reükeueng;aneu' ceuka'<br />

laringitis n luka lam reukueng<br />

laris n lacab; laréh; lagöt that<br />

laron n sidom putéh bie' kamue<br />

lars n sipatu pacö'<br />

laru n bijèh; bie'; ragoe<br />

1. larung n keureunda<br />

2. larung v melarungkan peu(h)anyot<br />

1. larut a 1. anyot mangkén jeu'öh; 2. meutamah<br />

tréb (jeu'öh); 3. makén meutamah; 4.<br />

ancö lulöh; 5. likha; laloe; berlarut-larut<br />

meulawét (lawét); melarut ancö; cayé;<br />

lulöh<br />

2. larut n ba' sagèe blanda<br />

larva n jeunté'; preuen; — katak aneu' abie'<br />

las n seuneumong beusoe cara teumpa (teumeumpa)<br />

lasa a l.keuboh; maté rasa; lapè;lasa; 2. keumong<br />

tapa'<br />

1. lasah v melasahkan keureuja meusunggöh<br />

2. lasah v melasah poh; sé'sa; meuleulum<br />

1. lasak a neunggui siuroe-uroe; pelasak peukayan<br />

siuroe-uroe<br />

2. lasak a caba'; göga; chèh-ch'oh; kètkot; krèhkroh<br />

lasana n bungong siyam<br />

lasat a 1. (peunyakét) payah; brat; 2. moe<br />

meunyaba'<br />

laser n cahya (nyang) beureuka deungon<br />

peungaröh teunaga atöm<br />

lasi a teumaköt; jra<br />

laskar n aseuka; laseuka; tantra<br />

laso n taron atawa pa' geulawa<br />

lasuh a mudah; lanca; hana beuna' até<br />

1. lat n cak Iheueng; seuleueng<br />

511


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. lat a cak lambat; lamat; selat-latnya lamat<br />

habéh tréb; sitréb-sitréb<br />

3. lat n (gaseue) kra'; krè'<br />

lata v me — eui; lata; nyulö<br />

lata a brö'; kuto; hina<br />

latah n purön<br />

latak n é' minyeu' atawa kra' saka<br />

latam v melatam cacah; gichè; gilho<br />

latar n 1. bideueng muka; 2. leuen; 3. rata;<br />

data; 4. wareuna lapéh nyang phön-phön;<br />

5. alaih liköt; watèe; pelataran 1. leuen<br />

(ru)moh; tanoh nyangka rata; 2. seuramoe<br />

tansiyön; 3. wareuna ba' lapeh phön-phön<br />

latar belakang n 1. alaih; acan; 2. saweueb; melatar<br />

belakang! nyang jeued keu sabab<br />

lafas v melatas rampéh; ratab<br />

lateks n geutah meuntah<br />

laten a meusom; hana leumahri<br />

latensi n sipheuet 'nyangka biyasa nyang han<br />

ë' ubah Ié; sipheuet nyangka jimeudue'<br />

latera! a (si) u binéh; 2.-su keulusa sikhan lidah<br />

meutöp<br />

latent n tanoh mirah nyang meukandöng beusoe<br />

latufindium n tanoh luwaih po milé'droe<br />

latih v berlatih 1. murunoe; pubiyasa; melatih<br />

purunoe; me — d/npurunoe droe keudroe;<br />

me — hewan (menjinakkan) pawöt;<br />

terlatih (berpengalaman) ragoe; raghoe<br />

latin n 1. nama bahsaRöm yöh jameun peureuba;<br />

2. bangsa (Spanyo, Itali, Peutugéh)<br />

nyang meubahsa asai bahsa Röm<br />

1. lating n kèh catöih; kèh rabö'<br />

2. lating v melanting mupeuté'<br />

latis v melatis 1. cah; 2. puga<br />

512


INDONESIA<br />

A C E H<br />

latosol n tanoh mirah meukeununèng<br />

latuh n siseu' la'öt, sibansa seulingköng<br />

latuk n sikin lading<br />

latung n minyeu' tanoh<br />

latur a keumong ie; leucöh<br />

1. lauh n nan eungköt la'öt<br />

2. lauh n keupéng papeuen meuteunuléh; loh<br />

\auk n — pauk 1. ratah; teumon bu; 2. sie<br />

atawa eungköt<br />

laun a peuleuheuen; lambat laun lawét lawan;<br />

lawét ba' lawan<br />

laung n rawöng; u'; o'<br />

/aur a meujeu'eut; melaur beuntö'; bantö'<br />

laut n la'öt; bha; sugara; tasé'; — bebas la'öt<br />

bibeueh; aröngan; — k/du/la'ötseulatan<br />

pulo jawa; — lepas teungoh la'öt; -<br />

-- madu ki manèh that (mangat that);<br />

jalan (melalui) laut rèt la'öt; melaut ja'<br />

u pasi<br />

lauya n tabib<br />

laua n leuhop cayé gunong meu'apui<br />

lavendel n teunaman minyeu'ata<br />

lawa n palang linteueng<br />

1. lawah a meuhala'; meuh'ang-h'ang<br />

2. lawah n geulabah<br />

1. lawak a cakra; cakri; gura berlawak-lawak pohcakra;<br />

keugura-gura<br />

2. lawak n lawak-lawak palöng; jeureulöng<br />

1. lawan n ber — (bertentangan) lawan; sangkai;<br />

singköi; me — kaléh; langga; talèh;<br />

sanggah<br />

2. lawan n padra; padan; tara; tampéng; tampén;<br />

wadan; tidak bedawanan (tidak ada<br />

tandingannya tunggai<br />

1. lawang n pintö geureubang; pelawangan tanoh<br />

513


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lapang ba' leuen pintö geureubang<br />

2. lawang n 1. ba' pala; 2. kulét boh pala<br />

3. lawang n eungköt ietabeue<br />

1. lawar n eungköt atawa sie teu'iréh<br />

2. lawar n — putih sibansa ba' meudang<br />

1. lawas a lapang; luwaih<br />

2. lawas v melawas leu'eueng<br />

3. lawas a 1. lama; lawi; 2. tuha; useueng; uto'<br />

lawat v melawat 1. meurantoe; 2. (k(eum) unjóng;<br />

saweue; perlawatan muhébbah<br />

1. lawe n beuneung (meuneung) teunuen<br />

2. lawe n penglawe kupala niba' 25<br />

(duwaplöhlimong) rumoh<br />

3. lawe n lawean hantu hana ulèe<br />

lawi (-- lawi) n ujöng bulèe ikumano' (cicém) nyang<br />

meuleungköng<br />

lawon n 1. ijaputéh; 2. ijakaphan<br />

1. layah v melayahmeulawin; meulingie'; terlayah<br />

leunté'; leunuet<br />

2. layah n beureughö'<br />

3. layah v melayah meulayang-layang meurampéh<br />

tanoh; pho miyub<br />

4. /ayab a (talam; pingan) dè; deue<br />

514


INDONESIA<br />

1. layak a 1. adé; lava'; laku; mèe; patöt; 2.<br />

meuliya<br />

2 layak n eungköt thö teuplah hana masén<br />

layam v melayam hapit (hayeue') peudeueng<br />

layan v melayani latéh; peutimang; melayankan<br />

idang<br />

1. /ayang v melayangA. teureubang; 2. lang; layang;<br />

pho; po; 3. tö hana meuteuntèe; hana<br />

meuhala; me meulanglang; layanglayang<br />

(layangan) leulayang; geulayang;<br />

kerangka /ayangantuleueng geulayang;<br />

burung layang-layang cama<br />

2. layang v melayang iréh; lapah; lasön; layang<br />

3. layang n pelayangan 1. peurahö tambang; 2.<br />

ceurucö' tambang; — an glayang<br />

ï /ayap a (meu) layang meurampéh ie atawa<br />

tanoh<br />

2 /ayap n kelayapan 1. meurawoh; meurateueb;<br />

2. k(eum)alon ngè-ngo; mata sèsoe;<br />

3 t a y a p n melayap (layap) layöh; óh mano'; éh-<br />

éh jaga<br />

A C E H<br />

1. /ayar n 1. layeue; 2. tabéng; 3. tirèe; — segi<br />

empat (tiga) layeue sue; jungo; —<br />

cucur (depan) layeue jib; sabö; tumbö<br />

kuröng; ulèe; — gant ung layeue paléng;<br />

—yang dapat dipindah-pindahkan layeue<br />

parang; parang pari; — segi empat<br />

(kecil) layeue sabö; — utama layeue<br />

seuringkèt; teuringkèt; — topang layeue<br />

515


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tumpang; berlayar 1. peulayeue; 2.<br />

meulayeue; mudé'; 3. ki maté; melayari<br />

(h)aröng; melayarkanl. ba kapai (prahö);<br />

2. angköt ngon kapai/prahö; 3. laloe;<br />

jahitan kin kanan layar<br />

sejenis kain layar sabö<br />

peurimpieng;<br />

2. layar (ikan —)n layaran\<br />

1- layas v melayaskan tula'; pubiyeue<br />

2. layas n tuleueng buböng ön<br />

layat v melayat keumunjöng<br />

layer n mano' (nanggroe) töh boh<br />

layon n manyèt<br />

layu a 1. layèe; lo; 2. mala<br />

la<br />

y uh<br />

1- lapé; lasa; 2. (meu)dayu; reudom<br />

layuk v melayuk lawin; lingie'<br />

layung n wareuna kunèng meuneung mirah; watèe<br />

matauroe karab jilöb; lambayöng<br />

1. layur a melayur 1. layu; panggang; 2. adèe<br />

2. /ayur n nan engköt la'öt<br />

1- layut v melayut leunuet; leuntö'<br />

2. layut v melayut meu'alön-alön; meuseu'ötsamböt<br />

l a z i m<br />

a biyasa; galéb; kayém; ladém; raléb<br />

lazuardi n 1. batèe pumata birö; 2. wareuna birö<br />

langèt<br />

l e a k<br />

n nan jén nanggroe Bali (bue meujadi<br />

ngoncara rajah droe)<br />

lebah n unoe; hunoe; — bergantung 1. keueng<br />

ceudaih lagèe unoe meugantung; 2.<br />

nan ceunulé' ayeuem jalö; — kec/7linot;<br />

— ratu inong (nang) unoe; sarang lebah<br />

eumpung unoe; (tempat peluru) sarang unof<br />

lebai n leubè<br />

1. lebak n su ureueng teumampa (keuleupa 1<br />

-<br />

keuleupu')<br />

516


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. lebak n palöh<br />

3. lebak n Ihö' ngon meuleuhob<br />

1. lebam a leumbam<br />

2. lebam n su dabeueh rhöt; geuleubam<br />

lebam n eungköt la'öt<br />

leban n nan ba' kayèe ubat<br />

lebang n ~ pinggang keuboh lam keu' ieng keulusa<br />

karab lahé aneu'<br />

lebap n su boh kayèe rhöt; leubub; leubum<br />

lebar a 1. lapang; linteueng; 2. uköran bideueng;<br />

3. luwaih; — pendek deuna'; dugo';<br />

tu'oe; seukan; sakan; melebar(melintang<br />

horizontal) beunteueng<br />

lebaran n uroeraya Puwasa; — besar(haji) uroeraya<br />

Haji; tiga hari sebelum lebaran uroe<br />

(ma')meugang<br />

lebas v meiebas heundru; seupöt<br />

lebat a 1. jai; leubat; meuseu'è; meukeuba 2.<br />

meujahöi; meuseureunga; seuma'; teubai;<br />

teutai; 3. (ujeuen) jai; tunjai; meiebat<br />

dreueh; meuseureunga; mejahoi;<br />

kurang (tidak) — ranggaih; rangeueh<br />

lebensraum n ruweueng atawa teumpat mita raseuki<br />

saboh-saboh bansa nyang wajéb padra<br />

ngon jeumeulah nyang jipeureulèe Ié<br />

bangsa nyan<br />

leber v meleber limpah; ula'<br />

lebih a 1. meuleubèh; 2. na leubèh; meuseuih;<br />

3. that leubèh; 4. kureueng leubèh; 5.<br />

meutamah; mangkén; — dahulu phön<br />

(- phön) that; dilèe phön; 1. leubèh<br />

dilèe; — jauh seuleubèh ba' nyan; -<br />

-- kurang leubèh kureueng (kira-kira)<br />

lebih-lebih (lebih lagi) 1. (peu) lom; 2.<br />

teuleubèh lom; berlebih meuleubèh, na<br />

517


INDONESIA<br />

A C E H<br />

leubèh; 3. Ie that; berlebih-lebih 1.<br />

meuleumpah Ie; 2. meutamah-tamah;<br />

neupeuleubèh; — dari (diatas dari)<br />

seulampèe;^ lampèe; ber an<br />

mubalarah; "lebih baik, sebaiknya isib<br />

lebuh n jalan; juröng<br />

lebuk- n su batèe rhöt; meuleubub<br />

lebuk a geumbö<br />

lebum n su meuleubum<br />

lebun n tipèe; taki; peungeut<br />

1. lebur n 1. lulöh; (h)ancö lulöh; 2. ki binasa;<br />

lulöh lanta'; melebur cayé; — diri 1.<br />

peusabohdroe ngon nyang la'én; 2.<br />

peuröhdroe; tamong u dalam<br />

2. lebur n keleburan urue' seureukab<br />

lecah a leucah; licah<br />

1. lecak a licah; meuleuhop leumie'; leunyè;<br />

leupeueb; meu'ie<br />

2. lecak a (ruman) brö'<br />

lecap a buchue'; leunyue'<br />

lecat a gla; glue; jlue<br />

leceh a 1. lilèh; 2. ki peu'èlèh; 3. ki khè'; 4.<br />

fcf brö'; hina; meleceh 1. ung; lieh<br />

punggöng; 2. peujayéh; dilecehkan rè;<br />

peurè<br />

/ece/V a luto'; meukröt-kröt; runyoh<br />

1. lecek a leumie'<br />

2. /ece/f n meuneu'èn gaséng<br />

lecet a 1. meu'ie; 2. teupulie'; Ihu; 3. leupöh;<br />

licöh; leucöh<br />

leci n sibansa boh rambot nanggroe Cina<br />

lecit v melecit pancé; panca; meugeuntit<br />

leco a krè; bukrie'; bukhè; pr'ien<br />

lecok a 1. gla; 2. meukilah; meukita<br />

lecuh a layèe<br />

518


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lecun v melecun taki; tipèe; peungeuet<br />

lecup n 1. su ureueng ceumeucöm (ngon bibi);<br />

2. su tumba' jitob ba' pisang<br />

lecur a melecur licöh; leucöh<br />

lecut n 1. su cambö' meuseupot; 2. cambö';<br />

melecut 1. pancé; panca; 2. seupöt<br />

ki peugra'<br />

ledak v meiedak!, beureutöih; 2. beureutöih<br />

prang; 3. meugeumpa; meugunja'; 4.<br />

meukha'-kha'; meledakkan pubeureutöih<br />

1. ledang a putéh meukeununèng; jeureulah<br />

2. ledang v meledang kala'(-kala') droe; lingah<br />

ledek n runggéng<br />

/edeA: v meledek peu'èlèh; peujayéh; peukaru<br />

ledes a bicöh; leupeuet<br />

leding v meleding bot<br />

leding n paco'; salöran ie<br />

ledor n keledoran lalè; lingah<br />

/edos v meledos 1. bicah; beureutöih; teureuban;<br />

reuloh<br />

leduk v meleduk beureutöih<br />

ledung a meledung leubot<br />

/ega a 1. lapang; luwah; 2. soh; 3. seunang;<br />

4. seungap; seungue<br />

legak-legok a Ihö' limbö; geureugoh<br />

legal a sahèh; sah<br />

legalisasi n peusah; peusahèn<br />

1. legap a su jantöng; leugab-leugub<br />

2. legap a reudom<br />

1. legar n su guröh atawa meuriyam (gr'am-gr'um)<br />

2. /egar n melegar 1. puta (-puta); 2. meugantoe<br />

(-gantoe) melegari lingka<br />

legasi n antösan niba' saboh-saboh nanggroe<br />

ba'nanggroe la'én<br />

legasteni n leumoih uta'; hana é' seumiké<br />

519


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

legat a teupat hala<br />

legataris n ureueng tueng hébaih peusaka<br />

legator n nyang bré (jö'; pulang) kuwasa<br />

legek n sibansa h'ueng nyang jitöh boh ba'<br />

peuleupeu' pisang<br />

legen n ienira<br />

legenda n kisah jameuen preumeun<br />

leger n 1. töi; 2. pipa ie; 3. töng ie<br />

legi n uroephön, uroepeukan ureueng jawa<br />

legih n puca' atawa ceue salöran nyang<br />

meusiblah-siblah<br />

1. legit a manèh (mamèh) that<br />

2. legit a leupon ngon mangat<br />

legitimaris n nyang ha' tueng peusaka ba' peura'é<br />

atra<br />

legitimasi n 1. surat paih; 2. sahèh<br />

legiun n pasökan balatantra<br />

lego v meiego cak pupinah; publoe; tula'; -<br />

— jangkar tie' sa'öh<br />

legik a Ihö' limbö; Ihö'; Iham<br />

legong n meunari cara Bali<br />

legu v melegu gampöh; geutieb<br />

legum n teunaman sibansa ba'kacang<br />

legunder n cak pasökan meuguda<br />

legundi n ba' bungong lambayöng<br />

legung n nan ba' kayèe<br />

leha-leha a geumpheue'; meugeumpheue'<br />

leher n takue; lihé; lihie; —-pan/anggala'meu'uru<br />

buet gob<br />

leja v meleja lajeue<br />

Ie ja n ijacita;<br />

lejang n 1. sipa'; teurajang; 2. gröb; lumpat; 3.<br />

laju<br />

lejar a hè'; leubeuen<br />

lejit v melejit meutajö; meuchon<br />

520


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

leka a li kha<br />

lekah a reukah; leukang<br />

lekah-lekuh a meugeulumbang; Ihó'-limbö; geureugoh<br />

lekam v melekam geucai<br />

lekang a 1. crah; 2. leukang<br />

lekap v meukeumat; buem; leukap; sinthue;<br />

meusinthue<br />

1. lekar n reungkan<br />

2. lekar n seumèe<br />

lekar n reuhai<br />

lekas a baca; bacah; bagah; bè'tréb; kilat; laju;<br />

mameung; reujang; rijang; sigra; pantaih;<br />

peunyeuri (peunyari); lekas (kecepatan)<br />

neureujang; selekas-lekasnya<br />

seuneureujang (-reujang); sineurijang<br />

(-rijang)<br />

lekat (lekat-lekat) a meukeumat<br />

lekir a plang; plang-plöt<br />

lekit a goh (lom) thö; basah; leukiet<br />

lekok n kilo'; lingko'; bilo'; melekokkan beuntö';<br />

ber (tanah) geureugoh<br />

lekosit n darah putéh<br />

leksikografi n éleumèe (cara) susön (seumusön) kamu<br />

leksikon n kamueh (kamuih)<br />

lektor n guru sikula tinggi; ureueng pumubeuet<br />

(seumubeuet)<br />

lektur n kitab; beukai neubeuet<br />

leku v meleku meutumpang ba'singkè;<br />

meusingkè<br />

lekuh-lekih n su batö'; seusa' naphaih<br />

lekuk a 1. urue'; Ihö'-limbö; 2. ngob; 3. ceuko'<br />

u dalam; berlekuk-lekuk(bergelombang),<br />

tidak rata geureugoh<br />

lekum n haleuköm; marèh<br />

lekam-lekum n su tukang beusoe seumeupéh; keut'am-<br />

521


522<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ket'um<br />

lekuk n lingköng; reuhum<br />

lekung n ceuko'; lueb<br />

lela n 1. gra' meulila; lila; 2. tingkah; ragam<br />

lela n lila (meuriyam); — rambang meuriyam<br />

keumurah<br />

lelabah n glabah<br />

lelah a leulah; payah; hè'; leubeuen; — sekali<br />

reu'ah; bha'<br />

lelah v melelah pagab; peucro'; paröh<br />

lelai v melelai leunuet; leuntö'; leubot<br />

lelaki n agam<br />

leiancur n 1. mano'agam mantong manya'; 2. aneu'<br />

agam karab balèh<br />

lelang n lè'lang; lèlang<br />

lelangon n taman meusukariya<br />

lelap v melelapkan cak pubhue'; peuseunom<br />

lelap v 1. gadoh; lenyap; gayéb; rayéb; 2.<br />

nyindra; nyidra; 3. gadoh lam gala; 4.<br />

beuku; ghuen; likat; sebagai minyak<br />

lelap ki (mieng) licén; luen<br />

lelar v memperlelar (kan) meu'ulang-ulang;<br />

meu'unyèn-unyèn<br />

lelas a 1. licén; luen; 2. Ihue; leucöb<br />

lelai n ön ranub neubré Ié lintö keudara barö<br />

lelatu n bungong apui; meu'<br />

lelawa n lhong;long;seumantong;luntie;kluwang<br />

Iele n suw'ie'; sungie; seungkoe; bago' (iele<br />

jenis lebih besar) blukang; beulukang<br />

leleh v me/e/eblilèh; tijoh; rujoh; rijoh; meujohjoh;<br />

meujèm-jèm; meulaweui<br />

lelembut n ureueng alöih; jén; hantu<br />

lelemuku n bungong siyuengyueng nanggroe Ambön<br />

leler a 1. meujèm-jèm; 2. meu'unyèn-unyèn;<br />

rutot


INDONESIA<br />

A C E H<br />

leler a jeuheuet; jheuet<br />

leler v keleleran meuroh-roh<br />

lelewa n peukateun<br />

leluasa a bibeueh; lapang; luwah; pubuet suka'<br />

até<br />

lelucon n keugura-gura; seunda<br />

leluhur n éndatu<br />

leluing n cak seupahbuleuen<br />

leluri n adat reusam ba' éndatu<br />

Iem n la'; gleuem (perekatpenambalperahu,<br />

kapai)<br />

lemah a leumoh; — fisik(sakit) dayu; meudayu;<br />

seugon; damai; dana; lemon; — (tidak<br />

berdaya) la'èh; lasa; meurè'idè; rungga;<br />

reuhè'; — pinggang leup'o'; meulup'o';<br />

— lemah lembut leumah leumböt<br />

lemak n 1. gapah; leuma'; 2. mangat; kumpulan<br />

— (kelenjar) boh keu'èh<br />

leman n pohon tapak — bundi<br />

lemang n leumang; melemang töt leumang<br />

lemah n lamari; leumari; peutoe dong<br />

1. lemas a 1. leumie'; "leumoh; 2. halöih basa; 3.<br />

leumoh leumböt; melemaskan<br />

peuleumoh; peuleumie'; (tertawa) hampir<br />

lemas gleuen<br />

2. lemas n bhue'; ngob; Iham<br />

lemau a 1. leumie'; 2. leumoh; 3. leumon<br />

lembaga n lambaga; leumbaga<br />

lembab n basah; juem; menjadi — paseueng;<br />

leumböt; leungaih leup'om<br />

lembah n lambah; leumbah; jeureulöng; reulöng;<br />

palöh; panton; panteun; uröng (lembah<br />

sempit)<br />

tembai v melembai 1. lambè; kawöt; gamèt; 2.<br />

Ihiet<br />

523


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lembak v melembak limpah; ula'<br />

1. lembam a leumie' leumon; beu'o; juwon<br />

2. lembam a leumbam<br />

1. lembang a 1. Iham; 2. Ihö'; 3. palöh; panton;<br />

2. lembang v melembang padan; payu<br />

lembar n 1. beuneueng; taloe;; 2. ön<br />

lembayong n ba' bayöng; 2. lambayöng<br />

lembek a 1. leumie'; 2. leupon; 3. keundö; 4.<br />

leumoh; leumon<br />

lembidang n timphie'<br />

lembing n leumbéng<br />

lembok a rampueh; rukheue<br />

lembora n nan eungkötla'öt<br />

lembu n leumo; — bogo/ (dongkol) ki raya<br />

geureuta'; — Aas/'leumo gasi; — perahan<br />

leumo prah; --- benggala jawi; anaA<br />

lembu yang masih kecil (lembu muda)<br />

aneu' pè<br />

1. lembung v melembung keumong; keumböng<br />

2. lembung v me/embivng meubanchot; meulamböng<br />

lembur n keureuja èstra (leubèh niba' watèe);<br />

leumbö<br />

lembur n lingka gampöng<br />

lemburu n aneu' eungköt; eumpeuen; eungköt<br />

leumuru<br />

lembut a 1. leup'ueb; leumie'; meunyèb-nyèb; 2.<br />

Ar/ basa halöih; 3. leumpö'; 4. saba;<br />

5. leumböt; — dan dingin (angin) sarèe;<br />

dirui; sapui; — ban mudah menyayat<br />

(pisau)s'èb; meus'èb; (wajah) — ranom;<br />

reunom<br />

lemena n bajèe beusoe; tutöp dada<br />

lemender n ureueng Armaniya<br />

lemes leumoh<br />

lemidi n jeunèh teunaman paku, ön muda keu<br />

524


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gulè<br />

lemo n sibansa ba' kuyuen atawa calóng<br />

lemon n minoman niba' ie kuyuen<br />

lempai a berlempaian meukulè'; meukeuleuphè'keuleuphè'<br />

lempang v melempang meulinteueng; — pukang<br />

teueng-bayeueng<br />

lempap v me/empapleumpah; leumpaih; eumpah<br />

lempar v adi; boih; geulawa; glawa; halin; haling;<br />

h'ong; laböh; lagi; leumpah; pupo; rhom;<br />

srom; ter — reuban; pupo<br />

lempari n canang; göng<br />

lempaung n nan ba' kayèe; boh masam ba' keu<br />

tamèh rumoh<br />

lempedu n ampeudu; hampeudu; lampeudu; phét<br />

lempem v melempem 1 .juem; 2. Ar/leubie; leubiem<br />

lempenai n sibansa ba' bayöng<br />

lempeng a 1. keupéng; tampang; 2. limpéng<br />

(peunajöh); 3. keupéng; 4. bagiyan<br />

kulét bumoe; 5. Ihöng; — an tampang<br />

lempeng a luruih; sululahu; teupat<br />

lemper n peunajöh niba'breueh leukat meu'asoe<br />

sie<br />

lempias v me — kan tala' atau tala' hawa<br />

lemping n leumpéng; limpéng<br />

lempit v leupét; lipat<br />

lempuh a melempuh meuleucöh; licöh<br />

1. lempuk n peunajöh sijeunèh haluwa drierji<br />

2. lempuk a berlempuk meuliphie'; meukeuliphie'<br />

lempung a 1. phui; rapöh; 2. ki leumoh that; hana<br />

meuguna<br />

lempung n tanoh kliet<br />

lempuyang n lampuyang<br />

lemuru n sijeunèh eungköt la'öt (curubo')<br />

lemusir n sie ba' rueng leumo<br />

525


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lena a 1. éh ayeue; nyidra; 2. lalèe; 3. lamat;<br />

4. leumie' leumon<br />

lencana n lancana<br />

lencang a teupat; luruih<br />

lenceng v melenceng irang; meus'èt; siba; angèt;<br />

(dalam bacaan, hafalan) rutot<br />

lencet n Ihu<br />

1. lenci n sibansa boh rambot<br />

2. lenci n caA: areunab<br />

lencit v melencit pancé; panca<br />

lencong a luen<br />

lencong v melencong meu'iseu'; irang; sibè<br />

lenda v melenda landa; langga<br />

lendaian n uram (goe) kréh<br />

lendeh v melendeh (due') meudeuneun;<br />

meusadeue; meusinè<br />

/end/r n leundé; latun; beuleuram<br />

/endof v melendoti meusinthue; meujunthue;<br />

meusanthue<br />

lendung a leunuet; leunteun<br />

lendut (melendut) a ceuko'; kiwieng<br />

leng n sikai; si'arè bagi peuet<br />

lengah a 1. lingah; lalèe; hana pöh; hana pakoe;<br />

teukeusé; 2. beu'o; juwon<br />

lengai a 1. hana sunggöh; hana tangkeueh; 2.<br />

lingah; 3. leubie<br />

lengak v melengak!. sanga'; seunga'; tangah;<br />

2. ki binga; tahe; hireuen<br />

lengan n 1. sapai; 2. gatéh keue (binatang peuet<br />

gatéh); thue; 3. ki beunda lagèe sapai (keu<br />

lengang a seungu; seungab; iem; iem droe<br />

lengar a layöh; leubui<br />

lengas a 1. juem; meureu'öh; jeujaih; jijaih; 2.<br />

leungaih<br />

lenggak v melenggak raheueng; sanga'; tangah<br />

526


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lenggak-lenggukn lingie'; wai; muwai-wai<br />

lenggana a seugan; han é'<br />

lenggang a seungab; (teu)iem; seungue; seuniya<br />

lenggang a 1. linggang; liya; meu'apit (hapit);<br />

meu'ayön; 2. timang-timue; alèh;<br />

meulinggang-linggang; reuyang; riyang;<br />

yang<br />

lenggera v melenggarakan peulara; pubuet<br />

1. lenggek n lapéh; susön<br />

2. lenggek v berlenggek-lenggekklie' meu'a-'a; moe<br />

meutaga<br />

lenggok n meulinggang-linggo'; liko'; — lenggok<br />

leungga'-leunggo'<br />

lenggundi n sijeunèh ranub uteuen; gruph'eueng<br />

lenggut v lenggut-lenggut meu'anggö'-anggö'<br />

1. lengit a curé'; khiyanat; sulét<br />

2. lengit n nan peunyakét mano'<br />

lengkai a rampéng<br />

lengkanas n sikhiyanat; tukang asöt; ureueng peucöhcöh<br />

lengkang a meukuwa'<br />

lengkap a 1. dumpeuena;geunap;dreueh;kumplét;<br />

leungkap; sieb; perlengkapan alat;<br />

peukakaih; teureukah<br />

1. lengkara a moseutahé<br />

2. lengkara a sijeunèh tambö; geundrang raya<br />

lengkeng n ba' rambot nanggroe Cina<br />

lengkesa a berlengkesa rhiet; riet; sriet<br />

1. lengket a meukab; meukeumat; meuleukhap;lichè';<br />

melengketkan tipè'<br />

2. lengket n lengket-lengkeüeunaman keu baja atawa<br />

ubat cumuet<br />

lengkiang n kröng; keupö'<br />

lengking n nyaréng (geumeucie' manusiya atawa<br />

hiweuen)<br />

527


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lepai a lapè; lasa<br />

lepak v melepak putéh meukeupra' (meupra 1<br />

-<br />

pra') atawa muplie'-plie'<br />

lepang n nan ba' kayèe<br />

lepap v terlepap meusungkob<br />

lepap n jalö timphie'<br />

lepas a Iheueh; labaih; leukang; leungka; leupaih;<br />

bibeueh; rungga; — angin siya-siya;<br />

— ayam Iheueh bibeueh; --- cakap narit<br />

lam paweue è'; — kira-kira seunang<br />

até; — landas watèe (kapai teureubang)<br />

jiteungoh; — malu kalheueh sunat;<br />

berlepas 1. bibeueh; 2. beudöh bungkha;<br />

brangkat; leupaih; 3. peulheueh droe;<br />

meiepas 1. peulheueh; 2. antat; intat<br />

(euntat); 3. pupiyöh; me—kan (membuka)<br />

suet; meiepaskan dirisiba; ter-(bebas)<br />

lepat n<br />

susue; uba; me — kan (menarik diri,<br />

mundur) lukat<br />

leupat; jeumphan; timphan<br />

lepau n 1. suramoe liköt (dapu); 2. keudèe bu<br />

lepe a 1. hana gèt; (su) hana glah; 2. lipéh;<br />

meuliphie'<br />

1. lepek n lapé'<br />

2. lepek a buchue'; bulut; leunyue'<br />

3. lepek v melepek pè'(-pè'); leupè'<br />

leper a 1. (pingan) deue; dè; lipè'; 2. tilö<br />

Iepen n cak lipri<br />

lepel a ph'èb<br />

lepih v leupèt<br />

lepit v melepit lipat<br />

1. lepoh v melepoh pleue; lumo; upa<br />

2. lepoh v terlepoh rhöt meupunyoe<br />

lepok n meulipot<br />

lepot n berlepotan meulabö (leuhob)<br />

528


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lepra n peunyakét budö'<br />

leproseri n gampöng ureueng meupeunyakét budö'<br />

lepu n leupöh (neupöh)<br />

lepuh a bicöh; keumong ie; leucöh<br />

1. lepur v maté bhue' meuseunom lam leuhob<br />

2. lepur n löt; meulöt<br />

lerah v luröh; ruröh<br />

lerai a bla; publa<br />

1. lerak a reuloh; reulé<br />

2. lerak n sibansa boh sabön<br />

1. lerang n lipè' ba' binèh<br />

2. lerang n lereng-lerang usöngan<br />

3. lerang n siteungoh uroe meulayeue<br />

4. lerang n bideueng<br />

1. lereng n 1. silingka muka barang nyang lipéh;<br />

2. barieh; berlereng é'gari; é'gritangèn<br />

2. lereng n cura' siröng; cura' ija paté'<br />

1. leret n 1. banja; baréh; cata; 2. seueh<br />

2. /erer v meleret rampéh<br />

1. les n ca/f peulajaran atawa peulajaran<br />

seunamah luwa jeum sikula<br />

2. les n 1. (deureuma) lèh; 2. garéh binèh<br />

3. les n taloe kang; keukang<br />

lesa a leumie' atawa lapè; leusap; lasa<br />

lesa n 1. peunganyoh paneu'; 2. kayöh rakét<br />

krueng<br />

lesak v meiesak bhue'; Iham; teureuban<br />

/esak a hana piyöh (reuda); hana bla<br />

lesan n takat; meukeusud<br />

lesang v melesang due' teupheueng<br />

/e'sap v 1. leusap; rayéb; lucöt; 2. gadoh; leunyap<br />

lesbian n umat Nabi Löt (inong mupab ngon<br />

inong)<br />

lesehan n 1. (teumpat) hana gèt; 2. due' ba' tika<br />

sara nyue gaki<br />

529


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lengkiang n sijeunèh sipöt.<br />

lengkok a kiwieng; leungköng; meupulèt<br />

lengkong. n panté lö'; Ihö'<br />

lengkuas n langkuweueh<br />

1. lengkung a anggét; lingko'; leungköng; lingkong;<br />

beuntö'; bantö'; rungkob; rungkueb;<br />

rungkom; meukuw'ét<br />

2. lengkung n su palèe teupèh; keut'am-keut'um<br />

lengkur n teungeuet meugr'o-gr'o<br />

lengong v 1. kalon; ngieng; eu; 2. kunjöng; saweu<br />

lengos v melengos boh muka; paléng<br />

lengseng v cak liséng<br />

lengser v melengser 1. meugeulincé; sumpruet;<br />

meuthoh-thoh; 2. silie'<br />

lengset v be/enpsef(meu) lipèt kulét mata keulusa<br />

peunyakét<br />

1. lenguh n su leumo (meubeureugoh; meuw'a'w'a')<br />

2. lenguh a gr'oih; b'oib; gru'; pr'ieh<br />

1. lengung v melengung leungong; mameung<br />

2. lengung v melengung ceungeu'; cingeu'<br />

lening n su geunta<br />

lenja v melenja ja hé<br />

lenja n gleueng-gleueng lampu gantung<br />

lenja v melenja meubuwih babah<br />

lenjan v meienjan peujayéh gob bansikawöm<br />

lenjing n alèe<br />

lenjuang n teunaman meuwareuna ijö meujampu<br />

mirah, lambayöng<br />

lenong n bansawan ureueng Peutawi<br />

lensa n kaca kumbob<br />

lenso n tanda' ureueng Ambön<br />

1. lentang v meientang linteueng; jatuh ter --teujeubeueb;<br />

meujeurangkéng; reubah<br />

teugageueng<br />

530


INDONESIA<br />

A C E H<br />

lentang-lentok v meulinga'-lingie'<br />

lenteng n sibansa tanglöng (lampu meututöp) kaha,<br />

moto atawa gari<br />

lentera n tanglöng<br />

lentik a leungköng; leunté'<br />

1. lenting v meienting 1. meupeuté'; 2. thökréng;<br />

keulpt; pe — pleunté'; gando<br />

2. lenting n (su)meukeut'ing<br />

/enfo/f a meukulè'<br />

lentong n klènton; lagèe ba' marit<br />

/enfuk a lentö'; leunuet; leumoh; me<br />

meugawang-gawang<br />

lentung v melentung seuntöh; terlentung meu'antö'<br />

lentur n beuntö'; bantö'; leuntö; leunuet<br />

lentus n bueng; paya; abeue'<br />

lenyah a meuleuhob; linchè'<br />

lenyai a keundö; leumie'; linyè<br />

lenyak a 1. nyindra; 2. leunyap<br />

lenyap a 1. leunyap; reunab; ranab; leusap; meub;<br />

reus'ap; 2. nyidra<br />

lenyau a linyè; leunyè<br />

lenyeh v melenyeh payéh; ramaih; kreunyai<br />

lenyet a leunyè; linyè<br />

leo n cak singa<br />

/eon/d n ujeuen è' bintang nyang kayémna ba'<br />

uroe 12 — 17 buleuen siblah atawa<br />

ba' watèe keunong Ihèe<br />

lepa n lepa-lepa uram pucö'<br />

1 lepa n jeunampu gapu, seumèt ngon anoe<br />

keu ikat bata<br />

2. lepa v terlepa teutie'; teuhanta; teulinteueng;<br />

2. meutroh-troh (meuthoh-thoh)<br />

meurampéh tanoh<br />

3. lepa n lepa-lepa jalö meucadé'<br />

531


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lesi a putéh jalie'; pucat<br />

lesing n jipo meulayang; meuch'i-ch'i<br />

leseng n liséng<br />

lesir n tari peudeueng<br />

lesir n meusèh-sèh; meus'èh-s'èh<br />

lesit v melesit meuch'ie-ch'ie; meukri'-kri'<br />

lesit v melesit pancé; simbö<br />

lesit v melesit rh'ieh; chieh ie idöng;<br />

lesit v isap; p'ieb (darah); pu'ueb<br />

lesnar n sibansa reuhai; mèh lipat<br />

lestari a da'èm; keueh; keukai<br />

lestek n gandoe geutah<br />

lesterung n reuseutöm; raseutöm<br />

lesu n 1. leubeuen; leulah; layèe; 2. Ar/(meukat)<br />

seungue; 3. bré; ré<br />

lesung n leusöng; — sirih (daribambu, tembaga)<br />

cubè'; gubè'; kubè'<br />

leta a ceuma; leuta<br />

letai a letah-letai lè'-pè'; meulè'-pè'<br />

letak a 1. hè'; leubeuen; 2. deue'; lapa<br />

letak n ambang; neudue'; meletakkan böh;<br />

keubah; peudue'; reula; kira-kira — nya<br />

euntang; teuntang; daro'<br />

letak v böh; peudue'; tie'; tröh<br />

letal a jeued meu'akibat maw'ot<br />

leter n haraih; harah; meieter böh tanda ngon<br />

haraih<br />

"I- leter n (marit) mupèb-pèb; meuwèn-wèn; br'ètbr'ot<br />

2. leter a data; rata<br />

letih a leutéh; leubeuen; hè'; payah<br />

1- letik n su glah keunong ie seu'uem; meletik<br />

breutaih<br />

2- letik n gra' tuböh; (eungköt) mupè-pè<br />

1. leting v meleting meuting-ting<br />

532


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. leting v meleting meuchèn-chèn<br />

letis v meletis peureucé'<br />

letnan n lèteunan; lè'nan<br />

letos v meietos beureutöih; breutöh<br />

letup n breutöh; keuthub; keutueb<br />

letus n leutöih; me/efusbeureutöh; beureutöih;<br />

löb; löt<br />

leukemia n sijeunèh peunyakét barah lam tuböh<br />

(darah)<br />

leuko prefiks putéh atawa hana wareuna<br />

leukoderma n (peunyakét kulét) gapi keulusa hana<br />

atawa kureueng datwareuna lam tuböh<br />

leukofit n sijeunèh siseue'<br />

leukorea n peunyakét ureueng inong (leundé putéh<br />

lam puko)<br />

leukosit n bie' darah putéh nyang peuhancö<br />

kumeuen nyang jitamong lam tuboh<br />

leukositneter n peukakaih bileueng jeumeulah darah<br />

putéh<br />

leukotosis adv meutamah jeumeulah darah putéh<br />

level n lapéh; kudoe; kuru<br />

lever n até (lam tuböh)<br />

lever v meiever ca/rkirém; peutamong; euntat;<br />

antat<br />

leveransir n ureueng atawa öseuha nyang geupeuna<br />

atawa geupeutamong dabeueh<br />

meuneukat, makanan atawa alat-alat<br />

rumoh<br />

lewa a melewa siteungoh até; meuduwa até;<br />

hana sunggöh; ragu; rigu<br />

lewah a melewah meulimpah; meukeuba;<br />

meuseu'è<br />

Ie war n melewar meukeuba; melewarkan bréthé<br />

ba' ureueng ramè; peu'umom, peuthèe<br />

ba' umom<br />

533


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lewat v 1. lalu; lalö; lintaih; 2. leupah; 3. leubèh;<br />

4. jula; 5. leupah that; — jenuh troe<br />

that; — waktu teulat<br />

leyeh cak leyeh-leyeh peureubah droe<br />

leyot a meleyot ceuko'; kiwieng<br />

lezat a ladat; berlezat meuseutuböh<br />

Hana n nan ba' kayèe<br />

1. Hang n liyeung; reuhung ubeud; urue'; —jimak<br />

nab; bröt; — kubur urue'; liyeueng; leuhad;<br />

— kubang umpung geumeutoe<br />

(h'ueng)—mara brue' mata; — ren/Arbulèe<br />

seuma; — semut umpung (eumpung)<br />

sidom<br />

2. Hang v (ber) liang-liuk (Hut) meuWngkang-Wngko';<br />

mupinteut-pinteut<br />

3. Hang n brat ± 11 mayam<br />

Har a 1. gasang; gurangsang; guransang;<br />

janggai; kleuet; ladong; ladang; lahè^<br />

2. hana seu'iet; 3. bueh; ganaih; 4.<br />

hana meu'atö; 5. gohlom meu'adab;<br />

6. hana idin; hana sah<br />

lias n (du'a) peungeulieh<br />

1. Hat a 1. kliet; 2. likat; ghuen; 3. ki han é'<br />

talö; 4. ki jiwiet; liet<br />

2. Hat a thö; khueng; krang<br />

Hau v meliau meudanoh (nanoh)<br />

Hbas v melibas 1. seupöt; 2. ki taki<br />

Ubat v melibatl. balöt; lirèn; 2. lilét; 3. caw'ie';<br />

melibatkan peusilie'<br />

Hbei n janji antara duwa kawöm nyang jö'meujö'<br />

aneu' dara keu peurumoh aneu'<br />

agam sampoe hana payah bayeue<br />

jeunamèe (di Beungkulu)<br />

liberal a 1. (sipheuet) labaih; 2. meupandangan<br />

labaih<br />

534


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

liberalis n ureueng nyang mupham liberal; kawöm<br />

liberal<br />

liberalisasi n upaya peutamong pham liberal; lam<br />

urösan nanggroe ngon maniyaga<br />

liberasi n (meu) indang meuih (dan sebagainya)<br />

liberator n ureueng pubibeueh buda'<br />

libido n nabsu beureuhi<br />

Hbur a pré (ba') keureuja atawa sikula<br />

Hcak a c'ieb; keus'ieb; ph'èb<br />

Hcau a jeureulah; meugilab; meureunè'<br />

Hei n nan ba' kayèe<br />

1. Ucik a 1. bisoe; curé'; cathé; pito'; sito'; 2.<br />

licén; beurigé'; peurancöt<br />

2. Ucik a 1. bagah ta'lö' (talö); 2. geusuen<br />

Hein a 1. hana gasa; glue; 2. buköng; loih;<br />

ueh; paleueng; 3. jom; licén; 4. fa'abéh<br />

mandum; ranap; reunab; melicinkan<br />

rumpét; kurang — seukat .<br />

Hd n angèeta;anggèetaklob atawa majeulieh<br />

Hdah n lidah; lisan; — api seumeuliet<br />

Hdas a rasa peudéh atawa gatai ba' lidah<br />

atawa babah<br />

Hdi n puréh; — daun kelapa puréh ön 'ue;<br />

— daun enau puréh öh jo'<br />

Hft n reunyeuen listréb ba' rumoh (geudong)<br />

meulapéh (-lapéh)<br />

liga n carikat<br />

Hgar v berligar-ligar puta; lingka<br />

Hgas v meligas gröb; lumpat<br />

//paf v meligat leugat; lanja; laju (gaséng dan<br />

sebagainya)<br />

Hgih v meligih meukhieb-khieb; meutö-tö<br />

Hhai a 1. ceureudé'; lisé'; 2. tajam (sikin dan<br />

sebagainya)<br />

lihat v berlihat-lihat mupandang-pandang;<br />

535


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

melihat 1. eu; lihat; 2. kalon; 3. ngieng;<br />

4. tilé'; 5. ramai; keumalon; 6. kunjöng;<br />

kunyöng; memperlihatkan diri sebentar<br />

(melintas) rimbaih; suka melihatkan<br />

diri (menampang) girang; memperlihatkan<br />

diyeueng; me — kekirikekanan secara<br />

//arngèngo; lèt-lot; dapat terlihat\eumah;<br />

deuih; melihat diri (bercermin) Ihöh<br />

droe; jelas terlihat (dapat dibedakan;<br />

dapat dikenal) céh; meucéh<br />

lik n dalèh; ilah; kalèh<br />

likas n peukakaih gulöng; geunulöng beuneueng<br />

1. likat a 1. likat; leukiet; ghuen; 2. ceukoe; lido'<br />

2. likat a malèe mata<br />

likir n teunaman sibansa ba' ubi<br />

liku n kilo'; leungköng<br />

likur n peunileueng antara 20 ngon 30; se -<br />

-- 21; dua — 22<br />

likut v berlikut meusom; meusè<br />

/// n bubèe mupintö ba' rusö'<br />

1. lila n meuriyam ubeuet niba' teumaga<br />

2. lila a ékheulah<br />

3. lila a lambayöng muda<br />

lilah v melilah muntah; ula'<br />

lilan n jeunèh ba' kayèe<br />

lilau v melilau eu keudéh keunoe<br />

//'//' n teunaman asai Jeupang atawa Cina,<br />

bungong lagèe sulie meuwareuna putéh<br />

atawa mirahgadéng meugaréh-garéh<br />

mirahtuha, geupeumue ngon ukheue<br />

Min n dien; lilén<br />

liliput n 1. saboh-saboh hai nyang meusipheuet<br />

atawa lam uköran ubeuet (rumoh, ureueng<br />

dsb); c'e'; 2. nan nanggroe lam hikayat<br />

Guliver<br />

536


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

Hlit n 1. lirèn; lilét; palét; palöt; (uköran bideueng)<br />

keuliléng; lingka; 2. ber— grueb; palét;<br />

siw'eut; me//uf (ular) grueb; melilit-lilit<br />

(sakit perut) meukuwaih-kuwaih<br />

lima num limong; Uma belas teungoh duwa plöh<br />

liman n gajah; pomeurah (sebutan untuk gajah)<br />

Hmar n ijasutra meuragoe keu palét keu'ieng<br />

limas n 1. teumalang; 2. tiruet u ateueh lagèe<br />

seureukab; 3. bideueng Ihèe atawa<br />

peuet sagoe, punca' meukulah<br />

limau n ba' limo<br />

limbah n abeue'; adén; lubeueng<br />

limbai v melimbai ayön; meu'ayön jaroe<br />

limbak a berlimbak-limbak meutumpö'-tumpö';<br />

meupunyoe-punyoe<br />

limban n titi; tutue<br />

1. limbang v melimbang indang meuih<br />

2. limbang v melimbang meurawoh; meudagang<br />

meurantoe<br />

3. limbang n cot uroe; — tengah haricot uroe timang<br />

limbat n seungko ietabeue; seumilang<br />

limbing n ön gluyueng mano' atawa cicem<br />

limbubu n angèn puténg beuliyöng<br />

limbukan n cicém punoe (punè)<br />

1. limbung (anj n neulob la'öt teumpat laböh prahö atawa<br />

kupalang keu ureueng manoe<br />

2. limbung a 1. linggé; meulinggang; 2./c/upa'-apé';<br />

meu'ubah-ubah pikéran; lè'-lo'<br />

limbur v melimbur limba'; limpah<br />

limpfa n limpa; kura<br />

limitasi n had; teuhad<br />

limatotif a meuhad<br />

limpah n limpah; murah até; — mewah pupö;<br />

— ruahsamue'; melimpahkan (airmata)<br />

srö; rö; ber meudah-dah; meulimpah;<br />

537


538<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

me meuseu'è; böhbah; pipé;<br />

melimpah (airdisungai, sawabj muma'ma'<br />

limpap a berlimpap (-Hmpap) 1. meupunyoepunyoe;<br />

2. meulimpah; meuseu'è<br />

limpapas n bambang raya<br />

limpau v melimpau ilah; sè<br />

limpit n lapéh; berlimpit-limpit meulapéh-lapéh<br />

limpoh n tumpö'; teunumpö'; phui<br />

Umpung n tumba' paneu' ba' ujöng mumata duwa<br />

limusin n mototuréng nyang jiböh tham kaca<br />

antara teumpat due' ngon supé<br />

limut a melimut jaithat; tunjai<br />

Yin n ceue; garéh; had<br />

lin n pita<br />

lin n alue meulintaih;<br />

linang a berlinang (-linang) 1. tijoh ie mata; ilé;<br />

meulinang-linang; meuréb-réb; 2.<br />

meureunè'-reunè'<br />

linau n jeunèh ba' meureuya<br />

lincah a 1. cangkla'; ranca'; 2. hana teutap;<br />

meugantoe-gantoe<br />

lincam v melincam 1. lalu sikléb-siklab; 2. ch'öb;<br />

3. lanam; selincam sigo s'ab<br />

ffnc/r a 1. glue; 2. glaih; tergelincir geulincé;<br />

-- lidah pasèh; — mtv/uf mamèh babah<br />

lincun a buchu'; bucho; leunyue'<br />

lindak a berlindak-lindak meuseu'è<br />

lindang a sampöh sawiet; ranab<br />

lindap a 1. reudom; 2. lön (len); 3. peugom;<br />

4. hana trang (jeulaih); 5. teudöh; cheue<br />

lindas v melindas 1. péh; giléng; 2. tindéh<br />

lindis v melindis 1. tindéh; 2. cacah<br />

lindu n geumpa bumoe<br />

lindung v berlindung 1. meucheue; meulindöng;<br />

meusè; meusilèe; mupadö'; 2. meusom;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meusa; 3. meusampeuna; — an naw'ong;<br />

ter — terhalangi (tertutup) pado'; tidak<br />

ter — dari cuaca tampaih; melindungi<br />

ampu; perlindungan halapinta; reului;<br />

mencari tempat berlindung sibe<br />

lindung n kirèe<br />

lisien n ijalinan<br />

Ung n sikhan cupa'; sikai; bagi peuet si'arèe<br />

lingat a 1. ceureundé'; tangkeueh; 2. leugat<br />

lingga n 1. tamèh batèe keu tanda; 2. tanda<br />

diwa agam (baso)<br />

linggam n cat mirah; sidalinggam; mèni<br />

linggata n jeulatang<br />

linggayuran a canggang; simpè (lagèe ba' pineueng)<br />

linggi n geunadéng ba' ulèe atawa iku jalö<br />

1. linggis n linggéh<br />

2. linggis (an) n rimbat<br />

lingkap a sapan sapha; leunyap; reunap<br />

lingkar n 1. glöng; simpè; 2. gheueb; 3. lingkang;<br />

melingkarkan kuweueng; melingkari<br />

hudöm; lingka; pagab; ragab; lingka;<br />

melingkari dengan diyr/'kareuem; lingkaran<br />

bhan; ban; setengah lingkaran sikhan<br />

lingka<br />

lingkis v melingkis sila'; salob atawa gulöng<br />

sapai bajèe<br />

lingkung v melingkung böh pageue bansilingka;<br />

melingkungi glép; lingka; 2. tamong;<br />

röh; — an kandang; kundang<br />

lingkup v melingkupi 1. top; 2. röh<br />

linglung a bingong; binga<br />

lingsa n boh gutèe ba' ulèe<br />

lingsang n sijeunèh musang<br />

lingsir v Iham; löb (matauroe); melingsirkan<br />

peutran<br />

539


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

linguis n ahli éleumèe basa (bahsa)<br />

linguistik n éleumèe bahsa<br />

linimen n minyeu' urat; ubat geuso' (meungob-ngob<br />

atawa gatai ba' kulét)<br />

linjak v melinjak qïïhoe (-gilhoe); gichè; cacah<br />

linoleum n bahan jeunampu minyeu', seureubö'<br />

kayèe ngon geutah keupeuneugèt<br />

aleue rumoh<br />

lintabung n jeunèh naleueng, ön raya ngon kreueh<br />

tangké<br />

lintadu n daruet ijö<br />

lintah n inuen; lintaih; lampuséng; tuwin<br />

lintah darat n ureueng pajöh riba<br />

lintah gunung n 1. inuen; — kecil<br />

lintang n 1. linteueng; 2. beunteueng; 3. garéh<br />

angan-angan ba'peuta nyang<br />

meulinteuengsilingkakhatulistiwa atawa<br />

nyang meulinteueng timu u barat; lari<br />

—pukangp\ueng buju linteueng; plueng<br />

meudabèe; serengah me — sikhan;<br />

melintang (menghempang, mengganggu<br />

perjalanan) meuseureungkang<br />

lintap a meususön; meulapéh-lapéh<br />

lintar n 1. lirèn; li lét; 2. lingka<br />

lintas v melintasl. lintaih; 2. koh rèt; lingkeue;<br />

3. jeumeurang; 4. leumah siblét; melintasi<br />

rimbaih; meurimbaih<br />

lintibang n seupahbuleuen<br />

1. linting n leupéh; seupéh<br />

2. linting v melinting gulöng<br />

lintuh a leumoh; pelintuh du'a peungaséh<br />

lintup a teutöp jab<br />

linu a (tuleueng atawa gigoe) meungob-ngob<br />

(-ngot); ngilu<br />

linyak a linyhè; linyè; ch'èb<br />

540


INDONESIA<br />

A C E H<br />

linyar v melinyar meulaju ateueh ie<br />

Ho n dapu (jambö) bata<br />

Hong n naga keureutaih ba' piyasan Cina<br />

liontin n ayeuem taloe takue<br />

Hpai n tudöng raya niba' ön pineueng atawa<br />

ön jö'<br />

Hpan n limpeuen; ulat gunci; pupeusan; —<br />

bara limpeuen mirah; — bercahaya<br />

keululu; klulu<br />

Hpas n keuraleueb<br />

Hpat a lipat; leupat; (untuk sirih) wét leupét;<br />

— kajang lingköng krueng; — an dalam<br />

kantong kandét; me — paté; kulah;<br />

leupéh; me — keluar (ujung pinggir)<br />

pulèt<br />

//paf ganda lethat; meuseu'è; meuganda-ganda<br />

lipid n gapah<br />

lipit n leupét<br />

liplap n léplap<br />

lipstik n gincu bibi<br />

Hpu a kuyu; reudom<br />

Hp Ur v 1. leunyap; (meu) sampöh; 2. puléh<br />

até<br />

Hput v meliput karang lapuran atawa haba<br />

bhaih saboh-saboh keujadiyan; meliputi<br />

teutöp; 2. meusalöb; 3. landa; 4. röh;<br />

terliput teutöp<br />

1. lira n pèng Itali<br />

2. Hra n alat musib Yunani.jianggapbiyula nyang<br />

phön-phön that na<br />

Hrih adv peuleuheun-peuleuheun; (su) leumböt<br />

1 Urik v melirik kurè'; kuro'<br />

2. Urik v melirik keureuléng<br />

3^ urik n karangan atawa ca'é lam nyanyoe<br />

l' uris n (ca'é lam lagèe) nyang pumayu até<br />

541


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. liris n cura' ijapaté'<br />

lis n 1. garéh binèh ba' gamba; 2. judue<br />

(jadöi) nan; lèh nama<br />

lisah n eungköt la'öt<br />

lisah n minyeu'<br />

lisan a narit nyang neu'ucap; tutö; lésan<br />

lisensi n surat idin angköt atawa öseuha<br />

lisal n sijeunèh dat atawa ubat pumaté kumeun<br />

lisong n ruko' mubaköng jampu kumunyan<br />

listrik n listréb; lastréb<br />

lisu n kröt(-kröt) ba' bajèe<br />

lisus (angin — )r\ badè<br />

lisut a meukröt-kröt; keunyuet; 2. layèe; mala;<br />

(Hat dan lembab) lambangan<br />

litah a tupieb<br />

1. liter n (seunukat) litè<br />

2. liter n aleue umpung mano' niba' seukeuem<br />

jampu gapu<br />

literator n ureueng nyang (mubuet) keureuja<br />

neukeumarang<br />

litografi n cara cita' ngon acuwan batèe<br />

literal n daro' panté antara ceue ie paseueng<br />

raya ngon ie suröt<br />

litoster n lapéh batèe atawa kra' bumoe<br />

Huk n lingie'; Huk lampai meulingie'-lingie';<br />

me//bA'-//'u/cmeulawin-lawin; meuleunggöt-<br />

Ieunggöt<br />

Huk-liuk n wa padé<br />

Hung-liung n eungköt la'öt<br />

Uur n ie babah (ludah) nyang meulèh-lèh lam<br />

teuneungeut; menjilat air — mubalé'<br />

kheun; meu'ungki niba' nyangka neukheun<br />

542


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

Hut a kliet; liet; juwiet; jiwiet<br />

liwa n alam; pupanji<br />

liwat n umat Nabi Löt (agam pajöh punggöng<br />

agam)<br />

loak n raga bröih; barang beukaih<br />

lob n pèh meulamböng ba' meu'èn tenis atawa<br />

badminton<br />

loba a ceulici;ceuluci;haleumab;jumoh;lubha;<br />

lumèh; ngab-ngab<br />

lobak n boh (ön) mula keu gulè<br />

loban n eungköt la'öt<br />

loberci n ayeuem ijasawa' niba' keureutaih atawa<br />

beuneueng peureuda<br />

lobi n seuramoe hotè atawa béseuköp; melobi<br />

peugah-peugah haba atawa meucawé<br />

ngon cara hana leumahri, sampoe tröih<br />

ba'peunutöih (cara pakat luwa<br />

meujeulieh, nyang ladém lam lobi)<br />

lobi-lobi n (ba' atawa boh) ceukö; cikö<br />

lobster n udeueng (la'öt) kareueng, itam birö,<br />

meuseupét duwa, meugaki lapan<br />

locok v melocok kucho'; — senapan sigeudeu;<br />

sigeudö'<br />

locot v melocot Ihu; licöb<br />

lodan n eungköt pawöh<br />

lodeh n kuwah meusantan<br />

lodoh a linyè; leunyè; leubaih<br />

lodong n 1. paco' trieng; 2. sitoplèh<br />

logam n lugam; — adi (mulia) meuih, pira'; -<br />

- campuran suwasa<br />

logat n logat; lörat; lugat<br />

logika n 1. éleumèe ka'idah seumiké; 2. jalan<br />

seumiké; jilöb lam akai; mantè'<br />

logis a padra ngon logika; jilöb lam akai<br />

543


544<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

logistik n bhaih beukai; cara mita (peuna), cara satoh,<br />

cara bagi ngon cara mita geunantoe;<br />

éleumèe lam tantra bhaih cara mita (öseuha),<br />

uröih, angköt alat beukai ngon pasökan<br />

logo n haraih atawa tanda nyangna muma'na<br />

loh n papeuen tuléh; loh<br />

loha n seumayang döha (karab cot uroe)<br />

lohok a kh'ieng (kh'eb) that<br />

lohor n leuhö; bagian terakhir dari waktu lohor<br />

reubah leuhö<br />

bft n 1. rumoh raya; 2. kuta Kumpeuni<br />

lok n kp. ulèe geuritan apui<br />

loka n dönya; teumpat<br />

lokakarya n majeulieh teumpat muproe masalah<br />

ureueng-ureueng (nyang) ahli ngon<br />

maséng-maséng keu'ahliyan<br />

lokal n 1. ruweueng nyang luwah; 2. (keujadiyan)<br />

ba' siteumpat; peuneugèt ba' siteumpat<br />

lokalisasi n peuhad ba' saboh teumpat<br />

lokan n sijeunèh kreueng raya nyang jeued tapajöh;<br />

— mutiara seumintöng; seulintöng,<br />

seunintöng<br />

lokap n bilé' theuen ureueng ba' kantö pulisi;<br />

glap pulisi<br />

lokasi n 1. neudue'; 2. teumpat<br />

lokcuan n sutra Cina<br />

lokek a kriet; liet; jiwiet; keudeuk'èt<br />

loket n lukèt; tingkap ubeuet teumpat publoe<br />

keureucih, peurangkö dll<br />

loki n biduen; jalang<br />

lokio n bawang piya<br />

loklok n mutiya; meutiyara<br />

lokomotif n ulèe gritan apui<br />

lokos a buköng; loih; paleueng<br />

loksun n batö' kréng


INDONESIA<br />

A C E H<br />

loktong n bideuen<br />

lokusi n gayamarit<br />

lola n tadeubi<br />

lolak n tirom la'öt; lungkèng<br />

loleng n tanglöng<br />

loloh v meloloh peu'ab; sueb<br />

loloh a (bajèe, euncin) gurue'<br />

lolong a geumeucie'; geumeuréb; ranggöng;<br />

rawöng<br />

lolos v 1. teusuet; 2. Iheueh<br />

lomba n 1. lumba; 2. adu; ber (bersaing)<br />

meu'ulö'-ulö'<br />

lombar v melombar 1. ulo; 2. A7 puturöt h'eut<br />

aneu'<br />

lombok n campli; capli<br />

1. lombong n (mangköng, pingan dsb ) Ihö'<br />

2. lombong n melombong limeuih<br />

/ome/c n aneu' meu'asoe (drien, boh panah)<br />

lomot v melomot sumpai; suleueng; thueb<br />

lompat v gröb; chon (eunchon, inchon, chèn);<br />

lumpat; — dan memanjat (seperti kera)<br />

panjè' (panjèt, panyè', panyèt)<br />

lompok y berlompok-lompok meutumpö'-tumpö';<br />

meutamon<br />

1. lompong n tangké ön eumpeue'<br />

2. lompong n — sagupeunajöhniba'sagèe;jeumphan<br />

sagèe<br />

3. lompong n melompong 1. soh; hana sapeue na;<br />

2. (pintö atawa babah) teuhah<br />

/onan n sibansa drien blanda<br />

545


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

loncat n gröb; lumpat; tajö<br />

lonceng n 1. geunta; 2. jeum bintéh<br />

loncer a gurue'; meloncer meu'é'<br />

lonco v melonco (-lonco) teumaca; ja'-ja' mita<br />

angèn<br />

loncos a tiruet; piruet<br />

1. londang n kubang; kubeueng kubeueng; Ihö'<br />

2. londang n pangsa; pansa<br />

londong n melondong 1. peuhanyot; 2. /f/pubinasa<br />

loneng n jeureuja' ba' titi atawa ba' seuramoe<br />

long n beudé dama<br />

longdres n bajèe panyang ureueng inong, teutöp<br />

mata gaki; bajèe malam<br />

longgar a 1. lapang; leuga; luwah; hana meusa';<br />

seundèt; 2. (bajèe) meuthoh-thoh; 3.<br />

(bawöt, sikröp) gurue'; 4. (meusahabat)<br />

hanatoe; 5. (atöran) keundö; 6. (pèng)<br />

rampueh; 7. (watèe) Iheueng; seulheueng;<br />

8. lulöih; memper --- beungka;<br />

melonggarkan Iheueng; kelonggaran<br />

ruweueng<br />

longgok n lamba'; t(eun)umpö'; phui<br />

longgor a reupö'<br />

longmars n gra' jalan jara' jeu'öh (ji'öh)<br />

546<br />

longo a melongo seunga'; sanga'<br />

longok v melongok 1. ceungeue'; 2. ja' kunjöng<br />

ureueng sakét<br />

longong a terlongong-longong teuceungong;<br />

teubinga-binga<br />

longsor v luröh; luröih; ruröh; teureuban<br />

longtorso n kutang panyang ureueng inong, teutöp<br />

trö' ba' pruet


INDONESIA<br />

A C E H<br />

lonjak n lumpat; rungkhom<br />

lonjong a 1. buju lagèe bukulah; 2. bulat panyang;<br />

bulat boh mano'; but'ong; pancöng<br />

lonjor n ba'; siba' (uköran panyang)<br />

lonsong a terlonsong teulanjö<br />

lontai n melontai lingko'; leungköng<br />

lontar v melontar halin; haling; lagi; leumpah;<br />

luta; pado'; rhom; salin; saling<br />

lontar n 1. sibansa ba'teue; 2. naseukah<br />

jameuen nyang meutuléh ba' ön teue<br />

lonte n biduen<br />

lontak a 1. gudh'ob; dungh'o'; 2. uto'<br />

tontong n bu teuseu'ob mubalöt lam ön pisang<br />

lonyok a licöh; leucöh<br />

lop n laraih beudé<br />

1. lopak n abeue'; kubeueng<br />

2 lopak n lopak-lopakbaXé ranub niba' ön seukèe<br />

teumanyum atawa kayèe<br />

3. lopak n yö' umong<br />

4 lopak a 1. pulang beukaih; 2. bingong<br />

5 lopak n kulam t(eun) ampöng ie atawa ieuhob;<br />

(disawah, dihutan, digunung) calo'<br />

lopek n sibansa klibeuet<br />

loper n ureueng antat surat; ureueng kutép<br />

siwa<br />

lopis n peunajöh niba' buleukat; bu Ihèesagoe<br />

lor n utara; ateueh angèn<br />

547


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lorah n bohpè; takai<br />

lorat a 1. bingong; 2. uneue<br />

lorek a curéng; guréh<br />

loreng a kuréng<br />

loh n 1. lori; 2. moto angköt barang<br />

loh n sibansa cicém kaka' tuha (tiyöng)<br />

lornyet n ceureumèn mata hana meutangké<br />

1. lorong n juröng<br />

2. lorong v berlorong mita hareukat<br />

3. lorong p bhaih<br />

/orof v melorot sumpruet; seulurut; seulurut<br />

1. los n loih<br />

2. los n kapai loh<br />

3. los a caA tampaih<br />

/ose n glaih ba' béseuköp<br />

losin n lusén; duwablaih boh<br />

losmen n loseumèn<br />

loso v meloso 1. 'eui; 2. lata; 3. teutie' meupèpè<br />

losong a — kosong soh abéh<br />

lot n ca/V lötré<br />

/ofa a 1. leubot; 2. luto'; useueng<br />

lotak a 1. brö'; kh'èb; 2. useueng<br />

1. ApfeA n gadö-gadö<br />

2. /ofe/c n deumpöi<br />

loteng n 1. pagu; 2. (papeuen) deulangèt<br />

/of/s n seunicah (lincah)<br />

lotong n nan ba' kayèe<br />

lotot n melotot timue; teublie; teuseuet<br />

/ofre n lötré<br />

lotus n bungong jiem-jiem; seuleupö'; padam<br />

lowong a soh; luweueng<br />

loya a 1. lan; 2. Ar/ luwat<br />

/oyaA" a leumie' that; meuyè'-yè'<br />

loyal a seutiya<br />

548


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. loyang n teumaga<br />

2. loyang n 1. talam teumaga; 2. löyang<br />

loyar n laye<br />

loyo a leulah; leubeuen<br />

loyong v meloyong 1. rhöt meulayang-layang;<br />

2. ja' meuhayön-hayön<br />

lu pron kah (&asj<br />

/uab v meluah 1. lan; 2. muntah; ula'<br />

1. /uak a leu'eueng<br />

2. /uak n sibansa musang jeubeued<br />

3. luak n luha' .<br />

4. /ua/r n mon nyang teukueh<br />

1. luang a 1. soh; Iheueng; luweueng; 2. seungab;<br />

seungue<br />

2. luang a meluang kröt-kreuet<br />

/uap a meluap!. meulimpah; 2. meulimba' 3.<br />

ki meunjadi-jadi; meuhönja'<br />

luar n 1. daro' luwa; 2. aséng; konwaréh;<br />

3. kon dalam; pergi ke — (menyuruh<br />

pergi keluar, mengeluarkan,<br />

mengucapkan) keuluwa; mencarijalan<br />

keluar siba<br />

luar biasa n larah<br />

luar biasa a hana lagèe nyang biyasa; meula'én;<br />

hana ladém; hana lagèe; la'én niba'<br />

la'én; lagoe; lagoina; bukan bubarang;<br />

bukon barang-barang; (untung, hasil)<br />

samue'<br />

luas a 1. lapang; luwaih; lamang; 2. umom;<br />

3. meurata; 4. uköran; langgam; 5. ki<br />

ceudah; meu'éleumèe; 6. tampaih; 7<br />

raya; Ie; memper — puluwaih; — nya<br />

neuluwaih; — sekali\eubu; meuhajana;<br />

meluas menular meujangkét; teupue<br />

luat a lan; ula'<br />

549


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

luba n sibansa ba' meuriya<br />

luban n krandam keumeunyan (keutanggi)<br />

lubang n 1. liyeueng; urue'; 2. lueng; — angin<br />

tula' angèn; — jarum ki bala; bahya;<br />

— kotoran lubeueng; leubeueng; —<br />

disawah/tepisungaica\o'; — pada dasar<br />

perahu, dinding atau jendela yang diberi<br />

sumbatkakab; mata kakab; — (tembus)<br />

karena disebabkan benda lain peureulo';<br />

peureulöih; — perlindungan kurö' (kurö');<br />

me — / kuro'; kuré'; tembus ber<br />

— mböh; pipa'<br />

lubang n kirè raya<br />

luber v limpaih'; limba'; kumang; meukumang;<br />

ula'<br />

lubuk n 1. lubö'; seunong; siwong; seurukan;<br />

srukan; tuwi; 2. Ihö'; 3. tuwi lam la'öt<br />

lucah a jahé; laceueb<br />

lucu a gleuen; gura; sublè<br />

lucup v ngob; seunom<br />

1. lucut v melucut Iheueh; melucuti 1. Iheueb;<br />

ploih; 2. rampaih; reuböt<br />

2. lucut a Ihu<br />

lucut a gadoh; leunyap; puli; rayéb<br />

ludah n iebabah; ludah; rudah; me — kanwdab;<br />

pr'eut; tempat — pudahan<br />

ludat n ba' si'apui-apui<br />

ludes a habéh Iheueh; reunab; ranab; me -<br />

— kan sampöh sawiet<br />

luding a jeunèh eungköt tairoe<br />

ludruk n runggéng jawa<br />

lugas a 1. luruih; teupat; 2. meusahaja; 3. hana<br />

meuwét-wét<br />

1. lugu a hana Ie rameunèe; hana meu'uneu<br />

2. lugu a pueh; troe<br />

550


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lugut n bulèe reuböng<br />

luhung a meuliya<br />

luhur a meuliya<br />

luik v meluik 1. ilé meulèh-lèh; 2. ji beu'eu<br />

luing n nan ba' kayèe<br />

luing n jeunèh limpeuen<br />

luk n kurè ba' krèh<br />

luka n (yang dalam) buho'; ruho'; — besar<br />

dan menahun teumeunggöng; penuh<br />

— reuncam; dapat di — i (tidak kebal)<br />

lut<br />

lukah n bubèe<br />

lukat v melukat Iheueh; leukang<br />

lukdasi v (tuleueng atöt) meukilah; meukita<br />

lukeh n nan teunaman<br />

lukis v melukis lukéh; rika; saleue'; — an<br />

gamba; seunaleue'; k/calitra; meukisah<br />

luks a dhied; meuh'ai yum<br />

luku n langai; meluku meu'ue<br />

lukut n sibansa siseue'<br />

/u/a/ n nan teunaman<br />

1. /u// n gapeueh atawa geunulöng gapeueh<br />

nyang geurhéng (sréng) keu beuneung<br />

2. luli n nan eungköt la'öt<br />

1 luluh a 1. reumo'meukeupéng-keupéng; ancö<br />

meudeuda'; ancö lulöh; lulöh lanta'; 2.<br />

weuehthat até<br />

2. luluh n anoe ngon seumèn nyangka meu'adö'<br />

keuturab bintéh<br />

1. luluk n leuhob<br />

2. luluk n pe — loih; seupiyun<br />

lulum v melulum kulöm; lieh atawa p'ieb aneu'<br />

jaroe<br />

lutup n kulét kayèe lapéh dalam nyang jeued<br />

geupeugèt keutaloe<br />

551


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1- lulur v melulur 1. lalu; leugat; 2. 'uet<br />

2. lulur n beuda' param<br />

lulL<br />

>s v 1. lulöih; 2. Iheueh; teusuet; 3. teublöh;<br />

teusurue'; 4. Iheueh 'ujoe atawa<br />

seunaréng; luröng; 5. leunyap; leusap;<br />

ranap; 6. hanjeued teuböh Ié<br />

lulut n beuda' param<br />

l ulut<br />

a 1. seu'iet; seumatéh; tundö; ta'lö'; 2.<br />

meukeunong ba' até<br />

kim a leubaih<br />

lumai n — hutan nan teunaman meupeureudèe<br />

lumang v berlumang meulumo<br />

lumar v berlumar meuligan<br />

lumas v melumas geuso'; lumeuih; lumo<br />

lumat a cèh; lumat; luti; melumatkan 1<br />

ceumeucèh; 2. /a' proh; peu'ancö<br />

lumayan a meumada; mumada; pada<br />

lumba-lumba n bui la'öt; lumba-lumba<br />

lumbal n keu'ieng<br />

lumbar n atöt ba' tuleueng rueng<br />

lumbrikal n meuhi glang tanoh<br />

lumbu n (ön) eumpeue'; leubue<br />

lumbung n brandang; kröng; karöng; keupö'<br />

lumen n uköran caya peungeueh lampu deungon<br />

jeumeulah lilén<br />

1. lumer a leumie'; leunyè; linyè<br />

2. lumer a 1. cayé; 2. ki patéh; anggö'<br />

lumi-lumi n jeunèh eungköt la'öt<br />

luminositas n jeureulaih; mupra'-pra'<br />

lumpang n 1. leusöng tob breueh niba' batèe atawa<br />

kayèe; 2. laraih meuriyam<br />

lumpia n nan peunajöh<br />

lumping n tuleueng, kulét leumo atawa keubeue<br />

nyang kreueh<br />

lumpuh a 1. lapè; lasa; 2. /r/'kalang-karöt; teueng<br />

552


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bayeueng<br />

lumpuk v melumpukkan gumpöi; himpön<br />

lumpur n 1. adè; leuhob; Ion; liche'; lando'; 2.<br />

ki lubeueng<br />

lumrah a ladém; kayém; umom<br />

lumsum n pèng beulanja peugawè nyang geuyue<br />

buet u luwa wilayah, geubayeu bansigo<br />

mandum<br />

lumur n meuligan; meulumeuih; me — kan silie'<br />

lumus a meuligan<br />

lumut n siseue'; meusiseue'<br />

lunak a 1. leumpö'; leumie'; leumoh; leup'ueb;<br />

2. ki saba; hana reujang beungèh<br />

(beurigèn)<br />

1. lunas n 1. lunah; rindang; seurampèe; bagian<br />

atas lunasperahudagu ; 2. yub; punggöng<br />

kanèt<br />

2. lunas n 1. glah (glaih) meunayeue;,sali; 2. jlah;<br />

jlaih; 3. teuböih; dilunasi peunoh<br />

lunau n adè ieraya<br />

luncai a bu'ieng; meupruet<br />

luncas v 1. lupöt; meu'iseu'; 2. Iheueh; lalu<br />

luncung a tiruet<br />

luncur v meluncur 1. meusireü'; seulurut; 2.<br />

Iheueh; 3. leusap; 4. leugat; 5. ki lanca<br />

lundang a pangsa<br />

lundi n ue'<br />

lundu n sibansa lijeue<br />

lundu n nan ba' kayèe<br />

1. lung n 1. garéh meukilo'-kilo'(meugalue-galue);<br />

2. busu gando<br />

2. /ung n keureunda<br />

lung n beudé (keureutaih) dama<br />

1. lungguh v melungguh due'<br />

2. lungguh n tanoh keu gantoe peunayah peugawè<br />

553


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

raja<br />

lungkah a leukang<br />

lungkang n lueng; lubeueng; paré'<br />

lungkum a bulat sikhan; brue' siblah<br />

lunglai a leumoh abéh (Iheueh)<br />

lunglung n jeumpa uteuen<br />

lungse a 1. leumon; 2. lupöt watèe<br />

lungsin n beuneueng meubuju ba'ija teuneunuen<br />

lungsung v melungsung (ba]èè) salén; (uleue) gantoe<br />

kulét<br />

lungsur v melungsur ruröh; sumpruet<br />

lungun n keureunda ureueng Daya'<br />

/t/p/ur v berlunjur hunjö; nyue; nyhue gaki<br />

lunta a terlunta-lunta meuwoh-woh lam sösah<br />

sabé; dana<br />

1. luntang n gokawé niba' bulöh sideupa<br />

2. luntang v —/aAjrungl.meurateuebkeudéh keunoe;<br />

meurawoh; 2. hana buet; hö-hö<br />

1. luntur a 1. mutah; supa' wareuna; 2. ki iman<br />

guncang; 3. ki meukureueng; rhiet;<br />

sriet; 4. ki suröt atawa jitrön gah; 5.<br />

ki hana mustajab (mujarab) Ié<br />

2. /unfur a lanca<br />

lunyah a leubue<br />

lunyal a runyoh; meukeurunyoh (bajèe)<br />

1. lup n kaca peuraye'<br />

2. lup n ca/r, lakab keu aneu' agam nyang tuha<br />

(phön)<br />

lupa v gadoh ingat; hana teu'ingat; lingah;<br />

silap; tuwoe<br />

lupa n /upa-/upa sikumböng lam pruet eungköt<br />

lupat n sijeunèh sipötla'öt, kulét jeued keu boh<br />

bajèe<br />

lupi n simpi jalö<br />

lupuh v meulupuh pèh trieng keu prumpöng<br />

554


INDONESIA<br />

A C E H<br />

lupuk n teunaman meulata<br />

lupung n — yanfan sibansa jeulutöng atawa<br />

meuranté<br />

luput a 1. gadoh; leunyap; leusap; Iheueh;<br />

lupot; 2. han trö' ta kalon; 3. Iheueh<br />

niba'; 4. meu'is'èt<br />

1. lurah n 1. jeureulöng; leumbah; lambah; palöh;<br />

uröng; 2. crah ba' binèh papeuen<br />

2. lurah n kupala nangroe<br />

furik v 1. ijateunuen gasa; 2. (mano') buré'<br />

l uru v meluru peucro'; pagab; sambang<br />

lurub n ija töp manyét<br />

1. luruh v luröh; ruröh<br />

2. luruh v suröt; undö<br />

3 luruh n tanoh jajahan<br />

'/ u r u s a 1. sulu; 2. cot; 3. ki teupat; luruih;<br />

meunimang (meunimbang); tanggoe;<br />

4. gèt; 5. beuna; 6. harafiah; pakriban<br />

nyang meutuléh (nyang neukheun); 7.<br />

(ö') teupat; 8. sibaréh; tidak — suréng;<br />

meusuréng<br />

1 lurut v luröh; ranggaih; ruröh<br />

2' i urut v melurut cru'; ilé; juruet; jeuruet; Ihu<br />

lusin n dusén; lusén<br />

lusuh a 1. runyoh; 2. supa'; mutah; luto'<br />

1 i ut a beusöt; lut; hana keubai<br />

2, lut a cak batèe timah ba' kawé<br />

1. luti a meuluting; lo'to'<br />

2 fc/fi' a peulawa<br />

^ v me/tvfu 1. juthue'; 2. (teu) keunong<br />

2. lutu n kutoe<br />

/ufung n lutöng<br />

l utut n teu'öt; ber — fbewanydrung; meuteuot;<br />

tempurung—brue' kreueng; brue'teu'öt;<br />

sendi— Iha'teu'öt; lekuk— lipat teu'öt;<br />

555


556<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bagian luar tempurung — ulèe teu'öt;<br />

bagian luar tempurung — ulèe teu'öt;<br />

duduk sambil menegakkan — due'<br />

peudong teu'öt; bertekuk — ta'lö'<br />

luwe n ba' leubue<br />

luweng n 1. mon Iho' lam guha; 2. lueng Iho';<br />

3. dapu töt gapu; 4. dapu bata<br />

luwes a 1. patöt ngon meu 'oh that; 2. ki hana<br />

ceukang (krang); lulöt; mupadö<br />

luyak a leunyè; linyè<br />

luyu a leubu<br />

luyut v berluyutan leunuet; leuntö'


M<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

M, m (em ) n haraih keuduwablaih<br />

M. (asehi) n kp. Nabi Isa<br />

m. n tanda seunipat panyang, mètè<br />

maaf n 1. meuteumè (keunong) ampön; labaih (ba')<br />

uköman; 2. lakèe meu'aih; bè' beungèh; 3.<br />

lakèe idin; bermaaf-maafan mumeu'aihmeu'aih;<br />

memaafkan peu'ampön; pumeu'aih;<br />

pemaaf ureueng (nyang) lapang dada; suka<br />

neupeumeu'aih<br />

mabiruk v cara meuseuraya atawa meuhurub ureueng<br />

Bali ba' peugèt jalan, parét atawa taloe ie<br />

mabuh n tueng upah keumeukoh padé<br />

mabuk n 1. mabö'; 2. do'; 3. geuma; 4. ki haro'; —<br />

andanpungo meukawén; — beran/beureuhi;<br />

—bunga selisih karab mabö'; — empat tjang<br />

mabö' abéh<br />

mabul (-mabul) a meuhambö; meusui-sui; meurui-rui<br />

macam adv macam; lagèe; sipeureuti; sipreuti; cara; --<br />

- apa (-- mana) 1. pakriban; 2. peue tapiké;<br />

bermacam-macam lepeue; pulan-pulén;<br />

reueh-mareueh; reuen-mareuen<br />

macan n rimueng; — kertas ki leumoh lagèe rimueng,<br />

seuiet tan teunaga; — kumbang rimu-eng<br />

kuen; — breng rimueng kuréng batèe;<br />

rimueng panèe; — tutul rimueng bulöh;<br />

memacani peutaköt; perangkap — biniet<br />

rimueng; pawang — bumèe (guru) rimueng;<br />

permainan harimau (sejenis catur)<br />

meurimueng-rimueng<br />

macapat n ca'é Jawa<br />

mace n macut; macé<br />

macet a 1. gabue'; seukat; 2. k/teudong; meusanto';<br />

seungka'<br />

macis cak n kéh apui<br />

557


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mada a hana peurasa; teubai geulunyueng<br />

madali n alat bunyoe<br />

1. madat 1. candu; madat; 2. ca/cmeucandu; pemadat<br />

simeucandu<br />

2. madat n pupalèh; keupalèh; kupalèh<br />

madewi n purumoh sikuphu ngon lakoe di Bali<br />

madi a (sipheuet) beunda; bhaih beunda<br />

media, n (bagiyan) peuteungohan; teungoh<br />

madik n (Palimbang) seulangké blah agam<br />

madinding n (adat Batak) lakoe jidue' ba' rumoh tuwan<br />

sampoe glah beunayeue jeunamèe<br />

madona n lakab keu Maryam (ma Nabi Isa) lam ugama<br />

Nasrani<br />

madu n 1. ie unoe; ie lilén; 2. ki mamèh that<br />

madukara n 1. unoe; 2. ijasutra beuneueng ie meuih<br />

madumangsa n dödöi leukat (nyang) bulat panyang mubalöt<br />

keureutaih minyeu'<br />

maesan n batèe jeurat<br />

maesenas n ureueng kaya peulindöng urösan tamadön<br />

mafela n béseumi<br />

mafia n 1. kumpöilan rasiya nyang pubuet jahat; 2.<br />

kumpöilan rasiya nyang peukaru pulrté'<br />

masioso n anggèta mafia<br />

mag n cak lamböng; Ihöng; pruet<br />

magainin n ubat poh kumeun (racön) nyang geupeugèt<br />

niba' dat ie lam tuböh cangue' Afrika<br />

magalah n pasokan meutumba' kawai astana<br />

magang n beukai calun peugawè, ureueng nyang dang<br />

geu'ujoe keu peugawèe; krani gohlom<br />

meugaji<br />

magang a 1. leubaih; 2. (nira) karab masam<br />

magasin n 1. gudang keubah dabeueh meuneukat; 2.<br />

sarue' aneu' beudé<br />

magel a 1. beungkai; meungkai; pateuen; 2. k/jagon;<br />

gohlom mahé<br />

558


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

magersari n 1. ureueng nyang peudong rumoh ba' tanoh<br />

gob; ureueng nyang due' ngon seumula ba'<br />

tanoh nanggroe; 2. ureueng bantu nyang<br />

minah nanggroe<br />

magi n teunaga atawa éleumèe gayéb; sihé itam<br />

keu buet jahat; sihé putéh keu buet nyang gèt<br />

magis n meusipheuet magi<br />

magister n salah saboh lakab keu ureueng nyang tamat<br />

sikulatinggi yöhgohlom geuco' doto<br />

maglub n nyang ta'lö' (talö); nyang geupeutalö<br />

magma n batèe lilèh nyang seu'uem that lam pruet<br />

bumoe; kra' bumoe<br />

magna carta n surat janji Raja Inggréh nyang geujamin ha'<br />

azasi bideueng pulité' ngon s/p/7,<br />

neupeuteubiet keulusa jipa'sa Ié kawöm<br />

bangsawan, nyang peutamat kuwasa<br />

moteula' raja .<br />

magnet n beusoe brani<br />

magnetik n bijèh beusoe itam nyang meusipheuet magnet<br />

magnitude- n uköran peungeuh jeureuléng bintang<br />

magribi adv daro' mata uroe löb; watèe mugréb<br />

magrur a ugoh; mböng<br />

magun n kajeueng atawa buböng töp jalö<br />

1. mah a meuha; maha<br />

2. mah p cak kon (bukon); dia — jarang dirumah jih<br />

kon jareuengna di rumoh<br />

maha n meuha; meuhajana<br />

mahal a Lmeuhai; meuh'ai;2.meuseuké;jareungna<br />

mahang n nan ba' kayèe<br />

mahar(mas kawin) n jeunamèe; jinamèe; meuh'a; dapa (dapha)<br />

maharana n prang raya<br />

maherat v boih droe; rayéb<br />

mahesa n keubeue, Ie jingui keulakab atawa nama<br />

ureueng : Mahesa Jenar<br />

mahir a mah'è; cakap; ceudaih; belum — gurie'<br />

559


560<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mahkota n 1. kulah; kulahkama; meukuta; meungkuta;<br />

meuhakuta; 2. ki nyang poneumat; 3. neumat;<br />

4. lakab ureueng raye'; 5. junjöngan; 6.<br />

boh haté' — alam meukuta alam; — negeri<br />

poteu raja; — zakar agie; agie boh<br />

mahligai n meuligoe; meuhaligoe; meunigoe; aseutana;<br />

Dalam<br />

mahoni n nan ba' kayèe raya peucheue jalan<br />

mahyong n meuneu'èn dam (euni) cara Cina<br />

maido v timpla'; ceula<br />

main v 1. meu'èn; 2. manyèn; peuseunang até; 3.<br />

meujudi; 4. cak pubuet suka até; 5. nyang<br />

meu'en; 6. pubuet siröng; khiyanat; 7. jija'<br />

banpatöt droe; 8. dang atawa kajimeu'en; 9.<br />

cak buet; mita napeukah; cak sabé jingui;<br />

— angin upa'apé'; — gayung meu'èn silè';<br />

manca'; — g/7a galawala; lawala; — kayu<br />

jahé; sulét; la'lém; gasa; — mata keureuléng;<br />

bré icarat; — sabun kucho' boh ngon sabön;<br />

balo; serobot langa (rampah) ha' gob; —<br />

sikut (an) seumingköi; 'king; — tangan<br />

capai jaroe memper Aran lumèn-lumèn;<br />

leumèn-leumèn; mainan hiasan) ayeuem;<br />

main-main (tidak sungguh-sungguh)<br />

galawala; lawala<br />

mair n maw'ot; maté<br />

mairat v caA 1. leunyap; rayéb; 2. maté<br />

mait n manyèt<br />

maïzena n teupöng jagöng<br />

maya n ba' bi<br />

majakeling n keudeukè<br />

majakaya a sinyaw'ong; hana meuseuneumong (tamèh<br />

niba' siba' kayèe; sikin niba' sikra' beusoe)<br />

majakeling n nan sijeunèh boh atawa ba' kayèe keu ubat<br />

majal a loe; majai; malap; ong; tumpöi<br />

majalah n surat nyang jiteubiet ba' watèe nyangka


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meuhad, sigo aleuhad atawa sibuleuen sigo<br />

dll; majalah<br />

majas n kieh; meukieh; majadi<br />

majelis n diwan; majeulih; meug(eu)lih; teumpat<br />

meucawé<br />

majelis (mejelis) a ca'ceureula'; ceudaih; dhiet; gléh; jeulis<br />

majemuk a jama'; meubagoe-bagoe; majeumo';<br />

majeum'ue'<br />

majikan n ureueng bri buet atawa keureuja; kuala; toké;<br />

mèela; mola<br />

majir a eue; malé; ong<br />

majong n ruja brö'<br />

maju v 1.ja';gra'ukeue;tanja';2. tamue'; 3. leubèh<br />

gèt; 4. manyang; 5. carong; 6. lulöih<br />

majuh a jumoh; geureuda; leuha; waba<br />

majun n ruja brö'<br />

majung n tapéh atawa ruja keu seunumpai lungkie'<br />

aleue<br />

majusi n kawöm seumah apui<br />

1. mak n 1. ma; 2. meuseubut keu ureueng inong<br />

nyang neuhöreumat atawa neupeusa lagèe<br />

ma; —angkat ma seubut; — bungsu macut;<br />

macé; ma'su; — kandung ma droe; — kopek<br />

ma' peulara; — tiri ma ui<br />

2. mak n ma'; nya'<br />

maka p kömdiyan; Iheuh niba' nyan; — itu, — dari<br />

itu keulusa nyan; sampoe; bahwa<br />

makadam n cara peugèt atawa peukreueh jalan ngon<br />

seunusön batèe gasa ngon alöih<br />

makadasang n janji bagi wasé hiweuen di Bali/Lombok<br />

makadok n bagiyan peusaka kalheuh geukoh beulanja<br />

seubaröh manyèt di Sulawesi<br />

makalah n karangan<br />

makam n 1. jeurat; 2. kubu; bhöm (pekuburan)<br />

memakamkan peubaröh; seubaröh;<br />

seumanom; seumijub; tanom<br />

561


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. makan v 1. pajöh; makeuen (halus, sopan); 2. kuran;<br />

lanta'; mutadarah; panta'; seuba; seudoe;<br />

eureulan; khob )kasar);3. mamoh; jakeuen;<br />

4. 'uet; 5. p'ueb; p'ieb; 6. Ar/raseuki; 7. kuran;<br />

8. japho'; 9. pakam; 10. peuluka; 11. lut;<br />

mböih; 12. meuteumèe; 13. tamue'; 14. co';<br />

cue; 15. mukah; makan (untukhewan)seuba;<br />

seudoe; khob; bersama-sama mencari — ki<br />

mita rseuki; — waktu peuhabéh watèe; —<br />

ampun lakèe ampön; — angin 1. ja'-ja' mita<br />

hawa; 2. due'-due'; — asam garam ka tréb<br />

udép; —ayapampajöhseuehraja; —bawang<br />

beungèh; gr'am; — bebas pajöh pré; —<br />

berulam ki ka na purumoh; — besar khanuri<br />

raye'; — darah 1. reuloh tuböh kulusa weueh<br />

até; 2. Ie that tueng(mita) laba; — dawai<br />

gasien; — dedak ki dana; papa; — diri rusa'<br />

tubUoh muroe weueh até; — duit, — hak<br />

muroe weueh até; — duit, — emas balo; -<br />

--gay/trimong upah; — jangat gasien; — hati<br />

maguen lam pruet; — kawan tan seutiya;<br />

khiyanat; — kawat — (kerawat) meuseukin<br />

abéh; — keringat orang ki p'ieb; reu'öh gob;<br />

— kuli 1. tèkèn keu kuli; 2. mita laba ngon<br />

cara ureueng la'én yue keureuja; — pap/bu<br />

(ie) beungoh; —pena ca/Vmita raseuki ngon<br />

cara keumarang; — riba pajöh riba; —<br />

sepingan meuramien pajöh ba' saboh pingan;<br />

— siang bu cot uroe; — sogok balo; —<br />

sumpah 1. meusumpah; 2. jimat Ié sumpah;<br />

— tali meuseukin habéh; dana; — tanah 1.<br />

meusungkop ba' tanoh; 2. deue'; gasien that;<br />

— tangan 1. keunong soh; 2. laba nyan hana<br />

jisangka; preh dohah; — tidur éh-éh pajöh;<br />

562


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hana buet sapeue; — tulang meuyue ureueng<br />

beusunggöh keureuja; — uang balo; -<br />

-- upah udépteueng upah; — iva/rfupeureulèe<br />

watèe; makan-makan meuramien;<br />

sepemakan hana tréb; sikeujab; — sirih sigo<br />

suep; makanan sehari-hari ruji; — biji-bijian<br />

(untal) mue'; kurang nafsu (selera) makan<br />

bijoe; beujoe; waktu — watèe bu; memberi<br />

— bré bu; cari — mita bu<br />

2. makan n lalè até kulusa seubö' keureuja<br />

makantah n angkèe tanoh keu utang (di 8a/;)<br />

makantuh n meuseuraya cara Meunadu<br />

Makao n mako; makèe; sutra — sutra mako (makèe)<br />

makaopo n cak biduen; jalang (inong Cina)<br />

1. makar n 1. tipèe moseulihat; khiyanat; 2. öseuha<br />

deungon meukeusud pumaté; 3. öseuha<br />

deungon meukeusud pumaté gob (poh<br />

maté); 3. öseuha langgéh nanggroe (reuböt<br />

peumeurèntah/kuwasa)<br />

2. makar a bangkaran; krang<br />

1. makara n meunatangmeu'ulèekalalamcalitrajameuen<br />

nyang jilukéh ba'bintéh candi atawa sibagoe<br />

areuca (sanam)<br />

2. makara n t(eu)numpö' bintang nyang meuhi bieng<br />

makaroni n sijeunèh makanan Itali, teupöng ruti lagèe<br />

glang; la'sa Itali<br />

makas a krang; bangkaran; keras— kreueh meutattat<br />

makbud n nyang neuseumaih<br />

makbui v luröng; meukeubui; mujarab<br />

' makcik n ma'bit; mabit; ma'cé; ma'po; téh; ma'lét (löt)<br />

mak comblang n tukang mita atawa peurumpo' judö;<br />

seulangké; baruwa<br />

makda n cak ma'muda<br />

makda n tambang; — emas tambang meuih<br />

563


564<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

makelar n dalai; mugèe<br />

makerel n nan eungköt la'öt sibansa cuwalè<br />

maket n cinto barang (rumoh atawa kapai dit), lam<br />

uköran ubeuet niba' kayèe, keureutaih atawa<br />

tanoh kliet<br />

makhluk n meukheulu';—d/n/meukheulu'meu'ugama;<br />

— halus meukheulu' gayéb<br />

maki v cakcaröt; teuna'; geucang; hob-hab; lajeue;<br />

dajeue; rubéng; seueb; seumeuseueb;<br />

seurapa<br />

makin (semakin) adv 1. makén; mangkén; 2. teuleubèhleubèh;<br />

peulom<br />

making a bèe khieng (kh'èb)<br />

maklaf n palöng guda<br />

maklum v 1.ma'lum;muphöm;2.é'jipham;é'neupham;<br />

me — kan seuranta; sranta; sanggroh<br />

maklun n cak. upah cob bajèe atawa pèh (teumpa)<br />

sikin<br />

makmal n teumpat ujoe atawa seulidé' saboh-sboh hai,<br />

misé, kumeuen peunyakét<br />

makmur a Ie wasé; ma'mu; sijahtra; sébdumpeue;<br />

tangköh<br />

makna n 1. ma'na; ma'ani; hareutoe; 2. meukeusud<br />

makrame n cara peugèt rambèe ija niba' beuneueng<br />

makro 1. raya; raye'; 2. panyang<br />

makrofit n sijeunèh teunaman ie<br />

makro kosmos n alam dönya<br />

maksi n cak. bajèe panyang ureueng inong teutöp<br />

troih ba' matagaki<br />

maksiat n ma'siet<br />

maksim n sijeunèh hadieh maja<br />

maksimal a (nyang) sile-lejih; sineule; simanyangmanyangjih;<br />

simanyang manyang that;<br />

maksimum n sile-le that; simanyang-manyang that<br />

maksud n 1. meukeusud; 2. niet; h'eut; kasad; 3.<br />

hareutoe; ma'na; basa; — tertentu no'; ngo'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

maktub b ter — meudeuku<br />

makurung n huköman limongblah uroe keulusa hana ja'<br />

ba' rudi (di Bali)<br />

makyong n sijeunèh bangsawan jameun puk) bintan<br />

1. mal n l.ulèe tamèh atawa mèh;2. aréng krèh; 3.<br />

uram beudé<br />

2. mal n atra; hareuta<br />

3. mal n acuwan jambangan teumika niba' kayee<br />

atawa sèng teubai<br />

1. mala (malapetaka)n bala; cilaka; sénsara<br />

2. mala n daneui<br />

3. mala (termala)a layè; mala<br />

4. mala a kuto; ceuma; cama; peunyakét<br />

mala n sibansa uréh (tanda larangan) di Timor<br />

malaganding n baplueng inong cara pa'sa keupeurumoh di<br />

Lombok<br />

malagizi n peunyakét kureueng gizi (dat makanan)<br />

malah (malahan) p 1. hata; makén meutamah lom; 2. bè'an;<br />

3. nyang keubit<br />

Malabar n Meulabari<br />

1. malai n 1. canè'; maloe; malé; mu; 2. rumbeuet;<br />

rumboe (rumoe); 3. dheun bungon méukarang<br />

2. malai n malai-malai nan ba' kayèe<br />

malaise n 1. jameun sahsöh atawa watèe söhsah lam<br />

meuniyaga ba' thön 1930; 2. seu'i (seubon)<br />

tanda keumeung sakét<br />

malaka n ba' kayèe peugèt arang, boh masam keu<br />

seunicah<br />

Malaka n Meulaka<br />

malakama (simalakama) n buah si — tapajöh maté ma, h'an<br />

tapajöh maté yah (seureuba sösah lam<br />

peuniléh)<br />

malakologi n éleumèe bhaih bansa sipöt, kreueng atawa<br />

noih<br />

1. malam n watèe matauroe löb sampoe matauroe<br />

teubiet; — amai piyasan mita sukongan; --<br />

- besok malam singoh; — buta suepöt buta<br />

565


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

atawa seupöt buleuen Ihèeplöh; — Senin<br />

malam Seunanyan; (nanyan); — selikur<br />

malam beureu'at; — tadi beuklam; tenaga •<br />

-- teungoh malam se — suntuk sima-lam<br />

beungoh; — sudah larut malam kajula; jula<br />

malam; — inai malam meugaca; — ini<br />

malam nyoe; — nanti/ini euntreu' malam;<br />

malam-malam\u\a malam; bermalam 1. dom;<br />

meudom; 2. kameu-peudom; basie;<br />

bermalam-malam mu-malam-malam;<br />

kemalaman karöh malam;<br />

semalam 1. simalam; 2. malambaroe; 3.<br />

sipanyang malam; 4. baroe; se (malam)<br />

malam simalam suntö'; simalam beungoh;<br />

tadi — beuklam; — lailatul qodar malam<br />

beureu'at<br />

2. malam n lilén canè ijapaté'<br />

malan a hana meukeunong; bingèt<br />

malang a 1. meulinteueng; 2. neuh'ah; rudi; suwang;<br />

--- kerik dong meukaca' pinggang; —<br />

melintang mupunyo-punyo; kéngkeueng; -•<br />

- mujur rambang; meurabong-rabong; tobtob<br />

rabong<br />

malangbang n jeunèh peurahö atawa kapai peuneugètsiba'<br />

kayèe<br />

malap a balom; reudom; reudèe<br />

malapari n nan ba' kayèe, kulét jeued keu ubat kudé<br />

malpraktik n meusalah peu'ubat Ié doto<br />

malar adv 1. sabét; hana meu'ubah; sabé-sabé (malarmalar)<br />

teuleubèh lom<br />

mlaria n peunyakét daro' nanggroe seu'uem;<br />

peunyakét kulusa kumeun nyang<br />

jipeunjangkét Ié sijeunèh jamo'<br />

malas a 1. badam; beu'o; malaih; juwon; prèh dahoh;<br />

2. seugon<br />

maleman n khanuri ba' malam-malam beureu'at<br />

maleo n cicém rab bubé mano'<br />

566


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

maleolus n guto'; kuto'<br />

maligai n meuligoe;meuhahligoe;meunigoe;aseutana;<br />

Dalam<br />

malih v meu'ubah; meutuka; meugantoe rupa<br />

malim n 1. malém; 2. imeuem; 3. pawang; — angin<br />

(kapai) jarömudi; mu'além<br />

mali-mali n ba' kayèe meulawa ('eui)<br />

maling n pancuri; kemalingan jitamong pancuri<br />

malis a 1. pucat; 2. (bèe) hana kreueh<br />

malisol n tanoh meugapu wareuna suklat daro' Ostrali<br />

malt n bijèh gandöm nyangka jireundam lam ie,<br />

Iheuh nyan jipeudirui, watèe ka thö jeued<br />

takeubah tréb<br />

martosa n 1. saka batèe<br />

malu a ayéb;jeuleuma;malèe;sipu;seugan;seugon;<br />

—besar (sangat memalukan) kanjai; —mata<br />

malèe mata; seugan — bahasa ki malèe<br />

bacut; — kucing mupura-pura; kemaluan 1.<br />

keunong malèe; 2. teuka malèe; 3. meunalèe;<br />

kuböi; putöh; sinyata; kemalu-maluanteuspusipu;<br />

mempermalukan luna'; rando; tidak<br />

punya malu meuso<br />

malun n keunong kutö'; la'nat; teumeureuka;<br />

malung n kirèe jeunèh raye'<br />

mam n cak ma'<br />

mama n ma; ma'<br />

mamah v memamah mamoh; — biak jakeuen<br />

mamai a 1. gadoh ingat; mabö'; 2. wèn-wèn; won-won<br />

mamak n 1. yahwa; 2. yahcut; 3. seubut keupeugawèe<br />

raja nyang tuha umu<br />

mamalia n hiweuen nyang pup'ieb tè' aneu'<br />

maman n ba' pineueng<br />

1. mamanda n lakab höreumat keuyahwa<br />

2. mamanda n seuni bansawan di Kalimantan selatan<br />

mamang a 1. mameung; tahe; 2. teumangeumangeu;<br />

teusangeu-sangeu<br />

567


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mamang n nan teunaman<br />

mamang n sibansa hadieh maja<br />

mamang n pacut; yahcut; yahcé'<br />

mamano n nan naleueng haröm<br />

mmat n adat di Kalimantan Tengah<br />

1. mambang n adeurang; mambang<br />

2. mambang n --- kuning wareuna kunèng meuneung mirah<br />

ba' watèe sangè limo (matauroe rab jilöb)<br />

mambek v meudong, hana ilé<br />

mambo n 1. nan sijeunèh reunta'; 2. jeunèh barang<br />

nyang banleumah (teubiet) uroe jéh<br />

mambu a 1. mubèe; 2. basi<br />

mambuang a liem<br />

mami cak n seubut keu ma' cara kaphé<br />

mamik a meu'ubah rasa (makanan, boh kayèe)<br />

mamlakat n keurajauen; meudèlat; meudolat<br />

mampai n adat töt manyèt ureueng Daya'<br />

mampat a 1. doe; tanmeurungga; gabue'; 2. maté;<br />

teutöp; meudong (hana ilé)<br />

mampir v singgah; saweue; tempat mampir (singgahan)<br />

peunangahan; peulangahan<br />

mampu a 1. é'; sanggöp; kuwasa; mèe; 2. meu'atra;<br />

kaya; kemampuan basa<br />

mampung a phui ngon soh; leupö'<br />

mampus a jom; maté; mampuih<br />

mamut n gajah ra'sasa jameun peureuba<br />

man n nan uköran brat<br />

1. mana p toh; siri; siré; soe; mana baikpanè na (patna)<br />

gèt; mana (yang) baikXoh (siri, siré) nyang<br />

gèt; mantong; mana boleh panèna jeued;<br />

mana yang bolehXoh (siri, siré) nyang jeued;<br />

mana yang bisa dapat panè é' meuteumèe<br />

(jeued); mana yang dapatXon (siri, siré) nyang<br />

jeued; manakala yöh (ba') watèe; mana lagi<br />

toh (siri, siré, soe) mantong; baranggapeue<br />

mantong; jeueb; (yang) mana-mana nyang<br />

568


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

toh; yang mana-mana saja nyang toh (siri,<br />

siré) mantong; mana pula peue lom; mana<br />

sukaXoh (siri, siré) nyang suka; peue nyang<br />

gala'; mana tahan kon wayang; mana yang<br />

soe nyang; mana yang bertahan siré' nyang<br />

meutheun (é' theun); mana tahu soe(na)<br />

tupeue; mana y ang tahu siré nyang tupeue;<br />

bagaimana pakriban; bagaimana tidak<br />

peuh'an; bilamana pajan; bilamana saja pajan<br />

mantong; dari mana panè; dimana pat; alèh<br />

pat; kemana ho; kemana-manadum ho; jeued<br />

ho; tidak kemana-mana hana saho; manamana<br />

(siri, siré) mantong; peue mantong;<br />

jeueb; yang mana nyang toh; ri nyang; siri;<br />

siré; yang bagaimana siri; siré; mana saja,<br />

manapun baranggari<br />

2. mana n teunaga gayéb lam tuböh manusiya<br />

manah n cak amanah<br />

manah n até; rasa<br />

mamai a putéh jalie' (kureueng darah)<br />

manajemen n 1. cara atawa kiet meu'atö atawa peutimang<br />

ureueng ngon buet; 2. ureueng nyang<br />

peutimang öseuha;<br />

manager n ureueng nyang meu'atö<br />

manakala p ba' watèe; watèe; sangkira<br />

1. manakan p pakriban é' jeued; pakrilé jeued<br />

2. manakan n cak aneu' keumuen<br />

1. manalagi p teuleubèh lom; peulom<br />

2. manalagi n nan sijeunèh boh mamplam atawa boh giri<br />

mnasongo n lakab kupala kawöm nyang neudue<br />

sibagoe panita atawa tabib di Timor<br />

manasuka adv tohnyang h'eut; sukarila; soenyang tém<br />

mantong; peunyundang<br />

manau n awé beuto<br />

mancanegara n luwa nangroe; nanggroe aséng<br />

mancawarna a mubagoe wareuna<br />

569


INDONESIA A C EH<br />

manci n panci beulanggong beusoe<br />

1. mancung a mancöng; tiruet<br />

2. mancung n seulödang u nyangka thö<br />

1. manda n kp yahwa; ayahwa; teungkuwa<br />

2. manda a é'; saba<br />

3. manda n mandi — mubagoe cara manoe<br />

4. manda n keukanda<br />

mandah n ön atawa kulét keulapé leusöng<br />

1. mandai n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

2. mandai v seuleungeui keudroe Ié aneu' agam di<br />

Kalimantan<br />

mandailing n maloilieng; mandéléng<br />

mandala n wilayah kuwasa; — yuda wilayah prang<br />

1. mandalika n seuneubut atawa pangkat<br />

2. mandalika n nan sijeunèh ba' (boh) kayèe<br />

mandam (termandam) a 1. mumang keulusa mabö'; 2. Ar/'aché'<br />

that<br />

mandar n nan cicém lagèe mano'<br />

1. mandarin n 1. peugawèe ba' keurajeuen Cina; 2. basa<br />

Cina<br />

2. mandarin n boh keulangsa<br />

mandat n 1. prèntah atawa kuwasa keusidroe-droe<br />

ureueng nyang geubré Ié ureueng ramèe<br />

atawa meujeulieh; 2. surat prèntah bayeue<br />

gaji atawa peuteubiet pèng<br />

mandataris n ureueng nyang trimong mandat; nyang<br />

geutunyo' keuwaki<br />

mandau n peudeueng ureueng Daya'<br />

mandeh n ma'; ma; nya'<br />

mandek n 1. teudong; 2. meutheun; 3. gabue'; santo'<br />

mandi v 1. manoe; 2. ki (bermandi) Ie meuteumèe;<br />

3. fc/(bermand/jbuchue';bulut;4. (bermandi)<br />

meulumuoe; 5. ki meublöi-blöi; jeureulang;<br />

—ang/ntampah; — baAa/seumanoe manyèt;<br />

—ba/a/manoe lét jén; —basuh lantaimanoe<br />

570


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

madeueng; manoe peuet plöh peuet; —<br />

berhias manoe dara barö; — bunting manoe<br />

mumèe tujöh buleuen; — damai manoe<br />

Iheueh meugatib; — darah 1. meulumoe<br />

darah; meulangue darah; 2. rö darah; —<br />

embun manoe lie) eumbön; — gubah<br />

peumanoe manyèt; — lenggang peruf manoe<br />

mumèe; — luas junueb; — ombak meusibu<br />

umba'; tempatpemandian airhangat hamam;<br />

—sauna hamam; bermandikan peunoh ngon<br />

meutabu ...; memandikan 1. peugléh<br />

tuböh ureueng atawa hiweuen; 2. peusuci<br />

manyèt; 3. peuseunom; rhaih (sraih);<br />

memandikan pumanoe; seumanoe;<br />

pemandian kulam (teumpat) meulangue<br />

(reunang)<br />

mandibula n tuleueng jungkha<br />

mandir n seubut keu hakim di Kalimantan<br />

mandiri a (jeued) meudong keudroe; hana meugantung<br />

(meusadeue) ba' ureueng la'én<br />

mandolin n sijeunèh gamböih ubeuet<br />

mandor n mandö<br />

mandraguna a sa'ti; keubai<br />

mandril n bue raya, bueh ngon brö' rupa<br />

mandu n ka'idah; peunapat<br />

mandul a malé; loe; ong (= perempuan ditinggalkan<br />

suami); (untuk hewan) eue<br />

mandung n mano' agam<br />

mandung n kemenyan-jati kumunyan putéh<br />

(keumeunyan) putéh<br />

mandung v puga seuneubö'; puga lampöih di Madura<br />

maneken n ca/r ureueng inong nyang peudéngdéng<br />

ragam peukayan saleue' barö sara ja'<br />

meulingie'-lingie'<br />

manfaat n guna; pa'idah; meulaba; mem — kan pakoe<br />

mang n yahwa atawa seuneubut keu ureueng agam<br />

571


572<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nyang silayeue yahwa<br />

mangan v makeuen<br />

mangan n lugam putéh lagèe pira', kreueh lagèe beusoe<br />

mangap v 1. hah babah; 2. ki marit,<br />

mangas n nan sijeunèh kayèe tamèh rumoh<br />

mangau v termangau teumangeu (-mangeu)<br />

mangayubagyo v samböt atawa prèh jamèe ureueng<br />

raya' (ureueng patöt-patöt)<br />

mangga n mamplam; rimèe; — Har pawöh; kandéh<br />

mangga v neusila tamong (due' jéb ie; makeuen)<br />

manggah a seusa' naphaih; isa'; seuna'<br />

manggala n 1. ureueng nyang puphön beuet du'a; ureueng<br />

nyang peu'euntat sidroe peungarang ba' awai<br />

phön karangan; 2. aneu' phön; peumimpén;<br />

panglima; 4. ureueng purunoe (gurèe) tingkat<br />

tinggi<br />

manggar n junggreueh<br />

manggis n mangohta; mangoihta; mangoti<br />

mangir n beuda' dingèn<br />

mangkak a keumang reumböng<br />

mangkanya p cak saweueb nyan<br />

mangkar a 1. bangkaran; 2. pateuen<br />

mangkas a kreueh; krang<br />

mangkat v wapheuet<br />

mangkel a beungèh; seubai<br />

mangkir a cak mangké; hana ja' (tamong) sikula<br />

(keureuja)<br />

mangkok (mangkokan) n ba' seumangko'<br />

mangkubumi n peudana meuntroe; beundahara<br />

mangkuk n — porselen mangköng do'sa; camböng<br />

sangku; — /cop/'piyalakawa; —tanah kadah<br />

kaidah; — logam pawè; — peminta-minta<br />

broe' keuseukoi<br />

mangkus a mustajab; mujarab; rasi<br />

mangsa n eumpeuen; umpeuen; ki ureueng atawa<br />

beunda nyang jiluem (-luem) Ié pancuri


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mangsi n 1. daweued; 2. bajapeu'itam gigoe; 3. taröm<br />

mangu a termangu-mangugante; mangeu; mameung;<br />

mangut a<br />

raheueng; sangeu'; tahe<br />

bingong; tahe<br />

mani n bira; mani; noteupah<br />

mania n beungèh atawa bingong hana mupeusabab<br />

tanda niba' peunyakét batén<br />

maniak n ureueng nyang haro'atawa pungo abéh keu<br />

saboh-saboh hai<br />

manifes n 1. ma'lumat nyang neupeuma'lum bhaih<br />

meukeusud ngon pandangan sidroe-droe<br />

ureueng atawa sikawan ureueng; 2. dabeuta<br />

dabeueh nyang jipeudieng lam kapai leungka<br />

ngon jeumeulah, soenyang trimong numböi,<br />

nan nyang kirém<br />

manifestasi n 1. wujud bangon niba' saboh-saboh peurasan<br />

atawa peunapat; 2. wujud nyang hana kasad<br />

mata; memanifestasikan neupeuwujud lam<br />

manik(-manik) n<br />

bangon nyata; deuih takalon; jeureulang<br />

manè'-manè' niba kareueng atawa jeureujan<br />

(meureujan); manè' roli; entue' (antue 1<br />

);<br />

biramani\a\oe takue; — mutiara manè' lo'lo';<br />

sekalung manik manè' sitaloe; merangkai -<br />

-- sö' manè'; gantungan kalung manik inong<br />

manè'; pokok manik-manik ba'oe<br />

manikam n dabareujat; jabareujat; — kuning api<br />

jabareujat apui; — kuning pucat jabareujat<br />

kunyang<br />

manikin n 1. patong nyang jeued jilhoh (-Ihoh), keu<br />

menikur n<br />

teumpat Ihat bajèe ba' toko; 2. ureueng inong<br />

nyang jidéngdéng ragam peukayan saleue'<br />

barö ngon cara jilingie;'-lingie' droe dihadapan<br />

umom'<br />

1 .tukang siboe jaroe ngon gukèe; 2. peusiboe<br />

jaroe ngon gukèe<br />

573


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. manila n itik — sijeunèh ité' seurati<br />

2. manila n bunga — nan teunaman keu ubat ceurét<br />

3. manila n serat — , tali — taloe niba' tapéh atawa<br />

beuneueng pisang meunila keutaloe kapai<br />

manipulasi n 1. buet jaroe atawa meusén; 2. ki öseuha<br />

geupeungaröh laku ngon peunpat ureueng<br />

la'én nyang hana jithèe keudroe Ié ureueng<br />

nyang<br />

mantra pronomia pertama tunggal droeku; kèe<br />

manis a 1. manèh; mamèh; 2. maléh; 3. dhiet; 4.<br />

ceudaih; —dagingpb. ureueng nyang kayém<br />

keunong peuteunah; — mandera maléh;<br />

bermanis (-manis) marit (narit) manèh lagèe<br />

saka; manisan meulisan; (buah) meuraba; -<br />

— lebah ie unoe; mazu; — sekali (dan<br />

berlemak-berinjak) leukiet; luwih<br />

manja a 1. birah; lu; manja; ucè; 2. seu'iet; kelakuan<br />

— eumpa'; memanjakan peusiboe; luröng<br />

menjapada n dönya; dunya<br />

manjau v bermanjau meutandang, aneu' agam jija' u<br />

rumoh aneu' inong<br />

menjeri v tunyo' ahli waréh piha' taloe agam di Lombok<br />

1. manjung n suwa mita eungköt<br />

2. manjung n nan sijeunèh prahö<br />

manjur n moseutajeueb; mujarab; tangköh; tidak —<br />

(tidak mempan) tawa; tabeue;<br />

manora n trieng tumba' eungköt<br />

manset n 1. ujöng sapai bajee; 2. boh dö'ma ba' ujöng<br />

sapai bajèe<br />

mansiang n ba'rabo; glagaih; — agam glagaih keu tika,<br />

umpang atawa taloe<br />

manta n eungköt paro<br />

mantan n natom neumat (neudue'); beukaih<br />

mantap a 1.sajoh;2.reumpan;me — Ara/ijajam; jadam<br />

mantel n bajèe panyang, ladém niba' ija teubai; bajèe<br />

ujeuen<br />

574


INDONESIA A C E H<br />

mantra (manram) n du'a; mintra; meuntra; rajah.sanja'; tangkai;<br />

— unfuA: menundukkan seseorang<br />

peunundo'; me — untuk percepat kelahiran<br />

seulusöh; sulusöh; — menolak hantu jahat<br />

rihöi; reuhöi; rihönahma; éhma;<br />

m a n t u<br />

n 1. meulintèe; 2. cak meukeureuja<br />

(meukhanuri) peukawén aneu'<br />

mantuk (mantik) n mantè'<br />

1. manual a peuneugèt jaroe<br />

2. manual n buku putunyo' keumudahan niba' sabohsaboh<br />

buet atawa cara jikeureuja sabohsaboh<br />

alat; buku panduwan<br />

manufaktur v 1. peuneugèt jaroe atawa meusén; 2. cara<br />

ubah barang meuntah (meuta) sampoe jeued<br />

pajöh atawa jeued jingui Ié manusiya<br />

manuk n cicém mano'<br />

manumisio n surat peunutöh meujeuliéh hakim bhaih sidroe<br />

aneu' miet nyangka geu'aku balèh<br />

manumpak n khanuri adat meukawén ureueng Simalungun<br />

manungal v meusaboh; meusaho; lulöh; tunggai<br />

manusia n manusiya; ma'nusiya; ureueng<br />

manuskrip n naseukhah tulésan jaroe<br />

manuver n 1. gra' bagah lam prang, pasökan atawa<br />

kapai; 2. tantra latéh prang<br />

manuwa n lakoe keureuja wajéb keu cèdara peurumoh<br />

peuglah meunayeue jeunamèe<br />

manyar n mirie'<br />

manzil n rumoh atawa teumpat peuniyöh (meudom);<br />

peulanggahan<br />

ma<br />

P n seunalöb niba' keureutaih teubai teumpat<br />

keubah surat<br />

mapalus n seumangat meuseuraya meucarakat ureueng<br />

Meunadu<br />

mapan a ka gèt neudue'; udép ka mura'; meusaneueb<br />

mar p lageuem lam meu'èn catö<br />

1. mara n bahya; beuncana; mara<br />

575


576<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. mara v 1. ja' u keue; tanja'; tajö u keue; maju; 2. trö;<br />

ba' saboh teumpat<br />

1. marah a amarah;birang; beungèh; beureugèn;gigéng;<br />

meuh'ob; hiram; iram; meunta; ngeurén ki<br />

seu'uem; bron; pemarah bingkèng; cur'ien;<br />

ceukén; memarahi hob-hob; saling<br />

bermarahan meuhiram kasam; lekas marah<br />

murö'<br />

2. marah n lakab ureueng agam Meunangkabo<br />

marak a 1. trang; (wareuna) meublöi-blöi; 2. hu; 3.<br />

semarak peungeueh<br />

marakas n marakaih, peukakaih musib, bolabu thö<br />

meu'asoe aneu' batèe alöih<br />

merambung n nan sijeunèh teunaman<br />

marapulai n lintö; mampleue<br />

1. maras n teumaköt; khuwaté<br />

2. maras n due'pakat bhaih peukawén aneu'<br />

maraton n 1. meulumba (-lumba) plueng jara' jeu'öh; 2.<br />

ki meulanjöt laju<br />

marbut n ureueng peutimang ngon keumiet meuseugit<br />

marcapada n bumoe; dönya<br />

merem a pueh até; seunang<br />

maret n buleuen keulhèe keunong sikureueng blaih<br />

1. maga n hiweuen atawa meunatang kleuet<br />

2. marga n kawöm; sukèe<br />

3. marga n jalan; peuluman udép atawa keureuja<br />

margalit n tanoh meukandöng batèe gapu<br />

margarin n mantéga niba' minyeu' boh kayèe<br />

margasatwa n hiweuen kleuet lam rimba; meureugaseutuwa<br />

1. margin n binèh; bingkè; ceue; had<br />

2. margin n 1. laba kutoe (laba bandum gohlom teukoh<br />

ha' nyang la'én); 2. seuliséh pangkai ngon<br />

yum publoe; 3. cinnggr'am keu mugèe;<br />

meunayeue sibagiyan yum (hareuga bloe)<br />

marginal a meuhad; mubinèh; mubirè


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

marhaen n seuneubut keu kawöm tani, kuli, ureueng<br />

meula'öt nyang gasien<br />

marhum/marhumah n areuwah; allah yarham; meureuhöm<br />

1. mari p böh taja'; keunoe; böh keunoe<br />

2. mari, roti — n ruti mari; biseuköt; meuseuköt<br />

marikan n ijablacu<br />

marikan n bintang takat simalam; bintang gisa mata<br />

uroe; bintang syiarah<br />

marikuttur n teunaman ie la'öt<br />

marimu n lakab waki keuchi di pulo Seram<br />

marinade n ie bohkruet, cuka atawa anggö jampu lada,<br />

bawang mirah, sira keu eundram sie, eungköt<br />

atawa gulè<br />

marine n 1. bhaih la'öt-meula'öt; 2. angkatan la'öt<br />

marinir n seuludat<br />

marinyo n pulisi tantra<br />

marital a bhaih lakoe binoe<br />

mar'rtim a bhaih meula'öt; bhaih meulayeue meuniyaga<br />

mariyuna n sijeunèh ba' ganja<br />

marjik n muwoe ba' Tuhan<br />

marjinalisasi n böh had; peuhad<br />

mark n nan pèng Jeureuman<br />

markah n tanda; mèrè'; tanda ba' taloe dugai<br />

markas n meureukaih<br />

markisa n nan teunaman, boh bubé boh sa'öh jeued<br />

peugèt seutröp<br />

markoni n alat taliköm kapai; peukakaih kirém haba<br />

marmelade n seulé<br />

marmer n batèe rukham<br />

marmot n areunab; arnab<br />

maro n janji wasé bagi duwa antara nyang po ngon<br />

pubuet di Jawa<br />

mars n gra' teureutib atawa cara tantra mubaréh; 2.<br />

ja' ngon gaki ba' saboh teumpat u teumpat<br />

la'én; 3. ragamlagèe nyang iréng tantra<br />

mubaréh<br />

577


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mars n 1. nan bintang; 2. diwa prang ureueng Röm<br />

marsaoleh n lakab ulèe kawöm di gorontalc<br />

marsekal n pangkat pawira tinggi angkatan udara<br />

marsepen n peunajöh sijeunèh meuraba boh kayèe;<br />

marsose n masösé<br />

mataban n tayeuen atawa guci tanoh<br />

martabat n pangkat; neudue' droe; meureutabat; mutabat<br />

martandang n adat ureueng Batak; anueu' agam jija'<br />

meujamèe watèe malam ba'rumoh aneu'<br />

inong ngon sara jimeuca'é-ca'é<br />

martil n palè; nuga<br />

martini n minoman meujampu ara'<br />

martir n ureueng maté cahid peudong (peutheuen)<br />

ugama<br />

maru n euntu<br />

marus n darah leumo atawa mano' nyangka beuku<br />

nyang jireuböh<br />

Marwah n bukét toe ngon Masjidilharam<br />

marwas n sijeunèh geundrang musib<br />

1. mas n meuih; mas murni gurancang<br />

2. Mas n cara ureueng Jawa seubut keu aduen atawa<br />

agam nyang leubèh tuha; cara neusapa<br />

ureueng nyang geupeutuha<br />

masa n 1. masa; watèe (masa); 3. layeue; — anakanakumu<br />

duwathön sampoe balèh; —berahi<br />

watèe beureuhi leumo (hiweuen) inong; --kini<br />

nyang banthat jinoe; semasa layeue;<br />

yöhlayeue; --- lalu (dulu) jameuen<br />

peureumeun; jameun mèn; dilèe; baroe<br />

masa (-kan) p 1. panèna jeued; peue beuna; 2. hana<br />

mongkén; moseutahé<br />

masa bodoh a 1.peuenyanggala';2.hanapöh;hanajipakoe;<br />

hana jipup'è<br />

masai a kusut — meusui-sui; meurui-rui;<br />

masak a 1. (buah-buahan)tuha; jeued pèt (pot); masa';<br />

578


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

reuntah; rungko' (untukpadi); rhöt (durian);<br />

2. (makanan) masa'; leumpö'; (air rebusan);<br />

jeued rhueng (srueng); jeued pajöh; 3. ki<br />

seuleusoe; putöih pakat; 4. mupaham; peunoh<br />

akai; 5. caArmaguen; taguen; teumaguen; -<br />

-- buah rumbia pb. saboh-saboh hai nyang<br />

moseutahé; — air reumpan; jroh; juru — raja<br />

bandari; — sekali (nasi) leu'iet; —dan kering<br />

sekali (buah) rie'; rue'; — ajar meu'adat;<br />

meu'éleumèe; — tangan jra (jrue') keunong<br />

poh; — timbangan ka neutimang abeh;<br />

masak-masak seumiké ngon cara gèt;<br />

setengah — (buah) burie'; beungkai; binyèt<br />

meungkai; jagon; jeureukat; nyèn; manu;<br />

pateuen (kelapa)<br />

masakat n meucarakat<br />

nasal a peuröh ureueng ramèe; meuramèe;<br />

meuhurub<br />

masala n lape' tika seumayang<br />

masalah n bhaih; masalah; pasai; paseue<br />

masam a 1. masam; 2. ki hana teuploih ie muka;<br />

meuceungom; cön; — pedas masam keu<br />

'eueng<br />

masap v memasap meuwap; meukuboih<br />

masase n ceumeupét; meu'uröt<br />

masaya n lakab höreumat keu ureueng inong turönan<br />

raja Plimbang<br />

masehi n neuseurani; nasrani; thön lahé nabi Isa<br />

masif a 1. doe; hana meuruweueng (soh); 2. gab; 3.<br />

(meuih) jatoe<br />

masih adv 1. dang; mantong; 2. na; natingai; baki; -<br />

~ hijau ki mantong manya' (puti'); semasih<br />

yöhmantong; layeue<br />

1. masin a masén; ke — an masén that; masén abéh<br />

2. masin n meusén; kilang; cintra<br />

579


580<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

masinal a 1. ngon (ngui) meusén; 2. lagèe meusén ba'<br />

mubuet (keureuja); teupat; luröih<br />

masing-masing adv maséng-maséng; jeueb-jeueb; tiep-tiep<br />

masinis n maseunèh; tukang peutimang meusén<br />

kapai, gritan apui; jarömeusén<br />

masir a meuneu'-neu' lagèe anoe; meu'anoe<br />

maskapai n masikeupè; konsimeukat<br />

maskara n sibansa ceula' (mayi, seureuma)<br />

maskat n bayb — bajèe luwa<br />

maskawin n jeunamèe; jinamèe; meuh'a; meuh'ai; dapa; daph<br />

masker n 1. keutupèng; 2. ija töpmuka ngon idöng; 3.<br />

(—pas) keutupèng racön; 4. (— kecantikan)<br />

sijeunèh minyeue' atawa ie peuglèh muka<br />

maskodok n meuih putéh<br />

maskot n ajeumat<br />

maskulin a 1. (sipheuet) meu'agam; 2. agam;<br />

masnawi n sijeunèh panton Pareusi<br />

masohi n meuseuraya (meuhurub)di nanggroe Ambon<br />

masoi n meuwap; jipo<br />

massa n 1. sijeumeulah beunda atawa dat nyang<br />

jikumpöi atawa jipeusaho; 2. meuleu'a;<br />

meuseu'è; 3. uköran jeumeulah saboh-sboh<br />

dat; 4. sikawan manusiya nyang meuseukutu<br />

keulusa saboh-saboh hai atawa pham; —<br />

mengambang kawan ureueng nyang hana<br />

muphöm pulité' nyang kayém teubahu lam<br />

aröih pulité'; — rakyat ra'yat ramèe<br />

mastautin v bermastautin (meu) due'; meumukim;<br />

master n 1. ureueng nyang pawang (pimpén) ureueng<br />

la'én; 2. bhaih nyang puko'; nyang manyang<br />

atawa caröng that-that; jawara; jawara catö<br />

Masfer plan nang reuncana<br />

mastodom n 1. sijeunèh hiweuen peureuba; 2. ki seureuba<br />

raye' (raya)<br />

mastuli n ijateunuen sutragasa; maseutuli; meutuli


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

masturbasi n pupueh hawa kon ngon cara mupab<br />

masuk v 1. tamong lam jurèe atawa ruweueng;<br />

2. teuka; 3. röh; 4. masö'; 5. seureuta; 6.<br />

nyang jitrimong; — ajar seumatéh; — akai<br />

jilöb lam akai; — angin sijue'; deumam; —<br />

buku meutuléh lam buku; na nan; — daun<br />

keunong langkah; — kerja tamong keureuja;<br />

— sekolah 1. tamong sikula; 2. jeued<br />

keumurib; — tentara maso' tantra; tèkèn<br />

sidadu; memasukil. peutamong; 2. peuröh;<br />

3. peu'é'; peu'ét; 4. peudue'; 5. mupangkai;<br />

kemasukan 1. sandröng; meusandröng; 2.<br />

jitamong; kemasukan (khusyukberzikir) do';<br />

meujeudub<br />

masyakah (masyakat) n sösah; söhsah; sahsöh<br />

masyarakat n meucakarat; sijeumeulah ureueng nyang<br />

meu'ikat ngon adat atawa cara udép nyangka<br />

neu'anggap sa<br />

masygul a geulindan; teugeulindan; meuseuröi;<br />

meuseughöi<br />

masyhur (termasyhur) a meuceuhu; meugah; meuceuhurah<br />

masyrik n timu; nanggroe si utimu; blah timu; daro' timu<br />

mat a ladat<br />

mata n 1. alat keumalon; alat meu'eu; 2. ki nyang<br />

jeued keupusat; ba'teungoh that-that; 3.<br />

nyang lagèe mata (mata jaréng atawa pukat);<br />

4. blah nyang tajam ba' sikin atawa galang;<br />

5. luweue' atawa ruweueng antara duwa baréh<br />

(duwa aneu' reunyeun); 6. tako' ba' teumpat<br />

timoh tunah; 7. nyang that puko'; — angin<br />

si jaröm peunuman; blahsi teuka angèn;<br />

— pencaharian buet; keureuja; — air mata<br />

ie; — alamat nyang jeued keumeukeusud;<br />

— anggaranbagiyan niba' beulanja; —bajak<br />

mata langai; — bediil peujeura; — betung<br />

buta haraih; budo; — bugil/telanjang<br />

581


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

keumalon hanapayah ngui ceureumèn mata;<br />

— buku atöt jaroe; — kabur seupöt mata;<br />

— Ara/f/guto'; kuto'; — gawa/teumon; — kail<br />

kawé; — kain cura'; ragoe; — kakap kakab;<br />

— kayu cak buta haraih; — pancing kawé;<br />

— pef/r glanteue; — sangkur tumba' beudé;<br />

— sapi boh mano' deudaih; — sip'rt kilip; -<br />

— susu puténg dè (mom); — telinga loih; -<br />

— uang pèng lugam; yum pèng; — wayang<br />

(semata wayang) aneu' turagngai; sidroe<br />

khong; biji — (kekasih) bijèh mata; buku -<br />

— bulèe mata; air — ie mata; penyakit mata<br />

(bintikputih) mata timoh; didepan mafajikeue<br />

mata; meukeue mata; dinab mata; lekuk -<br />

— brue' mata; membuka mata bleut;<br />

membeliakan (belalak) — blie; memejamkan<br />

mata pét; bercucuran air mata bilie'; mata<br />

sembab blue'<br />

2. mara n timangan candu<br />

mata-mata n seupiyun; loih; memata-matai luem<br />

matador n ureueng nyang meulho atawa ji'adu ngon<br />

banteng (sibansa leumo) lam geulanggang<br />

matahari n matauroe; — masuk!. siblah barat; kéblat;<br />

2. matauroe löb; mugréb; — mati; matauroe<br />

löb; — miring matauroe kareubah; cahaya<br />

— menjelang terbenam lélé; meulélé<br />

matakao n uréh<br />

1. matan a mata kayèe; até kayèe<br />

2. matan n matan; areutoe; nasheukhah<br />

matang n 1. katuha; masa' (boh kayèe); jeureuekat<br />

(pinang); 2. leumpö'; thö; 3. ki leungka; 4.<br />

jadam (jajam); 5. meu'akai; setengah—burie';<br />

binyèt; pateuen; nyèn (pinang); — sekali<br />

leubaih; reuntah; rungko'; leu'iet (untuknasi)<br />

mate n sijeunèh ba' tè<br />

matematika n éleumèe (h)itöng (mubileueng)<br />

582


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

materai n sigè; segè; — tempel la' sigè; kertas —<br />

keureutaih sègè<br />

materi n 1. beunda; beukai; lahé; 2. saboh-saboh bhaih<br />

atawa choe (coe, choi); neupeumasalah;<br />

neularang<br />

material n beunda nyang geungui atawa geu'ubah jeued<br />

keubeunda la'én; barang keu peuneugèt<br />

rumoh (anoe, gapu, papeuen)<br />

mati v 1. maté; 2. hana meunyaw'ong; 3. /o'seungu;<br />

seungap; teudöh; 4. hana meu'ie; thö; 5.<br />

gabai (kulét); 6. lön; lén (lampu); 7. (seumiké)<br />

so'mo'; 8. hana meu'ubah Ié; (yum, hareuga)<br />

teutap; 9. hana geungui Ié; — angin 1. maté<br />

angèn; seungab; 2. tan daya Ié; —ayamcak,<br />

cahid bukrie'; — bebang 1. (aneu') maté lam<br />

pruet; 2. maté meu'aneu'; — buyangpeunyakét<br />

ba' lawang; — aabnc/matédeu'; — ba/dhana<br />

hèd Ié; --- pucuk 1. maté pucö'; 2. leumoh<br />

(leumie') boh; — seladang lakoe binoe rukön<br />

'an tuha; — sesat maté sisat; mati-matian 1.<br />

pura-pura maté; 2. sunggöh; meukeubit;<br />

bermatian maté saboh-saboh; Ie nyang maté;<br />

mematikan pumaté<br />

matine n béseuköp beungoh uroe<br />

matmatan a 1. nè'mat; 2. co' nè'mat<br />

matoa n sijeunèh ba' kayèe asai beunèh Iriyan, meuhi<br />

ba' rambot<br />

matoon a 1. patöt geungui keu neumat lam atöran; 2.<br />

jeued tapeucaya<br />

matra n ukö manyang, panyang atawa luwaih;<br />

mate u ra<br />

1. matras n seurahi<br />

2. matras n kasö teubai ngon da' keu lapé'éh atawa lapa'<br />

ulah raga<br />

matriarkat n kawöm nyang geupawang Ié (sidroe) ureueng<br />

inong<br />

583


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

matriks n acuwan; rungkha; saleue'; judue (jadöi)<br />

matrikulasi n dabeuta nan calun atawa nyang seuleungui<br />

ba' sikula tinggi<br />

matrilineal a taloe karöng seunambat kawöm<br />

matrilokal a lakoe jiwoe lam (kawan) waréh purumoh<br />

matris n acuwan haraih c'rta'<br />

matronim n nan ma meuleukap ba' nan aneu'<br />

matros n awa' kapai; mantröh<br />

mafu n mutu<br />

matur, paduka — lakab keu purumoh raja lam kisah calitra Panji<br />

maturasi n cara ubah (ureueng) sampoe balèh<br />

mau adv 1. tém; 2. keuneung; keumeung; keumeun;<br />

keumieng; meung; keuneu'; 3. h'eut,<br />

meukeusud; — tak—baranggakri Ié; memaui<br />

h'eut; tidak mau hana (han) jan<br />

1. maumg n meuh'ong; kh'ieng; kh'öh<br />

2. maung n rimueng<br />

mmaupun p bahthat; ba'that; beuthat; meuseuki<br />

mauseusoleum n bangonan kubu nyang luwaih<br />

maut n 1. maté; maw'ot; 2. cak hibat that<br />

mauz n pisang<br />

mawar n bungong maw'oe; röih; air mawar ie maw'o;<br />

— laut sijeunèh meunatang la'öt nyang<br />

meuleukap ba' kareueng<br />

mawas n mawaih<br />

1. maya a sang na tapi lam hakikat hana; angan-angan<br />

2. maya a maya-maya peunggeuih; jeureunèh;<br />

jeureungèh<br />

Maya n sukèe bangsa kulét mirah d\Amarika Teungoh<br />

mayam n manyam = 3.33 gram emas, 16 manyam =<br />

1 bungkai ( ± 50 gram)<br />

mayang n mu; manyam (ba'u, jö', pineueng); —<br />

mengurai ö' patah manyam<br />

mayang (perahu —) n jalö payang<br />

Mayang n bintang manyam<br />

mayangda n dönya<br />

584


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mayat n manyèt; — bernyawa pijuet ruet<br />

mayeng a na sabé ngon reumpan; hana putöih<br />

mayokratio n nanggroe (peumeurèntah) neumat Ié kawan<br />

ureueng ramè<br />

mayones n kuwah leukiet niba' kunèng boh mano' ngon<br />

minyeu', keu lawan ön seulada<br />

mayor n 1. mapyo, pangkat tantra; 2. nyang puko';<br />

nyang' raya<br />

mayoritas n jeumeulah ureueng nyang Ie, nyang meuklèh<br />

atawa mubida deungon nyang la'én<br />

mayung n nan eungköt la;öt<br />

mbak n cara seumapa ureueng inong Jawa nyang<br />

geupeutuha<br />

mbakyu n ma'yu<br />

mbeling a cak nakai<br />

mbok (embok) n cara seumapa ureueng inong; ma'<br />

meander n 1. taloe krueng nyang meulingko'-lingko'; 2.<br />

sijeunèh ragam seumulam dada limpeuen<br />

mebel n peukakaih rumoh (keurusi, mèh)<br />

1. medali n tanda/bintang jasa; meudeuli; meudali<br />

2. medali n alat musib lagèe suléng<br />

medalion n gancéng; mataliyön<br />

Medan n kola — Midan<br />

medan n mideuen; tanoh lapang; glanggang; —<br />

peperangan mideuen prang; padang raya<br />

medang n ba' meudang<br />

media n alat; peukakaih; taliköm (radiyö); teuleupisi;<br />

surat haba; peurantara; mugèe, dalai<br />

1. median n teungoh; peuteungohan<br />

2. median n uköran antara nyang paneu' ngon nyang<br />

panyang; teungohan<br />

mediasi n cara peuröh piha' nyang keulhèe<br />

keupeunasehat ba' peuseuleusoe hai nyang<br />

muparikah<br />

mediator n ureueng dongteungoh; peurantara<br />

medikus n doto<br />

585


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

medil n beudé<br />

medio n teungoh; peuteungohan; naseupu<br />

medis a bhaih ubat ngon cara neungui lam bideueng<br />

éleumèe doto<br />

medit a kriet; liet; è' linot<br />

meditasi n teupakö<br />

mediterania n La'öt Teungoh<br />

medium n sadarana;sadara'na;sadarahna;teungohan;<br />

uköran seudang; alat, peukakaih<br />

1. medok a 1. meurungga; 2. kutoe; meulutieng<br />

2. medok a ghuen; likat<br />

medu a jibeu'eu-beu'eu até; keuneu' muntah;<br />

1. mega n awan; miga; — mendung reudö'<br />

2. mega luwaih; raya; ra'sasa<br />

mengafon n alat peuraya (peukreueh) suwara<br />

megah a 1. gah; meuliya; meuceuhu; teuga; 2. ugoh;<br />

bermegah-megah seurapah; kemegahan<br />

bunyoe; seurapah; megah sekali jeumalöi<br />

megak a 1. beuhe; bhe; 2. mböng<br />

megalit n batèe raya jameun peureuba<br />

megal-megol v meulingie'-lingie'<br />

megalomania n sijeunèh peunyakét batén, do' meu'anganangan<br />

bhaih nyang raya-raya; tukang cèt<br />

langèt<br />

megalopolis n wilayah peundudö' rapat nyang meutumpö'<br />

ba' saboh atawa meusipreu' ba' padumpadumpat<br />

kuta raya<br />

megan n (peunajöh) sibansa dödöi<br />

megap-megapn 1. meu'ungkab-ungkap; 2. ki dang sösah<br />

raya (suet ungkab, bangkröt, lucöt)<br />

megar v 1. keumang; 2. cèh<br />

1. megat n lakab ureueng sineusa raja<br />

2. megat a meugah; meuceuhu; geuthèena; meuleuha<br />

3. megat a mupuséng lagèe gaséng; bacah; leugat<br />

megaton n uköran teunaga beureutöih siton jeunamèt<br />

(1 megaton = 1.000.000 TNT)<br />

586


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

megrek-megrek a meurana; awöih<br />

Mei n buleun keulimong = keunong limongblaih<br />

me/a n peukakaih rumoh; mèh; mija<br />

meja hijau majeulieh hakim; peungadélan<br />

mejam a leugat<br />

1. mejan n ceurét darah; meujan; seulumang<br />

2. mejan a ch'oh; gabue'<br />

Mekah, Medinah n tanoh meuliya<br />

mekanik n ahli meusén<br />

mekanika n cabeueng éleumèe alam<br />

mekanisasi n neungui meusén keugantoe teunaga/<br />

keureuja manusiya<br />

mekar v memekar 7. keumang; mue; 2. keumong; sui;<br />

3. mura'; mibo; 4. ki timon; mulai — kumbèe<br />

mekonium n è' mulajadi<br />

mei v cak brithèe; ta'lö'<br />

melebuai n geutah jeulutöng<br />

melainkan p malingkan<br />

melak-melak a keunong tipèe meukeue-keue (udép-udép)<br />

melambang n peurahö peuneugèt siba' kayèe<br />

Melanesia n tumpö' (teunumpö') pulo; pulo; bansa ngon<br />

basa di Timu la'öt Ostrali<br />

melangkup n puplueng inong gob nyang meulanga adat<br />

melanin n dat wareuna lam ö', kulét, bulèe ngon mata<br />

melankolia n sijeunèh peunyakét batén nyang meutanda<br />

ba' tuböh nyang meuleumon lamat<br />

melankolis a tuböh nyang leumon lamat, teu'iem ngon<br />

teumangeu-mangeu<br />

melanodermia n itam buré' atawa meuneueng suklat sikutika<br />

timoh ba' muka<br />

melar a meujeu'euet<br />

melarat a 1. rugoe; 2. gasien; sénsara; dana<br />

melase n saka cayé<br />

melati n meulu; bungong riwat<br />

melawah n sijeunèh prahö Bugéh<br />

587


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

melayu n sukèe bangsa ngon basa di Riyo, ngon<br />

Meulaka<br />

melek v hana éh; meujaga; bleut; 2. cak teubleut;<br />

deuh keumalon; 3. cak énseuh; muphöm<br />

me/e/a n besi — beusoe meulila<br />

melempem a 1. hanathat thö; juem; 2. hana meusu; ch'oh;<br />

3. ki hana meura'; hana mumèt<br />

meleng a lingah; lalèe<br />

melik a hawa; kemelikan h'eut; lubha<br />

melilin n nan cicém<br />

melilit a gala' sumudi; teu'ajam-ajam<br />

melitofili n bungong jipeuseureubö' Ié unoe<br />

melodi n su (nyang) meu'ana'<br />

melodius a su meu'ana'-mangat tadeungo<br />

melompong n kosong — cak soh abéh; sohlheuh<br />

melor n kaha duwa ruda<br />

melukut n neuk'uet<br />

meluiu p hana la'én cit; cit nyan<br />

1. melur n bungong meulu<br />

2. melur n ba'kayèe keupapeuen tóng<br />

memang p cit...; cit nyoe; cit nyan; cit jéh; keubit-keubit<br />

memar a reumo' dalam; reumo'<br />

membal v ula'; meu'ula'; meulanténg<br />

memberang n bubrang<br />

membran n kulét lipéh, kulét uroe<br />

membruk n cicém sibansa mano'<br />

memedi n meukheulu' alöih; hantu<br />

memek v bermemek (— memek) meuch'è'-ch'è'<br />

memelas a (röh) teuka weueh<br />

memoar n karangan kisah udép sidroe-droe ureueng<br />

memorandum surat peuringatan; cara pubré thèe<br />

memorat n calitra alam gayéb nyang geutupeue atawa<br />

geudeungo Ié sidroe-droe ureueng<br />

memori n ingat<br />

memorial n tanda nyang geupeudong keutanda ingat<br />

588


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bhaih sboh-saboh keujadiyan atawa sidroedroe<br />

ureueng<br />

mempan v 1. lut; 2. mujarab; 3. kié' jitrimong nasihat;<br />

tidak — gabai; tawa; tampaih; taweue<br />

mempelai n mampleue; — wan/fa meunaroe (beunaroe);<br />

mengantar (mengarak) mempelai laki-laki<br />

ketempat mempelai perempuan mampleue<br />

mempelam n mamplam<br />

mempelas n akar — urèt (uroe)<br />

memper a rab hi; hi; meungoh; meuhi<br />

mempetis n nan sujeunèh ba' kayèe<br />

memplak a putih — putéh meuplie'-plie'<br />

mempurung n nan sijeunèh eungköt la'öt<br />

memutah n nan teunaman<br />

menaga n nan ba' kayèe.<br />

menak n sineusa ngon raja<br />

menampun v cak lakèe ampön<br />

menang v 1. meunang; paréh; 2. é' peutalö lawan; 3.<br />

lulöh; 4. meuteumèe hadiyah; 5 jahét; 6.<br />

neupeubeuna<br />

menantu n beulintèe; beunintèe; meulintèe; dipungut<br />

menantu geutueng keumeulintèe<br />

menara n meunra; monara; — kecil keumunca'<br />

(keumuca'); suthoh<br />

mencak (-mencak)v cak 1. keureupam-keureupum; 2. ki<br />

meusalue'<br />

mencelat n mupinteuet; ula'; mupanca; mupancé;<br />

meugeuntit<br />

menceng a meuseu'; meu'iseue'; meus'èt; sibè; —<br />

mencong surang-saréng<br />

mencet n tiköih putéh<br />

mencla-mencle a han heyed oeycata; ufa'-alé'<br />

menclok v piyöh; singah<br />

mencong a iröt; pencong — palang-paléng; baléng;<br />

balieng (mara gergaji)<br />

mencos a cak cincu; tincu<br />

589


590<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mencret v ceurét; cirét; biyoh (bloh); seulumang; —<br />

ka re na tak ut, cemas, membawa bebanyang<br />

berat gincót; kincét; keuncrét<br />

1. mendak v du<br />

2. mendak v khanuri thön keu ureueng maté<br />

mendam a mabö' keulusa jéb ara' atawa salah pajöh;<br />

— berahi do'<br />

mendapa n balè; seuraumoe<br />

mendera a dhiet; meusaneub<br />

mendiang n aruwah; allahyarham; meureuhöm<br />

mendikai n timon brue'; meuniké; teumiké<br />

mending(an) a na jahét niba' nyang la'én; mumada<br />

mendira n beuringèn; bringèn<br />

mendoam n nan peunajöh niba' témpé reundang<br />

mendonan n ureueng teuka (tamong, minah) ba' teumpat<br />

la'én<br />

mendong n sibansa ba' seukèe<br />

mendu n sineusa ngon raja Puntiyana' Kalimantan<br />

mendung n 1. peugom; reudom; meudabèe; 2. reudö';<br />

— tanpa turun hujan reudö' balèe<br />

mendura n manura; meunura; bansawan Siyam<br />

mendut n peunajöh niba' breueh leukat<br />

mengah a termengah-mengah meuh'ah-meuh'ah;<br />

meuh'ueh-h'ueh; meu'ungkab-ungkab<br />

mengangah a seumeunga; hugöb<br />

mengap v cak meunga-nga; mengap-mengap<br />

meuh'ueh-meuh'ueh<br />

mengapa p pakon; peue sabab —> apa<br />

mengenai p di<br />

mengerawan n nan sijeunèh ba' kayèe keujalö, buböng sirab<br />

atawa peukakaih rumoh<br />

mengerna a 1. mubagoe wareuna; meucaya; 2. keukaséh<br />

mengerti a cepaf mengerti ajam<br />

mengga adv semenga-mengga saboh sagai; cit nyan<br />

sagai; tidak — hana kureueng sapeue


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menggala a sampeuna<br />

menggusta n boh mangoihta<br />

mengi n peunyakét isa'<br />

mengiang n ular — beuleuen rajatimoh<br />

mengirat n maté; rayéb<br />

mengkal a 1. beungkai; meungkai; pateuen; 2. rasa<br />

kreueh lampruet; 3. beungèh; ceungom;<br />

bermangkal hati dam; meudam<br />

mengkdi p cak kadang; teukadang; alèh<br />

mengkara n l.gatheu'; 2. situmpö'bintang bangon gatheu'<br />

mengkaras n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

mengkelan v termengkelan hue'; ue; gabue'<br />

mengkerang n sibansa ba' geutah<br />

mengkeret v 1. keu'ot; kröt; 2. ki kuyut;<br />

mengking v cengking mengking klie' meukrieb-krieb;<br />

geumeucie'; geumeuréb<br />

méngkirai n sibansa ba' sala, kayèe kèh apui<br />

mengkirik a jirh'am bulèe ruma keulusa teumaköt (hayut,<br />

yo)<br />

mengkuang n bangkuwang<br />

mengkudu n ba' (boh) keumudèe; kumudèe<br />

mengoat a iröt; siröng; sih'et<br />

mengsol a iröt (babah); meu'iseue'; meu'is'èt<br />

mengung a termengung teubinga<br />

menhir n batèe raya lagèe tihang keu tanda ingat ngon<br />

höreumat roh éndatu<br />

meni (cat) n sidalinggam; seudalinggam<br />

meningitis n meudanoh ba' seunalöp uta' ngon s'ueb<br />

tuleueng rueng<br />

menir n neuk'uet<br />

1. meniran n ba' sitingkue (sineuku; duköng) boh<br />

2. meniran n nan peunajöh lagèe leupat<br />

menit n minèt<br />

menjarum merah n nan ba' kayèe (peugèt) tungkat<br />

menong n 1. gajah — hiweuen ra'sasa (lam kisah); 2.<br />

keundran atawa usöng mampleue<br />

591


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menopause n maté hé (hèd)<br />

menor a cara meungui peu'acan droe nyang meujeureulah<br />

(meublöi-blöi) that-that<br />

menoragia n Ie that darah watèe meuhé (hèd)<br />

mensiang n neuleueng glagah; ba' rabo<br />

menstruasi n teuka hèd (hé)<br />

mentah a 1. meuntah; 2. gohlom masa'; 3. gohlom<br />

putöih; gohlom seuleusoe; gohlom teutap<br />

mentak p mongkén; kadang pihnyoe<br />

1. mental n cak. 1. bungkaih; mubungkaih; mupanchot;<br />

teupeulanténg; 2. ula'<br />

2. mental a naguna; nakasiet<br />

mental a bhaih batén ngon sipheuet manusiya<br />

mentang p mentang-mentang ada'na cit<br />

mentaruh n nan ba' kayèe<br />

mentas v 1. rhueng; srueng; 2. ki kaglah keudroe<br />

mentaus n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

1. mentega n matéga; mantéga<br />

2. mentega n nan ba' kayèe<br />

menteleng v bleut; blie (mata)<br />

menteng n nan ba' kayèe<br />

mentereng a canté'; dhiet; hibat<br />

menteri n meuntroe<br />

mentigi n ba' kayèe keugo sikin atawa kréh<br />

mentilau n nan cicém<br />

mentimun n timon; keureubéh; gawé; — /Vra/'timon phang<br />

mentok v cak meusanto'; po'; so'; sreueng<br />

mentol n sijeunèh ba' nilam<br />

mentol n sibansa beunèh ara'<br />

mentolo a tröih até<br />

mentor n peungasöh; pumbimbéng<br />

mentora n balè peungadeuen; balèröng<br />

mentul n ayeuem ö'; ayeuem boh seunanggói<br />

mentul-mentula 1. meuyo'-yo' meu'é'-meutrön; 2. leupon<br />

menu n judue (jadöi) ragam jeunèh makanan ngon<br />

minoman<br />

592


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menuet n lagèe atawa ragam tari lamat ureueng<br />

Prancóh abad ke 17.<br />

menung v bermenung-menung junun; teujunun;<br />

teuseupö'<br />

1. menur n bungong meulu<br />

2. menur n go atawa tampö' hareubab<br />

3. menur n ceunulé' ba' bintéh rumoh, pageue atawa<br />

bangonan la'én; ayeuem tampö'<br />

meong n 1. su mie; 2. mie; — congkok mie uteuen<br />

mepet a 1. jab; rapat; meuseupéh; 2. ki meuseupét<br />

meracang v meukat alat dapu ngon dabeueh rumoh<br />

meraga n meunatang kleuet<br />

meragai n nan cicém<br />

1. merah a mirah; —bata mirah wareuna bata; —bungur<br />

seumaran; — gading seumaran pucat; --delima<br />

mirah geulima; — jambumirah muda;<br />

— muda kekuning-kuningan biréng; —<br />

lembayung lambayöng; — masak mirah hu;<br />

— padam (ie muka) beungèh that; meunta;<br />

'— tua mirah keusumba; mirah masa'; — -<br />

~ an seumaran<br />

2. merah n 1. lakab raja-raja cut jameun dilèe; 2. lakab<br />

ureueng Minangkabo (jimiyub sutan)<br />

3. merab a ceudaih; gèt<br />

1. merak n cicém meura'; manura; meunura<br />

2. merak n ba' meura'<br />

merak hati meukeunong ba' até<br />

merak simpin simpi peurahö<br />

merakan n nan sijeunèh naleueng panyang<br />

merambung n sibansa ba' ramböng<br />

neraca a 1. meurana; 2. awöih; 3. söhsah; sahsöh;<br />

merang n jeundrang; seunibai<br />

merangsi n nan ba' kayèe<br />

merangu n alat sibansa seurumpét (feurumpét)<br />

meranti n meuranté<br />

593


594<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

merapu n beunda kramat atawa peusaka kramat<br />

ureueng Sumba<br />

meraf n cak rayéb; baplueng (puplueng) droe<br />

merawal n kupanji; pupanji<br />

merawan n nan ba' kayèe<br />

merbah n brujue'; beurujue'; — besar brujue' balèe; -<br />

-- kecil brujue' breueh<br />

merbau n meureubö'<br />

merbuk n meureubö'<br />

merbulan n nan ba' kayee<br />

mercak-mercik cak rincé'; reuncé'; peureuncé'<br />

mecon n beudé keureutaih atawa keureubét lam trieng<br />

(tanoh)<br />

mercu n 1. meureucu; puca'; 2. meunara; — banjir<br />

ceue manyang ieraya; — kepala eumbötmböt;<br />

pupö'; — suar suwa la'öt; — tempat<br />

jaga atau sarang meriam kupalèh; pupalèh<br />

meradangga n geundrang panyang<br />

merdeka a bibeueh; madika; meureudéhka; madèka<br />

merdesa a patöt; adab<br />

merdu a meureudu; mangat tadeungo; meureudöm<br />

merduk n barang (atra) hana yum<br />

mere n bubèe ureueng Iriyan<br />

merek n 1. mèrè'; cab; tanda; 2. ki meureugöh;<br />

beureugöh; — aircab ba' pèng keureutaih;<br />

—dagangmèrè' barang; —kambangan garéh<br />

meuceue ba'pruet kapai keu teunakat brat<br />

asoe kapai<br />

mereka pron droeneu; droeneu bandum; droeneudum;<br />

awa nyan; gobnyan<br />

merem v cak pét mata; — melek meublè'-blè'<br />

merembung n sibansa kayèe meuranté<br />

meres cak rata; sabé<br />

margat n ba' jö'<br />

merger n meusaboh öseuha; meusaho meuniyaga


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mergul n sibansa bubrang<br />

meri n 1. aneu' ité'; 2. ité'<br />

meriah a gura'; gunja'<br />

meriam n meureuyam; (kecil) lila; — anggur beusoe<br />

keu aneu' meureuyam; — buluh geureuta';<br />

greuta' soh; — ompong hana teuga (neumat)<br />

Ié; — tarikmeureuyam hila; tembkan meriam<br />

sebagia tanda/pengumuman raja sambang;<br />

meriam untuk tanda pengumuman raja nubat<br />

meriang a seu'i; hana mangat asoe; sijue'; deumam;<br />

bron<br />

merica n lada<br />

meridiam n garéhbuju; garéh angan-angan nyang geurika<br />

ba' peutabumoe;<br />

merih n marèh; reiliemg; seurunggue'<br />

merik n jampö'<br />

merikan n 1. ija Amarika; 2. ija kipar<br />

merinding a rh'am bulèe keulusa teumaköt<br />

mering a kurus — pijuet ruet<br />

meringis v geuhèng; geureuhèng<br />

merjan n manè'-manè' keu taloe takue; meureujan;<br />

jeureüjan<br />

merkantilisme n meuniyaga umaju nanggroe ngon cara<br />

neu'atö mandum öseuha Ié peumeurèntah<br />

merkubang n nan ba' kayèe<br />

merkuri n ie ra'sa<br />

merkurius n 1. nan diwa ureueng Röm; 2. beunda langèt<br />

nyang toe that ngon bumoe<br />

merkuro n ie ra'sa<br />

merkurikrom n ubat mirah peugléh luka atawa ubat luka<br />

1. merlilin n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

2. merlilin n nan sijeunèh cicém<br />

merieman n kayèe nyang ladém neupeugèt keutungkat<br />

merosot a teugeulincé; rhöt; sröt; trön<br />

merpati n 1.mirahpati;hamamah;2./f/'pasangananeu'<br />

muda nyang dangmeucinta<br />

595


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

merpaud n ca/rjama'; Ie; ki mantong sidroe; gohlomna<br />

lakoe atawa binoe<br />

merpelai n mampleue<br />

merpitis n nan. ba' kayèe<br />

merserisasi n cara ceulöb ija beuleubèh kong, rapat ngon<br />

meukilat<br />

mersik a 1. su kreueh ngon nyaréng; 2. thö, 3. rangoe;<br />

garéng; reueng; 4. pijuet ruet<br />

mertajam n kayèe nyang ladém geupeuget keu alèe<br />

atawa go sikin<br />

mertapai n nan ba' kayèe, timon lam paya<br />

mertelu n cara maw'aih tanoh, bagi Ihèe (duwabagi keu<br />

nyang po, sibagi nyang pubuet)<br />

mertua n yah atawa matuwan; tha<br />

meru n 1. gunong teumpat neudue' diwa-diwa, pusat<br />

bumoe lam kisah jameun ureueng Hindu; 2.<br />

ragam Ihèe sagoe keutanda teumpat neudue'<br />

diwa; 3. teumpat pudue' idang diwa ba'<br />

teumpat seumayang ureueng Bali<br />

merubi a uram (ulèe) kréh meuhi boh ubi<br />

mernggai n ba' muröng<br />

merwatin n meucawarah lam adat Lampöng<br />

1 • mes n cak baja peuneugèt<br />

2. mes n teumpat (rumoh) meudom keu ureueng<br />

nyang gohlom meukawén<br />

3. mes n 1. reuhung aya' nyang buju peuet sagoe; 2.<br />

uköran reuhung aya'<br />

mesan n cak batèe jeurad<br />

mesem v seungèh; sinyom<br />

mesin n cintra; meusén; kilang; peukakah; alat; — bor<br />

meusén bo (bhoe); — dandang meusén plah<br />

batèe; — uap enjin<br />

mesiu n 1. ubat beudé; ubat beuleuba'; 2. aneu'<br />

beudé<br />

596


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mesjid n meuseujid;seumeujid;meuseugit;seumeugit<br />

meski (pun) p bahthat; ba'that; bahlé; beuthat; bubè'<br />

meuseuki; bahpih; böhpih; ada' baranggakri<br />

mesofit n teunaman nyang udép ba' tanoh basah-basah<br />

thö (juem)<br />

mosomorf n hana cayé hana likat<br />

mesra a 1. mupalét that; acé', 2. akeurab; karib<br />

mesta n mangohta; mangoihta<br />

mesia n ceuruban; seureuban<br />

mester n 1. mestèe; 2. gurèe<br />

mesteri n tukang nyang mah'è<br />

mesti adv meuseuti<br />

mestika n 1. batèe jeued; guliga (geuliga) moseutika;<br />

2. batèe pumata; 3. ki ceudaih that<br />

mesui n meusuwi<br />

mesum a. 1. kutoe; ceuma; cama; 2. ki jahé; keuji;<br />

ma'siet<br />

mesut a kusut — meusui-sui<br />

mefa a mabö'; amö'; meunta<br />

metafisika n éleumèe 'alam gayéb<br />

metafora n narit atawa haba kieh<br />

metah p that; bit; keubit; putih — putéh that; biru -<br />

- birö that; keubit birö<br />

metai n kasö (bantai due')<br />

metal n lugam<br />

metalurgi n éleumèe lugam<br />

mefna n gaih rawang, hana mubèe, hana wareuna,<br />

beureutöih watèe keunong (meujampu) ngon<br />

hawa udara (leubèh phui niba' hawa udara;<br />

ju ba' suhu seu'uem = 161.4 8<br />

C<br />

metastatis n 1. meu'ubah wujud (rupa) jeued keuwujud<br />

nyang la'én; 2. minah peunyakét niba' saboh<br />

bagiyan ba' bagiyan tuböh nyang la'én<br />

metatesis n meugantoe neudue' harah (suwara); berantas<br />

jeued keu banteras; copot jeued keu pocot<br />

mete n aneu' boh jambèe sreue<br />

597


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meteor n batèe andara; è' bintang; keuludan; seuludan;<br />

seuleudan<br />

meteorologi n éleumèe cara ramai hawa akeulém<br />

meter n mètè, sijeunèh seunipat panyang; 39,37 inci<br />

= 5 jeungkai<br />

meterai n sègè; sigè; — tempel la'sigè; kertas —<br />

keureutaih sègè; ber — meusègè<br />

metode n cara; ka'idah; atöran nyang reumpan; —ab/ad<br />

ka'idah murunoe beuet; — analisis ka'idah<br />

proh (muproe) masalah<br />

metodik a éleumèe bhaih metode atawa cara purunoe,<br />

didé' atawa cara seulidé'<br />

metodis a deungon cara metode<br />

metodologi n éleumèe metode<br />

metodik a éleumèe bhaih mefocte atawa cara purunoe,<br />

didé' atawa cara seulidé'<br />

metodis a deungon cara metode<br />

metodologi n éleumèe metode<br />

metro n geuritan apui yub tanoh<br />

metropolitan a kuta raya; kuta dönya<br />

metrologi n éleumèe bhaih uköran, timangan ngon<br />

seunukat<br />

metromini n alat angköt ureueng lam kuta raya; moto böih<br />

ubeut<br />

metronom n alat atö watèe lagèe nyangna ba' jeum<br />

metropolis n pusatkkuta teumpat peumeurèntah ngon<br />

maniyaga<br />

mewah a seureuba Ie; seureuba dhiet; seureuba<br />

meuleubèh; tidak — (biasa saja sederhana)<br />

seulalu; silalu; lalu; seulalö; silalö; lalö<br />

mezosopran n jeunèh suwara ureueng inong nyang<br />

seudang, antara geumbö ngon nyaréng<br />

1. mi n bahan makanan niba'teupöngruti lagèe glang<br />

(ma'mi)<br />

2. mi n bunyoe nyang keulhèe lam musib<br />

miana n nan teunaman<br />

598


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

miang n bulèe reuböng; beudeueng<br />

miap adv — miap tiep (-tiep); jeueb (-jeueb)<br />

misma n racön tanoh atawa rawang<br />

midar v bita; bita-bita<br />

midi v bajèe ureueng inong, panyang'èt boh beutéh<br />

Mig n kapaiteureubang prang peuneugèt Rusia<br />

migrain n sakét ulèe meungap-ngap; sakét ulèe siblah<br />

sagai<br />

migran n ureueng atawa hiweuen nyang minah<br />

nanggroe<br />

migrasi n ureueng minah ba' saboh nanggroe atawa<br />

teumpat jija' meuneutap ba' nanggroe atawa<br />

teumpat la'én<br />

mihun n ma'mi alöih-alöih<br />

miju (-miju) n nan teunaman<br />

1. mik n deunyot nadi (aweu' jaroe)<br />

2. mik n kp. mikropon<br />

3. mika n gata<br />

4. mika n abla'<br />

mikologi n éleumèe seulö' beulö' kulat<br />

mikotoksin n racön kulat<br />

mikraj n mè'reued<br />

mikro — ubit; alöh; ubit that; ubeuet; cut; budé drah<br />

mikrobe n beunda nyang deuih takalon cit ngon<br />

mikroskop sagai<br />

mikribiologi n éleumèe seulö' beulö' kumeun<br />

mikrobes n motoböih ubit<br />

mikrofag n meunatang (eungköt pawöh) seumajöh<br />

beunda-beunda alöih nyang meu'apöng lam<br />

la'öt<br />

mikrofilm n pileum nyang jirakam gamba, karangan<br />

(tulésan) lam uköran ubeuet that<br />

mikrofon n peukakaih peuraya suwara<br />

mikrohistori n tuléhsan seujarah niba' bahan nyang<br />

meusiseue-siseue, jisusön jeued keu saboh<br />

naseukhah leungkap<br />

599


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mikrokosmos n dönya ubeut khusöih manusiya ngon sipheuet<br />

manusiya sibagoe cinto alam raya lam uköran<br />

ubeut<br />

mikrometer n alat seunipat jara'nyang ubeut that, jingui ba'<br />

teleskop atawa mikroskop<br />

mikron n uköran panyang = bagi siribèe niba' simili<br />

(0,000, mili) atawa bagi sijuta niba' simètè<br />

Mikronesia n nanggroe daro' barat la'öt Pasipik La'öt<br />

Teudöh), peundudö'jih röh lam hön sukèe<br />

bangsa Melanesia ngon Polenisia, basajih<br />

röh lam tumpö' basa Austronesia<br />

mikroorganisme n meukheulu' udép meusahaja neupeujeued<br />

niba' saboh atawa mupadum-padumboh<br />

bagiyan beunda udép meuhi teunaman atawa<br />

hiweuen, udép lagèe seumalu atawa kulat<br />

(kumeun) nyang deuih takalon ngon<br />

mikroskop<br />

mikroskop n alat keumalon beunda nyang hana kasad<br />

mata; kaca peuraye'<br />

mikrowott n bagi sijuta watt<br />

mikser n alat kumucho' atawa meuadö'<br />

1. mil n mèn, uköran jara' = 1.852 mètè ± 6076 gaki<br />

2. mil n surat-surat poih; kapai — kapai mèn<br />

milad n mo'löd<br />

miliar num siribèe meuliyön<br />

milik n 1. milè'; po (ha'); 2. beugi; pemiliknyang po;<br />

PO<br />

milisi n wajéb tamong tantra lam watèe nyangka<br />

meuhad<br />

militan n gurantam<br />

miliun n milén; meuliyön; yuta<br />

militan n tangköh<br />

milu n jagöng<br />

mim (pohon) n (ba') beum<br />

mimbar n 1.bimba;mimba;2./t7teumpatpeutrö'peusan<br />

ngon pikéran; ruweueng peunapat lam surat<br />

600


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

haba<br />

ïimeograf n meusén seutènsil<br />

limesis n uru; meu'uru<br />

vmik n meu'uru ngon gra' tuböh atawa ie muka<br />

limikri n meu' uru suwara bukrèh atawa cara canggue'<br />

gröb; 2. peusadroe ngon alam bansilingka,<br />

peulindöngdroe niba' bahya (saröng/taröng<br />

nyang jipeu'ubah-ubah wareuna droe)<br />

vmis n boh beudé princét<br />

vmisan v lino (teubiet darah lam idöng)<br />

vmosa n jeunèh ba'kayèe mupeureudèe<br />

limpi n 1. lumpoe; 2. ki angan-angan; — berahi<br />

éhtilam<br />

lina n eungköt<br />

nina n ceurucö'; banda; meulaböh<br />

linang v minang; meulakèe; seuleungui; teuleungui<br />

vnangsraya v lakèe bantu (beunantu)<br />

linat n bimbang; h'eut; h'ut; hajat; minat; meminati<br />

peurumeun; prumeun<br />

ninder a droekeudroe meurasa jayéh<br />

lindi (— kecil) n jeunèh ba' kayèe mupeureudèe<br />

nindoaan n cèdara wali atawa taloe karöng<br />

nindring v cak publoe ansö (meutanggöh)<br />

nineral n beunda neukueh lam bumoe<br />

ninggat v plueng atawa ja' hana meu'idin atawa hana<br />

peugah-peugah; gacé; kac'ie;<br />

ninggir v seusa (menepi); bèbè<br />

Ainggu n 1. uroe phön, Aleuhat; Leuhat; 2. watèe tujöh<br />

uroe; — depan aleuhat u keu; mingguan 1.<br />

jeueb Aleuhat; sigo aleuhat sigo; 2. surat<br />

haba atawa majalah nyang teubiet sigo lam<br />

si'aleuhat<br />

ninhaj n mènhad; jalan;- cara; ri<br />

nini a uköran ubeut; c'è'; ch'è'<br />

nini a (uköran) ubeut; mit; nit; rok—bajèe ro' (inong)<br />

atawa androp nyang 'èt, teuhah orat<br />

601


602<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

miniatur n teunirèe bangon saboh beunda lam uköran<br />

ubit (peu'ub'rt)<br />

minibus n motoböih uköran ubit<br />

minim a bacut; kureueng; meuhad<br />

minimal a sikureueng-kureuengjih;sithat-that kureueng<br />

minimum n nyang sithat(-that)<br />

kureueng<br />

ubeut; sithat (-that)<br />

minor a 1. ubeut; bacut; mit; kureueng peunténg<br />

minor n 1. gohlom balèh; 2. peulajaran (teunamah)<br />

minoritas n 1. kawöm nyang leubèh nit jeumeulah<br />

minta v<br />

jipeumeungklèh Ié kawöm la'én nyang leubèh<br />

Ie<br />

(meminta) 1. lakèe; 2. sila; peusila; 3. caA<br />

bloe; 4. meulakèe; 5. peureulèe; 6. peuteuka;<br />

jiba; —aman lakèe ampön; —berhenti lakèe<br />

piyöh ba' keureuja; — cera/lakèe cré (taleue 1<br />

);<br />

— diri lakèe idin ja' woe; — idin lakèe idin<br />

pubuet saboh-saboh hai; —korbanpeuteuka<br />

bala; — maai lakèe meu'ah; minta-minta<br />

(meminta-minta) gadè; geumadè; tadah;<br />

berminta nyang neulakèe (kon neubloe);<br />

peminta-minta ureueng geumadè; — dengan<br />

paksa (kekerasan) sana'<br />

mintak n taloe keu'ieng; peundéng; (taloe) geundét<br />

mintakat n wilayah; — dingin wilayah meuhawa leupie;<br />

sarèe<br />

mintakuburuj n garéh leungköng jilangét nyang teubagi<br />

duwablah bagiyan, jeueb bagiyan jiböh nan<br />

lagèe nan (teunumpö') bintang (Aries, Taurus,<br />

Gemini, cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpio,<br />

Sagitarius, Capricornus, Aquarius, Pisces)<br />

mintal a cak subö; seubö<br />

mintuna n gamat<br />

mintuna n nan bintang (Gemini)<br />

minum (meminum)v 1. jéb; teugo'; jeuh'a'; 2. p'ieb; p'ueb;<br />

tempat minum dari perak mundam; tempat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

minum binatang Har dihutan seunong;<br />

minuman keras minom ara'<br />

1. minus adv 1. peukureueng; kureueng; 2. tanna; hana<br />

deungon<br />

2. minus n 1. jeumeulah nyang kureueng niba' 0 [miyub<br />

0 (noi); 2. nyang kureueng; nyang h'an séb;<br />

3. minus n kureueng niba' nyang neupeureulèe; h'an<br />

séb<br />

minyak n minyeu'; meunyeu'; berm/nya/rmeukandöng<br />

minyeu'; 2. muminyeu'; 3. ngui minyeu';<br />

berminyak-minyak meulumoe minyeu';<br />

meminyaki puminyeu'; böh minyeu'; pasoe<br />

minyeu'; — wangi (athar) minyeu' ata; —<br />

rambut (vaseline) minyeu' keutab<br />

miop n ureueng nyang deuih jikeumalon lam jara'toe<br />

mantong<br />

miopia n mata nyang leubèh gèttoe niba'jeu'öh; rabön<br />

mirah n tirè; tabéng<br />

mirakel n mo'jésat; mo'jisat<br />

mirat n 1. ceureumèn; 2. bubayang<br />

miriapod a hiweuen Ie gaki, lagèe kala, seupah buleuen<br />

mirik v lilèh<br />

miring a 1. irang; iröt; layah; sih'èt; singèt; sideu; sijot;<br />

seujot; balieng (agak miring); reubah; 2.<br />

sanggéng; suyo'; 3. layah; uréng; suréng; 4.<br />

ki dèe; seudèe; ratèe; sapéh 5. ki leubèh<br />

murah; miring untuk mata gergaji, pedang,<br />

p/saubaléng; balieng; memiringkanpeusih'ei;<br />

miring (timbangan yang tidak benar) jundi;<br />

uni<br />

mirip a 1. hi; meuhi; 2. meungoh<br />

miris a cho'; so'; so'mo'<br />

mirmakofagas a seumajöh sidom<br />

mirmekofili n peuseureubo' bungong deungon sidom<br />

mirmekelogi n éleumèe seulö'-beulö' sidom<br />

misa a ibadat puko' geurija Katolik<br />

603


604<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

misai n misee; kumeh<br />

misal n 1. miseue; misé; masalan; 2. tamsé; — kata<br />

ada'; sangkira; — nya keu cinto; umpama;<br />

memisalkan pura; sem/sa/sipeureuti; lagèe<br />

misan n cèdara (taloe) wali atawa karöng<br />

misantrop n ureueng nyang binci keu ureueng; ureueng<br />

nyang raya waham keu sisama meukheulu'<br />

misbah n lampu; panyot mu<br />

misi n 1. muhébbah; antösan; 2. öseuha puluwaih<br />

ugama Naseurani Ié grija Katolik; 3. neuba<br />

risalah<br />

misionaris n mubalèh Naseurani<br />

misil n beunda seumiseue batèe, peuluru atawa<br />

aneu' beudé nyang jeued ji pupo, j'rtie'; jitimba'<br />

peuhancö musöh; -- balistik aneu' beudé<br />

nyang jitimba' ngon rukèt<br />

miskal n timangan meuih atawa pira'<br />

miskin a gasien; khe'; meuseukin; paki; seureuba<br />

kureueng; hanséb; sangat—(me/araf)damai;<br />

dana; menjadi — brihie'<br />

miskram v cak seulaböh<br />

misoa n makanan niba'teupöng; misuwa<br />

misfobia n teumaköt that keu barang nyang kutoe; nèh<br />

misogami n seugan meukawén<br />

misogimis n ureueng nyang binci (hana gala') keu inong<br />

mistar n 1. seukeue; aneu' seukeue; meuseutai; 2.<br />

baralinteueng tihang ghön; 3. kayèe palang;<br />

4. garéh; baréh<br />

misten n 1. ajéb; gayéb; rasiya Tuhan; 2. hai<br />

misterius a abéh ajayéb<br />

mistik n 1. sulö'; teusawöh; 2. han é' tö' pham<br />

mistri n awa' kapai nyang töp buka peuleuka<br />

mitasi n cak teunirèe; peuleusu; kon nyang jatoe<br />

mite n calitra atawa kisah sijarah bhaih diwa-diwa<br />

mitisida n dat pumaté bansa gutèe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mitologi n éleumèe bhaih keunarang kisah diwa, jèn<br />

ngon peuri<br />

mitos n calitra ba' saboh-saboh bangsa bhaih diwa<br />

ngon palawan jameun dilèe nyang meutawöt<br />

ngon asai usui bangsa nyan keudroe, nyang<br />

jipeutröih ngon cara gayéb; memitoskan<br />

peudiwa<br />

mitra n 1. akhi; ngon; sahbat; sahéd; 2. könsi; rakan<br />

mitraluir n seunapan meusén<br />

mizab n srayueng meuih ba' buböng Ka'bah<br />

mizan n 1. céng; neuraca; 2. nan salah saboh bintan<br />

g(timangan)<br />

moa n sibansa kirèe; iléh<br />

mobil n keundran darat nyang meugra' ngon teunaga<br />

meusén; moto; — ambulans moto angköt<br />

ureueng sakét; — baja moto baja; — balap<br />

moto lumba<br />

mobil a 1. mangat ba' jimeugra' (minah) atawa<br />

jipupinah-pinah<br />

mobilisasi n 1. krah ureueng peutamong (keu) tantra; 2.<br />

gra' muputa<br />

mobilitas n 1. meusaja ba' meugra'; 2. mudah ba'<br />

peu'ubah-ubah atawa pupinah-pinah; 3.<br />

meu'ubah gra' antara wareuga meucarakat<br />

lam lahé ngon batén; — ekologigra' pu'ubah<br />

atawa pupinah peundudö' saboh teumpat ba'<br />

teumpat la'én; —geografis gra' minah peue<br />

nyang jikheun Ié alam; — sosial meu'ubah<br />

neudue' wareuga macarakat ba' saboh lapéh<br />

u lapéh nyang la'én; — vertikal gra' nyang<br />

peu'ubah deurajad manusiya, meu'é' atawa<br />

meutrön<br />

mobrokrasi n peumeurèntah nyang neumat Ié ra'yat jeulata<br />

nyang hana muphöm seulö' beulö'<br />

peumeurèntah<br />

605


606<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

modal n 1. mudai; pangkai keu meukat; puko'; 2. ki<br />

pangkai keu beukai keureuja; pember modal<br />

peutuwa pangkai<br />

modar v kas waba kireueh; mampuih; bug'èng<br />

mode n cura' ragam bajèe atawa bu'ö' nyang meudeu'eu-deu'eu<br />

ba' saboh-saboh musém; mudè;<br />

sedang jadi — dang meudeu'eu-deu'eu<br />

model n 1. cinto; (seunaleue') saleue' niba' sabohsaboh<br />

peuneugèt; 2. ureueng nyang geungui<br />

keu cinto meulukéh atawa geuputr'èt; 3.<br />

ureueng nyang peudiyeueng-diyeueng cinto<br />

bajèe ragam barö nyang geupubloe; 4.<br />

beunda nyang geutirèe lam uköran ubeuet,<br />

sa that ngon peue nyang geutirèe<br />

moderat a 1. sadarana; sadarahna; sadara'na;<br />

sadarahna; 2. meudong teungoh;<br />

peuteungohan<br />

moderato a seudang; cara geu'ana' musib<br />

moderator n 1. ureueng nyang meudong teungoh (hakim<br />

juri); 2. ureueng mat gayam atawa nyang<br />

peutimang saboh-saboh pakat atawa<br />

meucawé<br />

modern n 1. abéh barö; nyang muwakhé; 2. cara<br />

seumiké ngon laku nyang moseutaha' that<br />

deungon jameun<br />

modHikasi n neu'ubah; meu'ubah<br />

modin n tukang bang; leubé<br />

modiste n ureueng inong nyan ahli ceumeucob bajèe<br />

inong<br />

modol a jorok — cak ureueng nyang that kutoe (meuroh'<br />

modul n (jeued) keusaboh uköran; uköran nyang<br />

neungui<br />

modus n cara; gaya<br />

mofet n wap racön nyang jiteubiet ba' babah gunong.<br />

apui<br />

moga adv moga-moga ada' jeued; beujeued; ba' jeued


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mogok v 1. gabue'; sreueng; 2. piyöh ba' mubuet<br />

(keureja); — duduk meudue'-due' hana<br />

jikeureuja; — makan hana jitém pajöh bu<br />

mohair n bulèe kamèng Turuki; ija niba' bulèe kamèng<br />

Turuki<br />

mohon n lakèe deungon höreumat; muh'on; 2.<br />

bermohon lakèe idin; muh'on<br />

mohor n cab; sigè<br />

mojah n kawöh gaki<br />

mojang a aneu' dara; peurawan<br />

mokal a moseutahé; han mongkén<br />

moke n sijeunèh ara'<br />

moko n jeunèh geundrang meukulét lugam keu<br />

jeunamèe<br />

1. mola n gumpai darah rahim watèe seulaböh<br />

2. mola n jeunèh eungköt ietabeue<br />

mqlar n (gigoe) gheuem<br />

mo/e n baköng ruko'<br />

molek a canté'; ceudaih; sambinoe<br />

molokul n drah<br />

moler n sundai; biduen<br />

1. molor v éh; teungeut<br />

2. molor a cak!. meujeu'euet'; 2. /r/'mangkén meutamah<br />

tréb; suröt; undö<br />

molos a cak lulöih<br />

molotov n bom — böm apui niba' seurahi meu'asoe<br />

minyeu' tanoh<br />

moluska n hiweuen meu'asoe leumie', meukulét (brue')<br />

kreueh, bansa sipöt, sigeundöng, geurita<br />

momen n watèe; sa'at; kutika nyang singkat; —opname<br />

pandang sigos'ab; siklép siklap<br />

momentum n ateueh watèe; moseutaha'<br />

momok n 1. sipèpè; po'o'; blo'; 2. ki meunta<br />

momong v mueng (leumueng) aneu'<br />

monarki n peumeurèntah atawa nanggroe neumat Ié<br />

raja; —absolut kuwasa lam jaroe raja keudroe;<br />

607


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

— konstitusional; kuwasa raja neupeuhad Ié<br />

huköm<br />

moncong n babah; jumoh<br />

moncor v 1. ilé u luwa; jipo = mupanca; 2. ceurét; biyöh<br />

mondar-mandir v ja' ila-ili (ula-ili)<br />

mondok a but'ong; dugho'; tu'ob<br />

mondolan n boh ité' ba' tangkulö' Jawa Yogya<br />

moneter a bhaihyang meusangköt ngon bideueng pèng<br />

mong n su canang<br />

monggol v meuglutöh (jlutöh)<br />

1. mongkok a bermongkok 1. meujundröng; meucuga'; 2.<br />

ki leubèh bulèe; seureuloe<br />

2. mongkok a raya até; seunang<br />

mongoloid a peuleu'oh niba' ureueng (bangsa) Mongol<br />

Monggoloid n jeunèh peunyakét neuba lahé (ulèe ubeut,<br />

mata kilip ngon sih'èt u ateueh, lidah teubai);<br />

dungo'<br />

2. monyoloid n salah saboh bie' bangsa di dönya nyang<br />

meuseupreue' di Asiya ngon Amarika<br />

monitor n ureueng atawa peukakaih pumantoe<br />

memonüor 1. eu, sasat; 2. atö; peutimang;<br />

gayam; pandu<br />

mono prefiks tunggai; sidroe; saboh, cit saboh sagai<br />

mono n icarat<br />

monodrama n sijeunèh bansawan nyang ji meu'èn Ié sidroe<br />

ureueng (tunggai)<br />

monofofia n liya (geulingeung) that ba' watèe sidroe<br />

monogami n sidroe agam meukawén ngon sidroe inong<br />

monogini n (atöran) meukawén cit ngon sidroe inong<br />

sagai nyang jeued<br />

monografi n karangan bhaih saboh bagiyan niba' saboh<br />

éleumèe atawa bhaih saboh-saboh masalah<br />

monogram n 1. tanda meuragam niba' duwa haraih atawa<br />

leubèh nyang meugampöh jeued keu saboh;<br />

2. tanda jatoe niba' sidroe-droe ureueng,<br />

badan öseuha atawa kantö nyang ladém<br />

608


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jituwang deungon haraih nyang awai phön<br />

niba' nama [A.B. (Abu Bakar)]<br />

monoharpa n sipheuet teunaman nyang maté Iheuh<br />

jimubungong atawa jimuboh<br />

monokromatika muwareuna saboh sgai<br />

monokultur n cara seumula meumusém, ba' tanoh nyang<br />

sa, jipula cit simacam teunaman, miseue:<br />

peue musém khueng atawa musém ujeuen<br />

cit padé sagai nyang jipula<br />

monolingual a muphöm atawa nyang jeued cit saboh basa<br />

sagai<br />

monolit n 1. bungkaih batèe nyang raya; 2. gab ngon<br />

teugöh; 3. badan tunggai nyang tangköh<br />

ngon mupeungaröh<br />

monolitik a meuhi atawa meungoh<br />

monolog n 1. sidroe tunggai nyang marit, hana jibré ha'<br />

marit keugob la'én; 2. marit ngon droe sidroe;<br />

3. bansawan nyang meu'èn (marit) cit ureueng<br />

sidroe sagai<br />

monomania n pungo cèt langèt<br />

monoloyalitas n meuseutiya maté cit keu sidroe ureueng atawa<br />

nanggroe sagai<br />

monopoli n sidroe atawa cit padum-padum droe ureueng<br />

sagai nyang peusudiya dabeuh meuneukat,<br />

keulusanyan hareuga é'sanggöp jipeutimang;<br />

memonopoli ha' tunggai ba' peugèt atawa<br />

ba' bloe-publoe ateueh simacam-macam<br />

barang<br />

monorel n geuritan apui nyang jija' ateueh rèn sikra'<br />

monosemi n cit saboh ma'na sagai<br />

monosilabel n cit sisukèe narit sagai<br />

monoteis n umat (nyang) meu'iman cit keu sidroe Tuhan<br />

sagai<br />

monoton a 1. bunyoe nyagn meu'ulang-ulang cit sicura'<br />

sagai; bunyoe tunggai; 2. teuka gla' (jla')<br />

atawa beungeu<br />

609


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. monster n cinto barang meuneukat<br />

2: monster n 1. ureueng, hiweuen atawa teunaman nyang<br />

meula'én hi niba' nyang ladém; 2. mëukheulu'<br />

ra'sasa; 3. meukheulu' nyang teumaköt ba'<br />

takalon, nyangna cit lam calitra dungèng<br />

sagai<br />

monstera n nan sijeunèh teunaman meulata<br />

monsun a akeulém daro' khatölistiwa atawa nanggroe<br />

nyang meu'apét la'öt ngon beunuwa, nyang<br />

jitanda Ié arah angèn ngon musém ujeuen<br />

nyang meu'ubah atawa khueng jeueb nam<br />

buleuen Iheueng, jiseutot Ié neudue' matauroe<br />

ba' buleuen nam (Juni, keunong Ihèe blaih)<br />

ngon ba' buleuen duwa blah (Desember,<br />

keunong sa)<br />

montir n monté; tukang keureuja bèngkè<br />

montok a 1.subo;seubo;méng;2.meutumboh;beukob<br />

monumen n bangonan ngon teumpat meusijarah nyang<br />

neupeulara ngon neupeulindong Ié nanggroe<br />

monyet n bue; eungkong; (tanganpanjang, tanpa ekor,<br />

buku tebal abu-abu/hitam) ungka<br />

monyong n kas jumoh lagèe asèe; munyöng, munjöng<br />

monyos a malèe, keulusa talö; teumalèe-malèe<br />

mopit n kalam teumuléh haraih Cina<br />

moral n 1. ajaran gèt ngon brö' bhaih akheula'<br />

atawa adab nyangka jiamai Ié umom; 2. asoe<br />

batén nyang deuih ba' naseubah sidroe-droe<br />

ureueng, teutap ceubeueh, gurangsang, ta'at;<br />

3. ajaran adab nyangjeued tatueng ba' sabohsaboh<br />

calitra<br />

moralis n 1. ureueng nyang neumeudong ngon neumat<br />

ba' uköran moral; 2. ureueng nyang purunoe<br />

atawa murunoe moral sibagoe cabeueng<br />

éleumèe palsapah; 3. ureueng nyang pöh<br />

ateueh atöran moral ureueng la'én<br />

morat-marit a teueng-bayeueng<br />

610


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

moratorium n 1. meutanggöh bayeue utang seupaya bè'<br />

leubèh karot urösan pèng nanggroe; 2.<br />

peutanggöh<br />

morbiditas n jeumeulah nyang sakét ngon nyang sihat lam<br />

sikawan<br />

morbili n sijeunèh peulawa gaca<br />

mores n adat éstiadat; édat<br />

morfin n simacam candu<br />

mori n jeunèh ija putéh<br />

moron n ureueng chi'nyang seumiké lagèe aneu'miet<br />

keulusa peunyakét batén<br />

morong n cirie' tèe<br />

morse n kode — fanda lam ragam tité'-tité' keu<br />

geunantoe haraih ba' peu'ét atawa trimong<br />

kawat taliköm<br />

mortalitas n 1. ka neukada meukheulu' ba' akhéjih wajéb<br />

maté; 2. jeumeulah rata-rata ureueng maté<br />

ba' saboh-saboh nanggroe atawa keulusa<br />

saboh-saboh peunyakét<br />

mortir n 1. meuriyam tomong; 2. peuluru seunyata<br />

mosaik n ragam lapé' baté<br />

mosi n peunutöh mupakat nyang meu'asoe peunapat<br />

atawa meukeusud anggèeta ba' pakat<br />

nyan<br />

mosok adv panèna jeued; pat jeued<br />

moster n sibansa aweueh lagèe dadéh pumangat rasa<br />

makanan<br />

mota n nan naleueng<br />

mota n ija teureupai<br />

motel n rumoh teumpat meudom, leungka deungon<br />

teumpat keubah (umpung) moto<br />

motif n saleue'; cura'; sabab atawa niet sidroe-droe<br />

ureueng jipubuet saboh-saboh éhwai<br />

motivasi n 1. gra'até sidroe-droe ureueng nyang<br />

jrthèe atawa han, yöh jikeumeung pubuet<br />

saboh-saboh hai; 2. bhaih nyang jeued keu<br />

611


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sabab (gandra) meugra' até sidroe-droe<br />

atawa sikawan ureueng keumeung pubuet<br />

saboh-saboh hai atawa pupueh até deungon<br />

jipubuet nyan; — bawah sadargra' até nyang<br />

hana jithèe Ié sidroe-droe ureueng ba' jipubuet<br />

tapi jeued tasasat ba' laku neunyan<br />

motivator n ureueng nyang pubeudoh (peugandra)<br />

motivasi ba' ureueng la'én<br />

motor n 1. meusén nyang peuteuka gra'teunaga; 2.<br />

motopit; seutöm; 3. ki ureueng gadra ngon<br />

nyang peutimang sapeue-sapeue buet<br />

motoris n tukang peuja' meusén geuritan listréb<br />

motorisasi n öseuha peugra' atawa peugandra (geundra)<br />

ureueng beujingui meusén atawa beu<br />

jigantoe buet jaroe ngon meusén<br />

motto n 1. narit singkat nyagnjingui keu cinto, lageuem<br />

atawa peunuman udép; 2. punapat atawa<br />

meukeusud niba' peungarang nyang jrtuléh<br />

ba' phön karangan<br />

moyang n ja; datu; éndatu<br />

mozah n sarong gaki<br />

mua n kirèe; lijeue; meujeu<br />

muai (memuai) v keumang; mue; m'ue; sui; mibo<br />

muak a beungeu; beungu; gla'; lan; luwat; leugeu;<br />

jla'; ula'<br />

mual a beu'eu<br />

1. mualim n ureueng malém; gurèe; pandu<br />

2. mualim n jarömudi; mu'além<br />

muara n kuwala; babah kuwala<br />

muarikh n 1. ahli sijarah; 2. peunuléh sijarah<br />

muas a cayé<br />

muat v jeued tapasoe; lét; lot; me — peudieng;<br />

muatan peuneudieng; penuh muatan sarat;<br />

— an perahu sara<br />

mubarat n 1. pasah; 2. tandéng<br />

mubut a rapöh<br />

612


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

muda a 1. muda; barö; 2. gohlom masa'; pateun; 3.<br />

mirah; goh trö' (séb) umu; 4. puti'; 5. banna;<br />

6. jalie'; 7. (binoe) nyang muda; —sekali(buahbuahan)<br />

groh; — usia aneu' miet; aneu'<br />

manya'; bilah c'è'; — belia wangsa; wansa<br />

1. mudah a l.mudah; mangat; 2. birah; 3. ca/dipéhiman;<br />

mudah dilihat, mudah didengar, mudah<br />

dipahami saréh<br />

2. mudah adv an beujroh; sampeuna<br />

mudik v 1. mudé'; 2. ja' woe u gampöng; ja' saweue<br />

gampöng<br />

mudin n mudém; tukang kohboh<br />

mufakat a kesepakatan mutabakah<br />

Muharram n buleuen nyang keuphön; Asan Usén, Acura<br />

muhrim a mohrém<br />

muih n kuih — mumacam peunajöh (mam; reumo')<br />

mujair n nan eungköt ie tabeue<br />

mujang n lamiet; teumon<br />

mujari n nan teunaman sibansa ba' ranub;<br />

1. mujur v 1. deuka; leuka; jaban; deuka; rakot; reukot;<br />

2. meutuwah<br />

2. mujur a 1. sulu; 2. buju<br />

3. .mujur adv lah; mujur ada engkau lah na gata<br />

muk n mo'; cangké blèt (kanso)<br />

muka n 1. muka; 2. ruman; basa; 3. ureueng 4. keue;<br />

5. leuen; — badak hana rasa malèe; meuso;<br />

—berbakatpro'; muka-muka (dengan —)ba'<br />

lahé mantong; siboe; terkemuka banta leubèh;<br />

mencari muka siboe<br />

613


iNDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mukena n seuleuköng; teuleuköng<br />

mukun n mangköng; dö'sa<br />

mula n 1. asai; awai phön; peunuphön; 2. nyang<br />

phönthat; 3. sabab; — pertama phön-phön<br />

• that; preutama; peutama; peureutama;<br />

bermula asai ba'phön; memulai muphön;<br />

puphön; mulai kembaii (sekali lagi,<br />

mengulangi) phön klayi; samaklayi;<br />

memulakan peusabab; peubiyeu phön;<br />

puphön; — pembukaan kebun lada puga<br />

lada; puga lada; — perang puga prang; -<br />

- sengketa puga paké; permulaan adai;<br />

adali; mula; phön; punca; peureudèe; semula<br />

nyang dilèe; nyang phön; yöphön<br />

mulai v 1. banmubuet; 2. mula; niba'<br />

mulakat n peuteumuen<br />

1. mulas a beu'eu; bu'eu<br />

2. mulas n sijeunèh teunaman ubat<br />

multi 1. Ie; leubèh niba' saboh; leubèh niba' duwa;<br />

mubagoe; 2. meulipat ganda<br />

multibahasa n 1. leubèh niba' saboh basa; 2. Ie jeued basa<br />

multidimensi a Ie nyang mongkén<br />

multifaset a meusagoe Ie<br />

multifungsi n Ie mubuet; mubagoe buet<br />

multijutawan n ureueng mup'èng meujuta-juta<br />

multikompleksa meusangkötpawöt; Ie that meucawacaw'ie';<br />

caw'o'; majeumo'<br />

muttilateral a leubèh niba' duwa nanggroe (piha') nyang<br />

meusangköt<br />

multimedia n mubagoe alat<br />

multinasional a mubagoe nanggroe atawa bangsa<br />

multipara n ureueng inong nyang natom leubèh niba'<br />

sigo lahé aneu' nyang udép<br />

614


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

multipel a leubèh niba' saboh bagiyan; Ie bagiyan<br />

multipolar a meukatöb leubèh niba' saboh<br />

mulur (memulur) v 1. meujeu'euet; 2. ki watèe jeued<br />

peutanggöh; 3. jeued bacut saho; hana kreueh<br />

ulèe<br />

mulus a 1. putéh gléh; 2. halöih; luen; 3. lanja; 4. jeued<br />

ngui mantong; 5. ki teupat; gléh haté<br />

mulut n 1. babah; 2. ki reuhung; ruhung; 3. ki marit;<br />

narit; kheun; haba; ber — kotor (kasar)<br />

laceueb; — bocortupieb (pembuka rahasia);<br />

sepenuh mulut sigo taluem; membuka —<br />

hah (ha') babah; sejenis penyakit mulut<br />

si'awan; sri'awan; seurawan; cuci mulut<br />

tamböi; lepas mulut (tidak tahu malu) lahèe<br />

mumbang n puti' u<br />

mumbul 1. mubanchot; mupanchot; 2. meulamböng<br />

• mumbung a sarat; meusa'-sa'; meusa'gra'<br />

mumet a mumang<br />

1. mumi n manyèt nyang jipeuthö (salè)<br />

2. mumi n boh kayèe liem meukrunyuet<br />

mumpung adv dang-dang; sinyampang; teungoh<br />

mumpuni v é' dong (pubuet) keudroe; muphöm that;<br />

cakab<br />

mumuk a leumpö'<br />

mumur (hancur —) v ancö leubö; reumo' abéh<br />

munafik n munaph'è'<br />

muncang n keumireu; keumiro<br />

munci n 1. gundé'; 2. biduen; sundai<br />

muncikari n baruwa<br />

muncrat (memuncrat) v pancé; simbö<br />

muncul v 1. deueh; leumah; 2. teuka; teubiet; (muncul<br />

dalam /'npafanjteubawö; muncul secara tibatiba<br />

meuh'ab<br />

615


616<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mung n su canang<br />

muncus a hana mujarab; hanluet; keubai<br />

munding n keubeue<br />

mundu n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

mundur v mundö; suröt; undö; mundur (menarik diri/<br />

menyerah) /ukat; rira'; meurira'<br />

munggu n (tanoh) cot teungoh biang; cot; burö'; beuta;<br />

lungkab; pusöng<br />

mungil a 1. ceudaih; 2. gura<br />

mungkin p mongkén; momkén; kadang; hana (gohlom)<br />

teuntèe; kadang pihnyoe; (s)alèh jeued \yang<br />

tidak mungkin (tidak masuk akai) luna';<br />

muh'ain; — ada — tidak mèena mèetan<br />

mungkir v 1. meu'ungki; mungki; mongké; 2. hana<br />

seutiya; éngkeue<br />

mungkun n meuleungköng; meutumbob<br />

mungkur n usöngan; tandu; manggu; mangku<br />

mung-mung n canang<br />

mungsi n ba' jeumuju<br />

mungut a leungo;meuyo'-yo'; — memungut mupinXeutpinteut<br />

munib n inong balèe<br />

memujung a meupépé; meulimpah<br />

m u n o a<br />

teutahe-tahe keulusa jipeukeunong Ié gob<br />

muntaber n akr muntah ceurét; biyöh; ta'eun;<br />

muntah v 1. ula'; 2. muntah; mutah;3. ca/rsupa'; mutah<br />

(wareuena); 4. Iheueh; memuntahkan ulè<br />

muntu n batèe neupéh<br />

muntul a loe; tumpöi; ong<br />

mupus n putösan ahli waréh<br />

m u r<br />

n sibansa kumunyan nyang mangat bèe<br />

mur n mor<br />

Mur n nan bangsa di Afrika<br />

m u r a<br />

n uleue nyang that mubisa<br />

m u r a i<br />

n cémpala; anak burung — cicie'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

murak n lukéhsan ba'bintéh<br />

muram a 1. reudèe; reudö'; 2. hana jeureulah, hiram;<br />

iram<br />

murang n tunam meuriyam<br />

murba a ureueng (kawöm) nyang papa,<br />

murbei n ba' keureutoe<br />

murca a pansan; pangsan; gadohingat; bihöih<br />

muri n sibansa seurunèe; muri<br />

murid n murib; ureueng (aneu') nyang dang meurunoe<br />

(meununtöt)<br />

muris n ija putéh keu paté'<br />

muris n lubha; jumoh; tama'<br />

murka v amarah; gr'am; grantang; meureuka; ngeurén<br />

murni a 1. aseuli; jatoe; khaléh; peureuséh; saréh;<br />

suci; tolèn; 2. putéh; teupat; 3. ekheulah; 4.<br />

ki aseuliyah; 5. Ar; dara; peurawan; — sekali<br />

saphan-sapha; sapan-sapa<br />

murung a cön; cui<br />

murup v 1. hu; 2. mublé-blé<br />

murus v ceurét; biyöh blöh<br />

mus n peunajöh niba' seulingköng<br />

musafir n meusapé; musapé; meusapa (sapara)<br />

musang n mangoih; mangoeh; musang; majeue; —<br />

kasturi musang jeubeued<br />

museum n teumpat keubah atawa peudiyeueng beunda-beunda<br />

meusijarah<br />

mus/A n meuséb; muséb; musib; memainkan alat --<br />

- yöb muséb<br />

musikan n nyang meu'èn meuséb<br />

musim n musém; watèe; keunong; keuneunong; —<br />

hujan musém ujeuen; — kering (kemarau)<br />

musém khueng; — larangan meiepas hewan<br />

di sawah musém kot biang; picé'; — boleh<br />

meiepas hewan musém luwaih biang; —<br />

617


618<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

buah musém boh kayèe; —layangan musém<br />

meuglayang; — pancaroba musém angèn<br />

mupo'<br />

muskil a meuseuké; suka<br />

muslim n kain — ija kasamböng<br />

musnah v 1. binasa; ceuleungga; peue' leula'; phana;<br />

pahna; seureupa; 2. leunyap seureupa;<br />

musnah semua sapan-sapha<br />

mustang n nan kapaiteureubang prang<br />

musyawarah n ber — meupeue; meucawé<br />

musuh n 1. musöh; sitrèe; 2. bandéng; lawan; 3.<br />

purusa'; bermusuhan (dengan) aduwat;<br />

meu'ukam; bib 'rt permusuhan ukam; —<br />

bebuyutan musöh mupeusaka<br />

mutah n peuneujö' (jeuneujö') lakoe keu binoe nyang<br />

jitaleue'<br />

mutah n sibansa ba' arön<br />

mutasi mutandis neu'ubah bubé nyang peureulèe<br />

mute n manè'-manè'<br />

mutiara n 1. peumata asai ba' sijeunèh tirom; lö'lö';<br />

meutiya; meutiyara; 2. ki ie mata; 3. ki meuyum<br />

that; meuh'ai<br />

mutlak a 1. moteula'; sagai; 2. sahda; peunoh; han<br />

jeued h'an; wajébna<br />

mutu v iem keulusa weueh até<br />

m u t a<br />

a dangbala; meuseupót (neudue' raja ba'<br />

meu'èn catö)<br />

mutu n pumata<br />

m u t u<br />

n 1- uköran meuntah (meuta) meuih; 2. (uköran)<br />

gèt atawa brö' saboh beunda; kada; bermutu<br />

gèt meuyum; numböi<br />

mutung v murö'; patah até; saluen; salueng


INDONESIA<br />

N<br />

A C E H<br />

N, n n haraih keupeuet blah<br />

N n tanda keu jeumeulah nyang hana meudum<br />

naam p cak nyoe; meunankeuh<br />

naas a neuh'ah; hana beugi<br />

nabatah n alam teunaman; dönya ba'kayèe<br />

nabati a asai niba'teunaman(minyeu'u,mantéga, saka)<br />

nabtun n teunaman; naleueng<br />

n a Du n aneu' ngon asoe (boh drien atawa<br />

ceumpeuda')<br />

1. nada n 1. su (suwara) nyang reumpan, manyang<br />

ngon miyub (musib, nyanyoe); 2. ki ma'na<br />

nyang teusom lam narit<br />

2. nada n nada-nadanya ba' dali adat; geulagat<br />

nadi n urat nyang jeued taraba ba' aweue' jaroe;<br />

urat nadi<br />

nadim n ureueng nyang geupeucaya<br />

1. nadir a jareuengna; ganjé; meuseuké<br />

2. nadir n tité', gaki langèt; uphö'<br />

3. nadir n prahö meulaka<br />

4. nadir n ureueng keumawai; ureueng pré'sa<br />

naf n cak pusat ruda<br />

nafi n 1. naphi; tula'; éngkeue; deumpé'; h'an é';<br />

hana seumatéh<br />

nafiri n napiri; surunè panyang<br />

nafkah n 1. beulanja; napeukah; tadah; 2. raseuki;<br />

beukai udép; — hidupdapa; dapha; mencari<br />

--- hareukat; mencari — hidup mita<br />

lueng hareukat<br />

1 nafsi n 1. droesidroe; ureueng sidroe; 2. nabsi-<br />

nabsi<br />

2. nafsi n amarah; beungèh; nabsu<br />

naf su n h'eut; hawa; ngeurén<br />

1 naga n uleue raya<br />

2. naga n 1. tanda itam neuba ba' lahé; 2. (naganaga)<br />

ba' dali adat<br />

619


620<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nagam n 1. karang meutiya; 2. su meupakhö'<br />

nagara, — buk'it puca' bukét<br />

1. nagasari n ba' jeumpa gadéng<br />

2. nagasari n nan peunajöh<br />

nah p böhka neukheun<br />

nahak v ternahak bangkét<br />

naif a 1. meusahaja; teupat; hana meu'uneu; 2.<br />

cilaka; ngeut; han jilöp lam akai<br />

naik v 1. é'; teungoh; 2. teubiet; 3. meu'é'; tanja';<br />

4. tamong; é'; 5. é'; gidue'; rha'; sra';<br />

peulayeue; 6. meutamah manyang; lanam;<br />

7. tém; jeued; — darah (teuka) beungèh;<br />

beurigèn; — daun mura'; — kuda hijau ki<br />

mabö'; menaik 1. meu'é'; meutamah;<br />

menaikkan peu'e'; peu'ét; menaiki pasang;<br />

sedang — meu'é'; kenaikan taraki<br />

naik n (mengembang adonan) sui; keumang<br />

naim a nè'mat; seunang<br />

najam n bintang<br />

najis a leuta; najih<br />

nak n kp. aneu'; neu'<br />

naka v bernaka-naka meupantön atawa<br />

meunyanyoe meuseu'öt-samböt<br />

nakal a biheue; dusi; jheut; jeuheuet; kamjat; kanjat;<br />

manceue; manceuh; nakai; eungka' (eungka');<br />

— sekali göga<br />

nakara n nuraga<br />

nakhoda n lahuda; nahuda<br />

nal n thueb babah meureuyam<br />

nala v bernala-nala nala; seumiké; timang<br />

nalar adv kayém<br />

nalar n 1. teumimang gèt ngon brö'; 2. cara seumiké<br />

nyang timang<br />

nalih n sukat breueh/padé (sinaléh = 16 arè = 8<br />

gantang; 10 naléh = sigunca; 10 gunca =<br />

sikuyan; si arè = 2 lètè; sigantang = 2 arè;<br />

si'arè = 2 cupa'; sicupa' = 2 kai


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

naluri n gra'até; tabi'at neuba lahé<br />

nama n nan; nama; lakab; senama (sama nama)<br />

sanan; (orang kedua) eumpie; mpie; memberi<br />

nama, menamakan rasi nan; böh nan;<br />

mengubah nama balé' nan; bernama,<br />

dinamakan, ternama meunan<br />

nambi n purèe karom<br />

namnam n nan ba' kayèe (ba' namnam)<br />

nampan n dalöng; idang; krikai<br />

namun p 1. meuseuki; bah (ba') that; bah (ba') Ié; 2.<br />

tapi<br />

nan p nyang<br />

nanah n danoh; nanoh; — kental (mata bisul) pasi;<br />

basi<br />

nanang a teupakhö; teupakö<br />

nanap v 1. teubleuet; teublie; 2. teukeujöt<br />

nanar a 1. mumang; 2. teubinga; 3. beungèh<br />

nanas n ba' aneuih; serat — beuneueng aneuih<br />

1. nandung n tupèe gajah<br />

2. nandung n nan eungkötla'öt<br />

nang p cak nyang<br />

nangka n (boh, ba') panaih; putik nangka muda bajé';<br />

serat nangka kawi<br />

nangkoda n nahuda; lahuda<br />

nangui n sijeunèh bui ubeuet nyang m'ue aneu'<br />

naning n sijeunèh janga'; (seurabèe)<br />

1. nanti adv enteu'; entreu'; treu'-treu'; teuma<br />

2. nanti v prèh; nanti; lanti; bernantian muprèh-prèh;<br />

bernanti — puprèh<br />

napal n tanoh kliet mirah nyang jeued tapajöh<br />

napalm n sijeunèh böm apui<br />

1. napas n naph'aih; susah bernapas (terengah-engah)<br />

ungkab<br />

2. napas a kunèng meuneung mirah; kunèng situe'<br />

pineung (wareuna)<br />

napuh n napöh<br />

621


622<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nara n ureueng<br />

narapati (-narpati) n raja<br />

narapidana (napi) n simeuranté; ureueng uköman<br />

narapraja n peugawè keureujeuen<br />

narasi n 1. peuneugah bhaih saboh calitra; 2. calitra<br />

narasumber n ureueng nyang bré keutrangan; ureueng<br />

nyagn muphöm that (nyang é' bré keutrangan)<br />

narkomania n teugiyan ganja<br />

narkose n pumaté rasa<br />

narkosis n maté (gandoh) rasa<br />

narkotik n ubat peugadoh rasa sakét; ubat teungeuet<br />

nasis n teunaman meubungong putéh atawa kunèng,<br />

daro' sarèe<br />

narsisisme n 'ureueng nyang meuleumpah that ba' uroh<br />

droe keudroe<br />

narwastu n ba' sreue hiröm; narawaseutu; naraseutu<br />

nasab n neusab; nasab<br />

nasabah n 1. bandéng; taloeteumaloe; 2. ureueng nyagn<br />

kayém na taloe teumaloe ngon béng; 3.<br />

ureueng nyang jamin (angkèe, laman)<br />

nasal a su lam idöng (m, n,)<br />

nasar n kleueng<br />

nasehat n nasihat; wasiet<br />

nasi n 1. bu; 2. ki raseuki; — dingin bu ceudèng<br />

(dèng); makan — pajöh bu<br />

nasib n abat; bagi; beugi; jaban; kada; lirö; liröh;<br />

naséb; niröh; nirö; teukeudi; untöng --- baik<br />

(-- mujur) bagi; beugi; deuka; leuka; raseuki;<br />

sijue' untöng<br />

nasi-nasi n sijeunèh teunaman keu ubat sakét pruet<br />

nasional n 1. bangsa; 2. bangsa droe<br />

nasionalis n ureueng khadam keu bangsa<br />

nasionalisasi n 1. bhaih peulanggéh atra milé' bangsa la'én<br />

(ureueng aséng) jeued keu milé' nanggroe<br />

droe ngon cara tukö'-mukö'; 2. masalah<br />

cara jeued keu wareuga nagara


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nekrologi n 1. jadöi (judue) ureueng (-ureueng) nyang<br />

maté ba' saboh had; 2. riwayat udép ureueng<br />

banmaté<br />

nekromansi n meuramai (keumalon) deungon aruwah<br />

ureueng maté<br />

nekropolis n 1. kubu raya ba' saboh kuta tuha; 2. kuta<br />

nyangka rab runtöh keulusa seusa' deungon<br />

ureueng nyangka reuloh akheula'<br />

nekropi n plah muplah manyèt<br />

nektar n 1. minoman diwa; 2. mirjoman nè'mat; 3.<br />

bijèh ie mazu lam bungong<br />

nelayan n ureueng meu'eungköt (meula'öt; keumawé;<br />

mupukat)<br />

nematoda n glang (ulat) seumalu, udép lam tanoh atawa<br />

ie<br />

netologi n éleumèe bhaih glang seumalu<br />

nematosida n racön poh glang nematoda<br />

nenas n aneuih<br />

nenek n nè'; maha; ha; matuha; — moyang éntu; én;<br />

éndatu; jatbajat; jétdah; nini; nenek (orang<br />

tua) eumpèe; mpèe<br />

nenen v p'ieb dè' (mom, abin, tè') ba' madroe<br />

nener n bijèh mulöh; aneu' lulöih<br />

nenes v ménenes tijoh (ilé) meutèb-tèb<br />

neo barö; nyang neupubarö<br />

neolitikum n masa akhé jameun batèe<br />

neon n sijeunèh lampu listréb<br />

neonatus n aneu' mirah (bilah)<br />

neoplasma n teunimoh bohkeu'èh atawa sibansa tumuet<br />

nepotisme n ureueng sikawöm umat nyang mat gayam<br />

nanggroe<br />

neptunus n 1. diwa la'öt; 2. beunda langèt nyang keu 8<br />

nyang jeu'öh abéh niba' matauroe<br />

neraca n céng; neuraca; nuraca; noraca<br />

neraka n 1. neuraka; nuraka; 2. cak sónsara<br />

nestapa (duka —)a sösah até; seudih<br />

623


624<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

net n 1. nyaréng; 2. jaréng ö'<br />

neting a cak (badminton, tenis) meu'èn ba' keue<br />

nyaréng<br />

netto a (gaji, timangan, laba) beureuséh<br />

netra n mara<br />

netral a 1. meudong teungoh; hana meudong saho;<br />

seunang; 2. tan wareuna; 3. cak bibeueh;<br />

hana meu'ikat sapeue; labaih; 4. hanaröh<br />

saho; kon agam kon inong (bhaih haraih lam<br />

basa aséng); 5. hana masam<br />

netralis n ureueng nyang netral<br />

netralisasi n 1. bhaih nanggroe nyang hana mublaih saho;<br />

bibeueh; 2. peutawa racön; peugadoh<br />

pengaröh atawa bèe<br />

netralisme n sipheuet hana mumiha' (meusi) saho<br />

neuralgia a (sakét) meuch'ob-ch'ob (meungabngab)<br />

sarap; reukam<br />

neuritis n seungka' sarap<br />

neurulog n doto ahli sarap<br />

neorologi n éleumèe bhaih sarap (peunyakét sarap)<br />

neurosis n peunyakét sarap nyangka brat (seudèe)<br />

neurotik a sakét sarap (pungo)<br />

ngalau n guha<br />

nganga v menganga 1. hah; 2. ki keumob; meukeumob;<br />

teukeumob<br />

ngarai n jeureulöng; jeurulöng; peureulöng palöng;<br />

seureulöng; seurukan<br />

ngaur n kèeluhu; meuratén-ratén; (rateuen-rateuen)<br />

ngengat n Ihang<br />

ngeri a hayut; kuyu; kuyut; teumaköt; yo meutat-tat;<br />

ngeuri; ngeudéh<br />

ngiang v mengiang (— ngiang) meu'ing-ing; fer -<br />

- seuböt; seubèt; meuseubèt<br />

ng/7er v layin; meulayin-layin<br />

ngilu a singké


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nasionalisme n pham cinta tanöh ie droe<br />

naskah n naseukah; neuseukah<br />

nasrani n naseurani; seurani<br />

nasut n manusiya; alam manusiya<br />

nala n raja; poteuraja<br />

natal n mo'löd Nabi Isa<br />

natang n tingkap ubeuet<br />

natar n lapéh wareuna phön(-phön) ba' ija paté'<br />

natijah n peunutöh; punutöih<br />

natMsme n peuleumah jatoe droe; putunyo' droe asoe<br />

nanggroe<br />

natrium n sijeunèh lugam putéh leumie' lagèe pira'<br />

natur n 1. alam ban sijagad; 2. aseuli; asali; jatoe;<br />

3. sipheuet; tabi'at<br />

natura n bloe meubloe ngon cara teunuka (seunuka)<br />

beunda ngon beunda, meunayeue barang<br />

ngon barang<br />

natura] n alamiyah; bibeueh niba' peungaröh; jatoe<br />

naturalis n 1. ureueng nyang khusöih neuseulidé' bhaih<br />

hiweuen ngon teunaman; 2. meujatoe<br />

naturalisasi n cara sidroe-droe ureueng jeued keuwareuga<br />

nagara deungon carat-carat lam atöran<br />

naung v bematvng1.meucheue;naw'ong;2.meusilèe<br />

navigasi n 1. éleumèe meulayeue; 2. peuteupat<br />

(peutimang) arah kapai atawa<br />

kapaiteureubang; 3. meulayeue<br />

navigator n awai'kapai nyang meuluem cuwaca;<br />

peuteupat (h)aluwan kapai<br />

nawa n sikureueng<br />

nayaga n tukang pèh gammelan<br />

nayaka n meuntroe<br />

nayam n mata langai<br />

nayap n ceumeucue beungoh uroe<br />

nazam n nalam, panton Peureusi duwa blaih baréh<br />

(duwa-duwa, peuet-peuet)<br />

nazar n ka'öi<br />

625


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nazi n peeureuté nyang mat gayam nanggroe<br />

Jeureumanthön 1993-1945 lam jaroe Hèteulè<br />

nazim a peungarang; nyang meurika<br />

nebula n 1. sagöb nyang deuh di langèt ba' watèe<br />

malam; 2. awan andara nyang leumah lagèe<br />

bintang reudom<br />

nefr'itis n seungka' (seungkoe) ba' boh keu'ieng<br />

necis a gléh; jroh; peureuséh<br />

negara n nanggroe; nuraga<br />

negarawan n ahli bhaih nanggroe<br />

negsi n sangkai; narit seunangkai<br />

1. negatif a 1. hana (meu) teuntèe; tanna jaweueb; 2.<br />

kureueng gèt; ingkeue; hana ladém; siba;<br />

sibè<br />

2. negatif n 1. pilem; 2. dawe (kabat) listréb nyang<br />

meu'aröih leumoh<br />

negativisme n 1. sipheuet hanapöh; 2. sabé meusipheuet<br />

meulawan<br />

neger (negro) n (h)abeusi<br />

negen' n 1. nanggroe; biladat; 2. daröi; tanoh ie; 3.<br />

nuraga; nagara<br />

negosi n meukat; maniyaga; meuniyaga<br />

negosiasi n 1. tula'-taré' lam mupakat; 2. due' pakat keu<br />

damè<br />

negrito n 1. ureueng Habeusi (nubi) meutuböh 'èt di<br />

La'öt Pasipik; 2. ureueng aseuli nanggroe<br />

Pilipina<br />

negas n lakab raja Habeusi<br />

nek a 1. meubeu'eu-beu'eu até; 2. ki luwat; gla'<br />

nek n kp nè'<br />

neka-neka adv meuragam-macam<br />

nekara n geundrang tabai raja; nuraga<br />

nekad a kreueh até; tungang; batat<br />

nekrofagus a (sipheuet) seumajöh bangké<br />

nekrolog n peungarang riwayat singkat ureueng nyang<br />

banmaté<br />

626


INDONESIA A C E H<br />

ngoceh v mengoceh prue'; ratöh<br />

ngoko a basa Jawa antara ureueng nyangka akeurab<br />

atawa nyang leubèh muda/reundah<br />

1. ni p cak nyoe<br />

2. ni p cak nini; nè'<br />

3. ni kp da (cutda)<br />

ni seubut keu ureueng inong nyang gohlom<br />

meukawén<br />

nia n kipè' bajèe<br />

niaga v ber — maniyaga; meuniyaga; meukat<br />

nian adv beuna; that; sangat<br />

Nias n Nieh<br />

niet n 1. niet kasad; meukeusud; 2. h'eut; 3. ka'öi;<br />

nada<br />

nibung n niböng; bugéng; beugéng<br />

nidera a nyidra; teungeut (éh) maté<br />

nifak a munaphè'<br />

nihH a 1.sohhanasapeuena;2. ca/rhana meusidroe<br />

nyangna<br />

nijas (neugus) lakab raja Habeusi<br />

nikah n gatib; katib; pembatalan nikah paset; —<br />

nikel n<br />

gantung nikah hana meuwoe<br />

nikèl (lugam putéh, leubot, h'an meugeuratan)<br />

nikmat a nè'mat<br />

nikotin n racön lam baköng<br />

1. nila n saröm; taröm<br />

2- nila n lila; birö; ijö langèt<br />

3 nila n batèe a peureumata (pumata) nilam<br />

nila<br />

i n 1. yum; hareuga; areuga; mutu; 2. yum pèng;<br />

3. pontèn; 4. asoe; 5. sipheuet (hai-hai) nyang<br />

peunténg atawa meuguna keu manusiya<br />

nilai n — lebih abuen<br />

nilakandi n 1. batèe pumata; 2. birö langèt<br />

1. r?/7am n nan cicém<br />

2. nilam n nan teunaman, ön mangat bèe<br />

3. nilam n nan teunaman<br />

627


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nimbostratus n lapéh awan nyang meuneung keulabèe;<br />

reudö' jiba ujeuen<br />

ninabobo n lagèe peu'éh (ayön) aneu' (döda «idang)<br />

ningrat n kawöm mubangsa<br />

nini n nè' inong<br />

ninik n — mamak peutuwa adat; tuha adat<br />

nipis n boh (ba') kuyuen<br />

nir = hana; tan<br />

niraksara a 1. hana (gohlom na) haraih; 2. buta haraih<br />

nirmala a suci; gléh; peureuséh; hana cacat ceula<br />

nirwana n ceuruga; curuga<br />

nirwarta n haba nyang neupeugah keulusa neupeucaya<br />

tapi han jeued neupeu'umom<br />

nisan n batèe jeurat; menanam nisan pula batèe<br />

1. nisbah n nasab; neusab<br />

2. nisbah n bandéng, antara laba ngon rugoe; sali<br />

nisbi a barö deuih watèe tapubandéng deungon<br />

nyang la'én; jeued meunoe jeued meudéh,<br />

pakriban ureueng nyang kalon; hana moteula'<br />

niscaya adv han jeued han; nyangka teuntèe<br />

niskaia a tan wujud; tan meubida; saré (saré')<br />

nista a 1. hina; 2. hana mangat ba'tadeungo 3. cak<br />

ayéb; ceula<br />

1. nobat n 1. nubat; nèebat; 2. geundrang tabai; nuraga<br />

2. nobat v tabai<br />

noda n 1.beureuca';2./oayéb;ceula;— pada selapul<br />

pelangi mata ceuradén; siradén; seuradén;<br />

ber — (berbintik-bintik) teupui; meuteupuiteupui<br />

nodulus n neukue<br />

noja n nan teunaman<br />

noktah n tité'; nokeutah<br />

nokturia a meuran; töh'ie' si'at-at watèe malam<br />

nokturnal a 1. malamuroe; 2. hiweuen nyang udép watèe<br />

malam<br />

628


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nol num ot; noi<br />

nomad n sikawam ureueng nyang larat meumusémmusém<br />

nomenklatur n nama (nan) nyangka meuteuntèe bhaih<br />

saboh-saboh bideueng atawa éleumèe<br />

deungon cara mupakat; seunusön nama<br />

nominal a 1. ba'nama mantong; 2. peue nyang meutuléh<br />

mantong, miseue hareuga atawa yum nyang<br />

meutuléh ba' pèng<br />

nominasi n peuröh atawa peutamong keu calun '<br />

nomor n neumböi;numöinumböi;leumbói;---perdar)a<br />

neumboiphön(-phön)that; ulèe neumböi<br />

non = kon; bukon<br />

nona (Non) n seubut keu inong nyang gohlom meukawén<br />

nona n buah — boh seureuba ra'sa; lunih<br />

non agresi a (janji padum-padum boh nanggroe) sali mali<br />

hana muprang<br />

non aktif a peugawè atawa tantra nyang hana lé buet<br />

atawa hana meuteumèe lé keureuja<br />

nonblok a hana mublah saho; dong teungoh<br />

non departemen a hana röh lam salah saboh départeumèn;<br />

luwa départeumèn<br />

monekonomi a kon e/Vonom/;hana röh lam bideueng ekonomi<br />

nonfiksi a kon angan-angan, tapi hai nyang nyata (nyan<br />

deuh)<br />

nonformal a hana (kon) raseumi<br />

nong-nong (nonong) a dhoe cateueng<br />

nonhistoris a hana muma'na sijarah<br />

noni n dara ubeuet; aneu'miet inong; aneu' dara<br />

nonindustri a kon industri pobre')<br />

nonintervensi a hana peuröh droe lam kawan nanggroe nyang<br />

dang jimuprang<br />

noniuss n jangka<br />

nonkombatan n tantra bagiyan kantö, kon bagiyan muprang<br />

nonkonvensional a 1. hana seutot peue nyangka ladém atawa<br />

nyangka jeued keu pakat<br />

629


630<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

non kooperat'rfa hana meukeureujasama<br />

nonkoperasi n hana jimeutém keureujasama<br />

nonmedis a kon deungon cara éleumèe (buet) doto<br />

nonmiliter a kon cara meutantra; kon bhaih tantra<br />

nonok n bröt; nab; capö'<br />

nonol n geusong kupi<br />

nonpatogenik a han meuteupue<br />

nonpemerintah a hana geu'uröh Ié peumeurèntah; kon milé'<br />

peumeurèntah<br />

nonpolitik a hana meupulité; hana meusangköt pawöt<br />

ngon urösan pulité'; kon pulité'<br />

nonpribumi a kon asoenanggroe<br />

nonproduktif a hana muwasé<br />

nonsens a cak burat; haba keugura<br />

nonstandar a kon meunuröt uköran nyangka teutap<br />

nonstop a hana piyöh (-piyöh); siuroe atawa simalam<br />

suntö'; meu'ulien-ulien<br />

nonteknis a kon ngon cara tehnis<br />

nontradisional a hana ngui adat jameun atawa nyangka ladém<br />

na<br />

norak a 1. cak meungui peukayan meuranthi'-ranthu';<br />

meugampöng that; meutunong;<br />

meugante; 2. hireuen ta'jöb; teubinga<br />

norit n arang ubat ceurét<br />

norma n atöran; uköran atawa ka'idah nyangna lam<br />

meucarakat<br />

normal a meunuröt atöran nyangka na (nyang ladém);<br />

hana meula'én niba' biyasa; rim<br />

normalisasi n pupuléh Wayi; peuladém klayi<br />

normat'if a meu'ikat (mumat) ba' atöran nyangna<br />

nostalgia n apön; lindan<br />

not n tanda bunyoe<br />

nota n 1. surat peu'ingat; 2. surat raseumi; 3. surat<br />

raseumi peumeurèntah peujeulaih sabohsaboh<br />

éhwai<br />

notabene (NB) n 1. tanda ba' surat nyang muma'na; "bè'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tuwoe', "beuta'ingat"; 2. sila'én (niba') nyan<br />

notaris n notaréh<br />

notes n buku notèh<br />

notifikasi n bréthèe atawa bihaba (narit) bhaih barang<br />

nyang jipeutaba<br />

notula n catètan singkat lam pakat, peue nyang<br />

neuhöjah, ngon peue nyang neupeuputöih<br />

novel n karangan panyang meukandöng calitra bhaih<br />

udép sidroe-droe ureueng ngon ureueng<br />

bansilingka deungon maséng-maséng<br />

tingkah laku<br />

novela n novel nyang leubèh panyang niba' novel<br />

novelet n novel nyang paneu'<br />

novelis n nyang karang novel<br />

November n buleuen keusiblaih, keunong Ihèe<br />

nuansa n bidasigos'èbantaracura'wareuna-wareuna,<br />

suwara atawa mutu<br />

nudis n ureueng nyang gala'meulhön bulat; sikawan<br />

ureueng (inong ngon agam) nyang jimeusapat<br />

ba' saboh-saboh teumpat, pulo ataa<br />

uteuen ngon cara teulhön bulat<br />

nujum n keumalon; ramai; nujum<br />

nukil n menukil kutép atawa salén peue nyangka<br />

gob la'én tuléh (kheun)<br />

nulipara n ureueng inong nyang hantom na aneu'nyang<br />

lahé udép<br />

numerk a nyang wujud angka (numböi); nyang<br />

meushipeuet angka atawa cara meu'angka<br />

numismatika n teuleu'ah bhaih peusapat pèng lugam atawa<br />

meudali<br />

nun adv hidéh; sidéh<br />

num (ikan-) n eungköt raye', nyangna c'rt lam hikayat<br />

num n haraih Arab nyang keuduwaplöh limong<br />

nur n nu; caya<br />

nuraga a timang rasa<br />

631


632<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nurani a peungeuih; trang; meucaya<br />

nuibisa n peutabeue bisa; tangkaibisa<br />

puri n cicém kaka'tuha meubulèe mirah ngon ijö<br />

meuneung itam, nyang jeued jitirèe suwara<br />

manusiya<br />

nuriah n peungeuih<br />

nus n noh; noih; noeh<br />

nusa n 1. pulo; 2; tanoh ie; nanggroe; nuraga<br />

nusa indah n teunaman mupeureudèe asai Pilipina<br />

nusantara n lakab nan keu pulo (röh ngon basa) dumsinaroe<br />

wilayah Indonesia<br />

nusyus n fnong (peurumoh) nyang éngkeue keu lakoe<br />

nuftah n 1. ie mani (beunèh) manusiya; 2. bijèh lam<br />

mani<br />

nyah v peuta'!<br />

nyai n 1. lakab keu inong nyangka jimeukawén atawa<br />

katuha; 2. lakab keu inong leubèh muda umu<br />

niba' nyang meuhöi 3. gundé' niba' ureueng<br />

aséng (lerupa, Cina); nyai-nyai seuneubut<br />

keu inong nyang jipeulara lé ureueng aséng;<br />

nyanyi; nyai<br />

nyak n ma; ma'; nya'<br />

nyala n hu; me meuh'a-h'a; — kan Ihiet;<br />

menyalakan api peuhu apui; Ihiet; parö';<br />

bernyala-nyala meulèblèb<br />

nyalang a 1. mata teubleuet; 2. mata sè-so;<br />

menyalangkan bleut mata<br />

nyalar adv kayém<br />

nyali n 1. phét ampeudu; 2. ki rasa; 3. /r/'ceubeueh;<br />

beuhe; bheu<br />

nyaman a 1. sihat; 2. mangat; nyaman; sijue'<br />

nyambing n nan teunaman meuduroe, ön lagèe tumba';<br />

ukheue keu ubat sakét pruet<br />

nyamik n nyamikan 1. dabeueh peukan; 2. inong biduen<br />

nyamplung n sijeunèh ba' kayèe nyang timoh ba' binèh<br />

pasi


NDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nyamuk n jamo'<br />

nyamur n mbön; eumbön<br />

nyana v menyana kira; sangka<br />

nyang p cak nyang<br />

nyanya v menyanya Iheue<br />

nyanyah v menyanyah meuratöh; bleuté'<br />

nyanyang a beulisah; geulisah<br />

nyanyar a leunyè; linyè; meunyèb-nyèb<br />

nyanyi v bernyanyi nyanyoe; menyanyikan böh lagèe<br />

nyanyu v menyanyu meu'unyèn-unyèn; meupèbpèb;<br />

meuratöh<br />

nyanyuk a teuceungong; teutahe-tahe;<br />

nyapang n ngon; rakan; sahbat<br />

nyapnyap v cak ceumaröt; seurapa; seumeurapa<br />

nyarang n sijeunèh teunaman<br />

nyarik (nyaring) a (su)kreueh; nyaréng; lantang<br />

nyaris adv karah jadèh; nyaréh; rimbaih; meurampéh<br />

nyata a nyata; trang; deuih; nyaréh; rimbaih;<br />

meurampéh<br />

nyata a nyata; trang; deuih; leumah; meuwujud; tidak<br />

— majat<br />

nyatuh (— beringin — sondai) n nan ba' kayèe raya (ba' para)<br />

nyawa n nyaw'ong; nyaw'a; napeusi; menyabung<br />

nyawa geusambé nyaw'ong<br />

nyenyai a reuhie'; jareueng<br />

nyenyak a nyidra; nyindra; indra; teungeut mup'èh-p'èh;<br />

tidak — buelisah<br />

nyenyat a seungu; seungab<br />

nyenyeh v menyenyah marit, prèntah atawa meulakèe<br />

meu'ulang-ulang sampoe gob gla'; meunyèbnyèb<br />

(nyab-nyab); meu'unyèn-unyèn<br />

nyepi n uroeraya ureueng Bali<br />

nyeri n meuch'ob-ch'ob; meungob-ngob (ngot-ngot);<br />

reukam; seungkoe; — sendi-sendi (tulang,<br />

otot) kröt-kreuet; keurawat; krawat<br />

nyinyir a meunyab-nyab<br />

633


634<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nyiri n nan ba' kayèe<br />

nyiru n jeu'èe<br />

nyit v peuta'; nyah<br />

nyiur u — gading u gadéng; — sungkuran u groh<br />

nyoilo n teumpat töt kumunyan<br />

nyong n lakab keu aneu' miet agam; sigam<br />

nyonya n 1. inong na lakoe; 2. peurumoh; — rumah<br />

peurumoh<br />

nyonyeh a menyonyong (bibir) meuluhèh; (gigi, mulut)<br />

caheueng; munyöng; munjong<br />

nyonyor a menyonyor keumong; kumbob; meutumboh<br />

nyunyut v menyunyut rheuet; reumèt<br />

nyunyut v menyunyut jieb; jujuet; p'ieb; p'ueb<br />

nyunyut v menyunyut mumèt-mèt<br />

nyut a meuch'ob-ch'ob


O<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

O, o n haraih nyang keulimong blah<br />

O- n tanda dat asam lam 'alam raya<br />

oase oasis n l.wahah,tanohbasolamgurön(bianganoe)<br />

nyang séb ie keu teunaman ngon manusiya;<br />

2. ki teumpat nyang ma'mu jilingka lé teumpat<br />

nyang sösah; curuga ba' teungoh nuraka<br />

obaf n ubat; ki ubat beudé; ki peungila<br />

obduksi n pré'sa manyèt (plah manyèt) lam urösan<br />

peungadélan<br />

obeng n ubèng; alat puta sikröp<br />

obesitas n teumbön ue'<br />

obi n taloe keu'ieng bajèe kimono Jeupun atawa<br />

bajèe yudo<br />

obituari n haba bhaih maté sidroe-droe ureueng ba'<br />

surathaba deungon seureuta riwayat udép<br />

singkat niba' droeneunyan<br />

objek n 1. hai, peukara atawa nyang jeued keu puko'<br />

haba; 2. beunda atawa hai nyang jeued keu<br />

bahan seumeulidé'; 3. peuleungkap kalimat;<br />

4. keureuja atawa öseuha sambé<br />

obyektif a adé; hana bratsiblah; peunapat atawa<br />

pandangan droe<br />

1. obiak a luwaih; meuhala'<br />

2. obiak a gurue'; leungo; gè'go'<br />

obligasi n surat utang peumeurèntah nyang jeued tabloe<br />

publoe<br />

oblong n aneu' bajèe bulat takue<br />

obo n nan peukakaih musib<br />

obor n 1. suwa ön'ue; sulöh; 2. ki nyang peutrang;<br />

peutunjö'<br />

obrak v — abrik glinya; gui; tuweueh; ungki<br />

obral v 1. publoe cara Ie deungon yum nyang murah;<br />

2. ki rampueh; rukeue<br />

635


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

obras n geunyi birèija ngon meusén seupaya bè'<br />

meusui-sui<br />

obrol v mengobrol muproe hai; mupoh reupun (brakah)<br />

obros n uboih<br />

observasi n ambat-ambat; sudi; sasat<br />

observatorium n teumpat teurupöng (keumalon) bintang<br />

obsesi n peunyakét batén teuseuböt keu saboh-saboh<br />

hai; pikéran nyang kayém jipeulèhlloh até<br />

obsidian n batèe kaca nyangka beuku meuwareuna itam<br />

meuneungklabèe nyang jiteubiet lam pruet<br />

gunong beureutöih<br />

obsolet a hanateunguilé; kauseueng; katinggai masa<br />

obstetri n cabeueng éleumèe doto, khusöih bhaih<br />

kandöngan ureueng inong<br />

obstruksi n 1. thueb; seunumbat; 2. tham; heumpang<br />

oceh v mengoceh 1. meuratöh; 2. breucabreucie;<br />

beucab-beucöh; 3. meu'unyèn-unyèn<br />

ode n sijeunèh panton seumujoe sidroe-droe<br />

ureueng atawa saboh-saboh hai nyang<br />

geupeumuliya<br />

odekolonye n minyeu' klonyo<br />

odim n busöng<br />

oditur n ja'sa peununtöt ba' mahkamah tantra<br />

odoh a 1. brö'; keuji; 2. ngeut<br />

1. odol n ubat geuso' gigoe<br />

2. odol v mengodol pulie'; sulie'; plue'<br />

odometer n peukakaih ukö jara' moto padubna kajija'<br />

oedipus-kompleks n agam nyang jimeugala' atawa cinta keu<br />

madroe (aneu' agam nyang jimeumukah<br />

ngon ma)<br />

offensif n seureubu; seureubeuet; landang<br />

offerte n surat peutaba barang<br />

ofisial n ureueng-ureueng nyang peutimang awa'<br />

nyang meu'èn (tandéng) ba' ulah raga<br />

ofset n 1. salah saboh cara ceumita' buku; 2. cara<br />

mubloe kapai teureubang<br />

636


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

oga n hoga; sibansa cubo'<br />

1. ogah v mengogah hunyat; unyat<br />

2. ogah a han (hana) é' (tém); ogah-ogahan beu'o<br />

ogah-agih a wèt-wot; leungoe; gè'-go'<br />

ogak-agik a cak seunang that; pueh até<br />

agak-ogak n badöt; lawa'; berogak-=agak muburat<br />

ogam n mengogam 1. meu'èn (songlap); 2. sihé<br />

pupungo ureueng<br />

ogel a 1. leungoe; yang (-yang); 2. wèt-wèt iku<br />

1 ogok v mengogokkan ji peuleumah sara jipeutaba<br />

barang<br />

2. ogok v mengogok-ogok meutatèh-tatèh<br />

3. ogok v mengogok piyoh buet; piyöh keureuja<br />

4. ogok a liet; kriet<br />

1. oja v mengoja T. peucöh-cöh mano'; 2. Ar/'(h)asot<br />

2. oja v mengoja co'ancang (-ancang)<br />

o/eA: n siwa gritangèn atawa seytöm ngon cara<br />

jibuncéng; siwa buncéng gritangèn atawa<br />

seutöm<br />

ojok v mengojok mupinteut-pinteut<br />

oker n bahan wareuna niba' è' beusoe jampu tanoh<br />

kliet ngon anoe, wareuna kunèng, seumaran<br />

ngon suklat<br />

oknum n droe sidroe<br />

okok a liet; kriet; bakhé<br />

oksigen n dat asam lam alam raya<br />

oktober n buleuen keu siplöh = keunong limong<br />

oktroi n 1. idin pumeugèt atawa publoe jeunèh barang<br />

nyangka meuteuntèe; 2. ha' khusöih ateueh<br />

saboh-saboh barang peuneugèt, seupaya<br />

be' jeued jitirèe (jipupeuleusu lé piha' la'en)<br />

okular n jeunèh kaca ceureumèn mata<br />

okulasi n cara gasi ba' kayèe; eungku<br />

okulis n doto mata; ahli peunyakét mata<br />

okultis n ureuen gkeumalon (ramai)<br />

637


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

okupasi n ngui atawa due' tanoh soh atawa ba' nanggroe<br />

nyang hanapo<br />

olah v ri; ré; mengolahsilap ba' cara peugèt sabohsaboh<br />

beunda sampoe jeued meula'én ngon<br />

leubèh gèt, leubèh Ie guna; seolah-olah<br />

sangsang lagèe; sipeureuti; (meu)hi lagèe<br />

olahraga n gra'badan; ulahraga<br />

1. olak n 1. gra' muputa; mpuséng; 2. boh peu teupeuen;<br />

3. riyeue'; reuyeue'; 4. klayi; samaklayi<br />

2. olak n ili<br />

3. olak v berlak 1. (tuböh) hana teuga lé; ka leumoh;<br />

2. (ubat) hana mujarab lé; ka tabeue<br />

4. olak v mengolak 1. ula'; 2. han é' lé; gla';<br />

olak-olak n ité' pasi<br />

olak-olik adv 1. ula'-alé'; meu'ulang-riwang; 2. /c/meu'ulienulien;<br />

upa'-apé'<br />

olang-aling a meuyan'g-yang; meuyo'-yo'<br />

olang-aling v mengolang-aling meu'ulang-ulang<br />

oleander n sibansa ba'culan<br />

oleh p 1. lé; ulé; uléh; 2. sabab; sabeueb; saweueb;<br />

3. akébat; 4. berleh meuteumèe;<br />

meuteumeung<br />

oleh-oleh n bungong jaroe<br />

oleng a meurara; punggang-punggét; yang-yé; yè'yè';<br />

yè'-yö'; uréng<br />

oles n mengoles keureulieh; lumoe; silie'<br />

oli n minyeu' pulumoe<br />

olia n cak öliya; éliya<br />

oligarki n peumeurèntah nyang neumat lé padumpadum<br />

droe ureueng niba' sigulongan atawa<br />

sikawan<br />

oligofagus a (sipheuet) bangsa seureungga nyang jipajöh<br />

cit sijeunèh teunaman sagai, miseu, daruet<br />

dsb.<br />

638


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

oligfrenia n leumoh ba' meu'ingat<br />

oligopoli n yum barang nyang jiatö bankheun sidroe<br />

atawa padub-padub droe ureueng, kulusa<br />

mit that ureueng nyang publoe<br />

oligotropik a mitthatkandönganiekeuteunaman/hiweuen<br />

olimpiade n tandéng ulahraga antara bangsa nyang<br />

geupeudue' jeueb peuetthön sigo<br />

oliva n boh doitön (doitun)<br />

1. olok n olok-olok meuseunda<br />

2. olok n olok-olok cara ceumeucob (sudép;<br />

seumudép) ngon jaröm gasa<br />

olong-olong n ulat kayèe jatoe<br />

ombak n alön; bakat; glumbang; umba'; — kecil<br />

ceuraceue'; ber—craceue'; reuneue'; riyeue'<br />

ombang-ambing v ranja'; umbang; terombang-ambing<br />

umbang-umbangan<br />

omel v mengomel mubr'ot-br'ot; mubr'èt-br'èt<br />

omnivora n meukheulu' pajöh teunaman ngon sie;<br />

seumajöh peue nyangna<br />

omong n cak 1. basa; 2. marit; narit; — kosong burat;<br />

baweue; brakah; cém; creu'; rayapru'; rantam;<br />

reuntam;- reupun; péh t'èm; teubong<br />

ompol n teubiet 'ie' lam teuneungeut<br />

ompong a 1. hana gigoe; rumpang; lueb; 2. ki tan<br />

teunaga; hana teuga<br />

1. ompreng n talam ubeuet teumpat meuidang bu ngon<br />

eungköt<br />

2. ompreng v mengompreng 1. mita beulanja leubèh ngon<br />

cara peusiwa moto kantö; 2. é' moto<br />

omprengan<br />

omprong v mengomprong lireue atawa dadeueng ön<br />

baköng ba' asap<br />

omslah n cak kulét lapé' buku; lapé' luwa<br />

omzet n jeumeulah pèng wasé meuniyaga (publoe<br />

barang) ba' saboh had watèe<br />

639


640<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

onak n 1. awé meuduroe; 2. una'; huna'; duroe<br />

meukawét; 3. ki mudarat; sösah<br />

onani n jima' jaroe; Aras kucho' boh<br />

1. onar n 1. karu; 2. reuyoh; kiyam<br />

2. onar n akai jeuheut; tipèe moseulihat<br />

onceh n cubo'<br />

oncom n témpé meukulat<br />

oncor n sulöh; suwa<br />

onde n onde-onde boh meulaka; boh dubeudoh;<br />

boh röm-röm; boh peukhém teungku<br />

ondel-ondel n patong bangon ureueng niba' ija atawa<br />

keureutaih; sijeunèh taböt<br />

onderneming n caA keubön maskeupèe<br />

ondoA v mengondokkan som; peusom<br />

oneng-oneng n com; yah (1), aneu' (2), cuco (3), cèt (4), com<br />

(5)<br />

ongah-angih a mupinteut-pinteut<br />

ongeh a bob; ugoh<br />

1. onggok n tamon;teunamon;tumpö';teunumpö';batang;<br />

beronggok-onggok meutumpö'-tumpö';<br />

meutamon-tamon<br />

2. onggok n keureumeuih boh ubi<br />

ongji n caA surat idin<br />

1. ongkang v mengongkang-ongkang 1. due' gaki<br />

meujuntè; 2. ki hana pubuet sapeue; due'<br />

wawa tuböh; due' prèhdahoh<br />

2. ongkang v mengongkang-ongkang lingkeue;<br />

mupanyang langkah<br />

ongkok v mengongkok-ongkok ja' meun'ueb-meun'ueb<br />

ongkos n biyaya; beulanja; upah; ongkoih; ongkos<br />

(biaya) perjalanan dengan kapai atau kereta<br />

api tambang<br />

ongok a budo; ngeut<br />

ongol-ongol n peunajöh niba' sagèe teuwot<br />

onkogen a bie' atawa beunèh peunyakét


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

onomatologi n éleumèe bhaih asai muasai deungon ma'na<br />

niba' nama (nan)<br />

onomatope n haraih asai niba' suwara (tèng, ting =<br />

sugeunta)<br />

ons n bagi siplöh niba' sikilo<br />

onslah c cak onseulah; pupiyöh ba' keureuja kon lakèe<br />

(gala') droe; keunong peucat<br />

ontogeni n seujarah meukheulu' udép<br />

ontran-ontran n reuyöh; karu<br />

onyah-anyih (mengonyah-anyih) adv badam; teuleumie'-leumon;<br />

meulè'-lè', meulèb-lèb; meulèt-lèt<br />

onyak-anyik a 1. leungo; meuyo'-yo'; 2. ki upa'-apé'<br />

onyang éndatu<br />

onyok v mengonyok (kan)!. peuleumah; putunyo'; 2.<br />

yue (lakèe) ngon cara pa'sa; sana'<br />

onyot v mengoyot jeu'euet<br />

oogenesisi n asai-usöi cara timoh ngon meubijèh<br />

1. opak n nan peunajöh [keureupö' niba' boh keutila<br />

(kupila) atawa breueh leukat]<br />

2. opak v mengopak parö'; pröih; rugé; rugéh<br />

opak-apik v mengopak-apik jaweueb meuputa-putie;<br />

mita dalèh; upa'-apé'<br />

opal n sijeunèh batèe meuliya<br />

opalesen n balom<br />

opas n upah; jaga kantö; agèn plisi<br />

opelet n moto siwa<br />

open n cak dapu; seunungkèe<br />

open a pakoe; poeh; puduli; peuduli; pululi;<br />

peureumeun; tidak—beu'aih; dayuih; lawala;<br />

galawala<br />

oper v mengoper 1. tueng keu geunantoe; opho; 2.<br />

pupinah; puminah; mengoperkan peujö';<br />

peusrah<br />

opera n sijeunèh bansawan<br />

operasi n 1. plah; opeurasi; 2. gra'tantra; 3. pubuet<br />

nyangka na<br />

operator n tukang jaga (peu'udép) atawa peulayeue<br />

meusén atawa talipön<br />

641


642<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

operkulum n thueb iseueng eungköt<br />

opini n peunapat; peundapat; pikéran; anggapan;<br />

kheunda'<br />

opium n apiyun<br />

oplah n jeumeulah nyang ji cita' (surat haba, buku);<br />

2. nyang teupubloe (teubagi)<br />

opname n meu'ubat dom ba'rumoh sakét; meudom ba'<br />

meu'ubat<br />

opname n co' gamba; meugamba<br />

oponen n piha' lawan nyang teuntang; nyang sanggah<br />

opor n sie mano' (ité') meusantan; sibansa gulèe<br />

keureuma<br />

oportunis n tabi'at ureueng nyang jiseumiké cit keudroe<br />

atawa keulaba droe sagai ba' jeueb-jeueb na<br />

luweueng; hana jimeudong lé ateueh sabohsaboh<br />

hai nyang patöt; (peunapat nyang<br />

ishat, nyang hana peurugoe ureueng la'én);<br />

ureueng nyang mita luweueng keulaba droe<br />

oportunitas n luweueng atawa ruweueng nyang gèt ba'<br />

pubuet saboh-saboh hai; ateueh watèe<br />

oposisi n piha' nyang meuneuntang (bangkang);<br />

meulawan; peuneuntang<br />

opsen n teunamah paja' meunuröt bagiyan nyangka<br />

meuhad keu blanja peumeurèntah<br />

opseter n opsètè; peugawèe peunilé' bangönan rumoh<br />

atawa titi<br />

opsi n 1. ha' atawa ruweueng keusidroe-droe<br />

ureueng nyang bibeueh jipiléh wareuga<br />

nagara nyang neubré lé saboh-saboh<br />

nanggroe (jeued jitueng jeued jitula'); 2. ha'<br />

ba' jaroe piha' nyang bré peunutöih akad,<br />

lam watèe ngon carat nyangka meuhad<br />

lam pakat; bibeueh ba' geupiléh<br />

opsir n opeusé<br />

optimal a nyang abéh gèt; po'; nyang meulaba abéh<br />

optimis n ureueng nyang kayém neuharap keujroh lam


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

optisien n<br />

bandum hai; ureueng nyang hanatom gundah<br />

lam udép; ureueng nyang neuyakin keu jroh<br />

mantong niba' saboh-saboh hai<br />

ahli kaca mata<br />

°P U<br />

lakab keu kawöm raja Bugéh<br />

1<br />

• orak v mengorak ploh; leueng; hambö<br />

2. orak v mengorak cröng<br />

orak-arik a 1. meujampu-adö'; meujampu lawo'; 2. nan<br />

sijeunèh kuwah<br />

orakel n ramai atawa peusan niba' diwa<br />

oral a babah; rèt babah; lésan<br />

orang n ureueng; — yang diperkatakan itu gobjéh;<br />

gobnyan; droeneunyan manusiya; — hutan<br />

(udik) mante; — hutan (hewan) manoih;<br />

manoeh; — bebas (pengangguran) priman;<br />

— lain (seseorang) gob; orang-orangan di<br />

sawah (pengusir burung) peunyaköt<br />

orang-aring n<br />

(ayeuem) tulö<br />

sibansa ön sumpueng; seumpeueng<br />

orang-tua n ureueng chi'; ma ngon yah; ureueng<br />

geupeutuha; peutuwa<br />

oranye wareuna mirah meukeununèng<br />

orasi n peudatö; khöteubah<br />

orator n ahli peudatö<br />

orat-aret n 1. ceunuréng; 2. tuléhsan nyang hana<br />

meu'atöran (curéng-muréng)<br />

orb<br />

it n lueng jalan beunda langèt nyang la'én; ki<br />

mengorbit meulamböng u ateueh<br />

orbita n brue' mata<br />

1. orde n bintang; tanda jasa<br />

2. orde n jeuma'ah niba' ureueng nyang sipaham<br />

3. orde n cara teureutib peumeurèntah; atöran<br />

peumeurèntah; susönan; angkatan<br />

order n 1. prèntah; peurèntah; 2. peusanan<br />

ordinat n garéh nyang peuteuntèe tité' lam saboh<br />

ruweueng<br />

643


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ordner n mapraya meukulét teubai teumpat keubah<br />

surat<br />

ordo n madeuhab<br />

ordonans n saboh bagiyan ba'tantra nyang peu'ét atawa<br />

peutrö' (peutröih) prèntah u ateueh atawa u<br />

miyub<br />

ordonansi n atöran peumeurèntah (keurajeuen)<br />

oren n cak boh atawa ie limo<br />

oreng n luweue' atawa lueng antara bibi ngon idöng<br />

oret v curéh; curéng<br />

1. organ n alattuböh manusiya atawa hiweuen; —bicara<br />

alat marit<br />

2. organ n surat haba atawa majalah sibagoe seurumpét<br />

niba' saboh-s^boh peureuté<br />

3. organ n peukakaih musib, lagèe piyano<br />

organdi n ijalipéh niba' beuneueng gapeueh nyang<br />

mubeureungè'<br />

organisasi n 1. kumpöilan atawa badan nyangna sabohsaboh<br />

meukeusud; 2. kumpöilan antara<br />

ureueng-ureueng deungon meukeusud<br />

nyangka meuteuntèe<br />

organisator n ureueng nyang susön atawa atö organisasi<br />

organisatoris a ahli lam organisasi; 2. ateueh atöran atawa<br />

teureutib organisasi<br />

organisir v mengorganisir peugèt atawa peugra'<br />

organisasi<br />

organisme n mandum makheulu' udép<br />

ornogram n rungkha niba' organisasi<br />

orgasme n puca' nè'mat jima'; jiteubiet ie mani<br />

orgel n sijeunèh gambang<br />

orien n bumoe daro' Timu (lam cara kalon ureueng<br />

lerupa)<br />

oriental a bumoe daro' Timu atawa nanggroe daro'<br />

timu lerupa<br />

orientalis n ahli basa atawa sastra ngon tamadön bangsabangsa<br />

Timu<br />

644


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

orientasi n ja' sasat dilèe, Iheueh nyan barö jipeuteuntèe<br />

arah, teumpat nyang beuna; berorientasi<br />

1. ja' sasat dilèe seupaya leubèh meuturé,<br />

muphöm atawa beumupat; 2. ji meukéblat<br />

ba'<br />

orion n teunumpö'(tumpö') bintang nyang peungeuih<br />

that<br />

orisinal a jatoe; sah<br />

orkes n oreukèh<br />

ornamen n gambanyangjirikaatawaceunulé'ba'bintéh,<br />

ija atawa barang peuneugèt jaroe<br />

ornitologi n éleumèe bhaih bangsa cicém<br />

ornitosis n keumeuen peunyakét cicém nyang<br />

é'meujangkét ba' manusiya<br />

1. orok n aneu' miet; aneu' manya' mirah; bilah<br />

2. oroA: v mengorok éh meug'-o-gr'o<br />

1. orok-orok n sijeunèh kacang uteuen nyang jeued keu<br />

baja<br />

2. orok-orok n sisuwé niba' brue'u<br />

1. orong-orong n plö' daih ba' meureuyam jameun<br />

2. orong-orong n sibansa daruet kléng<br />

ortodok a 1. ta'at keu ugama; 2. seumiké cara jameun<br />

peureumeun<br />

ortografi n gamba bunyoe basa lam bangon tuléhsan<br />

atawa tanda; cara meu'ija saboh-saboh basa<br />

ortopedi n éleumèe tuleueng-muleueng<br />

osean n la'öt; kaca raya teumpat peulara eungköt<br />

Oseania n situmpö' pulo di La'öt Pasipik (Lautan Teduh)<br />

aseanografi/oseanologi n éleumèe bhaih la'öt<br />

osifikasi n teunimoh tuleueng<br />

oselasi n gra' meu'é' meutrön mupuséng gisa<br />

osmose n meujampu duwa beunda cayé, mböh rèt<br />

reuhung bubé seuma<br />

ostentasi n meu'ulö'-ulö'<br />

asteoklas n beunèh purusa' tuleueng<br />

osteoporosis n tuleueng nyang meurapöh<br />

645


INDONESIA<br />

A C E H<br />

0t aK n uta'; akai; otak-otak peuceubeuh-ceubeuh<br />

droe; mböng; pupungo-pungo droe<br />

otak-otak n payéh eungköt<br />

otak-atik v mengotak-atik uta'-até'<br />

ofar n prisè ubeuet<br />

1. otek n nan eungköt la'öt<br />

2. otek a (gigoe) leungo; rab teulhoh; gé go'<br />

3. otek n umpeuen cicém; boh glém<br />

1. oto n moto<br />

2. oto n ija töp dada ngon pruet aneu'miet<br />

646<br />

otobus n moto böih<br />

otomat n alat atawa meusén nyang dawö'<br />

otomatis a jija' atawa udép keudroe<br />

otomatisasi n meugantoe teunaga manusiya deungon<br />

meusén nyang jija' ngon jiatö buet keudroe<br />

sampoe hana payah lé ureueng kaumiet<br />

otonom a dong keudroe; atö keudroe<br />

otonomi n peumeurèntah keudroe<br />

otopet n gritangèn meuneu'èn aneu' miet<br />

otorisasi n bré kuwasa<br />

otoritas n ha' pubuet; kuwasa nyang sah; ha' pubuet<br />

ngon ha' peugèt atöran prèntah keu ureueng<br />

la'en<br />

otoriter a kuwasa sidroe; ban gala' droe; la'lém<br />

otot n urat kreueh<br />

oval a buntho' boh mano'<br />

ovasi n bré höreumat ngon cara pö'-pö; jaroe<br />

oven n Ldaputöt peunajöh; 2. seunungkèe; 3. dapu<br />

manyang (dapu töt gapu atawa bata)<br />

overste n pangkat tantra; léteunan keureunèn<br />

overpopulasi n jeumeulah ureueng meuleubèh niba' séb,<br />

hana sibandéng ngon luwaih nanggroe;<br />

nanggroe meuleubèh ureueng<br />

overproduksi n wasé meuleubèh niba' nyang séb. sampoe<br />

yum jitrön<br />

oversimplifikasi n meuleu (m)pah that singkat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ovulasi n watèe antara uroe keulhèe ngon uroe<br />

keutujöh blaih Iheueh hèd; watèe baso mumèe<br />

1. oyak v mengoyak-oyak yo'-yo'; guncang<br />

2. oyak v mengoyak (-- oyak) peucro'; picro'; pangab<br />

obyek n peunajöh niba' boh ub<br />

oyok v peucro'; pagab; seutèt (seutot)<br />

1. oyong a leungoe; meugo'-go'; yang; guyah<br />

2. oyong n ba' (boh) pi'<br />

oyol n 1. teunaman meulata; 2. ukheue<br />

ozon n hawa nyang gléh jatoe<br />

ozonometer n alat ukö ozon<br />

647


p<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

P,p. pe n harah keunam blaih<br />

pabean n duwanè<br />

pabila n pajan<br />

pabrik n kilang; pabré'; pobré';<br />

pabrikasi n peugèt barang cara meule lam pabré'<br />

pacai n pacè; seureubö' ceunana lam kaphan<br />

1. pacak a mahè<br />

2. pacak n 1. neusö'; 2. pancang; memacak sö'<br />

3. pacak n rinté'; reunté'; runté'; memacak-macakpr'eul<br />

4. pacak v peukawén meunatang<br />

1. pacai n hamba; sahaya; pacai<br />

2. pacai n nan eungköt<br />

pacangan n tunangan<br />

1. pacar n ba'gaca;—c/'na aneu'geulima, nanpeunajöh<br />

2. pacar n geunaséh<br />

pacat n — besar dawön<br />

pacau n bangké atawa barang nyang kh'èb keu<br />

peunyaköttulö;ajeumattula'bala nyang jilhat<br />

ba' dheun kayèe<br />

pace n boh keumudèe<br />

pacek v memaceA-1.paca';glong;jlong; 2. meu'agam;<br />

mupab; pemacek hieweuen keu agam bijèh<br />

paceklik a musém pajöh padé bijèh<br />

pacok v bathue'; pathue'<br />

pacu n ceunungkèh pohlawa; pacuan 1. adu pacu;<br />

tandéng pohlawa; 2. geulangang pacu; --kuda<br />

1. meulaju guda; 2. geulanggang pacu<br />

1. pacul n cangköi; memacul ceumangköi<br />

2. pacul v memacul picét; pirét; terpacul meupancé;<br />

meupanca<br />

1. pada p keu; daripada niba'; ba'; — dasarnya ba'<br />

hakikat; aba — nya (ku, mu) na ba'jih (lön,<br />

gata); — keesokan harinya ba' uroesingoh;<br />

— sangkanya ba'sangkajih; dalam — itu<br />

samataran; simeutaran<br />

648


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. pada a 1. mada; mumada; asal ada, kecilpun —<br />

asaina, ubit pih mumada; sekian itu belum<br />

— juga dumnan pih gohlom mumada; 2.<br />

pueh; belum — hatinya gohlom pueh até jih;<br />

memadai meumada; mumada; memadamadai<br />

pUmada; memadakan 1. kaséb; 2.<br />

pupueh até; terpada padra; padan; gempa<br />

bumiitutiada — geumpa nyan hana mupadra<br />

(mupadan)<br />

3. pada adv cak meusama; ramè<br />

4. pada n baréh ba' sijeunèh ca'é Jawa<br />

padah (padahan) n 1. lageuem; tanda; peuraja; praja; 2.<br />

keumalon<br />

padahal p nyang keubit-bit<br />

padahan n taröh; taröhan<br />

padak n lancang sira<br />

padam a 1. lön; lén; lin; 2. reuda; 3. teudoh; 4. bla;<br />

memadamkan 1. c'ueh; plön; plén; peulén;<br />

peulon; 2. peudab; 3. peureuda 4. pupueh<br />

grah; hampir — mala<br />

1. padan a 1. tara; padra; 2. padan; wadan; sepadan<br />

(setara) wadan; sipaloh; sibalöh<br />

2. padan n 1. ceue; had; suempadan; 2. aram-aram<br />

3. padan n janji<br />

4. padan a curé'<br />

5. padan (layar —) n layeue gap (seuringkét)<br />

padang n padang;tanohdatanyangluwaih,hanamuba'<br />

kayèe; tanoh lapang; — berhutan kecil kuen<br />

padas n lapéh tanoh kreueh; batèe jeued niba' anoe<br />

atawa tanoh<br />

padasan n tayeuen mupaco'<br />

padat a 1. da'; doe; 2. seusa'; meuseumpéh; limpah;<br />

3. krab; tahat; padat, pendekdan kekar (tebal)<br />

guntoe; padè'; memadatkan sa'; padat sekali<br />

seudot; seuda'; seusa'; sarat<br />

649


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. padi n padé; — ladang padé seulasi (pasèh); padi<br />

yang disemai padé peunula; padi bibit yang<br />

disemai seuneulöng; masa padi bulir padé<br />

sroh; (rhoh); masa padi bulir padé akhé;<br />

tumpukan — phui (pui); sisa padi dalam<br />

berassuengo; barkas tangkai padi yang telah<br />

dipotong seunibai; sardam batang padi wa<br />

2. padi a bacut; bubé drah; ubeuet; sepadi, tidak ada<br />

yang tinggalbarang — hana tinggai mubacut<br />

(meububé drah)<br />

padma n bungong seuleupö' atawa jiem-jiem<br />

padmasana n singgasana<br />

padmasari n raseutöm; raseutöng<br />

padmi n peureumoesuri; putroe; purumoh raja<br />

padu a 1. doe; 2. leukap; 3. ki beureuka; srue;<br />

berpadu 1. meusaboh; meukeumat;<br />

meulamon; 2. beuku; 3. kokóh; 2. meugampöi;<br />

3. peukong ikat; 4. meusaneueb; terpadu<br />

keubue<br />

paduk n aram-aram<br />

paduka n 1. sipatu; lapé' gaki; 2. paduka; sri paduka<br />

sroepada; sroipada; sripada; sipada; sraip<br />

ada; cröipada; troipada; toipada<br />

padukuhan n gampöng dusön<br />

padusi n inong; binoe<br />

paes v memaes hieh; acan<br />

pegan a kong; teuga; gap<br />

paganisme n jahéliyah<br />

pagar n pageue; pagar benteng (rintangan) junga;<br />

pacang; pagar (ranjau) suda; unja; pagar<br />

kamar mandi kupalang; pupalang; pagar<br />

benteng (kubu petahanan) diwai; pagar<br />

makan tanaman pageue pajöh padé; —<br />

berduri rangkheuem; kareuem<br />

650


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pagas v memagas creue; lirang; reulé'; reupang<br />

pagebluk n waba (peunyakét)<br />

pagelaran n peuleumah meuneu'èn<br />

pagi n 1. suboh; 2. beungoh uroe; 3. /V/'awai; bagah;<br />

— buta suboh itam; suboh capi'ie; pagi-pagi<br />

beungoh ku'u' mano'; kepagian cak beungoh<br />

that; sepag/ansibeungoh-beungoh; pagi dan<br />

petang, dari pagi sampai petang peutang<br />

pagé<br />

pagina n ön buku (kitab)<br />

pagoda n meunara (monara) meulapéh teumpat ibadat<br />

di nanggroe Siyam, Jeupun atawa Cina<br />

pagu n para; sandéng; pagu<br />

pagun n tangköh<br />

1. ppagut v memagut bathué; bato'; cuto'; coh; pato';<br />

pathue'<br />

2. pagut v berpagut wa; — lutut wa-wa teu'öt; hana<br />

buet sapeue; memanggut ruguem<br />

paguyuban n jama'ah<br />

paha n 1. pha; 2. (sepaha)a. sisuku; b. sabagipeuet;<br />

sipha; —belalang 1. peuniti; peuleunti; 2. pè;<br />

sipréng; 3. pha tiruet lagèe pha daruet; paha<br />

belakang pha liköt; paha depan pha keue<br />

(tangeun); paha ayam (sejenis udang) pha<br />

mano'; paha kodok (sejenis rumput) pha<br />

canggue'<br />

pahala n pala; sawab<br />

paham n muphöm; pham; peunapat; bersesuaian<br />

paham mupeue; tidak dapat dipahami han<br />

é' tapham<br />

pahang n phong<br />

Pahang (negeri)n Phang (nanggroe)<br />

pahar n dalöng teumaga<br />

651


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pahat n pheuet; tatah<br />

pahing n uroe keuduwa<br />

pahit a phét; — darah panyang umu; — lidah narit<br />

nyang beuna; — maung phét that; phét<br />

meuh'ong; — pahang phét meukeuti<br />

pahlawan n palawan; beuhe; — bakiak lakoe nyang<br />

teumaköt keu binoe; — kesiangan ureueng<br />

Ihab darah<br />

pailit a bangkröt<br />

paing (Pahing) n uroe keuduwa<br />

pair n prahö kawai; kapai runda<br />

pair n gra' nyang hana meu'atö<br />

pais v péh; pipéh<br />

1. pajak n wasé; uso; ucho; usui; keurajat; kheurajat;<br />

siwa; pengutip — jamada<br />

2. pajak n ha'pa'; — hasil bumi meusara;<br />

— hasil hutan adat gunong<br />

judi up at,<br />

3. pajak n 1. keudè; baja'; 2. loih<br />

pajang v memajang acan; cak diyeueng; déndéng<br />

pajuh a kuran; pajöh; seumajöh; waba<br />

1<br />

• P ak<br />

n pa'; peutoe; bandila; mengepak bungkoih;<br />

pa'; patèe; cara mengepak (membungkus)<br />

tampéng<br />

2. pak n matpa'; ha' pa'<br />

pakai v cak 1. ngui; sö'; 2. jiböh duengon; f/oa/r --<br />

— gula hana jiböh saka; berpakaian meungui<br />

peukayan; satu stel pakaian lengkap<br />

pakal n<br />

peukayansiseun sigotrön; siseun sigo salén;<br />

— an pengantin laki-laki (hadiah raja)<br />

seuneurö; seundrö<br />

pakai niba' kulét kayèe atawa tapéh; memakal<br />

tampai<br />

1. pakan n beuneueng po'teupeuen<br />

2. pakan n nan ba' kayèe<br />

pakansi n pré sikula; tèmpo<br />

652


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pakar n ureueng ahli; pandé; ceureubi<br />

1. pakau n ön pako meu'èn ceuki<br />

2. pakau a teubinga-binga<br />

pakau ri 1. kl'am awé; 2. kayèe palang ba' t'èm tima<br />

pakcik n pacut; ayahpacut; ayahcut; ayahmuda;<br />

ayahadé'<br />

1. pakem a (rém) gèt jimumat; makan; meuleukhap<br />

2. pakem n calitra wayang<br />

1. paket n patèe barang lam bungköh; balöt<br />

2. paket n bheue'atawa bagiyan nyangka meuhad niba'<br />

buet<br />

pakis n (ba';ön)paku;lambidéng;bidéng;— bersisik<br />

ba'siisé'naga; — berdaun panjang ba' cula<br />

naga; — laut ba' pi<br />

pakma n nam teunaman (ön kayèe) ubat peuthö<br />

bibipuko nyang (that) meulatun (buchue')<br />

pakpui n nujum Cina<br />

1. paksa v pa'sa; ngada; reupaih; rada'; memaksa sa';<br />

minta dengan paksa sana'; riwat; ruwat<br />

2. paksa n watèe nyang gèt; pa'sa<br />

3. paksa n sayeuep; piha'; si; blah<br />

1. paksi n nan cicém; pa'si<br />

2. paksi n geunancéng<br />

paksina n pa'sina; daro' ateueh angèn;<br />

pakta n janji pakat antara bangsa-bangsa<br />

paku n labang; pasa'; paténg; — jamur labang<br />

payöng; — ulir labang sikröp<br />

pakuh n eunggang gadéng<br />

pakuk v memakukXa'; sakai<br />

pal n pato' batèe keuseunipat jara'<br />

pa/a adv (se) pala-pala 1. pubuet bè' siteungohsiteungoh;<br />

beusampöreuna;2. lanjöjteulanjö<br />

palagan n 1. prang; 2. mideuen prang; 3. geulanggang<br />

palai n payéh eungköt biléh<br />

palak a 1. hugöb; 2. beurigèn; binci; beungèh; 3.<br />

beuheu; memalak peukaru<br />

653


INDONESIA<br />

A C E H<br />

palaka n<br />

u l e u k a h<br />

palöng; pe<br />

palam n thueb; palam<br />

palang n ampeueng; beunteueng; neurö'; palang; —<br />

pintu paco'; — penutup pintu aneu' eunto';<br />

—afapjaréng; jeujaréng; mema/angteupang<br />

palar v memalar (kan) 1. harap; lakèe; 2. mada<br />

1. palas n sibansa ba'meuriya (meureuya)<br />

2. palas n dèt; — bujur glumat; — lintang branda<br />

palas-palas n 1. para meu'adèe; 2. monara kawai; kupalèh<br />

pa/ar n neunoh<br />

palatal a 1. deulangèt lam babah; 2. suwara ba' ujöng<br />

lidah nyang mupo' ngon deulangèt (haraih<br />

C h<br />

palau n caleuet; paröt; paleuet; tanda<br />

palawija n teunaman muda (100 uroe, kacang, jagöng)<br />

pale v memale 1. gusue'; 2. suleueng<br />

palem (palma)n sibansaba' meuriya, ba'u, keureuma atawa<br />

pineueng<br />

Palembang n peulimbang<br />

palen (barang —) n barang klèntong; klontong<br />

paleografi n éleumèe tulésan (haraih) jameuen<br />

paleo klimatologi n éleumèe bhaih akeulém (aklóm) jameun<br />

dilèe<br />

paleoïrtikum a jameun peureuba, watèe seureupéh batèe<br />

geungui keu alat<br />

paleontologi n éleumèe bhaih tuleueng ngon teunaman jeued<br />

paleozoikum n jameun peureuba, 600 sampoe 230 juta thön<br />

nyangka Iheueh<br />

palet n 1. papeun teumpat jampu cèt, lagèe bangön<br />

prisèe nyang jingui lé tukang meulukéh<br />

palindrom n seunurat angka atawa narit nyang sa watèe<br />

tabeuet niba' blah si uneuen u wie atawa<br />

blah sikeue u liköt, ABA; USU; 242; 313<br />

1. paling v bemaling 1. paléng (wie, uneuen); 2. ki<br />

minah; gantoe; 3. ki<br />

halan puta haluwan<br />

moreutad; balé'; —<br />

654


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. paling adv teu; teuleubèh (terlebih); that; (h)abéh;<br />

(h)abéhraya (paling besar)<br />

palinologi n éleumèe seureubö' bungong<br />

1. palis v berpalis (memalis) paléng ho la'én; eu ho<br />

la'én; boh muka (pandang)<br />

2. palis v memalis pleue; geuso'; upie; upa<br />

palka n peuleukah; palakah; ruweueng lam kapai<br />

palmistri n keumalon (nujum) ba' garéh reuta' paleuet<br />

jaroe<br />

palmit n dat leuma'<br />

palpasi n présa mumè ngon cara geugeue atawa<br />

geuraba<br />

palsu a lancöng; peuleusu; pleusu; sulét; tipèe<br />

paltu n ureueng teumumpön buet keu si'at sagai;<br />

waki simeuntaran<br />

palu n palèe; memalu palu; seureuku<br />

paluh n 1. brawang; beurawang; palöh; rawang; 2.<br />

alue; 3. siwong<br />

palun v berpalun-palun mupalét-palét; meulilét-lilét;<br />

memalun palét; lirèh<br />

palung n palöng; uyo'<br />

palut n mubalöt; mupalöt; mupalét; meulirèn<br />

pamah n Ihö'<br />

paman n ayahwa; bapa; apa; poraja; teungkuwa;<br />

ayahbang; ayahngah; duya; pacut; apatéh;<br />

apangoh; apalöt; (adik ayah/ibu) paduen<br />

mama; (adik atau abang ayah) aduen uma<br />

(adik atau abang ibu yang perempuan)<br />

pamer n déngdéng;diyeueng; peuleumah; peutunyo'<br />

pamflet n pamplèt<br />

pam'rt v lakèe idin woe atawa bungkha<br />

pamong n ureueng nyang atö, nyang purunoe (gurèe)<br />

atawa nyang latéh, nyang peutimang; —<br />

praja peugawè nyang peutimang nanggroe<br />

pamor n pamu (pamo); lamot<br />

pampa n blangpadang; padang naleueng<br />

655


INDONESIA<br />

A C E H<br />

pampan n lueng ranté sa'öh ba' ulèe kapai (prahö)<br />

pampang v memampangkan déngdéng; leueng;<br />

terpampang deuih; teuleueng; mupla'pla;<br />

meudéng-déng<br />

pampas n 1. gantoe-rugoe; beunayeue (meunayeue)<br />

deunda; 2. diet<br />

pampat a 1. doe; da'; 2. meutheun; meudong;<br />

memampatkan thueb; tueb; sa'<br />

pamrih n meunied mita (tueng) laba (pahla) cara hana<br />

leumah ri<br />

-I pan n alat panggang pumanggang<br />

2 pan meuhimpön bandum (bansaboh); dum<br />

sinaroe<br />

panah n 1. aneu' panah; 2. gando; busu; 3. tanda; -<br />

- sumpitan dama'<br />

panai n capah kayèe<br />

panakawan n apét raja<br />

656<br />

panar a tahe;hireuen;teumangeu-mangeu;teubinga<br />

panas a 1. seumeunga; seu'uem; 2. hugöb; siya; 3.<br />

khueng; 4. paneuh; 5. beungèh; 6. gawoi; 7.<br />

jeued keu bala; kot; — kerasXaré' uroe; siya;<br />

— kuku peusam; — rezeki kot raseuki;<br />

berpanas tala; terbakar oleh panas matahari<br />

treuen; kepanasan (terengah-engah)pana\h;<br />

reu'öh-reu'ah<br />

panau n glum; jlum; leuki; panèe<br />

panca num 1.limong;2. jaroe banlimong neu' (aneu')<br />

jaroe<br />

pancabicara n 1. limong macam bèe nyang meujampu; 2.<br />

beunda keurajeuen niba' meuih lam bangon<br />

limong aneu' jaroe nyang neungui lé raja ba'<br />

watèe geutabai atawa meukawén<br />

pacabuta n limong macam dat atawa sipheut; bumoe<br />

(tanoh), ie, apui, angèn ngon hawa<br />

pancadrama n limong nyang wajéb<br />

pancaindera n hawaih; limong macam alat peurasa: mata


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

(keumalon), idöng (cöm bèe), lidah (meurasa),<br />

jaroe/tuböh (meuraba), gulunyueng<br />

(meudeungo)<br />

pancaka n teumpat töt manyèt<br />

pancakara v meulho; muprang<br />

pancalima n keumalon ba' reuta' paleuet jaroe<br />

pancalomba n limong meuneu'èn nyang geupeulumba;<br />

plueng 100 mètè, luncat tinggi, luncat<br />

jeu'öh, glawa leumbéng, glawa cakra<br />

pancalongok n cak pancuri<br />

pancang n junga; pacang; suda; ukam; unja<br />

pancar v memancar 1. meupanca; 2. jeureulah;<br />

jeureulang; 3. jiteubiet; jiteuka; lahé niba';<br />

berpancar kemana-mana seuba'-seubö'<br />

pancaragam a mubagoe ragam; macam-ragam<br />

pancarajadiraja n keureunda manyèt raja<br />

pancaroba n 1. meusalah musém; salah-salöh; salahmalöh;<br />

2. ki kalöt<br />

pancarona n pancawareuna; mumacam wareuna<br />

pancasona n du'a peu'udép ureueng maté<br />

pancasuara n 1. mubagoe su (suwara); bunyoe; meujampu<br />

lawo'; 2. bunyoe nyang janggai Qagon)<br />

pancasuda n gambé uteuen<br />

pancatantra n limong keunarang calitra hiweuen; hikayat<br />

panca di nanggroe Hindi<br />

pancawarsa n limong thön<br />

panci n beulangong beusoe atawa labö<br />

pancing n kawé; memancing keumawé; terpancing<br />

keunong kawé; ki keunong padan; pancingan<br />

umpeuen; mata — mata kawé; gagang<br />

— go kawé; tali — taloe kawé; memancing<br />

perkelahian keudang<br />

pancir n bagiyan ja' jikeue that ba' peurarakan<br />

pancit v pancé; panca<br />

panca n berpanca meu'èn panca<br />

pancong n nan peunajöh<br />

657


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. pancung n punca (ujöhg, sagoe) ija<br />

2. pancung v memancong ta'; tarah<br />

pancur v memancur meupanca (pancé); pancuran<br />

pancöran; salöran<br />

pancut v memancut meuch'a-ch'a<br />

1. pandai a 1. carong; ceureubi; pandé; pantaih; 2. mahè;<br />

3. pandoe; 4. ahli; ahlöi; — hidup 1. jeued<br />

jiudép; 2. jeued jibadroe; — jatuh cak Ie ilah;<br />

berpandai-poandai meucarong-carong droe;<br />

sangat pandai po'ta (pu'ta); pandai dan<br />

berpengalaman ragoe; rag hoe<br />

2. pandai n pandé; 2. tukang; juru; jarö'; utöih<br />

pandak a paneu'; 'èt; panda'<br />

pandam n panam; dama<br />

pandan n bili; seukèe; reuléh; ritieng; — wangiseukèe<br />

jeubeut<br />

pandang v pandang; kalon; mandang; — an berkabut<br />

seunbreun; terpandang deueh; leumah;<br />

geumalèe; hilang dari pandangan peujam<br />

pandau n paya; abeue'<br />

pandemi n waba<br />

pandir a bubai; ngeut; lè'lo'; pandé; seudèe; sapéh;<br />

ratèe<br />

1. pandu n 1. putunyo' rèt; puga jalan; pawang; 2.<br />

mu'além kapai; 3. kapai taré'; 4. pandu<br />

2. pandu v memandu ci; cuba; ujoe; tré<br />

1. panel n 1.pangaba'bintéhatawapagu;2. peureuca<br />

nyang jisujoe ba' peukayan<br />

2. panel n dapeuta niba' sikawan ureueng nyang<br />

teupiléh meusuweue (su'ai) jaweueb jikeue<br />

khalaya' nyang halé<br />

penembrana n nyanyoe peumuliya jamèe<br />

panen n musém (watèe) keumeukoh<br />

pangah v terpangah tahe<br />

1. pangan n uteuen<br />

2. pangan n makanan<br />

658


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pangeran a banta; bangta (gelar adik raja); pangèran<br />

pangestu a sampeuna; sampöna; beureukat<br />

pangak a meurasa meugah (raya até); meuceuhu<br />

panggang v dadeueng; layu; höi; panggang; salèe; ra'si<br />

panggar (pangau) n panteue adèe eungköt<br />

panggil v memanggil 1. höi; sru; sanggroh; tawö'; ra'i;<br />

rayeue; lawöt; 2. uroh; sawö; 3. cak seubut;<br />

höi; rasinan; memanggil-manggil meuhöi;<br />

panggilan sru<br />

panggu a bagiyan<br />

panggul v memanggul gulam, — bed/7 gulam beudé<br />

1. panggung n panteue; panggöng piyasan; seueng<br />

2. panggung v memanggung meusu; meusuwara<br />

pangi n ba' buga'; pangè<br />

1. pangkah v memangkah 1. poh gaséng; 2. peutalö<br />

2. poangkah n uréh ba'tala' keu tangkai jén<br />

pangkai a raya<br />

pangkai n 1.peureudèe;uboe;uram;utöm;2.awaiphön;<br />

3. puko'; seureuloe; 4. muroe; phön-phön; 5.<br />

pangkai; mudai; — bahu urambahö; — batang<br />

uboe; ukheue; utöm; — bedil go beudé;<br />

— cer'ita puko' haba; — kerongkongan<br />

reukeueng; — pohon peureudèe; — rumah<br />

ulèe reunyeuen; memangkal piyöh;<br />

memangkalkan 1. hue; 2. pudue'; 3. tamon;<br />

pangkalan 1. ceurucö'; 2. pangkalan; 3.<br />

peunangkèe pasökan; 4. peuniyöh; 5. nyang<br />

porumoh (prèh jamèe); — cabang kayu<br />

(pohon) seurampa'<br />

pangkas v berpangkas koh ö'; memangkas creue;<br />

reulé'; rampéh; ratab; reuntéh; rintéh; 2. koh ö'<br />

1. pangkat n 1. tako'; tangam (ba' reunyeuen atawa<br />

kulahkama); 2. aleue manyang ba' panteue<br />

raja; 3. lapéh; berpangkat-pangkat<br />

meulapéh susön<br />

659


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. pangkat n aleue; lapéh; susön; seunusön pangkat<br />

peugawè; — tentarapangkattantra; tantama<br />

sidadu; sipa'i; kopral kuprai; bintara béntara;<br />

sersan seureusan; sersan mayor seureusan<br />

manyo afau manyo ubeuet; letnan lè'nan; -<br />

--Arapfenkapitèn; mayor manyo raye'; letnan<br />

kolonel uboih; kolonel kornèn; keureunèn<br />

Jenderal; jeundrai; — marinir sidadu la'öt;<br />

laksamana Iha'mana; —komodore kumandö<br />

3. pangkat n pupo' angka; peuganda<br />

pangking n 1. prataih; prantaih; 2. jurèe éh<br />

pangku v berpangku pangkèe; mueng; leumueng; —<br />

tangan 1. wa tuböh hana pubuet sapeue;<br />

memangku 1. pangkèe; tingkue; riba; 2.<br />

leumueng (mueng); 3. mat gayam; 4. waki;<br />

wali; 5. neumat pangkat; pangkuan riba<br />

pangkung v memangkung eungkho; eundru; ingkho;<br />

seureuku<br />

pangkur n cangköi; meraih pangkur kedada pb 1.<br />

énseueh; 2. teupèh até<br />

panglima n pang; pangkai; panglima; ulèebalang; —<br />

pangkalan teuku cahbanda<br />

pangling a teukeusé; hana teuturi lé<br />

panglong n öseuha koh kayèe lé ureueng cina<br />

pangpung n dheun atawa cabeueng kayèe nyangka thö<br />

pangreh praja n peugawèe nanggroe jameun kaphé<br />

pangsa n pansa; pangsa boh drien; ulaih<br />

1. pangoi n mata gaséng; khieb gaséng<br />

2. pangsi n ijasutra itam<br />

pangs'it n makanan Cina (sieteucangteubalötteupöng<br />

ruti nyang jicröh)<br />

pangur n 1. geulungku; geunuku; 2. kiki<br />

panik a bingong; gugöb; teumaköt; yo<br />

panir n teupöng niba' neupéh ruti thö<br />

paniradia n Deuparteumèn; — pati keupala (kupala)<br />

Deuparteumèn<br />

660


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

panitera n keureukön<br />

panitia n sikawan ureueng nyang peutimang buet<br />

(keureuja)<br />

panjang a 1. panyang; jara'; 2. tréb; 3. panyang meuriti;<br />

— a/ra/sihat; — ingatan kong ingat; — kurus<br />

(tak seimbang) carue; — lampai rampéng;<br />

piruet; — lebar peugah atawa marit<br />

meutèhrèh; — lidah gala' meu'upat; tupiep;<br />

—mafasulét; jalang; —napasé' meutheuen;<br />

— tangan ceumeucue; — tungkai ujeuen; -<br />

-- tunjang canggang; — umur tréb udép<br />

panyang umu; — untung rukön; keueh; —<br />

usus saba; memanjang 1. meujeu'euet; 2.<br />

meuriti; meutaloe; meu'urut (-urut);<br />

memanjangkan seumong; pupanyang;<br />

sambat; berkepanjangan lanjut; sepanjang<br />

sungai, pantai, gunung taloe krueng; taloe<br />

pasi; taloe glé<br />

panjar n ceungkr'am; cinggr'am; caram; cangkram<br />

panjawala n tukang jaga layeue kapai<br />

panjat v memanjat é'; rha'; sra'; ra'; lawa; laneui;<br />

memanjatkan peu'é'; — doa meudu'a<br />

1. panji n alam; bandöi; panji; pupanji<br />

"2. poanji n 1. lakab cèdara raja Jawa; leubèh manyang<br />

niba' radén, jimiyub radén mas; 2. naw'ong;<br />

payöng<br />

panjing n lamiet nyang mumè kulusa jimeumukah<br />

panjul a (ulèe) meutumbob u liköt; ulèe ruti göh<br />

panjuman n utöih kanèt beulangong<br />

1. panjut n suwadama nyang mubalöt ngon ija brö'atawa<br />

brue' kreueng geuböh dah, geupasoe minyeu'<br />

u<br />

2. panjut n buré' putéh ba' ujöng kréh atawa ba' iku asèe<br />

3. panjut v peureucé'; preué<br />

pankreas n asoe dalam tuböh nyang jidue' antara pruet<br />

raye' ngon pruet cut<br />

661


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pankromatis a (pileum) lam sikléb siklap jidrob bansigom<br />

wareuna<br />

panoptikum n peukakaih nyang lam sikléb siklab jidrop<br />

atawa jikalon bansigom beunda<br />

panorama n pandangan; pumandangan nyang meuhala'<br />

panser n keundran meulapéh baja nyang jinguilétanra<br />

pantai n 1.ranto;panté;pasi; 2. ceue antara la'öt ngon<br />

darat; 3. daro' ie paseueng suröt; — bakau<br />

panté ba' bangka; — laut pasi; memantai 1.<br />

ja' u panté; 2. jitrön; jilob (mata uroe)<br />

pantak v memanfa/Vglong; panta'; jlong;paténg;paca'<br />

pantalon n siluweue panyang; siluweue panteulön;<br />

pantalon<br />

pantang n (— pantangan) pantang; hanaröh; hanmè;<br />

hamè<br />

pantar (sepantar-pantaran) a silayeue<br />

1. pantas a 1. patot; pantaih; meu'oh; adé; 2. padan;<br />

padra; 3. meukeunong that 4. mèe 5. dhiet;<br />

ceudaih<br />

2. pantas a pantaih; cakab; bagaih; — mulut carong ba'<br />

marit; ---pangussigap; tangkeueh; —tangan<br />

gala' ceumeucue (ceumeuco')<br />

pantat n 1. leubö; lubö; 2. reumböng; boh punggöng;<br />

memanfar/peuliköt; hana pup'è; celah pantat<br />

pracai<br />

1. pantau n eungköt krueng<br />

2. pantau v memantau 1. kalon; eu; 2. tilé'; 3. ngieng; 4.<br />

glieb<br />

panteisme n 1. pham nyang jipeusa Tuhan ngon teuneuga<br />

atawa uköm alam raya; 2. mandum jiseumah<br />

atawa jipuja<br />

pantek n labang; pasa';paténg diwa; memanfe/cglong;<br />

jlong; paténg; panta'; paca'<br />

pantekosta n uroe raya Naseurani<br />

panteon n 1. teumpat pumuja diwa; 2. kubu ureueng<br />

raye'; 3. diwa nyang jipeucaya; 4. sikawan<br />

662


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ureueng nyang meuceuhu<br />

panter n rimuengkuen<br />

panti n rumoh; — asuhan rumoh yatim<br />

1. pantik v memantik!. khib; 2. keutrèp atawa keutèp<br />

jaroe; pemantik (api) khib; kèh apui<br />

2. pantik v memantik(uratnadi)\ob urat peuteubiet darah<br />

panf/'s n alat peu'itam bulèe keunèng<br />

panto a kurè ba' kayèe<br />

pantofel n ka(n)söt<br />

pantograf n peukakaih peuraye' atawa peu'ubit gamba<br />

pantomim n sijeunèh bansawar^ hana jimarit, nyang na<br />

cit basagra' jiiréng lé musib<br />

pantul v memantulxAa; ulancj; peluru — kena tembpk<br />

aneu' beudé ula' keunong bintéh<br />

1. pantun n panton<br />

2. pantun, sepantun lagèe; sa; sirupa<br />

panus n tapa' dien<br />

pao-pao n geundét ba' taloe keu'ieng<br />

papa a damai; dana; la'èh; da'èh; rungkhèng;<br />

rungkèng; labeulala; rungkob; sangat —<br />

papanadra; khè'; nandra; nada; brihie'<br />

1. papah v berpapah ja'meusintue atawa meusantue<br />

ba' bahö gob la'én<br />

2. papah n peuleupeu'<br />

1. papak a bugam<br />

2. papak v berpapakan meurumpo'; memapak prèh;<br />

samböt; ampeueng<br />

papak n sijeunèh ara'<br />

papakerma a 1. jeuheuet; 2. ki neuh'ah; dana;<br />

papan n papeuen; kayèe; — tulis /oh; — (tepi) tempat<br />

duduk dalam perahu panga; — pembatas<br />

ruangan plangan; — yang dipasang di lunas<br />

perahu papeuen lunah; peungapét<br />

1. papar n 1. tumpöi; bugam; 2. rata; 3. ph'èb; 4. rueng<br />

(sikin atawa peudeueng); memaparkan 1.<br />

peurata; 2. peugah abéh (meutèhrèh)<br />

663


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. papar n memapar krah ureueng peutamong tantra<br />

atawa awa' kapai<br />

1. papas v memapas 1. buka; ploh; Ihoh; löt; Iheueb; 2.<br />

rampaih; reuböt<br />

2. ppas v berpapasan meuseuliséh rèt; meurumpo';<br />

murumpo'<br />

papila n puténg té'<br />

papirus n sibansa naleueng ie, bahan peuneugèt<br />

keureutaih jameun dilèe<br />

1. para p leubèh niba' sidroe, jama' para tamu, para<br />

pemuda<br />

2. para n geutah para<br />

3. para n para-para Lbuengpara; 2. sandéng; 3. anca';<br />

panteue<br />

parabel n (calitra) tamsé<br />

paradoks n keutrangan nyang deuih moseutahé, tapi<br />

beuna lam hakikat<br />

parade n pawè atawa peura'kan pasökan tanra; ja'<br />

sara mubaréh<br />

paral n parap, tanda niba' tèkènan<br />

parafin n minyeu' arang<br />

paragog n teunamah harah atawa bunyoe ba' akhósikra'<br />

narit keu indah ngon mangat ba' takheun<br />

paragraf n 1. bagiyan bhab ba' saboh karangan; baréh<br />

barö; 2. tanda<br />

parah a (luka) brat; 2. (sakét) payah; 3. sahsoh; 4.<br />

meuho'-ho'<br />

1. parak n para'; muparikah<br />

2. parak n lampöih; umong<br />

parak, — siang uroe kabeungoh<br />

paralel a 1. santeuet; 2. cak hi; meuhi<br />

param n pupö; breueh ceukö; beuda' cayé<br />

paran n keu; arah<br />

paramasastra n nah'u<br />

paramedis n ureueng nyang tumpöh doto<br />

664


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. parang n parang; memarang reulé'; abaih; —pendek<br />

geudubang; ladieng; — bengkok mundö'; -<br />

-- bengkok diujung candong<br />

2. parang n parangan teumimoh ba' idöng atawa ba' boh<br />

takue<br />

parang-parang (ikan parang-parang) n cuwalè; udé';<br />

paranoia n sijeunèh peunyakét, sabé lam meulumpoe<br />

paranormal n tukang keumalon; tabib<br />

paranpara n tukang jö' nasihat<br />

parap v berparap meulho; mupoh-poh<br />

parapiegia n lapè banduwablaih gaki<br />

1. paras n paróh; ruman; rupa<br />

2 papas a santeuuet<br />

3. paras (batu —) n batèe atawa lapéh tanoh nyang kreueh,<br />

lagèe anoe da'<br />

parasit n seumalu<br />

parasut n payöng teureujön<br />

parau a (su) paroe<br />

pare n ba' peuriya<br />

paranial a (ba' kayèe) panyang umu<br />

parewa n peunjahat; peurusöh<br />

parfum n 1. dat peuhiröm; 2. minyeu' hiröm; minyeu'<br />

ie kreueh<br />

1. pari n ikan — eungköt paroe<br />

2. pari n (bingang —) bintang bidö'<br />

paria n kawöm dana ba' meucakarat atawa ugama<br />

Hindu<br />

parih v memarih paréh<br />

paripurna a leungkap; peunoh leungkap; sada; sahda;<br />

samat; hana hit sapeue<br />

paris n (kain —) sutra Prancéh<br />

parit n paré'; parét; lueng; kurö'; kurö'-kurö'; alue;<br />

salöran<br />

peritas n 1. sanyum; 2. timang; sabé; 3. jeumeulah<br />

aneu' lahé nyang udép, lé sidroe-droe inong<br />

665


INDONESIA<br />

A C E H<br />

pariwara n 1. rèklameu; 2. puma'lum lam surat haba;<br />

ma'lumat<br />

pariwisata n urösan teumaca<br />

parjj n paröt; peureuji; pukoe; capö'<br />

parket n 1. teumpat due' hakim ngon peungacara ba'<br />

ruweueng peungadélan; 2. panteue; 3.<br />

bantayan<br />

parkir v memarkir peudong moto ba' lapa' moto<br />

parkit n bayeuen culib; seurindét<br />

parlemen n majeulieh (mahkamah) waki ra'yat nyang<br />

teupiléh<br />

paro num bagi duwa; plah; separo siteungoh; sikhan<br />

paron n landaih geutangi<br />

parsi n (akar —) sijeunèh naleueng gulè<br />

parsi (negeri/orang) n 'ajam; Peureusi<br />

partai n (— politik) peureuté; kawan<br />

partikelir a kon keu umom; kon atra (milé') ureueng<br />

ramè; préman; kon milé' (nanggroe)<br />

partisan n peungiköt peureuté, kawöm atawa sabohsaboh<br />

pham<br />

partisi n neulop; tham; pupalang; seukat; jeuneurop<br />

partisipan n ureueng meusajan ba' saboh-saboh buet<br />

(keureuja)<br />

partisipasi n meuseureuta; meusajan<br />

partner n rakan meuneukat atawa meuneu'èn<br />

partus n madeueng<br />

paru (paru-paru) n s'ueb<br />

paruh n jumoh; paröh<br />

parut n 1. paröt u; geunuku; geulungku; 2. laweuet;<br />

paröt luka; paleuet; caleuet; garéh<br />

parvenu n ureueng bankaya; ureueng kaya barö<br />

1. pas (surat — n ph'aih; paspasan séb pajöh; mumada<br />

pasah v terpasah sisat<br />

pasai a gla'; jla'; beungeu<br />

pasak n 1.paténg;pasa';bajoe;2.sikröpba'rudajeum;<br />

— kampung asoe gampöng; ki ureueng<br />

666


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tunong; — /«y/Vusulaih gukèe guda; — kunci<br />

ureueng mat gayam; — negenureueng patötpatöt<br />

(geuthèe; geumalèe) ba' saboh-saboh<br />

nanggroe<br />

pasai n 1. babat; pasai; bagiyan niba' bhab; 2.<br />

peukara; sabab<br />

1. pasang n 1. (si)judö; 2. keumbeue; 3. (si) pasang<br />

2. pasang n 1. (ie la'öt, krueng) paseueng; 2. kidang gèt<br />

beugi; 3. ki seudo; pileue (peunyakét); —<br />

besar paseueng aneu' buleuen ie meu'ulèe;<br />

— bulan paseueng raya<br />

3. pasang v berpasang-pasangan (pasang memasang)<br />

meutimba'-timba'; teumimba'; pasangan<br />

pasang; memasang timba'; pubeudé<br />

4. pasang v memasang 1. (peu) ngui; sö'; 2. pudué; 3.<br />

(peü)seumat; 4. taré' (layeue); 5. (— mata,<br />

telinga) glib; luem; kalon; 6. boh yum; 7.<br />

theun taron atawa bubèe; 8. peugèt; 9. peuhu<br />

apui; 10. seutèe; 11. meutaröh; tob (judi); 12.<br />

keunong glap; röh; tob (judi); 12. keunong<br />

glap; memasang (meriam, lampu, sumbu)<br />

cöh; cucöh; töt; teuet<br />

pasanggarahan n peunanggahan; peulanggahan<br />

pasar n 1. peukan; teumpat meusapat ureueng bloe<br />

publoe; 2. (pasaran) basa gasa; memasarkan<br />

publoe; sepasar limong uroe (uroe gantoe);<br />

kepala — hariya peukan<br />

pasar a licén; ueh<br />

pasara n 1. peukan; 2. kubu<br />

pasase n bagiyan atawa pasai nyang jikutép ba'saboh<br />

karangan<br />

pasasir In 1. peunumpang (kapai atawa kapai<br />

teureubang); 2. jamèeatawa ureueng mubloe<br />

ba' keude bu<br />

pasat n angèn pa' sa<br />

pasca (ka) Iheueh; — panen(ka)\heuehkeumeukoih<br />

667


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pasca panen a Iheueh keumeukoh<br />

pasca lahir a Iheueh lahé<br />

pascayuhana a Iheueh masa aneu' miet<br />

paseban n . balèröng (röm)<br />

paset n intan; beureuliyan<br />

pasfoto n gamba (putrèt) ulèe trö' u dada<br />

pasien n ureueng sakét; aneu' ubat<br />

pasif a 1. leubiem; leubie; prèh dahoh; 2. kureueng<br />

atawa leubèhnit niba' nyang jitamong; 3.<br />

jeunèh kalimat; 4. muphöm ba' neubeuet tapi<br />

han kuwasa ba' neupeujeulaih ngon cara<br />

lésan atawa tuléhsan<br />

pasifikasi n öseuha peu'aman atawa peudamè klayi<br />

keu'adaan nyang sa ngon yöh gohlom prang<br />

pasifisme n pham teuntang prang<br />

pas/Tc a pasè'<br />

pasilan n seumalu<br />

pasim a meuseupreu' sidéh sinoe; dumpatna; ba'<br />

jeueb ön buku atawa karangan<br />

pasir n anoe; mubuliet-buliet lagèe anoe; — laut<br />

anoe pasi<br />

pasit v (mata) meu(leu)kab; teupét<br />

pasiva n andé atawa bheue' nyang hana meulaba -<br />

- lancar tng nyang wajéb glah sitréb-tréb jih<br />

lam sithön<br />

pasmat n ringgét; reunggét Seupanyo<br />

pasmen n peuseumèn; ayeuem kupiyah atawa bajèe<br />

niba' sulam beuneueng meuih<br />

paspor urt tanda keutrangan nyang neupeuteubiet lé<br />

peumeurèntah keu ureueng nyang<br />

jikeumeueng ja' uluwa nanggroe<br />

pasrah v peusrah; srah; pulang droe ba' kada;<br />

1. pasta n — gigi ubat geuso' gigoe<br />

668


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. pasta n nan peunajöh<br />

1. pastel n nan peunajöh<br />

2. pastel n 1. gapu meugamba nyang meuwareuna; 2.<br />

gamba niba' gapu meuwareuna<br />

pasti adv teuntèe; ka meuteuntèe; labot; memastikan<br />

peuteuntèe; peuteuntèe; kepastian mupeue;<br />

berkepastian sajoh<br />

pasti (tetap, tentu, seharusnya) p sabét<br />

pastiles n ubat batö' jeunèh éseubömböm<br />

pastura n padang (biang luwaih) naleueng; teumpat<br />

gubeue hiweuen<br />

pasturisasi n poh atawa pumaté kumeuen ngon cara<br />

peuseu'uem<br />

1. pasu n pasu; beujana; — garam piyala (rutu) sira;<br />

— bulat cuwè'<br />

2. pasu (pasu-pasu) n tuleueng mieng<br />

pasuel n surat buta<br />

pasuk v be/pasuAr-pasuArmeukawan-kawan;pasu/fan<br />

pasökan; peusukan; kawan; taipah<br />

pasumendam n 1. mandum inong (purumoh) jimeulakoe ngon<br />

agam nyang sikawöm; 2. ureueng sajan<br />

(iréng) darabarö<br />

Pasundan n nanggroe Sunda; Jawa Barat<br />

pasung (pasungan)n pasöng; neunoh; singkla<br />

1. patah a 1. patah; 2. Ar/teudong; meutheun; han jitém<br />

lé; han jija' lé; -- arang putöih Iheueh (habéh);<br />

hana damè lé; gadoh bheu; — celana lipat<br />

siluwueu; — hati han jitém pubuet lé; pipa'<br />

até; teupèh até; kuyu; patah até; — lesu<br />

habéh harap; han jeued harap lé; — lidah<br />

teu'iem; patah kalam; jagon; janggai; —<br />

mayang\ka\; patah manyang; —nafsu(selera)<br />

han lèt lé; hana hawa lé; — siku sagoe; han<br />

jeued jitula' gob meulakèe; han é' jibantah<br />

lé; hanadayalé; hampir—ditengahsungkap;<br />

669


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

putöih; santo'; so'; hana seuneulheueh;<br />

mematahkan peugadoh; puputöih; peutalö;<br />

Iheueb; koh; ceukot; wiet; mematahkan<br />

sepotong-sepotong (sedik'it-dikit)pvpa'; pipèt;<br />

pipot; terpatah-patah rampheu'<br />

1. patah p dua patah kata duwa patah (kra') narit<br />

pataka n panji; pupanji; bandöi<br />

patam n ayeuem bajèe niba' paseumèn; tampö'<br />

patar n kiki peulicén kayèe<br />

patek n purèe<br />

pare/a n tuleueng brue' kreueng (teu'öt)<br />

paren n ha'nyang neubrélé peumeurèntah keusidroedroe<br />

ureueng keulusa siman nyang ji teumèe<br />

atawa jipeugèt saboh-saboh beunda/hai<br />

nyang jingui keudroejih<br />

patera n ön<br />

pateram n krèh ubit; peutaram<br />

paternalis a sipheuet meu'ayah<br />

paternalisme n cara seumimpén lagèe bangon ayah ngon<br />

aneu'<br />

patetis a 1. peunoh deungon peurasa; 2. röh jrteuka<br />

weueh<br />

patgulipat n 1.mupét-pét(meuneu'ènaneu'miet)2.curé';<br />

sulét<br />

1. pati n pupati; pati; sri<br />

2. pati n nyang seureuloe<br />

3. pati n mate; denda — diet<br />

1. patih a patéh; seumatéh; ta'at<br />

2. patih n 1. wazér; beundahara; 2. waki Bupati; 3.<br />

lakab ureueng raye' (Tuwan);<br />

1. patik n 1. paté'; laman; 2.. paté'; ulön tuwan; pacai<br />

2. patik v mematik cukèh; pèt<br />

patikim n nan ba'kayèe keu ubat gatai<br />

paf/7 n ceukèh; bliyöng; rimmbaih<br />

patil n sirép mubisa eungköt seumilang atawa<br />

seungkoe<br />

670


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

patin n nan sijeunèh eungköt krueng; ikan höm<br />

pating n paténg; pasa'; memating glong; pèh; jlong;<br />

paténg; panta'; paca'<br />

patiseri n keudè peugèt (publoe) ruti, khusöih ruti atawa<br />

peunajöh Prancéh<br />

patka n ajeumat keureutaih meutuléh ngon haraih<br />

Cina<br />

potogen a seumalu atawa bie' kumeuen nyang<br />

peujangkét peunyakét<br />

patois n basa gampöng; lögat(lörat) nyang peujangkét<br />

peunyakét<br />

patois n basa gampöng; lögat (lörat) mante<br />

patok n pato'; pancang<br />

patolog n ahli éleumèe peunyakét<br />

patalogi n éleumèe bhaih peunyakét<br />

patolopolis n kuta (nanggroe) nyang meuseu'è ureueng<br />

sakét batén umpama: gala' meulho, jahé dll.<br />

patos n rasa weueh; nyang peuteuka weueh gob<br />

patri n patroe; pudi<br />

patriarkhat n gayam kawöm ba' taloe wali<br />

patrilinial n muwaréh ateueh taloe wali<br />

patrilinial n muwaréh ateueh taloe wali<br />

patrimunium n boinah ba' yah<br />

patriot n palawan; nyang tuengbila tanöh ie<br />

patriotik n cinta keutanöh ie<br />

patriotisme n seumangat cinta tanoh ie; bah (beu, ba') that<br />

maté keutanöh ie<br />

patroli n pateuruli; runda<br />

patron n 1. saleue' peukayan; 2. cinto; jeued keu cinto<br />

patrum n keureutöih aneu' beuedé<br />

patuh a seumatéh; patéh;ta'at keu prèntah; mematuhi<br />

seutot<br />

1. patuk n cuto'; pathue'; pato'; bato'; mematuk cuto';<br />

coh; 2. pato'; khèb<br />

2. patuk n boh; daka<br />

1. patung n patong; sanam<br />

671


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. patung adv patungan bl'èm; meuripèe<br />

patut a patöt; laya'; laku; berpatutan phaih; padra<br />

1. pauh n pawöh; mamplam uteuen<br />

2. pauh n bagi peuet sicupa'<br />

pauk v memauk caw'ie'; cah'èt; kawét; gancu<br />

paul a 1. birö; 2. (ureueng) kureueng adat<br />

paun n 1. pawön Inggréh; 2. reunggét meuih keu<br />

ayeuem takue<br />

pareng n ruti thö<br />

pause n posé; piyöh sikeujab; bla si'at<br />

paus n eungköt pawöih<br />

1. paut n berpaut mupawöt; meusangköt; meulilét;<br />

mumat kubiet; meutawöt; terpaut sekali<br />

dasah; dasat; dahcah<br />

2. pauf v terpaut mubida; meuseuleuséh (seuliséh)<br />

paviliun n leupu ba' rabong rumoh raya<br />

pawai n 1. pawè; pubineuh; peurakkan; 2. alat-alat<br />

keurajeuen<br />

pawak n patong keutanda ingat<br />

pawaka n apui; sibansa jén.<br />

pawang n pawang; tabib; — harimau bumèe (guru)<br />

rimueng<br />

pawiyatan n balèröng<br />

paya n abeue'; bueng; paya; — dipantai brawang;<br />

rawang<br />

payah a 1. leubeuen; 2. söhsah; sahsöh; 3. lam bala;<br />

4. brat (sakét); 5. peureulèe<br />

1. payang n payang; pukat<br />

2. payang v memayang papah; satoh<br />

payar n jeulajah; runda<br />

payau a lagang<br />

payon n buböng rumoh<br />

payu v lagöt; laréh<br />

payu dara n abin; dè'; tè'; mom<br />

payung n payöng; memayungi töp; pupayöng; —<br />

kebesaran payöng ubö-ubö<br />

672


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pe n nan haraih pé (peueh)<br />

peang a sumpieng; meusumpieng<br />

pecah v 1. beukah; pipa'; 2. crah; wah; 3. bicah; 4.<br />

bra; brè; 5. crébré; 6. meugah; meuthèe; 7.<br />

(prang) mulaphön; 8. (prang) talö; 9. (su)<br />

beukah; 10. meuseupreue'; brabru; memecah<br />

beureutéh; memechakan proh; terpecahpecah<br />

meusipreue'; perpecahan<br />

(perselisihan) mupara'<br />

pecah belah 1. crébré; 2. teueng-bayeueng; 3. cawan-pingan<br />

pecai n sibansa ba' mula<br />

pecak a 1. ph'èb; keus'ieb; 2. buta siblah<br />

pecal v memecal picét; pirét; ceupét; uröt<br />

pecat v memecaffAran)peucat, pupiyöh; peuteubiet;<br />

usé; husé; hana pup'è<br />

pece a buta siblah<br />

pecel n peucai<br />

peel n kupiyah<br />

pecinan n gampöng Cina<br />

pecuk n sibansa meunom<br />

pecun n nan uroeraya Cina ngon piyasan jalö<br />

pecut n cambö'; ceumeuti; seunuet<br />

pada n peuda; eungköt masén teuprom<br />

pedada n sibansa ba' beureumbang; breumbang<br />

pedadah n peutoe ubat; ceurakén<br />

pedagog n ahli didé'<br />

pedagugi n éleumèe meudidé'<br />

pedak n meunatang mubisa<br />

pedaka n boh agö'<br />

pedal n geunidong; tapa' gari<br />

pedal n beum; beun<br />

pedanda n panita ugama Bali<br />

pedang n peudeueng; camci; samsi; — bermata<br />

lengkung blangkah; plangkah; — jenawi<br />

peudeueng meu'apét; —panjang peudeueng<br />

panyang; kaso'; — setiabu peudeueng<br />

673


674<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

Ihèemata; —pende/cpeudeueng lapansagoe;<br />

— daun enau peudeueng önjö' (teubèe); -<br />

-- hayati peudeueng abeusah; — berhulu<br />

kepit peudeueng ulèe meu'apét; — ladam<br />

kuda peudeueng ulèetapa' guda; — berhulu<br />

patung peudeueng ulèe patong; — berhulu<br />

canggah peudeueng ulèe tumpang<br />

beunteueng; — bera/urpeudeueng meukurö';<br />

--- ikan parang-parang peudeueng<br />

eungkötcuwalè; — cadangan 1. peunuwa; 2.<br />

tumba' beudé<br />

pedang Pase n kulangkah; blangkah<br />

pedapa n ranténg muda<br />

pedar a 1. pheu; 2. khie; 3. (— hati) beungèh<br />

pedas a 1. peudaih; keu'eueng; 2. Av peudeh; singké;<br />

— sekali (makanan) hu até (-até); peudaih<br />

tungkie'<br />

pedati n guruba'; geureubha'; peudati<br />

pedel n tukang peutimang adat teureutib acara ba'<br />

sikula tinggi<br />

pedena n peudeuna; guci raya<br />

pendendang n ijasutra mubeuneueng meuih<br />

pedendang n ité' atawa cicém ie<br />

pedendang, — gagak n timon gajah; teubèe ie<br />

pedegan n 1. tapla'; tirè; tabéng; 2. ki keutupèng;<br />

seulimböt; dalèh; 3. nan samaran (kon nan<br />

nyang keubit-bit)<br />

pedepokan n simacam teumpat kaluet raja-raja Jawa<br />

jameun dilèe<br />

pedet n aneu' pèe<br />

pedewakan n prahö bugéh; peudiwakan<br />

pediatri n éleumèe bhaih keusihatan aneu' miet<br />

pedih a 1.peudéh;meut'iet-t'iet;2. (— baf/)sakétat<br />

weueh até<br />

pedikur n tukang satoh gaki; seumatoh gaki, aneu'gaki<br />

ngon gukèe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pedok n weue meuneurö' ba' lingka geulanggang<br />

pacuguda<br />

pedoman n peuluman; peunuman<br />

pedongkang n prahö; tungkang<br />

peduli v darui; hiro; hibö'; isib; pakoe; peuduli;<br />

peuruwa; peureumeun; prumeun; purumeunj<br />

pöh; sibö'; tidak — ceungom; beu'aih —><br />

open<br />

pedusi n inong; purumoh<br />

pegagan a (ön) peugaga<br />

pegah a terpegah meuceuhu; meuleuha; geuthèe;<br />

gah; meugah<br />

pegal a 1. kuweuet; krawat; keurawat; 2. (— hati)<br />

seubai; subai<br />

pegan a terpegan teudong; teu'iem; tahe teubinga<br />

pegang v berpegang (pada) mat; mumat; berpegangan<br />

1. mumatmat; 2. neumat; memegang 1. mat;<br />

reugam; 2. na; 3. peulayeue; 4. drob; ceuköh;<br />

5. ngui; 6. mat gayam; 7. peudong; dipegang<br />

1. geumat; 2. geupeutimang; 3. geupeutheun;<br />

pegangan neumat; pegangansenjata tampö'<br />

pegar n sibansa tulö putéh ulèe<br />

pegah v leumah; deuh<br />

pegas n 1. pèi; sipréng; busu; pasu; 2. awépèh kasö;<br />

memegas mupeuté; pegas senapan lintaih<br />

beudé<br />

pegat v memegat 1. heumpeueng; ampeueng;<br />

linteueng; 2. koh; puputöih<br />

pegau n malo mirah keu ceuneulöp sutra<br />

pegawai n peugawèe; peugawoe; pegawai istana yang<br />

sudah dikebiri sida-sida<br />

pegoh n kreueng mutiya<br />

pegon n 1. basa Jawa lam haraih Arab; 2. haraih Arab<br />

hana meuharakat<br />

pegun a terpegun teu'iem; teuceungang<br />

pehong n peunyakét sabön<br />

675


676<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pejajaran n jèn; ceitan (narit ceumaröt)<br />

pejaka n beuateueh watèe<br />

pejal a doe; da'; padè'<br />

pejam v pét<br />

pejatian n suka; keuheunda'<br />

pejera n peujara; alat teumakat<br />

pek n cak peulakén; plakén<br />

peka a 1. reujang (meu)nyum; bagah meusambui;<br />

datèe; 2. lanca ba' jija'; 3. hana lalè; 4. reujang<br />

thatteupèh; memekapoh; peuduli; —penyakit<br />

birah<br />

pekaja n ba' (bungong) jiemjiem; seuleupö'<br />

pekak a 1. tulo; 2. klo; beungka'; — batu tulo abéh;<br />

— (pekak) badak pura-pura tulo; — labang<br />

beungka'; memekakkan tunyè; tunyoe<br />

pekakak n nan cicém uteuen<br />

pekakah n sukèe di Riyo<br />

pekan n 1. peukan; uroe gantoe; 2. 7 uroe; sigo<br />

Jeumeu'at; sigo Leuhad; — raya piyasan<br />

raya<br />

pekarang n seunyata<br />

pekasam n jrue'; peukasam; — ikan peuda<br />

pekat a likat; ghuen; (ie) kreueh; keudoe; — hati<br />

jadam (jajam) ba' até<br />

pekat cak. pakat; mupakat<br />

pekatu, beidl — sijeunèh meureuyam<br />

pekatul n neuk'uet<br />

pekau n memakau geumeucie'; geumeuréb; kli';<br />

rangöng; rawöng<br />

pekerti n 1. (budi —) peurangeui; prangeui; 2.<br />

peukateuen<br />

pekik (pekikan) n 1. deumpé'; kli'; 2. sura'; ngeuréb;<br />

geumeuréb<br />

peking v memeking!. meukhing-khing;2. meunyaba';<br />

ba'e<br />

pekina n tulö


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pekir a cak paki<br />

pekir a cak apké; apeuké<br />

pekis v memekis marit teuceu'è'<br />

pekiwan n moncut; bagan<br />

pekojan n gampöng (ureueng) Arab<br />

peksi n nan cicém<br />

pe/rau num sepekau siribèe<br />

pekuk a ceuko'; kiwieng<br />

pekuk n memekuk ta'; pakhö'<br />

pekulun n tuwan(g)ku<br />

pekung n cabo'; meraih — Are dada pb. mita sösah<br />

(malèe)<br />

pekur v memekur tapakö; teupakhö<br />

1. pel n ijalap (sampöih); mengepel peugléh; pleue<br />

2. pel (pelan) n tanoh lapang<br />

3. pel 1. (keureutaih) ön; 2. si ön keureutaih nyang<br />

meucita' (8 atawa 16 ön);<br />

pelabi n ilah; dalèh<br />

pelabur n ransöm<br />

pelagas n nan sijeunèh siseue' la'öt<br />

pelagis n sijeunèh eungköt nyang udép ba'binèh panté<br />

pelagra n nan peunyakét<br />

pelah (- lidah) a tilö<br />

1. pelak n jén<br />

2. pe/a/r a silap; salah; lupöt<br />

pelalah n geureuda; jumoh<br />

pelamin (an) n teumpat meusandéng darabarö ngon lintö<br />

pelampang n seueng<br />

1. pelampung n lampöng<br />

2. pelampung n peulampöng<br />

pe/an a pelan-pelan (meugra') peuleuheuen; lamat;<br />

1. peuleuheuen; pleuheuen; 2. leumoh; hana<br />

kreueh<br />

pelan n tanoh lapang<br />

pelana n lapé' rueng guda; peulana (plana); keukupa'<br />

pelancar n keunaleueng; ganjai; landaih<br />

677


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pelanduk n glueh; jlueh; kancé; lapöh; napöh; plandö'<br />

1. pelang n 1. kuréng; 2. bulöh rimueng (kure'ng)<br />

2. pelang n cak papeuen plang<br />

pelang n sijeunèh prahö maniyaga jameun dilèe<br />

pelangai n plang<br />

pelanggi n batèe rukham<br />

pelangi n (buleuen) beuneueng raja timoh; beuneueng<br />

raja<br />

pelangkah n peuneuba peulèngkahan<br />

1. pelangkin n peulakén; plakén<br />

2. pelangkin n peulangkèe; usöng<br />

pelantar (pelantaran) n 1. bangkupanyang teumpat due'jileuen<br />

rumoh atawa ba' keudè; 2. panteue; suthoh<br />

pelanting v berpelantingan teugeuntit; reuban<br />

pelas n memelas kue taloe; c'uet<br />

pelasah n bajèe rumoh<br />

pelasuh n sibeu'o; simalaih<br />

pelat n 1. piréng peutoe beuet; 2. plat (beusoe lipéh)<br />

pelat a tilö<br />

pelata n eungköt la'öt, sijeunèh geumböng<br />

1. pelatuk n sibansa to'to' beuragoe<br />

2. pelatuk n bed//; gamèt beudé; pato'; bato'<br />

1. pelawa v mempelawa uroh; meu'uroh<br />

2. pelawa n ceue ie la'öt suröt<br />

3. pelawa n ampeueng<br />

pelayon n deunda baplueng inong<br />

pelbagai num 1. mubagoe-bagoe; ba' mandum; 2. anika<br />

macam; mumacam-macam<br />

pelbak n ca/r. töng bröh<br />

pelbet n peuleubèt<br />

peleban n adat töt manyèt<br />

pelebaya n 1. lageuem; 2. aleugojo<br />

pelecet n pèng balo<br />

pelecok n terpelecok meukilah; meukita<br />

pe/e/f n geunadéng ruda<br />

pelekat n ijakröng palikat<br />

678


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pelekok v terpelekok meukilah;meusalah (urat,<br />

tuleueng)<br />

pelekuk a ceuko'; bungkö'; kiwieng<br />

pelencit v terpelencit meupanchot; meupancét<br />

pelengak v terpelengak teutahe-tahe; teusanga';<br />

teubinga<br />

pelengan n teuleueng mieng<br />

pelenting n gando; busu<br />

pelepah n peuleupeu'; beuleubeue'; seulumpue';<br />

lumpue'; /cara bantu bilangan pelepah berdaun<br />

yue; sehelai pelepah pisangsiyue peuleupeu'<br />

pisang<br />

pelesat v terpelesat teupeulanténg<br />

peleset v meme/esef meu'iseu'; ferpe/esefmeusireue';<br />

mupilo'; meusie<br />

pelesir v berpelesir 1. meusenang-senang; 2. tamaca<br />

1. pelesit n daruet<br />

2. pelesit n buröng p'ieb daraih aneu' miet maté banlahé<br />

pelesit n puluwit; suruléng<br />

1. pelet n kurè kayèe<br />

2. pelet n 1.geutahtaroncicém;2.minyeu'peungaséh;<br />

3. narit seumadan; 4. meukeunong ba' até;<br />

teukeunong<br />

3. pelet n umpeuen eungköt (deuda' atawa teupöng)<br />

nyang mubuliet-buliet lagèe pè<br />

peletek a memeletek crah; wah<br />

peleton n pasökan tantra (20-40 droe); paliton<br />

pelias n peungeulieh<br />

pelihara v jasa; jaga; satoh; siboe; padubawa;<br />

memelihara(kan) 1. siboe; 2. jaga; 3. peulara;<br />

4. satoh; 5. praha; 6. meudue'; 7. pubiyeue;<br />

8. peutimang;<br />

1. pelik a 1. uareuengna; hana kayém; meuseuké; 2.<br />

dhiet; 3. sulét<br />

2. pelik n pelikan sijeunèh barang tambang<br />

679


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. pelik n keurabu; subang; téng-téng<br />

pelinggam n rukham; peulinggam; plinggam<br />

pelintir v 1. rhéng; 2. putie; punyie<br />

pelipir n birè jalan; primpieng rèt (juröng)<br />

pelipis (an) n peurimpieng; peureumpieng; primpieng<br />

pelir n aneu' (boh) krèh; plè; boh ph'ieh (kas)<br />

pelir anjing n sibansa ba'sreue (rheue)<br />

pelir itik n sikröp<br />

pelir kambing n sibansa ba' si'abeueng-abeueng<br />

pelir monyet n sibansa ba' jeumpa<br />

pelir musang n sibansa ba'sabön<br />

pelisir n geunyie pita ba' bajèe<br />

peilt a kriet; liet; kiké; è'linot lam ba' mè<br />

pelita n panyot<br />

peirtur n cèt minyeu' peukilat kayèe atawa keurusi;<br />

peulitö<br />

pelo a tilö<br />

peloh a leumie' boh; leumoh cahwat<br />

pelonco n 1. teumiké puti'; 2. ki puti' that (manya' that;<br />

bilah; kureueng peungalaman)<br />

pelonco a 1. buköng; paleueng; loih; 2. /V/'tamue' droe<br />

lam akeulém barö<br />

pelopor n ureueng ja' atawa dong nyang awai phön<br />

jikeue; ureueng cahrèt; peureuntéhrét;<br />

ureueng pugaphön<br />

pelor n aneu' beudé; boh beudé; — mimis aneu'<br />

princeut<br />

pelosok n lam klè'klo'; lungkie'<br />

pelosot v terpelosot rhöt; jitrön; jitrön that yum<br />

pelotot v memelotot blie; teublie<br />

pelples n plö'ie gantung ba' keu'ieng<br />

pelpolisi n pulisi meubeudé<br />

pels n bajèe seu'uem niba' kulét<br />

pelt n kulét (ngon bulèe) teusama'<br />

peluang n 1. luweueng; ruweueng; 2. teudöh; bla; reuda;<br />

— emas meuteumè ruweueng nyang gèt<br />

680


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

peluh n reu'öh; plöh<br />

peluit n priep; puluwit<br />

peluk v 1. ruguem; uem; wa; 2. deupa; berpeluk<br />

meu'uem; — tubuh wa tuböh (hana buet<br />

sapeue); berpelukan meu'uem-uem;<br />

memeluk rapat ruguem<br />

peluluk n ba'jö'<br />

pelulut n tukang meu'uröt<br />

pelumpung (pelungpung) n geulaga; glaga; ba'rabo<br />

pelupuh n prumpöng<br />

pelupuk (— mata) n brue' mata<br />

peluru n pluru; boh beudé<br />

peluruh n pluröh; peuluroih; ubat pumuntah<br />

pelus n kirèe ra'sasa<br />

pelvis n seukitöng; sangkitöng; kitöng; keukitöng<br />

pemair n meuntroe ukö<br />

pemali n pantang; hamèe (han mèe)<br />

pemarip n lamiet raja<br />

pematang n ateueng; pumatang; seumatang<br />

pemayung n nyh'ab; pukat krueng<br />

pembarap n 1. sibansa keuchi'; 2. aneu' ulèe bara<br />

pembayan n parui; tumuda<br />

pemendak n dalöng kréh<br />

pemeo n haba nyangka jeued keu bungong bibi; haba<br />

teunimpla'; haba simbéng<br />

pemerhati n ureueng nyangna minat keusaboh-saboh hai<br />

(masa'alah)<br />

pemindang (an) n geutieb kulét atawa ija seunulam<br />

pemirsa n jreueng eu (kalon) telivisi<br />

pempek n nan peunajöh Plimbang<br />

pemuda n ureueng muda; aneu' muda (agam)<br />

pemudi n ureueng muda; aneu' muda (inong)<br />

pemuras n beudé keumuraih<br />

pena n kalam<br />

penaka p bagoe; ba'sang; sipeureuti; sipreuti<br />

penala n alat tala suwara<br />

681


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

penalti n sipa' ghón 12 paih<br />

penampan n dalöng; talam<br />

penampang n 1. bideueng nyang rata 2. barang teu'iréh<br />

saré timang<br />

penanggah n ruweuengba'hotè atawa keudoebuteumpat<br />

keubah idang makanan keujamèe;<br />

penanggahan dapu teumaguen<br />

penanggalan n jén inong, meutangkura' hana tuböh<br />

penaram n peunyaram<br />

penasaran a 1. kreueh that até ba' keumeung pubuet<br />

saboh-saboh hai, kulusa na torn keuciwa; 2.<br />

h'eut that raya keuneu' tupeue atawa<br />

beumeuteumèe saboh-saboh hai; 3. rasa<br />

hana pueh; 4. beungèhraya keulusa hana<br />

tröih h'eut atawa jipeujayéh<br />

penaf a hè'; payah; leubeuen; leulah; reu'ah<br />

penatu n dubi<br />

pencak n manca'; silè'<br />

pencalang n béncalang<br />

pencar v berpencar-pencar(berpencaran) meus\seue\<br />

meuseupreu'; meusimpreu'; meutabu;<br />

meucrébré<br />

pencet v picét; pinyèt; teugon; grueb<br />

pencil v 1. aséng; lanténg; 2. meuklèh; meungklèh;<br />

memencil meungklèh; meuklèh; pincé;<br />

terpencil seuninya; suninya<br />

pencok n reuböih ön kayèe meu'aweueh<br />

pencoleng n pancuri; simeurampaih<br />

penda v memenda pubeutöi; peuteupat; pré'sa<br />

pendaga n peutoe; kopho<br />

pendahan n leumbéng atawa sikin glawa<br />

pendam v memendam 1. tanom; 2. som; tröh; keubah;<br />

prom; — diri meusom; somdroe<br />

1. pendapa (pedapa)n ranténg<br />

2. pendapa n 1 .seuramoe(sramoe); ruweueng; 2. bantayan<br />

pendar n mumeu'-meu'; berpenda-pendar meulib-lib<br />

682


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pendar v berpendar 1. muputa; mupuséng; meugisa;<br />

2. meugulé--gulé; 3. mumang<br />

pendaringan n pasu breueh<br />

pendek a 1. paneu'; pindè';'èt; 2. miyub; reundah; 3.<br />

si'at; sikeujab; sigo s'ab; 4. singkat; — akai<br />

tan éleumèe; picé'; — kay/singkat haba (narit);<br />

— madah paneu' narit; — kata ngon cara<br />

singkat mantong; — napas reujang hè'; —<br />

pemintaan hana tréb udép; — tali meuseukin;<br />

— umur maté muda; 'èt umu; — gemuk<br />

dugo'; guntoe; su'oe; tu'oe; tukan; — kokoh<br />

kasè'; — kekarpadè'; —tumpul su'oe; tu'oe;<br />

si — poreundah<br />

pendekar n 1 .ahlisilè'(manca);panika2. ureueng (nyang)<br />

beuhe; palawan; — kata (— lidah) ceudaih<br />

peugah haba; alhi deubat; — pena ahli<br />

keumarang<br />

pendet n tari Bali pumuliya jamèe<br />

pendeta n panita; peunita; pandita<br />

pending n geundét; peundéng; taloe geundét; — dari<br />

kain peungeulét<br />

pendongkak n patam teubueng kréh<br />

penduk n salöb sarong kréh niba' meuih (pira')<br />

pendalum n boh agö' jeum<br />

penembahan n lakab raja atawa ureueng nyang geupeumeuliya<br />

penes n kapai ubeuet<br />

penetrasi n mböih beusöt; (ji) rh'ab; sr'ab; lui; löb; nueb<br />

pengalasan n pangkat lamiet raja<br />

penganan n peunajöh; dabeueh peukan; juwadah<br />

penganak n alat bunyoe<br />

pengang a tunyèe<br />

pengantin n mampleue; — laki-laki lintö; — perempuan<br />

dara barö; meunarö (beunarö); bidan —<br />

peunganjö; nè'peunganjö<br />

pengantin (kembang —) n nan ba'bungong mangat bèe<br />

pengab a hugöb; ugöb<br />

683


684<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pengapuh (layar —) n layeue sabö<br />

pengar a mumang banbeudoh éh atawa banlheueh<br />

mabö'<br />

pengaruh n peungaba;teurakah; wap; oapana;---(kern<br />

pimpinan, kekuasaan) gayam<br />

pengat n seurawa (srawa); peungat<br />

pengatu (pekatu) n meureuyam; meuriyam<br />

pengawinan n tukang ba tumba' rintah keurajeuen<br />

pengeng a mumang that ulèe; peunèng<br />

pengerih n bubèe<br />

pengga a (pingan atawa mangköng) Ihö'<br />

penggah a meuthèe; meugah; gah; meuleuha<br />

penggal v 1. koh; kr'èt; teubaih; fer—puntöng; 2. bagiyan<br />

niba' buku (kutépan karangan)<br />

penggawa n kupala pasökan; kupala gampöng;<br />

peunggawa; peungawa<br />

penghulu n Lkeupala; tuha (gampöng, adat, nenggroe);<br />

pang'ulèe; 2. kadi<br />

pengkal a (khém) meukha'-kha'<br />

pengkar a kiwieng; ceuko'; wang<br />

pengki a pangki<br />

pengkol a bilo'; lingköng; leungköng ceuko'<br />

pengkor a capie'; wang<br />

pengos a bugam; tumpöi<br />

penguin n sijeunèh cicém la'öt daro' kutöb Seulatan,<br />

meusayeuep hanjeued jipo, nyang jeued cit<br />

jimeulangue, didarat jija' cacang<br />

pengulu n tuwanku<br />

peniaram n peunyaram<br />

pening a mumang; peunèng hayut; ayeue<br />

pening n (sèng) sigè timah tanda kalheuh bayeue paja'<br />

gritangèn atawa asèe<br />

pening a mumang<br />

penis n boh; daka<br />

pinisilin n ubat poh kumeun, jipeugèt niba' kulat<br />

penitensi n tèbat; meutèbat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

peniti n peuniti; peuniti; peulinti<br />

penjajap n kapaiprang Bugéh jameun dilèe<br />

penjalin n awé peugèt keurusi atawa alat-alat rumoh<br />

penjara n glab; béncara; had; jén; peunjara; peunyara;<br />

peuncara<br />

penjaruman n baruwa; beuruwa<br />

penjor n ayeuem niba' trieng meuculé'<br />

penjuru n peunyuröng; peunjuröng<br />

penomah (raja --) n peuneumèe lintö keu tuwan<br />

pensi n sijeunèh sipöt<br />

pensil n pènsè; poteulöt; peuteulöt<br />

pensiun n pansiyön<br />

pentagin n bungong muputi' limong<br />

pentagram n bintang limong sagoe<br />

pental adv terpental teugeuntit; teupeulanténg<br />

pentameter n uköran limong gaki<br />

pentan a kameuteuntèe; kameusoe<br />

pentang v mementang 1. ploh geunulöng; leueng; 2.<br />

taré' gando<br />

pentar a (su) leumoh<br />

pentas n panteue piyasan (bangsawan); suthoh<br />

1. pentil n 1. puténg tè'; 2. bicöh; 3. (boh) puti'<br />

2. pentil v seuté'; reuté'<br />

pentil n reuhung peulöb angèn<br />

pentilasi n umpung mirahpati<br />

penting a 1. peunténg raya; 2. meuyum that; meuguna;<br />

3. mat geunancéng; mat gayam; terpenting,<br />

penting sekali sitimang brat<br />

penting v berpentingan teupeulanténg<br />

1. pentol n thueb; keunop; — pintu gancéng pintö; —<br />

tongkat ulèe tungkat<br />

2. pentol n pentolan cak. 1. ulèe kawan; 2. ureueng<br />

geumalèe<br />

3. pentolan n rumoh judi<br />

pentung (an) n blantan; mementung tala;<br />

penuh a peunoh; pupö; pipé; meukandöng; Av'geunap;<br />

685


INDONESIA<br />

A C E H<br />

meukeuba; meuseu'è; teutah; — bekat<br />

meuseuleusa'; meusa'; -- harapan meuharap<br />

that; — kepala mumang; — ketakutan<br />

teumakötthat; —luka (b/su/j lulut; memenuhi<br />

sampé; sampoe; terpenuhi keinginan sampé;<br />

sampoe; — sekali (sesak, kepenuhan) pipé;<br />

sarat; seusa'; seuda'; sada'; seudot; seuleusa';<br />

meu'ung;sepenubnya/penubpemaf/aridawö'<br />

penyek a c'ieb; ch'èb; reumieb; memenyekkan payéh<br />

penyengat n janga'; jangat; srabè<br />

penyok a reumieb reunyieb; c'ieb<br />

penyu n pinyie; peunyie<br />

peok a ph'èb; ceuko'; wang<br />

pepagan n kulét janga' ba'kayèe<br />

pepah n (tungkat, galah) alat seumeuko'<br />

pepak a séb; pipé; leungkap<br />

pepaku n sijeunèh pa'ikö<br />

peparu n s'uep<br />

pepas n (mata) kawé<br />

pepar a 1. rata; santeut; padan; 2. peunoh<br />

pepatah n hadieh maja<br />

pepaya n peuté'; — jantan ba'peuté' rambèe<br />

1. pepe n nan peunajöh<br />

2. pepe (kain —) n cak. sijeunèh ijadrél<br />

1. pepek n 1. meutaröh jiluwa banda; 2. glue<br />

2. pepek n paröt; peureuji; pukoe; kas bröt; capö'; nab<br />

1. peper v memeper 1. sibè; siba; 2. (kapai, prahö)<br />

(h)anyot<br />

2. peper v rhaih euncitè' ngon ön atawa ngon keureutaih;<br />

sangkilat<br />

pepermin n peureumèn; èseuböm-böm peudah<br />

pepes (pepesan) n eungköt payéh<br />

peper a 1. doe; teutöp; 2. ki gadoh akai<br />

peper v memepet 1. geunton (geunteun); 2. sa';<br />

peusa'; 3. peurapat; terpepet wa/rfuseuleusa';<br />

meukarat<br />

686


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pepindan n kieh<br />

pepelum n seuneumong bajèe<br />

pepsina n sijeunèh dat lam pruet<br />

pepuju n rahém<br />

pepunden n junjöngan; peunujoe<br />

peputut n murib niba' sidroe panita<br />

1. per p 1. tiep-tiep; 2. jeueb-jueb; jeueb; 3. phön;<br />

ba'mulaphön<br />

2. per bagi; per empat sipha<br />

3. per p deungon; ngon; pertelepon (deungon)talipön<br />

1. per (pegas) n busu; pasu; pèi; sipréng<br />

2. per n bola lampu listréb<br />

3. per v mengeper kuyu; kuyut; teumaköt; yo<br />

perabot (an) n peukakaih; beukai<br />

perabung (an)r\ tampöng rumoh<br />

perada n peureuda<br />

peragat n ubö-ubö raja<br />

peragawan n agam nyang peudéngdéng mubagoe-bagoe<br />

bajèe cinto nyang barö leumah<br />

peragawati n inong nyang peudéngdéng mubagoe-bagoe<br />

bajèe cinto nyang barö leumah<br />

perah v prah; memerah susuprah ie abin; alatperah<br />

peuneurah; sapi perahan leumo peuneurah<br />

perahu n peurahö; prahö'; jalö; — yang digunakan di<br />

pantai timur Aceh peujajab; peujabjab; —<br />

bagong jalö kulè'; prahö salah-salah; salalah;<br />

— kecil sambö'; jalö peusangka; — balang<br />

prahö layeue meutihang duwa; —brekemudi<br />

dua sebelah menyebelah buritan peurahö<br />

(meu) capéng; — gubang prahö Riyo; —<br />

jolong-jolong jalö seureumpéhOMeulaböh;<br />

jalö seureumpéh; — lading prahö raya; —<br />

layar motor prahö meusén; —lepa jalö klèwè<br />

(— bidö'); — mancung klibeuet; — mayang<br />

jalö pukat; —sasakrakét; — SiamXop; lubang<br />

pada dasar perahu kakab; mata kakab;<br />

687


688<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

badan perahu brue' prahö; haluan perahu<br />

ulèe prahö; buritan perahu iku prahö; papan<br />

(kayu) tempat duduk dalam perahu panga;<br />

seungka<br />

1. perai v berperai-perai crébré<br />

2. pera/' v 1. pró; hana keureuja; 2. hana bayeu<br />

3. perai (bawang —) n bawang piya<br />

4. perai v berperai-perai (membuang—jmupiro(-piro);<br />

mupai-pai<br />

5. perai n tihang pato'; pato'jalan; pai<br />

peraji n bideuen; madukön<br />

perak n pira'; philah; — murnip'wa' seuntagi; celupan<br />

perak ie pira'<br />

peraka n peuleuka<br />

1. peram v memeram uru suwara mirahpati; kutru<br />

2. peram v memeram prom; karom<br />

3. peram v berperam karom; kuröng<br />

perambut n dawè kawé; pramböt<br />

1. peran n 1. aneu'bansawan; 2. si(po)dalupa;berperan<br />

1. meu'èn bansawan; 2. rintah; peranan<br />

bagiyan calitra bansawan nyang jimeu'èn lé<br />

sidroe-droe ureueng nyang meu'èn<br />

2. peran n teurakaih<br />

3. peran n bara linteueng<br />

1. perancah n prancah<br />

2. perancah (— gulai) n jeunampu kuwah<br />

Perancis n Prangséh; Peurancéh; Peurancséh;<br />

perang n 1. meumusöh; mupaké; 2. meugada;<br />

meurada; prang; ber—muprang; memerangi<br />

gada; rada<br />

perang a jagat; gapi<br />

perangah v terperangah peurancat; peunjat; keuranjat;<br />

keuranjat<br />

perangai n peurangeui; prangeui; prangoe; tingkah laku<br />

peranggang (ayam —) n mano' panggang<br />

peranggu n cawan pingan


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

peranggul num seperanggul (an) sisalén (sigoe salén)<br />

perangkap n 1. biniet; keunuröng; peutah (tiköih); taron;<br />

tarèn rampagoe; gachéb; 2. tipèe moseulihat;<br />

memerangkap 1. drob; 2. taki; daya;<br />

terperangkap meujantang; keunong taron<br />

(drob); meucarueh; — kerbau Har tibeueng<br />

perangkat n alat<br />

peranjat v terperanjat teugröb keulusa teukeujöt;<br />

teupeuranjat; peurancat; keurancat<br />

peranti n 1. alat; peukakaih; 2. carat; 3. bahan<br />

1. perap v memerap keupra' sayeuep; mupèpè<br />

2. perap n terperap meutamon; meutheun<br />

1. peras v memeras 1.prah;jeupat;pirét;picét; 2. teuga<br />

that tueng laba; 3. riwat; ruwat; sana'; —<br />

keringat ki. brat keureuja; — otak ki. brat<br />

seumiké; — tenaga mubuet meukeubit<br />

2. peras a 1. licén; alöih; 2. rata; luen<br />

perasat n 1. neumat; 2. carong ba'neumat<br />

peras-perus v khém meukulöm<br />

perasukan n pasökan; barésan<br />

perat a 1. khie; 2. masam; 3. klat<br />

perata v berperata peu'idin meukawén ureueng<br />

sikawöm<br />

perawan n 1. dara; 2. biké; 3. ki (uteuen) gohlom teupèh;<br />

gohlom jipuga; — kencur dara puti'; — fua<br />

biké<br />

perawas n glima breueh<br />

perawis n sigala macam alat nyang peureulèe keu<br />

saboh-saboh hai<br />

perbal (proses —) n surat nyang meutuléh peue nyangna bhaih<br />

saboh-saboh hai (peukara)<br />

perban n peureuban<br />

perbani a 1. uroe buleuen é'; buleuen muda; 2. ie<br />

paseueng peunoh atawa ie suröt thö<br />

perbawa n teurakaih; teureukaih<br />

689


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

perbegu n (ureueng) pigo; tan ugama<br />

perbekel n peutuwa biang; keuchi' (Bali)<br />

1. perca n peureuca; meuseuta'<br />

2. perca n ba' balam<br />

percaya v peucaya; peureucaya; yakin; tidakdipercaya<br />

lagi rè; dapat dipercaya (di andalkan) srab;<br />

rhab; sumber yang dpat dipercaya (ilmu<br />

pengetahuan) kawi<br />

percik n peureucé';— an rincé';reuncé';rinté';reunté';<br />

runté'; memercikreuté'; reuncé'; seuté'; siba;<br />

simbö; uraih; urah<br />

percis a cak ateueh watèe; simban<br />

percrt v memercit 1. mupancé; mupanca; meucr'ètcr'èt<br />

percul v tepercul meucindot; meuceundot<br />

percuma a 1. tan meuguna; siya-siya; 2. hana bayeu;<br />

pré<br />

perdah n go beuliyönhg (ceukèh)<br />

1. perdana n beundahara<br />

2. perdana adv nyang awai phön; peudana<br />

perdana menteri n peudana meuntroe<br />

1. perdata n 1. peungadélan; majeulieh hakim; 2. bhaih<br />

ureueng biyasa<br />

2. perdata v 1. beuteugoh; ingat-ingat; glib; 2. eu; puduli<br />

pedeo a cak. hana bayeu; pré tè'to'<br />

perdom p cak. narit ceumaröt<br />

pedu n peureudèe; teunaman meupeureudèe<br />

pere v cak pré<br />

perdus a terperedus bu'ieng<br />

pereh a terpereh-pereh meu'apit-apit; leubeuen<br />

perempuan n 1. inong; prumpuen; 2. peurumoh; binoe; -<br />

--geladak(jalan, jaiang, jangak, lecah, naka<br />

biduen; sigalöh; perempuan tua ni.<br />

perenggan n ceue; had<br />

perenggi n Prancéh<br />

perengkat n pangkat; deureujah<br />

690


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

perengus a bèe hanggöi; bèe landö'<br />

perenyak v terperenyak teudue' meutumpö' (teupurö)<br />

perenyuk a terperenyuk kipè'; lipè'<br />

1. perepat n nan ba' kayèe binèh pasi keu geunadéng jalö<br />

2. perepat n rakan; ngon<br />

peres a peunoh mupépé<br />

peresih a peureuséh<br />

peretel a Iheueb; Iheueh; Ihoh; plue'<br />

perewa n 1. beuhe; bheu; 2. tukang kacho<br />

perfek a sampöreuna; po'ta; pu'ta<br />

perforasi n peureuhung keureutaih; ruhung<br />

performa v 1. rintah; 2. meu'èn; 3. peutunyo'<br />

pegam n (cicém) beureugom<br />

pergat (pergata) n nan kapai<br />

pergedel n nan makanan niba' boh gantang meujampu<br />

ngon sie<br />

peg] v 1. gra'; ja'; peureugi; peuta; (kasar); teubiet;<br />

2. wèh; minah; pinah; 3. brangkat; bungkha;<br />

leupaih; bepergian teubiet; sapa; (jauh)<br />

sapara; (jalan jalan) tandang; pegi keluar<br />

neger! (asing) untuk berperang atau damai<br />

landang<br />

pergok v memeroo/ï/mupakhö'; fe/peroo/rmeurudh'o'<br />

pergol n seupöh meuih (pira')<br />

perhati, memperhatikan kalon; eu; glib; ngieng; pandang; tilé';<br />

sasat<br />

1. pen n 1. hai; sipheuet; proe; bhaih; 2. laku; 3. ri;<br />

ré; kri; kré<br />

2. peri n narit; berperi marit; memerikan peugah;<br />

peujeulaih<br />

3. peri n jén inong<br />

peria n ba' peureuya; peuriya<br />

perian n pacö' trieng<br />

periang n kutika nyang gèt<br />

peribahasa n umpama; tamsé; misé; meusé; masé<br />

peribudi n meubudi<br />

691


692<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

peridi n 1. meunatang Ie aneu', miseue tiköih, arnab<br />

atawa bui; 2. bagah m'ue; seumibo<br />

penter a ba' binèh kuta atawa gampöng; jeu'öh u<br />

dalam; jeu'öh niba' pusat nanggroe; tunong<br />

perigel a jeumod ngon sigab<br />

perigi n mon; —buta monthö; — wa/caf monwakeueh<br />

perih a peudéh; memerihkan peusösah<br />

perihal n hai;; éhwai; bhaih<br />

periksa v pré'sa; peuré'sa; seulidé'; sasat; (dengan<br />

perantaraan dukun atau alat kedokteran)\höh<br />

perilaku n laku; naseubah; meunasabah; munasabah<br />

perimbas n baci; sron<br />

perimpin (perimping) n 1. taloe kato'; 2. taloe layeue<br />

perinci v memerinci peugah meutèhrèh; peu'inci<br />

1. peringi v bèe meuh'ong<br />

2. pering n bulöh; igeueh<br />

peringgan n ceue; had<br />

peringgitan n rambat<br />

peringkat n bhab; had<br />

perintah n ama; sru; prèntah; atöran; — raja panggé;<br />

memerintah surön; rintah; yue; ra'i; mat gayam<br />

keurajeuen; peutimang nanggroe;<br />

pemerintahan tadeubi; keurajeuen;<br />

memerintahkan suröh; surön<br />

periode n had; watèe<br />

periodik a meumusém-musém; muwatèe<br />

perirana n bunyoe<br />

perisa a mangat; hayeue<br />

perisai n prisè; peurisè; bandröng; uta-uta; — kayu<br />

panda'<br />

periskop n teurupöng kapaisilam<br />

peristiwa n hai; peukara; keujadiyan; peurèstiwa<br />

1. perit a peudéh<br />

2. perit n sijeunèh tulö<br />

periuk n kanèt; kanot; periuk besar dangdang;—api<br />

böm ranjo


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

perjaka n agam gohlom meukawén; bujang<br />

perji n pukoe; nab; bröd; capö'<br />

perkakas a peukakaih; sipréng; sipring<br />

perkamen n kulét kamèng atawa bubiri geunantoe<br />

keureutaih<br />

per kapita rata tiep-tiep ureueng<br />

perkara n peukara; langgéh; hai; masalah; uröhsan;<br />

cak. kurusa; sabab; — belakang 1. hana<br />

peunténg; 2. uröhsan; euntreu' (eunteu'); -<br />

-- s/p/7 meusugang antara ureueng sidroe<br />

deungon ureueng la'én<br />

perkasa a 1. teuga ngon beuhe; 2. kha; kheue; peukasa<br />

perkolar n pati seunaréng<br />

perkolasi n saréng; cara seunaréng; seumeurh'ab<br />

perkolator n alat teumaguen kupi nyang meuseunaréng<br />

perkosa a Iho ngon pa'sa; reupaih; meukreueh<br />

perkutut n meureubö'; — putih meureubö' raja<br />

perlahan (— lahan) a 1. peuleuheuen; pleuheuen; hana atawa<br />

bè' meugucöh; 2. (marit, su) leumoh leumböt;<br />

dengan — ngon peuleuheuen<br />

1. perlak n ijapreula' (peureula')<br />

2. perlak n lampöih; taman<br />

perleng v cak. (watèe) pupanyang; tamah<br />

perlente a tari; bahie; peulintè; plintè<br />

perlenteh n 1. ureueng beu'o; juwon; 2. pancuri; peunjahat<br />

perli n 1. simbéng; 2. cak. kicè'; bujö'; padan; payu<br />

perlina a gayéb; rayéb; leunyap<br />

1. perling n (cicém) peureuléng<br />

2. peling v teperling meucaya; meukilat mata<br />

perip n cak. perureulip; meugala'; cinta abéh<br />

perlop n cak. peureulop; idin hana tamong keureuja<br />

perlu adv peureulu; peureulèe; meuteumèe; preulèe;<br />

preulu; meuhajat<br />

perlup v caA: meutunangan<br />

perlup a caA" leungo; gurue',<br />

perlus v teperlus meusurue'; teupeureulöh; teublöh<br />

693


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

permadani n peureurradani;p(eu)lurmdani;lahuri(buafar)<br />

Lahore)<br />

permai a peureumoe<br />

permaisuri n peureumoesuri<br />

permak v memermak!, rumba'; rumbè'; 2. (h)ubah; 3.<br />

cak heunchö'<br />

permalin n ugama Karo<br />

permana n peunileueng; bileueng; terpermana (tiada •<br />

--) 1. h'an treubileueng; Ie that; 2. h'an<br />

é'soeböh yum; meuh'ai that-that<br />

permanen a teutap; keueh; keukai<br />

permasan n cèdara raja; ureueng dalam<br />

permata n peu-(pu)mata (intan beureuliyan); batu<br />

permata Sailan (Sri Langka) similan; batu<br />

permata merah kuning yaköb; yaköt;<br />

pedagang — juhari;<br />

permeabel a jirh'ab (sr'ab) ie; eumböih ie<br />

permen n èseubömböm; peureumèn; preumèn<br />

permil num bagi siribèe; tiep siribèe<br />

permisi n idin; lakèe idin (meu'ah)<br />

permis'if a lapang; é' neuteurimong; meu'idin; luröng<br />

permutasi n meu'ubah neudue' atawa atöran<br />

1. pernah adv peureunah; natom; torn; tidak — hana torn;<br />

h'an torn; tidak—sama se/ra//h'an torn sitom<br />

2. pernah n 1. (neudue') pat; pernahnya dimana pat<br />

silawét nyoe; 2. (taloe waréh) pakriban;<br />

pernah apa anak ini dengan anda pakriban<br />

aneu' nyoe ngon gata<br />

pernik a banyak — cak 1. lethat uneu; lethat<br />

rameunèe; 2. lethat tingkah<br />

perikel n cak lugam meuseupöh nèkè<br />

pernis n sampang; cat peugilab paupeuen (kayèe);<br />

minyeu' cat meujampu dama<br />

perogol v memerogol pa'sa mupab; böh inong gob<br />

perohong n reuhung; eumböh; mböih; terperohong teuhah<br />

meula'la'<br />

694


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

peroi a leumoh ngon rapöh; bra<br />

peroman n ruman muka<br />

peromeal a bhaih tuleueng gatéh<br />

permpak n lanun<br />

peron n leuen tasiyön; teumpat prèh geuritan<br />

peronyok a terpernyok 1. runyoh; 2. teudue' meupuro';<br />

meupunyoe<br />

perosok a terperpsok 1. meusurue'; teupeureulöh; 2. ki<br />

rhöt lam bala; 3. ki teublöh; meucarueh;<br />

sreueng<br />

perot a (babah) iröt<br />

perpatih a lakab keu ureueng raye' yöh jameun dilèe<br />

pers n öseuha dökré; surat haba; kuran; ureueng<br />

nyang pubuet urösan surat haba; alat<br />

pubréthèe haba, lagèe radiyö, majalah, surat<br />

haba, pileum<br />

persada n 1. panteue manyang neudue' raja; 2. panca<br />

— taman teumpat meusukariya; 3. — tanah<br />

air tanoh ie<br />

persangga n 1. peusangga; peureusangga; 2. ceue<br />

persegi n peuetsagoe timang; lipat duwa<br />

persekot n cingkr'am; cingkram; cangkram<br />

pesen n hadiyah; peureusèn; preusèn<br />

persen n bagi sireutöih<br />

persentase n 1. saboh cue (sicue) niba' nyang bulat; 2.<br />

bagiyan nyang geukira; 3. angka bagi sireutöih<br />

pesepsi n 1. cara neutilé' ateueh saboh-saboh hai; 2.<br />

dumna tréb muphöm pancaindra sidroesidroe<br />

ureueng bhaih saboh-saboh éhwai<br />

persetan p jahanam; peue-peue nyang gala' jih !<br />

persih a beureuséh; putéh gléh<br />

persik n sijeunèh ba' maw'oe; boh khöh<br />

persil v terpersil meucindot; meuceundot; meucurèh<br />

persil n sibideueng tanoh lampöih atawa rumoh<br />

695


696<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

persis a cak 1. beuna; keubit; that; saya tahu — that<br />

lön tupeue; 2. paih; 3. reumbang; simban;<br />

4. sa; saban; sirupa; — empat persegi<br />

seunang peuet sagoe; peuet sagoe timang<br />

perslah n keuteurangan; peurseulah (peukara atawa<br />

rapat)<br />

persnelling n cak peukakaih atö gigoe moto<br />

person n sidroe(-droe) ureueng; milik — milé' (si) droe<br />

personalia n 1. bhaih ureueng atawa nan ureueng; 2.<br />

bagian — bagiyan urösan ureueng atawa<br />

peugawè<br />

personel n peugawè; peugawoe; awa'; awa' kapai atawa<br />

kapaiteureubang<br />

personifikasi n pumiseue beunda maté sibagoe ureueng<br />

persona non (manusiya)<br />

prara n ureueng nyang hana geusuka atawa hamè<br />

(hanamè) geukalon<br />

perspektif n 1. cara neulukéh bhaih saboh-saboh beunda<br />

ba' bideueng data, pakriban nyang deuh<br />

lam Ihèe uköran, panyang, luwaih ngon<br />

manyang; 2. cara pumandang<br />

persuasi n bujö'; padan; pakat; payu; sibu<br />

pertal v memertal cak. teureujeumah; teurjeumah<br />

pertama num 1. peureutama; peutama; preutama; ra'na;<br />

keu sa; 2. (— kali) phön-phön that; 3. nyang<br />

puko'; nyang peunténg<br />

pertanda n ureueng peuja' huköm ba' sigeupoh<br />

petiwi n peureutawi;peutawi;peureuteuwi;peuteuwi;<br />

dewi — nyang pobumoe; ibu — tanoh ie;<br />

po bumoe<br />

pertuasis n peunyakét bato' nyang jiteupue<br />

peruak v terperuak teubeuruwa'<br />

peruan n neulhat layeue; puruwan; kayèe linteueng<br />

ba' tihang kapai<br />

peruang n du'a peungapöng


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. peruang huköm cé'sa ngön minyeue' seu'uem<br />

perubalsem n ubat kunèng, ubat luka<br />

perudang n nan cicém<br />

peruk v memeruk(kan) sa'; som; terperuk meurudho'<br />

perum (batu —) n batèe dugai<br />

permpung (gelagah —) n ba' rabo<br />

perum n bröih; purön<br />

perunggu n gan(g)sa<br />

perunjung n keurunyong; seperunjung(an) sikurunyong<br />

1. perupuk n nan teunaman<br />

2. perupuk n göng kayèe<br />

perus a curien; cur'ien; ceukén; bingkèng; meunta<br />

perusa n memerusa pa'sa; pa'sa mupab; peukaru<br />

perusi n trusi<br />

1. perut n butuen; pruet; reumböng; maidah; —besar<br />

raya pruet; — bawah pruet cut; bawah —<br />

brue' nab; —hewan (lembu, kerbau) paweue;<br />

— gembung busöng; pusöng<br />

2. pe/x/f n bohpè<br />

perwara n aneu' dara peungapét raja (putroe)<br />

perwira a ceubeuh; beuhe; juhan; öpeusé; prawira;<br />

pawira<br />

pes n (peunyakét) waba tiköih<br />

pesa n geunulöng ijateunuen<br />

pesai adv berpesai-pesai Iheueh crébré; brè; bra; brue<br />

pesak n seukeuem<br />

pesek n th'ong (thong)<br />

pesam a peusam<br />

pesan n prèntah; nasihat; peusan; amanah; sru.<br />

pesanan peuneusan<br />

pesan, pesan-pesan, sepesan, sepesar<br />

n limpeuen mubisa<br />

pesantren n rangkang<br />

pesara a kubu<br />

pesat a leugat; laju; lanja; bagaih; maju<br />

1. pesawat n 1. cintra; alat; meusén; peukakaih; 2.<br />

697


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kapaiteureubang<br />

l. pesawat n taloe (awé, kulét) peuja' cintra<br />

pesek a ph'èb;phèb;timphie'; n/dungbesardanpese/r<br />

idöng peuleupeue' u<br />

peser n pèsè<br />

pesero n nyangpo bulueng; nyang mat andé<br />

pesi a leupie; sijue'<br />

pesiar v teumaca; ja' wét-wét<br />

pesimis n (sipheuet) ureueng nyang reujang that muro',<br />

jipandang saboh-saboh hai cit sabé brö',<br />

teumaköt keutalö; rugo atawa keunong bala<br />

pesing a ch'ueng; bèe 'ie'<br />

pesisir n ranto; binèh pasi; panté<br />

peso n pèng Seupanyo<br />

pesok n meureuhung; tiréh; mböh; bhoe<br />

pesona n 1. du'a; rajah; du'a sihé; peukeunong; 2.<br />

pukeue; peungaba; sru<br />

pesona v sru<br />

pesong a siröng; singèt; sih'et; muputa; meugisa<br />

pesta n peujamèe; piyasan; peurasan; penanggung<br />

jawab pelaksana pesta ulèe rintah<br />

pesta pora n meukeureuja raye'<br />

pestaka n sijeunèh kitab phai<br />

pestisida n racön poh kumeuen atawa geusong<br />

pesuk n beusöt; ph'èb<br />

pesut n eungköt sibansa lumba-lumba lam krueng<br />

Mahakam, nanggroe Bornèyo<br />

pet n ceupiyu<br />

I. peta n peuta; kar; ka<br />

1. peta n gra' jaroe keu icarat<br />

petah (— lidah) a pasèh; pitah; mangat ba' geumeututö<br />

petai n ba' peuté'<br />

petak, — kadal n meuneu'èn aneu' miet ngon peuleupeu'<br />

trieng; — umpat (umpet) meupét-pét<br />

I. petak n 1. pita'; kuta'; tipè'; ruweueng; 2. bilé'; jurèe<br />

698


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ubit; 3. yö' umong; keubeueng; 4. ateueng<br />

seumula; sepetak sawah seluas satu yö'<br />

sineudong<br />

2. petak n plang (putéh) ba' dhoe guda<br />

petaka n bala; peutaka; beuncana<br />

petal v memetalkan pirét ubat ba' luka<br />

petaling n nan ba' kayèe raya, boh jeued pajöh, ba'<br />

jeued keu tihang atawa papeuen<br />

petam n patam dhoe<br />

petamari n prahö meutihang; patamari<br />

petan n eungköt ie tabeue<br />

petanen n jurèe teungoh rumoh Jawa<br />

1. petang n seupöturoe; karab mugréb<br />

2. petang n kepetangan 1. loh; seupiyun; 2. ceureudé';<br />

curé'<br />

petaram n kréh ureueng inong<br />

petarang n pukat — pukat payang<br />

petarangan n eumpung mano' keumarom<br />

petaruan n jambö laurat (lalörat)<br />

petas n petasan beudé keureutaih<br />

petatus n ba' keutila (kuplila)<br />

petegian n tanoh tapa' rumoh<br />

petek n nan eungköt la'öt<br />

petel n baci ubit<br />

petentengan a 1. sipheuet mböng (ugoh); 2. s'èh s'oh<br />

keudroe<br />

peterana n teumpat neudue' ureueng patot-patoi<br />

peterseli n sibansa teunaman ba'söb<br />

pefes a pitah; pasèh; — mulut pitah lidah<br />

per/ n peutoe; töng; — jenazah taböt; berpeti-peti<br />

mupeutoe-peutoe<br />

petia v memetia(kan) peuruwa; peuduli<br />

pet! es peutoe èh; peutoe sijue'<br />

petik n memetik 1. pèt; pot; putie; ceukot; wiet; 2.<br />

drob; co'; 3. kutép; 4. pèh; 5. keutèp; 6.<br />

gamèt; 7. pieb; p'ieb; 8. putie; 9. teugon;<br />

699


INDONESIA<br />

A C E H<br />

peuhu lampu; memetiki pèt; pot; terpetikï.<br />

kajeued pèt; 2. meukutép; 3. teugamèt;<br />

petikanA. wasé; 2. gamèt<br />

petikrah n cicém peureunja'<br />

petikut n bajèe dalam ureueng inong<br />

petilan n sibagiyan niba' calitra wayang<br />

peting n memeting teubèt; pinyoe<br />

petinggi n kupala gampöng<br />

petir n geulanteue<br />

per/s n jrue' udeueng; peuda; sambai<br />

petisi n (surat) reukéh<br />

petitih n hadieh maja<br />

petok n bön tanda trimong<br />

1. petola n tea/n — ijasutra mubungong-bungong<br />

2. pefo/a n sijeunèh ba' pi' phét<br />

petopan n lapa' judi<br />

peror n waki rasidèn<br />

petrodolar n pèng wasé minyeu'<br />

petroleum n dat minyeu'tanoh<br />

petromak n lampu gaih<br />

petsai n nan teunaman gulè<br />

petuah n peutuwa; nasihat<br />

petuk n surat tanoh<br />

petunia n nan bungong muwareuna putéh, lambayöng<br />

dsb.<br />

peturun n harimau — rimueng kuen<br />

petus n geulanteue<br />

petut a lapè; lasa<br />

pewaka n ganong; sanèn<br />

pewaf n bida; meula'én-la'én<br />

peye/V n nan peunajöh<br />

peyof a c'ieb<br />

1. pi n taröh lam judi, bayeue taröh ba' seuneu-<br />

Iheueh<br />

2. pi n lantui<br />

700


INDONESIA<br />

A C E H<br />

piadah n nan boh catö<br />

piagam n 1. arakata ba' batèe atawa teumaga nyang<br />

meutuléh keutrangan ha' ateueh tanoh<br />

nyang neubré atawa ekreue nyang neupeuteugöh<br />

saboh-saboh hai; 2. ijazah<br />

piah n rempah — aweuehpeuet plöihpeuet<br />

plak a leubot; ceuko'<br />

pial n cupöng; tupöng; tup'ong<br />

piala n piyala cawan meuih atawa pira' nyang<br />

meugaki<br />

pialang n mugè; dalai<br />

pialing n cicém sirindét<br />

pialu n demam (ke) — sijue' seu'uem ngon mumang<br />

piama n bajèe éh; bajèe piyama<br />

piang n nan peunajöh niba' breueh leukat<br />

pianggu n nan sijeunèh boh kayé sambai<br />

piantan n 1. kutika; 2. siuroe simalam<br />

piara v peulara; plara; peuhara; peuraha<br />

plant n tumba' duwa mata; tampuléng<br />

pias n 1. tika seukèe keutabéng atawa layeue; 2.<br />

alue; aweuet; riti<br />

piaster n nan pèng nanggroe Campa<br />

plat a sih'èt; iröt; kiwieng; ceuko'<br />

piatu n meuntui<br />

piawai a ceudaih; carong<br />

pica (terpica) a lalèe; lalo'<br />

pica (picah) a cak bicah; beukah<br />

picik a 1. picé'; 2. paneu'; 3. himat<br />

picing v pét; berpicing pét mata; teungeut<br />

1. picis n (si)keutèp<br />

2. picis n nan teunaman lata<br />

picit v memicit picét; pirét; punyie<br />

pico a lingah<br />

picu n gamèt<br />

picung n boh kulu gulè<br />

pidana n buet salah; jeuheuet (teumeutob, pohgob,<br />

701


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ceumeucue, meurampaih)<br />

pidato n peudatö; peugah haba; marit; kheun<br />

pidi v memidi takat<br />

pigmen n dat wareuna tuböh manusiya, hiweuenngon<br />

teunaman<br />

pigura n gamba atawa lukésan mubingkè<br />

pihak n 1. blah; blaih; si; 2. arah; biti; nè; 3. piha';<br />

4. bhaih;5.jihat; kawöm;6. ureueng; berfihak<br />

meusi; berfihak dan takluk nyurö'; tidak ber<br />

—adè; dong teungoh; timang; —yang sedang<br />

berperkara mahköm; dari setiap — dumnè<br />

pijah v memijahkan cara pubijeh (pumue) eungköt;<br />

seumibo<br />

pijak n pijak-pijakgilhoe; gichè; gidong; tinja'; tinya'<br />

1. pijar a mumeu'-meu'; meu'<br />

2. pijar n pijar-pijar dama pudi<br />

1. pijat n teugon; ceumeupét; uröt<br />

2. pijat n pijat-pijat pijét<br />

pijit v ceupét; ceumeupét; punyie<br />

1. pikat n langoe<br />

2. p//raf v mem//Vaf 1. taron; tarèn; 2. pancéng; 3. bujö';<br />

padan; payu; ter — (hanyut kedalam<br />

perasaan) likha<br />

1. pikau v berpikau klie' meukrieb-krieb; geumeuréb<br />

2. p//cau n (cicém) puyöh<br />

pike n Ara/'n — ijapiké; ijacita<br />

piket n hön jaga<br />

pikir n 1. akai; budho;budoe; ingat; angan; 2. kheun<br />

até; peunapat; sangka; kira; (pikiran,<br />

pemikiran)p\Vs\ tidakdipikirkan masak-masak<br />

rabong-rabong; memikirkan masak-masak<br />

rika; sarab; terpikir terus (selalu) seuböt<br />

piknik v berpiknik tamaca sara meuramien<br />

pikolo n sibansa srunè; seurunè; suléng<br />

pikul n 1. gulam; 2. cak piköi = 62,5 kilo<br />

pikun a 1. dawai; idan-idan; pulang beukah; 2. ki<br />

702


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pinggul n kitöng; keukitöng; seuleubi (soleubi); berat<br />

— ki beu'o seu'iet<br />

pinggit v berpingit meukuröng; keumarom; kambam;<br />

ki uem dapu<br />

pingkal adv terpingkal-pingkal gleuen<br />

pingkau n terpingkau-pingkau geumeuréb<br />

pingpong a nan meuneu'èn<br />

pingsan a pansan; pangsan; keubatangan; bihoih<br />

pingul a bugam; tampheu'<br />

penisepuh n 1. ureueng chi'-chi'; 2. ureueng geupeutuha<br />

penisi n prahö bugéh<br />

pinjal n gutèe asèe<br />

pinjam n meminjamnguï — anpeunyaman; pinyaman;<br />

tujuh sifat yang dipinjamkan Tuhan kepada<br />

manusia : 1. kodrat, kekuatan; 2. kemauan;<br />

3. ilmu (pengetahuan); 4. hidup; 5.<br />

pendengaran; 6. penglihatan; 7. perkataan<br />

tujöh sipheuet pinyaman Potalah 1. kudrat;<br />

2. iradat; 3. éleumèe; 4. hayat; 5. sama'; 6.<br />

basa; 7. kalam<br />

pinjung n kulah; palè; punjöt<br />

pinset n cuwanam; kuwanam<br />

pinsil n kènsè; kèngsè; pènsè; pateulöd<br />

pinta n lakèe; pinta; muhon<br />

pintal v be/p/nfa/meugampöh; meugampoi; muputa;<br />

berpintal-pintah meugutie; muputie; memintal<br />

bibeue; gampöh; gampoi; jalén jaloe; keumba;<br />

paku; puta; rawé; rawoe; rhéng; sréng; wéng;<br />

pintalan beutie; untie; untieng; — rapafbeutie;<br />

— sutera keumba; rawoe; — kain po'ija; alat<br />

— sutera jeureukha; peunggulöng; alat<br />

pemintal beunibeue; peunibeue<br />

pintan n burung •-- mirie'<br />

pintang v hilang — leunyab; pahna; reunab<br />

pintar a carong; cakab; ceudaih; ceureubi; pandoe;<br />

pandé<br />

703


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pintas v rnernmtas lintaih; kohrèt; koh narit; ceukot<br />

pintil n beuneueng si'utie (untieng)<br />

pintu n pintö; ki jalan; rèt; —' pagar daraih; pintö<br />

pageue; pintörèt; paco'; -~a/rpata; —kembar<br />

(bersayap dua) pintö kuwaroe; — genbang<br />

besar pintö khöb<br />

pintur n sawo' bieng<br />

pinus n sibansa ba' sa la<br />

pion n 1. nan boh catö; 2. tö ulèe kawan; ureueng<br />

ja' jikeue (cah rèt)<br />

pionir n cak ureueng cahrèt; ureueng puga phön<br />

pipa n bulöh; pipa; p'ueb; daka'; sulie; —airledeng<br />

atau sumur bor paco'<br />

pipet n 1. pipa kaca; 2. cak sulie p'ieb minoman<br />

pipi n boh mieng; — gembung (montok/tembem)<br />

kumbob; lesung — putroe manoe<br />

pipih a lipéh rata; sumpieng; 2. ph'èb; — karena<br />

terinjak reumieb<br />

pipil n memipil sulie' jagöng<br />

1. pipis v pipéh; péh<br />

2. pipis v cak (töh) 'ie'<br />

1. pipit n tulö beungga; té'té'<br />

2. pipit n lili<br />

3. pipit v memip'it apét<br />

p/r n nan boh kayèe, bansa boh glima \<br />

pirai n sakét teu'öt; sanè<br />

piramid n kubu pra'un (peura'un) di Meusé; cot batèe<br />

limong sagoe<br />

pirang a jagat, lagèe bulèe jagöng; mirah<br />

meukeununèng<br />

1. pirau a 1. keulabèe; 2. sapu<br />

2. pirau v be/p/7au,mem/raupinteut;mupinteut-pinteut<br />

pireks n mèrè' cawan pingan nyang é' jitheun hawa<br />

seu'uem<br />

pirian n paco' ie<br />

1. pirik v memirik péh; tob; pirét<br />

704


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pikup n<br />

meusaluen<br />

moto angköt barang<br />

pil n pè; ubat<br />

pilah v memilah bagi; plah; weue'<br />

pilak a bansat; paléh<br />

pilang n nan ba' kayèe<br />

pilar n 1. tamèh; tihang; 2. ki ba'; nang<br />

pilas n mano' saböng itam gukèe, bulèe kunèng<br />

buré' itam<br />

pilaster n tihang tukong peuetsagoe panyang nyang<br />

meucungkèh u luwa<br />

pilau n momon; monmon<br />

pilih v piléh; saréng; alaih; — bulupiléh bie'; peusa<br />

kuphu; mita kufu; — kasih brat siblah;<br />

pilin n<br />

meudong siblah; mublah; pilih-pilihpWéh; nèh;<br />

memilih jasa; sangat memilih (pemilih) cèh;<br />

meucéh<br />

putie; jaloe; jalén; sréng; rhéng; réng; upie;<br />

kuweueng<br />

pilis n ubat neupéh nyang jitipè' ba' tala' (dhoe);<br />

memilis péh; punyie<br />

pilon a hana muphön sapeue; hana jitupeuesapeue<br />

berlagak — jipeungeut-ngeut droe<br />

pilong a juléng<br />

pilot n tukang peulayeue (ba) kapaiteureubang<br />

pilu a weueh that até; pilu<br />

pilus n nan peunajöh<br />

pimpin adv berpimpin 1. hue; 2. (— jari) meugapiet<br />

jaroe; memimpin 1. hue; 2. pawang; pangkai;<br />

3. pandu; 4. mat gayam; 5. purunoe; pimpinan<br />

juhan; pangkai; pemimpin tertinggi 1<br />

panglima<br />

pimpinan puncak mat gayam<br />

pimping n geulaga; ba' rabo<br />

pin n cak. pasa'; jaröm seumat; peuneuti; peuniti<br />

pinak n anak — aneu' cucoe; ber anak — meu'aneu'<br />

cucoe; turön murön<br />

705


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. pinang n pineueng; bayan, bayaih; sejenis pinang Har<br />

siba; pineueng tiba; upih — seutue"; situe';<br />

penutup kelopak — jrukhö; jurukö<br />

2. pinang v meminang ja' meulakèe; seuleungui;<br />

seuleungeui; teuleungui<br />

3. pinang v meminang-minang (peu)timang-timang<br />

pina-pina n sipöt<br />

pinar v berpinar 1. — emas meusulam beuneueng<br />

ie meuih; 2. mublé-blé (blöi-blöi)<br />

1. pincang a capie'; cingkhè'; eungkhèe; ringkhè'; agak -<br />

--; ringkat; ringkot; singkat<br />

2. pincang adv sepincang sisèn sipèsè; sisèn seuteungoh<br />

1. pincuk n sinicah; seunicah; seulincah; pincö'<br />

2. pincuk v (pineut) memincuk tueng até; padan; payu<br />

3. pincuk n patèe; pincö'; kulah<br />

pineut v terpincut meukeunong; likha<br />

1. pinda v meminda pubeutöi; peujroh; peu'ubah<br />

2. p/nda v meminda cinto; tirèe<br />

pindah v minah; pinah; rayueng; wéh; berpindahpindah<br />

larat; berpindahtempatnba; meuriba;<br />

memindahkan salén<br />

pindai n memindai glib<br />

pindang n eungköt salèe<br />

p/nes n labang payöng<br />

p/npa a terpinga-pinga hireuen; tahe; teubinga<br />

pingai a putéh meukeununèng<br />

pinggah n mböih pröih; pruh; yöb<br />

pingan n pingan; — dafar dan' fanab peunè; — ceper<br />

dab logam peunungkeue; peulungkeue;<br />

tungkeue<br />

pinggang n keu'ieng; ikat — dari kain puro<br />

pinggir n binèh; bingkè; birè; teupi; bèbè; geuniréng;<br />

meminggir(menepi) seusa; — jahitan leupéh;<br />

primpieng; — sungaiyang berpasir/berbatu<br />

batu panté; pinggiran kain yang berumbai<br />

rambèe; peminggir had; ceue<br />

706


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. pirik v memirik cut'iet; punyie; pilèt<br />

piring n pingan; piréng; cipé; ki kubeueng; — kayu<br />

capah; — tartan peunè; — herkaki puwan<br />

pirit n dat meukandöng beusoe ngon tanoh<br />

cémpaga<br />

pirofobia n teumaköt keu apui<br />

pirolisis a meu'ubah (cara kimiya) keulusa seu'uem<br />

piromania n sijeunèh peunyakét pungoe apui, gala' tót<br />

rumoh<br />

pirometer n alat ukö seu'uem<br />

pirsa v kalon; eu; pemirsa ureueng nyang kalon;<br />

peunonton<br />

piroteknik n éleumèe peugèt bungong apui ngon beudé<br />

keureutaih<br />

piruet n cingklot<br />

pirus n batèe pumata birö meuneung ijö atawa ijö<br />

meuneung birö<br />

pis n (si) kayèe ija<br />

pisah a cré; meucré; mupara'; muparikah; terpisah<br />

bla; leukang; memisahkan publa; suet;<br />

memisahkan diri (menyendiri) lanténg<br />

terpisah meuklèh; meungklèh; pincé<br />

pisak n suja; th'ong; thong<br />

1. pisang n —batu(biji) pisang batèe atawa beum atawa<br />

beung; — ba/Var pisang péh (teupéh); pisang<br />

teucuca; — /Vepo/cpisangabèe; — raya pisang<br />

klat barat; pisang talön; — susu pisang<br />

rajasitali; — tanduk pisang seulayöh; —<br />

goreng bada; — wangi pisang trieng<br />

2. pisang, pisang-pisang<br />

n sijeunèh geusong eungköt la'öt<br />

3. pisang, pisang-pisang<br />

n geunadéng jalö (prahö)<br />

pisau n sikin; — cukur sikin cukö (peunyukö); —<br />

dapur sikin dapu; — komando sikin tantra;<br />

— lipat sikin lipat; céndawa; ceunawan;<br />

ceundawan; déndawan; — makan sikin koh<br />

sie; —sadappeunyuré; —bengkok bermata<br />

707


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

dua jambiya (jamiya, jumbiya; jumiya)<br />

pisik a tumböh gab, meu'asoe; tukan<br />

pisin n cipé lapé' cawan<br />

pisit n memis'rt 1. ceupét; teugon; 2. ki hayeu'<br />

pispot n pudahan "ié atawa é'; péseupot<br />

pistol n peuseutöi; seupetöi; meuseutöi<br />

piston n 1. alat hisap lam meusén; 2. kèb<br />

pisuh n pisuhan teuna'; caröt; seueb<br />

1. pit n gritangèn; motor — seutöm<br />

2. pit n kènsè Cina<br />

3. pit n bèngkè ubit ba' geulanggang hadu<br />

pita n 1. pita; kitan; keukitan; 2. ca/rtanda kalheueh<br />

bayeue cukè<br />

p'rtak n paröt luka ba' ulèe atawa ba' dhoe (tala')<br />

pitam a mumang; pitam; — babi sawan; pungobui<br />

p'rtanggang n du'a inong peujeu'öh agam; — halimunan<br />

ajeumat peugadoh nabsu<br />

pitar v memitar peukeue; takat<br />

p'itarab n éndatu<br />

pitawat n nasihat<br />

1. piting n memlting singklét; krténg<br />

2. piting n tampö' lampu listrébpitis<br />

n pèng teumaga ruhung teungoh<br />

p'rtometer n alat ukö padumna bagah kapai jimeulayeue<br />

piton n uleue Ihan<br />

p'itut a ceuko'; kiwieng<br />

piuh (— pilin) n muputaputie<br />

puing n peugawè plisi<br />

piut n cèt; cuco ba' cuco<br />

piutang n 1. peu'utang; 2. teununggèe (tunggèe)<br />

piyik n aneu' mirahpati bancèh<br />

plafon a 1. deulangèt; 2. pagu<br />

plagiat n cue atawa salén gobpo karangan<br />

plakat n peulakat; peuleukat<br />

plaket n tanda ingat niba' batèe, beusoe atawa<br />

teumika: lancana<br />

708


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

plaksegel n cak sègè; sigè<br />

plan n rancangan<br />

planaria n sijeunèh glang<br />

planet n beunda langèt; bintang geumintang<br />

planetarium n kubah teumpat luem bintang<br />

plang n loh; peulakat; papeuen plang; palang<br />

planimeter n éleumèe ukö luwaih bideueng<br />

plankton n preuen la'öt keu umpeuen (makanan) eungköt<br />

plantase n öseuha keubön nyang luwaih; maskapé<br />

keubön<br />

planula n preuen bancèh<br />

plasenta n adoe<br />

plasma n ie atawa beunda cayé lam darah<br />

plasmodium n sibansa seumalu; euntèe peunyakét<br />

plastis a leubot; meujeu'euet; leunuet<br />

plastisitas n é' baranggapat jipeusaho droe<br />

plastometer n alat atawa alat ukö padumna kreueh geutah<br />

teuch'ob<br />

plastron n plat atawa alat ijateureupai peulindöng tuböh<br />

lam prang; peurisèe dada<br />

platform n panteue; panggöng; bimba; mimba<br />

platina n nan lugam; meuih putéh<br />

plato n tanoh data lamang, sidéh sinoe mubukét<br />

meujeureulöng kulusa jikro' lé ie<br />

plebegu n pham jahéliyah di nanggroe Karo; pigo<br />

plebis'it n piléhan raya ba' saboh nanggroe nyang<br />

jimeukeusud peujeulaih honeudue' nanggroe<br />

nyan<br />

pledoi n peudatö biladroe nyang jibeuet ulé nyang<br />

keunong peukara atawa lé laye peumbila<br />

ateueh nan simeupeukara<br />

pleistosen n jameun yöh bumoe meutöp ngon lapéh èh<br />

plengkung n pintökhöb; pintö tamong astana<br />

pleno, rapat (sidang —) n rapat lengkap nyang jihalé mandum<br />

anggèeta<br />

pleonasme n narit (marit, haba) lethat mubungong-<br />

709


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bungong (leubèh niba séb)<br />

pleopod n alat udeueng meulangue<br />

plester n 1. peureukat (peureuban) luka; 2. jeunampu<br />

seumèt ngon gapu keu ikat bata atawa<br />

peulicén bintéh; plèstè<br />

plinplan a cak upa'-apé'<br />

ploi n lipat ija; kipè'<br />

plombir n 1. sigè timah; 2. teunampai gigoe reuhung<br />

plong a kaglah ba' pikéran; hana jeued lé keu pikéran<br />

piontos a buköng; loih; paleueng<br />

plot n alue calitra (kisah)<br />

plural a jama'<br />

pluralis a sipheuet meujama'<br />

pluralistik a meubagoe-bagoe; anika ragam<br />

plus a 1. leubèh; meuleubèh; 2. tamah; meutamaih;<br />

3. tanda tamaih (+)<br />

plutokrasi n nanggroe neumatgayam lé ureueng kaya<br />

(mup'èng)<br />

pluvial a musém ujeuen meutunjai-tunjai<br />

peneumonia n peunyakét lam s'ueb; sakét dada (paru)<br />

po, main — n judi Cina<br />

poal n ijalipéh bajèe inong; ijapuwal<br />

poces n meu'èn boh kato'<br />

poci n pasu<br />

1. pocong n geucai (gasai, reugam) padé<br />

2. pocong n manyèt kameukaphan<br />

podak, pandan — n ba' seukèe pulöt<br />

podium n bimba; mimba; panteue; pangöng; suthoh<br />

pogrom n meupoh bunoh ureueng Yahudi lé ureueng<br />

Jeureuman<br />

pohon n 1.ba';2.uboe;utöm;urah;3.asaimula;puko'<br />

sabab; — kayu ba' kayèe; — kelapa ba' u;<br />

pohon-pohon (pohonan) meu'uteuen<br />

pohon v memohon (meu) lakèe; muh'on<br />

pojok n 1. apét; lungkie'; 2. luweue'; 3. sagoe;<br />

memojok meulungkie'; memojokkan peusa'<br />

710


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

teubueng ateueh klaih; terpojok peulöp lam<br />

peuneurah; dipojokkan riet-apiet; meurietapiet<br />

1. pokah a 1. rusa' binasa; 2. Ie<br />

pokeng a hana iku; but'ong<br />

pokok n 1. (— kayu) kayèe; 2. ba'; 3. mudai; pangkai;<br />

4. yum bloe; 5. ki puko'; peureutama;<br />

peunténg; 6. kulusa; sabab; 7. bhaih puko';<br />

8. punca; 9. pulang piké ba' ... ; — angin<br />

reudö' tanda keumeung ujeuen; — hujan<br />

reudö'; — hukum huköm nyang puko'<br />

pokrol n pokeuröi; laye<br />

pol n 1. peunoh sarat; meusa'gra'; 2. po'<br />

po/a n 1. saleue'; 2. cura'; ragoe; 3. cintoe; 4. cara<br />

mubuet; cara keureuja; 5. bangon; ragam<br />

polah v berpolah-polah meuriya-riya; meuulö'-ulö'<br />

polah n laku; lagèe; tingkah; uneu<br />

polah n (si)pulan<br />

polang-poling v meupuséng gisa (angèn)<br />

polar a bhaih kutöb<br />

polarisasi n meuweue' lam duwa kutöb nyang<br />

meuteuntang<br />

poldan n cak. kaglah; kalheuh bayeue<br />

polemik n bantah atawa prang tulésan lam surat haba<br />

poleng a plang-plöt; kain — ijateunuen Sunda<br />

duwbideueng neungui lé ureueng agam<br />

wareuna mirah atawa lambayöng<br />

poles n teupöng atawa minyeu' peulicén ngon<br />

peugilab; memoles peugilab ngon peulicén<br />

polet n 1. tanda pangkat tantra ba' bahö; pulèt; 2.<br />

cak tangam ba' kayèe<br />

poliandri n inong nyang jimeulakoe, meusigo leubèh niba'<br />

sidroe<br />

poligami n agam nyang jimupeurumoh, meusigo leubèh<br />

niba' sidroe<br />

poliglot a Ie atawa jeued mubagoe bahsa<br />

711


712<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

poligon n meusagoe Ie<br />

poliklinik n balè teumpat meu'ubat<br />

polikultur n cara seumula mubagoe teunaman (padé,<br />

teubè, timon) ateueh sibideueng tanoh ba'<br />

keuneunong musém<br />

Polinesia n situmpö' pulo lam la'öt Pasipik bagiyan<br />

Teungoh<br />

polio n peunyakét lapè aneu' miet<br />

polip n 1. sipöt atawa cue kareueng la'öt; 2. luka lam<br />

idöng<br />

polis n surat akad lam öseuha asöransi<br />

polisi n puléh; peulisi; plisi; kepala polisi kota (wilayah)<br />

sikawöt<br />

polismi n sikra' narit muma'na Ie<br />

politeis n pham Tuhan leubèh niba' sidroe<br />

politik n plité'; pulité'; éleumèe atawa cara-cara<br />

peutimang nanggroe; siyasat ba' cara seumubuet<br />

pilitikus n ahli pulité'<br />

polizoa n sibansa siseue'<br />

polka n sijeunèh cura' ija, saleue' buré'<br />

polmah n 1. surat kuwasa; 2. ureueng nyang neubró<br />

kuwasa peunoh<br />

polo n meu'èn bhan sara meuguda<br />

polok v berpolok-polok, memolok peureulan;<br />

seumajöh bagah-bagah; 'uet; talum<br />

1. polong n 1. jén; roh jeuheut; 2. sakét keunong du'a<br />

2. polong, buah — n sijeunèh kacang keulisa<br />

3. polong n sibansa bungong lawang<br />

4. polong n polongan p'ueb atawa salöran ie<br />

polos a 1. simacam wareuna mantong; 2. ki seudang-seudang;<br />

sadarahna; sidarakna,<br />

sadarakna; 3. ki bansululahu, pakriban<br />

nyangna; 4. ki teupat; bulat<br />

polusi n cama; ceuma; teuboih; kuto<br />

poma a poma-poma bè' sagai-sagai<br />

pomade a minyeu' keutab


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pompa n pumpa; bumpa; gumpa<br />

1. pompong n noih (noeh) meuracön<br />

2. pompong n kepompong dulön; lulön<br />

3. pompong v kepompong bingong; binga; beulisah<br />

4. pompong v memompong gulam; tingkue<br />

pompons n beuneueng bulèe kamèng nyang mubulietbuliet<br />

pon n siteungoh kilo; pon; pun<br />

pon n uroe'-keulhèe<br />

ponakan n cak (aneu') keumuen<br />

ponco n seulimböt; bajèe ujeuen<br />

pondar a gulo'; dugo'; tukan<br />

pondok n jambö; pundo'; rangkang; memondok<br />

meudue' ba'rumoh gob; meureului;<br />

meucheue; memondokkan bré idin due';<br />

pondokan rumoh teumpat meudue'; rumoh<br />

teumpat meupue' meudom<br />

1. pondong n tawö<br />

2. pondong v memondong bubö; tatang<br />

1. pongah a pungah; dungèe<br />

2. pongah a ngeud; dungèe<br />

1. ponggok a but'ong; hana meu'iku<br />

2. ponggok v terponggok 1. meujuh'om; 2. tinggong;<br />

pongkol n uboe; utöm; uram<br />

pongsa n cot; pusu<br />

poni n guda bukhèe<br />

poni n ö' ana';<br />

ponil n kuta' gamba<br />

ponok n göh<br />

pons n reuhung keureutu<br />

pontang n sijeunèh hareubab<br />

pontang-panting adv teueng-bayeueng; tèngpanèng; pangpoe;<br />

tang-ilang; lang-ilang; meutang-ilang<br />

ponten n cak puntèn<br />

ponten n ie atawa mon meupanca<br />

pontoh n puntu; ikai; gleueng meura'<br />

713


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ponton n jalö panton<br />

po (minyak —) n minyeu' angèn<br />

pop a cak. dang meuceuhu; dangmeugah; dang<br />

jié' ön; dang mura'<br />

kopi n cak aneu' patong<br />

poplin n ija popeulén<br />

1. popok n (kain —) teumpè; tumpè; ija lapé' 'ie' aneu'<br />

miet; geudöng<br />

2. popok n po'o'; blo'<br />

3. popok n nab aneu' inong<br />

papor n tangké atawa go beudé<br />

popularisasi n peugah; peuthèe<br />

populasi n 1. 'ubéna (bubéna) ureueng ba' saboh<br />

nanggroe; 2. ureueng sikawöm sikuru,<br />

sineusa; 3. bubéna makheulu' niba' saboh teun<br />

popuier a 1. meugah; meuthèe; geuturi (turé); 2.<br />

bagah jipham lé awam; 3. jigala' lé ureueng<br />

ramè<br />

porah a rampuih; rukheue'; rukeue'<br />

porak-poranda a1. teueng-bayeueng; kaco balo; balabala;<br />

pura'-puranda; meuhambö; memorak<br />

porandakan meujuhang<br />

pori — pori) n rungga seuma<br />

poriomaria n h'eut meurantoe<br />

porno a cak, dajeue; jahé<br />

1. porok n sikhan brue' (nan meuneu'èn)<br />

2. porok n tanda (itam) ba'tuböh nyangkana yöhwatèe<br />

lahé<br />

poros n 1. puténg; eunto'; 2.(— bumi) ceue garéh<br />

lam angan-angan nyang peuseu mong kutöb<br />

bumoe; 3. ujöng; punca';4. (— halang)<br />

geulandang teungoh; 5. meuseukutu<br />

Jerureuman-ltali-Jeupang ba' thön 1941<br />

1. porositas n rungga ba' tanoih atawa batèe<br />

2. porositas n rh'ab; jisr'ab<br />

714


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

porot v memorot(i) 1. kr'èt; kab; kot 2. cue; 3. ki<br />

kuré'; kuro'<br />

porselen n teumika; dö'sa<br />

porsi n cak 1. bagiyan; bheue'; bulueng; jeumba; 2.<br />

ca/V makanan saboh pingan; sipingan peunoh<br />

portabel a 1. mangat ba'taba atawa tatiji'; 2. mangat<br />

tapupinah-pinah (peu'iseu')<br />

portal n neurö'<br />

portir n tukang jaga pintö pobré' atawa kantö<br />

porto n yum kiréman barang atawa surat<br />

Portugis n Peutugéh<br />

1. pos poih; kapai pos kapai mèn<br />

2. pos n geureudu jaga<br />

3. pos n sijeumeulah pèng keu blanja<br />

posir v memposir reuböih boh mano' lam ie ju nyang<br />

meujampu sira ngon cuka<br />

posisi n neudue'; pangkat<br />

positif a 1. meuteuntèe; jlaih; glaih; 2. meukandöng<br />

beunèh peunyakét; 3. deueh; nyata; 4. tanda<br />

tamah (+); 5. gamba; putr'èt<br />

poso a bagiyan niba' alat teunuen (teupeuen)<br />

poster n plakat; peulakat<br />

postulat n ba'dali adat<br />

postur n bangon tuböh<br />

pot n pkV teumanom bungong niba'seumèt, tanoh<br />

dsb.<br />

potal a 1.rumpang;ruh'ong;pipa';2. /V/'putöih (abéh<br />

Iheueh) beulanja<br />

potator n teugiyan minom<br />

potehi n wayang Cina<br />

potensi n teuga; kha; kheue<br />

potensial adv meuteunaga; teuga<br />

potia n mandö<br />

pof/of n kènsè; pènsè; pateulöd<br />

potong n 1. kr'èt; Iha'; teubang; 2. kra'; leu'a; (satu<br />

potong) sikra'; 3. cak. koh; kr'èt; sie;<br />

715


716<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

seumeusie; 4. (hewan —) hiweuen<br />

seumeusie; memotong (menebang) koh;<br />

terpotong puntöng; memotong memanjang<br />

(daun pisang) lirang; memotong horizontal<br />

reupang; — kecil-kecilkréh; gréh; memotong<br />

tanggam; memotong uang pengembalian<br />

atau mengambilmilikorang lain secara diamdiam<br />

kr'èt; koh; potongan, sepotong sikra'<br />

(krè 1<br />

potret n<br />

); sepotong melintang (pohon) sikhan<br />

gamba; putr'èt<br />

poyang n 1. (datuk —) éndatu; 2. nini; 3. tabib<br />

pra — prefiks sebelum yöh gohlom; phön-phön that<br />

pra anggapann anggapan niba' phön that-that<br />

prabu n lakab keuraja; keprabuan keurajeuen<br />

pradah a murah até<br />

pradata n antösan keubuet gèt<br />

pradesa n dairah nyang meuklèh keudroe nyang gohlom<br />

geu'anggap sibagoe gampöng<br />

praduga n töhmah; tömah; töma; töhmat<br />

pragmatis n mudah ngon munapa'at keu awam<br />

prah n cak dabeueh atawa barang lam geuritan<br />

prah n kp. moto prah<br />

prairi n tanoh data atawa meugeurugöh tanna muba'<br />

kayèe teutöp ngon naleueng<br />

praja n keurajeuen; nanggroe<br />

prajaka n antösan<br />

prajurit n tantra; seudadu; sidadu; sipa'i<br />

prakarsa n awai öseuha atawa phön-pohön that puga<br />

ékhtiyeue<br />

prakarya n buet jaroe<br />

prakata n mukaddimah; narit puphön<br />

prakira v memprakirakan puphön keunira<br />

prakondisi n keucarat awai atawa nyang phön<br />

prakonsepsi n keunira phön<br />

praktik n cara rintah peue nyangna lam tiyori; keureuja


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nyang nyata; pra' tè'<br />

praktis a ateueh dali nyang kana; simban ba' tangui<br />

atawa tamubuet<br />

pralahir a bhaih aneu' watèe karab lahé<br />

pramodern a gohlom maju (modèrèn); meusahaja<br />

pramubakti n kadam; khadam<br />

pramugara/ peugawèe (inong atawa agam) nyang<br />

pramugari peutimang peunumpang ba' kapaiteureubang,<br />

kapaila'öt, moto atawa geuritan<br />

apui<br />

pramuka n pandu<br />

pranata n adat éstiadat<br />

prangas-pringis adv geuhèng; meugeureuhèng<br />

prapatan n simpang peuet; simpang jalan<br />

prapuber a gohlom balèh; karab balèh; beutoh<br />

prasaja n tingkah nyang meusahaja<br />

prasangka n cho' wasangka<br />

prasaran n pikéran nyang phön geupeutaba lam majeulieh<br />

prasarana n peue nyangna mandum nyang jeued keu<br />

seununjang ba' peuja' saboh-saboh öseuha .<br />

atawa buet<br />

prasasti n peulakat batèe atawa teumaga<br />

prasejarah n jameun peureumeun yöhgohlomna sijarah<br />

(yöhgohlomna bahan tuléhsan)<br />

prasekolah n sikula yöhgohlom sikula dasar keu aneu'<br />

miet umu yub tujöh thön<br />

prasetia n ékhreue<br />

prasi n keureutaih niba' ön kayèe nyang meugamba<br />

prasmanan n meuramien idang nyangka meu'atö ateueh<br />

mija<br />

prasyarat n carat awaiphön<br />

prawacana n narit awaiphön; ranub sigapu<br />

prayang n jang drob udeueng<br />

pre-awalan (prefiks) phön; yöh gohlom; ba' awaiphön<br />

preambule n mukadimah<br />

predikst n ramai; keuniraphön<br />

predestinasi n teukeudi<br />

717


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

preferensi n 1. nyang phön-phön geupiléh; 2. röh lam<br />

peuniléh; 3. nyang geupeuklèh niba' nyang<br />

la'én; 4. nyang phön geubayeue<br />

prelinier n öseuha awaiphön<br />

preman n priman; prèman<br />

prematur a lahé gohlom watèe; hana geunap buleuen<br />

premi n kamsèn<br />

prenjak n cicém peureunja'<br />

prerogatif n ha' teukeuséh kupala nagara<br />

preseden n hai nyangka tomna phön, nyang jeued keu<br />

cinto<br />

presensi n (ka) halé; kana<br />

presentable a patöt atawa jeued tapeuleumah; reumpan<br />

presentasi n hadiyah; peuneugah; peuturé; peuleumah;<br />

putunyo'<br />

preservasi n peukheueh; peulara; peuraha; peuraseung;<br />

peulindöng; peunaw'onq<br />

prestasi n hasé; wasé; hasé ateueh nyangka tapubuet<br />

(öseuha)<br />

prestise n meuruwah<br />

pretensi n h'eut nyang kureueng muma'na; buet<br />

keupura-pura (keugura-gura)<br />

preventif a teugah seupaya bè'jeued jadèh; teumeugah<br />

pria n agam balèh<br />

priyai n adoe raja; ureueng dalam<br />

pribadi a droe; keudroe; napeusi<br />

pribumi n asoe nanggroe; asoelhö'<br />

prihatin (berprihatin) a 1. weueh até keulusa meuteumèe<br />

musibah; 2. öseuha meusunggöh seupaya<br />

beutröih meukeusud<br />

prikotik adv pungo keubit (abéh)<br />

prima a sampöreuna; jrohthat; po'ta (pu'ta); po'ta;<br />

seureuloe<br />

primadona n Lseuripanggöng; 2. cak. buleuen peuetblaih;<br />

3. nyang that geusuka; 4. barang meuneukat<br />

nyang laréh that (lagöt that)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

primbon n kitab téh<br />

primer a nyang awaiphön; nyang puko'<br />

primitif a gante; mante; meusahaja<br />

primordial a 1. nyang awaiphön lahé lam laku sidroe-droe<br />

ureueng; hai nyang awaiphönna that<br />

meusahaja; peureuba<br />

primpen a sösah ba' meuteumèe; meusom that-that;<br />

meuseuké<br />

prinsip n bhaih nyang jeued keuneumat awaiphön;<br />

bhaih nyang puko' ba' seumubuet atawa<br />

seumiké<br />

pringgilan n rambat<br />

prioritas n nyang geupeudilèe phön niba' nyang la'én<br />

pris n cak. próh; hadiyah<br />

prima n beunda Ihèe bideueng atawa meusagoe<br />

limong ba' uram ngon ujöng, sibangon arah<br />

ngon luwaih; peurizam<br />

privasi n bibeueh; kuwasa droekeudroe<br />

privat a 1. droe; 2. meuklèh; 3. priman<br />

privilise n ha' khusöih<br />

pro a akö deungon; seutuju; mublah; meusi<br />

probabilitas n mongkén<br />

problem n masalah<br />

problematik n hai nyang jeued keumasalah; bhaih nyang<br />

gohlom seuleusoe<br />

prodeo a kareuna Allah; pré; tan (hana) bayeue<br />

produk n (barang) peuneugèt<br />

produksi n hasé; wasé; hasé peuneugèt<br />

produktif a Ie muwasé; Ie tamong hasé; bréhasé<br />

produktivitas n bubéna é' jipeutamong wasé; teuga ba'<br />

muwasé; padumna jitamong wasé<br />

produsen n nyang po (peuna) wasé; nyang puwasé;<br />

nyang peu'öseuha (peugèt); nyang mat<br />

gayam öseuha<br />

profan a 1. hana teupèh ngon ugama; 2. hana gléh,<br />

hana suci, kuto; 3. bakai; 4. duniyawi<br />

719


720<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

profest n buet nyang meuhajad ahli; ahlöi<br />

profesional a meuhajad nyang ahli; buet meuhajad<br />

meunayeue, kon pré<br />

profesor n östad kabir<br />

profetik a nabiyah<br />

profil n Lruman muka; 2. riwayat udép lam karangan<br />

singkat; 3. bangontanoh atawa gunöng<br />

profilaksis n cara satohtuböh beusihat ngon cara tangkai<br />

(tula') peunyakét<br />

profH n laba<br />

profitabilitas n padumna é' meulaba<br />

proforma adv keu basa-basi; mubasa-basi<br />

progeni n garéh asai usui; taloe sineusa<br />

prognosis n keumalon pakriban éhwai peunyakét<br />

program n neurancang carat deungon öseuha nyang<br />

neukeumeung pubuet<br />

programa n acara<br />

progres n keumajuwan<br />

progresif a sipheuet maju<br />

prohibisi n larangan meunuröt huköm.<br />

proklamasi n ma'lumat; brrthèe keuraVat; sanggroh<br />

proksimal a 1. toe; rab; 2. teudue' simban samat teungoh<br />

saboh-saboh beunda<br />

prokurasi a kuwasa atawa wakilah nyang meu'atö<br />

uröhsan atra<br />

prokurator n ureueng nyang meu'atö atra ureueng la'én<br />

proletar n ureueng papa; dana; udép cit ngon cara<br />

publoe teunaga sagai<br />

prohg n puphön narit; buka haba; asai phön keujadiyan<br />

promonade h teumpat ureueng meuja'-ja'<br />

prominen a 1. (ureueng) nyang geuthèe na (geumalè,<br />

geutabai); 2. tuleueng meucungkèh<br />

promisku'itas n meukawén leubèh niba' sidroe agam atawa<br />

inong; meukawén mano'<br />

promosi n 1. é' pangkat; 2. acara brélakab doto<br />

keusidroe-droe ureueng; 3. ja' peuturédroe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sara déngdéng barang meuneukat atawa<br />

öseuha maniyaga<br />

promotor n 1. ureueng nyang anjö atawa nyang gra'<br />

buet; 2. ustad kabir nyang pawang ureueng<br />

nyang meuhajad keu lakab doto; 3. ureueng<br />

nyang tanggöng beulanja ba' urösan<br />

ulahraga<br />

pronomina n Kata ganti orang —><br />

Pertama tungal: aku, saya ulön; lön; bentuk<br />

klitik sebagai penunjuk pelaku, pemilik,<br />

tujuan); ulöntuwan (hormat); kèe; droeku<br />

(droekuh sebagai pemilik, tujuan kas.)<br />

Pertama jamak: Aam/, A/fa, kamoe; geutanyoe<br />

(tanyoe atau ta sebagai penunjuk pelaku<br />

atau teuh pemilik, tujuan)<br />

Kedua tunggai : anda, engkau, kamu gata;<br />

ta, bentuk klitik sebagai pemilik, tujuan;<br />

droeneu; neu sebagaipenunjukpelaku; neuh<br />

sebagai pemilik; tujuan); droekeuh (kas); ka<br />

sebagai penunjuk pelaku; kah atau keuh<br />

sebagai pemilik, tujuan<br />

Ketiga tunggai dan jamak: dia, beliau, mereka;<br />

gobnyan; gob atau geu sebagai penunjuk<br />

pelaku, pemilik, tujuan); droeneunyan;<br />

droeneuh afauneu sebagai penunjukpelaku,<br />

pemilik); ji sebagai penunjuk pelaku<br />

prop n cak. 1. thueb seurahi; gaböih; 2. topi —<br />

tupigaböih<br />

proporsional a meudeune<br />

propaganda n 1. peujeulaih bhaih saboh-saboh masalah;<br />

hai, pham atawa cara peuyakin gob; mita<br />

(bloe) peungaröh; 2. cak. cara "meukat ubat"<br />

propelan n bahan boh beuleuba'<br />

proporsi n 1. timang; mubandéng; 2. bagiyan; bheue'<br />

proposal n usöi; rancangpakat<br />

prosa n tuléhsan (keunarang) bibeueh hana meucarat<br />

721


722<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

lagèe ba' panton<br />

prosedur n cara-carapeuseuleusoe saboh-saboh urösan<br />

atawa hai; meubhab-bhab<br />

proses n 1. (meu)ubah saboh-saboh hai deungon<br />

teureutib sampoe tö' ba' saboh had; 2.<br />

meupeukara ba' mahkamah<br />

porspek n keumongkénan; momkén; nyang neuharap<br />

prospektif a mongkén jadèh fleued); jadèh jeued<br />

prospekstus n keutrangan meutuléh nyang meutèhrèh<br />

keuureueng awam, bhaih saboh-saboh<br />

öseuha barö<br />

prostat n bagiyan tuböh ureueng agam; brue'nab<br />

sibagoe alue 'ie' ngon mani<br />

prostitusi n donya biduen<br />

protagonis n 1. ureueng peu'anjö saboh-saboh pham; 2.<br />

urat meujeu'euet nyang peusabab na gra';<br />

3. aneu' dhie' lam bansawan<br />

protein n datpuko' nyang peusihat tuböh<br />

proteksi n peulindöng öseuha ngon atöran; — hutan<br />

peusiblah uteuen niba' apui atawa tumutöng<br />

atawa peunyakét ba' kayèe<br />

protektorat n nanggroe nyang geulindöng (pupayöng) lé<br />

nanggroe la'én<br />

protes n bantah; sangkai; sanggaih; hana akö; hana<br />

sipakat<br />

protokol n 1. surat-surat sah; 2. atöran bhaih cara<br />

trimong jamèe atawa antösan lam astana; 3.<br />

cak. ulèe rintah; 4. jalan — jalan ba' jantöng<br />

nanggroe atawa kuta<br />

protonopia buta wareuna mirah, han jeued jipubida<br />

mirah ngon suklat<br />

protoplasma n dat udép lagèe putéh boh mano' lam tuböh,<br />

ba' kayèe atawa hiweuen<br />

protozoa n reunè' preuen<br />

provisi n 1. biyaya; 2. upah; beunayeue; meunayeue


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

provokasi n buet atawa gra' atawa narit nyang mita<br />

beungèh gob; cara ja' mita lawan<br />

provos• n pasökan pulisi lam kawan droe<br />

proyektil n aneu' meureuyam,<br />

pseudo n pura-pura; peuleusu<br />

pseudonim n kon nan keubit; nan samaran<br />

psike n batén; pikéran; roh; aruwah<br />

psikiater n doto ahli sakét batén<br />

psikolog n ahli éleumèe jiwa<br />

psikopat n ureueng pungo<br />

psikotes n ujoe cara seumiké<br />

psiktakosis n jeunèh sakét pruet ngon seu'uem paneuih<br />

psoriasis n sijeunèh peunyakét kulét; thökröt ba' singkè<br />

atawa ba' teu'öt<br />

ptialin n sijeunèh dat lam iebabah (rudah)<br />

puadai n tika meuhampa keu neudue' ureueng nyang<br />

neuhöreumat<br />

puak n tumpö'; kawöm; kön<br />

puaka n euntu (hantu) asoe nanggroe (uteuen, la'öt)<br />

pual In ija puwai<br />

P ual<br />

n burat; berbual-bual poh beurakah (brakah);<br />

meukeupöi (keuböi) muputa-puta<br />

pualam (batu —) n batèe rukham; pulam; — aneka warna<br />

plinggam; peulinggam;<br />

puan n ceurana; crana; baté ranub; puwan; nagataru<br />

puan a kelapa — u dadéh; u buleuen ta'<br />

puan a susu — susu leumo atawa kamèng<br />

P uas<br />

a 1. khusi; pueh; rali; seuméng; 2. gla'; ula';<br />

meuleubèh; leubèh niba' séb; memuaskan<br />

pada; memberikepuasan secara berlebihan<br />

tala'<br />

puatang v cak. hana beugi; han tröih meukeusud<br />

pub n teumpat umom deungo musib' ba' watèe<br />

malam<br />

puber n watèe beutoh<br />

723


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

publik n ureueng ramèe; umom: meucarakat<br />

publikasi n rika'an; (seunurat, tulésan) nyang jipeuteubiet<br />

keu umom<br />

publisistik n éleumèe publikasi<br />

pucang n ba' pineueng<br />

pucik n pancang blat<br />

1. puncuk n ön pucö'; pucö'; puca'<br />

2. pucuk n peundang<br />

1. pucung n k'ue'; kue'<br />

2. pucung n sijeunèh ba' pangè<br />

pudar a 1. reudèe; pucat; suram; 2. balom; puli; li;<br />

langli; 3. keundö; 4. apön<br />

pudat a meusa' gra'<br />

pudel n asèe meubulèe gapeueh<br />

puder n 1. teupöng; bubö'; seureubö'; 2. beuda'; 3.<br />

ubat beudé<br />

pudi n /nfa/7—intanmeuneu'-neu' (mubuliet-buliet);<br />

pudoe<br />

1. puding n ba' pudéng; sijeunèh ba' culan<br />

2. puding n sijeunèh peunajöh niba' teupöng<br />

pudur n lön; lón; mala<br />

puerperium n watèe madeueng sampoe peuet plöh uroe<br />

pugak v berpugak-pugak pubuet ngon sösah payah<br />

1. pugar n memugar(i) puga; pubarö; pupuléh<br />

2. pugar v memugar pubuet sunggöh; — berjalan ja'<br />

bacah; — minum Ie jéb ie<br />

pugas n memugas peusampöreuna; peuseuleusoe<br />

ngon gèt<br />

puih a brö'; keumeukab (kayèe)<br />

puing n beukaih rumoh; reuruntöih rumoh<br />

puisi n ragam panton<br />

pujangga n bujangga; peungarang<br />

P u<br />

Ji<br />

n<br />

pujoe; memuji ung; suka dipujimè ung; pu/7pu/Van<br />

kepada Tuhan dala'é; pu/7' cf/W sendiri<br />

(menyombong) arah droe; uroh<br />

pu/ivA: n bujö'; payu; padan<br />

724


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pujur a jahé; brö' laku<br />

pujut v memujut ceuka' atawa c'uet takue sibagoe<br />

uköman<br />

pukah v patah; kiwieng kiwot<br />

pukal n bungkai; gumpai<br />

pukang n 1. pha (leumo, guda); 2. (se/a—jkeulangkang<br />

pha; 3. lungkie<br />

pukas n pukoe; berpukas teulhön<br />

pukat n pukat; leupuen;kantong — kuncöng<br />

(puncöng) euntöng (beuleuntöng); talipinggir<br />

— kaja<br />

pukau n 1. teupöngkeucuböng pumukeue ureueng;<br />

2. pukeue<br />

puki n cak bröt; capö'; pukoe; nab; paröt; peureuji<br />

pukï anjing n ba' salah nama<br />

pukul n 1. adi; balu; geuto'; (h)eunchö'; (h)eundru;<br />

(h)eumpaih; keupö'; keuto'; kh'èh; kik»; labon;<br />

lanta'; lago; leumpaih; ngirap; poh; palu; pèh;<br />

seudoe; seuko'; seupöt; sayöng; sakai; tago;<br />

tasoe; tadi; teupö'; tadi; 2. poh (jeum); 3. cak<br />

labon; 4. co'; — maf/poh maté; — sapai mati<br />

poh ba' maté; — diri pohdroe; menyuruh -<br />

pupoh; ter — teupoh; — an neupoh;<br />

suka memukulcapal, memukuldengan gada<br />

tadi; memukul dengan telapak tangan pè';<br />

memukul dengan tangan terbuka tabi<br />

pukul rata rata-rata; saban saré<br />

pul n pöl<br />

pula p 1. klayi; 2. (lagi —) salang; 3. sa cit; 4. kunon<br />

pulai n ba' si'abeueng-abeueng<br />

t pulan a 1. meuntah; hana gèt leu'iet; burie'; 2.<br />

meungkai; beungkai; pateuen; burie'<br />

2. pulan a mangat; ladat; leuma'<br />

pulang v 1. woe; riwang; 2. kepada) pulang ba';<br />

— asal woe ba'sot (asai) — balik (— pergi)<br />

1. ja'ja' woe; 2. ula-ili; — modal wo pangkai;<br />

725


726<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

hana rugoe; berpulang maté; memulangi<br />

ruj'ue'; woe klayi; 2. woe ba' ba'; meukawén<br />

ngon taloe karóng atawa taloe wali;<br />

memulangkan 1. peuriwang; 2. pupuléh; 3<br />

pulang; jö' pulang; 4. nyang pubuet; —balas<br />

pohbalui; tuengbalaih; balaihdam; terpulang<br />

pulang piké; pemujangan cara peuriwang<br />

pupulang, pupuléh; kepulangan neuwoe;<br />

neuriwang<br />

pulangan n teumpat due' keumayöh; peulangan<br />

1. pulas (pulas) a nyidra; nyidra; éh meukulè'<br />

2. pulas v memulas 1. puta; wéng; wiet; bibeue; 2.<br />

jeupat; ceupat (ija) 3. /o'puta putie (narit); 4.<br />

ji putie-putie (sakét pruet)<br />

3. pulas v memulas 1. böh wareuna; cat; sampöh cèt;<br />

pubarö bhan luwa<br />

pulasan n silampara; silangpara<br />

pulasari n sijeunèh ba' salasari<br />

pulau n pulo; darat<br />

puien a leup'ueb<br />

pulih a pülóh; gèt; sihat<br />

pulik a saban teuga; sama laba; sitara; santeuet;<br />

wadan<br />

pulover n bajèe seu'uem<br />

pulpen n polpèn; kalam meudaweuet<br />

pulper n meusén sulie' aneu' kupi basah<br />

pulsa n cara bileueng meunayeu talipön<br />

pulsasi n deunyot jantöng<br />

puluh num plöh;plöih;sepu/u/7siplöih;sikureuengtamah<br />

sa; berpuluh-puluh muplöh (-plöh); puluha<br />

1. lipat siplöh; 2. cak muplöh-plöh<br />

pulun v berpulun-pulun 1. meugumpai-gumpai<br />

(asap); 2. meutamon; meutumpö'; memulun<br />

lipat; meugulöng-gulong<br />

pulung n buliet; memulung 1. buliet; 2. gulöng; balöt


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. pulut n geutah taron cicém; memulut 1. meugeutah;<br />

2. /f/'bujö'; padan; payu; terpulutl. meutaron;<br />

2. meukeunong ba' até; keunong padan<br />

2. pulut n beras — 1. breueh leukat; 2. buleukat; pulöt;<br />

payéh<br />

3. pulut n pulut-pulut naleueng seuma'<br />

puma n sijeunèh singa mubulèe jagat<br />

1. pumpun v berpumpun meuhimpön; gumpöi<br />

2. pumpuen v limpeuen la'öt umpeuen kawé<br />

pun p 1. pön; pi(h); 2. bahthat; bathat; beuthat; 3.<br />

salang; 4. pih meunan<br />

punah a leunyab; punah; reunab; ranab; reulé<br />

punai n rampuneu; punoe; punè<br />

punakawan n khadam raja<br />

punar a idang buleukat kunèng<br />

punat n 1. mata atawa beunèh cumuet (tumuet); 2.<br />

ki punca niba' sigala buet jeuheut<br />

1. punca n punca; gunjè; gunyè; asaiusui; muphön;<br />

puphön<br />

2. punca (beliung) angin — beliung angèn puténg beuliyöng<br />

puncak n punca'; puca'; pucö'; pupö'; keumunca';<br />

meureucu; ki abéh manyang; abéh Ie;<br />

memuncak é' lanam; mangkén manyang;<br />

meulawit-lawit; mangkén geunténg;<br />

pemuncakl. punca'; 2. ureueng mupangkat<br />

nyang abéh manyang; jawara<br />

punci p beumeutuwah; leuka (deuka) that; jabat that<br />

puncung n kuncöng; puncöng<br />

pundak n bahö<br />

punden n teumpat keuramat<br />

1. pundi n pundi-pundikadöX; bungköih; punjöt; kuncöng<br />

2. pundi n ureueng geupeumuliya; junjöngan<br />

punding n neukue; simplaih<br />

punduk n kréh adat ureueng Lampöng<br />

pung p su batèe rhöt lam ie; pl'am-prum<br />

punggah v pungah; tuweueh; ungki<br />

727


728<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

punggai n drien badeu'<br />

punggal a teucah'èt-cah'èt<br />

1. pungguk n jampö'; keututö'; pungue'<br />

2. pungguk a but'ong<br />

punggung n 1. rueng; 2. meuhi rueng; 3. liköt;<br />

memunggung 1. peuliköt; 2. /V/hana pöh keu<br />

kawöm; punggung memunggung meupo'<br />

liköt; — telapak tangan rueng jaroe<br />

punggur n kayèe loih; tungoe; seuh<br />

pungkas adv pemungkas peureuloh; peuhancö<br />

pungkur n 1. liköt; iku; rueng; 2. (pemungkur) euncit;<br />

seuh (seuih)<br />

pungsi n jaröm ch'ob ie atawa daraih<br />

pungtuasi n tanda-baca<br />

pungut (anak —) n aneu' geuco'; aneu' geutueng; memungut<br />

1. co'; pilèh; 2. pèt (pot) wasé; 3. ki tueng<br />

laba; 4. kutép; 5. ngui; ngeui; memungut<br />

sesuatu sambil membungkuk nueb<br />

punjul a leubèh niba' nyang la'én<br />

punjung n tawö; jambö tawö<br />

punjung v memunjung-\. peucateueng; 2. (memunjungi)<br />

peumuliya; höreumat<br />

pujungan n idang peuneujö' watèena khanuri<br />

punjut n punjöt; bungköih; (h)awieh<br />

punk n aneu'miet agam nyang kayém röh lam kawan<br />

kawöm Nabi Loth (kawöm pajöh punggöng;<br />

liwat)<br />

puntal v berpuntal-puntal 1. meugulöng-gulöng; 2.<br />

gampöi beuneueng<br />

punti n pisang klat barat<br />

punti n (ikan —/ular —) nan eungköt atawa uleue<br />

puntianak n buröng<br />

puntir v memuntir puta; putie; rhéng<br />

puntuk n tanoh meugöh; cot; geurugöh<br />

puntung n 1. tungoe; 2. puntöng; 3. ca/Vrugoe; neuh'ah


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

punuk n göh (leumo, unta); larangèn (narangèn;<br />

seurangèn)<br />

punya (empunya) v kana;najipo;nyangpo;po;be/punyanapo;<br />

mupo; mempunyai na; kepunyaan po<br />

pupa n ulat lulön nyang jeued keu bambang<br />

pupil n aneu' mata<br />

pupu n éndatu; sepupu cèdara sampèe sipupu<br />

(pupo); saboh nè'; cèdara taloe wali atawa<br />

karöng<br />

1. pupuh v ayam — mano' saböng (hana meususöh);<br />

berpupuh meulöt, meulho; memupuh 1.<br />

poh; 2. meulot<br />

2. pupuh n sijeunèh bangon nyanyoe Sunda<br />

1. pupuk n baja; pupö'; — alam baja peuneugèt;<br />

memupuk 1. böh baja; pubaja; 2. ki<br />

peuteumbon tuboh atawa hiweuen; pumaju;<br />

pumu'eu; peulara<br />

2. pupuk n (— obat) pupö' (ubat tipè' ba' dhoe atawa<br />

eumböt-böt)<br />

1. pupur n (tapung —, pupuran) pupö; beunda'<br />

2. pupur v galeue; pra'-pra'; keupra' (mano')<br />

1. pupus a reulé; sapansapha; tamaih<br />

2. pupus n ön pucö'; pucö'<br />

1. pupur n wapadé;peuluwit;be/pt/pufeumböih(mböih);<br />

yöb; memuput pröih; yub; yob; puputanpupöX<br />

2. puput n linggéh<br />

pupuf adv luröh pusat<br />

1. pura n 1. baluem; bungköih; punjöt; dumpèt; 2. lapa'<br />

meukat kudoeraye' (raye'-raye') 3. beulanja<br />

2. pura n kuta; nanggroe<br />

3. pura n teumpat ibadat umat Hindu<br />

pura-pura n berpura-pura basoh; sombasa; pura-pura<br />

pura<br />

purba a puroe<br />

purbakala n jameun peureumeun<br />

729


730<br />

iNDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

purbasangka n so'; cho'; waham<br />

purbawisesa n kuwasa peunoh; kuwsa ngon jaroe beusoe<br />

purdah n 1. tabéng; 2. cada<br />

purgat'if a raih pruet; ubat peugléh pruet<br />

puri n 1. kuta parét (paré'); 2. astana; ruweueng lam<br />

astana; 3. teumpat ébadat ugama Hindu<br />

purifikasi n peugléh; peusuci<br />

purik n plueng neutinggai rumoh keulusa beungèh<br />

keu lakoe atawa binoe<br />

puring n nan teunaman, ön lagèe pita wareuna mirah<br />

atawa ijö meuneueng mirah atawa meukeununèng<br />

puris n ureueng mat "alèe puntöng", meudong ba'<br />

adat jameuen ba' peutheun basa nyang jatóe;<br />

ureueng nyang peutheun atöran basa<br />

beuteutap lagèe nyang asai<br />

puritan n tukang salèh<br />

purna leungka<br />

purnabakti a pansiyön<br />

purnama a peureunama; peunama; buleuen peungeuih<br />

(peuetblaih; peunoh); 2. buleuen = 30 uroe<br />

purnawaktu n peuleungka watèe nyangka jiatö<br />

purnawirawan n tantra pansiyön<br />

purpura n peunyakét mubuliet-buliet darah lam kulét<br />

purser n ureueng peutimang beulanja kapai<br />

puru n purèe<br />

puruk n memurukkan 1. blöh; 2. sa'; löb; terpuruk 1.<br />

Iham 2. meusurue'<br />

puruk-puruk a teuengbayeueng; meusiseue; (jangkéng)<br />

cangkéng-mangkéng<br />

purun n naleueng sijeunèh seukèe<br />

1. purus a puténg tamèh<br />

2. purus n (me) murus biyöh; ceurét


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

purut a buré'<br />

purwa a puroe<br />

pus p meuhöi mie<br />

1 pusa a roh; hana muwasé<br />

2. pusa n h'eut; h'ut; hawa; suka<br />

pusaka n peusaka<br />

pusang a 1. (— hati) so'mo'; beulisah; 2. (perut —)<br />

busöng<br />

1. pusar n (pysar-pusar, — kepala)pusa; ---ana/rawö<br />

2. pusar n pusat<br />

1. pusara n kubu; — raja-raja (keramat) kandang<br />

2. pusara n gayam; memegang — negara mat gayam<br />

nanggroe<br />

pusar n 1. pusat; 2. tité' samat teungoh; 3. bagiyan<br />

teungoh; 4. punca; memusatkan peukeue<br />

ba' saboh tité' (hai, buet); berpusat punca<br />

pusing a 1. (— kepala) mumang ulèe; ayeue; hayeue;<br />

reulè; 2. bingong; pilu; teubinga; 3. cak pöh;<br />

pakoe; 4. cak muputa; mupuséng; meusuwé<br />

puso (pusa) a 1. padé geusong seuba; 2. ki reuloh; roh<br />

puspa n bungong; peuseupa<br />

puspadanta n gadéng meu'uké<br />

pusparagam a 1. meuragam atawa anika wareuna; 2.<br />

meuragam lagèe<br />

puspas a meujampu adö'<br />

puspa warna n wareuna bungong; mubagoe wareuna<br />

puspita n bungong<br />

pusfa n 1. kapaiprang ubit jameuen dilèe; 2.<br />

neuseukhah; naseukah; kitab; buku<br />

pustaka n 1. kitab; buku; 2. kitab phai; kitab téh<br />

1. pusu n pusöng; teunumpö'; purön<br />

731


732<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. pusu n kawan; berpusu-pusu meukawan-kawan;<br />

meukurumon<br />

3. pusu a kasöt; meusuisui; meuruirui<br />

pusung a budo; ngeut<br />

pusut n peuneugra';peunucö'; meusén peur(e)uhung<br />

1. puiar v puséng; puta; putie; — ba///V putaputie; upa'apé';<br />

— belit teumaki; teumipèe; — (kembaii)<br />

gisa; riwang; upa'-apé'; — negen'langgéh<br />

keurajeuen; reubötkuwasa; — ofa/cékhtiyeue;<br />

ber — dengan cepat lino; suwé; putar-putar<br />

cak keuliléng; puséng; 2. ja' mita angèn;<br />

berputarl. mupuséng; meugisa; 2. meus'èt;<br />

meugantoe arah; meuceukot; 3. meuputa; 4.<br />

keuliléng; puséng; 5. fcrïaju seumiké; berputarputar<br />

1. meupuséng-puséng; meukuwaihkuwaih;<br />

wahwoe; wawo; 2. ja' bansikeuliléng;<br />

muputa-puta; 3. hana lamsöng ba'<br />

meukeusud; 4. ja' mita angèn; meudirui<br />

2. putar n sibansa ba' patawali<br />

putar balik 1. puta-putie; 2. du'a peuriwang (puwoe)<br />

klayi ureueng nyang meurantoe<br />

putar lidah n ki mubalé'janji atawa haluwan<br />

pusat n ba' punteuet<br />

1. puter n nan cicém<br />

2. puf er v memuter böt; löt<br />

puti n lakab keu ureueng inong waréh raja;<br />

putih a putéh; — pucat putéh jalie'; keputih-putihan<br />

pleuen •<br />

putik n puti'; — kembang puti' bungong<br />

puting n 1. puténg; 2. aneu;tét (aneu' peulana)<br />

putra n aneu' agam; putra; — mahkota raja muda<br />

putra/putri raja n pocut; putra<br />

putri n aneu' inong; putroe<br />

putri n — malu ba' pihmie<br />

putus n putöih; putöh;. puntöng; leukang; cré;<br />

seuleusoe; ka meuteuntèe; gadoh; hana lé;


INDONESIA A C E H<br />

puyan n<br />

meuteumèe; meunang; peunutöih; ke — an<br />

yang tetap jajam; jadam; sajoh; putus asa<br />

seuda'; murö'; tidak putus-putusnya reunu;<br />

runue<br />

kalang<br />

puyeng a mumang ulèe<br />

puyer n cak. seureubö'; teupöng ubat<br />

puyunghai n sijeunèh teunagun Cina<br />

1<br />

• P u<br />

y u<br />

(ikan puyu-puyu) sibansa eungköt blaneu'<br />

2. puyu v memuyu-muyu upie (geuso') mata<br />

1. puyuh n cicém hanameu'iku ngon hanjeued manyang<br />

jipho; cicém lagèe mano' buköng'<br />

2. puyuh n (bintang —) bintang tujöh<br />

3. puyuh (angin —) n angèn boh asèe<br />

733


734<br />

INDONESIA<br />

Q<br />

Q, q (ki) n haraih keutujöhblah<br />

A C E H


R<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

R, r haraih keulapanblah<br />

R n kp. raden (Rd) lakab<br />

1. raba v 1. geue; raba; 2. ki sangka; dugai;<br />

juga; julö'; meraba 1. geue; gie; raba;<br />

risi; tunyum; kueb; seuntöh; 2. ki<br />

hue'; 3. juga; julö'; dugai; ta'sé sangka;<br />

kira; meraba-raba meugeuemeugeue;<br />

meraba-raba dengan<br />

tongkat rawé<br />

2. raba a beungèh; meuh'ob<br />

1. rabak a ruya; raba'<br />

2. rabak v töt; teut; tet;ferafca/rtutöng;tumutöng<br />

1. raban a hana meu'ohsa'oh; meujampu lawo';<br />

rutot; meraban meuratöh; marit<br />

nyang konkon<br />

2. raban n jagon<br />

raba-rubu a cula-culoe<br />

rabas n ie rambèe kayèe; me/atesmeujeuenjeuen<br />

rabat n meukot yum; kot hareuga<br />

rabies n peunyakét asèe atawa mie pungo<br />

rabik a teucrie'; teuprie'; beukah; ruya'<br />

rab'rt a rigét; reugét<br />

rabiulakhir n Mo'löd awai; buleuen keulhèe;<br />

Rabu n uroe keupeuet; Rabu; —akhirSafar;<br />

Rabu abéh<br />

rabu n s'ueb; rabu<br />

1. rabuk n kulat<br />

2. rabuk n 1. rabö'; 2. ki sabab (cungkèh) paké;<br />

— ijuk rabö' jö' ; — kelapa rabö' u<br />

3. radu/r n baja; — buatan baja peuneugèt<br />

pobré'; mérabuki böh baja<br />

1. rabun a rabön; sapu<br />

2. /a/Ji/n n rabön; a/r rebusan rabun ie rabön<br />

735


736<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rabung n 1. due; 2. buha'; burat; bureue<br />

rabuf v 1. böt; caböt; hila; löt; rintha'; sintha';<br />

Iheueb 2. leukang<br />

racak v meracak gidue' (pasang) guda<br />

1. racau v meracau rabo'; ratöh<br />

2. racau a cangkla'; ranca'<br />

racik v meracik iréh; hiréh; kr'èt; laya<br />

racik n taron; balöt; bubalöt<br />

racuh v meracuh seunda; meuseunda;<br />

wayang; muwayang<br />

racun n racön; bisa; tuba; jenis pohon yang<br />

beracun getahnya ba'lapéng<br />

rad n diwan; majeulieh<br />

rada n rada-rada aga'; sang; nyum(nyeum);<br />

— gila sang pungo; seudè — mahal<br />

aga' meuh'ai<br />

radah n meradah cah; ceumeucah; ratab<br />

radai n sirép<br />

radai v meradai 1. ara' taböt (khanuri Asan<br />

Usén, acura); 2. geumadè<br />

1. radak v rudh'o; julöh; juthö'; culöh; thö'<br />

2. rada/r n meradak kh'o'; töng; tajö; po'<br />

1. radang v meradang gr'am; beungèh<br />

2. radang n barah; seungka'<br />

radar n alat ba'kapai atawa kapaiteureubang<br />

nyang jitupeue padumna jara' bagaih<br />

ngon arah beunda nyang meugra'<br />

atawa nyang teudong<br />

raden n 1. lakab keu aneu' agam atawa inong<br />

raja; 2. lakab keuwaréh raja nyangka<br />

jeu'öh; 3. seumapa keuwaréh raja<br />

rades n bohmula putéh atawa mirah<br />

radial n jeunèh bhanluwa moto<br />

radiator n alat peudirui meusén moto<br />

radikal a 1.dumsinaroe;meuhabéh-habóh;2.<br />

cara meukreueh ba' ubah atöran


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

atawa peumeurèntah; 3. jeureulah<br />

ba' seumiké atawa mubuet<br />

radiks n ukheue; uboe; utöm; awaiphön<br />

radin (padi —) n padé (breueh) leukat<br />

radio n 1. keuriman suwara atawa bunyoe<br />

rèt udara; 2. radiyö; — dengkul ki<br />

radiyö pato'<br />

radioaktif a 1. teunaga atawa caya nyang<br />

mubahya, tapi jeued tangui keu<br />

ubat; 2. meukandöng radioaktif<br />

radiogram n taiigram nyang jikirém rèt radiyö<br />

radiologi n éleumèe peu'ubat ngon caya X atawa<br />

caya radioaktif<br />

radis n bohmula mirah<br />

radium n sijeunèh lugam nyang meuseuké<br />

that, wareuna putéh, caya meubléblé,<br />

mböih jipajöh beunda nyang<br />

kreueh<br />

radius n 1. jara' antara tité' samat teungoh u<br />

garéh lingka; 2. lingka tité' samat<br />

teungoh nyang saban jara'<br />

radu a kaleungka; seuleusoe; beradu 1.<br />

teudong; 2. piyöh; 3. éh<br />

rafak v peu'é'; peu'ét; merafakkan surat<br />

peu'é' surat<br />

rafia n tapéh peuleupeue' meuriya nyang<br />

jipeugèt keutaloe, taih atawa tupi<br />

rafik n rakan; ngon; sahbat; sahéd<br />

raflesia n jeunèh ba' seumalu nyang hana<br />

meu'ön, bungong raya mubèe<br />

kh'ieng<br />

raga n badan; tuböh; jirém<br />

raga v beragafmeraga^peudéngdéngdroe;<br />

(teu) keuch'a'; memperagakan<br />

putunyo'; déng-déng; la'-la'<br />

737


738<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. ragam n 1. kri; kré; tingkah; ulah; 2. ragam;<br />

macam; jeunèh; 3. lagèe musib;<br />

laram; 4. wareuna; cura'; ragoe<br />

2. ragam a sapeue kheun; rukön<br />

ragang v meragang 1. rha'; sra'; 2. seurubeuet;<br />

seureubu<br />

ragang n ragangan rungkha; rangkayan;<br />

tuleueng<br />

1. ragas v meragas 1. böt; löt; sintha'; Iheueb;<br />

2. koh ö'; creue; rampéh<br />

2. ragas n meragas 'eui; lata<br />

3. ragas n keutrangan; tanda; bökeuti<br />

ragi n ragoe; — tapai ragoe tapé<br />

ragi n cura'; wareuna; ragoe<br />

1. ragu a 1. bingong; rigu; ragu; 2. jalo'; teujalo';<br />

ragu-ragu kureueng peucaya<br />

2. ragu v meragu peukaru; peureuyöh<br />

raguk n teugö'; jeuh'a'<br />

ragum n ragöm<br />

ragut v Iheueb<br />

ragung v teragung meukh'o'; mupo'<br />

rabak n (geu)neuh'eu'<br />

rahang n jungkha<br />

rahap n (ija) töp manyèt<br />

rahap n merahap 1. trön; singgah; hinggap;<br />

2. crueb; meuteu'öt<br />

rahasia n rasiya; rusiya; rahasiya; sé; kèhèm;<br />

mengatakan secara rahasia, sesuatu<br />

yang tersembunyi kiet<br />

1. rabat n ruda gulöng beuneung<br />

2. rabaf v jeuda; piyöh<br />

rahib n ureueng teumapa ba' biyara<br />

Naseurani<br />

rahu n gogasi nyang 'uet buleuen atawa<br />

matauroe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rai n si meugubeue<br />

rab v gadoh; rayéb; gayéb<br />

1. raih v 1. ceugöt; reu'èh; 2. /c/tueng até gob<br />

2. raih v meraih bloe cara Ie, Iheueh nyan<br />

publoe lom; peraih mugè<br />

rais v merais kuet; kueb<br />

raya n ke — an keurajeuen; — badar<br />

ijaputéh; — brana hareuta; — juang<br />

jawara; — /auflha'mana; —penomah<br />

neuba keutuwan; — pur/'b peunyakét<br />

ureueng inong (meulatun hé); —<br />

rimba singa atawa rimeueng; —<br />

sehari mampleue; dara barö lintö; -<br />

-- singa peunyakét sabön; — udang<br />

kleueng la'öt<br />

Rajab n Khanuri Apam, Rajab; buleuen keu<br />

tujöh<br />

1. rajah n 1. ajeumat tula' bala; 2. reuta' jaroe;<br />

3. ceunuréng ba' tuböh<br />

2. rajah v merajah rudh'o'; reulöh; ch'ob<br />

rajalela v merajalela 1. pubuet bansuka até<br />

droe; 2. meujadi-jadi; 3. meujangkét;<br />

meucaböi<br />

rajang v merajang iréh; lasön; layang; lapah<br />

rajawali n siwaih rajawali; tiwaih<br />

rajin a jeumod; gigèh; 2. sunggöh; sangat<br />

— beutab<br />

rajok n pacang ceue (had)<br />

rajuk v merajuk 1. meusalu'; saleuen; ceu'o;<br />

ceungom; biséng; 2. meuratöh;<br />

meu'ot-'ot; sa//ngf merajuk saluen»<br />

maluen<br />

rajungan n rajöngan; biengla'öt panyang seupét<br />

rajut n nyaréng; jeue puncöng merajut rhat;<br />

srat; rat; — badan tópeusösah droe;<br />

739


740<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

— perut ki theun deue'<br />

rak n sandéng; para; panteue<br />

1. raka n bang; abang; dalém; polém<br />

2. raka a crah; reungat; reuta'<br />

rakah v merakah khém meukha'-kha'<br />

rakap v merakap 'eui ngon teu'öt<br />

rakat n meunari lawa'<br />

rakbol n sikat bulat<br />

raket n rakèt; reukèt<br />

1. rakrt n rakét; alén<br />

2. rakrt v merakit rö'; rakitan neurö'<br />

3. rakrf num serakit sijudö; sipasang<br />

ra/V/if/s n peunyakét tuleueng ba' aneu' miet<br />

keulusa kureueng pitamin atawa<br />

kureueng keunong matauroe<br />

beungoh<br />

rakna n ra'na<br />

raksasa n ra'sasa; re'sasa; reu'sasa; gogasi<br />

raksi a ra'si; hiröm; haróm; mangatbèe;<br />

bangoe<br />

rakuk n tako'; tanggam<br />

rakung n rakungan reukueng<br />

rakus a 1. butun; bulö; lab-lab; leuha; lubha;<br />

haleumab; jumoh; waba; 2. ki ngabngab<br />

(teungab-ngab)<br />

rakut v merakut 1. theun nyaréng; 2. ki<br />

peungeut; taki<br />

rakyat n —biasa bala; ureueng bala; ureueng<br />

reundah; — gembel ureueng dana;<br />

— jelata ureueng biyasa<br />

rakyu n éleumèe<br />

ralat n galat; ralat<br />

ralib a meralip leubui; layöh; teungeutteungeut<br />

mano'; seuliyö<br />

ralib a biyasa; kayém; ladém galéb; raléb<br />

ram n 1. cak tingkap; 2. gheueb


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rama n du; yah; ayah; tu; ku (kas)<br />

Ramadan n Puwasa; (Rameulan, Ramalan,<br />

Ramulan); buleuen keu sikureueng<br />

ramah a jamè'; reumèh that; ramah; beramah<br />

tamah meujamèe<br />

'ramah tamah jamè'; reumèh; ramah; beramah tamah<br />

meujamèe<br />

^mai a 1. reuyöh; riyöh; 2. gunja'; 3. seubö';<br />

4. ramè<br />

1. ramai n 1. anoe; 2. anoe keumalon<br />

(meuramai); meramal keumalon;<br />

phai; ramai<br />

2<br />

- ramai n sampöh jaroe; bungköih; awih<br />

ramanda n ayahnda<br />

rama-rama n bambang<br />

rambah v cah; creue; rampéh; reuntéh; rinté;<br />

reupang<br />

1. rambai n ba' rambèe<br />

2. rambai n 1. bulèe kö'; 2. rumbeuet<br />

1. rambak v merambak 1. 'eui; lata; 2. meutamah<br />

Ie; meutamah luwaih<br />

rambak n keurupö' (niba') kulét leumo<br />

rambak, — cina n nan cicém<br />

ramban v meramban mita umpeuen kamèng<br />

rambanan umpeuen kamèng<br />

1. rembang a ragu; rigu; rawoe; — mata ki gala'<br />

meukawén; agam mano';<br />

2. rembang a<br />

merambang-rambang meurawoh;<br />

meurawa'<br />

umom; keucarat saja<br />

1. rambat v merambat 1. meutamah Ie; 2.<br />

meuruwa'; ji'eui;<br />

meuthèe; 3. meulata<br />

meujangkét;<br />

2. rambat n seuramoe reunyeun; rambat<br />

rambih v merambih ja' kumunjöng<br />

1. rambuh (rambu-rambu) n rambèe; rumboe<br />

741


742<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

2. rambuh n 1. pancang; pato'; 2. tanda jalan;<br />

rambu<br />

rambun n princé; princeut; ujeuen rinté'<br />

rambung n ramböng; ba'geutah<br />

rambut n ö'; bu' ö'; - poni ö' ana'; - yang<br />

lebat meuseureunga; meujahöi<br />

rambutan n ba' (boh) rambot; sejenis rambutan<br />

silampara; silangpara<br />

rambuti n ijateunuen niba' bulèe bubiri<br />

ramj n ba' aneuih Blanda<br />

1. ramin n nan ba' kayèe<br />

2. ramin n meunanyeum nyang meualét-palét;<br />

meulilet-lilet<br />

r a m p a n trtï jeumeurang ba' kapai u curucö'<br />

rampai n rampön; ram poe<br />

1. rampak a 1. rampa'; 2. W meuleubèh ba'<br />

meungui<br />

2. rampak v ruböh; reubah; reuban<br />

rampang a beungèh; perampang ceukér.<br />

rampas n langgéh; rampaih; rampah; reuböt<br />

rampaf v merampat 1. euntam; tadi; labon;<br />

seuko'; 2. cah; 3. rata<br />

1. ramping a jeunjang; jinjang; piruet; rampéng;<br />

lampèe; lampoe; rer/a/u — pïurus<br />

seka//J heut<br />

2. ramping a meramping ruya ruyoe<br />

rampok v rampaih; reuböt; rampuet; rumpuet<br />

rampung a leungka; seuleusoe<br />

rampus a gasa marit; rampuh babah<br />

r a m t y v meramu 1. mita ngon peusapat;<br />

rampoe; 2. Iheueb; — an dedaunan<br />

rabön<br />

ramunia n ba' gandariya<br />

ramus (beramus) a jai; meujahöi; seureunga;<br />

meuseureunga


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1<br />

• rana n 1. prang; 2. mideuen prang<br />

2 / a n a<br />

a 1. riya; 2. gala' muprang; 3. beuhe;<br />

ceubeueh<br />

r a n a<br />

v me — beuragan (bragan) meurana;<br />

jana; rè'idè'; reugéh; rigéh;talö (untuk<br />

tanaman)<br />

ranah n tanoh data; jeureulöng; paya;<br />

bideueng éleumèe<br />

ranai a meuchue'-chue'; buchue'; buchö;<br />

reujöh-reujah; meranai meujeuenjeuen;<br />

meujreuen-jreuen; meutèbtèb;<br />

meurartdo-randè<br />

1. ranap a ranab; reunab; reuban<br />

2. ranap a seungue<br />

ranca v meranca sakeue; saja; ko<br />

1. rancah n bueng; brawang<br />

2. rancah n perancah<br />

reunyeuen<br />

peurancah; purieh;<br />

1. rancak a 1. dhiet; gie; 2. ranca'; — di labuh po<br />

sadè', laga' bajèe, beulanja hana<br />

2. rancak v merancak cang; ta'; kr'èt<br />

rancam n rampön; rampoe<br />

1. rancang n rancang; pacang; unja; suda;<br />

merancang unjam<br />

2. rancang v — bangun rika bangon; rancang<br />

bangon; berancang rika; meran­<br />

1. rancap n<br />

cang rancang;; rika<br />

jima' jaroe<br />

2. rancap a rancap; tajam;cincu;tincu;merancap<br />

asah; alét<br />

rancu a meucawöi; rincu; meurincu<br />

rancung a cincu; tincu; rancöng<br />

randa n inong balèe — gadis biké<br />

randah v pindah — kayém minah<br />

randai v merandai (h)aröng; jeumeurang<br />

743


744<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

randajawa n ba'(boh) glém; jlém<br />

randau n merandau lawo'; kisè'<br />

randek v merandek meusantho'<br />

randi n randi; rani; sutra siyam<br />

randu n ba' panjoe; panyoe<br />

1. randuk v meranduk (h) aröng; jeumeurang<br />

2. randuk a meujanggöt ngon bulèe meujahöi<br />

lagèe kamèng randö'; randö'<br />

randung v merandungkan langga; cacah<br />

1. rang n gamba atawa saleue' karangan; cinto<br />

rikaan<br />

2. rang n su geundrang<br />

3. rang n ureueng; — kaya ureueng kaya<br />

rangah a ugoh; jungkat<br />

rangai v merangai sé'; eumpoe;; umpoe<br />

1. rangak n sibansa cue<br />

2. rangak a reuyöh; riyöh; merangak peuriyöh<br />

rangam n trueng Turuki<br />

rangas n sibansa kamue<br />

rangga n lungkèe meujapheue' (gapheue')<br />

ranggah n jeureumeui; jeureumeuih<br />

ranggak v merangakkan sadeue<br />

ranggas a - ranggaih; ranggeueh; luröh ön<br />

ranggeh v meranggakkan sadeue<br />

ranggi a jroh; reumpan; seureuloe; meranggikan<br />

uroh; arah<br />

ranggit n kawét<br />

ranggul v meranggul meucula; meuceunggo';<br />

meujungkat<br />

1. ranggung a due' teupheueng<br />

2. ranggung a tinggöng<br />

3. ranggung v meranggunsfceugöt;leugöt;reunggöt<br />

4. ranggung a teukuisarameuteugonba'manduwa<br />

jaroe ngon gaki


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

5. ranggung n lampöng kawé<br />

6. ranggung n cicém k'ue' seu'iet<br />

rangin n sijeunèh prisèe<br />

rangina n peunajöh niba' boh keureuma<br />

1 rangka n rungkha; rangkayan; kerangka kayu<br />

untuk badan beduk, gedung balöh;<br />

palöh<br />

2. rangka n rancangan<br />

3. rangka n rungga<br />

4. rangka n sangga<br />

rangkai n karang; keunarang; rungkhè;<br />

rungkho; meranoTca/peudoe; sö'; rö';<br />

rangkaian neuso'; merangkaikan rakab;<br />

sö'; serangkai (rangkaian) bunga<br />

mupangkèe maloe<br />

rangkak v merangkakA. 'eui; tala; laneui; nyulö;<br />

2. /f/'hanathat maju; meu'eui-meu'eui<br />

rangkam v merangkam geureumeu'ih; kuet;seukuet<br />

rangkang v merangkang 'eui<br />

1. rangkap n merangkapl. kueb;gom; 2. khöb;3.<br />

drob; berangkap meupasang;<br />

meuduwa perangkap peutah<br />

2. rangkap a gampöh; ganda merangkap 1.<br />

meusigo; meugampöh; 2. mat buet<br />

leubèh niba' saboh<br />

3. rangkap n judö; pasang<br />

rangkaya n lakab (ureueng raya)<br />

rangket v merangket seunuet; seupöt ngon<br />

awè; ceudr'ie<br />

rangkik n sijeunèh sipöt la'öt<br />

rangking n rangkab; seureukab<br />

rangkok n eunggang<br />

rangkul v merangkul uem; wa; berangkulan<br />

meu'uem<br />

rangkum v merangkum 1. ruguem; 2. Kef uem;<br />

745


746<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

wa; merang/cum/eangampöih; karang;<br />

peusingkat<br />

1. rangkung v merangkung tinggöng<br />

2. rangkung n rangkungan reukueng; maréh<br />

1. rangkup n rungga antara duwa beunda nyang<br />

teukhöp<br />

2. rangkup v merangkup 1. uem; 2. töp<br />

rangkus v merangkus sawiet; seukuet<br />

rangkut v merangkut meusalah atawa meutuka<br />

rango-rango n nan ba' kayèe<br />

rangrang n seureungga<br />

rangrangan n rungkha;rangkayan; rancang; saleue'<br />

1. rangsang v berangsang beungèh; bau yang<br />

merangsang tungang<br />

2. rangsang v merangsang (kan) tajö; "l.seureubu;<br />

seurubeuet; 2. sanggah<br />

3. rangsang n keunareuem; rangkheum<br />

rangu v kulat<br />

rangum v merangum jukhom; rungkhom<br />

rangup a 1. rapöh; 2. seureupéh tuleueng<br />

1. ran/ n 1. ratu; 2. peureumoesuri<br />

2. ra/7/ a kaya; rani; gani<br />

3. rani n alön suwara manyang miyub; lagèe; laram<br />

ranjah v meranjah rampaih<br />

ranjang n keuta<br />

ranjau n harö'-harö'; ranjo; ranyo; suda; ki tipèe<br />

moseulihat<br />

ranjing a keranjingan 1. tamong; teumamong;<br />

2. ki do'; haro'<br />

ranse/ n amböng rueng<br />

ransum n bheue'; ransöm; ramsöm; tadah;<br />

rantai n ranté; blo'; meranfa/kambam; ranté;<br />

carueh<br />

rantam v berantam rantam; reuntam<br />

rantang n panci meususön; rantang


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

fantas a geunténg merantas koh; cah; ratab<br />

rantau n 1. ranto; taloe pasi; 2. luwa nanggroe;<br />

Ihö'; lö'; merantau meurantoe;<br />

meudagang; meulandang<br />

ranti n sijeunèh ba' trueng Turuki<br />

ranting n ranténg; aneu' cabeueng (dheuen)<br />

rantuk v merantuk(kan) antö'; meu'antö';<br />

landa; langga<br />

1. rantus a putöih<br />

2. rantus a jangkét peunyakét; ji ó'; teukeunong;<br />

teupoe<br />

ranum a ranom; reunom; sangat — leubaih<br />

1. ranyah v meranyah meu'awai-awai co'<br />

2. ranyah a c'èh-c'oh; göga<br />

ranyang a 1. kèt-kot; yang; 2. cangkla'; 3. upa'apé'<br />

ranyau v meranyau wèn-wèn; won-won<br />

ranyun v meranyun rabo'; ratöh<br />

rapan v merapa/7l.gichè';gilho;2.woh-woh;<br />

rawoh; 3. creuh; ceumeucreueh<br />

rapai v merapai ceugöt; leugöt; reunggöt<br />

rapak n ha' napeukah purumoh keulusa katrébjrtingai<br />

lé lakoe nyang hanamupat<br />

bakat lé<br />

rapal v merapai 1. lapai; 2. kheun<br />

rapang n eungköt rapeueng<br />

1- rapat a jab; krab; rapat; akeurab; tunjai<br />

2- rapaf n meudue' pakat; mupakat; meupawé;<br />

meusawé; majeulieh<br />

3. rapat (kayu —) n nan teunaman meulata, kulét jeued<br />

keu ubat<br />

rapel n bheue' gaji atawa pèng meunayeu<br />

nyang jibré sigoe mandum, kulusa<br />

na nyang leubèh, nyang gohlom<br />

jibayeue<br />

747


748<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rapi a reumpan;seurunoh;saneub;saneut;<br />

saneu'; sahneu'; siga'; tidak rapi<br />

ceureueh; merapikan peusaneub<br />

rapik n buha'; burat; bureue; brakah; creue';<br />

reupun<br />

1. rapor n laporan raseumi; bréthèe<br />

2. rapor n buku rapor<br />

rapsodi n 1. seumanjöng (sanjöng) nyang<br />

meuleubèh-leubèh lam mupantön<br />

atawa ba' marit; 2. nyanyoe nyang<br />

jirampoe niba' nyanyoe nyangka na<br />

rapu v merapupeusapatkeudèh;geumadèe<br />

rapuh a 1. brue; bra; brè; rapöh; rampang; 2.<br />

ki leumon; 3. lè'-lo'<br />

1. rapun a ancö; beukah; bicah; reumo'<br />

2. rapun n rapön; geunyie<br />

rapung n merapung apöng; timue<br />

rapus n merapus carueh; c'uet<br />

rarai v merarai publa; peudab; peutawa<br />

rarak v berarakan ancö meudeuda'<br />

raras a luröh; luröih; ruröh<br />

ras n mubagi bangsa ateueh éhwai tandatanda<br />

tuböh ba' saboh-saboh bie'<br />

rasa n 1. nyum; tunyum; nyeum; tunyeum;<br />

(phét, manèh, sijue'); 2. peue nyang<br />

jirasa lé tuböh; 3. sipheuet rasa<br />

beunda; 4. rasa; 5. peunapat; rasarasa<br />

sangkira; merasai 1. ci; cicab;<br />

keucab; 2. rasa; 3. gusue'; 4. /f/juga;<br />

duga; merasa-rasai dengan ujungjari<br />

pilie'; risi; se/asasang (-sang); serasa<br />

bayang-bayang gadoh seumangat;<br />

kuyu; hayut; perasaan dingin sidab;<br />

sarèe; perasaan peunapat;<br />

peundapat; perasaan (anggapan)<br />

nyeum; nyum; terasa bumbunya


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

(asin, pedas, dsb) meurha; meusra<br />

rasa (air) n ie ra'sa<br />

rasai v merasai sénsara<br />

rasam n reusam<br />

rasamala n sibansa ba'sala<br />

rasan v berasan pakat lam rasiya; merasani<br />

meu'upat<br />

rasan v basi; kh'ieng; teuboih<br />

1. rasau n. seukèe bangoe<br />

2. rasau n tsu önkayèe jipöt lé angèn;<br />

meush'èhsh'èh<br />

rasberi n sibansa boh ceurih<br />

rase n sijeunèh musang mubulèe kuréng<br />

rasi n 1. mintakulburuj; rasi; situmpö'<br />

(teunumpö') bintang dilangèt; 2.<br />

éleumèe bintang (éleumèe nujum,<br />

keumalon); merasikan keumalon;<br />

serasi padra; sipadan; rasi<br />

rasial a meusukèe bansa<br />

rasian n lumpo meu'alamat<br />

1. rasb n seumiké ngon akai sihat atawa<br />

jitrimong lé akai<br />

2. rasio n naseubah<br />

raster n platkaca atawa pileum nyang<br />

meugaróh-garéh alöih surang-saréng<br />

1. rasuk n töi<br />

2. rasuk v merasuk 1. do'; tamong;<br />

meusandröng; 2. meurha; meusra<br />

that; 3. meulawo'; meucawoe baloe<br />

rasul n rasui<br />

rasywah n rasuwat; balo<br />

rat n bumoe; dönya<br />

1- rata a data; rata; meurata; luen; phèb; sabé;<br />

saré; saré'; meusiseue; timphie'; ueh;<br />

meratakan paraih; siseue; rafa<br />

749


750<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

dengan tanah (hancur, lenyap) rana<br />

reunab<br />

2. rara n kandran; kandreuen<br />

ratah a tanmeujampu sapeue; meratah<br />

seungeue<br />

ratap v merafapba'e;ceumong;nyaba';moe;<br />

pho; ratap; rugha<br />

ratib n liké; diké; ratéb<br />

rat'rfikasi n peusah; peu'aku sah<br />

ratna n • 1. ra'na; intan peumata; 2. putroe<br />

ratu n ratu; peureumoesuri<br />

1. ratus n reutöih; beratus-ratus meureutöihreutöih;<br />

se—sireutöih; seper—bagi<br />

sa sireutöih<br />

2. rafus v meratus meunyanyi (nyanyoe);<br />

meusu; meuratöh; meura woe<br />

3. rarus n keutanggi bangoe<br />

r a u (pohon —) nan sijeunèh ba' kayèe<br />

raun v rawon; runda; peuteuruli<br />

raung n rawöng; ranggöng; geumeucie'<br />

raup v rahöb; kuet; kueb; seukuet<br />

1. raut v rawöt; alét<br />

2. raut n rupa; cura'; ri; bangon<br />

raiva .„ (-rawa) n bleue; bueng; brawang; paya;<br />

rawang; sawang; hubö-hubö<br />

1. rawah n beulangong raya<br />

2. rawa/? n carikat meuniyaga, sibagi nyang böh<br />

pangkai, sibagi nyang jö' tuleueng<br />

rawai n kawé reuntang<br />

rawak a rawé; rambang; rabong-rabong; tob<br />

rabong<br />

1. rawan a raweuen; rawan; raweuet; pilu<br />

2. rawa (tulang —) n tuleueng muda; tuleueng dada<br />

3. rawan, serawan num sikra'; saboh; sipalët<br />

4. rawan n keundran; usöngan


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

5. rawan a lam bahya; geunténg; rugoe; lucöt<br />

rawang v merawang rawé; tob rabong;<br />

rambang<br />

rawat v siboe; satoh; padubawa; papah;<br />

plara; peulara; tanah, sawah yang<br />

tidak di — roh; meuroh<br />

rawi n matauroe<br />

raw'rt a ubit; cut cabai — campli (campli) ubit<br />

(cut)<br />

raw'it v meraw'it meusangköt; meukareueh;<br />

meukawét; meucaw'ie'<br />

rawon n kuwah sie ngon bohkulu<br />

raya v raya; merayakan pumuliya; piyasan<br />

rayah v merayah rampaih; rayéh;rayueng<br />

rayan v rayan-rayan meuh'euh-h'euh;<br />

meuratöih; meurawoe; terayan-ayan<br />

teungeut mano'<br />

rayang a merayang mumang keulusa keunong<br />

poh atawa söh ba' ulèe<br />

1. rayap n 1. kamue; 2. ki ureueng nyang ruwat<br />

(riwat) atawa kuro' baluem (atra)<br />

ureueng la'én<br />

2. rayap v merayap 1. 'eui; nyulö; 2. gra'<br />

meupeuleuheun; 3. lata; laneui<br />

rayau v merayau (merayau-rayau) 1. Ihue';<br />

geue; 2. rateueb; 3. raweuet<br />

1. irayon n bagiyan niba' saboh wilayah<br />

2. rayon n beuneueng teunirèe; sutra peuneugèt<br />

rayonisasi n bagi wilayah lam rayon-rayon<br />

1. rayu (sayu —) n weueh até; pilu<br />

2. rayu (rayuan) n 1. bujö'; galöng; padan; paran; 2.<br />

payu; siboe; ung; 3. muh'on<br />

razia n 1.deumeurobramè-ramè;geureupöh<br />

ureueng jeuheut; 2. meuseureunta'<br />

pré'sa<br />

751


752<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

reaksi n 1. balaih; mubalaih; 2. jaweueb atawa<br />

teuntang ateueh saboh-saboh<br />

keujadiyan, sabab jikalon ngon ji<br />

deungo; 3. jimeulawan akibat ubat<br />

nyang jingui atawa ji'uet<br />

reaksioner a (sipheuet) meuneuntang<br />

peumeurèntah nyang sah;<br />

reaktualisasi n pubarö ma'na ngon hakikat udép<br />

meucarakat<br />

real a nyata<br />

realis a 1. ureueng nyang pubuet atawa<br />

seumiké, ateueh peue nyang nyata;<br />

2. ureueng nyang mupham realisme<br />

realistis a (shipeuet) nyata; peue nyang patöt<br />

sagai<br />

reba n teunumpö' bröih; purön<br />

rebab n biyula hareubab<br />

rebah v reubah; reuban;teutie';teulinteueng;<br />

ruböh; rebah-rebah (rebahanrebahan)<br />

ploh keurawat<br />

rebak v merebak reue; meureue-reue;<br />

meulélé<br />

1. rebak a beukah; teucrie'; buho'; luho'; ruho'<br />

2. rebak v merebak ji é'; meujangkét; meugah;<br />

meuthèe; meusiseue; 2. meu'eui;<br />

meuluwaih; meusambui<br />

reban n umpung. mano'/ité' yubmoh (miyub<br />

rumoh); seureukab<br />

reban v tereban reuban<br />

rebana n rapana; reubana<br />

rebas n meutèb-tèb; meujreun-jreun; rebasrebas<br />

ujeuen rinté'; ujeuen sutra (geureu<br />

rebat v merebat böh atawa tie' rangkheum;<br />

böh keunareuem<br />

1. rebeh a meukulè'; meuphè'-phè'; meukeuliphè'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. rebeh a 1. ruya-ruyo; 2. useueng; brö'<br />

rebek n è' mata; reubè' mata<br />

rebes a brebesan rumpang<br />

rebewes n rèbèwèh;surah idin peulayeue motomoto<br />

reboisasi n peu'uteuenlom tanoh nyangka loih<br />

(paleueng); peu'ijö; pulalom ba'kayèe<br />

rebon (udang —) n udeueng breueh<br />

Irebu v merebu seurubeuet; srubeuet; tajö<br />

rebuk n danoih; nanoih<br />

rebung n pucö' reuböng<br />

rebus v reuböih<br />

rebut v reuböt; rampuet; rumpuet; seunoh;<br />

tueng; berebut (saling merebut)<br />

meu'awai-awai; meudilèe-dilèe co';<br />

meuseunoh; merebut rampaih; co'<br />

ngon pa'sa; hakkön<br />

reca n areuca; sanan<br />

1. recak n buré'; pro'<br />

2. recak n beras — breueh pataih-pataih<br />

3. recak v merecak due' teupheueng; gidue'<br />

guda-guda<br />

pecah n recehan (uang —) pèng bicah<br />

recik v peureucé'; merec//Vcie'-cue'; linceuet;<br />

preue'; peureucé; reu'öh meutrèbtrèb<br />

recok a riyöh; karu; kalöt<br />

recup n tunaih; kuncöp; kumbèe; me—sroh;<br />

rhoh<br />

reda v 1. bla; leu'eueng; 2. reuda; pirang; 3.<br />

sriet; suröt; susöt; yue'; meredakan<br />

sengketa peudab paké; meredakan<br />

sengketa peudab paké; --- kembaii<br />

puléh; rhiet (sriet)<br />

redah v meredah cah; teubang; ratap<br />

redah v meredah aröng; lalu; lalö<br />

753


754<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

redaksi n 1. diwan peungarang; 2. cara ngon<br />

gaya keumarang<br />

redaktur n 1. peungarang; 2. kupala nyang<br />

peuteubiet surat haba<br />

1 redam (redam-redam)a kureueng trang; hanathat deuih;<br />

hanathat deungo; sayöp-sayöp;<br />

meredam ki ampeueng; halang;<br />

linteueng<br />

2 redam a ancö; reumo'; redam padam 1. lön<br />

mandum; 2. reuloh mandum;<br />

moseunah<br />

redang n paya Ihö'<br />

redap n dab; geundrang ubeuet<br />

redih n Iheue; Ihöng; seuneulöng<br />

redik v dhöd; deungkang<br />

reduksi n peukureueng; koh yum<br />

redum n su beunda rhöt lam ie<br />

redum n balom; reudö'; reudèe<br />

redup a 1. reudom; 2. reudo'; 3. reudèe;<br />

meudabèe; 4. reugéh; rigéh; rhiet;<br />

sriet; yue'; 5. bla; reuda; leu'eueng;<br />

6. sayöp; 7. rè; hari sudah — uroe<br />

kareudö' (ka jipét)<br />

reduplikasi n haraih atawa narit nyang meu'ulangulang,<br />

rumoh-rumoh<br />

redusir v meredusir peukureueng; peumudah<br />

redur a beungèh; br'eun<br />

reekspor n kirém klayi u nanggroe asai nyang<br />

peutamong barang<br />

referaf n karangan nyang jipeutheuen lam<br />

meucawarah élmiyah<br />

reperendaris n peugawèe tinggi nanggroe<br />

referendum a peupulang atawa peuriwang klayi<br />

éhwai masalah ba' ureueng ramè<br />

seupaya jipeuputöih keudroe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

referensi n 1. acuwan; putunyo'; 2. kitab nyang<br />

geuyue beuet lé gurèe; 3. kitab ba'<br />

kutöbkhanah nyang hanjeued taba<br />

u luwa, wajéb beuet di sinan<br />

reflasi n cara peu'é' atawa peukreueh klayi<br />

yum pèng •beula gèe yöh gohlom<br />

rhöt yum<br />

refleksi n gra' nyang meuseuté' keudroe konna<br />

ngon sapeue-sapeue sabab<br />

reflektif a meugra' tuböh ngon hana jithèe<br />

reformasi n cara kreueh ngon bagaih ba'peu'ubah<br />

masalah lam meucarakat atawa<br />

nanggroe<br />

reformasi n ureueng nyang peugra' reformasi<br />

refein n sijeunèh radat lam liké<br />

regah n merepabcrah;wah; leukang; kumbèe<br />

regan n keukindang<br />

regang a criet; krang; taré'; me — Aan jantang;<br />

jeuntang; nyue; reuté'; tambang;<br />

teueng; taré'<br />

regas n meregas koh; kr'èt<br />

regat v meregat peukoh rèt<br />

regata n adu lumba prahö layeue<br />

regel n papeuen geutieb bintéh; gheueb<br />

regen n bupati<br />

regenerasi n 1. pubarö seumangat ngon adab; 2.<br />

gantoe alat nyangka reuloh atawa<br />

nyangka gadoh; 3. ki gantoe kawöm<br />

tuha ngon nyang muda<br />

reges a loih; reungah; paleueng<br />

regi n nyang mat gayam ba' badan öseuha<br />

tunggai popeumeurèntah<br />

register n sijin<br />

registrasi n catèt; dabeuta; judue<br />

regisur n nyang mat gayam ba' meu'èn<br />

bansawan atawa pileum<br />

755


756<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

reglemen n atöran nyang wajéb jipatéh lé<br />

anggèeta<br />

regiementer n pakriban jikheun lé atöran<br />

regresi n 1. rhiet ie la'öt keulusa na sabohsaboh<br />

sabab; 2. suröt; riwang ukeue;<br />

mundö naseubah ureueng ba' sabohsaboh<br />

watèe kulusa putöih asa<br />

regresif a meusipheuet mundö; meusuröt undö<br />

regu n pasökan<br />

reguk v jeuh'a'; teugö'; reugö'<br />

regularisasi n pubiyasa; ladém; meu'atö atawa<br />

sar'(saré')<br />

regulasi n atöran<br />

regulator n 1. meusén peunatö; 2. peukakaih ba'<br />

brue' jeum nyang atö bagaih ngon<br />

lambat<br />

reguler a 1. kameu'atö; teutap; 2. tantra nyang<br />

meudinaih teutap<br />

regup n meregup jeuh'a'; teugö'<br />

rehabilitasi n 1. peuriwang klayi ba' neudue' sot<br />

(sèt); 2. peupuléh sidroe-droe<br />

ureueng nyang sakét atawa nyang<br />

keunong bala, seupaya beumeuguna<br />

ngon beumeuteumèe teumpat klayi<br />

lam meucarakat<br />

rehal n rihai; reuhai<br />

rebaf n piyöh; rèhat<br />

reinkarnasi n jitamong klayi roh meukheulu<br />

nyangka maté<br />

reintegrasi n peusaboh klayi; pubulat Wayi<br />

reinvestasi n tanom klayi mudai<br />

reja n seueh; euncit; dhöi; peureuca; rimah<br />

Rejab n buleuen keutujöh; Khanuri Apam/<br />

Rajab<br />

rejah v merejah landa; langga<br />

rejan v merejan tran; ran


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. rejang n phai; keumalon; nujum<br />

2. rejang v merejang Ihoh; Iheueb; sungkét<br />

3. rejang n reujang; rijang<br />

rejasa n timah<br />

rejasa n nan ba' kayee raya<br />

rejeh a bilie'; bilaih<br />

rejeng v merejeng reupah<br />

rejuk v merejuk rungkhom; tajö<br />

rek n sandéng; salang<br />

reka (reka-reka) n 1. atöran; 2. rika; karangan; 3.<br />

peungeut; taki; mereka-reka 1.<br />

r e k a n<br />

v<br />

keumarang; 2. ékhtiyeue; 3. rancang;<br />

4. meu'angan-angan; 5. cho'<br />

merekah 1. crah; leukang; kumbèe;<br />

leukang; reukah; meureukah;<br />

rekalkulasi n<br />

seureupéh; kumbèe; 2. muréh<br />

bileueng klayi<br />

ekam n rakam; reukam<br />

1. rekan n ngon; rakan; sahbat;; sabat; sahéd;<br />

rekanan sikutu<br />

2. rekan n peukan<br />

rekapitulasi n é'kheutisa; ékeutisa<br />

rekat n merekat leukhap; kab<br />

rekata n bintang kala<br />

re/ren v mereken cak bileueng; itöng; kira<br />

rikèn<br />

rekening n rekening peunileueng meunayeue<br />

(pèng yum siwa); reukeuning<br />

rekes n reukèh; rikèh<br />

rekisüor n tuntötan uköm lé ja'sa ba' majeulieh<br />

hakim<br />

reklamasi n 1. bantah; sanggah; 2. upaya<br />

peuluwaih tanoh meuneugoe ba'<br />

tanoh nyang gohlom atawa nyang<br />

hanasoe ngui; 3. tanoh neukro'<br />

757


758<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

reklame n cara pujö' ureueng (umom) deungon<br />

gamba atawa haba nyang mangat<br />

bahih saboh-saboh barang<br />

peuneugèt; ékeulan; mereklamekan<br />

'diri arah droe; uroh-uroh<br />

reklasering n peuröh klayi,ureueng nyang ban-<br />

Iheueh jiteubit ba' peunyara lam<br />

meucarakat atawa lam cara<br />

jimeu'udép nyangka ladém<br />

rekognisi n 1. éhwai nyang geu'aku; 2. meuturé<br />

(meuturi); 3. peuhöreumat; bakeuti<br />

rekomendasi n 1. surat keutrangan nyang meuseubut<br />

bhaih sidroe-droe ureueng nyang<br />

jeued tapeucaya nogn gèt laku; 2.<br />

bré peunapat seupaya jiteurimong<br />

atawa jipeubeuna<br />

rekonversi n meujanji Wayi<br />

rekor n hasé (wasé) nyang that gèt (that jroh<br />

lam ulahraga (abéh bagaih, abéh<br />

manyang); 2. jeumeulah nyang abéh<br />

Ie; 3. abéh gèt<br />

rekreasi n teumaca; peuseunang pikéran<br />

rekrut n 1. sidadu; calun sidadu lam tantra;<br />

2. anggèeta barö<br />

reksa n 1. kawai; 2. pulisi<br />

rekstok n palang silalu keuteumpat meulatóh<br />

tuböh<br />

rektifikasi n pubeutöi klayi keusalahan; peudhiet;<br />

peusahèh<br />

rektor n kupala ba' sikula tinggi<br />

rekuisisi n dabeuta lakèe barang atawa teunaga<br />

rel n rèn gritan<br />

rela n 1. ékheulaih; rila; 2. idin; 3. deungon<br />

suenangaté;4. tanharap meunalaih;<br />

kerelaan apuwah


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1- relai n sipöt meutiya<br />

2. relai (reput —) a reumo'; ancö meudeuda'<br />

relai v merelai sambat (seumong) siyaran<br />

radiyö<br />

relaks a geumpheue; meugeumplheue<br />

relaksasi n ptoh keurawat<br />

1. relang n gilap;mere/arjgrjeureulah;jeureulang<br />

2. relang n kuréng awé<br />

relap n meucaya; gilap; jeureulah<br />

relas v merelas kuwa'; pulie'; sulie'<br />

relasi n 1. seunambat; 2. turi (turé); teunuré;<br />

ureueng geuturé; 3. langganan<br />

re/af/f a hana moteula'<br />

re/au n dapu taguen timah<br />

relevan a na meukayét-mawét; na meusangköt-pawöt;<br />

laju meuguna<br />

reli n lumba pakriban cara teureutib<br />

peulayeue keundran moto atawa<br />

gari ba' jalan raya<br />

reliëf n 1. neupheuet; 2. gamba neupheuet<br />

ba' bintéh candi; 3. bida manyang<br />

niba' bagiyan(-bagiyan) mukabumoe<br />

religi n ugama; agama<br />

religius a ta'at; salèh<br />

rebkasi n pupinah teumpat<br />

reluk n kilo'; leukö'; lingkö'<br />

1. relung n jeureulöng; peureulöng<br />

2. relung n uköran luwaih tanoh<br />

rem n rém<br />

rema n ö'; bu'ö'<br />

remah n (remah-remah) dhöi; euncit seueh;<br />

seureupeh; rimah<br />

ramai a meungab-ngab (ngot-ngot) tuleueng;<br />

h'ue'<br />

remaja a balèh; reumaja; rumaja; beutoh<br />

remak adv leubèh gèt; bahlé<br />

759


760<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. remang n bulèe (ruma) seuma; merernang sru]<br />

bulèe<br />

2. remang v merernang meulélé ie mata; meujohjoh<br />

reu'öh; — bulu roma karena<br />

dingin, takut jisrui (rhui) bulèe<br />

3. remang a remang-remang ameung; rameung<br />

remas v merernas (-rernas) 1.geupai;ramaih;<br />

ramah; uli; 2. jeupat; 3. runyoh; rinyoh;<br />

4. uröt<br />

rematik n sakét meungab-ngab lam tuleueng<br />

rembah v merembah meulé-léie mata; rembahrembih<br />

1. meujreun-jreun; 2. meurohroh<br />

rembang a coturoe timang; ateueh watèe; —<br />

petang sinjauroe<br />

rembega n ba' rubé'<br />

rembes v merembes 1. rh'ab; sr'ab; tiréh;<br />

meutèb-tèb; 2. lueb; nueb; 3. 'eui;<br />

meujangkét<br />

rembes a meu'é' mata; bilie'<br />

1. rembet a meuhalang; rimbèt; cantöi; canteuen<br />

2. rembet v merembet 1. 'eui; sambui; 2. caw'ie';<br />

rön<br />

rembih v merembih meulélé ie mata<br />

rembuk n cawé; sawé; marit; nasihat; reumbö'<br />

rembulan n buleuen<br />

rembunai a seudang; teungohan<br />

remburs n 1. bayeue klayi; 2. angkèe<br />

1. rembut v terembut-embut klab-klib; meuklibklib<br />

2. rembut v berembut-rembut meuseunoh kalon<br />

remedial a peupuléh; pupuléh<br />

remediasi n upaya peupuléh<br />

remeh (remeh-temeh, remeh-remeh) a bubédraih; bubé seuma<br />

meremehkan peujayéh<br />

remenia n nan sijeunèh ba' kayèe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

remet v meremet ratöh; meubr'ot-br'ot<br />

remi n meu'èn rém<br />

remiling n pobré' geutah<br />

remenisensi n ameum; peu'ameum<br />

1. remis n sijeunèh kreueng<br />

2. remis cak hana nyang talö hana nyang<br />

meunang; tri; padra; sali<br />

3. remis n kiréman pèng<br />

remisi n meukureueng uköman atawa<br />

meuteumèe ampön keu ureueng<br />

nyang keunong uköm<br />

remoh a runyoh; keudang-keudöt; krot-krot<br />

rempa v merempa tamue'; langga<br />

1. rempah v merempah 1. cacah; 2. jeulajah;<br />

meurateub; 3. umpoe; rampéh<br />

2. rempah n aweueh; camcuruih<br />

rempak (berempak) a meubanja; muriti; menyerempak<br />

meusigo; seurubeuet; srubeut<br />

rempak a cumèh; rigét<br />

rempela n pruet atawa asoe dalam mano'/cicém<br />

rempelas n sibansa ba' reudeueb<br />

rempenai n nan ba' kayèe<br />

rempuh v merempuh tamue'; srubeut<br />

remujung n ba'misèe mie<br />

remuk a reumo'; ancö lulöh; meudeuda'; me<br />

— kan proh<br />

remunerasi n bróhadiyah keujasa sidroe-droe<br />

peugawèe<br />

remungsai n sibansa ba' muröng<br />

rena n wareuna; runa<br />

renai n renai-renai ujeuen rinté'; reunyai<br />

rehainsans n masa salah-salöh antara abad<br />

teungoh ngon abad barö di lerupa<br />

(abad 14 troih 17)<br />

renang v berenang langue; meulangue<br />

1. rencah v merencah 1. tamue'; blöh; 2. to'aröng<br />

761


762<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bahya; 3. peugeumbö (ung) tanoh<br />

biang; gichè<br />

2. rencah v merencah 1. hana teutap pikéran;<br />

lè'lo'; 2. sabé seumubuet hantomna<br />

Iheueh; meuroh<br />

3. rencah (merencah) n aweueh; rampoe<br />

rencak n babah gunong; kawah<br />

rencam v merencam meu'amèng-amèng;<br />

sayöp-sayöp<br />

rencana n rancang; proe; merencanakan bika;<br />

kira; undang-undang<br />

rencat v terencat meutheun; teudong<br />

1. renceh a eungköt meunèng<br />

2. renceh n seueh; leubèh<br />

1. renceng a 1. piruet; 2. sulu<br />

2. renceng num serenceng sikarang<br />

3. renceng a — mulut lanca ba' marit; reumèh<br />

rencong a reuncöng; rincöng; lincöng; — bentuk<br />

/eng/rungreuncöng bismillah; —hulu<br />

bergerigi reuncöng ulèe dandan; --<br />

— hulu gading reuncöng ulèe gadéng;<br />

— hulu akar bahar reuncöng ulèe<br />

kabha; — hulu emas reuncöng ulèe<br />

meuih; — hulu popor reuncöng ulèe<br />

puntöng; — hulu kepompong<br />

reuncöng ulèe meusarue'; — hulu<br />

melengkungreuncöng meucanggèe;<br />

— hulu melengkung dibubuhi emas<br />

reuncöng meusaröngan<br />

renda n hambi; krawang; trawang; ayu-ayu<br />

(pada tirai, langit-langit); renda peel<br />

seunerét<br />

rendabel n meulaba<br />

1. rendah a miyub; paneu'; reundah; tangga;<br />

(untukpeci)\\pè'; phèb; ph'èb; (untuk<br />

piring) dè; deue; me — diri


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meeureundah; peureundah droe<br />

2. rendah a reuyöh; riyöh<br />

rendam v berendam eundram; reundam<br />

rendang n sie teunaguen; reundang Padang;<br />

merendang reundang; cröh<br />

rendemen n laba atawa meuleubèh niba'wasé<br />

öseuha<br />

rendeng v berendeng 1. meu'indréng;<br />

meusindréng; 2. meuturöt<br />

rendet a meukarat; hana lanca; gabue'<br />

rendong v terendong meucaw'ie'; meukareue<br />

renegosiasi n rundéng (pakat) klayi<br />

renek n merenek meutö-tö<br />

reng n aneu' gaseue<br />

rengadean n nan ba' kayèe<br />

rengap v merengap meuh'ueh-meuh'ueh<br />

rengas n reungaih; sijeunèh ba' lapang<br />

rengat v crah; reungat; reuta'; wah<br />

regeh v meregeh hi-hi; hih-hih; meuhih-hih<br />

rengek v merengek (-rengek) meuh'è'-h'è';<br />

meu'ot-'ot; meu'eut-'eut; meu'unyènunyèn;<br />

meunyèn(b)-nyèn(b)<br />

rengeng v rengeng-rengeng meujangeun<br />

rengga n rungga<br />

renggam n sadeueb<br />

1. renggang a reunggang; sirang; hana krab; reuhi'<br />

2. renggang v merenggang gawai pa'sa mupab;<br />

reupaih inong;<br />

rengat n kuré<br />

rengginang n nan peunajöh<br />

renggut v merenggut 1. böt; löt; Iheueb; caböt;<br />

rintha'; reuböt; sintha'; 2. reu'èh<br />

rengit n agaih; ngeungat; reungat; teuplah<br />

rengkah a crah; reuta'; reungat; teuplah<br />

rengkam n naleueng atawa siseu' kareueng<br />

rengkas a pheu; pawöt<br />

763


764<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rengkeh v merengkeh ceuko'; kiwieng; suyo'<br />

rengket v merengket meug'am-g'am yo<br />

rengkiang n kröng; keupö'; karöng<br />

rengkit a keuböih; keuböh<br />

rengkuh v merengkuh 1. ruguem; 2. peujeued;<br />

3. bujö'; padan<br />

rengrengan n rancangan; saleu'<br />

rengsa a rè<br />

rengsa a sènsara; bala<br />

rengus v merengus ceungom<br />

rengut v merengut 1. beuleuté'; meupèb-pèb;<br />

2. ceu'o<br />

ren* a reunè'; merenik-renik rinté'; geureume<br />

renjana n lindan; manyoh<br />

renjis v rincé'; reuncé'; rinté'; reunté'; runté';<br />

merenjis peureucé'<br />

renjong v merenjong böt; peu'é'; — //dab marit<br />

ren/u/ a meugeurutuet; geureugoh<br />

renkinang n sibansa ba' meudang<br />

renovasi n pubarö klayi<br />

renta a tuha; meu'umu; useueng<br />

rentabilitas n jiweu' wasé niba' pangkai mudai<br />

nyang jilhom<br />

1. rentak n geudh'am gaki<br />

2. rentak (rintak) v sintha'; reungöt; leugöt<br />

3. rentak a serentak meuseuraya; meusigoe<br />

rentaka n sijeunèh meuriyam<br />

rental n siwa miwa<br />

rentan a birah<br />

rentang a meujarrtang; meureuntang; — kendali<br />

jeumeulah peugawèe nyang<br />

jipeurintah lé sidroe kupala<br />

rentang a merentang-rentang dhöd; deungkèng;<br />

caröt<br />

renfap v merentap (kan) rintha'; sintha'<br />

renfas v merentas 1. teutaih; teutah; lalu; lalö;<br />

lintah; 2. puga


INDONESIA<br />

A C E H<br />

rente n bungong pèng; riba<br />

renteng num serénteng sikarang<br />

rentenir n lintah darat; ureueng pajöh ujöng<br />

reunggét<br />

renfef v berentet-rentet (rentetan) reunue;<br />

reunoe; reuno; meureunue<br />

renti v merentikan theun; tham<br />

rentik v merenf/lrmeunyum sakét; meungapngap<br />

renumerasi n böh numböi klayi<br />

1. renung v merenung 1. mumandang; 2.<br />

ceungeu'; cingeu'<br />

2. renung v merenung mangeu; mangu;<br />

renungan piké<br />

1. renyah a beulisah<br />

2. renyah a berenyah ceureumat; himat<br />

3. renyan a meukrub-krub; krang<br />

renyai n renyaArenya/'meutèb-tèb; meujoh-joh<br />

renyam a 1. gatai ba' tuböh; 2. hana meu'oh<br />

renyang a 1. blisah; mèh-moh; 2. hana keumah;<br />

hana leungka; bron; seu'ie<br />

renyap a nyidra; nyindra<br />

renyau n nan eungköt la'öt<br />

renyeh v merenyeh unyèn; unyon; meunyènnyèn<br />

renye/r a runyoh; rinyoh<br />

renyam a cak^. gatai tuböh; 2. /c; so'mo'<br />

1. renyuk a runyoh; rinyoh<br />

2. renyu/r a salu'; saluen; merenyuk meusalu'<br />

3. renyuk a meusintha'; meurintha'<br />

renut n meuc'eut-c'eut<br />

reorganisasi n susön (atö) klayi<br />

reorientasi n tilé' Wayi<br />

reostat n alat atö aléran listréb<br />

repang a reupang<br />

reparasi n pubeutöi peue-peue nyang reuloh<br />

765


766<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

repas n rapöh<br />

repratiriasi n peuriwang (puwoe) klayi ureueng u<br />

nangngroedroe jih<br />

repek v merepek meubr'ot-br'ot; muratöh<br />

repes v merepes pubuet nyang tan guna; buet<br />

keu wayang<br />

repet v merepet meuratöh; mupèb-pèb;<br />

mupèt pèt; mupöt-pöt; br'èt-br'ot<br />

repetisi n ujoe peulajaran<br />

repet'rtif a meu'ulang-ulang<br />

repetitor n ureueng nyang tumpöh(teumumpöh)<br />

ba' meu'ulang peulajaran nyang jiujoe<br />

1. repih a rapöh; rampang; bra; bre; brue<br />

2. repih (an) n seureupéh<br />

replik n jaweueb jaksa ateueh teunangkéh<br />

sikeunong dawa atawa laye jih<br />

replika n teunirèe<br />

reportase n 1. beurita; wareuta; haba; 2. haba<br />

bhaih keujadiyan<br />

reporter n jaröwareuta; peunyusön haba<br />

repot a seubö'; kalöt; ka'a-ka'u; meukarat<br />

representasi n neumeuwaki; waki; wakilah<br />

representat'rf a patöt keuwaki; cit ateueh neudue'<br />

droe jih sibagoe waki<br />

represi n tham; keukang; drob; rintang; halang<br />

repres'if a meutheun; meuteugon<br />

reproduksi n teunirèe; salén klayi; pum'ue<br />

reptilia n meunatang meulata(banèng,pinyie,<br />

uleue, buya, taröng)<br />

republik n nanggroe ra'yat meudèelat, nyang<br />

neumat gayam lé Presiden<br />

1. repuh n beuluka atawa uteuen muda; garöt<br />

2. repuh n repuh-repuh brue'gunci<br />

repui a brue; bra<br />

reput a keumeukab; brö'<br />

reputasi n buet pujiyan; pujiyan


INDONESIA<br />

A C E H<br />

rerak (bererakan) a kéngkeueng<br />

reras a luröh; luröih; ruröh<br />

rerot v bererot meureunue; meuriti;<br />

meu'iréng-iréng<br />

reruntuk n bangké; runtöh; — dunia sundai<br />

r e s a n jrthö'-thö' lam pruet; h'eut<br />

resah a beulisah; bö'bang; mèhmoh; raweuet<br />

resak n ba' reusa'<br />

1. resam n sibansa ba'paku<br />

2. resam n reusam; adat<br />

resan (meresan) v 1. teupèh rasa (até); keunong<br />

simbéng; 2. deungki; ku'èh<br />

r e s a p v meresap 1. reus'ap; rh'ab; 2. leusap;<br />

3. leunyap; 4. meuleukap<br />

resbang n röseubang<br />

resek v meresek-resek 1. geue; meugeuegeue;<br />

risèh; meurisèh-risèh; 2. sasat;<br />

seulidé'<br />

resensi n muproe bhaih saboh buku (kitab)<br />

r e s e p n reusèp ubat, peunajöh atawa<br />

teunaguen<br />

resepsi n peujamèe; walimah<br />

resepsionis n tukang trimong atawa tueng jamèe<br />

ba' kantö atawa hotè<br />

reseptif a 1. é' jiteurimong; (jitueng); 2. lapang<br />

dada jiteurimong pikéran atawa<br />

anjöran ureueng la'én peugah<br />

reserse n pulisi rasiya<br />

reservat n tanoh geupeusaja keusaboh-saboh<br />

meukeusud<br />

reserve n cak 1. keuneubaih; 2. carat<br />

reservoar n teumpat simpan barang keuneubaih<br />

reses n watèe piyöh sidang<br />

r e s e s/ n musém seungue meuniyaga; watèe<br />

öseuha meukat dang mundö (jitrön;<br />

suröt)<br />

767


768<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. resi n ureueng teumapa<br />

2. resi n surat tanda teurimong pèng atawa<br />

kiréman<br />

3. resi n 1. bèe haröm; 2. bangoe<br />

residen n raseudèn<br />

residivis a ureueng natom keunong huköm<br />

nyang jiulang klayi pubuet jahat<br />

nyang sa<br />

residu n lando' minyeu' tanoh<br />

1. resik a meresik'\. suwara nyaréng; lantang;<br />

2. meus'èh-s'èh<br />

2. resik a gléh; beureuséh; peureuséh<br />

resiko n ambil — jampröng<br />

resinol n ubat pumaté kumeun; ubat gatai<br />

(kulét)<br />

resepien n ureueng nyang teurimong<br />

resiprok n 1. mubalé'; 2. mubalaih<br />

resiprokal a mubalaih-balaih<br />

resistan a é' jitheun peunyakét; keubai<br />

peunyakét; han keunong peunyakét<br />

resistansi n meutheun; keubai<br />

resitasi n 1. meuhapai jikeue ureueng ramèe;<br />

2. aphalan murib jikeue glah<br />

resmi a sah; sahèh; raseumi; meresmikan<br />

tabai<br />

resolusi n putösan atawa bulat pakat majeulieh<br />

nyartg neutuntöt saboh-saboh hai<br />

resonan v meudeungong; meungeunta;<br />

seumeu'öt<br />

resonansi n deungong; gawöng; seumeu'öt<br />

resosialisasi n peuriwang klayi lam meucarakat<br />

respek n neuhöreumat<br />

responden n ureueng nyang jaweueb peue (-peue)<br />

nyang jitanyong<br />

respons n jeunaweueb<br />

restan n cak. dhöi; seueh; keudèh; krè


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

restiformis a bangon lagèe taloe<br />

restitusi n 1. meunayeue gantoe rugoe; 2.bré<br />

meunanyeue ateueh peue nyang<br />

mantongna tinggai<br />

restoran n rumoh makan; keudèe bu<br />

1. restorasi n neupuga atawa neubangon klayi<br />

lagèe sot, geudöng, nanggroe atawa<br />

neudue' niba' sidroe Raja<br />

2. restorasi (kereta —) n teumpat peuniyöh atawa waröngbu<br />

lam gritan apui<br />

ristriksi n kot atawa peuhad wasé atawa<br />

beulanja<br />

resturisasi n atö, susön' atawa rö' klayi<br />

restu n seumpeuna; sampeuna; sampöna;<br />

merestui luröng<br />

restung n raseutöng (raseutöm)<br />

resu n tanda trimong nyang meutuléh<br />

(meutèkèn)<br />

resuttan n 'akébat; peunutöih<br />

resumé n ékheutisa; mohtasa; seuningkat<br />

resurjensi n bangkét Wayi<br />

reta n atra; areuta<br />

reta v mereta-reta poh beurakah; buha';<br />

burat; bureue<br />

retak a beukah; crah; cré; reuta'<br />

retardasi n bantöt; halang; rintang; tham<br />

retas a beureutaih; meretas 1. putöih neucop;<br />

2. cr'aih; 3. teutaih; teutah; 4. teubang;<br />

5. bhoe; mböh<br />

retek v meretek meugögö; meugo'go';<br />

meukhieb-khieb; meutötö<br />

rentenidos n ureueng nyang jitheun simeuntaran<br />

geupeuré'sa lé hakim<br />

769


770<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

retensi n keumeubah; keuneubah; simpan;<br />

seunimpan<br />

1. retih v meretih beureutab-beureutub;<br />

beureutéh<br />

2. retih a meretih 1. bicöh; 2. keumèt-keumot<br />

retina n bagiyan dalam aneu' mata<br />

retorika n éleumèe ma'ani<br />

retorsi n tuengbalaih ateueh nanggroe nyang<br />

peukaru maniyaga<br />

retro n teudue' u liköt<br />

retroaktif a sipheuet atöran nyang geukira suröt<br />

ba' watèe atöran nyan geupeuteubiet<br />

retrofleksi n seungka' u liköt<br />

retrogres'if a reugéh; rigéh; meutamah brö'<br />

retrolingual a u liköt lidah<br />

retromamal a u liköt tè'<br />

retrimandibular a u liköt jungkha<br />

retrospeksi n teu'ingat klayi; seudo<br />

retur cak riwang; meretur peuriwang klayi<br />

reuni n meurumpo' klayi ngon rakan jameun<br />

revaksinasi n curéh klayi plawa<br />

revaluasi n ta'sé klayi yum (hareuga)<br />

revans a tueng balaih<br />

revisi n peuré'sa klayi<br />

revolusi n langgéh keurajeuen nanggroe lam<br />

sikléb-siklab<br />

revolver n peuseutöi; meuseutöi; seupètöi<br />

1. rewak v lareue; lireue; ruwah<br />

2. rewak a na nyang jikeumeung peugah<br />

rewan a raweuen; raweuet<br />

1. rewang a merewang yang; meuyang-yang;<br />

reuyang


INDONESIA<br />

A C E H<br />

2. rewang v merewang rawa'; rambang; rabo';<br />

rabo'to'<br />

rewel a beuleuté'; bleuté'<br />

rewet v merewet sambui; 'eui<br />

reyot a leula'; reulé<br />

rezim n kuwasa nanggroe; (nyang) mat<br />

gayam nanggroe<br />

1. ha a 1. reuya; riya; 2. riyöh<br />

2. ria a bob; ugoh; mböng<br />

riah a meriah gunja'; gura'; gura<br />

1. hak n reyeué; riyeue'; geulagat<br />

2. r/a/f n geuneuh'eu'<br />

riak a riya<br />

r/a/ n reuyeue; riyeue<br />

ham n sarah<br />

rian num sa bagi siplöh fu/ra/( uköran beuneueng<br />

1. riang a seunang that até; gura'; reuya; riya;<br />

— gembira catadeuriya; periang<br />

pa'sa; — sekali seu'u<br />

2. bang a — semangat mumang; deumam<br />

(sijue' seu'uem)<br />

1. riang-riang n sibansa daruet Kléng; kurö'-kurö';<br />

sikurö'; adie-adie<br />

2. riang-riang n nan sibansa ba' karieng<br />

hap n baso; m'ue; mibo<br />

1. nas n gue pisang<br />

2. rias v acan; hieh; andam<br />

1. riba n meriba pangkèe; mueng; haribaan<br />

riba<br />

2 „ba n bungong pèng; ujöng ringgét<br />

ribang n rindu; lindan; manyoh<br />

ribai n dóyah<br />

r/baraf n sineusa; nasab<br />

rjb u n ribèe; seribu siribèe; beribu-ribu<br />

meuribèe-ribèe; ribuan ribèe;<br />

meuribèe<br />

ribu-ribu n nan sibansa ba' paku<br />

771


772<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. ribut a 1. seubö'; Ie buet; gabue'; 2. riyöh;<br />

kiröh; reuyöh; subra; 3. gubra; gabra;<br />

ke — an kiyam; reuyöh; riyöh;<br />

kurangilah keributan sedikit<br />

tapeusuntö' bacut<br />

2. ribut a riböt; meribut harö'<br />

rica n campli; capli; rica-rica makanan<br />

ureueng Meunadu (capli ngon boh<br />

trueng Teuruki)<br />

ricau v mericau 1. kuwa; kiew; 2. rawoe<br />

ricuh a 1. riyöh; karu; Q.. kéngkeueng<br />

rida a 1. rila; rali; 2. rahmat<br />

ridan n nan sijeunèh ba' kayèe<br />

ridi a ékheulaih; rila<br />

riding n taron glueh atawa rusa<br />

ridip n sirép<br />

ragai a canggang; lampèe; lampoe<br />

rigi-rigi n meugeurutut; meugrutuet; meurugöh<br />

rihat v éstirahat; berihatpiyöh; pupuléh hè';<br />

(leulah)<br />

rihlah n tamaca<br />

riil n cak. nyata; keubit<br />

rikuh a malèe; seugan<br />

rï'/rsya (beca 3 roda)v lanca grè'<br />

rileks v ca/cgeumpheue; meugeumpheue<br />

r/m n kindang (1 rim = sikindang 480/500<br />

ön)<br />

rim n cak taloe keuieng kulét<br />

rimas a hugöb; hangeub<br />

rimate n tabib di pulo Meuntawèe<br />

rimba n rimba; uteuen<br />

rimbas n ceukèh; beuliyöng; rimbaih<br />

rimbat n rimbat; palang pintö<br />

rimbun a 1. jampraih; rampa'; rindang; 2.<br />

meujahöi; meuseureunga; 3. tunjai;<br />

4. ranthi'-ranthu'; meuseu'è


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rimis n pèsè; se/wn/s siteungoh sèn; sipèsè<br />

rimpang n akan atawa ukheue meucabeuengcabeueng,<br />

misé aneu' jaroe<br />

rimpi a boh pisang atawa ubi thö (teu'adèe)<br />

rimpuh a leubeuen; leulah; leutéh; hè'; payah<br />

rimpung a meucarueh gaki<br />

1- rinai n rinté' ;reunè'; hari — ujeuen geureumeu'ih<br />

2. rinai v merinai jangeun<br />

rinci v mernci (memerinci) 1. plah atawa<br />

bagi sampoe jeued bubébó drah; 2.<br />

peugah (rancang) tö' mutèhrèh;<br />

meutèh-purèh; teukeuséh<br />

rincih n neukr'èt bubébé drah<br />

rincis v cicah; ceucah<br />

rincu a rantob; reuntob; rincu<br />

rindang a jampraih; rampa'; rindang<br />

rinding v mernding rh'am (srui, rhui) bulèe;<br />

hayut; sr'am (sram) bulèe<br />

rindu a lindan;rindu; sangaf—ai;cèn;chèn;<br />

me — kan lanyoh; manyoh; minat<br />

ring n euncien; gleueng-gleueng<br />

ring n geulanggang boksen; lapa'<br />

ringan a 1. phui; 2. ki hanabrat; 3. ki mangat;<br />

4. ki mit; nit 5. ki si'at; (terapung)<br />

apöng; amböng; — tangan (suka<br />

memukul) capai; keringanan ruweueng<br />

1- ringit n ringgét; reunggét<br />

2. ringgit n reukeut; rikieh<br />

ringih v meringih geumeucie'; geumeuréb<br />

ringik v meringik 1. meuch'è'-ch'è'; 2.<br />

meu'adöh; meuh'euh-h'euh<br />

ringin n ca/rba' bringèn<br />

ringis v meringis 1. geureuhèng; geuhèng; 2.<br />

ceu'o<br />

ringkai a roh; rie' meringkai roh<br />

773


774<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

ringkas a 'èt; paneu'; ringkaih<br />

ringkasan n mohtasa; ékhtisa; seuningkat<br />

ringkih a leumon; reungkhè; ringkhè'<br />

ringkik v meringkik meuhih-hih<br />

ringkik v meringking deungkèng; deungkang<br />

r/ng/Vu/r v meringkuk 1. kuno; meukuno; 2.<br />

kambam<br />

ringkus v 1. carueh; 2. ca/V ceuka'; drob<br />

bngseA: a reumieb; keus'ieb<br />

ringsing v meringsing keudöt; kröt<br />

r/n/ n pèsè<br />

r/ny'/bg n rangkab; seureukab<br />

1. rintang n merintangi ampeueng; malang;<br />

kareuem; lanteuen; linteueng;<br />

reunteun; rintang; 2. sakat; sundè';<br />

—anampéh; rangkheum; rangkeuem<br />

2. rintang v 1. seubö'; 2. geuma<br />

r/ nfas v merntas lintaih<br />

„nr//, v merintih 1 .adöh; meudöh-döh; alöhalah;<br />

meuh'euh-h'euh; 2. W alöhalah;<br />

geumeucie'<br />

rintjk n 1. buré'; 2. rinté';reunté';runté';r;nf//V-<br />

r/nf//V ujeuen sutra (rinté'); geureumeuih<br />

rintjs n rèt sitapa'; jalan tiköih; merntis 1.<br />

pugarèt; 2. glongpato'; 3. dong jikeue;<br />

puphön<br />

rbl n lueng; p'ueb<br />

hpit n keuripèt; kripèt<br />

rjp Uh a 1. rè'idè'; meurè'idè'; 2. seubö'; 3.<br />

sangsöt<br />

npuk a ancö; reuloih; reumö<br />

r/ r/f n meuriti; mubanja<br />

risa n boh risa; geutuet<br />

rj sak v merisak peukaru; risèh<br />

r/sa/ab n kiréman (surat);karangan singkat;<br />

- rapat catètan (seunurat rapat)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. risau a risèe<br />

2. risau a 1. beulisah; rawé; rawoe; raweuet;<br />

teugoe-goe; 2. kaco; karu; rusöh<br />

riset a seulidé' cara teureutib sboh-saboh<br />

masalah ngon éleumèe, mangat<br />

leubèh muphöm lom ngon jeulaih<br />

atawa meuteumèe hai-hai nyang barö<br />

1. risi a 1. luwat 2. k/teupèh até; 3. j'rteuka<br />

malèe<br />

2. risi a gundah<br />

1. risik v merisik geue; Ihue'<br />

2. risik v merisik luem; risèh-risèh<br />

3. risik v merisik meus'èh-s'èh; meus'ah<br />

resiko n meu'akibat (teuka rugoe atawa bala)<br />

ris'it n surat tanda trimong<br />

riskan a mubala; bahya<br />

rit n aweuet lalu lalang moto<br />

ritmis a meu'ana'; mupakhö'<br />

ritual a adat ugama<br />

ritul v meritul 1. ubah; gantoe deungon<br />

nyang la'én; 2. pupiyöh<br />

ritus n atöran meu'ibadat<br />

riuh a srob; rhob; rob; riuh rendah subra<br />

huk a meukita; meukilah<br />

riung v meriungéue' meulingka; due' peunab;<br />

meuragab<br />

rival n lawan<br />

rivalitas n meuteuntang; meumusöh<br />

riwayat n riwayah(t); rawi<br />

robak-rabik a ruya-ruyoe; rabét<br />

robek a teucrie'; teuprie'; rumpét; me — crie';<br />

prié; cr'ie'; pr'ie'<br />

roboh a 1. runtöh; ruböh; ranap; reunap; pipoe<br />

(teupipoe); theue'; meutheue'-theue';<br />

2. reubah; 3. ki rhöt; talö; bangkröt<br />

1. robok v merobok reumo'; reumon<br />

775


776<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. robok v bersirobok meurumpo'; meurumpa'<br />

3. robok v merobok meubh'oh-bh'oh<br />

1. robot v merobot geuth'am-geuth'um; keut-<br />

'am-keut'um<br />

2. robot n 1. manusiya meusén; 2. /r/seumatéh<br />

lagèe keubeue teuch'ob idong<br />

rocet a 1. curéng muréng; 2. kalöt;<br />

kéngkeueng; meuroh<br />

roda n ruda; gari<br />

rodan a sakét that; meut'iet-t'iet<br />

rodat n radat<br />

rodi n 1. rintah; 2. keureuja rudi (pa'sa)<br />

1. rodok v merodok 1. ch'ob; culöh; rada';<br />

rudh'o'; 2. /ras pab; 'o'<br />

2. rodo/c v meraob/f1.sungkö;sungkhö;2.ratén;<br />

meuratén<br />

1. rodong a karib; akeurab; 1. seureumpèe; 2.<br />

rakan karib<br />

2. rodong v merodong rateueb; rawoh<br />

ropob v merogoh Ihue'; Wo'; keureulo'<br />

ropo/c v merogok culöh; julöh; juthö'<br />

ropo/ v merogol reupah inong<br />

roh n roh; aruwah; ki seumangat; bertemu<br />

dengan — mat manyam; — jahat<br />

ganong; sanè<br />

roi, garis — n garéh; ceue had jalan umom ngon<br />

tanoh nyang hanjeued tapeudong<br />

rumoh<br />

rojeng v merojengcue (ceumeucue) padé koh<br />

ba' mu<br />

rojol v (meu) ceunggo'<br />

rok n bajèe seureukab<br />

roket n pluru boh agö' nyang jipeuja' ngon<br />

meusén; rukèt; meroket ki<br />

meulamböng u ateueh; jié' yum;<br />

kreueh yum


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

roki n sijeunrèh peukayan agam leurupa<br />

rokok n ruko'<br />

1. rol n ulèe kawan<br />

2. rol n röi; geunulöng<br />

rolpres n meusén cita' peurangko<br />

roma (bulu —) n bulèe ruma<br />

1. roman n ruman; rupa; khulu'; kulu'; seroman<br />

sa; sirupa; saban hi<br />

2. roman n karangan<br />

3. roman n seukeuem; jeundrang<br />

4. roman n huruf — haraih Röm<br />

romantika a seulö' beulö'<br />

romba n tandateumpatglongjeureumai atawa<br />

nyh'ab<br />

rombak v rumba'; rumbé'; teulhoh<br />

rombang-rambing a ruya-ruyo<br />

rombeng a cumpang-campéng; tumpangtampéng<br />

rombengan n rumbèngan<br />

1. rombok a rampa'; reului<br />

2. rombok n nan sijeunèh ayeuem dada meuih<br />

atawa pira'<br />

1. rombong n 1. baköi raya meututöp; 2. gampét<br />

2. rombong n rombongan ureueng sikawan nyang<br />

meuseuraya ba' mubuet<br />

romet v meromet rubeuet<br />

romo n 1. ayah niba' kawöm raja; 2. panita<br />

romok v meromok kukö; teukukö; kuno;<br />

meukuno<br />

romong n rumbèngan<br />

1. rompak v merompak rampaih; perompak lanun;<br />

ureueng Ihat<br />

2. rompak v merompak peuruböh; peuruntöh<br />

1. rompang a rumpang<br />

2. rompang a tumpang-tampóng; — ramping pra'pri'<br />

777


778<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rompeng a cumèh; pipa'; rigét; rumpong<br />

rompes a rigét; reugét<br />

rompi n sejenis — bajèe sadariyah<br />

rumpoh a cumèh<br />

rompok n rumoh; pundu'<br />

rompong a pipa'; pipot; ruh'ong; ruh'ot; rumpong;<br />

rumpang<br />

romus(h)a n ureueng rudi jameun Jeupun<br />

rono n 1. wareuna; 2. ki\e muka (caya muka)<br />

1. ronce v meronce rampaih<br />

2. ronce v meronce rungkhè (rungkho)<br />

bungong; teronce meurungkhè<br />

roncet a beroncet-roncet bacut-bacut;<br />

rampoe; anika wareuna<br />

ronda v meronda runda<br />

runda-randih a kóngkeueng<br />

ronde n bhab<br />

pondok v berondokmeusom; du; kusuem; löb;<br />

lui; nueb<br />

roneo v meroneo salén ganda ngon meusén<br />

stensil<br />

rong n urue'<br />

rongak a rumpang; rumpong<br />

rongga n rungga; ruweueng; reuhung; ruhung;<br />

reuhum; —bty/ureuhung bulèe ruma;<br />

— mata brue' mata<br />

ronggang a jareueng; reungang; reuhie'; rihie'<br />

ronggeng n runggéng<br />

rongkoh a rungkho'; ringkhè'<br />

rongkok a merongkok rundö'; tundö'<br />

rongkol n beureukaih; geunampöh<br />

rongkong n 1. rungkha; rangkayan; 2. reukueng<br />

rungong v merungong 1. pajöh bacut-bacut,<br />

hana putöih-putuoih; 2. ki peukaru;<br />

peusösah; peurugoe; 3. peureuloh;<br />

peuruntöh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rongsong a 1. bingkèng; cur'ien; 2. bingèt; binyèt<br />

rongsok a reuloih; reuloh; reulé; rongsokan<br />

bangké barang nyangka reuloh<br />

ronfa v meronta (meronta-ronta) jimeulawan<br />

peulheueh droe; runta<br />

rontek n tumba' meupanji<br />

röntgen n alat putrèt ngon sina X nyang mböh<br />

beusöt lam tuböh<br />

rontok v 1.runtön;pipoe;theue'; 2. luröh; ruröh;<br />

3. Ihue; teupulie'; teuplue'; 4. teulhoh<br />

ronyak a runyoh; meukuluto'; kröt-kröt<br />

ronyeh v meronyeh rutot<br />

ropoak-rapik a meuhambö; kéngkeueng<br />

rorod v merorod 1. söi; sai; 2. sumpruet;<br />

meuthoh-thoh; meuroh-roh<br />

ros n röih; bungong ie maw'o<br />

rosario n taseubèh<br />

rosbang n cak röseubang; panteue<br />

rosela n sibansa ba' aneueh Meunila<br />

1. rosok v merosok Ihue'; geue<br />

2. rosok a reulé<br />

rosot v mmerosot 1. trön; suröt; leu'eueng<br />

lucöt; 2. sriet; rhiet<br />

rotan n 1. awé; deuku; cakrèe (pengikat);<br />

rangkilueb; awé rieb; awé rimbö<br />

(padé); 2. uköman seupöt (seunuet)<br />

awé<br />

rotasi n 1. meulingka; 2. cara seumula<br />

meulingka ba' sibideueng tanoh<br />

deungon mubagoe-bagoe teunaman<br />

ba' watèe sithön atawa leubèh<br />

roti n ruti<br />

1. rotok v merotok meukeutum; meukeut'um<br />

su beudé<br />

2. rotok v merotok meuratöh; mubleuté'droe<br />

779


780<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rowot v merowot mupantang pajöh bu<br />

royak v meroyak 1. meuruya'; 2. meutamah<br />

hibat<br />

royal a rukheue'; rukeue'; rampueh<br />

royalti n 1. meunayeue peunayah keupeungarang;<br />

2. bheue' wasé nyang potanoh<br />

royan n peunyakét inong Iheueh madeueng<br />

royer v meroyer peuteubiet atawa husé ba'<br />

kumpöilan<br />

1. rua n Ie jipajöh teumpat; raya<br />

2. rua n rèt; rè'; rot<br />

1. ruah v meruah ruwah; rö; plè; sinthöng<br />

2. ruah n höi; tawö'; sru<br />

3. ruah n Ca'ban; Khanuri Bu<br />

1. ruai a keundö; leungo; leumoh; leumon<br />

2. ruai n — gajal nan teunaman<br />

ruak v merua/V1.sambui;'eui;lata;2.ruya';<br />

meuluwaih; 3. teuhah; teubuka;<br />

leueng<br />

ruak n rua/V-ruaksibansa bruwa' (beuruwa')<br />

ruam n bicöh; kayap; pram; majireu'öh; uri<br />

ruang n 1. ruweueng; 2. rungkha; 3. rungga;<br />

4. pansa; pangsa; — gelap yang<br />

tertutup (dalam gua/hutan) gugöb; -<br />

-- tamu (khusus untuk wanita) leupu;<br />

— samping rumah rabong; —antara<br />

dinding haluan dan buritan perahu<br />

carue'<br />

ruap n kuböih; meunta<br />

ruas n atöt; ruwaih<br />

ruat v 1. leungo; 2. ki upa'-apé'<br />

ruaya n (eungköt, cicém); minah meusigo<br />

ruba-ruba n 1. peuneuba nahuda kapai keu<br />

cahbanda; 2. rasuwat<br />

rubah n sibansa asèe lagèe keureuköih<br />

rubai n ca'é Pareusi, peuet-peuet baréh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rubaiat n panton Meulayu, peuet baréh<br />

ruban n air — ie lam minyeu' u watèe<br />

geutaguen santan<br />

rubel n pèng nanggroe Rusia<br />

rrubiah n 1. inong malém salèh; 2. purumoh<br />

ulama; 3. teungku inong nyang<br />

seumubeuet<br />

rubik n keuripèt boh bi<br />

rubin n pumata mirah<br />

1. rubing n rubéng; ampéh; simpi<br />

2. rubing n teureubéh<br />

rubrik n kupala karangan ba' surat haba/<br />

majalah<br />

1. rubu n alat keunira buleuen/thön Hijriyah<br />

2. rubu v merubu(merubu-rubu) 1. meurawoh<br />

meurateub; 2. lisi; risi<br />

rubuh a pipoe; teupipoe; ruböh; reulé; timpa<br />

rubung v merubung hudöm; keurumon;<br />

krumon; kurumèe; krumèe<br />

rucah a 1. meuroh; hana piléh-piléh; 2. kuto<br />

rudal n pluru mupandu<br />

rudapaksa n buet deungon pa'sa<br />

rudi n urat tumèt; urat keuting<br />

rudin a dana; rungkèng; rungkhèng<br />

1. rudu a leubui; layöh<br />

2. rudu v merudu rungkho'; reuntah<br />

3. rudu v merudu laju; meulaju<br />

rudus n ruduih; gliwang<br />

rugb/ n meuneu'èn rab lagèe sipa' bhan<br />

rugi a rugoe; menderita kerugian rungkèng<br />

kerugian brihie'<br />

ruhban n agam meutapa<br />

ruhbanat n inong meutapa<br />

ruing n geunulöng (boh pè) beuneueng ba'<br />

teupeuen<br />

ruit a ceuko'; terurt meusanto'<br />

781


782<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rujah v merujah rudho'<br />

rujak n seunicah; seulincah<br />

1. ruji n 1. ruji; 2. ransöm<br />

2. ruji (ruji-ruji) n 1. teurali; jeureuja'; sujoe; undangundang;<br />

2. aneu' ruda atawa puréh<br />

payöng<br />

rujuk v rujue'<br />

rukam n ba' rungköm<br />

rukiah n sihé; du'a peukeunong; sina<br />

ruko akr rumoh tuko [lapéh phön (yub) tuko,<br />

lapeh ateueh rumoh]<br />

1. ruku n ruku-ruku (reruku) ba' keulaséh<br />

2. ruku v meruku kutru<br />

rufrub n teuleuköng; seuleuköm<br />

1. rukun n rukön; — sembahyang ab'aj (sujud<br />

syahwi)<br />

2. ru/Vun a aman; damè; sipakat<br />

1. rum a hiröm; iröm; aröm<br />

2. rum n ulèe susu<br />

3. rum n sijeunèh ara'<br />

4. rum n nanggroe Röm<br />

rumah n khanah; rumoh; tangga; — adat<br />

balerong; — api meureucu apui; —<br />

batang lueng boh bajèe; — bordil<br />

(kuning) rumoh panyang; —geretan<br />

plö'kèh; — jaga geureudu; — keong<br />

jambbbinèh krueng; —kolongrumoh<br />

meutihang; rangkang; —makanba\a'<br />

(paja') bu; — petak baloko (bloko);<br />

poloko; — tempat kediaman khanah;<br />

— penginapan teumpat meudom<br />

rumal n sampöih jaroe; bungköh<br />

rumba • n ragam meunari (musib) nanggroe Kuba<br />

rumbah n ulam


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. rumbai n iram-iram; hiram; rambèe; reuntéh;<br />

rintéh; rumboe; rumoe; unggöi-unggöi<br />

2. rumbai n nan ba' kayèe paya<br />

rumbia n ba' sagèe; ba' meureuya; meuriya;<br />

rumiya<br />

rumbing a cumèh; pipa'<br />

1. rumbu n bubèe<br />

2. rumbu a risèe<br />

3. rumbu v merumbu limpah; limba'<br />

rumen n pruet hiweuen meujakeuen<br />

rumenia n ba' rumiya<br />

rumin n ba' aneueh Meunila<br />

rumaninsia n hiweuen meujakeuen (leumo, bubiri);<br />

rum'rt a rubeuet<br />

rumpakan n karangan meuca'é<br />

rumpang a 1. rumpang; 2. reunggang; 3.<br />

leu'eueng; 4. cumèh; rigét<br />

rumpil a brat ba' talalu (lintaih)<br />

rumpon n rangkheum eumpung eungköt<br />

rumpun n 1. teunaman meupeureudèe; 2. ki<br />

bie'; 3. kuru<br />

rumput n drang; rumpöt; naleueng; rumpuet;<br />

merumputl. sé' naleueng; 2. (makan<br />

rumput) rèt; rot; meurèt; 3. cah atawa<br />

boih naleueng; creueh; umpoe<br />

naleueng; 4. pul analeueng; — teki<br />

geunue; keunue; geunong; — laut<br />

jamprut; — daun bundar keusab;<br />

makan — rot; — bertangkai panjang<br />

naleueng awé (awö); — makanan<br />

kuda naleueng meunta; naleueng<br />

blanda (padang); — makanan ternak<br />

naleueng jagöng; — a/rnaleueng julö'<br />

rumrum v merumrum gusue' sara padan (payu)<br />

inong<br />

rumuk v merumuk kuno<br />

783


784<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

rumung v merumung hudöm; keurumon;<br />

keurumèe<br />

rumus n mohtasa<br />

runcing a 1. cincu; tincu; lancö'; pancöng;<br />

rancöng; tiruet; 2. ki mangkén<br />

geunténg; ceukang; meuriet-riet;<br />

meruncing cui; cu; bulang<br />

runding n 1. peunileueng; keunira; 2. marit<br />

meukeubit; muproehai; meucawé;<br />

meusawé<br />

runduk v merunduk rundö'; reunggöt; tundö';<br />

mantera untuk menundukkan<br />

seseorang peunundö'<br />

rundung v merundung 1. peukaru; peusösah;<br />

2. teukeunong bala<br />

rundu-rundu v cula-culoe; meuriba; mèh-moh<br />

rungau a kureueng teungeuet<br />

1. runggas v merunggas ceugöt; Iheueb; leugöt;<br />

rintha'; sintha'<br />

2. runggas n berunggas-runggas meutabu pumata<br />

1. rungguh n rungguhan boro'; boroh; laman<br />

2. rungguh v merungguh tinggöng; teuminggöng<br />

rungu-rungga v meucula (-cula); meucungkèh<br />

runggut v merunggut ceugöt; leugöt; Iheueb;<br />

rintha'<br />

rungkau v merungkau meugeureubang; meurui-rui<br />

rung/cun n rungko'; rungkho'; reungkhè'<br />

rungkun n peureudèe (trieng dsb)<br />

rungkup n fabénp;; merungkup töp; gléb; giét<br />

rungus v merungus ta'um<br />

/•t/npuf v ceungom; meukr'ob-kr'ob<br />

runjam v merunjam tob; rudo'; rudho'; teubö'<br />

runjang v mernjangï. sö'; culo'; reulöh; rulöh;<br />

julöih 2. tof meugeue-meugeue<br />

run/au a canggang; heut; lampèe; lampoe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

runjung a meuseureukab; merunjung tiruet<br />

runtai n seruntai sigeucai; siceuka'; sigasai;<br />

meruntai meujuntè, meujunthue;<br />

meuthoh-thoh<br />

runtang-runtung v meusaho ja' meusapeue kheun;<br />

mupalét-patè<br />

runtas v meruntas rintha'; sintha'<br />

runti v merunti reulé' awé<br />

runtih v meruntih 1. pèt; pot; 2. sulie'; 3. prie';<br />

crie'<br />

runtuh v 1. runtöh; leula'; teureuban; 2. luröh;<br />

timpa; 3. ruröh; theue'; 4. Wreunab;<br />

ranab; reulé<br />

1. runtun v meruntun(kan)~\. hila; 2. reuböt; runtön<br />

2. runtun v beruntun (-runtun) meuriti; meuturötturöt;<br />

meu'iku-iku<br />

1. runtut a deune; meudeune<br />

2. runtut n runtutan meudeune; meuriti<br />

runut n 1. euncrt (ncit); beukaih; 2. bakat;<br />

merunuti 1. mita bakat; 2. W usöt;<br />

sasat; seulidé'<br />

runyam a 1. rubeuet; 2. ceuleunga<br />

runyut v merunyut keudöt; kröt; keu'ot;<br />

keusang-keusöt; runyoh<br />

ruok v meruokA. meukuboih; meubura-bura<br />

ju; limpah; 3. ki beungèh<br />

rupa n 1.lahé;2.ruman;khulu';kulu';paréh;<br />

3. wujud; ulah; wajah; 4. bangon;<br />

laku; 5. ragam; jeunèh; menyerupai<br />

meuhi; ré; ri; tanggöng; serupa sa;<br />

saban; sa'oh; sama; serupa dengan<br />

meusa; nyerupai meuhi; ri; ré<br />

rupa-rupa cak. mubagoe-bagoe; berupa 1.<br />

wujud 2. bangon; 3. meubagoe<br />

785


786<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

(-bagoe); 4. ceudaih; dhiet; beruparupa<br />

mubagoe-bagoe<br />

rupawan a ceudaih; dhiet; rupa'an; tari<br />

rupiah n rupiya (sireutöih sèn)<br />

rurut v ruröh; luröh<br />

rurut v merurut suet<br />

rusak a 1. rusa'; reuloh; ceuleungga; cadoe;<br />

2. ki reuncam; 3. ki kh'ieng; kh'èb;<br />

4. reuloh; 5. ki rutot; 6. ki reuta'; 7.<br />

Ar/'teupèh; 8. ancö; binasa; 9. ki brö';<br />

risèe; merusak proh<br />

1. rusuh a 1. rusöh; 2. kacho; 3. risèe; 4. gasa;<br />

5. kleuet<br />

2. rusub f— hati) a beulisah; geulindan<br />

1. rusuk n 1. si; lamböng; Ihöng; 2. binèh; birè;<br />

geuniréng; 3. tuleueng rusö'; merusuk<br />

tob lamböng<br />

2. rusü/r n rumoh seuninggah simeuntara<br />

rutab n bohkeureuma rue'<br />

rute n 1. jara' atawa arah nyang jilalu; 2.<br />

jalan nyang jilalu<br />

rutin n cak. 1. cakap kulusa kaladém<br />

jipubuet; 2. buet nyangka kayém;<br />

kajeued keu biyasa<br />

rutuk v merutuk meuratöh<br />

rutup a reuyöh; riyöh; geureudamgeureudum<br />

ruwah n Ca'ban; buleuen keulapan; Khanuri<br />

Bu<br />

ruwat v 1. puléh; 2. Iheueh ba' bala<br />

ruwer a kalöt; kalö'<br />

ruyak v meuruya'; meuluwaih; meu'eui<br />

ruyung a ba' jö' keu gocangköi<br />

ruyup v meruyup 1. leubui; 2. (matauroe)<br />

Iham; löb


s<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

S,s. n harah nyang keusikureueng blah<br />

S n i. kp. signum : tanda atawa cap; 2.<br />

kp. solo: meunyanyi atawa meu'èn<br />

musibsidroe;3.-rtp. soprano.suwara<br />

manyang; 4. kp. stère: simètè kubi'<br />

saanen n kamèng prah susu lerupa, bulèe<br />

putéh hana lungkèe<br />

saaf n 1. watèe; watèe; kutika; sa'at; 2. luem<br />

watèe/kutika; se — sikeujab; sigo<br />

s'ab; sipeunganja; saaf lepas landas<br />

watèe kapa'rteureubang jikeumeung<br />

pho<br />

saba v bersaba kunjöng; kunyong; saweue<br />

1. sabak a balom; reudèe; reudö'; reudom;<br />

peugom; sapu; menyabakba'e; moe;<br />

nyaba'<br />

2. sabak v menyabak taguen meulisan<br />

3. sabak n batèe tuléh<br />

4. sabak a ie mupépé; meugeunang<br />

1. saban p geunap; jeueb(-jeueb); tiep(-tieb);<br />

saban; saban-saban si'at-at; kayém;<br />

tiep go<br />

2. saban n ca'ban<br />

sabana n padang naleueng; biang anoe<br />

sabang n layeue sabö<br />

sabar a 1. saba; 2. sihat; teureutib<br />

sabas a cabaih; cabah; sabaih<br />

sabasani n ba' kayèe meulilét-lilét lagèe uleue<br />

1. sabat v menyabat seupöt<br />

2. sabat n uroe Sabtu, uroe keu tujöh, Tuhan<br />

neupiyöh peugèt dönya, kheun Kitab<br />

Torat<br />

sabatikal n piyöh buet, Ihèesampoe nam buleuen<br />

sabda n peureuman; preuman; sabda<br />

787


788<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sabel n sijeunèh peudeueng<br />

sabet v menyabet 1. seupöt; 2. eunchö'; 3.<br />

ki co'; reuböt; 4. rampaih; reuböt<br />

sabi n bajèe keumeja<br />

sabil n sabi; sabila<br />

1. sabit n 1. arèt; sadeueb; 2. meuleungköng<br />

2. sab/f a sabét; seubét; éseubat<br />

sabitah n bintang takat simalam<br />

sableng a ca/rseudèe;ratèe;datèe;dèe;sapéh;<br />

saphéh<br />

sab/on n peukakaih cita' harah atawa gamba<br />

sabot v menyabot cöt gatéh; peurugoe gob<br />

sabotase n peureuloh milé' nanggroe atawa<br />

öseuha umom atawa peukakaih tantra<br />

1. sabuk n taloe keu'ieng; taloe meu'ikat; sabuk<br />

uang peungeulét<br />

2. sabuk n cawat<br />

3. sabuk n alue; galue; aweuet<br />

1. sabun n sabön; — cuci sabön seumeurhah;<br />

— cukur sabön ceumukö; — mandi<br />

sabön manoe<br />

2. sabun a putéh meukeununèng<br />

sabung v adu; Iho; peulöt; pupo'; saböng; tajoe;<br />

— ayam peulöt mano'; ayam — an<br />

mano' tajoe; menyabung nyawa<br />

sambé nyaw'ong; sambat seutiya;<br />

tempat — ayam jambö atawa<br />

glanggang tajoe<br />

sabur a 1. meujampulawo'; sabö; 2. reudèe;<br />

balom<br />

1. sabur n tapéh; — pangkai pelepah. palma<br />

iniem; sabut laut (tanaman) samsi<br />

2. sabut n nan ba' kayèe<br />

sadah n gapu ranub<br />

sadai v bersadai 1. sadeue; sinè; 2. simpi;<br />

menyadai peusadeue


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. sadak a sih'èt; singèt; jundröng<br />

2. sadak n ranub sigapu<br />

sadang (sadang-sadang) n tirè; tabéng<br />

sadap v 1. pèh jö'; pèh nira; 2. kicue deungo;<br />

seulingong; deungo cara rasiya; ter<br />

— hana tathèe ka jideungo Ié gob<br />

1. sadar a 1. énseuh; muphöm; 2. jaga ba'<br />

pangsan; ingat klayi; 3. beudoh éh;<br />

menyadarkan 1. peu'ingat; 2. peugoe;<br />

pubeudöh; ---bufcum muphöm huköm<br />

2. sadar n 1. dada; keue; 2. phön; awai phön<br />

sadau v menyadw\. kayöh; keumayöh; 2. koh;<br />

ta'<br />

sadel n peulana (plana)atawa sila gari, guda<br />

atawa seutöm<br />

sadik a teupat; luröih<br />

sadin n jén ie meu'ulèe asèe meugukèe buya<br />

sadis a bueh; juwah; meunta<br />

sado n kaha<br />

sadu a 1. ceudaih that; that meuliya; 2. paki<br />

nyang cé'sadroe di India<br />

sadur n seupöh; sado<br />

sadur v salén; ubah; rika calitra<br />

safa a putéh; gléh<br />

saf n seueh; riti; lapéh; baréh banja<br />

1. safar n buleuen Sapha<br />

2. safar n sapra; sapa<br />

safari n sapra; sapara<br />

safi a 1. sapha; 2. sabat; sahbat jatoe<br />

safih a sapéh; pungo; rampueh<br />

safinah n kapai<br />

safir n pumata meuwareuna birö<br />

1. safran n kunyèt<br />

2. sa/zan n gulè sapha bungong kunyèt<br />

safsaf a sapan sapha<br />

789


790<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

1. saga n ba' (boh) saga; — kerbau ba' bayi<br />

2. saga n calitra; kisah; haba jameun<br />

peureumeun<br />

sagai n nan eungköt la'öt<br />

1. sagang n seunadeue; teunumpang; sukong;<br />

seumangga tumba'; menyagang 1.<br />

sadeue; sinè; 2. tumpang; tukong;<br />

sukong; sangga<br />

2. sagang v kalèh; ilah; hilah; kilè' tangkéh; si; meusi<br />

1. sagar n puréh jö'; menyagar 1. seumat; 2.<br />

kreueh lagèe puréh jö'<br />

2. sagar n saka; gula<br />

sagon n peunajöh thö niba' teupöng breueh<br />

ngon saka teulheue; sagön<br />

sagu n sagèe; menyapx/ta'sagèe; — mutiara<br />

beureunèe; — enau sagèe jö'; —<br />

rumbia sagèe meureuya; pohon —<br />

rumiya; meureuya; ba' sagèe<br />

saguer n ara' nira; tuwa'<br />

sagur n sijeunèh klibeuet; jalö niba' kayèe<br />

siba' bulat<br />

s a r t v 1. sahèh; 2. hana bateue; 3. asi; 4.<br />

beuna; keubit nyang asali (aseuliah);<br />

jeued peucaya<br />

sahabat n rakan; sahbat; sabat; sahéd; awa';<br />

waréh; kawöm; ber — baik cuwali;<br />

meucuwali<br />

sahaja adv patöt; c'rt lagèe nyan; cit meunan;<br />

meusaja<br />

saham n andé; bheue'; bulueng; surat atawa<br />

ha' pangkai<br />

sahan n pingan raya<br />

sahang n lada<br />

sahap n tudöng; tutöp<br />

sahara n biang atawa padang anoe; guron


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sahaya n 1. hamba; lamiet; namiet; buda';<br />

teumon; 2. pron ulön tuwan; ulön po;<br />

pacai<br />

sahda a ceudah; tarie; sada; sahda<br />

sahdu a 1. khédmat; 2. ceudah<br />

sahi a lalè; tuwoe; tumuwoe<br />

sahi a (ie) tè<br />

sahib n 1. rakan; 2. nyangpo<br />

sahih a sah; sahèh; tanceula<br />

sahir n tukang sihé<br />

sahmura n batèe peumata (peureumata)<br />

sahur v sawö<br />

sabuf v seu'öt; sawö; jaweueb; kalèh; talèh<br />

sailan n Selon<br />

1. saing v bersaing 1. meusindréng bahö; 2.<br />

meu'ulö'-ulö'; meulumba-lumba;<br />

sayéng<br />

2. saing n 1. tarieng; 2. gigoe tarieng; saingmenya/npkab-meukab,<br />

meukab-kab;<br />

sains n éleumèe<br />

saintis n ureueng meu'éleumèe<br />

sair n apui nuraka<br />

sais n siba kaha; tukang guruba'<br />

saja p 1.khong;2.mantong;3. laju; 4. lanja;<br />

leugat; 5. leubèh gèt;6. sigoö; 7. saja<br />

sajak n ca'é; sa'é; sanja'; ber — (berirama)<br />

pakhö'; meupakhö'; meu'antö'; rawé<br />

sajang n minoman ara'<br />

sajen n khanuri aruwah<br />

saji n idang; menyay'/fcanmeu'idang; tudung<br />

saji sangè<br />

sak n baluem; kèb; kéh<br />

1. Isaka n peusaka; pusaka<br />

2. saka n tamèh; tihang; — gurutamèhputroe<br />

3. saka n thön Jawa<br />

4. sa/ca n karöng; taloe waréh atawa kawöm<br />

791


792<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

siblaih ma'; — baka waréh éndatu;<br />

sakai n sukèe bangsa di Riyo ngon Meulayu<br />

nyang han jeued basa Meulayu; 2.<br />

lamiet; 3. nan kapai<br />

sakal n 1. pèh; poh; tumbö'; sakai; 2. angèn<br />

sakai (ulèe jalö)<br />

sakap v menyakap maw'aih<br />

1. sakar n saka<br />

2. sakar n nuraka<br />

3. sakar v rampah; rampaih; samon<br />

sakarin n datmamèh geunantoe saka<br />

1. sakat n bayeue'; seumalu<br />

2. sakat v menyakatkan 1. sakat; 2. sareueng;<br />

sarueng<br />

3. sakat n kulat<br />

sake n ara' Jeupang<br />

sakelar n alat pu'udép atawa pumaté listréb<br />

1. saki n rakan; sahéd<br />

2. saki n seueh; seuih<br />

saking p cak sangkéng<br />

sak/r a sakét; hanamangatasoe;seu'i; bron;<br />

— baka cugong; — cahar ceurét;<br />

cirét; biyöh; — ingatan majeunun; -<br />

-- jerih isa'; — karang boh arön; --<br />

— kuning bambang (mambang)<br />

kunèng; sakét kunéng; — malaria<br />

siju' seu'uem; — mangga baran cica';<br />

— raja singa sakét sabön; penyakit<br />

peunyakét; penyakit yang dikenal<br />

dalam masyarakat: bengkak kulit<br />

kemerah-merahan barah; bengkak<br />

kaki/tangan barah bunien; bengkak<br />

dipangkalpahabarah uleue; bengkak<br />

d/kef/akbiréng; bisul tapakkaki (bau<br />

busuk) batèe karom; bisul cumuet;


INDONESIA tumuet; bisul dileher atau gondok<br />

barah candén; busul dipunggung<br />

peurancut; bisul d'ttangan/kaki rahö;<br />

kudis kudé; kurap kecil-kecil kurap<br />

apui; kurap feba/kurap beusoe; kurap<br />

basah kurap ie; bisul diujung jari<br />

tangan cut; bisul diujung jarikakicong;<br />

bisul di kepala rapheue'; bisul yang<br />

mendenyut duro jaröm; kutu air<br />

ciceue; pumpurè; pram; panauglum;<br />

panau bulat bergerigi glum bintang;<br />

panauyangbertumpuk-tumpukg\um<br />

è'ité'; panaudiseküarkemaluan g\um<br />

sabön; panau panjang menjalari<br />

seluruh tubuh glum ba'leukie; luka<br />

dalam yang lama sembuh cabo';<br />

sariawanyang berdarah kayab Ihiet;<br />

luka ba/carlicöb; biang keringat ma\\;<br />

luka busuk kena guna-guna beusè;<br />

luka gatal-gatal karena roh jahat<br />

reuhat; eksimmenahun\eur\\oe; perut<br />

membengkak barah lam pruet;<br />

busung perut busöng; masuk angin/<br />

gembung perut beuténg; mencret<br />

biyöh; mulas bula'-bula' até; perut<br />

beranovn Ihung; perut mengeraskura;<br />

cacingan meuglang; perur seperti<br />

ditusukbaso buluet; seuengka'; batuk<br />

kering batö' isa'; dahak berdarah<br />

geuneuh'eu' darah; pening peunèng;<br />

mumang; berkunang-kunang pitam;<br />

sariawan (gusi) boh ulat; telinga<br />

bernanah tungkie'; bisul mata<br />

puncie; katarak mata timoh;<br />

teunimoh; rabun sapu; masuk angin<br />

angèn mirah; panas dingin disertai<br />

bercak merah dikulit angèn birah;<br />

batang hidung luka karena kuman<br />

793


794<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

raseutöng; raya singa sabön; mani<br />

encer sampang; rasa sakh waktu<br />

kencing atau sebentar-sebentar<br />

kencing meuran; — berdenyutdenyut<br />

c'eu\; penyakit hewan secara<br />

umum dan menulari deungeun; masa<br />

haid yang terlalu lama (keputihen)<br />

mirah manyang; turunbero/cburöt;<br />

zakar sakit boh keumiroe; wasir<br />

bawasé; cacar plawa; kaki gajah<br />

untöt; sakit-sakitan awöih; bragang;<br />

menyakrtkan sekali peudéh abéh<br />

sakral a keuramat; kramat<br />

saksama a 1. teureutib; reumpan; 2. simban<br />

saksi n sa'sijca'si; —ahlica'si ureueng nyang<br />

ceureubi saboh-saboh éhwai; —alibi<br />

sa'si nyang jitupeue sipulan hana ba'<br />

teumpat keujadiyan; —dusta (palsu)<br />

jipeudong keu sa'si ureueng nyang<br />

hana muphöm sapeue bhaih peukara;<br />

— mata ureueng nyang jikalon<br />

keudroe ngon mata ulèe saboh-saboh<br />

hai (peukara)<br />

sakti n sa'ti; tidak sakti lagi tampaih<br />

1. saku n kèb; baluem; ipö'; kéh<br />

2. saku adv saku-saku meusom-som; hana<br />

leumah; hana jipeulahé<br />

3. saku v menyakukan peuklèh; peumeungklèh;<br />

peu'aséng; tersaku meuklèh;<br />

lanténg<br />

sakura n bungong putéh atawa seumaran di<br />

nanggroe Jeupun<br />

sal n bantayan; bèntayan; seueng; loh<br />

salah a 1. karöt; meusalah; 2. khileueh; 3.<br />

meuwét; sisat; 4. lupöt; meusie; 5.<br />

cacat; ceula; silap; — adaf meulangga


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

adat; — air hanjeud tapurunoe; salah<br />

purunoe; — ambilan salah trimong;<br />

salah pham; — angkuh hana patöt;<br />

— asuhan salah sikula; — bantai<br />

meukilah ba' éh; — bebal ngeut; -<br />

— benang 1. salah teupeuen; 2. bron<br />

asoe; — dorong teulanjö; — hati<br />

, meuh'ob; — pe/opo/Vbuet hana piké;<br />

— jalan sisat; — kaprah kaladém,<br />

kakayém; kajeued keubiyasa; —<br />

kena narit/marit hana patöt; —<br />

langkah 1. meusurue'; 2. ki neuh'ah;<br />

3. sisat; — lidah meusalah marit; -<br />

--lihatmeusalah kalon; —rabasalah<br />

keunira; — safusalah saboh; —arti/<br />

tanpa salah tapeusé; --- urat<br />

meukilah; — weselcak. salah alamat;<br />

salah pham; ber — meusalah;<br />

menyalahi meusalah ba' atöran;<br />

menyalahkan peusalah; ke — an<br />

(keliruan) karöt; banyak salah salah -<br />

malah; kesalahan seunalah;<br />

keusalahan<br />

salai n eungköt atawa pisang salè; bersalai<br />

madeueng; menyalai salè;<br />

ganggang; ra'si; layu<br />

1. salak n boh sala'<br />

2. salak n su asèe; menyalak 1. dröh meudröh;<br />

2. meusalue'; meusaluen<br />

salam a 1. sijahtra; damè; 2. saleuem;<br />

bersalaman mumat jaroe<br />

1. salang n kréh panyang; menyalang tob ba'<br />

rueng mböh u jantöng<br />

2. salang n salang<br />

salem n nan eungköt sibansa luloh<br />

795


796<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

salep/salap n ubat salap; ubat luka (kudé, gatai)<br />

salasal n peunyakét saka; 'ie' meusaka<br />

saldo n seuliséh pèng tamong ngon pèng<br />

teubiet; baki<br />

sali a tangköh; kha; teuga<br />

salib n palang; menyalib teupang<br />

1. salin v gantoe; salén; saleue'; tuka; bersalin<br />

1. meugantoe; meusalén; 2. me'ubah<br />

rupa atawa wareuna; 3. madeueng;<br />

meu'aneu'; bersa//n-sa//n meugantoegantoe;<br />

meutuka-také; salinan<br />

seunalén; persalinan sisalén bajèe;<br />

bhaih madeueng<br />

2. salin n eungköt banjitöh boh (banmuboh)<br />

saling p saléng; sama; — mengeti sama<br />

muphöm; — berlawanan surangsuréng<br />

salinasi n meujampu ado' datsira lam tanoh<br />

salinitas n rasa meusira (masén)<br />

salin jarim n meutuka bangon; meugantoe rupa;<br />

meu'ubah ragam<br />

salip v cak meu'awai-awai; meudilèe-dilèe;<br />

meukoh-koh; meupeucro'-peucro';<br />

mupagab-pagab<br />

salir v menyalir peuthö; peu'ilé ie<br />

salju n wap ie, putéh lagèe gapeueh; musim<br />

— musém sijue'; musém èh<br />

1. salon n seuramoe jamèe (keue); —<br />

kencantikan rumoh teumpat peu'acan<br />

tuböh<br />

2. salon n peukakaih peurayasu ba' radiyö dsb.<br />

salto n gra' mupula pingkui; hana meuseuntöh<br />

tanoh<br />

saluk n sijeunèh tangkulö'<br />

salung n suléng padang<br />

salur v menyalurkan 1. peu'ilé; peuteupat; 2.<br />

peutröh; — an air lueng; p'ueb (dari<br />

beton); salöran; sanöran; saluran


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kencing lueng kumbang<br />

salut n balöt; bungköh; keurusöng; lapéh;<br />

salöb; sarong<br />

salut n briadat; höreumat; tabé'<br />

satvarsan n ubat penyakét sabön<br />

salvo n timba'sireunta';teumimba';sambang<br />

beudé<br />

sama adv 1. lakan; rata; sa; saban; sabé;<br />

sangon; sapeue; saré; saré'; sirupa;<br />

pada; padan; padra; wadan; 2.<br />

meusigo; bansigo; 3. sa mandum; sa<br />

bandum; 4. santeuet; padra; wadan;<br />

— sekali 1. bandum; mandum;<br />

bansaboh; banmandum; 2. mubacut<br />

hana; — tengah samat teungoh; 2.<br />

timang; 3. adé; hana meusiblah;<br />

dipersamakan peusa; — tinggi<br />

(panjang) santeuet; — tinggi<br />

(panjang) santeuet; sama-sama<br />

saban; samandum; bersama<br />

(bersama-sama) 1. meusigo;<br />

bansigo; 2. mandum; 3. meusigo<br />

ngon; sireunta'; bersamaan 1. röh<br />

meusigo; 2. sijeunèh; siragam; sirupa;<br />

3. saré; sabé; 4. sa; santeuet;<br />

sa(deu)ngon; menyama-nyama<br />

peusa droe; menyamai 1. (rab) hi;<br />

meuhi; 2. sa; menyamakan 1. peusa;<br />

2. pumiseue; —sebanding santeuet;<br />

— rata saré; saré'; bersama sajan;<br />

meusajan; seureuta; persamaan<br />

kieh; selalu sama sabé<br />

sama p cak\. ngon (deungon); 2. lé; ulé;<br />

uléh; 3. ba'<br />

samak a gundah; sösah<br />

797


798<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. saman n dawa; surat lahgè; panggélan<br />

2. saman n ratéb<br />

samapta adv lam meuseudiya<br />

1. samar a samar-samar 1. bayeuen; bayeuenbayeuen;<br />

rameung; ameung; reudom;<br />

balom, 2. sayöp; deuh-deuh han<br />

(suwara); 3. meu'ameung-ameung;<br />

4. gayéb; 5. silap; --- muka<br />

keumeu(ng) seupöt atawa keumeung<br />

peungeuih; karab malam atawa karab<br />

suboh; mantong leumah bulèe ruma;<br />

menyamar 1. peu'ubah rupa;<br />

peugantoe rupa; balè' basa; 2. löb;<br />

lui; nueb; menyarnarkanpeusisatgob;<br />

peusom niet; samaran peuneusom,<br />

rasiya<br />

2. samar a khawaté; kuwaté<br />

sama rata 1. sadum; sa mandum; saban bagi;<br />

saré; saré'; 2. reunab; ranab; sapan<br />

sapha<br />

samas n tukang satoh ureueng gasien<br />

sambal n sambai<br />

sambalewa adv lalé; teulèlè<br />

1. sambang v menyambang runda; keumawai<br />

malam<br />

2. sambang n meusandröng<br />

3. sambang n sambang unoe<br />

4. sambang n pacö'; — api-api plö' kèh<br />

sambangan n jampö' raya<br />

sambar v menyambarh sama; samue;samon;<br />

2. sambui; Ihie; 3. keunong; 4. cue;<br />

co'; menyambar-nyambar jisamasama;<br />

sambar-nyambar jisamasama;<br />

sambarmenyambarsambang<br />

1. sambat v bersambat sambat;seumong;samböng<br />

2. sambat v berambat(menyambat) lakètumpöh;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lakè bantu<br />

3. sambat v bersambat meudöh-döh<br />

1. sambau n naleueng sambö<br />

2. sambau n beuténg<br />

samben adv sambé<br />

sambi v sambé; seummambé<br />

sambil p 1. sira; sambé; 2. sara; salang; 3.<br />

dang; dangdang<br />

sambil lalu saraja'; siraja'; mènyambil lakukan<br />

jisadé'-sadé'; hana jipakoe; hana<br />

jipup'è<br />

sambit v menyambit geulawa; pupo; rhom;<br />

srom<br />

1. sambuk n tapéh u<br />

2. sambuk n jalö sambö<br />

3. sambuk cambo'<br />

sambung v sambat; seumong; samböng; tumbi;<br />

tumi; — hidup seunambat udép; —<br />

lidah seunamböng haba (narit); —<br />

tangan tö bantu; tulöng; tumpöh; ber<br />

— tangan. meuteumèe beunantu;<br />

tempat sambunganyagn lemahcrue';<br />

ceneurue'; menyambung<br />

pesaudaraan sambat waréh<br />

sambur adv — limbur meujampu lawo'<br />

sambut v samböt; teurimong, trimong; ber —<br />

1. meuteumèe jaweub(balah); 2. bloe<br />

mubloe; 3. jitrimong; ber — an 1.<br />

meuseu'öt samböt; 2. meusabab;<br />

meusaweueb; menyambut 1.<br />

teurimong; 2. jaweueb; 3. drob; tueng;<br />

4. meuharap; 5. tuengbalaih; 6.<br />

meu'utang; menyambut tamu<br />

(mengucapkan selamat datang)<br />

ja'sapa jamèe; seumapa; teueng<br />

sami a meuliya jamèe<br />

799


800<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

samin n minyeu' sapi<br />

1. samir n cara lasön ön pisang keulapó' bu<br />

atawa peunajöh<br />

2. samir n (h)awih sutrakunèng keuneutöp<br />

idang raja<br />

samo-samo n sijeunèh ba' bungong nyang timoh<br />

di la'öt<br />

1. sampa n ba' ubi<br />

2. sampa n labang beusoe<br />

sampah n 1. bröh; purön; dhöi; jeu'a; adén;<br />

leubeueng; 2. ta'ayéb; — dunia dhöi<br />

dönya; ureueng kageuboh; hanjeued<br />

ngui lé; — laut eungköt; tumpukan<br />

sampah (busuk dan lembab)<br />

leubeueng; adén; jeu'a; tumpukan<br />

sampah (kering) purön<br />

1. sampai p 1. tö'; tröh; tröih; 2. 'èt; — lutut 'èt<br />

teu'öt; 3. 'an; berlaku — tahun depan<br />

lagöt 'an thön teungoh; 4. tö'; trö'; 5.<br />

meusampé; 6. séb 'an; 7. leubèh<br />

niba'; 8. sampoe; seuleusoe; 10.<br />

sayöp; — ajal tö' ajai; wapheuet; --<br />

- akalé' jilöb lam akai; — akhirzaman<br />

si'umu udép; — bulannya tröh<br />

buleuen; — dengan sampoe 'an; da'-<br />

'an; — ke tö' 'an; — rasa tö' até;<br />

sampai-sampai 1. meunan tö'; 2.<br />

tö' 'an; da' 'an; 3. 'an sampoe;<br />

menyampaikan 1. peu'é'; peu'ét; 2.<br />

euntat; antat; kirém; 3. peutrö'; 4.<br />

peuséb-séb; 5. peuluröng; sampai<br />

disini 'oh nyoe (noe)<br />

2. sampai v menyampaikan Ihat; sampaian<br />

neulhat<br />

1. sampak n klah; klaih; sampa'; teubueng<br />

2. sampak n sijeunèh judi


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sampan n peujajab; — ludang jalö seulödang;<br />

—pukat'jalö payang; — cina seunat;<br />

sanat'<br />

1. sampang n sampang; peureunèh kayèe<br />

2. sampang n neurö' tob idöng leumo atawa<br />

keubeue<br />

3. sampang p nyampang; jampang; yampang<br />

4. sampang v menyampanp keumayöh ba' ulèe jalö<br />

sampanye n anggö sampeuni<br />

sampar n ta'eun; waba<br />

sampat n mandi — seumanoe uroelhèe keu<br />

darabarö/lintö<br />

sampean n gata; droeneu<br />

sampel n cintoe dabeueh<br />

semper v cak ja' tueng<br />

sampi leumo<br />

1. sampil n iniem<br />

2. sampil n gatéh hiweuen (leumo dsb) nyangka<br />

teulha'<br />

1. samping n 1. si; binèh; geuniréng; sapéng; birè;<br />

2. Ihöng; lamböng; rusö'; teupi; ber<br />

— an sisapéng; menyamping lisi;<br />

menyampingi meusiblaih;<br />

menyampingkan/mengesampingkan<br />

peusiblah; di—sisapéng; sampingan<br />

sambé; mengambil jalan samping<br />

siba; sibè<br />

2. samping n ijakröng*<br />

3. samping n geundrang kléng<br />

1. sampir n uram sarong kréh<br />

2. sampir v menyampirkan Ihat; gantung<br />

samplok v bersamplokan meupo'; meukh'o';<br />

meuköng; meuhadu<br />

sampo n sabön rhah ö'<br />

sampu n sijue' seu'uem jipeukeunong lé gob<br />

sampuk v menyampuk 1. kh'o'; langga; köng<br />

801


802<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

po'; 2. tangkéh; ila'; 3. tapih; 4. ceukot;<br />

ceupu'; 5. ajam<br />

sampul n (h)awih; bungköh; salöb; baluem;<br />

sarong; saröm; taröng; — bantai<br />

sarong bantai; — ovovsalob gigoe; -<br />

-- suraf buluem surat<br />

sampur n ijasawa' simeunari<br />

samseng v cak keumunjöng ba' ureueng maté<br />

samseng n juwara; panèka; sangsèng<br />

samsir n peudeueng kiwieng; camsi; samsi<br />

samsu n ara' ie teubè; ara' cina; samsu<br />

samudera 1. sugara; tasé'; 2. ki raya; ra'sasa<br />

samuh n pesamuhan mo'tamar; mucawarat;<br />

meucawé; meusawé<br />

samu n angèn seu'uem lam padang anoe<br />

(gurön)<br />

1. samun v rampaih; samue; sama; samon; —<br />

sakai sana'<br />

2. samun n bluka; tamah<br />

samurai n ulèebalang Jeupuen; pedang —<br />

peudeueng Jeupuen<br />

1 s a n a p (si)déh; jéh; nun disana hidéh; arah<br />

—daro' jéh; balik/sebelah—blahdéh;<br />

bladéh; bawah — yubjéh; belakang<br />

— keuedéh; di — sidéh; jéhpat; ke<br />

— keudéh; kesana kemari; keudéh<br />

keunoe; langlob; wét-wot; kesanakesitu<br />

keudéh keunan; lewat —<br />

rètdéh; sampai dengan — tö' (tröh)<br />

'an keudéh; sebanyak — dumdéh;<br />

sebatas — 'ètdéh; seberang —<br />

meurandéh; sejakdari — yöh hidéh;<br />

hidéh kon; selain — la'én niba jéh;<br />

selama di — yöh jisideh; sekecil --<br />

-(b)ubédéh; sepeti—lagèe jéh; tanpa<br />

— ngontan jéh; dike — kan disana


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sini jipeukeudéh; menge — kan<br />

neupeujéh; tidak ke — tidak kesini<br />

hana keudéh hana keunoe; dong<br />

teungoh marilah kesana dudéh ta ja'<br />

keudéh<br />

2. sana n cak jih; gobnyan; awa'nyan;<br />

droeneunyan<br />

sanak (— saudara) syèdara; cèdara; waréh<br />

sanat n thön<br />

sanatogen n ubat peuteuga darah<br />

sanatorium n rumoh sakét ureueng batö'<br />

kréng<br />

sanca n uleue Ihan<br />

1. sanda n ulön<br />

2. sanda v gala<br />

sandal n ceureupu; silipat<br />

1. sandang n 1. taloe niba' kulét, ija, awé dsb; 2.<br />

ija sawa'; ija simplah; menyandang<br />

(dibahu/dipungung) 1. awih; hawaih;<br />

2. gulam<br />

2. sandang n beuraji; — pangan peukayan ngon<br />

makanan<br />

1. sandar v sadeue; sangga; sinè; deuneun;<br />

glinyè; amie'; —an tawö; seunadeue<br />

2. sandar n geunala<br />

sandel n kuda — guda Timu (Sumba)<br />

sandera n sandra; teuneuböih<br />

sandi n lageuem rasiya<br />

1. sanding adv toe; sapéng; siblaih; bersanding<br />

due'meusandéng; meusindréng;<br />

meuriti; —bahu meuseuraya; hurub;<br />

meuhurub<br />

2. sanding n sagoe; singkè<br />

sandiwara n keumidi bansawan<br />

sando n alat peuteuga atöt ngon uratsapai<br />

niba' sipréng<br />

803


804<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sandung (an) n geunidong ba' teupeuen<br />

sandung v menyandung meugantoh;<br />

meusantoh; meusanto'; teugantoh;<br />

ter — 1. meugantoh; 2. ki meusanto';<br />

meuhalang; linteueng; meu'ampeueng<br />

sandung (sandung) n ayön<br />

sanering n 1. peuhilé; peulalu ie; 2. peupuléh<br />

atawa peusihat klayi adat pèng<br />

nanggroe<br />

sang p kata sandang da; ja; sang harimau<br />

— da rimueng; sang batu — ja baté<br />

1. sanga n kuboh è' beusoe<br />

2. sanga n sikureueng; sa kureueng siplöh<br />

3. sanga v fe/sanga-sanga cula-culoe;keuculakeuculoe;<br />

pula-puloe<br />

1. sangai n tutöp sangku; sangè<br />

2. sangai v berangai madeueng; menyangai<br />

peuseu'uem; tersangai 1. ka<br />

jipeuseu'uem; 2. ki hana soetém<br />

meukawén; inong biké<br />

sangan n neuleu'<br />

1. sangar a meusanè; meusanèen<br />

2. sangar n bèe meuseunga'; meuh'iep bèe<br />

bawang<br />

3. sangar a tanoh usoe (husoe);<br />

sangat p 1. sangat; that (-that); meuleumpah<br />

that; 2. larah; 3. keubit-keubit; bit-bit;<br />

mubit-bit<br />

sangau n naleueng la'öt nyang jeued peugèt<br />

seulingköng; naleueng seulingköng<br />

1. sangga v 1. ampu; sangga; theun; tumpang; 2.<br />

ca/cteunumpang; seunangga; caga'<br />

— buana tumpang bumoe; — galah<br />

caga'— langit sijeunèh seumalu; -<br />

— layar tumpang layeue; 1. galah


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meukawét; 2. beusoe caga' ba' mata<br />

tumba;' — ma/a — pedang beusoe<br />

palang ba' klaih peudeueng;<br />

menyangga tumpang; penyangga 1.<br />

teunumpang; tangan-tangan; 2. ki<br />

ampéh; bajoe; 3. caga' beusoe<br />

2. sangga n geucai (limong ikat padé)<br />

3. sangga n ajeumat; —bunuhubat keubai; ranté<br />

bui<br />

1. sanggah v menyanggahï. bantah; sangkai; h'an<br />

trimong; 2. lawan; teuntang; 3.<br />

sangkai; tula'; 4. mubida pham; menyangah<br />

pembicaraan pupab narit<br />

2. sanggah n teumpat seumuja ba'rumoh ureueng<br />

Bali<br />

sanggam v menyanggam ngui si'at (sikeujab)<br />

sanggama v bersanggama meuseutuböh;<br />

meuwati; muwati; meuseubadan;<br />

meujima'; mupab; mueu'o' (kasar)<br />

sanggan n 1. krikai; 2. katéng; 3. rungkha<br />

sanggang v menyanggang böt; gulam<br />

sanggar n teumpat seumuja ba' leuen rumoh;<br />

— foerya teumpat meucawé bhaih<br />

éleumèe atawa saboh-sboh buet<br />

sanggat v tersanggat so'; sreueng<br />

sanggep v menyangep tangkéh; sangka'<br />

sanggerah n beukam<br />

sangg'rt v bersanggit 1. meugiséng; 2. /ri<br />

mupaké; menyanggit kab-kab gigoe<br />

keulusa beungèh<br />

sanggrah n piyöh (singgah) si'at; menyanggrah<br />

piyöh hè'<br />

sanggul n boh seunanggöi; boh galoe; — didahi<br />

sanggöi dhoe; — ayam mengeram<br />

(dipucakkepala) sanggöi cot; — bulat<br />

sanggöi meukrusöng bungong,<br />

805


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

— lintang sanggöi linteueng; — lipat<br />

pandan sanggöi singet; — gantung<br />

sanggöi boh guda; menyansfgu/(meu)<br />

sanggöi; seumanggöi; tusuksanggul<br />

cuco'ö'<br />

sanggup n 1. tém; 2. é'; Ruwasa; mee; jeued;<br />

sanggöb, menyanggupi,<br />

menyangupkan 1. meusaja; seudiya;<br />

leungka; 2. halé; kesanggupan babat;<br />

aesanggup banbabat<br />

sanggurdi n 1. geunidong plana; 2. tuleueng<br />

teungoh geulunyung<br />

sanggih adv bu'ieng keulusa troe that<br />

sangir n tarieng<br />

sangit n peungèt; ceungèh; bèe geusong;<br />

walang — geusong<br />

1. sangka v 1. dugai; juga; jalo'; kira; lan; sangka;<br />

2. cho'; rigu; ragu; sangkaan sawö;<br />

cöbeuhat; teusawö; waham; töhmah;<br />

tömah<br />

2. sangka n brue' kreueng<br />

1. sangkak n 1. cabeueng; dheuen kayèe; 2.<br />

beuleunta'; sangkeue'; sangka;<br />

sarue'; seureukab<br />

2. sangkak a menyangkak 1. rh'am (sr'am) bulèe;<br />

2. beungèh; ngeurén<br />

3. sangkak v teugah; halang<br />

1. sangkai v bantah; sangah; meu'ungki; mungki;<br />

mongké<br />

2. sangkai n go ceukèh (bliyöng)<br />

sangkala n sangkakala; napiri; beureuguh;<br />

beureugu<br />

sangkala n kutika; watèe<br />

sangkan n wandu<br />

1. sangkar n buköt; cintra; eumpung; umpung;<br />

kuröng; seureukab; weue; —jebakan<br />

806


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

weue peutah; — koloni eumpung<br />

raya; — ayam bertelur fceuleunta';<br />

sangkeue'; —bambu (bentuk kerucut)<br />

seureukab; — berkatup (pemikat)<br />

reuban<br />

1. sangkil a 1. sampé; sampoe; trö'; tö'; teuka; 2.<br />

keunong; simban<br />

2. sangkil a meusampoe; rasi<br />

sangku n mangköng ie rhah jaroe<br />

sangkur n tumba' beudé<br />

sangkuriang n éndatu ureueng Sunda<br />

sangkut v sangköt; — paut sangköt pawöt;<br />

tersangkut meukeumat; meukawét;<br />

meucarueh; sangkutan seunangköt;<br />

neulhat; kawét<br />

sangling v menyangling uet; peugilab; seupöh<br />

meuih atawa pira'<br />

sangon n pesangon 1. beukai ba'rèt; 2.<br />

meunayeue keu ureueng nyang<br />

jipupijöh ba' keureuja<br />

sangarai a menyanggrai Iheue<br />

sangsai a sénsara; dana; damai; sanien<br />

sangsam n glueh; rusa; kijang; napöh<br />

sangsang v menyangsang meusareueng;<br />

meusa'öh; meusangköt<br />

sangsi a cho'; rigu; meunta'-meunté<br />

sangu n beukai; pèng beulanja<br />

sanguifikasi n dat-dat lam tuböh nyang meu'ubah<br />

jeued keu darah<br />

sangulun n tuwanku; paduka; peuduka<br />

sangyang n lakab diwa<br />

sani n meuliya; dhiet<br />

sanik n nyang peujeued<br />

sanitas n keusihatan<br />

sanitasi n öseuha peusihat macarakat<br />

sanjai a lampèe; piruet<br />

807


808<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sanjak n ca'é; sya'é; keunarang<br />

sanjang n sijeunèh daböih<br />

sanjung v pujoe; ung; suka disanjung]\mèe ung<br />

sanksi n 1. sah; peusah; peuteugöh; 2.<br />

uköman; akébat<br />

sano a sangeu; teusangeu-sangeu<br />

sanseviera n ba' ujeuen<br />

Sansekerta n basa Hindu peureuba<br />

santai a geumpheue'; meugeumpheue';<br />

meu'ayeuem<br />

santak v söh; deungkang<br />

santam n ba' taröm<br />

santap v makeuen; santap<br />

santau n batö' darah teukeunong racön<br />

sunter a keuncang; hibat; kreueh; nyaréng<br />

santiaji n bré peutunyo' cara pumubuet<br />

santing a gèt that; ceudaih that<br />

santir n santiran 1. imbang; bandéng; tara; 2.<br />

bubayang ba' ceureumèn<br />

santonin n sijeunèh ubat glang lam pruet<br />

santri n 1. ureueng nyang dang meununtöt;<br />

2. ureueng malém; salèh<br />

santuk v santo'; po'<br />

santun a Lsada; sahda; santön; 2. raya weueh<br />

santung a krab; rapat; akeurab; —pelalai du'a<br />

peungasèh lakoe<br />

sanubari, hati n batén; até; sinubari; sanubari<br />

sap n keureutaih atawa ija Ihap daweuet<br />

sapa n sapa; bersapa-sapaan seumapa;<br />

menyapa teugo; tersapa 1. jipakat<br />

marit; 2. meurambui; meurapat<br />

sapai n angèn meus'ab-s'ab (sapui; seupui)<br />

Sapar n buleuen Sapha<br />

sapat n putöh meubhan (meukhan)<br />

saparantu n ubat niba' ön (kulét) kayèe<br />

sapau n jambö lam rimba


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sapersi n ön kayèe gulè<br />

safir n sijeunèh batèe peumata<br />

sapi n leumo; mata — deudah bohmano';<br />

sapi jenis kecil jawi; anak — aneu'<br />

pè<br />

sapih a maté siblah badan<br />

sapih v 1. Ihaih tè'; glaih; 2. sai; seumeusai<br />

sapir n tantra bagiyan utöh pandé<br />

sapit n seupét<br />

sapo n sabön minyeu' doitön<br />

sapta num tujöh<br />

saptadarma n tujöh kuwajiban; wajéb nyang tujöh<br />

saptamarga n sumpah tantra; jalan nyang tujöh<br />

1- sapu n peunyampöh; peukakaih<br />

suemampöh; — jagat 1. meuriyam<br />

raye'; 2. jén rimba; — tangan ija<br />

bungkoih; sampöh tangan; menyapu<br />

sampöh; sampöih<br />

2. sapu n sapu-sapu; — ringin nan meuneu'èn<br />

aneu' miet<br />

3. sapu v menyapu seunuet ngon awé; disapu<br />

Allah keunong la'nat; — bersih ki<br />

sawiet abéh; sampöh sawiet; —<br />

dengan tangan rön<br />

saput n kulét uroe; seunalöb; men/apursapöt<br />

1. sara n napeukah udép; beukai; ransöm;<br />

wakeueh; uang sara sukongan;<br />

pansiyön<br />

2. sara v bersara (minta sara) lakèe nasihat;<br />

mita sarab<br />

3. sara a (ter) — bara teueng-bayeueng<br />

1. saraf n sarah<br />

2. saraf n urat — taloe rasa<br />

sarak a cré; taleu'; bersarak meucré; neucré;<br />

meutaleu'<br />

saran n peunapat; maba<br />

809


810<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sarana n 1. peukakaih; alat; 2. carat; upaya;<br />

seuleu'ah<br />

sarang n sarang; — burung sarang buröng; -<br />

-- madu sambang unoe; — semut<br />

(menyerupai bukit) pusu; —penyakit<br />

punca peunyakét; — laba-laba<br />

geulabaih (glabaih); — meriam kuta<br />

serangan n ba' brangan (beuragang)<br />

1. sarap n bröh; purön; dhöi<br />

2. sarap v 1. lapé'; 2. pajöh bu beungoh<br />

3. sarap n sibansa majireu'öh ba' aneu' miet<br />

sarasehan n majeulieh meucawé ureuengureueng<br />

ahli<br />

sarat a sarat; peunoh that; seuleusa' ; seusa';<br />

brat that; pupö; doe; meuseu'è;<br />

reugha' ki bunténg; mumèe<br />

1. sarau n neuh'ah<br />

2. sarau n raga raye'<br />

sarden n eungköt la'öt<br />

sarean n 1. seureusan; 2. krani gampöng; 3.<br />

mandö awa' kapai (prahö); sarang<br />

sarhad n ceue; had<br />

1. sari n 1. pati; pupati;sri; 2. hai nyang puko';<br />

3. bijèh bungong; menyarikan 1. p'ieb;<br />

isab; 2. ékeutisa<br />

2. sari n bungong<br />

3. sari, saben sari, sari-sari jeueb-jeueb uroe; t'iep-t'iep uroe; kon<br />

lagèe nyang tiep uroe; hana ladém;<br />

lagoe<br />

4. sari n bajèe inong Kléng<br />

1. sarik n bulöh awö<br />

2. sarik n pancuri<br />

sarikan n akar — urèt taloe<br />

1. saring v menyaringï. saréng; 2. peugléh; 3.<br />

ki pléh; — an peunyaréng<br />

2. saring a piruet


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sarina n tuböh; badan<br />

sarirah n nan teunaman keu ubat atawa sambai<br />

sarit a 1. sösah; Wmeuseukin; 2. meuseuké<br />

sarkasme n narit cuemeu'oh; marit (narit)<br />

meusimbéng<br />

sakorfagus n peutoe manyèt ureueng Meusé<br />

peureuba niba' batèe<br />

sarsaparila n minoman niba' ukheue kayèe lagèe<br />

ie seureubat<br />

sartan n sijeunèh biengköng<br />

1- saru a hana leumah ri; hana meuri<br />

2. saru a hana patöt; janggai<br />

3. saru n ba' arön<br />

saruk v 1. meugantoh; santo'; 2. raseuki<br />

banggi<br />

1. sarung n 1. sarong peudeueng atawa kréh; 2.<br />

salöb; sarong; saröm; sarue'; taröng;<br />

menyarungkan pedang sröng;<br />

peudeueng; 3. kain — ijakröng<br />

2. sarung v menyarung ceukot<br />

sarwa num bandum; mandum<br />

sarwal n siluweue<br />

sasa a kha; tanggöh; sasa<br />

sasak n 1. kajeueng trieng; 2. rakét trieng<br />

sasana n 1. nasihat; purunoe; 2. teumpat<br />

murunoe<br />

sasap v 1. eumpoe; umpoe; ureueh; söi; 2.<br />

sampöh tuléhsan<br />

1. sasar a (sarsar, sasau) seudèe; sapéh; ratèe<br />

2. sasar v menyasar sisat; salah ja'<br />

3. sasar v menyasar takat; sasaran teunakat;<br />

tanda<br />

4. sasar n sasaran 1. teumpat murunoe<br />

teumimba'; sikèb; tanda; 2. kayém<br />

sasau v menyasau pajöh meule-le<br />

811


812<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. sasi n buleuen<br />

2. sasi n uköman<br />

sasian n anak — murib<br />

sassis n rungkha moto atawa radiyö<br />

sasmita n gra' mubasa<br />

sastra n basa kitab; basa ceudaih<br />

sastrawan n ahli basa; bujangga<br />

sat n sukat breueh; sar besar 10 gantang;<br />

sat kecil 5 gantang<br />

satai n sie pangang teuso'<br />

satak n taloe neusö' pèng sèn<br />

satang n galah jhö peurahö; udanfii—udeueng<br />

galah (geudö')<br />

satar n garéh; baréh<br />

satih v menyatih böh deunda<br />

satin n ijasutra; akeulaih (aklaih)<br />

satinet n ijagapeueh meuhi sutra<br />

satir n karangan teumimpla'<br />

sato n hiwan; hieweuen; meunatang<br />

satria n ureueng beuhe, seutiya, satibati,<br />

teupat ngon bie' gèt<br />

satron v menyatroni 1. mumusöh; 2. ja'<br />

peukaru atawa ja' cue, ja' drob<br />

saru num sa; phön; safu-safuca/Vsaboh saboh;<br />

seun saboh; satu-satunya cit saboh<br />

sagai; cit sidroe sagai; bersatu 1.<br />

meusaboh; meusikutu; meujeumai;<br />

2. sipakat; meusapeue; menyatu<br />

meusaboh; jeued keusaboh;<br />

menyatukan peusaboh; satupersatu<br />

sidroe-sidroe; saboh-saboh; safusatunya<br />

wahéd; persatuan<br />

mukaranah; seunaboh; dari satu<br />

keturunan sineusa<br />

sau n (tiruan bunyi angin) mendesau<br />

meus'ab-s'ab


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

saudagar n cèdaga; sèdaga<br />

saudara n 1. sabohyah saboh ma; 2.<br />

meucèdara; cèdara; 3. kawöm;<br />

waréh; 4. gata; kah; 5. ki meuhi; rab<br />

hi; 6. adoe; — anjing sabohma la'én<br />

yah; — bau embacang cèdara jeu'öh<br />

— belahan saboh éndatu; —<br />

daging (jauh, renggang) na teupèh<br />

waréh; cèdara; —dekat(rapat)waréh<br />

kawöm; — dua sepupucèdara siblah<br />

nè'; — sejalan (se)jadi saboh yah<br />

sabohma; — seperjuangan rakan<br />

lam sösah rakan lam seunang; —<br />

sepupu dari pihak ayah wali; —<br />

sepupu pihak ibu karöng; — susuan<br />

cèdara saboh abin; — tiri cèdara mo<br />

(ui)<br />

saudara muda a cut; ayah/ibu yang laki-laki ayah cut;<br />

macut perempuan); cuttéh;<br />

sauh n sa'öh; — buji sa'öh peuet mata; —<br />

terbangsa'öh rhom; membuangsauh<br />

(berlabuh) tie' sa'öh; laböh<br />

saujana adv — mara (memandang) ubé (bubé)na<br />

jeu'öh tapandang; padum é' jeu'öh<br />

tapandang<br />

1. sauk n cinu;sawo';menyau/r1.sawo';sröng;<br />

teumo'; cröng; 2. ki mat; reu'èh; 3.<br />

ki menuntut; meurunoe; 4. ki keu'ih;<br />

5. ngui (pèng); 6. cak cue; co'; reuböt;<br />

7. cak rhöm pa'<br />

2. sauA: n geumeucie'; geumeu'aduh<br />

sauna n hamam (manoe ngon wab ie<br />

seu'uem)<br />

saung n 1. kurö'; guha; 2. jambö biang<br />

(lampöh)<br />

1. saur a bersaur meulilét; meupalét<br />

813


814<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

saus n gulè; kuwah<br />

saut n akar saut (an) nan ba kayèe, boh<br />

meuracön, kulét keutaloe<br />

sawa n sijeunèh uleue Ihan<br />

1. sawab n nyang beuna; beuna; sawab<br />

2. sawab n pala; pahla<br />

sawah n biang; umong; uma; — tadah hujan<br />

umong meusandéng; — yang diairi<br />

umong teurata'; petak—keubeueng;<br />

yö'; bersawah meugoe<br />

sawai n nan cicém<br />

sawan n — langitruwueng antara langèt ngon<br />

bumoe; andara<br />

2. sawang n — rimba uteuen luwah<br />

3 sawang n glabaih; keumureueng<br />

4. sawang n teunaman keu ubat kurap<br />

2. sawangan n deungong ba' gaki mirahpati<br />

sawar n sijeunèh taron<br />

sawat n ijasawa'; seunawa'<br />

sawer v lakèe sukong pèng ba' ureueng<br />

nonton<br />

1. sawi n sisawi; seusawi; sawi<br />

2. sawi n awa' prahö<br />

1. saw'rt n kelapa — sejeunèh boh u kèsè'<br />

2. sawit n bajèe siragam<br />

1. sawo n ba' keupula (peukula); sa'öh; —<br />

manila keupula meulila; — tanjung<br />

keupula canggèe<br />

2. sawo n nan uleue<br />

sawut n makanan niba' boh bie<br />

saya pron lön; ulön; ulönpo; ulöntuwan; kèe;<br />

droeku; laman; paté'<br />

1. sayak n nan sijeunèh bajèe ureueng inong<br />

2. sayak n sikhan brue'; cinu brue'<br />

sayang a weueh; sayang; satibati<br />

sayap v sayeuep


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sayat v layang; lapah;lasön;peusieng;salib;<br />

sayab<br />

sayembara n musabakah<br />

sayer n benang — beuneueng bulèe bubiri<br />

sayib n kon peurawan; inong balèe<br />

sayu a (— rayu, — rawan) 1. weueh that até;<br />

2. kuyu; reulè'; mubrèng-brèng<br />

sayung n menyayung 1. sayöng; 2. /V/'timpla'<br />

sayup a 1. karab keunong; kureueng bacut<br />

teu'; si'angèn teu'; meurampéh; 2.<br />

rabséb; séb bacutteu'; -sayup sayup<br />

sampai sayöp<br />

sayur n 1. ön gulè; 2. kuwah; — mayur ulam<br />

sayur babi n nan teunaman<br />

se 1. sa; serumah saboh rumoh; 2. si;<br />

separ7/ansrsipanyang;sepotonpsikra'<br />

se prefiks adv seizinku deungon idin Ion;<br />

sepeninggalku Iheueh gata ja'<br />

seba v berseba dang meuhadap raja;<br />

menyeba hadap<br />

sebab adv 1. keureuna; keulusa; keutusa;<br />

keurusa; muroe; 2. sabab; sababiah;<br />

saweueb; sebabnya kon<br />

sabahat n carikat; pakat; janji<br />

sebai n ija sawa' sutra<br />

sebak a 1. pupö; seuda'; 2. pipé; meuléngléng<br />

1. sebai a seubai; gla'; jla'<br />

2. seba/ a neuh'ah; hana bagi<br />

3. sebai v menyebal meu'iseu'; meuseu';<br />

meu'isèt<br />

sebam a 1. meuneung keulabèe; 2. balom;<br />

1. sebar v 1.preue';seupreue';simpreue';peué;<br />

tabu; 2. kirém; peu'é'; peu'ét; tersebar<br />

kemana-mana meusipreue; meuhaya-haya';<br />

meujaja; meulimba;<br />

seumeulimba; limba' (cahaya)<br />

2. sebar a keuboh; kuweuet; kra wat<br />

815


816<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

sebarang n barang(ga)ri; barang(ga)toh; rabuetue;<br />

rabo'to'; — saya rusöh<br />

sebasah n nan ba' kayèe<br />

s e b a t v menyebat 1. seupöt; seunuet; 2. cak.<br />

cue; co'<br />

seb at a bagah; bacah; laju; pantaih; reujang;<br />

sigra<br />

sebekah n jeunèh eungköt la'öt<br />

sebelas n siblaih; siplöh tamah sa<br />

sebentar a 1 - si'at; sigos'ab; sikeujab; 2. enteu';<br />

entreu'; lanti; 3. hana meuteuntèe;<br />

teukadang; — ini banmantong;<br />

gohlom tréb; bannyoe; — malam<br />

eunteu' malam; — sebentar si'at-at;<br />

kayém; sebentar-bentar terasa mau<br />

buang kencing reujan; rijan; meuran<br />

seberang n 1. meurandéh; sibrang; 2. meukeue;<br />

meukeue-keue; menyeberang<br />

jeumeurang; aröng; meulangue; —<br />

s/n/'meuranoe; blahnoe; blanoe; noe;<br />

sana meurandéh<br />

menyeberangkan peusibrang;<br />

berseberangan meukeue-keue;<br />

meuhadap-hadap; meudinab<br />

seberhana n sisalén; sigosalén; — patea/an sisalén<br />

bajèe<br />

sebit v menyebit 1. crié; 2. prie'<br />

sebrot v menyebrot rampah; rintha'; sitha';<br />

Iheueb<br />

s e D U a doe; seudot; seuda'; sa'da'<br />

sebuk v menyebuk lui; löb; nueb; tamue'<br />

sebum n minyeu' niba' leuma' kulét<br />

sebun a 1. tan seuleusoe-seuleusoe;<br />

meupurö; teupurö; 2. bangkaran;<br />

bantöt<br />

sebura n ba'kayèe keutamèh rumoh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

seburas n sibansa peundang<br />

seburu n ba' kayèe keujalö, ön ngon ukheue<br />

keu ubat biyöh<br />

sebut v menyebutkan 1. seubut; kheun;<br />

teu'oh; 2. höi; panggé; tawo'; uroh;<br />

3. lapai; ucap; 4. peugah; tersebut 1.<br />

jiseubut; jipeugah; 2. jithèe; geuthèe<br />

secina n sijeunèh unoe<br />

sadak v tersedak hue'; ue; teurhö'; teusrö';<br />

ceumeuko'<br />

sedak n sida<br />

sedan (sedu -) n (moe) meusö'-meusö'; seudan;<br />

seundan<br />

sedan n moto turéng<br />

sedang adv dang; dang-dang; dadang<br />

sedang a 1. seudang; teungoh; 2. patot;mada;<br />

3. cuköp; séb; 4. meukeunong; 5.<br />

ugahari; sedang-sedang (setengah,<br />

petengahan) sadarahna; sdara'na;<br />

sidarana; — sembuh (untuk luka)<br />

suma; sedng besarnya rambung<br />

sedang (sedangkan) adv 'an; .. . teu' (treu'); lom ... 'an (bè')<br />

'an; . . . pi; . . . (cit)<br />

sedap a 1. mangat; 2. hiröm; haröm; sedap<br />

malam bungong kra'bu; tidak sedap<br />

didengar sumbang<br />

sedat a han é' seumiké; bingong<br />

sedativa n ubat teungeut<br />

sedawai n sijeunèh ba' urèt (urot)<br />

sedekap v Ihö'; lipat jaroe seumayang<br />

sedelinggam n cat lapé'; sidalinggam; seudalinggam<br />

sedeng a seudèe; saphéh; sapéh; ratèe<br />

sederhana a 1. seudang; teungoh-teungoh;<br />

sadarahna; sadara'na; sadarahna;<br />

sidara'na; 2. ugahari; sulu; 3. seulalu;<br />

817


818<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

silalu; seulalö; silalö; sululahu<br />

sederum n seureunta'; sireunta'<br />

1. sedia n phönkon<br />

2. sedia n 1. kalheueh; kajeued; siyeub; 2.<br />

seudiya; 3. sanggöb; 4. kana;<br />

leungka; 5. kalheueh; bersedia<br />

siyeub; bersedia-sedia meukeumah;<br />

menyediakan seudiya; peusudia;<br />

tersedia kana; kageupeuna; hasé;<br />

asé<br />

3. sedia, sedianya a 1. yöh phön-phön; nyang kalheuh-<br />

Iheuh; 2. sabé; kayém; 3. jeueb; jeueb<br />

watèe; jeueb uroe<br />

1. sedih a meusö'-meusö'<br />

2. sedih a 1. weueh até; pilu; rugha; 2. suröi;<br />

sughöi; ragu; rigu<br />

sedikit a 1. hana Ie; 2. bacut; mit; nit;— banyak<br />

meubacut; — demi sedikit (sedikit ke<br />

sedikit) bacut ba' sibacut; — harilagi<br />

hana tréb Ié; menyedikit<br />

meukureueng bacut-bacut;<br />

menyedikitkan pumit; sedikit sekali<br />

bacut t'ieng (tè); sedikitnya simit-mit<br />

jih<br />

sedimen n kra'; lando'<br />

sedingin n ba' sisijue'<br />

sedof n menyedot isb; p'ieb; irup; p'ueb<br />

1. sedu v bersedu (- sedu) (moe) meusö'meusö';<br />

tersedu sedan seunggö';<br />

meuseunggö'; seumeunggö'<br />

2. sedu a weueh; sösah até<br />

3. sedu v menyedu kopi bicah kupi<br />

sedua v menyeduakan meuduwa wasé; wasé<br />

meuduwa<br />

seduayah n sijeunèh ba' ubat<br />

1. seduh v terseduh-seduh meusö'-meusö' moe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. seduh v menyeduh kopi bicah kupi;<br />

peuseu'uem<br />

sega a licén; mugilap (kilap)<br />

segah a seungköh<br />

segak v menyegak dhöt; deungkang;<br />

deungkèng<br />

segak a 1. puléh; peureuséh; siga'; 2. gagah;<br />

ceudaih; bahie; plintè<br />

segala num bandum; mandum; dumsinaroe;<br />

dumpeue; sigala; segala macam<br />

(ada) tersedia (mahluk) lat batat;<br />

natbatat<br />

segan a 1. beu'o; juwon; seugan; seugon; 2.<br />

malèe mata; phét; (perasaan) tak -<br />

--1. tém; suka; 2. hana malèe; hana<br />

phét; 3. beuhe; bhe; tak tanna<br />

malèe; — tak — bhe; ceubeueh;<br />

segan-segan seugan; meunyum<br />

teumaköt; menyegani geumalèe;<br />

segan menyegan(i) geumeumalèe;<br />

penyegan 1. sibeu'o; 2. ureueng raya<br />

malèe<br />

seganda n kunyèt siganda; suganda; sukanda<br />

segani n simat kumudoe; jarömudi<br />

segar a 1. hanèng; nèng; 2. sinyoman badan;<br />

3. leusöh; 4. leuhu; 5. ban; barö;<br />

segar bugar peureuséh; phui; baso;<br />

puléh<br />

segara n la'öt raya; sugara<br />

segeger n sijeunèh ba' paku<br />

segeh v keumaih; meukeumah; ber --meukeumaih-keumaih;<br />

menyegehi<br />

peukeumaih<br />

segel n 1. sigè; sègè; 2. bön; penyegelan la'<br />

segenap n ban sinaroe<br />

segera adv bacah; bagah; lanja; lanca; leugat;<br />

819


820<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

pantaih; penyeuri (peunyari); sigra;<br />

reujang; rijang; segera setelah itu<br />

seuneulheueh<br />

segi (ujung, bagian) n 1. biti; banja; baréh; binèh; birè;<br />

bingkè; geuniréng; piha'; riti; penjuru<br />

tiga Ihèe sagoe; ber — meusagoe<br />

segmen n ulaih; ruweueng<br />

segregasi n peu'aséng; peumeuklèh<br />

seguna atra sihareukat<br />

sehara n keupö' atawa brandang breueh<br />

sehat a sihat; phui tuböh; gèt; sinyoman<br />

teureutieb; puléh; kurang — bron;<br />

seugon; mangat asoe; seu'i<br />

sehingga p sampoe; sampé; hingga<br />

s e/a sipakat; — sekata sapeue pèh<br />

sein n tanda; ucarat; lageuem<br />

seismograf n peukakaih ukö geumpa<br />

sejahtera a sijahtera; ma'mu<br />

1. sejak p mulaphön (phön); phön kon; yöh<br />

phön; yöh jameuen dilèe; katréb that;<br />

yöh cut; yöhwatèecut;<br />

2. sejak n cak ca'é<br />

sejarah n sijarah; asai usui; tarèh<br />

sejari n nan eungköt<br />

sejat a sijot<br />

sejati a jatoe<br />

sejenak v sigos'ab<br />

sejingkat v bersejingkat cingklot; ceungklot<br />

sejoli n sijudö; sipasang<br />

sejuk a sarèe; sijue'; seujue';seunijue'; leupi;<br />

sidab; dirui<br />

sek n sèt<br />

seka v berseka geuso'; giséng; kisè';<br />

euntreuet; euntho; menyeka sampöh<br />

sekah a siga'; taungkeuh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sekakar a cak jiwiet; kriet; liet; è' linot<br />

sekal n tako' suwara<br />

sekala adv kayém; ba' saboh watèe<br />

sekali num 1.sigo;sikali;2.that; — /a/u1.siseun;<br />

cit sigo sagai; 2. sambé; — tempo<br />

siseun watèe; 2. teukadang; — ini<br />

siseun nyoe; — peristiwa sabohroe<br />

sekalian num 1. bandum; sikeuliyan; sikliyan; 2.<br />

meusigo; sirueunta'; 3. gata bandum<br />

sekaligus adv sigo ö; sigo eu; siseun<br />

sekalipun p ada' pih meunan; sikalipön<br />

sekam n seukeuem<br />

sekang n sumpai; seunumpai<br />

sekap v menye/Vap prom; seukap; theun; töp;<br />

sumpai; thueb; tueb<br />

sekapar n jeunèh eungköt la'öt<br />

sekar n hor 1. bungong; 2. nyanyoe; —<br />

kedaton bungong astana; — mayang<br />

bungong pineung; sepada nyanyoe<br />

duwa baréh; —suhunayeuem takue<br />

sekarang adv jinoe<br />

sekarat a ca/csökreuetmaw'ot; sukreuet; nada'<br />

1- sekat n ampéh; kupalang;pupalang;rubéng;<br />

simpi; menyekat pado'; — duri<br />

rangkeuem<br />

2. sekat v tersekat hue'; sreueng; so';<br />

se/cara sipakat<br />

sekaten n seukati;sukati;piyasan watèe Mo'löd<br />

d; Jawa (Yogya, Solo)<br />

sekati n sikatoe = 10 la'sa = 10.000<br />

sekaut n sikawöt;; kupala pulisi<br />

sekedeng n cara sugöt ö' atawa plaih ö'<br />

sekeduduk n sijeunèh ba' ubat<br />

sekedup n sikeudöh; sigeudöh<br />

sekelat n ija sukeuleut<br />

821


622<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

sekelebetan adv rimbaih; meurimbaih; meurambui<br />

sekelian num bandum; mandum; sikeuliyan;<br />

sikliyan; bansiseun; bansigo<br />

sekeliling adv bansilingka; bansiseunlingka; lingka<br />

sekendi n k'ue'<br />

sekengkeng n nan cicém<br />

sekepat n rumoh meutihang peuet (pulo<br />

Lombok)<br />

sekeram n cak bintéh; tabéng: tirè<br />

sekeri n seundi; èngsè<br />

sekesel n ampéh; pupalang; rubéng; simpi;<br />

seukat; tham<br />

seketeng (lawang —)n pintö geureubang kuta<br />

sekian num dumnan; dumnoe; dumdóh; dumnyoe<br />

sekilwak n kawai astana atawa keumiet kuta<br />

sekin n sikin<br />

sekip n padang sikèb<br />

sekira (nya) p sangkira; isib; akit; beukeusit<br />

(digunakan dalam hikayat lama)<br />

sekitar adv lingka; silingka; bansilingka; daro'<br />

seko n seupiyun; loh<br />

sekoci n sikuci; jaliböt; sambö'<br />

sekoi n boh glém<br />

sekolah n sikula<br />

sekon, sekonde n deuté'; sikundö<br />

sekongkol n èngko; èngkö<br />

sekonyong-konyongadv sikutika<br />

sekop n seuköp; sikröp<br />

sikopong n sikupan(g)<br />

sekotah num 1. bansinaroe; 2. meuhala'<br />

sekoteng n sijeunèh mandrét<br />

sekretariat n urösan surat seumurat<br />

sekretaris n sikataréh; sikataréh; katib; —negara<br />

katibön mulö'; —kerajaan keureukön


1<br />

- s e l<br />

2<br />

'<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sekring n s i k r é n g<br />

sekrening n cara seumaréng ureueng ba' sabohsaboh<br />

buet atawa hai<br />

s e k r i p<br />

n . seukrép; buku tuléh<br />

sekrup n seukröb;sikröb labang meu'ariet-ariet<br />

S e k s<br />

.<br />

n<br />

jeunèh (inong, agam)<br />

s e K s<br />

'<br />

n<br />

1- bagiyan niba' saboh-saboh kantö<br />

atawa majeulieh; 2. siteungoh<br />

c o. m . . peuleutun; 3. cara plahmanyèt<br />

seksmanak n raya cahwat; raya beureuhi<br />

seksolog n ahli éleumèe cahwat<br />

sekstain a ca'é nam baréh<br />

lltltt n<br />

a l a t , a k a t 31 n e u d u e<br />

P ' kapaila'öt<br />

seKsiei n namdroe ureueng meunyanyoe<br />

seksual a bhaih meucahwat<br />

s e k t e<br />

n jeuma'ah<br />

sekuas n //mon - ie boh kuyun (kuyuen)<br />

s e<br />

* u<br />

'<br />

Zin, ar<br />

seKuiar<br />

sekunar<br />

n<br />

"<br />

n<br />

n<br />

sijeunèh boh glém<br />

b m e u k e u p l 0 i e a t a w a<br />

' ' makanan<br />

dönyawiyah; dönyawi<br />

g u r a b. S | k u n a k ap a i ( a y e u e d u w a<br />

tihang<br />

sekunder a nyang keuduwa; glaih duwa<br />

sekunyit n bu leukat kunèng<br />

sekuritas n bön utang; surat tanda na röh mu-<br />

, ... pangkailam meukat; andé; bulueng<br />

~<br />

n<br />

urösan kawai keumawai<br />

sekutu n sikutu; könsi; èngko; èngkö<br />

n drah<br />

s e /<br />

n bilé' glab (peunyara)<br />

1. sela (sela-sela) n ruweueng; lungkie';lueue'; se/apanfaf<br />

_ pracai; menyela susöp<br />

^<br />

s e / a<br />

n peulana; sila<br />

s e / a n<br />

1-batèe; 2. kumunyan; 3. pumata;<br />

823


824<br />

INDONESIA<br />

menyelakan rhom ngon batèe<br />

A C E H<br />

4. sela a sarö' (mata;<br />

5 se/a v ber — wét sila<br />

selabar n ija atawa guni geuso' aleue<br />

selada n jeunèh ön sisawi<br />

seladang n leumo atawa keubeue kleuet (uteuen)<br />

seladang a 1. rumoh silalu; 2. saban teubai; sulu<br />

selagi adv yöh watèe; yöhlayeue; dang-dang<br />

selai n meulisan boh kayèe; seulé; meuraba;<br />

— ikan peuda<br />

selain adv élla; malingkan<br />

selayu v berselayu meusi lanca<br />

1. selak n palang pintö; neurö'<br />

2. selak v menyelak susöp; keu'ih<br />

3. selak v teurhö'; teusrö'<br />

4 seiak n — se/u/r seulö'-bilö'<br />

5. selak v menyelak pubagah; peupantaih<br />

selak v menye/aksila';salob;pileue';peuleu';<br />

leue'; rön; ter — meusilob<br />

1. selaka n sandéng; para<br />

2. selaka n pira'<br />

selkarang n kurap ulèe guda<br />

se/a/ru p sang<br />

selalu adv 1. sabé; dawö'; suntö'; rö'masa; 2.<br />

kayém; kuwat; hantom han; 3.<br />

mandum; bansipanyang<br />

selam adv (seu)nom; du; menyelam seunom;<br />

seumeunom; sambil menyelam<br />

minum air sara seunom tajéb ie;<br />

menyelamil. tamue'; 2. seunom; 3.<br />

dugai; juga; julo'; 4. sasat; 5.<br />

muphöm; 6. aröng<br />

selama p 1 • silawét-lawét nyoe; masa; 2. yöh<br />

watèe; simasa; si'umu; selamanya<br />

si'umu-umu<br />

selamat a silamat; seulamat; doa selamat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

selamba a<br />

saleuem; — an untuk perempuan<br />

hamil khanuri mè bu<br />

gasa; tan meu'adab<br />

selampai n bungköih sutra; sampöih jaroe<br />

selampai n nan eungköt la'öt<br />

selampe n sampöih jaroe<br />

selamp'it n ö' teureu'; ija cawat<br />

selampit n peuseunang até<br />

Selan n Silan<br />

selancak n nan cic"m<br />

selancang n cicém gapeueh<br />

selancar n silanca la'öt atawa angèn<br />

selang n Iheueng; seuleueng; — antara<br />

meulheueng watèe; — beberapa<br />

lama napadum tréb Iheueng; —<br />

sebulan Iheueng sibuleuen; —surup<br />

meusalahpham; waham; berselang<br />

1. meulheueng; 2. Iheueng;<br />

berselang-seling 1. meugantoegantoe;<br />

meutukataké; 2.<br />

selang v<br />

meulheueng-lheueng; menyelang 1.<br />

meugantoe-gantoe; meutukataké; 2.<br />

meulheueng-lheueng; menyelang 1.<br />

sudéb; susöp; 2. ceukot; menyelangnyelangkan<br />

peulheueng-lheueng;<br />

selang-seling srö'; rhö'<br />

rtgui; (ber)selang tenggang nguimeungui;<br />

tulöng-mulöng<br />

selang n seulasa; reunyeuen; peungadeuen;<br />

peunadeuen<br />

selangat (seleng'rt) n nan sijeunèh eungköt ie tabeue<br />

selangka (tulang —)n tuleueng dayöng<br />

selangkang (an) n luengkie' pha; klangkang pha<br />

selangkup v menyelangkupi khöp; töp<br />

selanting n nan cicém<br />

seia<br />

P v pangsan; teumamong; menyelap(i)<br />

825


826<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tamong; teunamong; 2.<br />

(teu)keunong; terselap gadoh ingat;<br />

keselapan 1. do'; 2. gadoh ingat<br />

(beungèh)<br />

selapan num 1. lapan; 2. sikureueng (sa tamah<br />

lapan)<br />

selaput n sarong; salöp; saröm; taröng; bajèe<br />

1. se/ar n tanda — cab beuso seu'um ba'<br />

ureueng uköman atawa hiweuen;<br />

menyelar (menyelarkan) 1. boh cab<br />

beuso seu'uem; 2. töt; 3. reundang;<br />

cröh<br />

2. selar n ikan — jeunèh eungköt la'öt<br />

3. selar v menyelar feui; lata; lawa<br />

1. selara n reuböng; pucö' reuböng<br />

2. se/ara n (anak —) aneu'eungköt seumilang<br />

3. selara n ön keurusöng; ön thö; bubeue<br />

selarak n neurö' pintö<br />

selarung n euncit (bakat; beukaih) tapa' bui gajah<br />

atawa rimueng lam uteuen; rimueng<br />

selasar n seulasa; silasa; peungadeuen;<br />

peunadeuen<br />

selasih n keulaséh; seulaséh<br />

selat n 1. la'öt antara; seulat; 2. lungkie';<br />

crah<br />

selatan n seulatan; tunong; glé; baröh angèn<br />

selawat n seulaweuet; laweuet; silaweuet<br />

selawe n duwa plöh limong; teungoh Ihèe plöh<br />

selayun n seulayung; taloe geureugha'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

selayur n sijeunèh eungköt la'öt<br />

selebaran n pamplèt<br />

selebu a raya luwaih (la'öt)<br />

seleder a lalè; laloe; lingah; teulèlè<br />

seledri n sibansa ön söp<br />

seleguri n ba' kayèe meupeureudèe, mu-<br />

bungong kunèng, ukheue keu ubat<br />

selekeh n cèh-mèh<br />

selekoh n 1. meukilo'; lingko'; lingköng; 2.<br />

meucalo'; meujuh'om; meucundèt<br />

selehar n eungköt bawai raye'<br />

seleksi n alaih; pilah; saréng<br />

seleler v berseleleran fllèh; tijöh; meujohjoh;<br />

rujoh; meutrèp-trèp<br />

selembana v menyelembana peutangah ulèe jalö<br />

selembubu n gisaran angèn; puténg beuliyöng<br />

selempada n nan sidom<br />

1. selempang a bingong; meulisah; teumaköt<br />

2. selempang v terselempang reubah meujeu­<br />

rangkhèng<br />

selempang n ija seulèmpang; ija simplah<br />

selepukan (silempukan) n sibansa cicém kunyèt<br />

selempuri, kain — ija teupeuen nangroe Kléng<br />

selendang n ija sawa'; ija teuningku; menye-<br />

lendangkan sawa'<br />

selenggara v menyelenggarakan rintah; satoh;<br />

latéh<br />

selentik v menyelentik geuti; guti; kuti; jeunté'<br />

827


828<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

selenting n haba angèn; radiyö pato'<br />

selapa n ceureupa; ceuleupa<br />

selepat v berselepat meuliphie'; meulabö;<br />

meulumo<br />

selepe n taloe keu'ieng pira' atawa meuih;<br />

sijeunèh peundéng<br />

seleper n silipat; kawöh; lapé' gaki<br />

seleptan n sijeunèh gando meucabang<br />

selepi n ceureupa ön seukèe<br />

1 se/era n 1. h'eut; hawa makeun; 2. niet; 3.<br />

geuma; gala'; ber—lapeue; lapa; lèt;<br />

lot<br />

selerak a berselerak meusipreue'; seupreue';<br />

seupeue'<br />

selerang n kulét janga'<br />

selesa a luwah; lapang<br />

selesai a 1. asi; Iheueh; leungka; seuleusoe;<br />

seureupa; siyeub; 2. tamam; tam;<br />

tamat; 3. glaih (beunayeue); 4. putöih;<br />

sampang; simpan; 5. reumpan; jlaih;<br />

jeulaih<br />

selesma n monmon; meu'ie idöng; siju'; sidab<br />

seletuk v menyeletuk ceukot<br />

seleweng v menye/ewenp;siba;sibè;siwö;pawöt;<br />

khiyanat; balé'<br />

seli a n menyelia kalon; tilé'<br />

seliap n jeunèh eungköt taleueng<br />

se//baf n atöran hanjeued meukawén keu<br />

pandita Naseurani<br />

s e// O U n padi — padé ceudieng<br />

se//but v ber — peukaru; peukalöt; peurusöh<br />

selidik v paré'sa; risi; sidé'; sasat; sudi;<br />

tanyong; penyelidikan talab;<br />

penyelidik taléb<br />

seligj n tumba' geulawa; seuligoe<br />

seligit v meuseu'è; meuneue'abeu'; leue'kapeu'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

selimang n nan eungköt la'öt<br />

selimpang v menyelimpang meuwét atawa<br />

meusimpang niba' jalan nyang beuna;<br />

sisat; meugawo<br />

1. selimpat n cara manyum (manyeum);<br />

meunanyum<br />

2. selimpat n nan uleue la'öt<br />

3. selimpat v menyelimpat silèe; meusilèe; seusa<br />

selimut n 1. ija seulimböt; acékarom;<br />

kacekarom; limböt; suelimot; 2. ki<br />

hana leumahri peusom meukeuseud<br />

atawa buet jahat; musuh dalam<br />

selimutsitrèe lam kawan droe; selimut<br />

kambali seulimböt bulèe kibaih;<br />

berselimut ngui seulimböt; löp droe;<br />

somdroe<br />

1. selinap v menyelinap susöp; meusom; löb; lui;<br />

nueb<br />

2. selinap v menyelinap peusieng; lueh<br />

selindung v berselindung meusom; sè; meusè<br />

1. seling v berseling meugantoe-gantoe;<br />

meutuka-tuké<br />

2. seling n jaréng peunyampa'; seuléng; sléng;<br />

3. seling n cak teumika<br />

selinggar v menyelinggar teubinga-binga;<br />

sangeu<br />

selingkit a meusa'-sa'; seuleusa'; seusa';<br />

menyelingkit peusa' droe lam kawan<br />

ureueng meukeurumon<br />

selingkuh a sulét<br />

selingkup v menyelingkup khöb; gom<br />

1. selip v menyelipkan susöp<br />

2. selip a 1. teugeulincé; meubalé' (moto); 2.<br />

cak meuseuliséh jalan; terselip<br />

(keluar) meupanca; teupancé<br />

829


830<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

selipar n kawöh; silipat<br />

1. selir n gundé'; aneu'jeumpa; rubieh<br />

2. selir v menyelir meus'èh-s'èh<br />

3. selir n 1. cada; salöb; 2. tirè<br />

selira n tuböh; jirém<br />

selirak a berselirak 1. meusiseue;<br />

meusipreue'; meuseue'-abeue'<br />

se//rar a berselirat meurui-rui; meusurugui;<br />

meuruet-tabuet; meusui-sui<br />

seliri n keurusi<br />

selisih n 1. bida; meula'én; teupawöt; 2.<br />

mupara'; meuteuntang; — basah<br />

kiwing-kiwot; — paham salahpham;<br />

meula'én pham; berselisih peurangkang;<br />

muprangkang; ber — jalan<br />

meurumpo' tapi ja' meula'én-la'én<br />

perselisihan seulisén; seuleuséh;<br />

mukalapah; sugang; peurangkang<br />

selisik v menyelisik 1. leue'; pileue'; pilèt;<br />

pinyoe; 2. ki seulidé'; sasat<br />

selisip v menyelisip susöp; sisöb; nyurö'<br />

selisir v menyelisir lisi<br />

selit a —be//fmeupalét-palét;meukilo'-liko'<br />

seliu a meukilah; meukita<br />

sliwer v (ber) seliweran sèso; soseue;<br />

pöpeue; kökeue; seumeuleue<br />

selo n biyula raye'<br />

seloka n seuluka; siluka<br />

selokan n parét; — dibawah t'ttisan air atap<br />

seurayueng<br />

seloki n glaih jéb ara'<br />

selomot v menyelomot 1. ch'ob apui; 2. cak<br />

peudaya<br />

selompret n seurumpét<br />

selongkpr v menyelongkar (h)ungki; tinteueng;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ténteueng; tuweueh<br />

selongsong n 1. salöb; sarong; 2. jeurabat asèe<br />

selonjor v berselonjor nyue gaki; hunjö<br />

selonong v menye/onongrmeutajö;teublöh; sisat<br />

selop n silipat<br />

seloroh n gura; kra; meukra; seunda; wayang;<br />

berseloroh muwayang; suka—sublè<br />

se/of n cak gunci; brue' gunci<br />

seloyak a teupr'ie'; teucr'ie'; teuprie'; teucrie';<br />

suya'; beukah<br />

seloyong a (ber) seloyong ja' mupinteut-pinteut;<br />

teupinteut-pinteut; teupakhö'-pakhö'<br />

seluang n jeunèh eungköt ietabeue<br />

seluar n siluweue<br />

selubung n ija töb ulèe atawa muka; keuluböng;<br />

kluböng<br />

seludang (selodong)n seuludang; seunudang; ludang<br />

seludu v eungköt la'öt<br />

seluduk v menyeluduk nueb; meunueb-nueb;<br />

eundap; ndap<br />

seludup v menyeludup lob; lui; tamong<br />

seungap-seungap (hana meuthèe);<br />

menyelundupkan peutamong hana<br />

meuthèe-meuthèe; 2. peutamong<br />

barang deungon cara glab<br />

(meulangga uköm)<br />

selui n jeunèh cicém puyöh<br />

1. seluk v menyeluk Ihue'; geue; gègè<br />

2. seluk v lilét; lirèn; kalö'; seluk semelukka\&malö';<br />

sangköt-pawöt; seulö' bilö'<br />

3. seluk n jeunèh tangkulö'<br />

selukung n prisèe raye'<br />

selulup n berselulup seunom lam ie<br />

selulur n terselulur teugeulincé; teusireue'<br />

selumar n jeunèh ba' kayèe<br />

selumbar n seureupéh kayèe atawa kaca<br />

831


832<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

selumbari n barosa<br />

selumbat n sunda' u<br />

selumu a berselumu meulabö; meulumo;<br />

meulupö; meurugui<br />

selumur n sarong uleue<br />

selundat n eungköt uleue<br />

selungkang a lancöng; peuleusu; iga — tuleueng<br />

rusö'<br />

selungkup v menyelungkup töp; khöb; gom<br />

selup n sulöp<br />

selupan n bungong (ba') meulu<br />

selupat n kulét uroe; kulét jangat<br />

seluruh num bandum; mandum<br />

seluru n ba' kayèe keu ubat (ön)<br />

seluruh p seluruhnya sagai<br />

seluruh num bansinaroe; bandum; (ban) mandum;<br />

bansaboh; sikaliyan; dumsinaroe;<br />

sigala; — nya (semuanya) simuwa;<br />

se — nya samat<br />

1. selusuh v menyelusuh geulincé; meugeucé;<br />

teugeulincé; seulurut<br />

2. selusuh n ieteunangkai keu ubat ureueng nyang<br />

keumeu(ng)na aneu'; seulusöh;<br />

sulusöh<br />

selusup v menyelusup susöp; nueb<br />

selut n leuhob<br />

sema n cadé' prahö<br />

sema-sema n monmon<br />

semadi v bersemadi kaluet; teupakö<br />

semafor n alat atawa cara bré lageuem ngon<br />

suwa atawa alam bandira<br />

semagi n ijabasahan manoe dara barö<br />

semah n semah-semah cadé' prahö<br />

semah (semahan) n kanuri ulèe keubeue keu jén<br />

semai n seumè; Iheue; Ihöng; tempat per -•<br />

- an padi Iheue seuneulöng; raleue;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

neudue'; semaian seuneumè,<br />

semaja adv<br />

menyemai raleue; lareue; reuleue<br />

bit; keubit; keubit meunan; keubitkeubit;<br />

keubit-bit<br />

1. semak n seuma'; ram;—berdurirabét; sejenis<br />

tanaman semak santöt<br />

2. semak cak sabohma<br />

semalu (simalu, putri malu) ba' pih mie<br />

semambu n awé gada; seumamu; seumambu<br />

semambu n 1. nan jén; 2. eungköt la'öt<br />

1. samampai a lampè; leunténg; -<br />

linténg; rambunè<br />

2. semampai a kayèe si nyaw'ong<br />

semampang p ada'; da'; sangkira<br />

semampat n nan ba' kayèe<br />

seman (kesemenan)a 1. bantöt; kom; hancèh; gabue'; hana<br />

jadèh jeued; 2. gadoh ingat; 3. rugoe<br />

meuneukat; 4. cacat<br />

semanak a reumèh; jamè'<br />

semandan n pesemandan apét dara barö<br />

semendera n sijeunèh gada-gada<br />

1. semang n sangköt pawöt nyang meu'utang ngon<br />

nyang peu'utang<br />

2. Semang n ureueng Mante<br />

semangat a roh; sru; seumangat; ber — sekali<br />

geureuba; guya'; gunja'; gura';<br />

semanggi n<br />

guranta; gurantam; gura; ranca'; srui;<br />

seu'u; guranta; gurantam; seu'u;<br />

kurang ber — bron; seugon; tabeue;<br />

hilang (jatuh) — gadoh (rhöt) pro'<br />

seumanggi<br />

1. semangka n timon brue'; teumiké; keumiké;<br />

meuniké<br />

2. semangka n eungköt siyakab<br />

semangkok n semangkuk (kembang —) sijeunèh<br />

semang-semang n<br />

ba' bungong ubat<br />

cadi; cadé'<br />

833


834<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

semantan n nyiur — u rie'<br />

semantik n éleumèe ma'na (hareutoe) lam bahsa<br />

semantung n guröh balèe<br />

semaput a pangsan; gadoh ingat<br />

semara a beureuhi<br />

semarai a kumbèe; sorak — seumura'<br />

semarak a 1. jeureulang; jeureulah; jeureuléng;<br />

2. ki jeureulah; seureulah; meuliya;<br />

meugah; 3. dhiet; seureuloe<br />

1. semaram n nan ba' kayèe<br />

2. semaram n eungköt la'öt<br />

semar mendem n buleukat meu'asoe sie ngon meusalöb<br />

bohmano' duedaih<br />

semasa adv ba' watèe; yöhwatèe; yöhlayeue;<br />

kutika<br />

semasih n yöhmantong; silawét<br />

semaf n seumat; seuneumat; ceumat<br />

semata (— mata) p cit; cit nyan; — wayang tungai; cit<br />

saboh khong; cit nyan sagai; cit saboh<br />

sagai<br />

semawang n sijeunèh boh kayèe nyang jipumabo'<br />

gob<br />

semawar n dapu meugumpa<br />

semayam v bersemayam due'; seumanyam;<br />

batèe tabai; menyemayamkan 1.<br />

tabai; keurajeuen; 2. peudom manyèt<br />

semayi n payéh niba' keureumeueh teuseu'ob<br />

sembabat a sa; saban that; padra; balöh<br />

sembada a séb dumpeue; dumpeue na<br />

sembah n seumah; seumbah<br />

sembahyang n seumayang<br />

sembai v menyambai^. simbang; 2. lambé<br />

sembak n eungköt la'öt<br />

1. sembam v 1. beumbam; seumbam; 2. panggang<br />

2. sembam v tersembam reubah meusungkob


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meujeurangkèng<br />

3. sembam a blue'; meukeutueb; menyembamkan<br />

ki gom; khöp<br />

sembap a leukeub; blue'; lukieb<br />

sembarang adv saban sakri; saban kri; nyang toh<br />

mantong<br />

sembari adv cak sambé; sara; sira<br />

sembat v menyembat 1. rintha'; sinta'; 2.<br />

rhueng; srueng kawé; 3. sintha'; 4.<br />

meupeuté'; meu'ula'<br />

sembayan n madu; meumadu; meukawén leubèh<br />

niba' saboh<br />

sembelih v menyembelih seumeuléh; sie;<br />

seumeusie; ro'-ro'; --- hewan<br />

bersama-sama dan membagi<br />

hasilnya untuk bersama rantam;<br />

reuntam; bl'èm; penyembelihan hewan<br />

kemudian makan bersamasama<br />

.dialam terbuka meuramien;<br />

penanggüngjawab (pelaksana)<br />

penyembelihan hewan rintah sie<br />

(seumeusie;; ureueng seumeusie<br />

1. sembelit a simeureulét; pruet bangkaran<br />

2. sembelit n kandét; geundét<br />

sember a su mubrèng-brèng; su ité' ansa<br />

semberap a sileungkapjih; seuneuro; sisalén<br />

bajèe atawa sigo seunalén; sigapu<br />

ranub<br />

semberip n ceurana; dalöng meugaki<br />

semberono a beu'aih; galawala; lawala; lo'-lo';<br />

rabong-rabong<br />

sembesi n guda<br />

sembeta n kayèe atawa tihang sukong jalö;<br />

jeureumang<br />

sembiang n seuligoe<br />

sembilan num sikureueng; lapan tamah sa; sa<br />

835


836<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kureueng siplöh<br />

sembilang n eungköt seumbilang; seumbilang<br />

sembilik a putu — bawasé; teubiet leubö<br />

sembilu n seumilu;seumèng;teumèng;teumèn;<br />

bilah sembilu Iha<br />

1. sembir v 1. bibi; birè; binèh; hambi; sagoe;<br />

seuneurét; sembiran ceue nangroe<br />

2. sembir v menyembir suréng; meusuréng;<br />

siröng<br />

sembirat v meuseureuen; meusimbö<br />

semboyan icarat, lageuem; tanda<br />

sembrani n kuda — guda samarani<br />

sembrono a beu'ah; galawala; lingah; berbuat<br />

sembrono krado<br />

1. sembuang n pancang la'öt keu ikat jalö<br />

2. sembuang n khanuri roh<br />

sembuh v puléh; berangsur sembuh suma;<br />

nyaman; — (Ma,) jinoh; jeunoh;<br />

padoe<br />

1. sembul v menyembul (tersembul) ceuenggo';<br />

ceudeut; cateueng; meucungkèh;<br />

meujuh'om<br />

2. sembul n kra' bumo nyang meuca'-ca'<br />

1. sembung n sibansa ön capa paya<br />

2. sembung n seurunè brue' kreueng<br />

sembunyi (sembuni) v /V/—tuma som gutèe; ureueng nyang<br />

jitöp-töp buet jeuheut nyangka<br />

meuthèe'; sembunyi-sembunyi cara<br />

hana leumahri; bersembunyi<br />

meusom; meusilè; meusa; sè; meusè;<br />

tersembunyi pado'; menyembunyikan<br />

kusuem; pathieb; sisob; som; ki<br />

top meunalèe<br />

1. sembur n seumbö; simbö; sembur-sembur, -gelak<br />

seu'eue; teuseu'eue;<br />

bersemburan meusimbö;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menyemburkan pr'eut; preue'<br />

semburat v beureungè'<br />

semburit n umat nab i löth; liwat; meu'adoeangkat;<br />

meurakan aneu'miet; pajöh<br />

punggöng (kasar)<br />

semecah n (meuneu'èn) hadu keumiroe<br />

semedara n la'öt raya<br />

semeleh a pulang ba' teukeudi<br />

semeneh a meukeuliphie'; meulupö; meulumo<br />

1. semen n ie mani; beunèh mani<br />

2. semen n seumèt; seumèn<br />

semena adv timang; padan; padra; adé;<br />

semenamena brat siblah; la'lém<br />

semenanjung n ujöng; calo'; jazirah<br />

semenda n meucèdara; meuwaréh<br />

semendarasa n bungong jeumpa; — wilis jeumpa<br />

keubirö<br />

1. semengah a patöt<br />

2. semenggah n semenggah — (nya) beureuka; srue<br />

semenjak n silawét; seulawét<br />

semenjana adv seudang<br />

sementara adv simeutaran;simeuntaran;samataran;<br />

salang; sinyampang<br />

sementelah 'oh Iheueh; teuleubèh lom; peue lom<br />

sementung a 1. bubai; dungo'; 2. hana siga'<br />

sementung n sibansa ba' seutui<br />

semerawang a reuhie'; jeureunèh; hanèng;<br />

seumeulhöh<br />

semebak a bèe meuhambö; meuhireut;<br />

meuhaya'-haya'; meuhipaih-hipaih;<br />

phaih; mupaih-paih; seuba'-seubo';<br />

leukiet<br />

semerdanta n gigoe putéh meukeununèng; gigoe<br />

meuneugadéng<br />

semesta dum sinaroe<br />

837


838<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

semester n nam buleuen; siteungöh thön<br />

semi n tunaih; pucö';musim —- watèe<br />

teunaman meupucö' (meubungong,<br />

meureuböng)<br />

semi prefiks sikhan; siteungöh; — sirkel sikhan<br />

bulat; — final siteungöh akhé; —<br />

annual siteungöh thön sigo<br />

1. semiang a iampuléng; seuligoe<br />

2. semiang a nit(mit) that; bacut th'oh<br />

semidra n kayu — ba' kayèe keu arang<br />

semilat n ba'similat; teunaman ubat sakét pruet<br />

seminai n sibansa ba' surien<br />

1. seminar a meujeureulah; jeumeureulah<br />

2. seminar n majeulieh nyang geumuproe sabohsaboh<br />

hai nyang geupawang lé nyang<br />

ahli<br />

seminau a jeumeureulah; jeumeureuléng<br />

semiotik n éleumèe tanda-tanda ngon lageum<br />

semir n 1. leuma'peugilap kulét; 2. minyeu'<br />

peulicén meusén; 3. cak rasuwat;<br />

menyemir silie'<br />

sempada n ketam — bieng<br />

sempadan n 1. ceue nanggroe, gampöng atawa<br />

biang dsb.; 2. pato' atawa<br />

pancanghad<br />

sempak a cumèh; reugéh; rumpang; rumpong;<br />

rumpét<br />

1. sempal v menyempal (tersempal) 1.<br />

meuceundot; cindot; bujai; 2. sumpai;<br />

tersempal hue'; gabue'; sempalan 1.<br />

meukhan-khan keujadiyan nyang<br />

jipeugah 2. parikah; muparikah<br />

sempal v patah; pipa'; pipot; pipèt<br />

sempelai a tersempalai teutie'; teuhanta<br />

sempana (sempena)a beureukat; sampeuna; seumpeuna;<br />

sampöna


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sempat 1. na watèe; meuteumeung;<br />

meuteumèe; 2. natom; torn;<br />

peureunah; menyempat prèh jan<br />

watèe nyang gèt; kesempatan (ada<br />

waktu) jan; janna watèe; ruweueng;<br />

— ba/Tc pa'sa; tidak—hana jan; h'an<br />

jan<br />

1. sempelah (semperah)r\ 1. bröih; bröh; keureumeueh; keudoe;<br />

keudéh; seupah; sue; 2. ki ureueng<br />

hana meuguna<br />

2. sempana v (meu) lumpoe; — hati (ji)kheuen lé<br />

até; jis'ah lé até<br />

sempil v mengempil nyurö'; susöp<br />

sempit a 1. arat; kot; lucöt; kipicé'; 3. seusa';<br />

seuleusa'; 4. ki mit; nit; lucöt; 5. ki<br />

curien; — akaipicé'; — alam (dada)<br />

reujang beungèh; curien; — hati<br />

reujang teupèh até; — b/dupsahsöh;<br />

söhsah; — kalang (kening) curien; -<br />

-- mata 'èt akai; picé'; bersempüsempitmeusa'-sa';<br />

kesempitan lucöt<br />

semplah a suyo'<br />

sempoyongan a meupinteuet-pinteuet<br />

1. semprit (semperü) n seulumprét; prieb-prieb<br />

2. semprit n peunajöh thö<br />

semprong (semperong) n sulie; teurupöng; kèkè<br />

semprot (semperot) n 1. alat seumeumbö lagèe sulie<br />

gumpa; 2. alat peutamong ubat lam<br />

tuböh; 3. ceula; cakceureuca; ceula;<br />

dhöt; seueb; menyemprot seumbö;<br />

pr'èt; pr'eut; semprotan alat<br />

seumeumbö<br />

sempul v timue; apöng<br />

sempuras a 1. meukuluténg; kuluténg; 2. dhöi;<br />

seuih<br />

sempurna a dreueh; sampöreuna; leungka; asi;<br />

po'ta; pu'ta; samat<br />

semrawut a calom-malom; meugasui-gasui;<br />

söseue; pöpeue; kökeue; s'eun-<br />

839


840<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

br'eun<br />

semsem a haro' abéh; aché'<br />

1. semu a leumah lagèe keubit, lam hakikat kon<br />

mandum; — daya tipèe moseulihat;<br />

menyemu(i) peudaya; tersemu<br />

kunong tipèe; penyemu ureueng<br />

teumaki; khiyanat<br />

semu adv hi; meuhi; —merab meuneueng mirah<br />

semua adv bandum; mandum; seukaliyan;<br />

bansinaroe; simuwa; simu'a; sinaroe;<br />

semuanya (lengkap) latbatat; Ie peue;<br />

dumpeue; sat; semua yang telah<br />

terjadi kön<br />

semudera samudera<br />

semunding n mangoh<br />

semur n teunaguen sie ngon lada, kicap<br />

semuf n 1. sidom; seureungga; 2. ta' tan<br />

meunyum; hana nyum; menyemut<br />

beurueunga; mu'e; reugha';<br />

meuseu'è; kesemutan keuboh;<br />

sen n uang — s'èn; s'èm; safu — sis'èn<br />

sena n tantra; balatantra<br />

senak a 1. seuna'; doe lam dada atawa<br />

lampruet; 2. ta' ngob; 3. ula'; pupö;<br />

mupépé<br />

1. senam n seunam; gra' badan<br />

2. senam n 1. taröm; seunam; 2. leumbam<br />

senamaki n ubat sakét pruet; ceuna (cina) maki;<br />

ba' (ön) tutöp bumoe<br />

senandika n kisah bujangga<br />

senandung n jangeun; ca'é oeu'éh aneu'; cakrum<br />

senang a seunang; rali; gatu; senang hati khusi';<br />

seumèng; menyenangkan<br />

nyaman keumbai; limbang; mamèh;<br />

(ki) bersenang-senang<br />

meu'èn


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

senangin n nan eungköt<br />

senantan a putéh lagèe santan; putéh sabön<br />

senantiasa adv sabé; hana (tan) putöh-putöh;<br />

nantiyasa; seunantiyasa; seuntiyasa<br />

senapan n seunyata; beudé; seunampang; —<br />

angin teureuköi; beudé angèn; —<br />

bambu beudé trieng; — kembar<br />

beudé duwa larah; — kopak beudé<br />

kumurah; — diisi dari mulut laras<br />

(locok) teureula'; rantaka; — laras<br />

pendek kamarati; — laras lebardan<br />

panjang kumurah; keumurah; —<br />

sundut beudé meudaih; — repetir<br />

beudé tèb-lèb; bersenapan meubeudé;<br />

menembak dengan senapan<br />

peuseunampang<br />

senapati n panglima prang; ulèe kawan<br />

senar n dawai; taloe tala<br />

senarai n dabeuta; léh; seunarè<br />

senaf n 1. diwan ra'yat di Amarika atawa<br />

Pèurancéh; 2. diwan mahaguru; 3.<br />

diwan mahasiswa (murib sikula tinggi)<br />

senawan n uleue seudöng<br />

senawar (pinang —ki pineueng siba<br />

senawat n cambö' awé<br />

senawi n ureueng é' jalö nyang jitumpöh<br />

keumayöh gantoe meunayeue<br />

senda (—gurau, gurau —) n cakra; cakri; hadi; seunda; wayang<br />

1. sendal n lapé' gaki; silipat<br />

2. sendal v menyendal rintha'; sintha'<br />

3. sendal n sumpai; ganjai; keunaleueng<br />

sendalu n angèn nyang jipöt meutaga<br />

sendam a tersendam meusinthob<br />

sendang n kulam mumata ie<br />

sendar v bersendar meugr'o-gr'o<br />

sendarat n eungköt la'öt<br />

841


842<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sendaren n deungong geulayang<br />

sendat a 1. arat; 2. seukat; 3. hue'; gabue';<br />

menyendat meusumpai; tersendatsendat<br />

ceaka'-ceukeu (ceukoe)<br />

1. sendawa n sira meusi (meusri) jeunampu ubat<br />

aneu' beudé<br />

2. sendawa n geureu'ob; geu'ob<br />

sendayan n sijeunèh naleueng lakoe<br />

sendayang n peuleupeu' u<br />

sendel v bersendel meusadeue; meusinè; —<br />

bahu 1. meusadeue-sadeue bahö; 2.<br />

ki meuhurub<br />

sendeng a 1. suyo'; 2. sarö'; 3. seudèe; sapéh<br />

sender n cak sèndè radiyö<br />

sender v sadeue; sinè; bersendermeusadeue;<br />

meusinè; senderan seunadeue<br />

senderik n kréh paneu'<br />

senderung n nan hiweuen la'öt<br />

1. sendi n atöt; Iha'; seundi; teu'öt; unda-andé;<br />

sendi kaki hewan bagian bawah<br />

kukuet; gukuet; thue; sakhpada sendi<br />

tulang keurawat<br />

2. sendi n 1. batèe keunaleueng; ganjai; landaih;<br />

lanta'; 2. ki aleue; lapé'<br />

sendiri a sidroe; droe; keudroe; napeusi;<br />

meuklèh; tersendiri, menyendiri<br />

lanténg; meusuntö'; diri sendiri<br />

napeusi; meusuntö'; sendiri-sendiri<br />

maséng-maséng<br />

sendocong n eungköt ietabeue<br />

sendok n camca; sendok besar ceper dari kayu<br />

peungaru; menyendok teumo';<br />

menyendok-nyendok untuk<br />

mendinginkan tibö'<br />

sendorong n bersendorong meucrön; meujrön;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meutajö<br />

sendu a seudih; weueh<br />

senduk n ba'(ön)sidu'-du';önkayèeubatceurét<br />

senewen a cak gadoh akai; bingong; sanggong<br />

seng n sèng; s'èm; afap seng buböng s'èng<br />

sengaja (dengan —, disengaja) v 1. saja; sahja; sakeue; sako;<br />

2. ko-(ko); tidak disengaja, terlanjur<br />

langsöng; langsöng; lamsöng; tanpa<br />

sengaja röh<br />

1. sengal a sakét teu'öt; seungkoe lam tuleueng<br />

2. sengal a sengal-sengalseuna'; seusa' naphaih<br />

sengam v menyegam (kas) 'uet; kuran;<br />

mutadarah; peureulan; seuba<br />

sengangar (— petirjn caya kilat nyang blèt-bl'ot<br />

sengangkar n mirie'<br />

sengap v seungap; iem; iem droe; töpbabah;<br />

hana marit meuusikra'<br />

sengar a keu'eueng; peudaih<br />

sengarat n eungköt paya(bueng)<br />

sengaring n nan eungköt<br />

sengat n ukam; penyengaf f/fec//)geumeutoe;<br />

janga'; Ihang; lanèng; srabèe;<br />

menyengat seungat; sunda'<br />

sengau n ch'o; rih'ot; ringot<br />

sengelat n simeu'ilat; ureueng Ie hilat (hilah);<br />

sulét<br />

senget a singèt; sih'èt<br />

1. senggak n senggakan böh ana'<br />

2. sengak v menyenggak dhöt; deungkèng;<br />

deungkang; grantang; geurantang<br />

1. sengang a leu'eueng; Iheueng; seuleueng;<br />

luweueng<br />

2. senggang a kreueh ulèe; tungang; batat; bateue;<br />

sengang, tenggang, meiepas —<br />

peulalè watèe<br />

senggara v menyenggar(kan) latéh; kaman;<br />

843


844<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rintah<br />

senggau v bersenggu-senggau chèn; chon;<br />

eunchon; inchon; menyengau 1.<br />

ceugöt; leugöt; 2. lieh; töt<br />

senggayut v bersenggayut(an) junthue; guntue;<br />

sintue; santue<br />

senggarahan n peulanggahan<br />

senggeruk n 1. baköng rh'ieb; 2. ubat pupansan<br />

sengget v menyengget culöh; thö'<br />

senggol v bersenggol (an) meusintöh;<br />

meusingngöng; menyenggol king;<br />

singköi; sigöng<br />

senggora n /Vuc/np — mie Teuruki<br />

senggugu n baréng; sabèe<br />

senggugut n sakét ureueng inong ba' watèe<br />

madeueng atawa meuhé(hèd)<br />

1. sengguk v menyangguk 1. anggö'; meu'anggö'anggö';<br />

2. köng; kh'o'; po'; sayöng;<br />

töng<br />

2. sengguk v senggukan meusö'-meusö';<br />

seuneunggö'<br />

1. senggulung n seupah buleuen<br />

2. senggulung a lapé' ulèe; seuneu'ön<br />

sengut v menyengih seungèh; sinyom leumah<br />

gigoe<br />

sengih v menyengih seungèh; sinyom leumah<br />

gigoe<br />

sengingih n ceungèh<br />

1. sengir a pheue<br />

2. seng/r v menyengir ceu'o<br />

1. senp/f a ceungèh<br />

2. senp/'f a 1. singké; 2. meupakrui; 3. bingèt<br />

1. sengkak v menyengkak (uröt) peu'é' pruet<br />

2. sengkak a menyengkak\\sr'am bulèe; teumaköt<br />

sengkal n seungka jalö; sengkalan papeuen


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

neupéh<br />

1. sengkang n 1. palang; ceunaruh; klah; klaih; 2.<br />

garéh<br />

2. sengkang v menyengkang ja' meu'ingkangingkang;<br />

teupheueng<br />

sengkar n seungka; — f/anp seungka peugang<br />

sengkarut v bersengkarut meusingklét; meukalö';<br />

meupalét; kalöt; leu'kapeue';<br />

menyengkerut Ihö'; lö'<br />

sengkawang n nan ba' kayèe<br />

sengkayan (sangkayan) n ie mupuséng keulusa angèn puténg<br />

beuliyöng<br />

sengkek n Cina singkhè'<br />

sengketa n singkla; pasöng; gari<br />

sengkelang a singklét (jaroe atawa gaki)<br />

sengkelat n (ija) sukaleuet (sukeuleuet)<br />

sengkelat n sangkilat<br />

sengkeling v bersengkeling singklét<br />

1. sengketit n sinungkreuet; seunungkreuet;<br />

menyengkelut singkreuet; singkruet<br />

2. sengketit v bersengkel'it meusa'-sa'; meuseuleusa';<br />

meuseusa'; menyengkelit tamong<br />

meusa'-sa'<br />

3. sengketit v menyengkelit (\ha\) reuncöng (sikin)<br />

ba' keu'ieng<br />

sengkenit n piet<br />

1. sengker v menyengker kuröng; seukab<br />

2. sengker n sengkeran ceue; had<br />

sengketa n 1. paké; dawa; sugang; töhmah;<br />

tomah; 2. karu; seuliséh; 3. peukara;<br />

bersengketa muparikah; mupèh; bibit<br />

sengketa ukam<br />

sengkil v duduk — due' peudiyeueng droe ba'<br />

babah pintö atawa ba' binèh tingkap;<br />

due' pampang droe; caih; cah;<br />

keucha'<br />

845


846<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sengkilit v menyengkilit 1. cöt atawa cah'èt gaki;<br />

2. ki taki; teumaki; akai sulét<br />

sengkuang b seukèe bangkuwang<br />

sengkuap n seuladang<br />

sengon n sibansa ba' sala<br />

sengsai a sénsara; meudra that<br />

sengsai n tabib Cina<br />

sengsam v fersengsamf/cesengsamjteutobduroe<br />

sengsem a haro' that; beureuhi; aché'<br />

sengsara n sahsöh; söhsah; sangsara<br />

sengsurit n nan cicém<br />

senguk a meuseunggö';seumeunggö'; meusö'meusö';<br />

menyenguk h'iep bèe; hirup<br />

bèe<br />

sengungut n eungköt ie tabeue<br />

sengut a tersengut-sengut meusö'-meusö'<br />

1. sen/' a lueng; leupon; ubeuet; halöih lipéh;<br />

mangat; sambinoe; menyeni(b) alöih;<br />

leupon; luen<br />

2. seni n seuni; ahli ba' peugèt nyang dhietdhiet;<br />

seni pahat seumeupheuet<br />

3. seni n karönya ba' sidroe-droe ureueng<br />

neupeugèt saboh-saboh beunda<br />

jeued leubèh dhiet<br />

4. seni n air — 'ie'; najat — toh 'ie'<br />

senigai n purieh<br />

senil a 'udo<br />

seniman n ahli seuni<br />

Senin n Seunanyan; Nanyan; Sinanyan; napas<br />

Senin Kamis ki seusa' naph'aih;<br />

meuh'ueh-meuh'ueh; leubeuen; lam<br />

sösah<br />

senior a 1. leubèh manyang pangkat; 2. leubèh<br />

muphöm; 3. leubèh tuha; seunuha<br />

senioritas n leubèh lam pangkat, umu ngon<br />

peungalaman


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

seniwati n inong ahli seuni<br />

senja a sinja; seunja; sinya; seupöt; — buta<br />

(raya) seupöt culo' mata; — kala<br />

watèe sinja; capa'; watèe sangè' limo';<br />

kesenjaan karab malam<br />

senjak adv cak lawét; silawét<br />

senjang n 1. suréng; 2. muparikah; 3. plah;<br />

beukah; teuplah duwa<br />

senjata n seunyata; sinyata; alat; peukakaih<br />

tidak besenjata badansoh<br />

senjolong n nan eungkötla'öt<br />

senjong n krikai<br />

senohong n eungkötla'öt<br />

senonoh a tidak — (kurang —) hana patöt; tan<br />

adab<br />

senoyong a bersenoyong (ja') meuhapit-hapit<br />

sensasi n bhaih nyang jeued keukaru atawa<br />

jeued keureuyöh; punca karu (reuyöh)<br />

sensitif a reujang meusambui; bagah teupéh<br />

peurasa'an<br />

sensor n pré'sa; saréng; seureukèe<br />

sensual a rasa nè'mat; hayeue<br />

sensus n cara bileueng jeumeulah ureueng<br />

atawa hiweuen atawa beunda ba'<br />

sabohhad watèe<br />

s e n t a<br />

n keunaleueng dèt atawa glumeut(geulumeut)<br />

senta v menyenta tula' nyang meulakèe<br />

atawa nyang muh'on<br />

1. sentanda n sibansa ba' arön<br />

2. sentada n sidom alöih<br />

1. sentadu n daruet atawa ulat ijö<br />

2. sentadu n kupi Cina<br />

sentagi n 1. taloe; taloe sipatu; 2. ijapalét<br />

keu'ieng ureueng inong; 3. nan ba'<br />

kayèe keu ubat<br />

1. sentak (sintap) v menyentak rampuet; rumpuet;<br />

847


848<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sintaha'; rintaha'; löt; tersentak-sentak<br />

meusinyho'-sinyho'; meuteupui<br />

2. sentak v menyentak dhöt; duengkang;<br />

grantang<br />

sentaka n ba' meudang<br />

sental v menyental geuso'; pleue<br />

sentali n cicém<br />

1. sentana n waréh raja<br />

2. sentana p ada'; sangkira; bersentana patöt<br />

sentara adv simeuntaran; samataran; simeutaran<br />

1. senteng a 1. 'èt; paneu'; singkat; 2. hanséb;<br />

kureueng; 3. cak seudèe<br />

2. senteng n ija sawa'; geuthang<br />

1. senfer n lampu sèntè<br />

2. senter n pusat; teungoh<br />

sentiasa adv cak nantiyasa; neutiyasa;<br />

seunantiyasa; suentiyasa<br />

1. sentil (— tembakau)r\ sugoe baköng; tersentil meucindot;<br />

meuceundot<br />

2. sentil v menyentil 1. seunté'; 2. seuntöh; 3.<br />

ki teugö; sanggah<br />

sentimen n 1. peunapat nyagn jiteubiet ba'<br />

peurasa'an nyang meuteuntang ngon<br />

akai sihat; 2. that peuturöt até'<br />

sentimentil a 1. jipeungaröh lé rasa até;<br />

meuseuntöh rasa; 2. that peurasa;<br />

reujang jipeungaröh lé rasa<br />

1. senting a carong<br />

2. senting a santéng; geunténg<br />

3. senting n ba' kayèe keu pageue atawa baja<br />

sentol a dugh'o'; lugh'o'; tu'ob<br />

sentong n jurèe<br />

sentosa (sentausa) a seuntèesa; sijahtra<br />

sentral n 1. najiteungoh-teungohthat;2.pusat<br />

sentr'ifugal a meugra' atawa meuputa sura'<br />

sentripetal a meugra' atawa meuputa u teungoh


INDONESIA A C E H<br />

(pusat)<br />

sentrum n ba' teungoh-teungoh that; ba' pusat;<br />

samateungoh;<br />

sentuh v bersentuh 1. teupéh bacut;<br />

meusinggöng; meuseuntöh; 2.<br />

meuseutuböh; meujima'; menyentuh<br />

meupèh<br />

sentuk v tersentuk meugantoh<br />

sentul n ba' seutui<br />

sentung a 1. krab; rapat; 2. bajoe<br />

senuh a seungköh pruet<br />

1. senuk n jijieb<br />

2. senuk n sibansa bui krueng<br />

senunggang n nan eungköt la'öt<br />

senyampang adv nyampang; jampang; yampang<br />

senyap a 1. seungap; 2. seungu; 3. teu'iem; 4.<br />

senyar a<br />

gayéb; rayéb; 5. nyidra; nyindra<br />

1. singké; 2. meukeut'iet; prat<br />

senyawang a sinyaw'ong; meusamböng<br />

senyum (senyuman)n sinyom; kulöm; tersenyum (cenderung<br />

tertawa), membuattersenyummang;<br />

senyor n<br />

senyum simpul seungèh<br />

tuwan<br />

senyur n cak. omsinyo<br />

s e o k<br />

a terseok-seok ja' meusungkob-<br />

seolah-olah adv<br />

sungkob; mupinteut-pinteut<br />

sang (-sang); si'ulah-ulah; si'ulahan;<br />

— ya — bukan (kadang ya, kadang<br />

bukan) ragam-ragam nyoe ragamragam<br />

kon<br />

sep n sèp; kupala<br />

sepada cak salamaléköm; soena dirumoh?<br />

sepadan a sipadan; santeuet; padra<br />

1. sepah n seuh; seupah; sue<br />

2. sepah n — raja cicém cindrawaséh<br />

3<br />

sepah n 1. ba' lilén; 2. nan batèe pumata<br />

849


850<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ta'lö'; menyerahkan peusrah;<br />

menyerah sepenuhnya beulasah<br />

2. serah v plueng cucaculo; seurigab<br />

serahterima seurah (srah) ngon trimong; nyang<br />

sidroe seurah (jö') nyang sidroe<br />

trimong buet atawa pangkat<br />

serah a mirah; mirah hu<br />

serahi n seurahi<br />

serai n ba' rheue; sreue; reue<br />

sera/ a terserai meuseupreue'; meuhambö<br />

1. serak a 1. paro; 2. sreueng; 3. seusa'<br />

2. serak (burung —) cicém batö'; geureudhö' tampi<br />

3. serak n — serik (— seruk) meukruh-kruh<br />

serak v be/sera/cmeusiseue; meuseupreue';<br />

meusipreue'; berserak-serakcrébré;<br />

meusiseue; ber --- an teueng<br />

beyeueng; panténg-panteueng;<br />

menyerakkan peue'<br />

1. serakah a lubha; tama'; jumoh; butun; ceulici;<br />

ceuleuci<br />

2. serakah n meunayeue nikah<br />

seram a 1. rham bulèe; srui; rhui; yo; 2.<br />

meutötö; 3. teumaköt; 4. juwah; bueh<br />

serama n geundrang seurama<br />

serambi n seuramoe; s ra moe; --- depan<br />

seramoe reunyeuen; — belakang<br />

seuramoe liköt; antara serambi muka<br />

dengan serambi belakang rambat;<br />

seunambat<br />

1. serampang n tumba' Ihèe mata<br />

2. serampang v terserampang 1. sangköt; 2. ki so';<br />

sreueng<br />

3. serampang v menyerampang 1. (rhom) seurampang;<br />

rawa'; 2. cak srangabrang; 3.<br />

cak söng-aböng; meusöng-aböng;<br />

serampangan (berbicara) 1. bra-


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

broe; 2. rawa'; 3. barangaho; 4.<br />

meuroh; bubé mangat droe; sadè'sadè'<br />

serampang duabelasn runggéng Meulayu<br />

serampin n 1. tika seureukèe sagèe; 2. euncit<br />

sagèe ba' tika (seureukèe)<br />

serampu (sumpah —) n sumpah seurapa (srapa)<br />

serampuk v gantoh; meugantoh; teugantoh<br />

seran n sureuen; berseran meusureuen<br />

serana v menyerana 1. awöih; meurana; 2.<br />

teusangeu-sangeu<br />

seranah n caröt; seueb; seurapa; kutö'; kena -<br />

-- ki teumeureuka<br />

serandang n buloh teunumpang; kayèe silang (caga')<br />

serandau n sijeunèh dhö; la'öt<br />

serandung n tersandung meusantoh; meugantoh<br />

1. serang v menyerang 1. seureubu; seureubeuet;<br />

srubeuet; 2. landa; langa; 3.<br />

tantang; teuntang; menyerang secara<br />

rahasia dimalam hari janga'<br />

2. serang a berserang jahét; makén; mangkén<br />

3. serang n sarang; mandö kapai; kupala awa'<br />

kapai<br />

serang a seulala; silo<br />

serang a 1. jareueng; reuhie'; reunggang;<br />

sirang; 2. hana jai; reunyai<br />

serangga a meunatang bansa sidom, daruet,<br />

unoe; seureungga<br />

seranggung v due' meukuno, singkè meuteugon<br />

ba' teu'öt, jaroe tumpang keu'ieng<br />

serangkak n duroe rangkheuem; kareuem<br />

serangkak (sirangkak) n bieng geuteuem<br />

serangsang v menyerangsang mirah hu<br />

Serani n Naseurani; Seurani<br />

seranometer n alat peunileueng ngon jibré icarat na<br />

851


852<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sepah v bersepah (— sepah) meusiseue';<br />

teut-tareut; calam malom<br />

sepai v bersepai (tersepai) hancö lulöh;<br />

meudeuda'; meuseupreu'; meutabu<br />

1. sepak n menyepak teupue'; tampa<br />

2. sepak n aneu' ruda gari<br />

sepak n sipa'; trom; glueng; keu'ih<br />

sepak bola sipa' bhan; meu'èn bhan<br />

sepakat v sipakat; akö<br />

sepam n mamplam uteuen<br />

1. sepan a cak meugriet; keutieb; geutieb;<br />

meukeutieb<br />

2. sepan n bicöh; beucöh<br />

sepanar n alat peutaré peukeundö atawa<br />

peugurue'<br />

sepang n ba' seupeueng<br />

separatis n ureueng (kawöm) atawa pham<br />

peucrébré atawa pubicah kawöm<br />

(bangsa)<br />

separbang n cak béng keuneubah pèng<br />

sepasin n bie' déndén<br />

1. sepat n eungköt seupat<br />

2. sepaf a cuweueng; klat; prat; pheu; reuhang<br />

sepatu n kasöt; kawöih; seupatu; sipatu<br />

sepeda n gari; geuritan angèn; —moforseutöm<br />

sepedas n haliya; danjabila<br />

sepegoh n kreueng meutiya (meutiyara)<br />

sepele a drah; bubé drah; c'è'; c'è; cé; cé'<br />

sepen n brandang dapu<br />

sepaerah n tapla'; sipré<br />

sepeti adv 1. sa; bagoe; lagèe; 2. hi; 3. ban; 4.<br />

sang; 5. sipeureuti; sepeti itu (begitu,<br />

demikian) meudéh<br />

sepesan n jeunèh limpeuen; reunjang that mue<br />

(m'ue)<br />

sepef a 1. klat; prat; pheu; 2. br'eun; bring-


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bring<br />

sepetir n ba' sijaloh<br />

sepi a 1.seuninya;2.soh;seungue;kusong;<br />

seungab; 3. hana sapeuena; labaih;<br />

menyepi (bersepi-sepi) lanténg;<br />

meuklèh; meungklèh<br />

sepir n urat meuca'-ca'<br />

sepit n penjepit cuwanam; kuwanam;<br />

menjep'it seupét; ceupét; jeupét<br />

sepoi a sepoi-sepoi (basa) meus'èb-s'èb;<br />

dirui; sapui; seupui<br />

seprai n sipré; seupré; ijalapé' (töp) kasö<br />

sepsis n seungka'<br />

September buleuen sikureueng; keunong tujoh<br />

1. sepuh n 1. seupöh; 2. sado; silap; 3. c'ueh;<br />

sepuhan lama<br />

2. sepuh a tuha; uto'; 'udo; useueng; sesepuh<br />

ureueng tuha; ureueng geupeutuha; peutuwa<br />

sepoi a sepoi basa dirui; sapui; teupui<br />

sepu'rt n alat sumuprot;; sumprot<br />

sepuk v menyepuk 1. pupho; pupo; 2.<br />

seurubeuet; srubeuet; reuböt<br />

sepukal (keris — n kréh teupat mata<br />

sepulih n ön kayèe ubat<br />

sepur n geuritan apui<br />

1. seput a cak bagah; bacah; sigra<br />

2. seput a balom; suram; supa'; puli<br />

sera v tersera-sera plueng; cula-culo;<br />

seurigab<br />

serabai n apam seurabi<br />

serabüt n tapéh; — pangkai pelepah enau<br />

jungka (junka) jö'<br />

serabut a calamalom<br />

seraga (bantai — n bantai meutampö' peureuda<br />

seragam n sicura'; siragam<br />

1. serah v berserah sra; peusrah; menyerah<br />

853


854<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

teumpat nyang jita' lé kilat<br />

seranograf n peukakaih rakam kilat<br />

seranta v menyerantakan sranta; seuranta;<br />

puma'lum; ma'lumat<br />

serap v — mesra meusra; menyerap 1. rh'ab;<br />

sr'ab; 2. ki meurha; 3. ki meusra; sra;<br />

4. sr'ab; srab; rhaeab<br />

serap n g(eun)antoe; sirap; sèrap<br />

serapah n seurapa; srapa; seueb; caröt<br />

serapat n ba' seurapat (srapat)<br />

serasa n ranub ijö<br />

1. serasah n bröih purön<br />

2. serasah n ija teunuen nanggroe kléng<br />

3. serasah n jeuram; jram; ie teureujön; sarah<br />

serasi a rasi; jilöb; meukeunong; meupadö';<br />

meudeune; padra; saréh; saneub;<br />

tidak — parie; muparikah; para'<br />

1. serat a reukuet; reukieh; sreueng<br />

2. seraf n bubeüe'; jungka; riman; tapéh; urat<br />

serat buah nangka n' kawi<br />

seratah n boh gadöngbi<br />

serati n sigubeue atawa pawang gajah<br />

seratung n nan ba' kayèe<br />

1. serau a jareueng; reuhie'; reunyai<br />

2. serau n nan ba' kayèe<br />

seraut n sikin meurawöt<br />

1. srawak (batu —) n batèe meukandöng cémpaga<br />

2. serawak n sijeunèh peunjajöh pisang, teupöng,<br />

bohmano' ngon meulisan jampu<br />

santan)<br />

serawal n siluweue<br />

1. seraya adv sambé; seureuta; salang; sara; sira;<br />

samataram; simeutaran<br />

2. seraya (uang) n pèng ripèe keu gaji keuchi'ngon krani<br />

gampöng


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

seraya n kayèe meuranté; ba' dama<br />

serba p seureuba; mubagoe-bagoe; bandumbandum;<br />

mandum-mandum; —putih<br />

seureuba putéh; — serbi mumacam<br />

ragam; — guna dumpat jeued ngui;<br />

— neka anika ragam<br />

serbah-serbih a bajèe meudrèh-drèh<br />

serbak v menyerbak mubèe; bèe meuhiröm;<br />

meuhambö; pubangoe; meudrö-drö;<br />

meuhipaih (-hipaih); meuhireut<br />

serban n ceureuban; seureuban<br />

serbat n ie seureubat<br />

serbet n ijasampöih jaroe atawa babah<br />

serbu v menyerbu 1. sabö; seurubeuet;<br />

sukrèe; ngamo'; tajö; köng; töng; 2.<br />

landa; lawa; 3. kurumèe; menyerbu<br />

berbagaiarah (membabi buta) srang<br />

brang; gadèe-gadèe<br />

serbuk n rabö'; seureubö'; — gergaji sue<br />

gogajoe; rabö' kayèe; — rempah<br />

dalam kain kafan pacé<br />

serdadu n seureudadu; seudadu; sidadu; sipa'i<br />

'adi<br />

serdak n dhöi; abèe; Ion<br />

serdam n suléng; seureudam; öli-öli; (dari<br />

batang padi) wa<br />

serdang n sibansa ba' nipah, keu ön buböng<br />

serdawa n geureu'ob<br />

serdi n peunyakét guda meu'ie idöng;<br />

monmón guda<br />

sedih a pruet cateueng; meuceudeut<br />

sere n ba' rheue; sreue<br />

serebrum n uta' lam brue' tangkura'; uta' raye'<br />

seregang a berseregang 1. kuköh; sasa; geueh;<br />

2. meulho<br />

serealia n jeunèh teunaman lagèe padé atawa<br />

855


856<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gandöm nyang jeued keumakanan<br />

serembah-serembaha meulé-lé ie mata<br />

seremban n meu'èn rimbang<br />

seremoni n adat; seremonial meu'adat-adat<br />

serempak a meusigo; sigo; seureuta; meusayéng;<br />

menyerempak seurubeuet;<br />

söureugab; keserempakan<br />

mukaranah<br />

serempet v menyerempet meurampéh; rab<br />

keunong; meusintöh; meusie;<br />

meusibè; meusiba; teupèh Dacut<br />

serempu n 1. seurampèe; srampèe; 2. jalö<br />

seurampéh<br />

serendah n ba' pisang bukhè<br />

serendang a 1. singèt; sih'èt; 2. /c/seudèe; sapéh<br />

sereng n beudé keureuthaih<br />

serengam a 1. meukeurumon; meujuh'om; 2.<br />

meuseureunga; meujahöi<br />

serengeh v menyerengeh hèng; geuhèng; hing<br />

serenjak n peutaih tiköh<br />

serenjang a cot; cacang teuglong lagèe patong<br />

serenta adv dami; banlami; seureuta<br />

serentak a 1. meusigo-sigo;seureunta'; 2. lanja;<br />

yöhnyan laju; meusigra laju<br />

serep v menyereph. peusahèh; 2. peuteupat<br />

jaba<br />

serep n geunantoe<br />

1. seret v nila; hue; rayueng; menyeret 1. hue;<br />

rayueng; gandéng; 2. hila; 3. ki<br />

peuhadap ba' hakim; terseretkarena<br />

(kain) kepanjangan meudrèh-drèh;<br />

meurèh-rèh; meuroh-roh<br />

2. seret n 1. plang-plöt; 2. rapön; birè; hambi;<br />

seuneurét<br />

sergah n dhöt; dhét; deungkang; grantang<br />

sergam a tersergam meujuh'om


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sergap v menyergap janga'; tajö'; rungkhom<br />

sergut a gasa (peuneugèt); gabai<br />

s e<br />

"<br />

n<br />

caya; cahya; cuwaca; gléh;<br />

jeureungèh; — balai pupalèh; —<br />

gunung caya gunong; — muka caya<br />

ruman; ie muka; — panggung aneu'<br />

bansawan; — pantai ki 'oh toe leumah<br />

ceudaih; berseri-seri (berca-<br />

s e n<br />

v<br />

haya-cahaya gemerlapan) muma'ma'<br />

menyeri pi'ieb sri bungong (lé unoe<br />

atawa bambang)<br />

s e r / a<br />

1 mali; tri; padra; sali; sri; mali (hana<br />

nyang talö atawa tiwaih hana nyang<br />

meunang); 2. cak woe pangkai; pulang<br />

pangkai; 3. tuka muka hana<br />

meutamah; 4. sama meutém-tém<br />

s e r / n<br />

meuseumong; meusamböng-<br />

serial a<br />

samböng; meu'iku-iku<br />

meuturöt-turöt; meusamböng<br />

seriap n sibansa dhö' la'öt<br />

1<br />

- s e n a t a<br />

reuda; piyöh ujeuen; teudöh; reului<br />

2. seriat n nyaréng udeueng<br />

seriawan n seurawan; — usus (ucus) ceurét;<br />

biyöh (peunyakét aneu; miet)<br />

seri bulan n sibansa ba' beuringèn<br />

seri bumi n nan naleueng<br />

seridanta (seri gading) n nan ba' bungong<br />

seriding n eungköt seuridéng<br />

serigala n asèe uteuen; keureuköih; rubah<br />

serigunting n cicém meubulèe itam, meu'iku<br />

panyang, lagèe gunténg<br />

1<br />

- serik a jra; hanlé; tèbat<br />

2<br />

- s e n k<br />

n serak-serik su ureueng pleue aleue<br />

serkat n carikat; kumpöilan; sikutu; rakan<br />

1. serikaya n ba' seureuba ra'sa; lunih<br />

857


858<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

2 serkaya n sokaya; asokaya<br />

sermala n 1. utöh; 2. utöh seumeupheuet; jaro<br />

uké<br />

serimenganti n pintö geureubang dalam (astana)<br />

serimpet v menyerimpet meucarueh gaki<br />

sermpung n taloe beuleunggu; taron; pa';<br />

terserimpung 1. keunong taron; 2. ki<br />

keunong pa'<br />

1. serindai n buröng<br />

2. serindai a meureudu; mangat tadeungo<br />

(leungo)<br />

serndit n kèkè'; seurindét; bayeuen ubit<br />

1 sering a 1. sréng (beuneueng; taloe); 2. krab<br />

rapat; 3. ceukang krang (keureutaih);<br />

menyerng rhéng; sréng<br />

2 serng a kayém; — kali kayém that; seringsering<br />

1. teukadang; sigo-go; 2. ca/c<br />

kayém<br />

3. sering a rampéng; rhéng; piruet<br />

4. ser/np v menyering seuri<br />

seringai n hèng; menyerngai geureuhèng;<br />

geuhèng; raheueng<br />

seringing n hing<br />

seebf n sugöt si gutèe<br />

ser/um n lapéh kulét jimiyub kulét uroe<br />

s e r / u s 1. sunggöh; nasuha; meukeubit; ako';<br />

2. geunténg that; bala<br />

serkah a leukang meuleu'a; beukah Iheueh;<br />

wah; menyerkah 1. rintha'; 2. /r/'plah<br />

serkai v menyerkai seureukèe; aya'; saréng<br />

serkap n 1. bubèe rangkab; 2. seureukab<br />

serkup n khöb; menyerkup gom; khöb<br />

s e r/ a/7 n menyerlah seureulah; meuseureulah;<br />

jeureulah<br />

serling a urue' peunaron<br />

sermangin n geundrang seurama


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sernak a menyernak (hati) seuna'; seusa'<br />

1. sero n jang la'öt<br />

2. sero n pangkai; buleueng; andé; pesero<br />

ureueng nyang böh pangkai<br />

3. sero n bubrang<br />

serobeh a meusui-sui; meurui-rui; (ö' atawa<br />

bajèe)<br />

serobok v berserobok meurumpo'; rumpa';<br />

meurudh'o'<br />

serobot n meulangga ha'; rampaih ha' atawa<br />

atra gob; menyerobot 1. co'; reuböt;<br />

rayéh; 2. köng; kh'o'; 3. hana<br />

meu'atöran; 4. sakeue<br />

seroja n bungong seuleupö'; seulipö'; jiemjiem;<br />

tunjöng; padam<br />

2. serok n cinu; ceuno<br />

3. se3rok n Ihö'; lö'; seurukan; surukan; srukon<br />

seerambong n 1. curu; 2. sulie<br />

serompok a terserompok meusa'; meukarat<br />

serondok a terserondokï. meucula; meucaga';<br />

2. meujrön; meucrön<br />

serondol v menyerondol po'; köng; töng<br />

serondong v menyerondong kh'o'; meutajö<br />

serong a 1. juréng; siröng; suréng; bali (-bali);<br />

2. surang-suréng; 3. ki sulét; 4. ki<br />

khiyanat<br />

seronok a meuseurunoh; srunoh; mangat<br />

takalon mangat tadeungo<br />

seropot v menyeropot cak hirup; hiröb; hisap;<br />

p'ueb; p'ieb<br />

serosoh v menyerosoh (meu)thoh-thoh;<br />

(meu)dhoh-dhoh<br />

serot v (h)iröb; p'ueb; p'ieb<br />

seroyong (an) a meuhapit-hapit; mupinteut-pinteut<br />

1. serpih n seureupéh niba' lando' tanoh kliet;<br />

batèe jeued<br />

859


860<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. serpih a 1. pipa'; reugéh; rigéh; rumpang;<br />

rumpong; 2. teucr'ie; ubit-ubrt<br />

sersan n seureusan<br />

1. sersi n loih; mata-mata; seupiyun<br />

2. sersi n ija lipéh niba' bulèe bubiri<br />

1 serfa p 1 • ngon; deungon; seureuta; 2. dami;<br />

banlami<br />

2. serta v seureuta; seutot; seutèt; beserta 1.<br />

meusigo ngon; asi; 2. meuseureuta;<br />

3. iréng; peungon; dampéng;<br />

meuseureuta; peserta sikutu;<br />

ureueng sajan<br />

serta merta a sikléb-siklab; lanja<br />

sertifikat n surat keutrangan<br />

sertu v menyertu sama'<br />

1. seru n höi; sru; tawö'; sanggroh; seruan sru<br />

2. seru a hibat; meukachöi; meupakrui;<br />

meudabèe; sangat<br />

3. seru p sru<br />

seru n nan ba' kayèe keu papeuen rumoh<br />

serua a sa; saban; sirupa<br />

seruak v menyeruak 1. kuwa'; pileue; 2. ki<br />

mböh 3. lueb<br />

seruas n jeunèh ba' kupi uteuen<br />

seruda n rangkheuem; suda; kareuem;<br />

keunareuem<br />

serudi a berserudi (intan) ka teugeuso'<br />

seruduk v 1. so-so; h'o'-h'o'; lui; lob; 2. saséng;<br />

po'; 3. langga; kh'o'; köng<br />

serugah n jeunèh ba' siyuengyueng; seuleupö'<br />

1. seruh a rhiet; riet; sriet<br />

3. seruh n su ureueng euntreut (euntho) gaki<br />

4. seruh a meupakrui<br />

serui a rhiet; riet; sriet<br />

seruit n tampuléng saboh mata<br />

seruk n umpang breueh asoe siplöh gantang


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

serul a brè; bra; brue<br />

serling n suléng<br />

serum n 1. beunda cayé nyang ghuen lam<br />

tuböh; 2. ie darah hiweuen nyangka<br />

jipeukeubai ngon peunyakét; 3.<br />

ie darah nyang meuklèh watèe darah<br />

jimeughuen<br />

sermat n ukheue tapa' léman<br />

serun n geureupöh atawa umpueng mano'<br />

1. sernai n seurunè; srunè; muri<br />

2. serunai (— laot) n sijeunèh ba'kayèe la'öt<br />

1. serunda v menyerunda hue; hila<br />

2. serunda a menyerunda meujunthue; junthè;<br />

meuisntue; meusantue<br />

1. seurundang v menyerundang so'-so'; cungké; ro'ro';<br />

lo'-lo'<br />

2. serundang n seurundéng; ulheue meu'aweueh<br />

serundi n seurunè, /èn/s-yèn/snya meunanggét;<br />

biduen; kaphé; mirah; seutawön<br />

serujang n tumba' kayèe<br />

seruntun (akar —) n sijeunèh peundang<br />

serupa adv sa; sirupa; galah tukong; caga';<br />

sadeungon^sangon; rata; pada; turöt;<br />

menyerupai hi; meuhi; serupa, sama,<br />

sesuai, seia sekata sapeue<br />

serpih a seureupéh<br />

1. seruput v menyeruput (h)irup; p'ieb<br />

2. seruput n nan teunaman<br />

seruru n sijeunèh ba' urèt; urot<br />

serut n nyhèh; nyèh<br />

seruru n ruko' raye'<br />

serunyuk v menyeryuk löb; lui; nueb; susöp<br />

servis n peutimang; satoh; rintah; — makan<br />

cawan pingan; menyervis peugléh,<br />

pubeutöi nyang reuloh<br />

sesah v bersesah eungkhoe; ingkhoe;<br />

861


862<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menyesah seunuet; eungkhoe<br />

sesai (uang —) n jeunamèe nyang gohlom glah<br />

jibayeue<br />

sesaing a siwadan<br />

sesajen n khanuri aruwah<br />

sesak a arat; picé'; seuleusa'; seusa'; meusa'sa';<br />

2. peunoh meusa'-sa'; 3. seuna';<br />

4. k/sahsöh; söhsah; 5. /o'meukarat;<br />

menyesakkan hangeub<br />

sesal n seusai; teulah; meulah; menyesal<br />

(karena lupa) akeuma'; menyësali diri<br />

lah; laih; meulaih;teulaih; teuneuh'a'<br />

1. sesap v rh'ieb; sr'ieb<br />

2. sesap (sesapan) n umong atawa biang roh<br />

1. sesar v menyesar meu'iseu'; meuseu';<br />

meu'isèt<br />

2. sesar v bersesaran löb; lub; lui<br />

sesarti n nasihat; peutuwah<br />

sesar a 1. sisat; ruda; wo; 2. k/dalalat; lalalat;<br />

meureurui; meuheurui; — air salah<br />

peurunoe; — akai pungo; — barat<br />

meusalah bandum; — lalu meusalah<br />

jalan; — langkah pubuet nyang hana<br />

patöt; — pikiran ki meurawé-rawé; -<br />

-- pusat bingong; menyesatkan jiba<br />

ba' jalan nyang salah<br />

sesawi n sisawi; seusawi<br />

sesenap n teunaman keu umpeuen meunatang<br />

seser n sawo'<br />

sesil n bansa kreueng, tirom<br />

sesira n nan teunaman<br />

sesoca n pumata intan<br />

sespan n seutöm gandéng<br />

sestina n ca'é nam baréh<br />

sesuai a 1. seudang; 2. balöh; palöh; 3. rasi;<br />

4. santeut; 5. padra; 6. mupakho'; 7.


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mada; 8. sa; sapeue; 9. timang; 10.<br />

rasi; meukeunong; 11. gèt that; 12.<br />

pada; 13. bubé kheun; bersesuaian<br />

mumada; sesuai (cocok) jilöb<br />

sesuatu n choe; coe; c(h)oi<br />

sesumbar v teukabö; buha'; burat; bureue<br />

sesunguhnya p sagai<br />

1. sef n bhab<br />

2. set v mengeset pupatöt<br />

3. set n judö; sijudö; pasang; sipasang<br />

sera n cak haih; hah<br />

setabelan n cak pasökan meuriyam<br />

setagen n ija keu'ieng ureueng inong<br />

setai a bersetai-setai meupéng-péng; ruyaruyoe<br />

setaka n seuma'; reuba<br />

setaka n singgasana<br />

1. setal n cak weue guda<br />

2. setal n cak beusoe baja<br />

setambul n nan ba' kayèe<br />

sefan n beuno; jén; sanèe; kesetanan ka<br />

tamong; ka jitamong jèn<br />

setana n cak astana<br />

setang n kumudoe; keumudoe; neumat<br />

setangan n cak sampöih jaroe; bungköih<br />

setanggi n keumeunyan; kumunyan; keutanggi;<br />

— ladan keutangie cina<br />

setapak n leupu<br />

setaria n nan naleueng<br />

setasiun n sansiyön; tansiyon; tasiyön; kepala -<br />

- sèp<br />

sefaf' n dapeuta; judue; jadöi<br />

setawar n ön raja peunawa<br />

setebal n sijeunèh teunaman keu ubat sijue'<br />

seteger n peurancah<br />

seeheng a cak seudèe; sapéh<br />

863


864<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

setek n tarö'<br />

setel n 1. (si)pasang; 2. sisalén bajèe;<br />

seuneurö; seundrö; menyetel seutè<br />

setela n keutila; keupila<br />

sefem a 1. ca/ctala; peusabé su (suwara); 2.<br />

ca/r isu; suwara lam hai pumiléh<br />

setengar n beudé meudapu; ésuetinggeue<br />

seter n cak bintang tanda pangkat<br />

seteranah a seunang; geumira; rali; seuméng;<br />

gatu; seu'o<br />

seteru n sitrèe; musöh; lawan; — turun<br />

femurunsitrèe mupeusaka; berseteru<br />

diam-diam (mendendam) meu'ukam<br />

seti n ijasutra<br />

setia a seutiya; ba'ét; bersetia meuseutiya<br />

setiabu n (ular atau pedang) suntiyabu, nan<br />

uleue atawa peudeueng<br />

setia kawan a seutiya; sakiya; meuseutiya;<br />

meusapeue rasa<br />

setiar v cak ékhtiyeue<br />

setiawan a' sangat seutiya<br />

setiga n ca'é Ihèe baréh<br />

1. setik n jeungkai<br />

2. setik n neucob<br />

setinggal n éseutinggeue; seutingeue (sejenis<br />

senapan panjang bersumbu)<br />

setinggi n cak layeue nyang jeued gulöng<br />

setinggil n cak sibansa panteue<br />

1. setip n seutip<br />

2. setip a sawan; pungo bui<br />

setir n kumudo; seutiyu; menyetir<br />

peulayeue; ba; peuja'<br />

setirman n jarömudi<br />

setiwel n salöb beutéh<br />

setolop n panyot kaha<br />

sefom n wap; —bargas beureugaih; — wales


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

seton n guci; peudeuna<br />

setop (stop) v cak piyöh; teudong; seutop<br />

setor v bayeue; seuto; srah<br />

setori n cak karu; kalot<br />

setrap n cak uköm; seutrap<br />

setrat n cak jalan raya<br />

setrika n teurika; menyerika gröih; gröh<br />

setrimin n ijateunuen gasa<br />

sefbp n seutrép; sitrép; garéh<br />

setrum n seutröm<br />

setrup n sitröp; ie saka<br />

1. seru n beureukat; sampeuna; sampöna<br />

2. sefu n nan teunaman la'öt<br />

setuil n nan teunaman<br />

setuju adv akö; trimong; menyetujui seureuta;<br />

setuju dengan sikutu<br />

setum n tarö' kayèe kameu'ukheue; tunggöi<br />

setung n cak luka lam idong keunong ulat<br />

raseutöng (sibansa penyakét<br />

jeuheuet)<br />

sefup n meuraba<br />

seturu n sikawan; sikurön<br />

sewa n siwa; pa'; sewa beli ansö; angsö<br />

menyewa (kebun tebu) bungkai<br />

sewaka v peulamietdroe ba' raja<br />

sewal a neuh'aih; suwang; suwè'<br />

sewar n mundö'; candong<br />

sewar v menyewat sama; rampuet; rumpuet<br />

sewot a beungèh; bingèt; binyèt; br'eun; gr'am<br />

sewa n siribèe<br />

sfing (sfinks) n patong ulèe manusiya mubadan singa<br />

s/a a — s/a 1. seuhai; 2. beurakah; brakah;<br />

3. pahna; 4. srangbrang<br />

siaga v sieb; leungka<br />

1. siah a — /ayab meu(h)apit-apit; teugeuntit-<br />

865


866<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

geuntit<br />

2. siah v bersiah 1. si; meusi; seusa; siwo; 2.<br />

kilè'; keu'ih<br />

1. siak n khadam meuseugit<br />

2. siak (burung —) n sibansa kleueng malam<br />

3. siak (rumput siak-siak) n sijeunèh ubat glang<br />

siakon v meuseunoh<br />

sial a 1. neuh'aih; rudi; 2. paléh; palieng;<br />

pangèh; 3. suwang; suwè'; 4. kas<br />

cilaka; cilakeu'<br />

sialang n sambang unoe; bersialang 1.<br />

meukeurumon; 2. co' ie unoe<br />

sialat n teunaman keu ubat sakét sabön<br />

1. siamang n himbèe<br />

2. siamang n anoe beusoe<br />

1. sian adv cak sidumnan; sidubnan<br />

2. s/an a wareuna birö meuneung ijö<br />

sianang n nan eungköt ie tabeue<br />

1. siang uroe; siang bolong cot uroe; timang;<br />

reumbang; siang malam uroe ngon<br />

malam; sore ban'seupöt uroe; siangsiang<br />

beuleubéh awai; kesiangan<br />

jula uroe; siang ini uroe nyoe<br />

2. siang a peungeueh; gléh; bersiangpeugléh;<br />

reuntéh; menyiang, menyiangi cah<br />

creue; eumpoe; umpoe; ureueh;<br />

menyiangi burung lueh; menyiangi<br />

ikan peusieng<br />

siangü n sijeunèh naleueng awé (awö)<br />

sianida n dat meuracön<br />

siantan n ba' peunujöh<br />

siap 1- kana; 2. sampang; seuleusoe;<br />

Iheueh; asi; 3. ka jitém; 4. dong beu<br />

meusiga'; 5. meujaga-jaga; — cetak<br />

ka jeued cita'; —pakaika jeued ngui;<br />

— potong ka jeued sie; — tempur ka


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sieb muprang (meulho); bersiap-siap<br />

meusudiya; meukeumaih; tidak siap<br />

hana keumah; menyiapkan alaih;<br />

peusudiya; padè'<br />

siapa n soe; siapabisasoe jeued; siapadapat<br />

soe é'; siapa /ag/'soelom; siapa pula<br />

soelom; siapa suka soetém; siapa<br />

tahu soetupeue; siapa saja<br />

soemantong; siapa nyana soe kira;<br />

bukan siapa kon soe; bukan siapasiapa<br />

kon sibarang; barang siapa<br />

baranggasoe; barang sigasoe;<br />

ketahuan siapa meusoe; tahu siapa<br />

tusoe; perkenalkan (mengenalkan)<br />

siapa peutusoe; tak diketahui siapa<br />

lawan siapa hana tatusoe-meusoe<br />

1. siar v meny/ar/rar)1.sipreue';seupreue';2.<br />

bré thèe; puma'lum; peugah; 3.<br />

sranta; sru; 4. peuteubiet; publoe; 5.<br />

panca; 8. kirém; peu'é'; peu'ét; tersiar<br />

meugah; meuthèe<br />

2. siar v bersiar (-siar) tamaca; ja' meu'ènmeu'èn<br />

(meuhayeue-hayeue)<br />

3. siar n — bakar peukara teumeutöt rumoh;<br />

menyiar töt; teumeutöt; tersiar teutöt<br />

4. siar n seuneumong (peureukat) bata ngon<br />

bata; menyiar turap; pudi<br />

5. siar n daun — nan teunaman; sigègè<br />

siarah n (siarat) bintang döheura<br />

siasat n 1. pré'sa; seulidé'; 2. sudi; tanyong;<br />

3. sasat; sidé'; 4. teugö; ceula;<br />

menyiasati sasat; sidé'<br />

siasat n cé'sa; sé'sa; énanya<br />

siat v meny/af (h)iréh;sayab; layang; lapah<br />

siau a leupie<br />

sibak v cré; plah; siba; plah ö'; meny/ba/fpilèt<br />

867


868<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. sibar (sibar-sibar) n hambi; leupu<br />

2. sibar n dén-dén raja<br />

3. sibar a bersibaran (an) meucrue'-crue';<br />

sibilan n<br />

meuchue'-chue'; meujreuen-jreuen<br />

su meus'èh-s'èh<br />

sibir num sesibir sikra' (krè 1<br />

); sigréh; sicrie'<br />

sibiran tulang n ki aneu' meutuwah; bohaté<br />

1. sibuk a 1. beucah-beucah; gabhue'; gabue';<br />

dangdhöt; katèh-katoh; mèh-moh;<br />

gamèh-gamoh; pula-puloe; rhob;<br />

srob; seubö'; 2. jeumot; cula-culoe;<br />

3. ka'a-ka'u; menyibukkan diri sendiri<br />

peurintang droe<br />

2. sibuk v menyibuk luem<br />

1. sibur n cinu brue'; glö'<br />

2. sibur n sibur-sibur dén-dén raja<br />

sibusuk n sijeunèh ba'kayèe keu peuneugèt alat<br />

rumoh, ukheue keu neulhab ija<br />

sice n cak sipsang keurusi ngon mija<br />

sicerek n nan ön kayèe<br />

sida n lakab keu waréh raja<br />

sida v gasi; sida-sida 1. peugawèe dalam;<br />

2. kawai astana nyangka teugasi<br />

sidai v menyidai adèe; diyeueng<br />

sidat n kirèe; lijeue; leujeu<br />

sidi a sampöreuna; purnama — buleuen<br />

peunoh; buleuen peuet blaih<br />

1. sidik v seulidé'; sasat; sidé'<br />

2. sidik a teupat<br />

3. sidik n 1. taron rusa niba' awé; 2. sagoe<br />

nyang cincu (rincu)<br />

siduga v bersiduga<br />

adu plueng<br />

plueng meudilèe-dilèe;<br />

sifat n sipheuet; èewalat; kasiet; — wanita<br />

utama la'sana<br />

sifilis n penunyakét sabön


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sifir n 1. noi; sipè noi; 2. soh<br />

1. sifon n ulèe noih (noeh)<br />

2. sifon n kain — cita aloih<br />

3. sifon n p'ueb<br />

sigai n paténg purieh<br />

sigak n cih (cara paröh asèe)<br />

sigando n sibansa bawang<br />

sigap a tangkeueh; tangköh; siga'; kha<br />

sigaret n sèt; tembakau — baköngsèt; rokok<br />

— ruko' sèt<br />

sigasir n daruetkléng tanoh<br />

sigenteng n janga'; jangat; srabèe<br />

siger n kulahkama<br />

1 • sigi n suwa; sulöh; menyigi 1. Ihöh ngon<br />

suwa; 2. fa' seulidé'<br />

2. s/g/' v julöh; culöh; cungké; kueh; kuré'<br />

sigung v menyigung singköi; king<br />

sigung n musang bèe kh'èb<br />

sihir n sihé; rancana; kihanah; menyihir<br />

jhung<br />

sijil n 1. sijin; 2. surat tanda tamat sikula<br />

sika n bajèe gunténg Cina<br />

sikah n rupiah; pèng nanggroe Kléng<br />

sikai n awé buböng<br />

1 • sikap n 1. bangon (ragam) tuböh; 2. siga'; 3.<br />

peunapat; naseubah; — berkuasa<br />

peuleuoh; teureukaih; teureukah;<br />

bersikap pantas mupeureunah;<br />

munasabah<br />

2. sikap n (— malam, burung elang) kleueng<br />

3. sikap n baju — bajèe sika<br />

4. sikap v menyikap 1. ruguem; uem; 2. gapiet<br />

beudé<br />

sikari n tumba'; tukang — ureueng<br />

meutumba'<br />

1- sikat n 1. peunyampöh; 2. sugöt; 3. sisi; 4.<br />

869


870<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

creueh; 5. ki rampaih; 6. ki pajöh<br />

meukeubit; sikat gigi dari tangkai<br />

bunga kelapa sugi; menyikat<br />

(melicinkan) tasoe<br />

2. sikat n nan teunaman<br />

sikedampung n nan boh kayèe<br />

sikeras v bersikeras meukreueh; ngon cara<br />

kreueh; kreueh até<br />

sikik n nan ba' kayèe<br />

sikikih n nan cicém<br />

sikin n sikin<br />

sikü n cak bacut; dit; mit; nit<br />

sikion n angèn puténg beuliyöng tupheuen<br />

siklus n thön atawa watèe nyang meugisakla<br />

siksa n cé'sa; sé'sa; adeueb<br />

siku n 1. singkèe; 2. go beudé; 3. sagoe;<br />

siku; 4. siku-siku; 5. leungköng; sikusikw\.<br />

go beudé; 2. siku; 3. geuniréng<br />

atawa rusö'; bersiku meusagoe;<br />

menyiku singköi<br />

sikudidi n cicém keudidi<br />

sikut n singköi; tukang — ki ureueng nyang<br />

suka jimeurampaih (reuböt) atragob;<br />

menyikut king; meu'èn singkèe<br />

sil n surat tanda keubah barang ba'<br />

gudang nyang jipeusiwa<br />

1. sila v sila;. — kan peusila; menyilakan<br />

peusila<br />

2. sila v wét sila<br />

3. sila n atöran atawa adab saboh-saboh<br />

bangsa atawa sidroe-droe ureueng<br />

silabus n ékhtisa (mohtasa) saboh peulajaran<br />

silalatu n dhöi; abèe; meu'<br />

silam a 1. glap; seupöt; reudom; 2. Iham; löb<br />

(mata uroe); 3. leunyap; gadoh; rayéb;<br />

gayéb; 4. jameun dilèe; dilèe; uroe<br />

jéh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

silampukau n nan cicém<br />

1. silang n 1. tanda silang; simplah; 2. palang;<br />

simplah; kayèe silang; menyilang<br />

meusimplah; siyu — empaf simpang<br />

peuet; — pendapat ki muproehai; -<br />

selimpat ki meusui-sui;<br />

meuseureugui; sakét that-that; —<br />

selisih (— sengketa) mupaké;<br />

sugang; seuliséh; — s/ursalahsalöh;<br />

tanda silang pengusirhantu (x) panca;<br />

2. silang v kawén silang (hiweuen meuseutèt)<br />

3. s/Vang adv Iheueng hana padumna tréb;<br />

menyilangi koh (narit), ceukot<br />

1. s/7ap a 1. silap; meusalah kalon; 2. lupöt; -<br />

-- hati gadoh ingat; tuwo; — mata 1.<br />

salah ngieng; 2. seulala; 3. gadoh<br />

ingat; 4. lupöt<br />

silara n ön keurusöng<br />

silase n ön jagöng thö<br />

s//af n manca'; silè'; silat; kilè'<br />

1. silau a seulala; seumilu; silo; panèe; panie<br />

2. silau v menyilau tilé'; ja'kalon<br />

silengah a bersilengah hanapöh; lingah;<br />

hanapakoe<br />

s//ef n sijeunèh sikin ceumukö<br />

silih adv 1. saléng; 2. gantoe; tuka; —berganti<br />

meugantoe-gantoe; bersilih 1.<br />

gantoe; 2. meu'ubah; 3. meutukataké;<br />

silih lapik ki gantoe tika; menyilih<br />

gantoe; tuka; meugantoe; meureuka;<br />

silihan geunantoe<br />

silik v menyilik luem; meuluem<br />

s/7/Aa n bagiyan niba' batèe ngon anoe<br />

silinder (selender) n agö'; agu'; glöng; surieng; tureue';<br />

tureue; kindang; boh agö'; boh<br />

singgam<br />

871


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. silir a dirui; sarèe<br />

2. silir n — bawang kulét uroe<br />

silo n kröng; keupö'; papeuen atawa<br />

beusoe plat<br />

silok v pukie' mata; banteubleut<br />

silsilah n asai usui; salasilah; saleusilah<br />

silt n lando' ie<br />

silu a 1. pilu; raweuen; 2. singké<br />

s//uef n bubayang<br />

siluk n nan ba' kayèe<br />

siluman n 1. meukheulu'(h) alöih; 2. ki hana<br />

deueh takalon; gayéb<br />

simaung n sibansa boh kayèe meuh'ong<br />

1. simbah a bers/mbabbasah buchue'; meuchue'chue';<br />

bulut<br />

2. simbah v bersimbah sila'; salob; silob<br />

simbai a gèt lakku; supan; teureutib<br />

1. simbang n meu'èn rimbang; simbang<br />

2. simbang n cicém la'öt<br />

1. simbar n sibansa seumalu<br />

2. s/mbar f— dadaj n bulèe dada<br />

simbat n peutah<br />

simbiotik a banduwa piha' meulaba; sali<br />

meulaba<br />

simbol n tanda<br />

simbukan (kesimbukan) n sibansa ba' urèt<br />

simbur v bersimbur (meu)simbö; meuch'ach'a;<br />

ki sapöt<br />

simetris a (saban) timang; banduwasi sabé;<br />

(saban) saré (saré')<br />

s/m/'/e a sang<br />

1. simpai n klah; simpè; geuet: gheueb; heuet<br />

2. simpai n bue krèh bulèe meukeununèng<br />

1. simpan v menyimpan 1. keubah; 2. tröh; 3.<br />

som (mat) rasiya; 4. meu'asoe;<br />

meu'éleumèe; 5. meukandöng; seu-<br />

872


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

nimpan; seuneusom; keumandöng<br />

2. simpan a 1. singkat; paneue';'èt; 2. ka keumah<br />

simpang n simpang; cabeueng; simpang jalan<br />

cabeueng rèt; —tiga (empafjsimpang<br />

Ihèe (peuet); menyimpang bè; bèbè;<br />

siba; sibè; seusa; siwo; muparikah;<br />

meusie; meusuréng; siröng;<br />

penyimpangan mukalapah<br />

simpang siur calam-malom; meutarèh-parèh;<br />

meubulabuloe; meutindéh payéh;<br />

meupalét-palöt<br />

simpanse n bue krèh<br />

simpat v kesimpatan teurhö'; teusrö'; hue'<br />

simpati n röh sayang; röh akö; röh keu suka;<br />

röh meukeunong; meulimbang; tidak<br />

— binci ruman<br />

simpatik a meuch'a'; limbang<br />

simpatisan n ureueng nyang simpatik<br />

simpel a tunggai; mudah; seulalu<br />

simping n limpéng<br />

simpir v menyimpirkan (sayap) kirab<br />

simplifikasi n peumudah<br />

simplistis a sadarahna; sidarana<br />

simposium n majeulieh nyang neumuproe sabohsaboh<br />

bhaih<br />

simpuh n due' meutimpöh (simpöh)<br />

simpuk v menyimpuk 1. meukh'o' sira ja'; 2. ki<br />

péteunah<br />

1. simpul n neukuetaloe atawa beuneueng; atöt;<br />

—anyam neukue seuneumöng taloe<br />

raya meurakab ngon taloe ubeuet;<br />

menyimpul rakab; — hidup neukue<br />

jeued ploh; kesimpulan kieh;<br />

mohtasa; berkesimpulan jajam;<br />

873


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jadam; sajöh<br />

2. simpul adv kulöm; tersenyum •-- sinyom<br />

meukulöm<br />

3. simpul v menyimpulkan rakab; kue; gunci;<br />

kesimpulan peunutöh; mohtasa;<br />

ékheutisa<br />

simpur n nan ba' kayèe<br />

simultan a sigo ö; sireunta'<br />

sinaga n bicöh; teunamon; licöh; leucöh<br />

sinambung v bersinambung' meuseuneumong;<br />

meulanjut<br />

sinar n caya; cuwaca; sina; sinar; ber —<br />

reumèn; ber (meu)anca'-anca'<br />

sinar, daun — n sijeunèh ön paku<br />

sinau a seureulah; meuseureulah; jeureulah;<br />

jeumeureulah<br />

sinawar n pineueng peunawa<br />

sindap n kalang ulèe; krue<br />

sinder n mandö<br />

sindikat n könsi<br />

sindir v meny/bd/rabaih; baréng; drab; kayét;<br />

kieh; pansie; pangsie; siyu; simbé;<br />

sidresna n rasa paneuh, seuna' ngon mumang<br />

sindrom n tanda-tanda peunyakét<br />

sindur n geundét mirah muda, ba' birè<br />

meugeunyie putéh<br />

Singapura n (kependekan) Pöt; Pör<br />

sinema n geudong béseuköp; pilem béseuköp<br />

sinergi n meuhurub<br />

singahak v tersingahak teukeujöt; teusanga';<br />

teuseunga'<br />

singgah v piyöh si'at (sigos'ab); singgah;<br />

saweue; tempat persinggahan<br />

peulanggahan pelanggahan;<br />

peunanggahan<br />

874


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

singgan p hingga<br />

1. singgang a eungköt salè; dadeueng<br />

2. singgang a panggang; salè<br />

3. singgang v due' tinggöng Iheuehnyan beudoh<br />

dong meugantoe-gantoe sara jaroe<br />

meusimplah mat ön geulunyueng,<br />

cara uköm aneu' sikula<br />

singgasana n ra'ta; singgasana; tahta<br />

singgir v menyinggir 1. salob; silob; 2.<br />

peutunyo'; bréthèe<br />

singgul v menyinggul sigöng; singgöng; king<br />

singgung v bersinggungan 1. meuseuntöh;<br />

meuantö'-antö'; 2. ki meusangköt<br />

pawöt<br />

singgung n mangoih bèe kh'èb<br />

1. singg'it a singèt; sih'èt<br />

2. singgit v menyinggit 1. salob; silob; 2. meubl'èt<br />

bacut<br />

singkang a éleumèe dalam ba' ureueng meusilè'<br />

singkap v menyingkapsa\ob; silob; sila'; simbat<br />

s/np/Vaf a si'at; 'èt; paneu'; singkat<br />

singkek n ureueng Cina banteuka di nanggroe<br />

singkil(tali —) n geundét ureueng inong mumè<br />

singkil a singké<br />

singkir v menyingkir 1. bèbè; s'èt; is'èt; seu';<br />

sie; 2. peujeu'öh; tinggai; 3. wèh;<br />

minah; pinah; 4. likè'; menyingkirkan<br />

peusi; keu'ih<br />

singkong n ba' ubi<br />

singkub n seukop; sikröp<br />

singlet n aneu' bajèe; bajèe kuthang<br />

1. singsat v menyingsatkan gulöng; sila'; simbat<br />

2. singsat a 1. krab; rapat; 2. rhéng (tuböh)<br />

s/nse n tabib Cina<br />

singsing v menyingsing 1. sila' sapai bajèe; 2.<br />

peungeuih<br />

875


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

singular a tunggai<br />

singulun n keu'ieng; sirat gigoe<br />

singunen a (h)ayut; srui<br />

sini p 1. sinoe; (hi)noe; 2. cak keunoe; 3.<br />

cak lön; ulön; arah — daro'nyoe;<br />

balik/sebelah — blahnoe; blahnyoe;<br />

bawah — yubnyoe; belakang —<br />

likötnyoe; dari — hinoe; dekat —<br />

toenyoe; di depan — keunyoe; di -<br />

--sinoe; /ce —keunoe; kesinikesana<br />

keudéh keunoe; kesinikesitukeudéh<br />

keunan; lewat — rètnoe; rètnyoe;<br />

dikesinikan cak. jiba keunoe;<br />

jipeukeunoe; kesinian (sinian) cak.<br />

leubèh toe kunoe<br />

sinis a (sipheuet) peujayéh gob; sabé lam<br />

waham keu gob; agai<br />

sinkron a keujadiyan ba'watèe nyang meusigo;<br />

sireunta'; mupakhö'; sibalöh<br />

sinologi n éleumèe basa ngon tamadön Cina<br />

sinonim n sa ma'na; saban areuti<br />

sinom n aneu' bu'ö'<br />

sinom n ön mè pucö'<br />

sintal a 1. meu'asoe; rhéng (tuböh); meutrieng<br />

biang; 2. geutèn<br />

sintar (burung —) n nan cicém, meubulèe dada (h)ijö<br />

1. sinting a kureueng panyang<br />

2. sinting a seudèe; sapéh<br />

sintir n dadu puséng<br />

sintua n peutuwa; tuha<br />

1. sintuk n sibansa ba' kulét manèh<br />

2. sintuk v bersintuk pleue tuböh (manoe)<br />

sintulang n nan ba' kayèe<br />

sintung v menyintung singköi; peusingkèe<br />

sinu n urat saraf<br />

sinuhun n poteuraja<br />

876


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sinyal n tanda; icarat; lageuem<br />

sinyalir peu'ingat; bré(bri) thèe beuteugohteugoh<br />

sinyo n aneu' agam léplap; peuranakkan<br />

lerupa<br />

sioco (siociah) n dara<br />

siong n ruko' kumunyan<br />

siongka n dama<br />

sip a cak saréh<br />

sipa (h) i n seudadu Kléng; sipa'i<br />

1- sipat n 1. arah; 2. baréh (garéh) teupat; --<br />

- kuping plueng ngon kupé'; — mata<br />

seureuma; sipatan seunipat; röi<br />

2. sipat (daun —) n nan ön kayèe ubat<br />

sipatung n déndén; selama-mandi — pb. si'at;<br />

sagai; sigo s'ab<br />

sipedas n ön/boh kayèe keu kanji peudah<br />

(haliya, langkuweueh)<br />

sipesan n sibansa limpeuen<br />

sipi a meurampéh; sureueng<br />

sipil a kon urösan tantra; urösan ra'yat<br />

umom<br />

sipir n jaga glab; tuwan sipé<br />

sipit a kilib; lukieb<br />

sipolan n sipulan<br />

sipongang n seumeu'öt<br />

1- sipu a sipu; malèe; kesipu-sipuan teuka<br />

malèe; teusipu-sipu<br />

2. sipu a tersipu-sipu sigra; leugat<br />

sipulut n breueh leukat<br />

siput n sipöt;— a/rfawarrungkhèng; — paya<br />

abö; —sawabumèt; — /auflungkèng<br />

1. s/r a gayéb; rasiya; teusom<br />

2. s/r a h'eut; h'ut; hawa; sé<br />

sira n 1. gata; 2. gobnyan; droeneuyan<br />

877


878<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sirah a mirah; tersirah 1. mirah that; mirah<br />

meut'o-t'o; mirah hu; 2. kubu cit<br />

banthat; kubu barö banmantong<br />

siram v bersiram meusiram; manoe;<br />

menyiram 1. sibu; siba; 2. peue'<br />

1. sirap n buböng sirap<br />

2. sirap v menyirapl. sila'; salob; silob; 2. mita<br />

paké (sundè')<br />

3. sirap a 1. seungu; seungab; 2. lön (lén, lin);<br />

leupie; reuda; piyöh; pirang; 3. pukeue<br />

1. sirat n meui; jeue; pukat; nyh'ab; tersirat 1.<br />

meucu'ét; 2. ki meukandöng; teusom;<br />

3. röh<br />

2. sirat n lungkie'; sirat; ruweueng<br />

3. sirat n titi<br />

siraut n sikin nyang tajam<br />

sirene n srènè; beureuguh<br />

sirep n tangkai; du'a; teunangkai teungeut<br />

siri n malèe; 'ayèb<br />

sirib n sawo'<br />

sirih n ranub; ranub bit; ranub jatoe; — hijau<br />

ranub ijö; — kuning ranub kunèng;<br />

— wangi ranub tunong; ranub bukét<br />

karang; ranub keulaséh (seulaséh);<br />

— untuk jimat ranub teupat urat<br />

(meuteumèe urat); —penawar ranub<br />

trön; — hadiah pertunangan ranub<br />

dong; —pernikahan ranub peurakan<br />

(gatib); ranub pawè' —lamaran ranub<br />

kong narit (kong haba); — kering<br />

tamböi; — lengkap dengan kapur<br />

ranub gapu; — yang sudah tua dan<br />

kasar leupöng; ranub seuleupöng<br />

sekapur — ranub sigapu; susun sirih<br />

seupéh; menyihhpapb ranub; —obat<br />

culuet; menyirih pajöh ranub; — obaf


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

culuet; tempat — karaih; puwan<br />

nagantara; baté; lesung — cubè';<br />

gubè'; kubè'; bungkusan—bungköih<br />

ranub<br />

sirik a deungki; ku'èh<br />

sirik n pantang<br />

1. siring n tanggo' awé; ali<br />

2. siring n lueng; parét<br />

3. siring n sirat ija<br />

sirip n 1.sirép;2.gleueng-gleuengba'takue<br />

buya; — kuning nan eungköt la'öt<br />

sirkam n sugöt ayeuem ö'<br />

sirke n peureulöng<br />

sirkol n cak jrue' ön köl putéh<br />

sirkuit n 1. lingka; 2. jalan meulingka<br />

(meulingköng)<br />

sirna a gadoh; leunyap; ranab reunab<br />

sirobok v meurumpo'<br />

sirop, sirup n 1. ie saka; seutröp; 2. ie ubat rasa<br />

mamèh<br />

sirsak n boh (ba') drien Blanda<br />

siru v bersiru meu'ubah; meubalé' arah<br />

angèn<br />

s/sa n (jejak) euncit; ncit; bakat; beukaih<br />

(benda, reruntuhan) euntèe; ntèe;<br />

(ampas, kotoran)bröih; purön; (debu,<br />

benda ba/us) beudeueng; (makanan,<br />

minuman yang sudah mengendap)<br />

keudéh; keudè; (makanan, minuman)<br />

seuih; seuh; (ampas tebu, sepah dll.)<br />

sue; (utang) baki; — purba kayèe<br />

atawa hieweuen jeued; — s/sa<br />

makanan orang sa/ebayapan; ajapan<br />

s/sa/ n ba' aneueh Blanda<br />

sisalak v bersisalak mupaké; karu<br />

879


880<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sisi n 1. si; lamböng; rimbat; Ihöng; 2. binèh;<br />

birè; 3. geuniréng; 4. rusö'; 5. sagoe;<br />

6. blah; piha'; si<br />

sisih v menyisih 1. minah; pinah; wèh; 2.<br />

aséng; lanténg; meungklèh<br />

1. sisik n sisé'; bersisik meusisé'<br />

2. sisik n sugoe baköng<br />

3. sisik n — melik bakat; beukaih; euntèe;<br />

euncit<br />

sisip v menyisip 1. sa'; susöp; sisob; 2.<br />

sudéb; sai; 3. söi<br />

1. sisir n 1. sugöt; 2. creueh; 3. sisi; 4. suri;<br />

menyisir rambut dengan jari raweuet;<br />

menyisir rambut siö'; sugöt ö'; penyisir<br />

kumpai peunyeukuet<br />

2. sisir v menyisir 1. lisi; 2. rampéh<br />

3. sisir v kesisiran teutob du roe<br />

sistim n atöran; cara; seunusön<br />

sistematis a teureutib pakriban cara nyangka jiatö<br />

(susön)<br />

sisurut v suröt; undö; mundö<br />

siswa n murib sikula<br />

1. sita n langgéh; bingkéh<br />

2. sita a putéh candén<br />

s'itak n kadöt; punjöt<br />

siter (siter) n gamböih Kléng<br />

siti 1. lakab keu ureueng inong nyang<br />

geupeumeuliya; 2. ureueng inong<br />

nyang geumalèe (raya pangkat)<br />

sitinggil n sijeunèh balè gadéng (balè panca<br />

peunawa; balè peungadeuen)<br />

setir v menyitir kutép peue nyangka gob<br />

kheun atawa tuléh<br />

sitrun (jeruk —) n ba' (boh) keulansa<br />

1. situ p 1. nyan; (si)nan; droenue; gata; arah<br />

— daro' nyan; balik/sebelah —


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

blahnyan; blahnan; bawah — yub<br />

nyan; belakang — liköt nyan; dari -<br />

-- hinan; dekat — toenyan; depan -<br />

- keuenan; di — sinan; sinyan; ke-<br />

-- keunan; kesitu kesana keudéh<br />

keunan; kesitu kemari keuanan<br />

keunoe; lewat — rètnan; rètnyan;<br />

pihak — blahnyan; sampai — tö'<br />

(tröh)nyan; sampai dengan — tö'<br />

(tröh) 'an keunan; sebanyak —<br />

dumnan; dumnyan; sebatas --'ètnan;<br />

'ètnyan; selama oV—yohnyan; sekecil<br />

— (b)ubénan; (b)ubényan; sepeti -•<br />

lagèenyan fanpa — hana ngon<br />

nyan; biar dis'rtu bubeu meunan<br />

2. situ n tasé'<br />

situasi n 1. neudue'; 2. akeul"m<br />

situn n peudeuna<br />

situs n kundang teumpat meuteumèe beunda<br />

atawa areuta jameun peureumeun<br />

siuh cak peuta' keudéh<br />

sirik v menyirik meuh'ueh-meuh'ueh<br />

siul (siulan) n 1. yubbabah; yöbbabah; 2. su cicém<br />

siuman n sinyoman; jaga ba' pansan<br />

1. siung n tarieng<br />

2. siung n ulaih; satu—ba wanpsi'ulaih bawang<br />

3. siung n su unoe atawa aneu' beudé jipo;<br />

meusèe-sèe<br />

siur v berkesiuran meus'èb-s'èb<br />

siut n meuch'i-ch'i<br />

siwalan n sibansa ba' teue<br />

siwer a sarö'<br />

skala n uköran; pubandéng uköran; tako';<br />

tanggam<br />

skandal n peukara'ayéb; buet keuji; buet nyang<br />

jipeureuloh marwah sidroe-droe<br />

881


882<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ureueng<br />

skedul n jadöi; jaduwai<br />

skema n rungkha<br />

skeptis a kureueng yakin; so'; cho'<br />

sketsa n gamba rungkha; membuat — rika<br />

skiping n ulah raga lumpat (-lumpat) taloe<br />

skorbut n peunyakét kudé; rapheu'<br />

skors v menskors pupiyöh ba' buet; seukör;<br />

onseulah<br />

skrining n saréng; seunaréng; seureukèe<br />

skorotum n parue' (sarue') krèh<br />

slogan n narit saréh; seulugan<br />

smes n seumèh<br />

smokel n cak 1. peutamong barang cara glab<br />

(cara meusom-meusom) rasiya; 2.<br />

wasé barangglap; seulundöp<br />

snob n 1. ureueng nyang meudeu'eu-deu'eu<br />

cara udép ureueng la'én nyang<br />

jianggap leubèh hibat niba' jih<br />

keudroe; 2. ureueng nyang gala'<br />

peujayéh gob la'én nyang jianggap<br />

leubèh reundah niba' jihnyan;<br />

ureueng nyang jirasadroe leubèh<br />

carong niba' gob la'en<br />

soak n cak leumoh; la'èh; lasa<br />

soal n 1. peue nyang peureulèe<br />

jeunaweueb; 2. su'eue; su'ai; suweue;<br />

3. hai; peukara; uröhsan; soaljawab<br />

su'eue jaweueb; mempesoalkan<br />

seumu'eue<br />

soang (sowan, sowang) n ansa; angsa<br />

soarma n ruti bulat, lipéh ngon kreueh (ruti<br />

Turuki)<br />

soba n ma'mi<br />

soban n kayèe apui; kayèe maguen


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sobat n cak sahbat; sabat karib<br />

sobek a teucr'ie'; teupr'ie'; beukah; suya';<br />

menyobek prie'; crie'<br />

1. sobok n jeunampu duwa macam lugam nyang<br />

saban Ie<br />

2. sobok v bersobok meurumpo'; meusuwa<br />

soda n dat peugèt sabön<br />

1. sodet n aweue' lipéh niba' sèng<br />

2. sodet v menodet cah'èt; cungké<br />

1. sodok n sudo'; Iham; menyodok kueh<br />

2. sodok v menyodok 1. jhö; crön; surung; 2.<br />

teugon; geunton; 3. kas pab; 'o'; 4.<br />

cak meudilèe-dilèe u keue; tajö<br />

sodomia n meuseutuböh ngon hieweuen<br />

sodor v menyodorkan 1. sunyung; 2.<br />

sunyung; 3. sana'<br />

sodor n tumba' trieng; suda trieng<br />

sofa a keurusi panyang<br />

sofis n ureueng cèt langèt<br />

soga n kulét kayèe keu neulhab ijapaté'<br />

sogan n cuco'ö'; culo'ö'<br />

sogang n ceurucö'; crucö'<br />

sogok (sogokan) n julöh; culöh; ceunulo'; uang — pèng<br />

suep; rasuwah; menyogok culöh;<br />

julöh; rugé; rudh'o'; suep<br />

sohar n rakét niba' papeuen teureue'<br />

sohor a meuceuhu; meuthèe; geuthèe;<br />

meugah<br />

soja (h) v bersojah teukui bréhöreumat; sujud<br />

sok n 1. saröngaki panyang; 2.<br />

seuneumong pipa<br />

soka n nan bungong<br />

sokah a rampuih; rukheue<br />

sokom v bersokom cèhmèh; meulupö<br />

soko guru n tamèh meureucu<br />

sokong n tihang sukong; tamèh teunumpang;<br />

883


884<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menyokong 1. sukong; tumpang;<br />

takung; tukong; 2. bantu; tumpöh<br />

ngon pèng atawa tuleueng; sokongan<br />

1. seunangga; 2. ripè<br />

sokratik a murunoe deungon cara meusu'eue<br />

jaweueb<br />

sol n tapa' sipatu<br />

solak v gala'; suka<br />

solang v menyolang 1. bantaih; sangkai; 2.<br />

ceupu'<br />

solar n minyeu' meusén (sola)<br />

solder n pudi; pudoe; patri<br />

solek a 1. seureuba dhiet; 2. bahie; 3. cara<br />

meungui (meupeukayan); pesolek<br />

bahie; meukeudie-keudie;<br />

meukeudih-keudih; bersolek hieh;<br />

acan; andam; mempersolek diri<br />

pubagoe droe<br />

solfater n gaih cémpaga<br />

solid a 1. beureuka; 2. geutèn<br />

solidalaritas a meuseutiya; meusibeugi<br />

so//s n peunyanyoe (peunyanyi) tunggai<br />

solo a mubuet sidroe khong (-khong);<br />

tunggai<br />

1. solok (pesolok, penyolok) teumeuntue'<br />

2. solok n ceurucöng; ceurucö'<br />

solokan n cak parét; lueng<br />

solot a 1. gr'am; 2. beungèh<br />

solusi n jaweueb; peunutöih masalah<br />

solven v cak kuwasa ba' bayeue utang<br />

som n cak geuneunyie; geunyie<br />

soma n jasad; jirém; jisém; tuböh<br />

somah n asoe rumoh (aneu'; lakoe, binoe lam<br />

saboh rumoh)<br />

somasi n dawa


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sombol v menyorhbol suep cara pa'sa<br />

sombong a mböng; eumböng; bhöm; bhöng; bob;<br />

jungkat; jeungkat; pungah;<br />

seumeu'ah; seurapah; teukabö; ujöb;<br />

ugoh; uroh-uroh; menyombong arah<br />

droe; agai<br />

somberero n sangkudöng ureueng Meksiko<br />

someng a hana rhab (srab); sumbang; pipèt;<br />

pipot; janggai; peuteuka malèe;<br />

peusakét até<br />

sompel a cumèh; karakab; pipa'; rigéh; reugèh;<br />

rumpang; rumpét; rumpong; ruh'ong<br />

somplok v tersomplok (kesomplok) 1. teukh'o';<br />

teupo'; 2. teupakhö'; teurudh'o'<br />

sompoh v menyompoh tingkue; gulam; gö';<br />

seu'ön<br />

sompok v tersompok mupakhö'<br />

sompong a ruhung,; reuhung; reuhum<br />

sompret n 1. srumpét; 2. narit teumeuna'<br />

(ceumaröt)<br />

sondai a sideu; landè<br />

sondang v menyondang gulam; piköi<br />

sendek (mayang —)r\ ba' kayèe sibansa ba' para<br />

(meugeutah)<br />

sonder cak deungon hana; kon deungon<br />

sendok n gumba'; bulèe kö'<br />

sondong n tanggo'; nyaréng<br />

soneta n ca'é puetblaih baréh (peuet-peuet;<br />

Ihèe-lhèe)<br />

songgar a (h)ugoh; teukabö<br />

songel v tersongel meucungkèh<br />

songgeng a cot punggöng; leunte'<br />

songket n ija teunuen mubeuneueng meuih<br />

atawa pira'<br />

songkok n kupiyah<br />

songong a sanggong; tan muphöm adat; tan<br />

885


886<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meu'adat<br />

1. songsong v cak paran; tueng; aröng<br />

2. songsong n payöng (kunèng) ubö-ubö<br />

1. sono sidèh<br />

2. sono n teumpat; pusat<br />

sonor a meureudu; nyaréng<br />

1. sontak a sumbéng; rumpét<br />

2. sontak y mendadak — sikléb-siklab<br />

sontek v menyontekl. tapih; 2. kutép; cipla'<br />

sontok a paneu'; singkat; budoe<br />

sontoloyo a cak (ceumaröt) hana keumah !; han<br />

jeued nguü; bangai !<br />

sop n kuwah söp<br />

sopak n (peunyakét) plang; supa'<br />

sopan a adab; höreumat; peureuba; santön;<br />

— santun sada; sahda<br />

sopi n ie ara'; supi<br />

sopir n supé; tukang peulayeue (ba) moto<br />

sopor'rfik n ubat teungeut<br />

sopran a jeunèhsu ureueng inong ba'<br />

meunyanyoe (su manyang, nyaréng<br />

meutring-tring)<br />

soprano n inong nyang menyanyoe sopran<br />

sorak (— sorai) n sura'; seumura'; deumpé'<br />

sorang cak sidroe; meuklèh; aséng<br />

sore n seupöt uroe<br />

sorek n trieng nyang jeued tapèh keu taloe<br />

soren n tersoren Ihat rincöng ba' keu'ieng<br />

sorogan n durian — boh drien neupèt (julöh);<br />

boh jiprom; durian jatuhan boh drien<br />

(neuprèh) rhöt<br />

sorok n pintu — pintö sröng<br />

sorong n 1. cröng; jhö; sröng; surung; 2. tula';<br />

3. pèng rasuwat; suep; menyorong<br />

(mengalir cepat) nyuröng<br />

sorof n sina; sinar; caya; meucaya


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sortir v menyortir piléh; seureukèe<br />

sosi n aneu' gunci<br />

sosial n 1. bhaih macarakat; 2. cak suka ba'<br />

tumolöng; jeumot meudeureuma<br />

sos/s n nan makanan<br />

sositet n rumoh bola; teumpat meuseunangseunang<br />

1. sosoh v menyosoh sroh (rhoh) breueh<br />

2. sosob v bersosoh muprang atawa keureuja<br />

(mubuet) ngon cara meu'abéh-abéh;<br />

meukeubit-keubit Iheuh<br />

1. sosok n reuhung; reuhum<br />

2. sosok n 1. wujud; rangka; 2. rupa (tuböh); 3.<br />

bubayang; 4. beukai; phön; awai; 4.<br />

tukoh (ureueng)<br />

soto n nan kuwah (teunaguen) meu'asoe<br />

sie, bawang reundang, boh gantang<br />

sotoh (suntuh) n buböng rumoh nyang data niba'ngon<br />

bata di nanggroe Arab<br />

sotong n noih; noh<br />

sovinisme n cinta abéh keu tanoh ie<br />

sowan v hadap; saweue<br />

soyak a ruya'; suya'<br />

sepageti n ma'mi ureueng Itali<br />

spakbor n cak sayeuep ruda<br />

span a cak keutieb; meukeutieb<br />

spanduk n reunggang; jara'<br />

spedometer n alat ukö bagah niba' moto nyang<br />

dang jiplueng<br />

spektakuier a khusöih; la'én niba'nyang la'én; hibah;<br />

patöt takalon<br />

spektator n ureueng nyang kalon<br />

spekuk n böi lapéh<br />

spekuloan n ureueng adu untöng (meurambang)<br />

spekulasi n 1. teupakhö; 2. peunapat nyang<br />

meurambang (tob-tobrabong); 3. bloe<br />

887


888<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

publoe deungon cara adu untöng<br />

(rambang)<br />

sperma n ie mani<br />

spesial n céh; meucéh (that)<br />

spesis n jeunèh; macam kusuih; khusuih<br />

spes'ifik n sipheuet nyang khusöih that<br />

spesifikasi n teukeuséh<br />

spesimen n cinto; ceunto<br />

spidbot n motoböt ubit nyang bacah jiplueng<br />

spion n seupiyun; loih<br />

spiral n lilét; meulilét; alat ureueng inong<br />

peujareueng aneu'<br />

spirit n seumangat; roh<br />

spiritual n batén; roh<br />

spiritus n seupeureutöih<br />

spons n 1. bungong kareueng; 2. kèrètseupon<br />

ngon pleue tuböh watèe manoe<br />

sponsor n 1. wali; 2. ureueng utawa badan<br />

öseuha nyang dong jikeue; banda; 3.<br />

nyang jhöbubö<br />

spontan n 1. seureunta'; meureunta'; 2. lanja<br />

teuka; 3. leugat seureuta tan<br />

meuharap sapeue; ókheulaih<br />

spora n bie' kulat<br />

sporadis a sigo-sigo; jareueng-jareueng<br />

sprayer n alat'seumprot<br />

sprint n adu plueng jara' toe (100/200/400<br />

mètè)<br />

sputum n geuneuh'eu'; geuh'eu'<br />

Sri n lakab höreumat keu raja atawa<br />

ureueng raye'<br />

Sri, dewi — n nan diwa, inong diwa béseunu; nan<br />

diwa putroe peunaw'ong padé; tanda<br />

diwa nyang bré ma'mu<br />

srigunting n cicém iku kipaih<br />

srikandi n nan putroe atawa palawan ureueng


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

inong nyang beuhe (bhe)<br />

srikaya (pohon) a beura'sa; bira'sa; glima bintang<br />

Srilangka n Silan (nanggroe atawa bansa)<br />

sripaduka n sroepada; sripada<br />

sriti n sijeunèh cicém ujeuen<br />

stabil a 1. gab; kuköh; 2. rata; 3. reumpan<br />

stadion n geulanggang ulah raga, deungon<br />

teumpat due bansilingka<br />

stadium n bhab; tako'<br />

staf n seutap; peugawè<br />

stagnasi n gabhue'hue'; sreueng; santo'<br />

staking n cak hana jija'; keureuja hana jalan;<br />

han jitém keureuja<br />

stambuk n buku nyang meutuléh asai usui niba'<br />

sidroe-droe anggèta (nan, numböi,<br />

sikula); nang buku<br />

stambul n keumidi bansawan<br />

stamina n teuga (teuneuga) tuböh; tanggoe<br />

1. standar n 1. panji; alam; bandera; bandöi; 2.<br />

teunumpang<br />

2. standar n uköran nyangka meuhad<br />

stanplat n teumpat peuniyöh moto; teumpat<br />

ureueng prèh moto<br />

start v 1. peuphön; 2. bungkha; beudoh<br />

beurangkat<br />

starter n alat peu'udép meusén<br />

stasioner a teutap; hana meu'ubah<br />

statsiun n tasiyön; tansiyön; sasiyön<br />

statemen n sranta; seuranta; bréthèe<br />

statis a teudong; hana meukeutè'; hana<br />

meugra'; hana meu'ubah; keudab<br />

statistik n éleumèe pupoh angka<br />

status n neudue' deurajat atawa pangkat<br />

sidroe-droe ureueng lam meucarakat<br />

atawa majeulih<br />

statusquo n pakriban neudue' ba' hadnyoe;<br />

889


890<br />

INDONESIA<br />

<strong>ACEH</strong><br />

neudue' jinoe<br />

steker n alat peuhu listréb<br />

steleng n cak cara atö neudue' pasökan;<br />

neudue' pasökan; seutèlèng<br />

stempel n cap; tanda; seutèmpè<br />

sten n sijeunèh seunampang meusén<br />

stenograf i éleumèe teumuléh bagaih lamharaih<br />

sfeno<br />

stensil n alat reukam tuléhsan atawa gamba<br />

stepa n padang luwaih nyang thökréng,<br />

mupat-pat nyangna timoh cit beuluka<br />

steril n 1. suci kumeun; tan meukumeun; 2.<br />

hana baso; malé; eue<br />

stetoskop n alat doto deungo bunyoe jantöng<br />

stimulans n peutamah (gandra) seumangat<br />

meureunoe atawa keureuja<br />

stok n beukai<br />

stoker n tukang apui ba' ulèegeuritan<br />

stol n pita' ba' weue leumo atawa guda<br />

stop v dong; iem; hana meugra'; seutöp;<br />

setop tiba-tiba (mendadak) bha';<br />

mubha'<br />

stopkeran n cak gunci paco'ie<br />

stoples n plö'kaca meututöp<br />

stori n cak hikayat; calitra; kisah; haba<br />

strata n lapéh bumoe, meucarakat atawa<br />

sikula<br />

strategi n siyasah prang atawa cara keureuja;<br />

éleumèe siyasah<br />

strat 'rfikasi n pubida ureueng cara meulapéh-lapéh<br />

uléh macam-macam sabeueb<br />

strato n 1. meulapéh-lapéh; 2. gunong apui<br />

meupuca' lagèe seureukab<br />

stratosfer n lapéh hawa ateueh bumoe, 10 atawa<br />

trö' 60 kik) mètè<br />

stres n meukachoe pikéran; so'mo'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

stroke n lapèe sarap; maté siblaih badan<br />

struktur n susön; seunusön; bangon; rungkha<br />

struma n barah; cugong<br />

studen n murib sikula tinggi<br />

studio n ruweueng teumpat keureuja,<br />

meugamba, meunyanyoe atawa<br />

seumeupheuet<br />

stupa n bangonan batèe lagèe geunta ba'<br />

rumoh ibadat ugama Budha<br />

1- sua v bersua suwa; suwa-suwa;<br />

meurumpo'<br />

2. sua n bulu — bulèe ba'takue mano'; bulèe<br />

suwa<br />

suah cak torn; natom; belum — han (hana)<br />

torn; gohseuleusoe<br />

1 • suai a bersuai padra; padan; pada<br />

2. suai n ra//' suai seuléng; sléng<br />

1. suak n trusan<br />

2. suak n hana jadèh; bateue<br />

3. suak n menyuak plah ö' atawa ie<br />

suaka n suwaka; reului<br />

suam a seu'uem; suam-suam kuku peusam<br />

suami n lakoe; suwami; sawami; — isteri<br />

lakoebinoe; ber — meulakoe<br />

suang a tidak suang-suang 1. hana mudah;<br />

2. hana putöih-putöih; kayém<br />

1. suangi n 1. jén jeuheuet; 2. tabib nyang<br />

meurakan ngon jén atawa jipeulara<br />

jén<br />

2. suangi n nan eungköt la'öt<br />

3. suangi n jampö'<br />

suap n 1. 'ab; 'uet (kas); suep; taluem; 2.<br />

rasuwat<br />

suar n suwa; sulöh lageuem<br />

suara n bunyoe; su; suwara; marit; kheun;<br />

kheunda'; h'eut; peunapat; — bulat<br />

891


892<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

putöh pakat; sapeue kheun; — hati<br />

jis'ah lé até; remang-remang — ki<br />

su sumbang (hana meukeunong); -<br />

-- rakyat peunapat ureueng ramé;<br />

— hewan (harimau rusa) kib; — burung<br />

kiew; bersuara 1. meusu; 2. na<br />

ha' peunutöh; menyuarakan 1. marit;<br />

kheun; peugah; 2. meunyanyoe;<br />

meuca'é; 3. /c/sibagoe wakilah; suara<br />

orang memangildikejauhan reuyeue<br />

suarang n 1. atra sihareukat; 2. atra (hareuta)<br />

könsi ösaha<br />

suari (bantai —) n bantai peuetsagoe meukrawang ba'<br />

ulèe tika éh lintö barö<br />

suasana n 1. hawa; suwasana; 2. silingka;<br />

akeulém<br />

suat n gampét niba' kulét kayèe<br />

s u a r u n sa; cit saboh; bersuatu meusa;<br />

mempersuatukan peusa; suatu hari,<br />

suatu kali (masa lalu, dahulu, sekali<br />

peristiwa) sabohroe<br />

subak n cara weue' ieblang (Bali)<br />

SUDal a 1. gasa peuneugèt; 2. barang<br />

teunamah nyang gasa peuneugèt<br />

subam a balom<br />

suban n Iha kayèe; seureupéh kaca<br />

sub yub (miyub); aga'; rab<br />

subbab n miyub bab; aga'; rab<br />

sub bagian n yub bagiyan; sè'si<br />

subhat n söbeuhat<br />

sublimat n nan dat meuracön<br />

subaidi n beunantu pèng atawa beulanja lé<br />

peumeurèntah keu saboh-saboh<br />

badan amai<br />

subuh « suboh; — gajah leupah watèe suboh<br />

(ka jiteubit matauroe)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

subur a baso; leuhu; leusöh; meudan; subö;<br />

seubö; tangköh; tidak — lo; berkurang<br />

kesuburannya usoe<br />

subversi n langgéh kuwasa<br />

subyektif a meunuröt cara pandangdroe<br />

maséng-maséng<br />

suci a suci; gléh; jléh; peureuséh; tan décha;<br />

tidak — leuta; ceuma<br />

sudagar n chèdaga; cèdaga; sèdaga<br />

sudah adv 1. ka; kalheueh; kana; leupah;<br />

seuleusoe; sampang; sudah; asi; 2.<br />

habéh; akhé; 3. ka Iheueh; 4. ka<br />

jeued; 4. ka jeued; 5. (sudahlah) ka<br />

keueh; séb'ètnoe; 6. c'rt ka meunan;<br />

7. keuneulheueh; seuneulheueh; 8.<br />

'oh Iheueh nyan (nyoe); bersudah na<br />

akhé; bersudah-sudah putöih;<br />

menyudahi peuhabéh; peu'akhé;<br />

sesudah Iheueng<br />

sudara n cak sèdara; cèdara<br />

1. sudi v tém; meutém; rila; rali<br />

2. sudi v — siasat sudi; sidé'; seulidé'; menyudi<br />

pré'sa; tanyong<br />

sudip n sijeunèh aweue' panyang; — lepo<br />

sudo' tukang batèe; — sepafucamca<br />

sipatu<br />

sudu n 1. paröh ansa atawa ité'; 2. sudo';<br />

camca; teumo'; — hati tuleueng<br />

ulèeaté (dada); meuyudu coh; cuto';<br />

cutho'; so'-so'<br />

suduayah n sibansa ba' bungong meupeureudèe<br />

sudu-sudu n nan ba' kayèe meupeureudèe keu<br />

pageue, geutah jeued keu racön<br />

eungköt, ukheue keu ubat sakét pruet<br />

suduk v tob; — selira pohdroe<br />

sudung n seuladang<br />

893


894<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sudut n 1. biti; peunyuröng; peunjuröng; 2.<br />

lungkie'; sagoe; 3. lam klè'-klo'; 4.<br />

cara neulhöh masalah; disudutkan<br />

riet-apét; meuriet-apét<br />

suf n bajèe bulèebubiri; seueh<br />

sufrah n ijatapla'; sipré<br />

sugar v menyugar raweuet<br />

sugesti n anjö; yue; peubeudoh niet; jrönbubö<br />

1. sugi n 1. cungké gigoe; 2. sugoe baköng;<br />

menyugi geuso' atawa pleue gigoe<br />

ngon baköng; pohon kayu — ira'<br />

2. sugi (sugi-sugi) n nan ba' kayèe<br />

suguh v menyugub/peujamèe; idang; hidang;<br />

menyuguhkan peusaja; peuleumah;<br />

peudeungo (peulengo)<br />

sugul a cak suröi; sughöi<br />

sugun v menyugun (kan) reuet ö'<br />

suh n seu'uem tuböh<br />

suhad adv han jitém teungeut<br />

suhian n sijeunèh rumoh "panyang"<br />

1. suhu n ukö sijue'ngon seu'uem tuböh atawa<br />

hawa (akeulém)<br />

2. suhu n panika: gurèe manca' (silè')<br />

suhun (sekar —) n ayeuem takue niba' meuih<br />

suit n su prip; su yub babah<br />

1. sujana n ureueng 'aréh<br />

2. sujana n ranto jeu'öh<br />

sujen n puréh atawa trieng neusö' saté<br />

1. suji (sujian) n sujoe; seuneujoe<br />

2. suji n teupöng gasa<br />

3. suji n nan eungköt la'öt<br />

suka a 1. suka; geuma; suka; chèn; cèn; 2.<br />

seunang; 3. tém; rila; rali; 4. geuma;<br />

gala'; 5. haro'; caro'; sukacita gatu;<br />

khusi'; menyukai kuwat; disukai<br />

(dicintai)\agö\; kesukaan(keinginan)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

retina'; tidak suka (jengkel) 'eun;<br />

meu'eun<br />

suka duduk n pohon — ba' bè<br />

sukamandi n jeunèh ijabeulacu<br />

sukan n teunaman meupeureudèe<br />

sukar a 1. pueh; sulét; suka; — se/ra//payah;<br />

2. hana mudah; 3. jareueng na;<br />

meuseuké; 4. ki payah; paki; picé'<br />

sukarela a hana teupa'sa; ngon rila droe;<br />

menolong — hurub<br />

sukarelawan a peunyunang; peunyundang<br />

sukaria a meuseunang<br />

1. sukar n 1. taka; sukat; 2. seunipat<br />

2. sukat n ateueh janji; sangkira<br />

sukduf n sikeudöh; sigeudöh<br />

suki a séb; meulimpah (leubèh); meuseu'è<br />

sukma n roh; nyaw'ong<br />

sukses a meuhasé; meulaba; keunong beugi<br />

suksesi n hai gantoe-geunantoe (gantoe raja)<br />

suksukan a seuleusa'; meusa'-gara'<br />

suku n 1.gatéh;2.sukèe;3.suku(duwatali,<br />

limong keutèb); 4. pèng meuih; 5.<br />

khan; 6. jeumeulah; 7. kawöm; köi;<br />

sukèe kepala suku choekhi; choyki;<br />

chèh; suku di kerajaan aceh dimasa<br />

lalu : sukèe ja (tö') batèe, sukèe ja<br />

(cut, tö') sandang, sukèe imeumpeuet,<br />

sukèe Ihèereutöih<br />

sukun n hana meugigoe; lueb<br />

sukun n sukön; kulu; si'alèe<br />

sula n sunda'<br />

sulah a sulaih; sulah; buköng; loih; ueh;<br />

paleueng; ranggaih; ayam — mano'<br />

buköng; gunung — glèe (gunong)<br />

loih; lada — lada putéh<br />

sulalah (sulat) n asai usui; bie'<br />

895


896<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sulam n seumulam;seunujoe;meriyu/arncob;<br />

sai;söi; rakam; sulam; sujoe; sulaman<br />

dengan kasab laka; menyulam<br />

dengan benang emas/perak cara<br />

selang seling srö'; rhö'; meusrö'<br />

sulang v suleueng; seumuleueng<br />

sulang n beulaga; geulaga; blaga; glaga<br />

sulap n sunglap; songlab<br />

sulap a sura'; suréng; surang-saréng<br />

sulbi n söleubi; keukitöng; sangkrtöng<br />

sulfanilamida n sijeunèh dat keu ubat poh kumeuen<br />

suli n cuco; aneu' cuco<br />

sulih n gantoe; waki<br />

suling n bansi; bangsi; pip-pib; seurunè;<br />

suléng; — bambu salueng<br />

suling (sulingan) n ie niba' 'eumbön nyang jipeuwap<br />

suling a meutunggéng; meupunggéng;<br />

meutunggét; meusundi<br />

sulit a 1. pueh; sulét; suka; 2. meuseuké;<br />

3. teusom; 4. glap; rasiya; 5. dang<br />

geunancéng<br />

sultan n sölutan<br />

suluh n sulöh; suwa; menyuluh(i) Ihöh; löh;<br />

seulidé'<br />

suluk n kaluet; sulö'; salé'<br />

sulung a anak—(aneu') tuha; aneu' ulèe bara<br />

(beureu'öh); sulöng<br />

sulur n 1. ceudieng; tarö'; 2. ukheue<br />

cabeueng; 3. glong; 4. urèt tarö'<br />

sulur n luem; nyang peulhöh<br />

sulut v menyulut peuhu apui; töt (teut)<br />

sum n kapai Siyam<br />

sumah a seumeu'ah; ujöb; teukabö<br />

sumarah a peusrah (srah) droe<br />

Sumatera n pulau — Pulo Ruja<br />

sumba v keusumba


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. sumbang v meulangga adat; sumbang; 2. tan<br />

adab; suwang; 3. mukah<br />

2. sumbang v menyumbang meuripè; — an ripè<br />

sumbar v bersumbar(menyumbar,sesumbar)<br />

agai; seumeu'ah; teukabö; ujöb; ceu'è'<br />

sumbat n sumpai; seunumpai; thueb;<br />

menyumbat sumpai; doe; Ihi; sa';<br />

panta'; pathieb; — senapang indai;<br />

tersumbat (terjepit) hue'; ue'; gabue'<br />

sumbel a sungsang — punggang-punggét;<br />

teueng-bayeueng<br />

sumber n 1. mata; mata ie; 2. nè; meunè; asai<br />

sumbi(t) n tungkat niböng peutaré' ija ba'<br />

teupeuen<br />

sambing a 1. cumèh;. rigét reugéh; rigéh; 2.<br />

sumbéng<br />

1. sumbu a daih; peungala'; tunam<br />

2. sumbu n aih; pusatruda; labang bumoe<br />

3. sumbu (— badak) n sumu; sumbu; keusumbu<br />

sumbuk n peurahö<br />

sumbul n katéng (baköi) meututöp<br />

sumbung n jurèe nyang porumoh ba' ureueng<br />

Turaja<br />

sumbur v menyumbur meucungkèh;<br />

meucindot; meuceundot; ceumeub;<br />

ceunggo'<br />

sumbut a padra; padan; patöt<br />

1. sumengit a mudah (bagaih) meusinggöng<br />

(teupèh) reujang meusamue; bagah<br />

beungèh; meudatèe<br />

2. sumengit n nan ba' kayèe<br />

sumir a cak singkat; 'èt; paneu'<br />

sumirat a meujeureulah; jeumeureulah<br />

sumo n geudeu-geudeu cara Jeupung<br />

1. sumpah n meusumpah<br />

2. sumpah n kutö'; seurapa; caröt; teuna'<br />

897


898<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. sumpah (sumpah-sumpah) n cica' teureubang<br />

sampai n menyumpal seunampai; sumpai;<br />

panta'; pathieb; ku'è; thueb<br />

sumpek n 1. meuseuröi; meuseughöi; 2.<br />

meusa'-sa'; 3. so'mo'; 4. hangeub<br />

sumpel n sumpai; seunumpai<br />

sumping n anténg-anténg; subang; krabu<br />

1. sumpit (sumpitan) n surnpit; sumpib; pacrèt; menyump'it<br />

luta<br />

2. sumpit (sumpit-sumpitan n nan eungköt la'öt<br />

3. sumpit (sumit-sumpitan) n eumpang (umpang) seukèe<br />

4. sumpit n camca seupétbu ureueng Cina atawa<br />

Jeupun (duwa kra'kayèe)<br />

sumribit v (angèn) jipöt meus'ab-s'ab<br />

sumringah a 1. jeureungèh; jeureunèh; 2.<br />

meujeureulah; jeumeureulah<br />

sumsum (sumsum, sungsum) n s'ueb lam tuleueng<br />

sumur n mon; cincin sumur munjéng<br />

sumurung a ulèe kudoe; meulèubeh niba' nyang<br />

la'én; neudue' khusöih<br />

sun a tembakau — baköng nyang gèt<br />

sunam v menyunam 1. sama; teureujön;<br />

seunom; 2. lui; susöp; nueb<br />

sunan n lakab raja jawa (Solo); junjöngan<br />

sumbulat n 1. tangké; 2. nan bintang<br />

sundai n limau — boh kruet<br />

1. sundak v menyundak 1. po'; köng; thö'; 2.<br />

paseueng<br />

2. sundak n seungat<br />

1. sundai a jalang; biduen; bajeueng<br />

2. sundai, — malam n ba' bungong kra'bu<br />

3. sundai, — bolong n buröng<br />

sundang n kréh raya mata<br />

sundari n deungong ba' geulayang<br />

sundep n geusong (peunyakét padé)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sunduk n cucö'; menyunduk culo'; cucö'<br />

sundul v menyundul po'; köng; kh'o'; töng;<br />

— langit cak. manyang that; lanam;<br />

po'langèt<br />

sundus (in) n ijasutra meubeuneueng meuih;<br />

sundusen; sondosen<br />

1. sundut n sunut<br />

2. sundut v menyundut usöng; rayueng; gulam<br />

3. sundut v töt; teut<br />

sungai n alue ie krueng; sungoe; — (rawa)<br />

buntu alue; pergi ke sungai<br />

(maksudnya buang hajat) 1. ja'u<br />

krueng; 2. ja' u bagan; tepi muara<br />

sungai mieng; pusaran air dalam<br />

sungai baluem beudé<br />

sungga n suda; ranjo; ranyo<br />

sunggi v menyunggi seu'ón<br />

1. sungging n gamba meucèt ie meuih<br />

2. sunging n menyungging tunggéng; tunggét<br />

sunggit v menyunggit sungkét; cungké<br />

sungguh a ako'; beuna; bit; keubit; keubit-bit;<br />

sunggöh; sungguh-sungguh ako';<br />

jatoe; nasuha; se — nya sabét; nyo;<br />

sah; sikalipön; lagoe<br />

sungil a brat ba' tatamue'<br />

sungkah v menyungkah (kan) seuba; seudoe;<br />

sampöh sawiet<br />

sungkai n nan ön kayèe keu ubat sakét gigoe<br />

sungkal n — bajak mata langai; menyungkal 1.<br />

meu'ue; 2. sungkét; cungké; kuré'<br />

sungkan a 1. seugan; beu'o; 2. malèe; 3.<br />

höreumat<br />

sungkap v menyunp/cap leukang; teulheueb; rhöt<br />

sungkawa a weueh até; gundah<br />

sungkem v seumah; sujud<br />

899


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. sungkit v bersungkit meusulam beuneueng<br />

meuih atawa pira'<br />

2. sungkit v menyungkit sungkét; cungké; kuré'<br />

(kuro 1<br />

); pengungkit peunyungkét<br />

sungkuk v tersungkuk (— sungkuk)<br />

sungkum v<br />

meusungkob; sungkob<br />

menyungkum crueb; dugom; lugom<br />

sungkup n neukhöb; parue'; sangè; sarue'<br />

1. sungkur v menyungkur1. sungkö; sungkhö; 2.<br />

kh'o'; so'so'; ter — mupangkong<br />

pangkhom;<br />

meusungkob<br />

teupangkhom;<br />

2. sungkur n sikröp; sudo'; menyungkur kueh<br />

sungkuran (nyiur —)n u groh<br />

1. sungsang a jaheue'; heue'; sönsang<br />

2. sBngsang (kembang —) n nan teunaman<br />

1. sungu n lungkèe; — badak culabadeue';<br />

sumu; sumbubadeue'<br />

2. sungu n jumoh<br />

sungut n 1. sungot; 2. misè<br />

sungut (— leter) n mupèb-pèb;meubr'ot-br'ot;meu'upat<br />

sunyam v tersunyam meusinthob; meuseunthob;<br />

mupula ulèe<br />

sunti n ukheue kayèe keu ubat; reumpah<br />

suntih v menyuntih 1. lapah; 2. kuwa'; pr'ie'<br />

suntik (jarum) n jaröm ubat; menyuntik tob sunté'<br />

1. sunting n sunténg;ayeumö';ayeumglunyueng<br />

(punyueng)<br />

2. sunting n menyunf/ngandam tulésan, karangan<br />

atawa naseukah; alén klayi<br />

1. suntuk adv 1. santo'; tö' ba'had; 2. tröh watèe;<br />

3. jula malam; 4. that-that; sangat; 5.<br />

suntö'<br />

2. suntuk a (sontok) 1. 'èt; paneu'; singkat; 2. ki<br />

picé'<br />

sunu v menyunu tot; teut; peuhu<br />

900


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sunyata v kesunyataan beuna; nyata<br />

sunyi a 1. seungap; 2. soh hana ureueng;<br />

seungue; 3. kusong; 4. lupöt; —<br />

senyap leukhab; meuleukhab;<br />

bersunyi-sunyi lanténg; meungklèh<br />

supaya (agar) p seupaya; supaya; beu; ba'; — sehat<br />

beupuléh<br />

supel a lulöih dumho; jitu'oh ba droe; mangat<br />

ba' jimeurakan<br />

super a la'én niba' la'én; hibat that; abéhkha<br />

super cepat a bagah that; sikléb-siklab<br />

superfisial a deue; hana meu'asoe<br />

superior n (ureueng) nyang kha niba'nyang la'én<br />

superioritas n meuleubèh kha niba' nyang la'én<br />

pery'er n kapaiteureubang nyang leubèhkha<br />

niba' nyang la'én<br />

superlatif a tara atawa bangon nyang kha thatthat<br />

supermarket n keudèe publoe barang nyang jeued<br />

tapiléh ngon taco' keudroe<br />

supermen n manusiya nyang kha lam sigala hai<br />

supernatural a hai gayéb, 'ajayéb<br />

superpower a nanggroe nyang kha that<br />

supersonik a leubèh bagah niba' suwara (bunyoe)<br />

superstar n ureueng nyang meugah ngon kha<br />

supevisi n seuliya<br />

supevisor n ureueng nyang nyang seuliya<br />

suplai n beukai<br />

suplemen n seunamah; teunamah<br />

suplier n ureueng atawa badan öseuha nyang<br />

pasoe (peutamong) barang<br />

suporter n ureueng nyang duköng (sukong);<br />

supranasional a meulingkeue nanggroe (la'öt)<br />

supremasi n nyang ateueh abéh<br />

Sura n buleuen phön; Asan Usén; Acura<br />

901


902<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. surai n 1. bu'ö'; 2. bulèe suwa; bulèe grue<br />

2. surai v crébré<br />

suram a balom; hiram; iram; reudèe; mala;<br />

malap (caya); reudö'; reudom; suram;<br />

ki söh-sah; dana; papa<br />

surat n surat; wareuta; tulésan; tuléhsan; -<br />

-perintah raja éseuteumi; seuteumi;<br />

—pengangkatan seorang kepala oleh<br />

raja sarakata; sarahkata; trakata;<br />

arakata<br />

surau n balè<br />

suraya n bintang — Bintang Kutika<br />

surga n curuga; adeunèn; peureuduih;<br />

peureudöih<br />

1. suri n suri; sugöt teupeuen<br />

2. suri a maf; — leumah ka maté, lam hakikat<br />

gohlom maté<br />

3. suri n air — nira nyang gohlom jeued keu<br />

tuwa'<br />

4. suri adv seupöt uroe<br />

surian n ba' surien<br />

surian n seureusan<br />

surih n curéh; guréh<br />

surili n bue di Jawa, sikhan meubulèe<br />

keulabèe, sikhan meukeununèng,<br />

jipajöh pucö' ön kayèe<br />

suri teladan seuladan; teuladan<br />

surjan n bajèe kót ureueng Jawa<br />

surplus n abuen<br />

1. suruh n yue; suröh;surön; prèntah; menyuruh<br />

(membiarkan) peulapang; pesuruh<br />

peusuröh; suruhan wakilah<br />

2. suruh n ranub<br />

suruk v menyurukX. löb; lui; nueb; susöp; 2.<br />

ki meusom; nyurö'; pathieb; sisob<br />

1. surup a patöt; pantaih; padan


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. surup a kesurüpan do'; tamong<br />

surut a 1. suröt; undö; mundö; 2. yue'; 3.<br />

rhiet; sriet; reugéh; rigéh;<br />

survei n 1. cara pré'sa; seulidé'; tilé'; 2. sipat<br />

tanoh<br />

surya n matauroe<br />

suryakanta n kaca peurayeu'<br />

sus n peunajöh, ruti meu'asoe susu<br />

susah a sösah; suröi; sughöi; dalam keadaan<br />

-— sanien; söhsah; sahsöh;<br />

menyusahkan payah; terjepit<br />

kesusahan sa'da'; sada'<br />

susila a meu'adab; meu'adat<br />

1. susu n abin; dè'; mi'; mom; tè'; air susu ie<br />

abin; menyusu p'iep dè'; menyusui<br />

meudè'<br />

2. susu n — perada nan teunaman<br />

3. susu n kesusu mubagah-bagah<br />

1. susuh n susöh; duroe; pasa'; ceumat; paco'<br />

2. susuh n eumpung; umpung; weue<br />

1. susuk n susö'; jaröm meuih jisö' lam asoe<br />

2. susuk n — tubuh bangon tuböh<br />

3. susuk n menyusuk mula; puga nanggroe<br />

4. susu/r a meusa'; seuleusa'<br />

5. susuk a susukan salöran; seulöran; silöran<br />

6. susuk a pèng keumali<br />

susul v menyusui seutot; seutèt; seureuta;<br />

peucro'; pubeutöi; seulidé'; samböng<br />

susun n batang; susön; tumpö'; atö; tindéh;<br />

lapéh; seueh; banja; menyusun<br />

peudue'; rakab; rika; tidak tersusun<br />

cö'ceue'<br />

susup v menyusup susöp; tamong; tamue';<br />

löb; lui; srap<br />

1. susur n binèh; birè; siblah luwa; si u luwa; -<br />

-- galur asai-usui; bie'; meunè; —<br />

903


904<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tangga neumat ba reunyeuen;<br />

menyusur lisi<br />

2. susur n sugoe baköng<br />

3. susur n penyusur bayar bayeue utang cara<br />

angsö<br />

1. susur a 1. bawöih; 2. kot; 3. rhiet; susöt; sriet;<br />

yue'; 4. awöih; — (berkurang dengan<br />

latihan) pawöt<br />

2. susut v menyusui sampöih<br />

sutan n lakab keu waréh raja Minangkabo<br />

sutera n gandai; handai; meusruwangga;<br />

sutra; — halus randi; rani; — hitam<br />

siam ija prai; — berbenang emas<br />

kémkha; kamkha; seubah;<br />

menggulung (benang) sutra meululön<br />

(dulön)<br />

sutil n aweue' panyang<br />

suvenir n bungong jaroe; ceundra mata<br />

suwarna bumi n 1. tanoh (nanggroe) meukandöng<br />

meuih; pulomeuih; 2. lakab keu pulo<br />

Sumatera<br />

suwarna dwipa n pulomeuih, nan Sumatera dilèe<br />

suwir (suwir-suwir) a ruya ruyoe<br />

swa droe, keudroe<br />

swadana n beulanja mita keudroe; (pèng mita<br />

keudroe)<br />

swadarma n ha' droe<br />

swadaya n ngon teunaga droekeudroe<br />

swadesi n ngui barang peuneugèt nanggroe<br />

droe<br />

swakaji n cara meurunoe keudroe<br />

swakarsa n h'eut droe<br />

swasta n kon atra milé' peumeurèntah<br />

swatantra n peu(meu)rèntah keudroe<br />

swausaha n öseuha keudroe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sweter n bajèe seu'uem<br />

swike n sie canggue' ijö<br />

swipoa n boh tè'to' cina<br />

syabah a hana trang; rab hi; meuhi<br />

Syaban n Khanuri Bu; Ca'ban; buleuen lapan<br />

syabandar n sabanda; sahbanda; cahbanda<br />

syair n ca 'é; sa 'é; ci 'é; si 'é<br />

1. syak a cho'; so'<br />

2. syak v pèh tirom (kreueng)<br />

syal béseumi<br />

syah n raseumi<br />

syamsir n peudeueng; tumba' beudé<br />

syamsu n matauroe<br />

syantung n ijacita alöih<br />

syarab n ara'; ie anggö<br />

1. ssyarah n h'eut; hawa; reuha'<br />

2. syarah n keutrangan<br />

syarak n huköm Eseulam<br />

syaraf n carat<br />

syirik v peuduwa tuhan<br />

syogum n lakab raja Jeupun<br />

syok a meukeunong ba' até; haro'<br />

1. syur a meukeunong that; suka; geuma<br />

2. syur n nasihat<br />

syuruk n watèe matauroe é'; had akhé suboh<br />

905


906<br />

INDONESIA<br />

T<br />

A C E H<br />

T t t n haraih nyang keuduwaplöh<br />

taajul adv sigra; bagah-bagah<br />

taaruf n turi; turé; meuturi; meuturé<br />

raaf a ta'at; daki; seumatéh; patéh; seutiya; salèh<br />

faaf asas n hana meu'ubah niba' nyangka<br />

geupeuteutap atawa geupeuputöih;<br />

pumatéh; seumatéh<br />

tabah a saba ngon beuhe<br />

1. tabak n taba'; talam<br />

2. tabak v menabak meunyanyoe lagèe-lagèe<br />

jameuen<br />

3. tabak n beulangong<br />

tabai n tambö tabai; menabalkan tabai<br />

taban n ba' shaban (geutah)<br />

tabar-tabar n sibansa ba'sisijue'<br />

tabruk n beureukat; sampeuna; sumpeuna;<br />

sampöna<br />

tabel n dapeuta; seunarai; judue; jadöi<br />

tabela n keureunda; taböt<br />

tabelaris a lam bangon dapeuta; meugalue<br />

tabla n geundrang ubit<br />

tabiat n 1. peurange; sipheuet tabi'at; 2. laku;<br />

peuleu'oh<br />

1. fab/7c n 1.saleuem;seulamat;2.höreumat;tabé';<br />

meu'ah; idin<br />

2. tabik n tab'è'; kunangan; ureueng sajan<br />

tabir n tabéng; tirè; bertabir 1. meutabéng; 2.<br />

meukeutupèng; meuseuluböng;<br />

meulimböt<br />

tablet n 1. pè (ubat); 2. ca' tanoh kliet<br />

fab//q n tablèh; liséng<br />

tablo n lakun bansawan nyang hana gra' atawa<br />

hana marit<br />

tabloid n surathaba uköran ubit meu'asoe haba-


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tabo n<br />

haba singkat ngon gamba, mangat jibeuet<br />

lé awam<br />

sibansa ba' gaca<br />

tobok v menabok tadi; teupue'; sakai<br />

tabrak v po'; kh'o'; köng; langga; töng; bertabrakan<br />

mupo'; meukh'o'<br />

1- tabu n pantang; hanamè; hamè<br />

2. tabu (— kayu) n teunaman keu pageue<br />

tabuh n 1. tambö; 2. go pèh geumeulan Jawa; 3.<br />

su t^mbö keu lageuem; menabuh pèh<br />

kachö'; keuchö'; kachu'; tambö; palu<br />

tabuhan n geumeuto; keumeuto<br />

tabularasa n 1. keureutaih putéh peureuséh; 2. pham<br />

bahwa tiep-tiep ureueng ba' hakikatjih<br />

lahé putéh peureuséh tan meudéca, gèt<br />

atawa brö' teupulang ba' pakriban lingkajih,<br />

gèt lingka gèt keuh jih<br />

tabun v menabun (tabun-menabun) 1.<br />

tabung n<br />

meukeupöi (keuböi); 2. töt bröih (purön);<br />

fabunanbröih (purön) nyang teutöt;tumpö'<br />

apui; tungoe apui<br />

pacö'(si'atöt)trieng; p'ueb; plö'; agö'(agu 1<br />

);<br />

— anak panah teureukah; — mesiu<br />

tumpang; menabung keubah pèng<br />

tabur v bertabur 1. buré'; 2. meusungkét; 3. ki<br />

meuseudeukah; menabur lareue; peue';<br />

preue'; prue; prui; seupeue'; seupreue';<br />

raleue; reuleue; tabu; bertaburan,<br />

tabut n<br />

bertabur-tabur meusipreue'; meuhambö<br />

1. taböt, peutoe trieng teumanyum atawa<br />

bura' kayèe nyang jiara' ba' piyasan 'Acura<br />

(Asan Usén); 2. piyasan Asan Usén<br />

tact n cak da; cutda<br />

tadah n teumpat tadah; — cangkir lapé' cawan;<br />

907


908<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

menadah 1. tadah; theun; teurimong; 2.<br />

ki tadah barang cue<br />

tadbie n peumeurèntah<br />

tadi adv 1. banlami; ban; 2. bunoe; 3. ban;<br />

banbunoe; malam rab/'banbeuklam; pagi<br />

tadi bunoe beungoh; tadinya 1. yöh phön<br />

(-phön); 2. yöh gohlom; 3. yöh uroe jèh;<br />

yang tadi (dahulu, lalu) sèt; sot<br />

tadung v tertadung meugantoh; meusanto'<br />

teeniasis n peunyakét kulusa glang<br />

taf n ijasutra lipéh meugilap<br />

tafahus n seulidé'; sidé'; geulidah<br />

tafakur n teupakö; kaluet<br />

tafsir n tapeusé<br />

tagak v menagak theuen; peutheun<br />

tagal n batèe reuyeué (riyue') seumpom ba' panté<br />

tagalok n basa ureueng Pilipina<br />

1. tagan n 1. taröh (judi); 2. pèng atawa mudai meukat<br />

meukönsi<br />

2. fapan v menagan theun deue' atawa grah<br />

3. tagan bertagan meucré<br />

taagar n 'su guröh (geulanteue); raga; bertagar su<br />

meutaga-taga<br />

fageb n nan eungköt<br />

1. tagih v menagih tunggèe; tuntöt<br />

2. tagih a ketagihan teugiyan; banggi<br />

tago n alat paröh cicém lam biang<br />

tagut n 1. nyang meuyue ureueng pubuet jeuheut;<br />

2. beu ra la<br />

tahak n geureu'ob<br />

tahan a 1. meutheun; 2. é' jrtheun; 3. saba; 4.<br />

teuga; 5. séb; — air han mböh ie; — api<br />

hantutöng; — banting theun banténg; -<br />

- besi han lut (keubai); — cuaca<br />

hanmeu'ubah; — cuci jeued rhah (srah);


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

---pe/ombanghansih'èt; timang; — harga<br />

1. meutheunyum; 2. ki peulara meuruwah;<br />

— hina saba; — karat hanmeugratan; -<br />

-- lama tréb meutheuen; — lapar é'theun<br />

deue'; ... lasak han runyoh; — peluru<br />

keubai; — uji jeued ujoe; bertahan 1.<br />

meutheun; 2. peutheun droe; bertahantahan<br />

bacut-bacut; kon sigo ö (eu);<br />

bertahan (bertumpu) habis-habisan<br />

meuteu'öt; menahan sangga; tahan diri<br />

kreueh até'; (tertahan) landong;<br />

meulandong; menahan hana peulheueh;<br />

teugah; tumpang; larang; drob; keubah;<br />

tertahan seungka'; mempertahankan<br />

peutheun; bila; menahan hajat (buang<br />

air) gantuen; menahan (menguasai) milik<br />

orang secara diam-diam kr'èt; tahan harga<br />

tarie'<br />

tahan v menahan<br />

teumarön<br />

böh atawa theun taron;<br />

tahana n neudue'; meureutabat<br />

1. tahang n pasu; pacö'<br />

2. tahang n jeurulöng; ceureulöng; peureulöng<br />

tahap n had; tahap; tako'; tangam<br />

tahar v bertahar meulayeue lam badèe<br />

tehi n 1. è'; najih; bira; 2. bröh; seuh; purön;<br />

geuratan; keudéh; lando'; — angin awan<br />

angèn bapöt; ujeuen rinté' (sutra); 3. cak<br />

burat; buha'; 4. seumalu kunèng; —ayam<br />

1. è' no' (mano 1<br />

); è' cano'; 2. ba' kayèe<br />

(bungong) keu pageue; — babi 1. è' bui;<br />

2. nan naleueng; — bes/'geuratan beusoe;<br />

— bintang è' bintang; seulödan; — cair<br />

ceuh'a; —gigiè' gigoe; —hidungè' idöng;<br />

— kerbau 1. nan naleueng; 2. nan uleue;<br />

909


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

— /cefamè'nyh'èh; — kikirè' kiki; —kuku<br />

è' gukèe; — kuping è' geulunyueng<br />

(punyueng); — lalat è'lalat; — minyak è'<br />

minyeu'; takèh; tangki lando' (keudéh)<br />

minyeue'; —tembaga è'teumaga (teurusi);<br />

berlumuran — meu'è'<br />

te/7// n tahé (1/5 bungkai, 1/16 katoe)<br />

tahir a peureuséh; gléh; jléh •<br />

1. tahu v 1. tupeue; 2. turi; turé; 3. peuduli; pakoe;<br />

pöh; 4. meuphöm; muphöm; 5. jeued; 6.<br />

énseuh; thèe droe; thèe; 7. torn; tahu<br />

(paham, mengerti)\u'oh; —adaf meu'adat;<br />

— beres hana peue sösah lé ka leungka;<br />

tahu-tahu tanna tathèe-thèe; memberitahu<br />

peutu'oh; peuturi; puturi; mempertahukan<br />

seuranta; sranta; mempertahukan<br />

seuranta; sranta; beritahu muturé;<br />

mengetahui 1. tupo; teupeue; muproe;<br />

teumeuthèe; 2. tusoe; 3. tupeue; thèe;<br />

mengetahui waktunya tujan; — sesuatu<br />

teupeue; memberi tahukan peutupeu;<br />

peugah; peutrö'; pengetahuan peunapat;<br />

peundapat; teunupeue; pham; teunu'oh;<br />

teunuri; berpengethauan meu'éleumèe;<br />

na sikula; teumeupeue; diketahui(dikenal)<br />

meutupeue; teunu'oh; seunu'oh; ketahuan<br />

1. leumah; 2. meuthèe; mupat; 3. deueh;<br />

setenul. nyangka neutupeue; 2. geuthèe<br />

lé; tidak — höm; hana muphöm;<br />

member'rtahu (kan) brithèe; peuthèe tahu<br />

diri thèe keudroe; mengetahui dan<br />

bagaimanaXukn; tahu membedakan yang<br />

910<br />

, baik dan yang buruk tameunyèt; tidak<br />

tahu apa-apa hana tupeue sapeue;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

mengetahui teumupeue; ilmu yang<br />

diketahui teunupeue<br />

2. tahu n nan makanan niba' kacang kunèng<br />

nyangka teugiléng alöih, Iheueh nyan<br />

geureuböih ngon geucita'<br />

1. tahun n 1. masa duwablaih buleuen; 2. tarékh; 3.<br />

thön; sanat; 4. keunira buku lam<br />

meuniyaga; 5. musém; bertahun-tahun<br />

meuthön (-thön); menahun 1. na padum<br />

thön; 2. trébthat; 3. (sakét) meukeutina;<br />

tahunan 1. tiep-tiepthön;trébthat;se\ahun<br />

sithön; — ini thön nyoe; — lalu (sekian)<br />

thön jéh; — depanthön teungoh (dikeue);<br />

— lalu thön nyangka (dilèe); dari — ke<br />

— (setiap —) sithön uba' sithön; kenduri<br />

ulang tahun khanuri tö' thön; setahun<br />

jagung 1. umu sithön jagöng; Ihèe atawa<br />

peuet buleuen; 2. ki hana tréb; si'at<br />

2. fabun v bertahun pula padé; pertahunan wasé<br />

biang<br />

taifun n angèn badèe; tupheun<br />

taik n tahi; è'<br />

taiko n penyakét budö'<br />

fa//or n tukang ceumeucob<br />

tais a kuto; koto; leuta; luto'<br />

taiso n ulah raga Jeupuen<br />

tajak n cangköiteupatgo; — frebaf angkèe; boroh<br />

tajali v 1. deueh; leumah; 2. wahi<br />

tajam a 1. tajam; rancap; 2. tincu; cincu; lancö';<br />

3. tajam (mata, idöng); 4. beusöt; 5. kreueh;<br />

6. ceudaih; 7.. reujang that; 8. jeulaih that<br />

tajau n peudeuna<br />

1. fa/7' n susöh; tajoe<br />

2. taji n nan ba' kayèe keu rungkha rumoh, ön<br />

jeued keu ubat sakét meukue urat-urat<br />

911


912<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tajin n iebu neuléng; 2. kanji<br />

taju n tuleueng muda<br />

1. tajuk n 1.kulahkama;patamdho;2.ayeuembu'ö';<br />

3. tajö' prahö<br />

2. tajuk n tako'; —mahkota ayeuem kulahkama; 2.<br />

ki nyang that teupujoe (teugaséh); —<br />

rencana tuléhsan tajö' ba' surathaba; --<br />

- surat ulèe surat<br />

3. tajuk n balè<br />

tajung n tajöng; tajöngan; sutra teunuen<br />

1. tajur a mubanja; meuriti<br />

2. tajur n nan teunaman, keu ubat sakét pruet<br />

tajusalatin n kulahkama sigala raja<br />

1. fa/V p tan; — kenal tanna meuturi<br />

2. tak n su brue' meuhadu; keureuta'-keUreutu'<br />

3. tak n jeunèh meusén moto<br />

takabur a teukabö<br />

tak acuh (acuh—) a hana pöh; hana peuduli; hana pakoe<br />

tak adil a 1. brat siblah; hanatimang; 2. la'lém; hana<br />

patöt<br />

takah a 1. gagah; tari; 2. tingkah<br />

fa/ca/V v bertakak niba' duwa leupét<br />

takal n takai; bohpè<br />

takang-takik n curéh muréh; curéng muréng<br />

takar n 1. asoe (sukat); 2. kanèt (kanot); takaran<br />

campuran logam atau beras subö'<br />

takarir n takeuré; tulésan ba' birè keureutah ön<br />

kitab<br />

1. fafcaf p setakat }ét; sungai ini — pinggang<br />

dalamnya krueng nyoe 'èt keu'ieng Ihö'<br />

2. takat a meutheuen sakét<br />

takdir n kala;teukeudiC/anpfcab,re/'eto;perfemuan,<br />

maut); langkah; raseuki; peuteumuen;<br />

maw'ot)


INDONESIA AcEH<br />

takel n takai<br />

takeyari n suda trieng<br />

takhayul n chiré'; siré'<br />

tahta n neudue' raja; keurusi tabai; tahta;<br />

singasana<br />

1<br />

•<br />

t a k i<br />

v bertaki bantah; deubat; teuntang<br />

2- taki n janji; bertaki meujanji<br />

t a k i k<br />

n tanggam; tako'; abaih; — rejeki ki mita<br />

laba; penakik 1. ureueng curéh; 2. alat<br />

cumuréh; — getah ureueng curéh atawa<br />

ta' geutah; mena/o/rcuréh; tako'; tanggam;<br />

kh'èh<br />

takir n kulah<br />

takluk v ta'lö'; talö'; tiwaih<br />

takma n taloe teurheuet<br />

tak<br />

°l v menakul poh; heungkoe; kh'èh<br />

takometer n alat ukö bagah keundran<br />

takraw n raga bohawé; sepak — sipa' raga<br />

taksa a Ie ma'na; leubèh niba' saboh ma'na;<br />

peuragu; peurigu<br />

taksasi n ta'séran; ta'sé<br />

taksi n motosiwa<br />

1. taksir n kira; gasa; ta'sé<br />

2. taksir 1. lalè; 2. tuwoe<br />

tektik n siyasah; moseulihat<br />

takuh n — raAab meutako'-tako'; meutangam<br />

takuk n tako' (tanggam) ba' u<br />

takung v bertakung takeueng; meutakeueng<br />

takur a teukui<br />

tekut a 1. yo; kuyu; kuyut; ugah; liya; 2. takeuwa;<br />

3. taköt; teumaköt; 4. beulisah; penakut<br />

geusun; merasa — taba<br />

1- tal n sibansa ba' teu<br />

2<br />

-<br />

a /<br />

' n tihang peunganyoh ba' wie ngon uneuen<br />

iku jalö<br />

913


914<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong> Awfcn<br />

1. fa/a n tala; saré su; saban bunyoe<br />

2. tala n lapé'; lapéh; leupéh<br />

talah adv bertalah-talah hudah-huduh<br />

talak n cré; taleue'; — tiga taleue' Ihèe<br />

talam n talam; taba'; dalöng<br />

1. talang n eungköt taleueng<br />

2. talang n srayueng<br />

3. talang n mugè; menalangi tukö'<br />

talang n bulöh meukandöng ie<br />

talang n gampöng toe uteuen<br />

talar v bertalaran (marit) bancrahbeukah;<br />

bankuleha'<br />

faJas n sibansa ba' umpeue'<br />

talasemia n sijeunèh peunyakét darah<br />

talen n pèng tali; sitali (duwaplöh limong sèn)<br />

talenan n lapé' atawa keunaleueng ceumeucang<br />

talenta n atrakana lam tuböh; neumè lahé<br />

1. tali n taloe; — air taloe ie; lueng; lungkie'; —<br />

a//r kawé buya; — api dah; daih — ariari<br />

taloe pusat; — barut taloe baröt; taloe<br />

keu'ieng; — belati taloe blati; — bicara<br />

taloe kawat; — busur taloe gandoe; —<br />

rotan yang dipakai oleh penarik pukat<br />

cuwayé; — dugataloe dugai; —dahi layar<br />

taloe puca' layeue; — dugang taloe<br />

linggang; — hidung lueng bibi; — kekang<br />

taloe (keu) kang; — kerek layar taloe<br />

peunyampa'; talibertali meusangkötpawöt;<br />

— penunduk pada layar taloe<br />

peunundö'; — pengukur rambu; —<br />

pengikat peti taloe seuléng; sléng; —<br />

leherpada hewan (kambing, kerbau)\a\oe<br />

dha'; — pada baya/ctaloedham; —hubung<br />

bajak dengan gagang taloe neu (ineum);<br />

— ijuktaloe jö'; — melinjo\a\oe mulieng;


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

— waru taloe siron; — sabut kelapa taloe<br />

tapéh; —pengikatpingirtenda/pukat kaja;<br />

— pengukur taloe rambu; — suar silo;<br />

berali-tali (talibertali) meusamböngsambömng;<br />

tali temali meulilèt-lilét; —<br />

pengikat bajak dengan gagang (dari<br />

pelepah kelapa) neu; taloe neu; taloe<br />

ineum; — pengerak tanun meui; taloe<br />

meui<br />

2. tali n trieng (bulöh) nyang jeued ta peugèt taloe<br />

3. tali n tali; duwaplöh limong sèn<br />

4. tali (tali-tali) n nan ba' kayèe<br />

talk n cak sijeunèh beuda'<br />

talu v berta/u-fa/uhanapiyöh-piyöh;meu'ulangulang;<br />

hana putöh-putöh; meutindantindan<br />

talun v bertalun-talun, talun-temalun seumeu'öt;<br />

hana putöh-putöh<br />

talupuh n peurumpöng trieng<br />

tam n su papeuen rhöt ateueh aleue kapai;<br />

meugeureudh'am<br />

tamak a ceulici; ceuleuci; haleumab; lubha; jumoh;<br />

leuha; lumèh; teumeu'an; teumeu'ah;<br />

tama'; leuha; ngab-ngab<br />

1. taman v 1. taman; lampöh bungong; tamansari; 2.<br />

teumpat tamaca; 3. peulamin<br />

meubungong-bungong; — bacaan 1.<br />

ruweueng teumpat mubaca; teumpat<br />

kitab-kitab; — kanak-kanak sikula keu<br />

aneu' miet umu 4 — 6 (enam) thön<br />

2. taman a jeumot<br />

tamar n keureuma; — hindi asam jawa; bohmè<br />

tamahnda n bohmè; keureuma hindi<br />

tamasya n teumaca; bertamasya meuseunangseunang<br />

915


916<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tamat adv hatam; habéh; katam; seuleusoe; tamat;<br />

tamam; tam<br />

tambah n tamah; bertamten/aav' meutamah; tumbi;<br />

tumi; bertambah indah jahét; tambahan<br />

teunamah; seunamah; menambah lagi<br />

langéh; suyöng (air dalam masakan);<br />

menambahkan sambat; seumong; tindéh;<br />

tamah<br />

1. tambak n 1. ateueng tham ie; neulop; 2. neuh'eun;<br />

menambaktamba'; seubèe; tumpö'; tham;<br />

Ihob<br />

2. tambak n nan eungköt la'öt<br />

tambakan n sibansa seupat ietabeue<br />

tambak bukit n ba' seumböng uteuen (ubat cirét)<br />

tambal v menambal tampai; radöt; tangköp<br />

tamban n eungköt la'öt; rambot leukang<br />

1. tambang n Ihö', lueng atawa calo' nyang jikueh<br />

teumpat jico' asoe bumoe (lugam, timah,<br />

arang batèe)<br />

2. tambang (tambangan) n peurahö angköt ureueng atawa<br />

barang; prahö tambang, (siwa)<br />

3. tambang n taloe kapai<br />

4. tambang n paténg atawa pancang ikat hiweuen (guda,<br />

leumoe)<br />

5. tambang n bertambang inong nyang jimeutunangan<br />

leubèh niba' sidroe agam, ayah si inong<br />

ladém keunong uköm (adat) di Beungkulu<br />

tambar n ubat; peunawa<br />

tambat v bertambat meu'ikat; kambam; lembu itu<br />

—dipohon leumo meu'ikat (meukambam)<br />

ba' kayèe; 2. laböh (peurahö meusreueng<br />

ba' ceurucö')<br />

tambera n 1. teumaga; 2. plakat meutuléh ba'<br />

teumaga


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tambera n sibansa ulèe timah, eungköt ietabeue<br />

tambi n seuneubut ureueng agam Kléng; 2.<br />

kadam; khadam; 3. ureueng Klèng<br />

fembo n 1. hikayat; 2. sijarah<br />

tambuh v bertambuh tamah (bu); tambuhan<br />

bu seunamah (tamah)<br />

tambul n peunajöh tamböi<br />

tambul v bertambul meu'èn keumidi<br />

1. tambun a teumbön; lup'om; leub'om; leup'om;<br />

lap'om<br />

2. tambun n tamon; tumpö'<br />

tambung a tingkah kureueng aja<br />

tambur n tambö; geundrang<br />

tambus v menambus seumbam; beumbam<br />

tameng n peurisè; prisè<br />

tamimah n sijeunèh ajeumat<br />

tampah n jeu'èe<br />

tampak v leumah; deuh; tampaknya ba'ri; tampaktampak<br />

teu'ingat-ingat; mubayangbayang;<br />

— nya laca; tampak jelas dari<br />

yaubmeuh'ang-h'ang; tidak— (terlindung)<br />

pado'<br />

tampal n ija teunampai<br />

1. tampan n 1. ceudah; cacang; tari; reumpan; siga';<br />

ch'a; gagah; lanteueh; leunténg; linténg;<br />

peungeuroe; agam; samlakoe; 2. patöt;<br />

ruman; 4. rupa; 5. meukeunong<br />

2. tampan v menampan heumpang<br />

1. tampang n 1. sabé neukr'èt; 2. meu'iréh lipéh ngon<br />

sabé; 3. pèngtimah (1/16 ringgét); 4.<br />

garéhteungoh<br />

2. tampang n ruman muka; bangon muka; jual tampang<br />

(menampang) girang<br />

3. tampang n 1. bijèh; beunèh; bie'; 2. asai mu'asai<br />

917


918<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tampar n tampa; tabi; teupue'<br />

lampas a teucah rata; reupang<br />

tampel v menampel tangkéh; tapih<br />

tampi v menampi fampoe; — beras dengan nyiru<br />

s'eut breueh ngon jeu'èe; menampi pelanpelan<br />

téng<br />

tampik v menamp//c tula'; hanatém trimong<br />

tampil v maju peuleumah droe; meulangkahu keue<br />

1. tampin n keulusöng; klusöng; krusöng<br />

2. tampin n lawan; tandéng; tampéng<br />

tampinis n pohon — kamariya(h)<br />

tamping n mandö<br />

tampon n ija seunumpai neulhab darah<br />

tampuk n tampö'; ayeuem ulèe; ki pucö';<br />

tampuk-tampuk n nan eungkötla'öt<br />

1. tampung v menampung 1. tadah; 2. fa'peutimang; 3.<br />

himpön; 4. heumpang<br />

2. tampung n ija teunampai; — atap (penutup hubungai<br />

rumah) japhan; tampöng<br />

3. tampung v menampung tampa; teupue'; tabi<br />

tampus a kunèng meuneung mirah<br />

tamsil n tamsé; 'ibarat; misé; miseue<br />

1. tamtam n ba' urot<br />

2. tamtam n geundrang hindu<br />

tamtama n sipa'i<br />

tamu n jamèe; ureueng meudom ba' hotè;<br />

ureueng mubloe<br />

tamuk n nan eungköt la'öt<br />

tan p h'an; tan; kon<br />

1. tanah n tanoh; bumoe; nanggroe; beunuwa; pulo;<br />

darat (an); da'irah; teumpat; — Hat (merah<br />

kuning) tanoh kawi (kliet); —<br />

bergelombang-gelombang (tidak rata)<br />

geurugöh; — kosong (tidak diusahakan)<br />

tanoh roh; — (hutan) yang ditinggalkan


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tidak diusahakan lagi) tamah; tamah cut<br />

(muda); — tumbuh belukar tamah raye';<br />

— tinggi tanoh; — yang diolah untuk<br />

pertanian haraih; harah; — yang tidak<br />

didiami dan diusahakan khirab; — tinggi<br />

ditengah-tengah daratan/paya-paya<br />

matang; — pasir tanoh anoe; — putih<br />

(daun)\anoh ön kayèe; — mampat tanoh<br />

da';—genting aröh; aröih; fanab a/rtanoh<br />

ie; — hencah abeu'; — bendang biang;<br />

umong; —benpTco/ctanoh keu gaji keuchi';<br />

— beratanoh geupubasoe; -- beroya tanoh<br />

Ion; — dingin ca/rlerupa; — geranptanoh<br />

thö krang; — kristis tanoh dang reuloh;<br />

--- /a/rt/purön; — fe/cvburtanoh (nanggroe)<br />

asai; — Hat tanoh kliet; — Hat merah kawi;<br />

gerakan bawah tanah geurakan rasiya<br />

(glap)<br />

2. tanah n uköran panyang; deupa<br />

tanai v menanai peutimang; seu'ön; taténg<br />

tanak v bertanak taguen; menanak maguen<br />

tanam v bertanam tanom; puga; pula; tabu; Ihom;<br />

peudong; glong; peudue'; tanaman<br />

peunula; an semak berdaun tebal<br />

rambuli; —anberduri untuk pagar madön;<br />

seurahét; tidak ditanami (dikerjakan)<br />

lapang<br />

tanang v menanang taténg<br />

tanau n cicém seurindét; bayeun ubit<br />

tanbiet n brithèe; ramai<br />

tancang v menancang ikat; kambam<br />

tancap v menancapcaca'; glong; ch'ob;paca';culo'<br />

tanda n lageuem; lamat; dali adat; tanda; cab;<br />

boinah; peutunyo'; — pengenal aram-<br />

919


920<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

aram; cino; tanda; — bunyi lamah; —<br />

tangan sayén; sèn; — tunangan tanda<br />

kong haba; member/'fanda böh(bré)tanda;<br />

dapat ditandai céh; meucéh<br />

tandak n meunari; tanda'<br />

tandan n mu; tungköi; — ekor uram iku; ujung --<br />

- tuntuen; tutuen;<br />

1. tandas n sapansapha; reunab; ranab;<br />

menandaskan sawiet; seukuet<br />

2. tandas (tandes) a jeulaih; trang; saréh<br />

3. tandas n 1. bagan; tandaih; 2. teumpat (karna)<br />

manoe<br />

tanda tangan n sayén; sèn<br />

tandem n gari tandam (keumbeue)<br />

tandik n seungat<br />

tandikat n ba' kayèe nyang kayém jeued keu teumpat<br />

unoe meusarang<br />

tandil n mandö; sarang<br />

1. tanding a 1. tandéng; timang; 2. sidroe lawan sidroe;<br />

menandingi dindéng<br />

2. tanding n tumpö'; tamon<br />

tandon n 1. laman; angkèe; 2. beukai<br />

tandu n manggu; mangku; tandu<br />

tanduk n 1. lungkèe; cula; sumu; menanduk po';<br />

töng; köng; kh'o'; saséng; santo'<br />

tandun n zaman — jameuen dilèe<br />

tandur n musém pula padé<br />

tandus a 1. paleueng; Ihoih; ranggaih; thö'krang;<br />

halalah; 2. reunap; ranap<br />

1. tang n tang caböt labang<br />

2. fanp n su pèh t'èm<br />

3. fanp n moto tèng; motowaja<br />

4. tang p bhaih<br />

tangan n 1. anggèta tuböh; jaroe; singkè tö' ba'<br />

ujöng aneu'jaroe; 2. ki lagèe jaroe; 3.


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

kuwasa; peungaröh; prèntah; — baju<br />

sapaibajèe; - berulas na nyang bantu; -<br />

--d/ba wabureuengteurimong (meulakèe);<br />

— dingin jaroe meutuwah; — hampa tan<br />

meuteumè sapeue; — jahil jaroe leuhoe<br />

(jahé); — kanan jaroe uneun; — kemudi<br />

lamat kumudoe; — kosongï. hanasinyata;<br />

soh; tan hasé; — naik sabé meunang judi;<br />

— panas jaroe seu'uem (meurugoe); --<br />

— terbuka 1. murah tangan; phui tuleueng;<br />

ngon seunang até; — turun sabé lam<br />

rugoe (talö); tangan-tangan sapai kurusi;<br />

teumpat mumat palang; ber — meujaroe;<br />

na jaroe; —bes/kreueh; la'lém; menangani<br />

peubuet keudroe; tertangani seuleusoe;<br />

é' seuleusoe; pergelangan tangan<br />

aweue'sapai<br />

tangap v menangap teugah; tham<br />

tangar a peuleuheun; beuteugoh<br />

tangas v bertangas uköb; ugöb; meusalè;<br />

menangas seu'ob<br />

tangen n garéh lingka<br />

tangga n reunyeun; tako'; tanggam; tangga; —untuk<br />

memetik lada reunyeuen dagu; — dari<br />

batang bambu purieh; — tali liwai; taloe<br />

liwai; te — jiran<br />

1. tanggah n pèng Peureusi<br />

2. tanggah n rambat<br />

1. tanggal v Iheueh; leukang; Ihu; rhöt; sröt; lucöt; luröh;<br />

menanggali 1. suet; ploh; 2. Iheueb; böt;<br />

Ihoh; menanggalkan 1. suet; ploh; 2. Ihoh;<br />

peuluröh<br />

2. tanggal n 1. uroebuleuen; 2. taréh; ber — tarékh;<br />

penanggalan takeuwém; takwém<br />

921


922<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tanggam n 1. crue'; 2. seupét beusoe; bertanggam<br />

1. meuseumong rapat; 2. ki rapat<br />

tanggang v menanggang tham; teugah; keukang; --<br />

- anak Ihah aneu'; — mata meujaga; --<br />

- perut puwasa; — suami (istri) peulöb<br />

seureukab<br />

tanggap a bagah meuphöm (muphöm); sunggöh;<br />

menangapi balah samböt<br />

tanggar v menanggar jitém pubuet<br />

tanggetong v biyula Bata'<br />

1. tangguh n bertangguh meutanggöh; tanggöh;<br />

menangguhkan ta'akhé; takkhé<br />

2. tangguh n 1. han é' ta peutalö; tangköh; tanggoe;<br />

2. teuga; sabeueh; seubeueh; saba<br />

tangguk n 1. tanggo'; ali; 2. ki tipè moseulihat;<br />

menanggukkan anggét<br />

tanggul n ateueng teunamba; neulop<br />

1. tanggulang v menanggulangi 1. tham; 2. crön;<br />

2. tanggung (ditanggung) v jeued ujoe; geutanggöng;<br />

geujamin; menanggung 1. tanggöng; 2.<br />

(theun) keunong bala<br />

1. tanggung a hanséb saho; alang; tanggöng; cantöi<br />

2. tanggung jawab tanggöng jaweueb; buban<br />

tangis n moe; rö iemata; klie'; seudan; tangèh;<br />

tangis dan sedih moe meusö'-meusö';<br />

bertangis-tangisan meumoe-moe;<br />

mumoe-moe; penangis birah; menangis<br />

(meratap) ceumong; rugha; menangis<br />

dengan keras geumandö<br />

1. tangkai n 1.tangké;2.ba';3.kra';krè';4.go;neumat;<br />

uram lamat; — bedil go (uram) beudé;<br />

2. tangkai (an) n kröng; keupö'; kröng<br />

tangkai (penangkal) n tangkai; tula'bala; —petirteunangkai;<br />

tangkai kilat; — racun peunawa


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tangkap v bertangkap meulho; muprang; sidroe<br />

lawan sidroe; menangkap 1. drob; 2.<br />

rungkhom; 3. tadah; mueng; 4.<br />

teumeueng; teumèe; 5. teurimong; 6.<br />

muphöm; 7. srab; 8. kab; keunong; —<br />

dengan paksa reupaih; — angin ki hana<br />

hasé(sè); —bayang-bayang ki buet siyasiya;<br />

— maksud muphöm meukeusud;<br />

tertangkap jidrob; — basah jidrob dang<br />

(-dang) mubuet (ceumeucue)<br />

1. tangkar n tuleueng (rusö' ngon gatéh) kamèng atawa<br />

leumo keu kuwah (gulè) nyang mantongna<br />

asoe, meukeumat bacut-bacut<br />

2. tangkar v menangkarkan peucèh atawa sampoe<br />

cèh; pumue bijèh; penangkaran teumpat<br />

peucèh; pumue bijèh; penangkaran<br />

teumpat peucèh; teumpat pumue bijèh<br />

(eungköt)<br />

tangkas a tangkeueh; tangköh; lanteueh; laju;<br />

peunyeuri (peunyari)<br />

tangki n teumpat keubah ie atawa minyeu' niba'<br />

lugam<br />

1. tangkil v menangkil hadap (raja)<br />

2. tangkil v menangkil pubanja; peuriti<br />

3. tangkil v bertangkil-tangkil meutindéh-lapéh<br />

tangkis v menangkis tangkéh; tapih; talèh; alèh<br />

tangkue n meulisan labu ie<br />

tangkuk v menangkuk gom; dugom; khob; lungkob<br />

tangkul n nyh'ab<br />

tangkup n tutöp; töp; bertangkup tangköp<br />

tangkup telentang linteueng lungkob<br />

1. tangkur n guda la'öt<br />

2. tangkur n bohkrèh buya atawa meuruwa<br />

tangkut v menangkut gom; dugom; khöb; lungkob<br />

923


924<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tanglung n tanglöng<br />

tango n tari(nari) Seupanyo<br />

tangsa n geundrang; rabana<br />

tangsel n ganjai; klaeueng; seunumpai; sumpai<br />

tangsi n 1. tansi tantra atawa pulisi; boloko; bloko;<br />

poloko; 2. glap<br />

1. tani n orang — ureueng meugoe; bertani<br />

meugoe; seumula<br />

2. tani n taloe-linggang prahö<br />

tani (pintu —) n pintö khöb siblaih u luwa astana<br />

tanin n dat (kulét kayèe) sama' kulét<br />

tanjak a meutanja'; bertanjak (kaki) cingklot;<br />

menanjak 1. anggét; 2. tanja'; 3. sideu;<br />

4. meutamah manyang; lanam<br />

tanjidor (tanjidur)n 1. tamböraya; 2. ureueng sikawan meu'èn<br />

musib ba' uroeraya Cina<br />

tanju n panyot<br />

tanjul n taron; tarèn; biniet<br />

1. tanjung n ujöng glé; tanjöng; menanjung meucalo';<br />

meulayeue taloe pasi Ihö<br />

2. tanjung n nan ba' bungong<br />

3. tanjung n sibansa ba' paku paya<br />

4. tanjung n bintangtanjungnanbintang atawa tanda<br />

pangkat<br />

tanjur n brue' cinif; menanjur (-nanjur) 1. teumo<br />

ie ngon cinubrue'; 2. acö' até beu jiteubiet<br />

narit<br />

tank n moto tang (baja)<br />

tanker n kapai angköt minyeu'<br />

tanpa adv hanna = hana; tanna; menghilang—bekas<br />

rayéb hana mubakat; — daksa meucacat<br />

tansi n sibansa samsi (taloe kawé)<br />

tansiem n laba nyang jeued keu bheue' ureueng<br />

keureuja


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tantang v menantang 1. pakat meulho atawa<br />

muprang; 2. hadap; lawan; linteueng<br />

2. tantang p teuntang; rintang<br />

tanti n ayeuem bajèe atawa siluweu ureueng<br />

inong niba' beuneueng kasab<br />

tantrisme n pham cara peubibeuehdroe niba'sénsara<br />

dönya<br />

tanur n 1. dapu; 2. kran; — tinggi dapu taguen<br />

beusoe atawa gapu<br />

tanya n 1. tanyong; 2. cakteumanyong; — jawab<br />

su'eue jaweueb; ber — dengan teliti sudi<br />

taocang n gumba'<br />

teoc/' n sulé niba' eungköt (sijeunèh peunajöh<br />

Cina)<br />

taoco n töcö<br />

faope n tögé<br />

taoisme n ugama Cina<br />

taoke n toké<br />

1- tap v 1. léng; 2. pèh (nira atawa jö')<br />

2. rap n thueb; sumpai<br />

1 • tapa n tapa; kaluet; per — jugi<br />

fapa n tapa-tapa balu eungköt; eungköt masén<br />

3. fapa (tapah) n sijeunèh eungkötla'öt<br />

4. fapa a kha; keubai<br />

1. tapai n tapé<br />

2. fapa/ n tapaian tayeuen<br />

tapak n tapa' gaki; telapaktangan paleuet jaroe;-<br />

-- leman bundi; buga; setapak sipaleuet;<br />

bubé paleuet<br />

1- tapai n sibansa kanji; ubat geuso' gigoe<br />

2. tapai n — kuda kasöt (sipatu) guda<br />

3. tapai n — batas ceue nanggroe; had<br />

fapanp n keuta<br />

tapih n ijapanyang keu ureueng inong<br />

925


INDONESIA<br />

tapioka n teupöng boh ubi<br />

tapir n sibansa badeue' seuno'<br />

1. tapis n saréng; peunyaréng; seunaréng<br />

2. tapis a tangkeueh<br />

3 tapis n ija teunuen meusulam kasab<br />

926<br />

A C E H<br />

taplak n ijau tutöp mèh<br />

taprofit n sibansa teunaman nyang timoh lam lueng<br />

(parét)<br />

taptibau n nan cicém<br />

taptu n 1. seurumpét tanda panggé sidadu woe<br />

u tansi; 2. mubaréh malam ngon musib<br />

sara jiba sulöh<br />

tapui n ie tapé<br />

1. tapuk v menapuk teupue'<br />

2. tapuk n tupèng; keutupèng<br />

tapuk v menapu/Vpeuphön; puphön; meusigo-sigo<br />

tapung v menapung seuöb bu<br />

tapung (baju —)n nan sijeunèh bajèe Bugéh<br />

1. tapus n nan ba' kayèe<br />

2. tapus n menapus ramaih; prah<br />

tar n su cambö'<br />

far (kue —) n peunajöh sijeunèh böi<br />

1. tara n tara; santeuet; se — sikuphu; wadan;<br />

tidak ada taranya hana ngon sa<br />

2. rara (tarra) n 1. seuliséh brat kuto ngon brat gléh; kuto<br />

100, gléh 90, farra = 10; 2. yum barang<br />

neukoh keu gantoe bratpeutoe<br />

3. tara n kayèe geumaréh<br />

4. fara n angan-angan<br />

taraf n 1. tara; taraih; 2. neudue'; 3. had<br />

tarah a rata; menarah tarah<br />

tarak n 1. theunnapsu; mupantang; 2. tapa<br />

taram n buleuen reudom; — temaram reudö';<br />

balom; cön (muka)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tarang v menarang Ihat; gantung<br />

2. tarang n petarangan keupöh; geureupöh; geupöh;<br />

seureukab mano'<br />

tarap n baréh; banja<br />

tarasul n surat-seumurat; tuléhsan jaroe<br />

tarbil n busu gando<br />

tarcis n peunajöh böi<br />

farpef n buet atawa öseuha nyangka geuböh had<br />

tari n jugèt; menari tari; nari; tanda'; pohreula<br />

(dalam hikayat lama); menari-nari chènchèn;<br />

eunchon; inchon; lika'; likha; ngigoe<br />

tarif n (dabeuta) tarép yum, siwa<br />

tarik v — muka cön; — suara meunyanyoe; --<br />

- fa//taré' taloe; — uraf meudawa; ceukang;<br />

menarik 1. hila; hue; göt; böt; Iheueb;<br />

rintha'; sintha'; 2. ureueh; suet; 3. (—hati)<br />

meulimbang; peungeuroe; 4. gala'; 5.<br />

sayang; 6. pöh; pakoe; — bea co' adat;<br />

— beca taré' (ba) bica'; — diri piyöh;<br />

teubiet; kembaii caböt; bateue; --<br />

- ke atas jhung; — langkah ja'; peuta'; -<br />

-- langkah seribu plueng putéh tapa'; --<br />

- layar pasang layeue; — mundur undö;<br />

— natas h'ueh; — urat (leher) ceukang;<br />

— utang tunggèe; — layar perahu aar<br />

menangkap angin tadah; tertarik 1.<br />

meutaré'; 2. bimbang; haro'; aro'; penarik<br />

beban tunda<br />

taring n (gigoe) tarieng<br />

taris n aleue seumèt (seumèn)<br />

taris v carueh<br />

farfcas (takasy) n plö' aneu' panah; teureukah<br />

tarmak n lapa' kapai teureubang<br />

tarus n 1. tuleueng urampha; 2. liköt gaki' 3.<br />

tuleueng muda ba' plumpeue' mata<br />

927


928<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tartir n dat masam lam boh kayèe (boh kuyuen)<br />

2. tartir a cak meucr'èt-br'èt<br />

farub n 1. tampéng; taröh; 2. angkèe; laman;<br />

sanra; sandra 3. cak böh; — kata cak<br />

sangkira; bertaruh meutaröh; menaruh 1.<br />

pudué; 2. böh; tamah; 3. böh yum; 4.<br />

meutaröh; 5. keubah; 6. som lam até; 7.<br />

peulara; 8. meuh'eut; — baf/haro'; gala';<br />

berpetaruh meuwaslet; menaruh<br />

perhatian pakoe; pöh; taruhan tampéng;<br />

tampén; sandra; menetapkan jumlah<br />

taruhan judi ta'<br />

1. taruk n tarö'; ceudieng; pucö'<br />

2. taruk v heuncö'; eunchö'<br />

taruko v menaruko puga lampöh atawa seuneubö'<br />

tarum v (ba') taröm; — areuy (ön) teunaman<br />

peutimoh atawa peubasoe ö'<br />

tarung v bertarung 1. (— dengan) meupo'; mupo';<br />

meulangga; meukh'o'; meuköng; 2.<br />

meulho; muprang; 3. adu; meutandéng;<br />

4. meudawa; bertarungan meukh'o';<br />

menarungpo'; köng; kh'o'; menarungkan<br />

peupo'; pupo'; — nyawa geusambé<br />

nyaw'ong; tertarung meu'antö';<br />

meusantoh; meusanto'; meugantoh<br />

1. tarup n seueng; bantayan<br />

2. tarup n keupö'; brandang; kröng<br />

tarzan n bahasa — basa icarat<br />

1. fas n su beudé beureutöih<br />

2. ras n taih; bhèb; bèb; — peluru keurapoe; —<br />

tempat kapur sirih keureuböih; tas untuk<br />

berpergianca'; bö'ca; keulandoe; kandoe<br />

3. fas a sigra; bacah<br />

4. fas n ba' kayèe teunangkai rimueng


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

5. fas n su leumoh leumböt<br />

tasa n sijeunèh geundrang<br />

tasai n nan teunaman<br />

tasak (penasak)r\ ubat peudong darah; peunawa; ön capa<br />

paya<br />

tasbih n ba' bungong siseubèh; boh meusabah;<br />

teuseubèh<br />

tasik n tasé'; teulaga<br />

fafa n atöran; susön; ka'idah; ka'edah; tata<br />

bahasa atöranbahsa (marit, lésan, tuléh);<br />

penata buku ahli buku; fafa cara adat;<br />

tata krama adat éseutiyadat<br />

tatag a saba<br />

1. tatah n pheuet; tatah<br />

2. fafab v bertatah(kan) menatah böh atawa ikat<br />

ngon pumata; tatahan peuneuheut<br />

3. fafab v meutatèh-tatèh<br />

4. tatah n tatah-tatah haba angén; radiyö pato'<br />

tatai v bertatai-tatai meuriti<br />

tatakan n lapé' glaih atawa cawan; kaleueng;<br />

geunaleueng; keunaleueng; landaih<br />

tatal n seureupéh atawa è' nyh'èh<br />

fafa/ v tertatal meuhimpét; meutindéh<br />

tatalaksana cara meu'atö ngon peutimang buet<br />

tatami n lapé'; sijeunèh kasö; teumpat meu'èn<br />

manca' Jeupun<br />

tatanan n atöran; teureutib<br />

fafanp v menatang tatang; taténg; ki peutimang<br />

tataniagaketataniagaan cara meu'atö bhaih meuniyaga (meukat)<br />

tatap v — mu/ameudinab-dinab; meukeue-keue;<br />

bertatapan mupandang-pandang;<br />

menatapi kalon; glib; pandang; teuntang<br />

tatapan n talam; taba'<br />

tatapraja urösan meu'atö ngon peutimang nanggroe<br />

929


930<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

1 tatar V menatar fakat<br />

2. rafar v menatar peurunoe; purunoe<br />

tatausaha urösan meu'atö kantö<br />

t atih v bertatih-tatih tatèh; teukeutèh-keutèh<br />

tating v menating tatang<br />

faf/ca/a p ba'watèe; yöh watèe; yöh layeue; layeue;<br />

teukala; tatkala; teuteukala<br />

t ato n gamba atawa lukéhsan ba' tuböh; menato<br />

lukéh ba'kulét tuböh deungon cara jitobtob<br />

ngon jaröm, Iheueh nyan jiböh dat<br />

wareuna<br />

1 tau v cak tupeue<br />

2. tau n daun — sijeunèh ba' nipah (u)<br />

taucang n ö' panyang teureué<br />

taufah a lalè; beu'o<br />

tauhid n tohéd; tèehid; tohid<br />

tauke n toké<br />

taul v menau/sadeue peunganyöh atawa sa öh<br />

ba' bibi jalö<br />

taula n tuwala; ijapaweue; andö'<br />

taun n ta'eun<br />

taung v menaungi naw'ong<br />

taur n menauri teuböh; teuböih; fauran<br />

teuneuböh<br />

fauraf n torat; tèerit; torit<br />

1. taut v bertaut 1. gatöp; gathöb; kathöb meukab;<br />

rapat; meulheukab; 2. meupawöt; 3. (-•<br />

- tangan) meulhö'-lhö' jaroe; mumat-mat<br />

jaroe; 4. meugampéh; 5. ki meupakhö';<br />

6. murumpo'; 7. ki meusangköt pawöt<br />

2. faur n taloe kawé<br />

tawa a cenderung tertawa (menggelikan)<br />

mang<br />

rawa n — tertahan-tahan kujuem; fer — ffanpa


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

sebab) untuk menarik perhatian lingah;<br />

ter — terbahak-bahak ngiloe; meukha'(kha')<br />

ketawa khém; kiem<br />

1. tawak v menawa /o'rhom (pupo; glawa) ngon batèe<br />

2. tawak v menawa/ran pumèt-mèt bibi atawa babah<br />

1. tawan n menawan 1. drob;' tawan; theun; 2.<br />

rampah; reuböt; 3. — (hati) meukeunong<br />

ba' até; haro'<br />

2. tawan a bertawan-tawan moe meusö'-meusö'<br />

3. tawan n akar — bufan nan teunaman<br />

1. tawang n andara; adara; ruweueng langèt<br />

2. fawanp n ranté takue meuih atawa pira'<br />

3. tawang n tawang-tawang sibansa sidom<br />

1. tawar a 1. cuweueng; binyè; 2. tabeue; 3. tawa;<br />

4. tabeue; 5. reuda; suröt; yue'; 6. leubie; -<br />

hambar, — mawar tabeue that; tabeue<br />

abéh; penawar peunawa; peunaw'a; air<br />

tawar ietabeue<br />

2. tawar v tawar-menawar puputöih hareuga;<br />

menawarkan peutaba; taba; tidak bisa<br />

d'itawar (tidak mau mengurangi harga)<br />

tarie'<br />

tawas n tawaih<br />

fawes n eungköt ietabeue, sibansa eungköt Cina<br />

fawon n geumeuto; keumeuto<br />

tawur (tawuran) n meulho meukeuruyo'; kuruyo'<br />

1. tayang v menayang 1. taténg; tatang; 2. ki bapöt;<br />

pöt<br />

2. tayang v menayangkan putunyo'; peuleumah;<br />

diyeueng; déngdéng<br />

tayang (men —)n meu'èn galah<br />

fayum n tayum-temayum watèe matauroe löb;<br />

watèe sangè' limo<br />

teater n teumpat meu'èn bansawan (keumidi)<br />

931


932<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

teater n bansawan; keumidi<br />

1. tebah v menebah teubèt<br />

2. febab v menebah khöb<br />

1 febak v menebak 1. meuh'iem; 2. h'an treukira;<br />

tebakan h'iem<br />

2. rebak n 1. linggéh; 2. sikröp<br />

3. febak v menebak tarah; ta'; koh; reupang<br />

tebal a 1. teubai; sui; 2. gasa; 3. meupeudoe;<br />

tunjai; 4. meuseu'è; meuseureunga; jahöi;<br />

jai; 5. kong; — Wttrto'1. hanagala' marit;<br />

meu'iem; 2. nan eungköt la'öt; — hati ki<br />

ceukén; curien; bingkèng; — kantong Ie<br />

pèng; kaya<br />

feban n taröh; taröhan; meneban 1. meutaröh;<br />

taröhan; meneban 1. meutaröh; gadè<br />

1. febang v menebang teubang; kiloe; ditebang<br />

mupurön<br />

2. tebang n eunggang gadéng<br />

1. febar v tabu; hambö; sipreue'; seupreue'; prue;<br />

prui; siseue; titeue; bertebaran dimanamana<br />

leue'-kapheué; meuleué-kapheue';<br />

meuseué-abeue'; seumeuleue'<br />

2. rebar n — layar tula' angèn<br />

1 tebas v menebas cah; creue; teubaih<br />

2. tebas n menebas bloe mandum wasé teunaman<br />

(padé, boh kayèe) yöh gohlom teukoh<br />

atawa masa'<br />

1. febaf n neuh'eun; kulam<br />

2. febaf n seunalöb niba' lugam<br />

tebece (T.B.C) n penyakét dada; batö' darah<br />

1. febenp n tabéng; layeue; kajeueng<br />

2. febenp v menebeng mita pré makan minom atawa<br />

ruko'; mita mangat nyang hana payah<br />

bayeue; meusinèdroe ba'gob


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. tebeng v bertebeng koh ö'<br />

tebengau n ba' meudang<br />

teberau n ba' rabo<br />

tebing n reuleueng; teureubéh; seureulöng<br />

tebok n menebok tumbö'; söh<br />

1. tebok n jeu'èe<br />

t e b u<br />

n teubèe; baterjp — berdaun alangan —<br />

yen/s kecil reulieng; —<br />

teubèe rimueng<br />

belang-belang<br />

tebuhar n bulèe jö'<br />

tebuk n reuhung; eumböh; mboh; menebukteubö'<br />

tebung n sijeunèh geundrang<br />

1. rebus v menebus (i) teuböih; bayeue; bloe klayi;<br />

tebusan balui; teuneuböih; seuneuböih<br />

2. rebus v menebus (/jtèebat; top meunalèe; teuböih<br />

malèe; balaih budi<br />

3. tebus v menebus<br />

nyaw'ong<br />

sambé nyaw'ong; peutaröh;<br />

teda/c v 1. trön; 2. aneu' cucoe<br />

1. tedas a trang; nyata; jlaih<br />

2. tedas n gleueng-gleueng<br />

3. tedas a luet; beusöt; mböh<br />

tedeng n tudöng; tabéng<br />

teduh a 1. reuda; teudöh; padoe; piyöh; pirang;<br />

2. cheue; reului; seunijue'; 3. peugom; 4.<br />

/c/aman; teudöh; —sekali (tidak bergolak)<br />

keudab<br />

tedunp (u/ar —)n uleue seudöng<br />

te0a a tröih (tö') até; han apöh<br />

tegah n teugah; larang; tham<br />

tegak a 1. teudong; srui; rhui; caca'; 2. cot; teupat;<br />

3. ki teugöh; 4. (setinggi —) santeuet<br />

dong; menegak cot; menegakkan<br />

peudong; peudue'; pubeudoh; peutheun;<br />

— lurus cacang; ca'cang; cot; cèt<br />

933


934<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tegal p keulusa; kulusa; kurusa; keurusa;<br />

saweueb; sabab; — itulah kulusa nyan<br />

keuh<br />

2. tegal (tanah tegalan) n tanoh biang; uma<br />

3. tegal n nan eungkötla'öt<br />

tegang a 1. ceukang; criet; krang; taré'; gong;<br />

teueng; teugang; 2. kreueh. 3. /c/'karu; 4.<br />

teugang; ber (si) tegang (urat leher) han<br />

theun talö<br />

1. tegap a 1. gap; keusan; seukan; sakan;sasa; 2.<br />

ki kuköh; fepap dan kuat meureugöh;<br />

beureugöh<br />

2. fepap n nan eungkötla'öt<br />

1. fegar a 1. thökréng; 2. krang; ceukang; 3. ki<br />

tungang; batat; bateue; 4. kreueh até;<br />

saba<br />

2. fep/ar v menegar (— kemudi) göt kumudo<br />

3. fepar n baso<br />

tegari n ba' kayèe mangat bèe<br />

tegarun n (kain —) ijasutra meusrö' kasab<br />

fepas a 1. nyata; jlaih; 2. trang; 3. jeulaih;<br />

menegaskan 1. peujeulaih; 2. jeulaih; 3.<br />

peugah; 4. peuteuntèe<br />

tegel n jubén<br />

tegil n susöh mano' agam<br />

tegmen n kulét uroe<br />

teguh a 1. kong; kuköh; tanggöh; teuga; 2. mumat;<br />

tarie'; 3. teugöh<br />

1. teguk v meneguk jéb; teugö'; jeuh'a'<br />

(kas)ketegukan teurhö'; teusrö'<br />

2. teguk a tungang; kreueh ulèe; batat; tungie<br />

1. tegun v bertegun, nenegun seup'ö'; teuseupö';<br />

tertegun 1. teusangeu; 2. teudong<br />

meukhab; teu'iem meukhéb; meukhab;<br />

tertegn-tegun seukat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. tegun a teuga; kha; kheue<br />

1<br />

-<br />

tegur (— sapa) 1. teugö; sapa; 2. (—ajar)ceula; simbéng;<br />

—an (nasihat)Xavnbéh; menegur 1. marit;<br />

2. ceula; 3. brénasehat; 4. rampot<br />

teh n ba' tè<br />

teisme n éleumèe tohéd<br />

te<br />

J a<br />

n cahya watèe sangè'limo (watèe matauroe<br />

Jöb); — bada/r (lawang) ba' kulétmanèh;<br />

-- /ra/ungr buleuen raja timoh<br />

2- te/a n buleuen raja timoh<br />

tey' n tiji; teuji; taji; guda raye' ngon teuga<br />

jiplueng<br />

tek a ubit; cut; mak etek macut<br />

t e k a<br />

v meneka ta'sé; teureuka; sangka; dugai<br />

tetead n étikeuet; niet; kasiet<br />

feteab n kra ikupanyang<br />

1. tekak n 1. ceuka'; eunto'; 2. reukueng; 3. ki rasa<br />

2. tekak a kreueh ulèe; tungan; tuhie; tungie<br />

tekalak n sijeunèh bubèe Jambi<br />

tekam n sijeunèh kayèe dama la'öt<br />

re/ran v bede/ranteugon; geunton; menekanpicét;<br />

pinyèt; pirét; tindéh; impét; geunton;teugon;<br />

pa'sa; wan-wan; — perasaan meusaba;<br />

tertekan 1. meugidong; meuteugon; 2.<br />

teugkJong; tekanan pa'sa; menekankan<br />

peujeulaih<br />

tekang n palang atawa teunumpang bintéh mon<br />

1. tekap n thueb; — sampan papeuen thueb ulèe<br />

ngon ikujalö<br />

2. tekap n piyöh ba' buet lawét nyoe<br />

t e k a r<br />

r> — takeh cak canteue; cantöi; alangan<br />

te/taf n seunulam; seunujoe<br />

teka-teki n h'iem<br />

1. tekek n pa'è<br />

935


936<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. tekek v menekek geuto'<br />

3. tekek a klo; tulo<br />

tekel v menekel cak pubuet<br />

teken v meneken tekèn; sayén; sèn<br />

fe/rer n batu — batèe apui; meneker peuhu apui<br />

ngon rabö'<br />

teki n teuki; naleueng geunue (geunueng;<br />

keunue)<br />

tekidanto n seunyata glawa boh beuleuba'<br />

tekik v ditekik tarah; tako'; tanggam<br />

fe/c//r n taröng; taröm; sarong; saröm<br />

tekis adv meurampéh<br />

teklek n kawöh kayèe<br />

teklok a leumi'; leubeuen<br />

t9knik n cara<br />

re/co n ceuri' (cirie') teumika<br />

tekoh n kupala gudang<br />

tekokak n nan teunaman<br />

tekor (ketekoran)a cak teukö; lucöt<br />

tekpi n tumba' Ihèemata<br />

teks n naseukah tuléhsan (tulésan); matan<br />

tekstil n barang teunuen (ija, sutra)<br />

tekte n captè; cinggr'am<br />

tektogenesa n meu'iseu' lapéh bumoe<br />

tektonis a geumpa sabab lapéh bumoe meu'iseu'<br />

tektum n buböng<br />

tekua n ba/u — takuwa; sijeunèh bajèe ureueng<br />

agam Jawa<br />

tekuk v — kayu cara meucré (meutaleue') di<br />

nanggroe Keurinci; — lutut 1. lipat teu'öt;<br />

2. ta'lö'; tiwaih; talö<br />

tekukur n cicém meureubö<br />

tekun (dengan —) a dukhoe; dawö'; sunggöh; bimbang<br />

tekung n atöt trieng atawa teubèe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tekur (bertekar) v teukui<br />

r e /<br />

cak peunileueng nyang meuriti, — lima<br />

1. tela n<br />

limong; —satu, dua, tiga, empat, //masa,<br />

duwa, Ihèe, peuet, limong<br />

seuramoe putroe<br />

2. tela n dapu beudé<br />

3. tela n pertelaan judue; jadöi<br />

4. tela a trang; deuh; nyata<br />

5<br />

- tela n boh keutila (kupila)<br />

telaah n teuleu'ah; seulidé'; pré'sa;<br />

meutala'ah; mutala'ah;<br />

menelah<br />

telabang n peurisè (prisè) usi<br />

telabat v langkah höreumat meuhadap raja<br />

telacak n euncit tapa'gaki; bakat<br />

teladan n teuladan; seuladan<br />

teladas n ie teureujön<br />

telaga n 1. tasé'; 2. kulam; mon; neuh'eun; 3.<br />

monminyeu'<br />

1<br />

' telah adv ka (buet nyang kalheueh, leungka,<br />

seuleusoe)<br />

2. te/ab v mene/ab kalon; keumalon; ramai; penelah<br />

ureueng keumalon<br />

te/a/f a 1. simban; tanggoe; 2. meuteula';moteula'<br />

telampung n (peu) lampöng; kayèe nyang apöng lam<br />

ie<br />

telan v menelan 1. taluem; 'uet; seudoe (kas); 2.<br />

peureulan; waba; 3. ki pajöh; —mentah-<br />

telan n<br />

mentah trimong langsöng hana piké-piké<br />

lé<br />

1. glang alöih; 2. eungköt ubit lagèe glang<br />

telancang n nan cicém<br />

1. telang n bu/ub — bulöh leumang atawa prumpöng<br />

2. telang (taleng), bunga — n sibansa bungong sikleuengkleuéng<br />

937


938<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. telang adv bertelang-telang kuréng<br />

1. telangkai n teulangké; seulangké; seunangké;<br />

teunangké<br />

2. telangkai v menelangkai seureubu; seureugab<br />

telangkup v dugom; gom; lungköp; saböng<br />

telanjang (pertelanjang) adv 1. teulhön; bulat; 2. teuhunoh;<br />

3. teulhön bulat; setengah — ncöng<br />

(uncöng); meuncöng; menelanjangi<br />

peulhön<br />

telanjur a lanjö; teulanjö; — ucap jeubö; teujeuböb<br />

telantar a 1. hanta; teubanta; teutie' meuroh-roh; 2.<br />

hanséb; 3. hana teupeulara; 4. teutie';<br />

meuroh (-roh)<br />

1. telap v lut; mböh; beusöt<br />

telap (telapa) n euncit; ncit<br />

telapak (an) n 1. tapa' gaki; paleuet jaroe; 2. lapé';<br />

punggung telapak tangan rueng jaroe<br />

telas n petelasan keunaleueng; leula<br />

telat a teulat; tinggai; jula<br />

telatah n 1. laku; 2. tanda; cino<br />

telatap n jambö meudom lam uteuen<br />

telaten a saba; ceureumat<br />

telau n plang-plöt<br />

1. tele v berte/e-fe/e marit (narit) meu'unyèn-unyèn<br />

2. tele a berte/e-fe/e bubai; kureueng akai; ngeut<br />

3. tele n ija keuleumbu; ija tilé<br />

tele n jeu'öh; jara'<br />

teledek n runggéng<br />

teledor a 1. lalè; 2. beu'o; 3. rèt; 4. bangai<br />

telefon n talipön; talopun<br />

telefoto n cara putr'èt lam jara' jeu'öh<br />

telegrafi n taligram<br />

telegrafis n ureueng keuto' kawat taligram<br />

telekan v bertelekan meusingkè; meuteugon<br />

telekap n (peu) leukab; ubat koyo'


INDONESIA A C EH<br />

telekumunikasi n taliköm<br />

teleka v berteleku meusingkè<br />

telekung n seuleuköm; teuleuköm; mukeunah<br />

telemeter n peukakaih ukö jara'<br />

telempap n paleuet jaroe; menelempap sipat ngon<br />

paleuet; jeungkai; setelempap sipaleuet<br />

1. teleng n aneu' mata itam<br />

2. teleng a 1. sih'èt; singèt; singèt; sanggéng; géng;<br />

2. juléng<br />

telentang adv linteueng<br />

teleost n nan eungköt<br />

telepati n keumalon jeu'öh<br />

telepok n bungong seuleupö'; seulipö'; teuleupö'<br />

telepon n talipön; talopun<br />

telepuk n gamba bungong peureuda<br />

teler adv leumoh tan meudaya keulusa ara' atawa<br />

ganja; meu'alön-alön<br />

telerang n batu — batèe meukandöng meuih<br />

teles n telesan ija basahan<br />

teleskop n teurupöng bintang<br />

telik a peungeueh (mata)<br />

telikung v menelikung carueh jaroe gaki<br />

telimpuh v bertelimpuh due' meuteu'öt<br />

telinak n sibansa ba'rubé' paya<br />

reV/npa n geulunyueng; punyueng; glunyueng; anak<br />

— aneu' geulunyueng; cuping — tup'öng<br />

(cupöng) punyueng; daun — ön<br />

glunyueng; feba/ — hana deungoe narit<br />

gob; tungang; tipis — reujang beungèh;<br />

curien; — badan nan teunaman; — berok<br />

punyueng tiköih; — b/'o/a gunci<br />

dawè biluya;—gajah 1. glunyueng capang;<br />

2. nan eungkötla'öt; 3. nan ba'kayèe; --<br />

- jebang punyueng capah; — kuali 1.<br />

idöng beulangong; 2. ki saba<br />

939


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

telingkah v bertelingkah 1. mupaké; sugang; 2. brö'<br />

akai; ku'èh<br />

telingkung n — daun awé seukeum<br />

tel'rti a 1. ceureumat; 2. teugoh; meneliti sasat;<br />

seulidé'; tilé'<br />

telor a tilö<br />

telotak n ujöng ön<br />

telu n lhèe;teulhèe; — susun lhèelapéh;teulhèe<br />

teluh n sihé<br />

1. teluk n Ihö'; lö'; lingko'; calo'; ujöng; ranto<br />

2. teluk v berteluk meuteu'öt<br />

fe/u/r/' n bunga — bungong seurunè<br />

teluki n ija sutra<br />

telungkup v menelungkup crueb; dugom; gom;<br />

lungköp; saböng<br />

telunjuk n teulunyo'; teununyo'; menunjuktunyo'; se<br />

—situnyo'; tunjukmenunjukiunyo' munyo';<br />

telur n boh; — a//ö/bóhmano'brö'; — asinboh ité'<br />

jrue'; — belalang nan naleueng; —<br />

bertunas bohmano' rab cèh; — buaya<br />

bungong tanjöng uteuen; — bungkus<br />

bohkom; — dadar boh mano' deudaih; -<br />

~ kodok seulaséh; bertelur (ji) töh boh;<br />

2. cak töh è'; 3. cak We' böm<br />

telus a mböih; teumböih; beusöt; luet<br />

telusur n menelusuri 1. lisi (taloe krueng; taloe<br />

jalan); 2. seulidé'; sidé'; risi<br />

telut n bertelut meuteu'öt<br />

telut a lut; mböih<br />

telut n menelut gasi ba' kayèe<br />

selutuh n glaga ba' ija gléh<br />

telutut v menelutut meuteu'öt<br />

tem a eek watèe; wa'tèe; tèmpo<br />

temaah(temahak) a lubha; tama'; geureuda; jumoh<br />

940


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

temabur n berfeburanmeusipreué; meutabu (bintang)<br />

1. temaha a (peu)ko; (meu)saja; (peu)sakeue<br />

2. tenaha a salah<br />

temak n nan teunaman<br />

temalang n teumalang<br />

feman n ngon; rakan; sahabat; sabat; sahéd; saki;<br />

jtidö; waréh; cakulöh;—dalam perjalanan<br />

seureumpèe; meneman/'peungon; — nasi<br />

(lauk) ngon atawa teumon bu<br />

temanga n sibansa ba' meudang<br />

temangga v ramideuen<br />

temanten n mampleue; darabarö; lintöbarö<br />

temara n jeunèh leumbéng (tumba')<br />

temarang a terang — peungeuih meubla'-bla'; trang<br />

bandrang<br />

temas v temas-temas 1. peu'ubat ureueng<br />

meurampot; 2. keumalon(rama)ngon<br />

keunyèt<br />

temayun v meu'ayön-ayön; meu(h)apit-apit<br />

tembadau n jeunèh leumouteuen<br />

tembaga (— merah) n teumaga mirah<br />

1. tembak v bertembak-tembakan teumimba';<br />

menembaktimba'; peubeudé; tertembak<br />

keunong beudé; menembakkan Ihiet;<br />

pasang; sipa'; tembakan meriam tanda<br />

waktu (penobatan raja) sambang;<br />

tembakan serentak (salvo) jibaréh<br />

2. tembak n meukeusud; araih<br />

tembakang n jeunèh eungköt ie tabeue<br />

tembakau n baköng; — salai/dijemur baköng meulila<br />

1. tembakul a blue'; meukeuteub<br />

2. tembakul n jeunèh eungkötla'öt<br />

tembang n sibansa eungköt budueng; krimèn<br />

tembang n nyanyoe; ca'é<br />

941


942<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tembarau n ba'rabo; teubèe paya<br />

tembatar n teuritép; seumilö'<br />

1. tembatu n 1. jeunèh boh nipah; 2. jeunèh pisang<br />

beueng<br />

2. tembatu n jeunèh ba'kayèe<br />

tembek a rab keunong; meurampéh<br />

tembel n tampai; teunampai<br />

tembelang a kom (boh mano')' 2. ki brö'<br />

tembelian n eungköt ie tabeue<br />

tembeliung n cak angèn puténg beuliyöng<br />

tembelok n sipöt (kareueng) nyang timoh ba' bintéh<br />

(brue') kapai atawa prahö<br />

tembem a kumbob; kumbèb; meutumbob<br />

tembera n eungköt ie tabeue<br />

temberam n sijeunèh bubèe<br />

temberang n teumirang; seumirang; taloe linggang;<br />

taloe tihang ba'jalö atawa prahö<br />

temberang n buha'; burat; bureue; teumeuböng<br />

.temberek n teumika<br />

temberas n jeunèh eungköt grapèe<br />

tembereng n teumika (beukah)<br />

temberih n jeunèh eungköt gulama<br />

tembesu n jeunèh ba'kayèe raya keu papeuen<br />

tembiang n leumbéng; tumba'<br />

tembikai n boh timonbrué; keumiké; teumiké;<br />

meuniké<br />

tembikar n teumika<br />

tembilang n Iham; sangkiyö'; tangkiyut<br />

tembilar n bubèe<br />

tembis v menembis dhöt; deungkang; caröt<br />

1. tembok n 1. bintéh bata; 2. neulop bata caröt; — kemg<br />

ki kriet; liet; — kota (benteng) diwai<br />

2. tembok v menembok cara böh wareuna ija paté'<br />

3. tembok v menembo/cpeusijue' ie seu'uem ngon cara<br />

geucawo-cawo


INDONESIA A C E H<br />

1. tembolok n 1. beue; beum; beun; peudeue; 2. Aas<br />

reumböng<br />

tembosa n nan peunajöh<br />

tembro n sibansa eungköt meuih<br />

1. tembuk v beusöt; peureulöih; peureulö'; reuhung;<br />

eumböh; menembuk teubö'; reulöih<br />

2. tembuk n — tebing jeunèh eungköt ie tabeue<br />

tembuku n tanggam ba' tihangprahö; — tangan atöt<br />

jaroe<br />

1. tembung n sibansa tungkat<br />

2. tembung v bertembung 1. meurumpo'; meusuwa; 2.<br />

meuseumong; 3. meupo'; meukh'o'; 4. Av'<br />

meukalon-kalon; mupandang-pandang<br />

3. tembung n cambö'; ceumeuti; seunuet<br />

tembuni n adoe (aneu' lahé); uri<br />

fembus n 1. bhoe; teumböh; 2. beusöt; buböh; 3.<br />

eumböih; tiréh; 4. peureulö'; peureulöih;<br />

teumböh; 5. teupat; simban; — cahaya<br />

beureungè'; meurimbaih; pandang<br />

deuh takalon; lipéh meutring-tring; tembus<br />

(tidakkeballagi, tidak mempan)\ul; ruwang<br />

tembusu n jeunèh ba'kayèe raya<br />

temeh a temeh-temeh hana peunténg; tan yum<br />

temengalan n eungköt ietabeue<br />

2. temenggung n ikan — jeunèh eungköt la'öt<br />

3. temenggung n semut — sidom itam<br />

4. temenggung n — me/a/a ba'gandarusa; ganai<br />

temenung n eungköt geumböng<br />

temesar n sibansa tumbang mangko'<br />

temetu a kreueh; batat; tungang<br />

temiang (buluh --) n 1. awö; 2. sumpét<br />

temilang n sibansa ba'ceuradieh<br />

tem/n n klah; teubueng<br />

temokus n sibansa ba'lada<br />

temoleh n nan eungköt ie tabeue<br />

943


944<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tampan n besi—beusoe leumie'; menempateumpa;<br />

teumpeue; pèh; tuwang; cita'<br />

tempah n uang — pèng cinggr'am; captè<br />

tempala n gröb; chon<br />

tempan n seungka pintö atawa jalan<br />

tempap n telempap paleuet<br />

tempat n teumpat; ruweueng; rumoh; teunampöng;<br />

dairah; nanggroe; pangkat; — bertanya<br />

nyang geutanyong; teumpat teumanyong;<br />

—meletakkan ge/aspuwan; —cucitangan<br />

puwan; — jaga (rumah jaga yang tinggi)<br />

kupalèh; pupalèh; — semenda bisan;<br />

waréh; — peninjauan kupalèh; pupalèh;<br />

— sirih baté ranub; puwan; — tinggai<br />

pawö'; rumoh; — abuplö' abèe; — garam<br />

rutu sira; — gula plö' saka; — berdiam<br />

rumoh; — kelahiran teumpat lahé(na); -<br />

- kotoran raga bröih; — mandi kupalang<br />

mon; — perhentian (singgah) peuniyöh,<br />

peulangahan (peunangahan;<br />

pelanggahan); — tidurWka éh; — makan<br />

hewan palöng; menempatkan keubah;<br />

peudue'; böh<br />

tempaus n aweueh pubangoe ruko' (baköng)<br />

tempawak n nan ba'kayèe<br />

tempawan n emas — 1. meuih pandé; 2. ceudaih;<br />

dhiet; sambinoe<br />

tempayak n aneu' peunyeungat (unoe, sidom)<br />

tempayan n keutuyöng raya; peudeuna; tayeuen<br />

tempayung n rumput — nan sijeunèh naleueng<br />

fempe n tempé makanan niba' kacang kunèng<br />

nyang teuprom ngon ragoe<br />

tempel v bertempel meuleukap; karib;<br />

menempelkan Ihi'; timpè; tampai<br />

tempelak n timpla'; ceula


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tempelas n aker — nan sijeunèh teunaman<br />

tempeleng n teupue'; tampa; tapé'<br />

temperamen n sipheuet sidroe-droe ureueng (saba,<br />

reujang. beungèh, gumbira)<br />

temperas v bertempasan 1. plueng crébré atawa<br />

teueng-bayeueng; 2. ki peungeueh;<br />

temperas n nan eungköt ie tabeue<br />

temperatur a sijue'seu'uemtuböhatawaakeulém(hawa)<br />

temperau n meutimpla'-timpla'; meusuet-suet<br />

siluweue<br />

tempiar v bertempiar (an) crébré; leue'-kapeue;'<br />

meuseupreu;' meuteuet-tareut<br />

tempias n 1. preue ujeuen atawa umba';<br />

meupeureucé'; 2. meuhambö abèe<br />

1. tempik n deumpé'; sura'; klie'; kip<br />

2. tempik n kas nab; bröt; capö'<br />

tempilai n jeunèh ba'kayèe<br />

tempini n jeunèh ba'kayèe<br />

1. fempo n 1. watèe; masa; 2. kutika; sa'at; 3. leueng;<br />

luweueng; 4. had; — dulu cak jameuen<br />

dilèe; — hari cak 1. dilèe; 2. bannyoe;<br />

banmantong; tempo-tempo meujan-jan;<br />

teukadang<br />

2. tempo n piyöh; watèe hana tamong keureujaatawa<br />

sikula; pré<br />

3. tempo n uköran tréb atawa bagah<br />

tempolong n pudahan<br />

1. tempong v menempong kh'èh<br />

2. tempong v menempong jhö; crön<br />

temporer a seumeuntara; lalurat<br />

tempoyak n jeunèh ba'kayèe<br />

tempua n (cicém) mirie'<br />

1. tempuh v bertemuh-tempuh langga meulangga;<br />

landa meulanda; menempuh 1. teureupa;<br />

seureubuet; 2. langga; 3. landa; 4. lisi;<br />

945


946<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

lalu;5.tamue';6.aröng;7. lalu; 8.tamong;<br />

9. seutot; seutèt<br />

2. tempuh n geunantoe; gantoe; ketempuhan röh<br />

payah gantoe<br />

tempui n nan ba'kayèe<br />

tempuling n tampuléng; tumba' go paneu'<br />

tempunai (tempunik) n sibansa ba'panaih<br />

1. tempur v berremurlanda; langga; gadèe-gadèe; Iho;<br />

meuprang<br />

2. tempur n tempuran teumpat meuteumeung<br />

duwa boh krueng<br />

3. tempur v menempur bloe breueh bubé séb pajöh<br />

1. tempurung n brue'; glö'; membawa — cak\a' geumadè<br />

2. tempurung n buah — boh alpukat<br />

tempuyung n nan ba'kayèe<br />

1. temu v teumèe; teumeung; suwa; bertemu<br />

meuteumèe; meuteumeung; meusuwa;<br />

meudinab; sapeue; padra; bertemu jodoh<br />

meuteumèe judö; bertemu muka<br />

meudinab; pertemuan (takdir jodoh)<br />

peuteumuen<br />

2. temu n sijeunèh kunyèt; — lawak kunyèt<br />

keutumbu<br />

tumucut n (naleueng) ceumeucöt<br />

temu duga seu'eue jaweueb antara nyang bré buet<br />

ngon nyang lakèe buet<br />

temukut n neuk'uet<br />

temuras n jeunèh ba'eumpeue'<br />

temurat n kunyèt keutumbu mirah<br />

temut-temut v meumèt-mèt; mumèt-mèt; keumètkeumot<br />

tenaga n teuneuga; kuwat; wat; — da/amteuneuga<br />

dalam; sekuat tenaga seuleu'ah<br />

tenaga kerja ureueng keureuja; ureueng nyang é'<br />

keureuja


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tenahak a teuneuh'a'<br />

tenak n eungköt la'öt<br />

tenam n sijeunèh dama mirah<br />

tenang a teudöh; seungab; seunang; peuleuheuen;<br />

---/cemba/Vpuléh; tidak— (tidakmenentu<br />

dalam sikap) sangséng; wahwoe; wawo;<br />

ketenangan sukön<br />

tenar a 1. karu; kiröh; 2. geuthèe; jeumalöi;<br />

meuceuhu; meugah; meuleuha; pu'ta;<br />

po'ta<br />

fenaf a hè' that; leubeuen; peunat<br />

tenda n kimaih; deulangèt; buböng; teureupai; tali<br />

pinggir — kaja<br />

tendang v sipa'; trom; glueng; jlueng; teurajang;<br />

mennendang 1. sipa'; 2. peucro'; husé;<br />

pagab; pupiyöh; 3. thö'<br />

tendas n ulèe; tangkura'; menendas koh takue<br />

tendensi n jundröng<br />

1. tender n lè'lang; peutaba buet<br />

2. tender n geurubha' barang geuritan apui<br />

tendon n urat meu'ariet<br />

1- tang n tèm besoe teumpat benda cayé (minyeu'<br />

atawa ie)<br />

2. teng a su geunta<br />

tengadah v tengaih; sanga'; seunga'; ceunggöt;<br />

ceunggo'; —kelangithijauhanasoebahtu;<br />

— matahari ki meulawan nyang po<br />

nanggroe ( nyang pokuwasa ) ;<br />

menengadahkan sapi jhung;<br />

menengadahkan tangan leueng jaroe<br />

1. tengah n teungoh; pusat — nar/cot uroe; — malam<br />

jula malam; — naik 1. beungoh; 2.<br />

rab'balèh; beutoh; — tahunan nam<br />

buleuen; — tapakbayang-bayang cot ureo<br />

947


948<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

timang; — tiga ribu rupiah teungoh<br />

Ihèeribèe (duwaribèe limongreutöih);<br />

menengah 1. ja' u teungoh; 2. seudangseudang;<br />

menengahi (mengetengahi) 1.<br />

peubla; publa; dong teungoh; 2. ceupu';<br />

mengetengahkan 1. jiba u teungoh; 2.<br />

peugah; 3. peugèt dawa; fenpabansikhan;<br />

siteungöh; 2. sisuku; 3. cak meuseu' u<br />

teungoh; penengah 1. nyang publa<br />

(peudamè) 2. ba' teungoh that; timang ba'<br />

teungoh; samatteungoh setengah<br />

siteungöh; seuteungoh; sikhan pertengahan<br />

napeusu; ugahari; dipertengahan<br />

samat teungoh rèt<br />

2. tengah p dang; dang-dang; teungoh; anak yang<br />

-- berdiri aneu' nyang dang jidong; 2.<br />

kutika; ba' watèe; simeuntaran<br />

tengak a bingong; gadoh akai<br />

tengalan n nan eungköt ie tabeue; sijeunèh ikan<br />

teunga<br />

tengar n ba'teunga<br />

tengara n alamat; hana gèt; peurasat<br />

1. tengas n eungköt ie tabeue<br />

2. tengas n cap (tanda) nyangpo<br />

tengau n kumeun<br />

tenggadai n sijeunèh ba' bangka<br />

tenggak v menenggak jeuh'a'; teugö'<br />

tenggala n langai<br />

tenggalung n mangoh<br />

tenggan v tertenggan meubeukaih; meutanggam<br />

tenggang n 1. watèe nyangka meuhad; luweueng; 2.<br />

ékhtiyeue; 3. sadum; bertenggangtenggangan<br />

(tenggang menenggang)<br />

ceupét kulét mangat asoe<br />

tenggara n timu padang; tungara; tunggara


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tenggarang n seunungkèe; teunungkèe; seulungkèe<br />

tenggat n meuhad watèe; hingga<br />

tenggayu (ng) n jeunèh, kayèe geutah meuracön<br />

tenggek v bertenggek (menenggek) 1. rha'; sra';<br />

due'meuleula; 2. sih'et; géng<br />

tenggelam v 1. Iham; ngob; sr'ob; bhue'; (h)apöih; 2.<br />

karam; dudö'; 3. löb (matauroe); 4. ki<br />

meupalét; blöh; 5. k/'reunab; ranab; 6. ki<br />

aché'; lalè; menenggelamkan 1. peulham;<br />

2. peukaram; 3. som (muka); 4. ki blöh;<br />

tamue'; — dalam lamunan teuseupö'<br />

tengger n bertengger 1. rha'; sra'; 2. k/'due'<br />

tenggiling n tangiléng; teunggiléng<br />

tenggiri n eungköt tangiroe (ta'iroe); jenis-jenisnya<br />

tengiri .ta'iroe papeuen; ta'iroe; bungong;<br />

ta'iroe musang<br />

tenggering n ta'iroe<br />

tenggorok (an) n reukueng; marèh; batang—seurunggue'<br />

tengguli n sibansa ba'kulét manèh<br />

tengguli n 1. ie saka; 2. ie teubèe nyangka jitaguen;<br />

kra'saka (ie teubèe taguen)<br />

1. tengik a 1. khie; 2. ki jeuheut; jheut<br />

2. fenp/k n nan ba'kayèe nyang meuracön geutah<br />

tengil a gla'; seubai; menengil meubungkèh<br />

tengkalak n bubèe panyang<br />

tengkalang n kröng padé; geupö'; brandang<br />

tengkaluk n aneu' maplammuda atawa aneu' mè<br />

tengkam n taka meuih (6 kupang)<br />

tengkang n alue keunèng; uram idöng<br />

1. tengkar v karu; paké; bantaih<br />

2. tengkar a penengkar kreueh ulèe; batat; tungang;<br />

tuhie; tungie<br />

tengkarah (tingkarah) n seuliséh;seulisén;reunab;sapan sapha<br />

tengkaras n kayèe céndana (cénana)<br />

949


950<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

tengkawang n nan ba' kayèe, boh meukandöng minyeu'<br />

jeued peugèt sabön atawa ubat<br />

tengkek n cicém pajöh udeueng atawa eungköt<br />

nyang cut-cut<br />

tengkel n meubuliet-buliet kreuefi lagèe è' kamèng;<br />

meuneu'-neu'; pè<br />

tengkekek n kawöh kayèe; keulom<br />

tengkerong (kerong-kerong) n jeunèh eungköt gulama<br />

tengkes a bukhèe; krèe; bukrie'; deuna'; pr'ien;<br />

pingko<br />

tengking n 1. su nyaréng lagèe guda geumeuci'; 2.<br />

su meudhot-dhot (su ureueng beungèh)<br />

tengkoh n candu; apiyun<br />

tengkolok n keurudöng; ija töp ulèe; ija sawa'<br />

tengkorak n tangkura'; batok — brue' tangkura'<br />

tengku n lakab turönan raja Meulayu<br />

tengkajuh n musém ujeuen meukeututö'<br />

tengkuk n 1. boh takue; kudö' 2. tangké; mu kayèe<br />

nyang ceuko' lagèe kudö'<br />

tengkulak n mugè; dalai<br />

tengkuluk n 1.tangkulö'; 2. cada;seuleuköng;---merab<br />

tangkulö' sukom; tangkulö' asèe kom<br />

tengkurap v crueb; lungköp; tidur — meusaböng<br />

tengkuyung n sijeunèh kreueng<br />

tengok v ceungeu'; kalon; eu; saweue; kunjöng<br />

tengteng n kipang kacang<br />

tengu n gutèe; kumeun; mumeut<br />

tenjet v bertenget (meu)cingklot<br />

tenok v menenok takat; sakat<br />

t enor n jeunèh su ureueng agam (su manyang)<br />

tensi n (teumeu) teueng darah lam urat (tuböh)<br />

tentamen n ujiyan ba'sikula tinggi<br />

tentang p 1- lam hai; ateueh; 2. teuntang; 3.<br />

meudinab; 4. cot; 5. siteuntang; bertentang


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. meuhadap-hadap; meudinab; 2.<br />

meuteuntang; bertentangan 1. meukeuekeue;<br />

meuriba; 2. meulawan;<br />

meuteuntang; 3. meusalah ngon . . . ;<br />

hana sijalan; 4. meuseuliséh; wahwoe;<br />

wawoe; menentang 1. tangah; teuntang;<br />

2. pandang; 3. aröng; 4. lawan; 5. bantaih;<br />

6. bangkang; 7. meusalah; 8. tamue'<br />

tamue'<br />

tentera n angkatan; bala; tantra; tandra<br />

tentatif a samataran; gohlom meuteuntèe; mantong<br />

jeued meu'ubah<br />

tertawan n seuma' nyang ji'eui<br />

tenteng v menenteng tiji'<br />

tenteram a damè; aman; seuninya;suninya;seunang;<br />

seuntèesa<br />

tentir v sama meurunoe<br />

tentu a 1. teuntèe; hana meu'ubah lé; 2. jeulaih;<br />

3. hanjeued han; moseuti; bertentu-tentu<br />

meuteuntèe-teuntèe; meujeulaih-jeulaih;<br />

berketentuan meuteuntèe; menentu<br />

jeulaih; menentui peuteuntèe; pré'sa;<br />

seulidé'; 2. tanyong; 3. kalon; eu; 4.<br />

peuseuleusoe; menentukan 1. peumeuri;<br />

2. peuteuntèe; peuseunabét; 3. puputöih;<br />

puma'na; 4. puwajéb; tertentu caranya<br />

muban; meukriban; — saja (pasti) laböt;<br />

tidak menentu meunta'-meuntèe;<br />

meurudö'-rudo'; ditentukan meusabét;<br />

tertentu (khas) 1. nyangka meuteuntèe;<br />

mupeue; 2. nyangka teutap; 3. teuntèe ka<br />

tasusoe; céh; meucéh; 4. mupeue; meuri;<br />

membuat penentuan (penetapan)<br />

pumeuri; ketentuan seunabét<br />

951


952<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tenuk n jeunèh guda ie; badeu' ie<br />

tenun n ija (peuneupo') teupeuen; bertenun po'<br />

teupeuen; meuteunuen; contoh dasar<br />

tenunan lunggi; sejenis tenunan sutera<br />

tajöng; tajöngan<br />

tenung n larah; ramai; nujum; sihé; kihanah; ilmu<br />

— éleumèe larah;<br />

tenung n 1. keumalon; nujum; 2. élèume<br />

peukeunong<br />

teodolid n alat seunipat luwaih sagoe tanoh, nyang<br />

jingui lé jaröukö<br />

teokrasi n cara prèntah nanggroe ateueh nan (suröh)<br />

Tuhan<br />

teolog n ahli éleumèe tohéd<br />

teori n peunapat nyang neupeujeulaih sabohsaboh<br />

hai; peunapat cara peugèt<br />

(peubuet) saboh-saboh hai; atöran nyang<br />

jeued keu puko' pangkai niba' sabohsaboh<br />

éleumèe<br />

teosofi n éleumèe tasawöh<br />

1. tapak v menepak teupue'; tapé'<br />

2. tepak n poh; pèh<br />

tepak n plö' meututöp niba' ön seukèe teumayum,<br />

teumpat ranub, baköng atawa ruko'<br />

fepam n menepam 1. raba; jamah; geue; 2. pö'pö'<br />

bahö<br />

1. fepas n peurumpöng; prumpöng niba' trieng<br />

teumanyum<br />

2. fepas n seurayueng<br />

3. fepas n sagoe; peunyuröng; peunjuröng; lungkié<br />

4. fepas a 1. seuleusa'; ula'; 2. sarat; peunoh that<br />

tepa selira sipat bajèe ba' tuböh droe<br />

fepaf a 1. cot; teupat; reumbang; 2. simban;<br />

tanggoe; rakot; rakét; reukot; teupat; 3.


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

repen n<br />

hana leubèh hana kureueng; keubit-keubit;<br />

peureuséh; paih; jatoe; 4. beuna; beutöi;<br />

5. tanggoe; 6. beutöi; keunong; bertepatan<br />

meusigoe; sa deungon; menepaf/seutiya;<br />

ta'at; tepat pada sasaran tanggoe<br />

jeunèh sipötla'öt<br />

tepek n limpéng; tipè'; menepek tipè'; tité'<br />

teperam n patam dhoe<br />

tepes n tapéh u<br />

tepet v menepetkan peukab; peuleukab<br />

te<br />

pi n 1. binèh; 2. birè; teupi; 3. panté; 4. ceue;<br />

5. simpi; menep/'seusa; meusie; berjalan<br />

menepi supaya tidak terlihat bèbè; tepian<br />

teupin<br />

tepik v menepik teupue'; tampa; keupö'<br />

1- fep/s v menep/stapih; tangkéh; kilè'; hilah; kalèh<br />

2- tepis n menepis meurampéh; meusampöh<br />

teplok n panyot culot<br />

tepo n jeunèh judi<br />

1. tepok a keumeukab (kayèe, bintéh)<br />

2. tepok a lapè; lasa<br />

3. tepok n tipu tepok taki; peungeut<br />

tepos a soh; lipéh; ph'èb; rata; data<br />

teptibau n nan cicém<br />

tepu a 1. peunoh; teutai; teutah meupé-pé; sarat;<br />

2. taré' (layeue prahö)<br />

tepuk n l.pö'-pö' jaroe; sura'; keupra'; 2. pèh-pèh<br />

menepuk air jeupheue'; jupheue'; menepuk<br />

pèh; pè'<br />

tepung n teupöng; bubö'; seureubö'; tepung tawar<br />

breueh padé; teupöng taweue; (ie,<br />

bungong, ön seukèe geujampu keu<br />

dabeueh peusijue'); menepung tawari<br />

peusijue'; menepung tob teupöng<br />

953


954<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

tepurang n jeunèh ba'peuriya (priya)<br />

tepus n jeunèh ba'haliya<br />

ter n peulakén; plangkén; blakéng<br />

tera n tanda; la'; sigè; cab; tertera meuseubut;<br />

meutuléh; menera böh cap; la'<br />

teracak n 1. gukèe; 2. eunc'rt; beukaih tapa'; bakat<br />

terada n nan ba'kayèe<br />

terajam n nan ba'kayèe keu ubat<br />

teraju n teurajèe<br />

1. terak n kra' beusoe; ngeu apui; kra'<br />

2. terak n reungkan atawa seureukab mano' töh boh<br />

ngon jikeumarom<br />

terakota n 1. teumika gasa niba' tanoh kliet; 2.<br />

wareuna bata; mirah meuneueng suklat<br />

terekup n nan cicém<br />

teral v meneral peusunggöh keureuja; paröh<br />

ba'buet<br />

terala a muliya<br />

terali n jeureuja'; pageue ba'rambat (seuramoe)<br />

rumoh atawa trtï kapai<br />

teerakubg n nan cicém<br />

teraling n nan ba'kayèe<br />

terampil a cakap; jeued; siga'; tangkeueh<br />

teran v meneran ran; tran<br />

teramas n tanoh kreueh ba'punggöng la'öt<br />

terang a 1. deuh; jeulaih; jlaih; glaih; saréh; 2.<br />

peungeuh; 3. beungoh uroe; 4. peureuséh;<br />

5. jeureunèh; 6. leumah; 7. sahèh; 8.<br />

trang; 9. cahya; — akai ceureudé; —<br />

benderang jeureulang; jeureunèh;<br />

jeureuléng; — cuaca langèt peungeuh; -<br />

-- hati reujang muphöm; — kain hana that<br />

muphön; — tanah muréh; — temarang<br />

trang-bandrang; --- terbang lalat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

peungeuh-uroe; — terus meukaca-kaca;<br />

terang terang fe/asreudom; balom; terangterangan<br />

meutrang-trang; berterangterangan<br />

peugah bankuléha'; peugah<br />

banubé (bubé) buet; menerangi<br />

(menyenter) Ihoh; löh; bintangnya terang<br />

dang jeued; dang ma'mu; terang akai<br />

carong; ceureudé'; menerangkan seubut;<br />

uruih; peneranganseuneu\öh; menerangi<br />

Ihöh<br />

1. terap n jeunèh ba'sukön uteuen; menerap taron<br />

cicém ngon geutah sukön<br />

2. ferap n juru — monté<br />

3. terap v berterap meu'uké; menerap 1. ikat mata<br />

euncien; 2. pasang aleue jubén; 3.<br />

rö'meusén; menerapkan ngui; peuja';<br />

peutamong lam<br />

terapang n salöp kréh<br />

terapi n upaya peu'ubat atawa peupuléh ureueng<br />

sakét; satoh peunyakét<br />

1. teras n 1. até kayèe nyang kreueh; 2. kV saripati,<br />

bhaih puko'; ulèe kudoe (kawan)<br />

2. feras n seumèt niba' seureubö' tanoh<br />

3. feras n 1. tanoh meuteureubéh; 2. teunamba'<br />

leuen; 3. buböng data; 4. lapa' nyang<br />

leubèh manyang; 5. seurayueng<br />

ba' keudè bu; 6. biang meuteurata'<br />

terasi n beulacan; srasi<br />

teraso n bata rumoh niba' jeunampu gliké ngon<br />

gapu<br />

terasul n surat-seumurat<br />

teratai n sibansa ba' jiem-jiem; seuleupö';<br />

seulimpö'; crieh; padam<br />

teratak n 1. jambö biang; 2. rumoh kaluet; 3.<br />

rangkang; 4. seuneubö'<br />

955


956<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

teratu n cé'sa; énanya; inanya; adeueb<br />

terau v menerau gulöng; kareue beuneueng ba'<br />

bohpè<br />

terawang n keurawang; krawang; berterawang meukeurawang;<br />

meureuhung; meuteubö'<br />

terban v 1. runtöh; releue'; reulé; teureuban;<br />

reuban; 2. reunab; ranab; saphan-sapha<br />

1. terbang v po; pho; teureubang layang; plueng;<br />

gadoh; leunyap; d'rterbangkan angin atau<br />

disapu gelombang tampoe; dibawa —<br />

jibapo; jipupo; berterbangan mupo;<br />

menerbangkanpupo; —semangat gadoh<br />

aruwaih; teukeujöt<br />

2. terbang n rapana; reubana<br />

terbis n 1. teureuban; 2. teureubéh; 3. teunamba';<br />

neulop<br />

terbit v teubiet; jié'; bangkét; teuka; pancé;<br />

jangkét; teupue<br />

terbul n nan eungköt ie tabeue<br />

terbus n kupiyah teureuböih<br />

ferbuf n bawöt; labang beusoe atawa kayèe<br />

terenang n kutuyöng meututöp<br />

terendak n tudöng<br />

terentang n nan ba' kayèe<br />

terenyuh a weueh até; pilu<br />

feref v cak atrèt; hatrèt<br />

teretet n su seurumpét atawa seunapan meusén<br />

ren' n biléh; — lebih halus bungkueh jangkoe;<br />

mungkueh; budèe; peuda; — agak besar<br />

ciceuet; luloh; duloh; — kering karéng<br />

teriak (teriakan) n cak kW ; deumpé'; sura'; ber — (menjerit)<br />

rawöng; geumeucie; geumeuréb (karena<br />

takut); teriakan binatang buas öng (-öng)<br />

terigu n gandöm<br />

ren' (h) ujung n tumba' Ihèemata


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

terik a 1. meuceuka'; meukeutieb; arat; 2.<br />

seuleusa'; meusa'; 3. sangat; —panasnya<br />

(matahari) criet; taré' uroe; siya<br />

terika v menerka trika<br />

terikit n layeue seuringkét<br />

erima v teurimong; trimong; samböt; co'; mèe;<br />

asi; terima kasihsukö (cukö) alhamdulillah<br />

terindil v menerindil seukuet; sawiet<br />

tering n sakét dada; batö' kréng<br />

terpang n teuripang; tripang; — merah kulöng; —<br />

hitam butöh<br />

terista a weueh até; meuduka<br />

1. teritik n nan kayèe<br />

2. teritik v tijoh<br />

teritip n tritép<br />

teritis n teurata'<br />

teritorial a biladat<br />

terjal a meuteureubéh; due'<br />

terjang n teureujang; teurajang; trom; sipa'; langga;<br />

seureubu<br />

terjemah v menebemabkansalén;teureujeu(ju)mah;<br />

teujeumah<br />

terjun n teureujön; tamue'; blöh<br />

terka n sangka; aga'; tudöh; juga; julö'; tudö; dugai<br />

terkadang adv kadang; teukadang<br />

terkam v menerkam rungkhom; jakhab; tajö;<br />

jukhom;; japho'; teugom<br />

terkap n menerkap teureupa<br />

terkul n teureuköi; treuköi; teuruköi; truköi<br />

terkup v berterkup po'; mupo'; adu<br />

terlak n teureuköi; treuköi; teuruköi; truköi<br />

terkup v berterkup po'; mupo'; adu<br />

terlak n teureula' jeunèh silè' (manca') Meulayu<br />

terlalu adv meuleumpah (that); leupah that<br />

terlut a lut (hana keubai)<br />

957


958<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

term n éseutilah<br />

termal a bhaih seu'uem<br />

termin n meuhad watèe; had<br />

terminal n tansiyön; tasiyön<br />

termometer n peukakaih ukö hawa akeulém<br />

termos n seurahi duwalapéh teumpat keubah ie<br />

seu'uem atawa èh<br />

terna n sibansa ba' rumpuen; naleueng atawa<br />

ba' pisang<br />

ternak n hiweuen atawa meunatang nyang<br />

geupeulara (kamèng, leumo dsb);<br />

teureuna'<br />

terobos v menerobos 1. maju mböih; kh'o' sampoe<br />

mböih; maju laju; seurubeuet; 2. koh rèt<br />

terok v menerokch'ob; gunibreueh ngon gancu;<br />

bhoe<br />

erombol n menermbol maju laju<br />

1. teromol n t'èm<br />

2. teromol (rem —)n jeunèh rém gari<br />

terompah n kawöh kulét atawa kayèe<br />

terompet n 1. seurumpét; teurumpét; seunumpét; 2.<br />

/c/ureueng atawa beunda nyang jimeusuwara<br />

atawa jipeugah peunapat ureueng<br />

la'én<br />

terondol a buköng; paleueng<br />

terongko n glab; peunyara<br />

tempong n teurupöng; trupöng; turupöng; menempong<br />

1. Ihöh; löh; 2. seulidé'; pré'sa<br />

teror n 1. la'lém; 2. puga karu atawa peutaköt<br />

ngon cara la'lém<br />

teroris n ureueng nyang peubuet teror<br />

terorisme n cara la'lém peutaköt ureueng ramè ngon<br />

saboh-saboh niet (meukeusud);<br />

terowongan n guha peuneugèt lam tanoh atawa pruet


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

gunong atawa la'öt, keu jalan geuritan<br />

apui dsb.<br />

terpa v menerpa seureupa; teureupa; sukrèe;<br />

teugom<br />

terpal (ija —) n teureupai (ijagasa) keu buböng moto<br />

atawa khimah<br />

terpentin n 1.'minyeu'dama; 2. dat (geutah) ba'dama<br />

peucayé cèt<br />

tertawa n khém; — besar khém iröt; menetawai<br />

peukhém; peujayéh; — terkekeh-kekëh<br />

so; meuso; geuso; geureuso;<br />

teugeureuso; teuso<br />

tertib a teuretibmeusaneub; menef/b/can peudoe<br />

tembuk n eungköt teurubö'; krisi; gulama<br />

tembus n meutarö'; timoh tarö'<br />

terucuk n ceurucö'<br />

terucukan n jeunèh cicém meureubö'<br />

teruk a teurö'<br />

terum v drung; menermkan meudrung<br />

termba n beuta; burö'; lungkab<br />

teruna n 1. muda; aneu' miet muda; 2. lakab keu<br />

aneu' siula tantra; 3. aneu' muda bujang<br />

terung n trueng (boh; ba'); rimbang; caw'ie'<br />

terungku n glab; beuncara; peunyara<br />

terentum n gukèe kleueng la'öt, nan ba' kayèe<br />

nyang timoh ba'panté<br />

terup (daun —) n ön meu'èn trup<br />

teruk a trö'; leumoh that<br />

terup n cak pasökan-kawan<br />

1. terus adv 1. laju; lanja; langsöng; lamsöng; 2. hana<br />

putöh (-putöh); 3. hana piyöh-piyöh; 4.<br />

lanjut; 5. kayém; 6. beusöt; mböh; terus<br />

menerus meu'ulien-ulien (ulie'-ulien);<br />

padoe; suntö'; meneruskan lanjut; terusan<br />

trusan; taloeie; alue peuneugèt<br />

959


960<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. terus a aseuli; aseuliyah; jatoe<br />

terus erang crahbeukah; teupat; bankuléha'<br />

terusi n trusi; è'teumaga keu ubat purèe<br />

terwuli a areunab<br />

terzina n ca'é Ihèelhèe baréh<br />

tes n 1. ujoe; tré; acö'; 2. cuba; ci; kér<br />

tesmak n ceureumèn mata<br />

testamen n wasiet<br />

tester n ureueng nyang tes<br />

testimonium n ca'si; sa'si; surat keutrangan nyang jeued<br />

keu ca'si<br />

testing n ujoe; ci; acö'<br />

testis n aneu' krèh<br />

testosteron n mani<br />

tetaguk n jampö'<br />

1. tetak v ta'; tarah; abaih; cato'; kh'èh; reupang;<br />

bertetakan teumeuta'; ceumeucang;<br />

menetak secara serong sayöng<br />

2. tetak n menetak (kan) peuteutap; peuteuntèe<br />

tetal a teutai; doe<br />

tetampan n talam; dalöng<br />

tetampan n bngköih sutra kunèng ba'bahö peugawèe<br />

nyang hadap raja atawa ija töp dabeueh<br />

keu raja<br />

tetamu n jamèe<br />

tetangga n jiran; waréh gampöng<br />

tetanus n peunyakét akébat luka keunong kumeuen;<br />

meuseungka' kumeun<br />

1. rerap adv 1. teutap; sabét;sajoh; 2. hana meu'ubah;<br />

3. hana meu'iseu'; hana minah (pinah);<br />

4. mantong; 5. laju; 6. kon samataran; 7.<br />

keukai; keueh 8. ka (meu) teuntèe; menerap<br />

mukim; due'; menetapkan pupeue;<br />

peuri; ditetapkan, ketetapan (diputuskan)


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

putöih; seunabat; seubat; seubat;<br />

berketetapan hati seubat<br />

fefap v menetap sampöh<br />

tetapi teutapi; tapi<br />

fefar v menefaracu; aga'; gama'; kaca'; hayeu'<br />

fefas v menetas 1. plah; teutaih; teutah; 2. cèh<br />

teteguk n buröng keututö'<br />

fefeb n cutda<br />

:. fefeb a glaih; mah'è<br />

tetek n abin; cèb; tè'; dè'; mom; mi'; pie'; menetek<br />

p'iebtè'; meneteki peudè'; bridè'<br />

tetek bengek hai atawa urösan nyang bubé drah<br />

tetelan n eunc'rt sie ba'tuleueng nyangka teukohkoh<br />

tetelo n sijeunèh peunyakét mano' ba' musém<br />

khueng<br />

fefer n baköng uteuen<br />

fefes n t'rtèb; tèb (-tèb); berfef esan tijoh meutèbtèb;<br />

rujoh; rijoh; menetesi titèb; setetes<br />

sititèb<br />

!. fefes n titèb ie saka<br />

tetibar (tetibau) n nan cicém<br />

tetirah v 1. minah simeuntara sira peusihat tuböh;<br />

2. cak minah mita seulamat<br />

tetiron a teumirè; peuleusu<br />

tetoron n ija niba' beuneueng atawa gapeuh<br />

peuneugèt<br />

fefua n meuteupui; buré'<br />

fewas a 1. talö; tiwah; 2. maté; 3. ceula; salah;<br />

kureueng<br />

feyan n meuripèe<br />

tiada tan; tanna; hana han; h'an<br />

tiaga n meuniyaga; meukat; meuneukat<br />

tiam n tumbö'<br />

tian n pruet inong mumèe; tiyeuen; meutiyeuen<br />

961


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tiang n tihang; tamèh; keunaleueng; — depan<br />

tihang ulèe; — penopang bubungan diri;<br />

— bendungan (tanggul) jeuneurob; —<br />

tengah rang; — i nduk pagar inong<br />

pageue; — kampung ureueng tuha<br />

gampöng; tempat tiang dipasang dalam<br />

perahu peugang seungka; — buritan<br />

tempat kemudi turuih<br />

tiang pancang keukurah; tamèh raja; tamèh putroe<br />

tiangui n peukan<br />

1. tiap (setiap, tiap-tiap) p 1. tiep; tiep-tiep; 2. jeueb; jeueb-jeueb;<br />

geunap; sapo; sipo; setiap masarö;' masa;<br />

— orang maséng-maséng<br />

2. tiap n 1. sigo pajöh (jéb ubat); 2. cinggram<br />

tiara n kulahkama Ihèemeususön<br />

tiarap v crueb; gom; dugom; lugom; khöb; tidur<br />

tiarap saböng; meusaböng<br />

tib (ilmu —) n éleumèe ubat atawa du'a<br />

tiba v 1. teuka; sampoe; tö'; tröh; trö'; 2. watèe;<br />

musém; setiba meunan teuka; tiba di<br />

tanggoe<br />

tiba-tiba adv sreut; sreu'; seunsreu'; seunsreut; s'ab<br />

tiban n pèng taröh; meutaröh judi<br />

tidak adv hana; kon; bukon; h'an; tan; — ada hana;<br />

tan; — bisa h'an jeued; — alang kon mrt<br />

(nit); Ie; — apa (apa) 1. hana peue; 2. hana<br />

sapeu sapeue; boleh (dapat) haröih;<br />

— keruan hana meu'oh; — segan hana<br />

malèe; — boleh —; dapat — h'an mèe<br />

h'an; — ada tan; — pernah tan torn; -urung<br />

leugat; — karuan (tidak tersusun)<br />

cho'cheue'; cö'-ceue'; tidak-tidak nyang<br />

kon-kon; menidakkan h'an; hana; peuh'an;<br />

peutan; tidak boleh tidakh'an jeued h'an;<br />

962


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

jika tidak, bahkan tidak, tentu tidak, pasti<br />

tidak, sama sekali tidak meun an;<br />

menganggap tidakada peuhana; peutan;<br />

kadang-kadangada, kadang-kadang tidak<br />

meutan meuna<br />

tidur v 1. éh; teungeut; 2. ja'éh; 3. peureubah<br />

tuböh; — ayam layöh; sliyö; hlïyö; liyö;<br />

siyö; seuliyö; — siang éh cot uroe; éh<br />

nabi; —soreéh seupöt; éhyahudi; —pagi<br />

éh beungoh; éh pancuri; menidurkan<br />

peu'éh; ter — teu'éh; — meringkuk kuwien;<br />

— mengkurap meusaböng; tidurtiduran<br />

peureubah-reubah droe; tempat<br />

tidur peurataih; peuratah; tempat tidur besi<br />

keuta beusoe<br />

tifa n rapa'i nanggroe Ambön<br />

tifus n sakét pruet sara ngon sijue', meujangkét<br />

ba'ureueng la'én<br />

tiga num Ihèe; teulhèe; — besar Ihèe piha'<br />

(nanggroe) nyang kha; — serangkai 1.<br />

Ihèe sikarang (sikawan); 2. kas bohkrèh;<br />

bertiga Ihèedroe; meniga 1. jeud Ihèe;<br />

pertiga bagi Ihèe; 2. simpanglhèe;<br />

ketiganya, ketiga-tiganya; tiga tiganya<br />

banlhèe; sepertiga malam sulöih<br />

tigas v menigas koh takue<br />

tik (kain —) n ija töpkasö ngon bantai; ija kasö<br />

tika (-tika) n bohpè beuneueng; gumpie; guntiya<br />

tikai n seuliséh; meula'én-la'én; meubida; bert/ka/'<br />

1. mupara'; meusanto'; 2. karu; 3.<br />

meulangga<br />

tikal n pèng nanggroe Siyam<br />

tikam n tob; rudo'; rusöh; tikam<br />

963


964<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. tikam v — dadu meujudi<br />

tikar n tika; tingka; ingka; eungka; — pandantika<br />

seukèe; —gebanptikaiböih; — rofantika<br />

awé; — daun bengkuang (nipah) untuk<br />

penutup barang-barang kajeueng; samé;<br />

gulung tikar bangkröt<br />

1. tikas n bröih atawa siseue' ba'binèh pasi nyang<br />

anyot watèe ie la'öt paseueng; euncit<br />

meugeunton; meuseupét<br />

tike n nan sijeunèh teunaman, ukheue jeued<br />

pajöh<br />

tike n candu masa'<br />

tiket n keureucih<br />

tikim n nanteunaman.ukheuejeuedpajöhatawa<br />

keu ubat gatai<br />

tikpi n sinyata tajam, ujöng meucabeueng Ihèe<br />

tikung v menikung wét; puta<br />

tikus n tiköih; po munjöng; — belanda arnab; -<br />

~ kesturi (celurut) tiköih tén; — bulan<br />

tiköih mundöh; — beras tiköih breueh; -<br />

-- sa wabtiköih biang; — ranabtiköih tanoh;<br />

menikus ki lagèe tiköih (seungap teu'iem<br />

sabab teumaköt)<br />

tilam n kasö; tilam; kain — ija kasö<br />

tilan n eungköt ie tabeue<br />

tilap v men//ap1.lipat;2.cue;co';hanaamanah;'<br />

balo<br />

tilas n beukaih atawa bakat niba' saboh-saboh<br />

hai jameun; petilasan langgam atawa<br />

beukaih astana atawa jeurat jameun<br />

1. tilik n tilé'; kalon; menilik kalon; ngieng; glib;<br />

ceungeu'; saweue; menilik ketika luem<br />

kutika; keumalon; ramai<br />

2. tilik n nujum; sihé


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tim n pasökan<br />

2. tim n nasi — bu leumie' atawa leu'iet<br />

1. timah-timah n ba'jeureuju G ur<br />

uju)<br />

2. timah-timah n eungköt seulayu<br />

timang n menimang timang<br />

timarah n ulèe taloe keu'ieng<br />

timaloh n keureutaih timah balöt ruko' atawa tè<br />

timba n tima; — up/bp/nangteumalang; menimba<br />

cröng; geureuchö'; seuet<br />

1. timbal a timang; bandéng<br />

2. timbal a — balik banduwa si; 2. banduwa blah<br />

piha'; 3. meuseu'öt; 4. banduwa blah si;<br />

5. meubalé'-balé'; meujrangkéng<br />

1. timbang a timang; adé; saban brat; wadan; — pas<br />

hana leubèh hana kureueng; — rasa<br />

muphöm ngon é' meurasa musibah gob<br />

la'én; — fenma pulang kuwasa; balé'<br />

kuwasa; --- tunai bloe kuntan;<br />

bertimbangan (bertimbang) 1. saban;<br />

santeuet; 2. meugantoe-gantoe;<br />

meusamböt jaweueb; --- pandang<br />

meukalon-kalon; — rasa geumaséh; —<br />

tanda meutuka tanda; — taruh peusaban<br />

taröh; menimbang 1. timang ngon céng;<br />

sipat; 2. timang misé neuraca;<br />

menimbang-nimbang cé'; piké habéh;<br />

rawé; rawoe; timbangan céng; neuraca;<br />

mempertimbangkanbaié' batang; undangundang;<br />

timbangan Allah midan; sedang<br />

saya pertimbangkan teungoh Ion balé'<br />

batang; per — an ura-ura; nalarika<br />

2. timbang ketimbang cak niba'<br />

timbau v menimbau seumong; peupanyang;<br />

peuraye'; peumanyang; peuluwaih<br />

965


966<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. timbei n timah itam<br />

2. timbei n beukai (bu ngon engköt) ba' rèt<br />

timber n kayèe teuneubang keu balo' atawa<br />

papeuen<br />

timbil n puncie; buncie<br />

timbre n wareuna suwara<br />

timbrung v menimbrung turöt seureuta atawa<br />

meuseureuta lam paké atawa lam peukara<br />

timbuk v menimbuk teupue'; tampa<br />

1. timbul v 1.timue;ceumeub;meucundèt;meucula;<br />

2. meucungkèh; 3. teubiet; teuka; teubawö<br />

(dalam ingatan); 4. ki leumah; deuh;<br />

meujah'om; meujuh'om; timbul tenggelam<br />

Iham-lham timue; menimbulkan<br />

peuceunggo'; peuteubiet; peuteungoh;<br />

pubeudoh; peuteuka peujeued; peusabab;<br />

peutimoh; peuhasé<br />

2. timbul n penimbul du'a keubai<br />

3. timbul n ba' kulu<br />

timbun n tumpö'; teunumpö'; tamon; teunamon;<br />

purön; bertimbun 1. meutumpö'; 2. fa'Ie;<br />

meuseu'è; menimbun doe; seubèe;<br />

tamba'; tamon; tumpö'; ung; bertimbuntimbun<br />

reugha' that; meukeuba(-keuba)<br />

timburu a ceumuru<br />

timbus v menimbus (i) tamba'; doe<br />

timpa v timpa-menimpa, bertimpa-timpa 1.<br />

meutindéh-tindéh; meutindéhpéh; 2.<br />

meurhom-rhom; menimpa (terkena)<br />

limba'; timpa<br />

timpal v menimpali 1. balaih seu'öt; meuseu'öt<br />

samböt; 2. balaih guna; 3. jaweueb; seu'öt;<br />

timpalan 1. imbang; timang; bandéng; 2.


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

rakan sajan; setimpal balöh; bandéng;<br />

santeuet; padra; wadan<br />

timpang a 1. capie'; cingkhè'; agak — cakeue; 2.<br />

(tertimpang-timpang) meupunggét;<br />

pungang-pungét; meutunggét; tungangtunggét;<br />

3. ki sih'èt; singèt; brat siblah<br />

timpas a 1. (ie) suröt abéh; 2. thö; kréng; 3. ki<br />

licén; sampöh sawiet; habéh<br />

timpas v bertimpas-timpas meutindan-tindan;<br />

(keunong bala)<br />

timpuh v bertimpuh due' meutimpöh (simpöh)<br />

timpuk v menimpuk rhöm; sröm; geulawa; pupo<br />

timpus a tiruet<br />

timur n timu; si mata uroe teubiet; musréb;<br />

meusréb; sebelah—(negeri) ceureukiyah;<br />

gareubiyah; tepat sebelah timur timujatoe;<br />

timur laut timu la'öt<br />

timu-timu n pakriban kheun huköm nyang jroh<br />

timun n men — boh timon; keureubéh<br />

tin n tèm; köm<br />

tindak n 1. langkah; gra'; 2. buet; peureubuetan;<br />

preubeutan; laku; pi'é; — pidana<br />

peureubuetan jeuheut; — tanduk laku;<br />

pi'é<br />

tindan v ben'/ndancalommalom;men/no'antumpö';<br />

tamon<br />

tindas v menindas 1. pingkom, geunton; péh;<br />

tindéh; teugon; 2. la'lém; 3. geunchot;<br />

geunton; ter — (aniaya) maleulum<br />

tindawan n kulat<br />

tindih v — suara pupinah suwara; rakam<br />

tindik v bertindik ch'è; tob geulunyueng<br />

967


INDONESIA<br />

A C E H<br />

tindis v menindis tindéh; teugon; geunton; péh<br />

1. ting n su geunta; meuting-ting<br />

2. ting n tanglöng; kandé<br />

tinggai v 1.mantong ba'sot (sèt); 2. tinggai;<br />

nyangna; 3. (tinggai) jiliköt; 4. hana jié'<br />

(glah); 5. leupaih; 6. due'; 7. teutap; 8.<br />

tuwoe; 9. hana payah sapeue lé sila'én<br />

niba' —; 10. muwoe pulang ba'; 11. nyang<br />

jidue'; nyang jitingai; jipeusoh; — bersiulsiul<br />

tingai meuseunang-seunang; —<br />

landas (lepas landas) 1. bungkha;<br />

brangkat; 2. tamong lambhab la'én; pinah<br />

u —; — waktu (meningalkan waktu) leupah<br />

watèe; tinggai seumayang; bertinggal<br />

(kata) peusan; meninggah. cak tinggai;<br />

2. maté; meninggalh. due'; 2. meuwasiet;<br />

seuninggai; meninggalkan 1. teuminggai;<br />

2. peuklèh; 3. wèh minah; 4. peulheueh;<br />

5. maju; 6. peusiblah; 7. böh; 8. lalèe;<br />

hana pöh; tertinggal tinggai; ji tinggai;<br />

peninggal (sepeninggal) 1. sipeuninggai;<br />

2. peusaka; 3. ba' kutika hana I";<br />

peninngalan 1. langam; 2. peusaka; 3.<br />

teuningai; fcef/nppa/anseuninggai; tinggai;<br />

tidak ketnggalan han tém teulat; hana<br />

tuwoe; sudah meninggal ka tan;<br />

meninggalkan (meiepaskan) lukat<br />

tinggam n du'a peubusöng<br />

tinggi a 1. manyang; 2. panyang; 3. (ka) luha; 4.<br />

meuliya; tinggi; 5. blah ateueh; raye'; 6.<br />

tuha 7. maju; carong; 8. eumböng (mböng);<br />

meninggi~\. ji é'; lamböng; 2. mulö' (narit);<br />

3. ki ugoh; 4. ki jeu'öh; meninggikan<br />

peu'é'; pumanyang; mempertinggikan<br />

pumanyang lom; peutamah manyang;<br />

968


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tertinggi hahéh manyang; — sekaliampu;<br />

lanam; leubu; — dan besar (tubuh)<br />

ranggöng; berlomba — mumanyangmanyang;<br />

bahagian yang meninggi ruso';<br />

meninggi kesatu arah anggét; tinggi<br />

(membumbung tinggi, menjulang) lanam;<br />

lawit; meulawit-lawit<br />

tinggung v bertinggung (meninggung) tinggöng;<br />

teuminggöng<br />

tingi n kulét kayèe keu ceuneuiöp ija paté'<br />

1. tingkah n 1. uneu; murè; muroe; 2. peurangeuei;<br />

peuranggoe; tingkah; peuleu'oh;<br />

peukateuen; laku; lagèe; bertingkah<br />

peugèt uneu; meu'uneu; meningkah 1.<br />

susöp; 2. bantah<br />

2. tingkah n 1. geundrang; 2. su geundrang meu'ana';<br />

3. meunyanyoe; sura'; meuseu'öt samböt<br />

tingkat n sira pudi; peuja<br />

tingkalak n bubèe<br />

tingkar v meningkar lingka; gléb; glöng<br />

tingkarang n teumika<br />

tingkas n bu putéh samat teungoh bu kunèng<br />

tingkat n 1. lapéh; tako'; teurata';treuta'; 2. pangkat;<br />

3. had; watèe; bertingkat (-tingkat) 1.<br />

meuteurata'; 2. meususön lapéh; 3.<br />

meutako'-tako'; meningkat 1. é'; 2.<br />

meuh'ai; manyang; 3. meu'ubah jeued<br />

keu; 4. meutamah; meningkatkan peu'é'<br />

tingkep n • khanuri mumè tujöh buleuen<br />

tingkis n nan eungköt la'öt<br />

tingkrang adv bertingkrang due' hana adab ba' due';<br />

peudong teu'öt atawa gatéh<br />

tingkuh v bertingkuh bantah; dawa<br />

tingting n su pèng rhöt atawa péng rö<br />

969


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tingtur aromatik dat cayé niba bungong lawang, kulét<br />

manèh atawa langkuweuh<br />

tinja n è'; najih<br />

tinjak n gidong; gilho; tinya'; tinja'; tinggram<br />

tinjau v meninjau 1. eu; pandang; 2. kalon; cinge';<br />

ceungeu'; jingeu'; 3. luem; seulidé';<br />

4. tilé'; pré'sa; 5. ngieng; 6. tunyum;<br />

tunyeum; dugai; julö'; juga tinjau meninjau,<br />

bertinjau -tinjauan 1. kalon; 2. ceungeu';<br />

jingeu' ngè-ngo<br />

tinjau belukar n jeunèh ba'kayèe nyang timoh cot manyang<br />

sampoe 35 mètè<br />

tinjau karang n njöng peurahö<br />

tinju n 1. (boh) söh; tumbö'; tinju; 2. (keunong)<br />

söh; bertinju meusöh-söh; meulho<br />

meusöh-söh; meninju söh; tinju; tumbö'<br />

tinta n daweuet; kuli—wareutawan; ikan — noh;<br />

noih; noeh<br />

tinting v meninting 1. tho' (-tho') geuto'; 2. aya';<br />

seureukèe; 3. /c/saréng; piléh<br />

tintir n panyot culot<br />

tintong n su boh geunta<br />

1 tip n preusèn; pèng bloe ruko' atawa baköng;<br />

ranub<br />

2. tip a mesin — meusén tép (teumeutèp)<br />

3. tip v mengetip (bola) tapieh boh ban<br />

tipar n biang; uma<br />

tipe a cara; cinto; ceunatö; cura'; ragam; modè<br />

tipis a 1. lipéh; nipéh; seuni; 2. /amit; nit; 3.<br />

kureueng teubai; 4. kureueng doe; 5.<br />

kureueng deuh; menipis lipéh;<br />

meukeureueng; meutrön; rhiet; sriet; yue';<br />

tipis sekali meutring-tring; dring-dring<br />

tipografi n éleumé cita'-ceumita'<br />

970


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tipologi n éleumèe bhaih ragam sipheuet manusiya<br />

tipu n daya; taki; tipèe; teumipèe; tangko';<br />

peungeut; sulét; — daya padan<br />

tir n boh (aneu') catö<br />

tirah v reului; meureului; petirahan teumpat<br />

meu'ubat (peupuléh)<br />

tirai n tirè; tabéng<br />

tirakat v puwasa; mupantang; kaluet<br />

tiram n tirom; péng-péng; — jembatan (perahu)<br />

teuritép<br />

tiran n raja la'lém<br />

tirani n kuwasa la'lém<br />

tiras n ruja<br />

tirau n jén; beunoe<br />

tiri n mo; ui; anak — aneu' mo (ui); ayah —<br />

pacuen; kupacuen; yahmo (ui)<br />

tiris a tiréh; rh'ab; sr'ab; meutèp-tèp<br />

tirkah n barang peusaka; boinah keuneubah<br />

teroid n dat lam tuböh (geutah reukueng)<br />

tiru v — fe/adancinto;tirèe;teuladan; seuladan;<br />

meniru teumirèe; peuleusu; peuta;<br />

teunirèe; meniru cara/gaya bersikap dll.<br />

uru; meu'uru; (-uru)<br />

tirus a pancöng; tiruet<br />

tis a panas — sijue' seu'uem malariya<br />

tisik v menisik(i) 1. ceumat; seumat; sudép; 2.<br />

pinyoe<br />

titah v titah; kaleuem; peureuman<br />

titar v bertilar-trtar (tetrtar-titar) ja' ula-ili; mèhmoh<br />

titel n lakabureuengtamatsikula(tinggi);2. nan<br />

buku (karangan); pangkat; ulèe karangan;<br />

judue<br />

titi (titian) n titi; tutue;; menrti lisi; bèbè; risi<br />

1- titik n tité'; tanggam; — api tité' apui; --- awal<br />

teumpat phön gra'; — balik had antara<br />

watèe meu'é' ngon watèe meutrön; —<br />

971


972<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

bekuhad ie atawa minyeu' beuku; —didih<br />

had ie cayé; — tengah pusat; samat<br />

teungoh; menitik, menetes meujèh-jèh<br />

(joh-joh); meujreuen-jreuen; setrtik sita'<br />

2. titik n 1. titèb; 2. meutèb-tèb; meujèh-jèh;<br />

menitikkan tité'; titèb<br />

titik berat 1. bagiyan pusat (teungoh) niba' sabohsaboh<br />

beunda; 2. hai geunancéng that<br />

titip v menitipkan 1. keubah; tröh; 2. peusan;<br />

peu'ét; 3. peudue'; — barang amanah<br />

1. titir n su tambö jipèh meukachö'; men/f/rkachö'<br />

tambö<br />

2. titir n t'itiran sisuwé<br />

3. titir n ketitir (an) cicém meureubö'<br />

1. f/f/'s n titèb (ie; iemata); menitis meutitèb;<br />

meutèb-tèb<br />

2. titis v menitis meu'ubah wujud; meugantoe<br />

wujud; jitamong aruwah<br />

titiswara n tanohsara; wakeueh gampöng<br />

tituler a lakab atawa pangkat keuhöreumatan<br />

tiung n tiyöng; panggilan kepada — sarong<br />

tiup (tiupan) n 1. pöt (angèn); 2. cak pröih; teunangkai;<br />

bertiup 1. pöt; 2. /ri mubèe; meuthèe;<br />

hireut; meuhipaih-hipaih; 3.<br />

meukeurumon; meujrom; meniupA. pröih;<br />

cöb; eumböih; 2. yöb; yub; 3. ki tangkai;<br />

4. peucöhcöh; meniupkan 1. eumböih;<br />

heumböih; 2. seumbö; 3. pöt<br />

tiup n tiup-tiup nan ba' kayèe<br />

tiwikrama (ber —) v krah bandum teunaga ngon akai ba<br />

peutröih meukeusud; reu'èh; karat<br />

timbul n peunajöh niba' teupöng boh ubi<br />

toapekong n tapèkong<br />

toas n minom meuramè peumuliya jamèe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tobak v bertobak koh gukèe keuphön cara adat<br />

tobang n kuli suröhan lam kawan tantra<br />

tobat a tèebat; seusai; jra; hanlé; bertobat<br />

meutèebat; menobatkan peutèebat<br />

toblos v menoblos sö'; ch'ob; cucö'<br />

toboh n kawan; berobab-fobob meukawan-kawan<br />

.bong n — gamping dapu töt gapu<br />

tobralko n cak ija cita nyang teubai; tabrakö<br />

todak n sibansa eungköt thö' (dhö')<br />

todong v menodong 1. acu; kaca'; gama'; 2. /r/'yue<br />

ngon cara pa'sa; sana'<br />

toga n jubah hakim atawa gurèe sikula tinggi<br />

togan v menogan sipreue' (tabu) boh kato' lam<br />

eue<br />

togel a mie atawa asèe hana iku<br />

1. togok n 1. tuko' kayèe; 2. jirem hana meujaroe<br />

ngon gaki<br />

2. togok n --- damar 1. gaki panyot; 2. lampu meuplö'<br />

minyeu' kaca<br />

toh a tanda (itam) ba'tuböh nyangkana ba'<br />

watèe lahé<br />

1. tohok n 1. tampuléng meutaloe; 2. tob sungkét;<br />

menobo/rsingköi; king; tob; culaih; kiyanat<br />

tohok n bintang — bintang pari<br />

1 • tohor a 1. deue; dè; 2. thö; 3. ki habéh (pèng)<br />

2. tohor n kapur — gapu angèn<br />

toilet n 1.alatpeu'acandroe(beuda';ceureumèn,<br />

sugöt); meja — mija hieh; 2. teumpat<br />

rhaih jaroe atawa muka; 3. bagan<br />

tok adv cak cit — khong; yang dibeli sirop tok<br />

nyang jibloe cit siröp khöng<br />

1. tokak n cabo'<br />

2. tokak v menokak kab; yeuh; nyeueh<br />

3. ro/ra/c adv to/ca/rfa/c/A-meutanggam; meutako' (-tako')<br />

973


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

4. tokak n nan eungkötla'öt<br />

tokcer a cak 1. gèt; got; 2. mujarab; 3. ki basoe<br />

(reujang mumè)<br />

1. tokek n pa'è; — terbang sangkalasa<br />

2. tokek n kudé ba'ulèe<br />

toko n keudè; bertoko meukeudè<br />

1. tokoh n 1. rupa (wujud); 2. bangon tuböh; 3. ki<br />

ureueng nyang geuthèe atawa geuturé;<br />

ahli; 4. tukoh; ureueng nyang mat<br />

2. tokoh n<br />

geunancéng (gayam) lam calitra (kisah<br />

atawa bansawan)<br />

tipèe; taki; peungeut; peudaya<br />

1. tokoh n tukö'<br />

2. tokok (penokok)n palèe; meno/co/ctho'; pèh; keuto'; geuto'<br />

1. tokong a bukong; peubuköng ö'; ki ö' teukoh paneu'<br />

(ureueng inong)<br />

2. tokong n burö'; beuta; lungkab; pusöng<br />

3. tokong n rumoh tapèkong<br />

4. tokong n meuceundot; meucindot; meutumbob<br />

toksikolog n ahli éleumèe racön nyang mubahya<br />

toktok n to'to'<br />

tol n cukè; rumoh teumpat bayeue cukè<br />

tolak v crön; jhö; tula'; sisob; tangkéh;<br />

hampeueng; — angsur meutula' taré'; -<br />

- ba/a tangkai; uréh; — balik ja' woe; -<br />

- raih na tula'taré'; — sampah ayeuem<br />

takue; bertolak beurangkat; bungkha;<br />

leupaih; meulayeue; bertolak-tolak<br />

meutula' l<br />

tula'; meucrön-crön; meujhö-jhö;<br />

menolak 1. crön; jhö; sangga; sisob; 2.<br />

tangkai; tangkéh hampeueng; 3. sangka;<br />

4. hana kabui; 5. pagab; peulét; peucro';<br />

paröh; husé; 6. koh; kot; peukureueng;<br />

ber—leupaih; menolak (menindak) naphi;<br />

doa tolak bala sanggamara; menolak<br />

974


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

penyakit kepada yang memantrainya<br />

pulang sakat<br />

tolan n tèelan; tolan; rakan; sahbat; ngon; sahéd<br />

tolap adv bertolap sulam; sujoe<br />

toleh v menoleh tulèh; paléng<br />

toleran a pubiyeue; peu'idin; lapang dada; saba<br />

toleransi n 1. sipheuet lapang dada; 2. had nyang<br />

jeued tamaih atawa nyang jeued<br />

kureueng; 3. mantong jeued jitrimong<br />

lam uköran keureuja; jeued bacut saho<br />

1- tolok n bandéng; tulö'; tara<br />

2. tolok n cak tolop; jaröbasa<br />

3. tolok n jeunèh teunaman nyang muboh<br />

toJol a ngeut; beubai; bubai; beuna'; muh'ai;<br />

muh'ain; pandé<br />

tolong v tulöng; bantu; tumpöh; teumpöh;<br />

meno/onpnyampang; jampang; yampang;<br />

bertolong-tolong 1. bantu; tulöng-mulöng;<br />

2. tumpöh; 3. srueng (rhueng) ba'bala; 4.<br />

puléh; tertolong seulamat; menolong<br />

dengan sukarela hurub; orang yang suka<br />

menolong peunyundang; peunyunang;<br />

phui tuleueng<br />

1. fom n cak taloe kang<br />

2. fom n ba' taröm<br />

toman n jeunèh eungköt nyang gala' jipajoh<br />

eungköt la'én<br />

tomang v ditomang waham; jalo'; sangka<br />

tomat n trueng Turuki; trueng Kléng<br />

tombak n 1. tumba'; luembéng; 2. jeunèh seunipat<br />

(uköran panyang) = 12 gaju; menombak<br />

tob; ch'ob; reuloh; tumbö'<br />

tombol n aneu' inong lagèe agam; meu'agam<br />

tombok v tukö'; tamah<br />

975


976<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

tombol n 1. keunop; thueb; alat peu'udép atawa<br />

peumaté meusén; 2. tumbob; — baja<br />

perisai leulantah<br />

tombola n jeunèh lotré<br />

tombru n jeunèh eungköt ie tabeue<br />

tomong n meuriyam tomong<br />

tompel n paröt<br />

ton n jeunèh uköran brat<br />

tonase n uköran atawa teunaka asoekapai<br />

1. tong n töng (ie); dr'om; pasu; guci; plö'; — kosong<br />

nyaring bunyinya raya haba tan buet<br />

2. tong n su töng teupèh<br />

3. tong kp lakap keu aneu'agam<br />

1. tonggak n tamèh; tihang; tuko'; tunggöi; ki ureueng<br />

nyang seungab (iem) that<br />

2. tonggak v menonggak jeuh'a'; léng; plè; tunggéng<br />

tonggek a tunggét; cot punggöng<br />

tonggeret n sibansa daruet kléng atawa adi-adi<br />

1. tonggok n tumpö'; tamon<br />

2. tonggok v bertonggok due' piyöh; menonggokkan<br />

peudue' atawa tumpö' ba'teumpat nyang<br />

bacut leubèh manyang<br />

1. tonggong a tangköh; ranggöng<br />

2. tonggong n göh; meubeudoh; meutumbob<br />

tonggos a caheueng<br />

1. tongkah n teunumpoe<br />

2. tongkah v menongkah sambat; seumong; samböng<br />

tongkang n tungkang; jung; wangkang<br />

tongkat n tungkat; sujoe; — pengendaligajah gusa<br />

tongkeng n tuleueng princuen; seuleubi; soleunbi;<br />

kitöng; keukitöng; tangkitöng<br />

tongkol n mu; tungköi<br />

1. tongkol n 1. keuneukoh kayèe; 2. mata atawa atöt<br />

kayé


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. tongkol n eungköt surèe; curubo'; pukeue (jenis<br />

tongkol lainnya)<br />

tongkor v koh iku aneu' kamèng<br />

tongkrong v menongkrong 1. due'tinggöng; 2.<br />

meudeuneun; 3. teupurö'; menongkrongi<br />

deumab; keumiet<br />

tonggol v menonggol ceunggo'; cuemeub<br />

tongong a pantèngong; angong<br />

tongsan v pulang — woe u nanggroe asai; woe<br />

ba'sot<br />

tongsit n bohgaloe; sanggöi; seunanggöi<br />

tong-tong n tö' tö'; pacö'<br />

tonik n minoman peusihat tuböh<br />

tonil n piyasan; tonèe; bansawan<br />

tonjok v söh; tumbö'; tadi<br />

tonjol a tumbob; meutumbob; bertonjol<br />

meugeurutuet; menonjol timue;<br />

meuceundot (cindot); meuceunggo';<br />

ceunggo'; lumbaih<br />

tonton v menonton eu; kalon; ngieng; lonton<br />

tonus n urat ceukang<br />

1 • top n peurahö siyam<br />

2. top (main —) n meujudi; top judi<br />

3. fop (baju —) n bajèe kubaya<br />

4. top a ateueh abéh; ateueh that-that; hana<br />

soelawan<br />

topan n badè; tupheuen; riböt<br />

1. topang n sangga; tumpang; teunumpang;teupang;<br />

takung; penopang leula; tangan-tangan;<br />

tanggoe<br />

2. topang v bertopang 1. teugah; bantah; 2. paké<br />

topas n batèe pumata<br />

topdal n buku kapai nyang meutuléh bandum hai<br />

éhwai ba'watèe meulayeue<br />

977


978<br />

/<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

topek v menopek lasön; sayab; ratab; rampéh<br />

topeng n tupèng; keutupèng; muka patong<br />

topes n teureubéh<br />

tophit a dang lagöt (laréh) that; dang meuceuhu<br />

(piyasan, lagèe)<br />

topi n tudöng; — baja keutupöng beusoe; —<br />

cap/ngtudöng; —ceto/cceupiyu; —gabus<br />

tudöng meugaböih; — pandan tudöng<br />

seukèe; — per kupiyah pèt; — dari upih<br />

pinang/daun-daunan sangkudöng; sarue'<br />

topik n 1. nyang jeued keu puko' narit lam<br />

karangan atawa haba; 2. nyang jeued keu<br />

bungongbabah silawét nyoe<br />

topo n ruja brö'<br />

topografi n tuléhsan atawa keutrangan (peuta) bhaih<br />

kulétbumoe ba'saboh-saboh wilayah;<br />

keutrangan bhaih bangon niba' sabohsaboh<br />

bagiyan tuböh<br />

topong n katéng; gaténg<br />

torak n agö';glöng;kidang;surieng;peunyurieng;<br />

tureue'<br />

torani n eungköt tura'<br />

torbulensi n cuwaca atawa hawa udara dang bagaih<br />

toreh v menoreh curéh; cungè'; 2. tulo<br />

tornado n angèn puténg beuliyöng<br />

toro n bayu — bajèe kuröng panyang<br />

1. torpedo n sinyata kapaisilam atawa<br />

kapaiteureubang<br />

2. torpedo n eungköt paroe nyang meuseutröm<br />

tos n cak cara meulotré; meu'èn töngsin<br />

total n cak 1. jeumeulah; 2. bandum; habéh<br />

Iheueh; reunab; ranab; buta — buta abéh<br />

totalisator n mita pèng ngoncara publoe kopon<br />

meutaröh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

totalitas n bandum; bansinaroe<br />

totok a 1. bijèh aseuli; toto'; to'-to'; jatoe; 2.<br />

banphön; mantong barö; 3. cak gohlom<br />

lanca; gohlom biyasa; jagon<br />

foto/ n buré'; pro'<br />

tower n kupalèh; pupalèh<br />

toya (toyah, toyah) n tungkat keu sinyata; kayèe toya<br />

toyor v menoyor söh; tumbö'<br />

tra adv cak hana; — usah hana payah; hana<br />

peureulèe<br />

tradiasi n adat; reusam; deureuhèm; kanun<br />

frafo n alat atö manyangmiyub teunaga listréb<br />

tragedi n kisah suröi (sughöi); haba rugha<br />

trakom n jeunèh peunyakét mata<br />

traktasi n idang makanan nyang jipeutaba keu<br />

ureueng la'én<br />

1. traktat n kulét plang-plöt (kuréng) keunong uroe<br />

2. traktat n akad janji antara nanggroe ngon nanggroe<br />

straktir v (bayeue) peujamèe (ngon makan minom)<br />

ureueng la'én atawa rakan ba'keudè bu<br />

traktor n langai meusén<br />

frans n hayeue lam mabö'; jitamong; jisandröng;<br />

do'; meujeudub<br />

transaksi n 1. akad lam meuniyaga (bloe publoe); 2.<br />

beunayeue (meunayeue)<br />

transenden a hai gayéb nyang hanpo' akai (piké)<br />

transfer v minah; pinah; mentransfer 1. peupinah;<br />

2. pulang atawa seurah keu ureueng la'én;<br />

3. kirém; 4. co'puwèh atawa böt pupinah<br />

tranfonnasi n meu'ubah wujud, bangon atawa sipheuet<br />

trannssformator n alat ubah teunaga listréb<br />

tranfusi n peupinah atawa peutamong ubat atawa<br />

darah keu ureueng nyang peureulèe<br />

transisi n watèe antara; pancaruba; watèe salahsaloh<br />

(picé')<br />

979


980<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

transit n 1. teumpat singgah; peuniyöh;<br />

peulanggahan; 2. rèt lalu lalang dabeueh<br />

meuniyaga antara duwa nanggroe<br />

transkrip n salén; seunalén<br />

transkripsi n 1. ubah salén sara gantoe harah; 2.<br />

seunalén<br />

transmigran n ureueng nyang minah (poinah) nanggroe<br />

atawa puloe la'én<br />

transmigrasi n pupinah ureueng ba'teumpat nyang rapat<br />

u nanggroe la'én nyang jareueng ureueng<br />

transparan a deuh (deuih); mböh caya; seumeulhöh;<br />

leumah pandang; jeureunèh; beureungè'<br />

transplantasi n cangko' ba'kayèe atawa bagiyan tuböh<br />

manusiya<br />

transpor n urösan angköt meu'angköt<br />

transversal n neukoh meulinteueng<br />

tras n tanoh atawa abèe gunong apui nyang<br />

jeued tanggui keu bahan seumèn, tajampu<br />

ngon gapu<br />

trauma n tingkahlaku sidroe-droe ureueng nyang<br />

hana ladém (meula'én); teuseupö'-seupö'<br />

keulusa ceudra tuböh atawa gadoh<br />

aruwah (kuyu seumangat); lumpoe brö'<br />

lam udép<br />

travel n urösan teumaca (ja'meuja' antara<br />

nanggroe); diyarah<br />

trawler n pukat rimueng<br />

trayek n jalan nyang jilalu; uköran jeu'öh (jara')<br />

nyang jilalu<br />

trek n 1. pinah ureueng; 2. pinah boh bhan; 3.<br />

birè jalan ba' teumpat aduwan<br />

trem n geuritan apui ubit<br />

trematoda n jeunèh glang peunyakét lam tuböh<br />

tembesi n nan ba' kayèe kreueh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tremor n meutö-tö (meugo'-go') keulusa sakét<br />

trengginas a ranca'; ceudah; tangkeueh<br />

fres n sulam kasab ba'birè atawa ba'sapai bajèe<br />

tri num Ihèe; teulhèe; triwulan Ihèebuleuen<br />

triaspolitika n seunungkèelhèe peutimang nanggroe<br />

tribrata n Ihèe wajéb pulisi<br />

tribunal n bimba teumpat meuhuköm (mahkamah)<br />

tribune n panteue; panggöng<br />

fbca n gari Ihèe ruda; bica'; lanca grè'<br />

tridarma n Ihèe wajéb sikula tinggi<br />

triënnale n Ihèebagiyan niba' manusiya; roh;<br />

nyaw'ong ngon tuböh<br />

trilingga n Ihèego meu'ulang-ulang<br />

triko n kain — ija teunuen<br />

triliun n 1.000.000.000.000 simeuliyön milén<br />

trimatra n Ihèe si<br />

trio n Ihèe sikawan<br />

trip n 1. sapa; sapra; sapara; 2. kawan<br />

tripartit n Ihèe piha'<br />

tripleks n papeuen Ihèelapèh<br />

tripod n seunangga atawa keunaleueng meugaki<br />

Ihèe<br />

trips n sijeunèh sidom (ulat bungong)<br />

trisula n tumba' Ihèemata<br />

tritunggal n sigampöh Ihèe<br />

triwulan n Ihèe buleuen<br />

trofi n hadiyah keu ureueng meunang (jawara)<br />

lam geulanggang (adu)<br />

troi n sukat meuih atawa pira'<br />

trofoblas n bagiyan niba'uri (adoe)<br />

troika n kaha Ihèe guda<br />

trokanter n urat panyang ba'uram pha<br />

trombon n jeunèh seurumpét<br />

trombus n darah beuku meusumpai lam urat<br />

981


982<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tromol n jeunèh beujana; blèt; plö'; tèm; teumpat<br />

surat<br />

tropoika n nanggroe ba' khatulistiwa (nanggroe<br />

duwamusém)<br />

trotoar n birè jalan; gaki limong<br />

trut n 1. meu'èn tröp; 2. ön tröp<br />

truk n moto geureubha'<br />

fsar n lakab raja Rös<br />

tua a 1. tuha; 2. katréb; 3. nyang geupeutuha;<br />

peutuwa; tuha; 4. rie'; 5. rue'; ju; 6. masa';<br />

7. uto'; — bangka useueng; ungko'; —<br />

dan kering (tembakau; pinang) kutè; —<br />

dan kering (buah) rie'; yang d'ituakan<br />

chi'; ketuaan meuteunuha; dituakan neupeutuha;<br />

sangat tua tuha meungko'ungko';<br />

rungkho'; laki-laki yang sudah tua<br />

(lanjut usia) ya; kuya; poya; yang tertua<br />

dari semua tuha landum<br />

tuah n tuwah; meutuwah; keuramat; beureukat;<br />

ber — mu'a; mu'ah<br />

tuai n glém<br />

tuak n tuwa'; tuweué<br />

1. tual n balo' nyang jikoh 'èt-'èt; bertual-tual<br />

puntöng balö'; koh balo' 'èt-'èt<br />

2. tual n tihang alam<br />

1. tualang a 1. po pra-pru; pho meu'u-'u; 2. (orang<br />

—) ureueng nyang muwoh-woh; meulata-lata;<br />

ber—meulang-lang; meulalang;<br />

reuteueb; rateueb; meurisèe; rawoh;<br />

raweuet; diwana; pertualangan sapa;<br />

sapra; sapara<br />

2. tualang n nan ba'kayèe<br />

tuam n teu'um; tu'um<br />

tuan n (untuk raja) Poteu, Poteu allah; Potallah


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tuan n 1. Po; 2. nyang brébuet (keureuja);<br />

nyangpo; sahéd; 3. ureueng (agam) patötpatöt;<br />

4. ureueng dagang; 5. seubut keu<br />

putroeraja; 6. gata; tidak bertuanwakeueh<br />

1. tuang v beusoe tuwangan; menuang benda cair<br />

léng; — lambat-lambat plè; ro; sinthöng;<br />

salén<br />

2. tuang v cak hana ja' meurunoe tanna idin gurèe;<br />

plueng ba'meurunoe atawa keureuja<br />

tuang-tuang (tetuang)n 1. pacö' beureuguh; 2. curong suwara<br />

tuanku n pada; manpada; sroepada; sripada;<br />

sipada; poulön; tuwankupo<br />

tuan rumah 1. (nyang) porumoh; 2. nyang po hajad<br />

tuap n curu<br />

tuar n pa'pa' atawa geureugha' tulö; bubèe<br />

fuar n burung — meureubö' klabèe<br />

tuarang n khueng; — panjang khueng raya<br />

fuas n seunungkét; peunyungkét<br />

tubagus n lakab waréh raja Bantan<br />

ruban n tuban-tuban eumpung aneu'; keutuban<br />

tube n 1. sulie kaca atawa geutah; 2. plö' ubat<br />

gigoe<br />

tubektomi n cara pumalé ureueng inong<br />

tuberkulose n sakét dada (s'ueb)<br />

tubi v bertubi-tubi meutai-tai; meutindan-tindan<br />

tubin n uroe keupeuet Iheueh uroenyoe (uroe<br />

nyoe, —> singoh —> lusa —> lusa raya<br />

—> tubin)<br />

tubir n 1. jeureulöng; seureulöng; seurukan;<br />

surukan; loih; peureulöng; 2. teureubéh;<br />

teureujön; 3. toe that ngon birè jeureulöng;<br />

4. ki hampir that ngon bala; 5. Ihö'<br />

that-that<br />

tubruk n 1. köng; rungkhom; 2. teureupa; langga;<br />

po'; tajö; tumbö'; bertubrukan mupo';<br />

983


984<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

meu'antö'; menubrukï. rungkhom; 2. po';<br />

3. cak drob<br />

tubuh n tuböh; badan; jirém; jasad; menubuhkan<br />

peudong; peugèt; peusaboh setubuh 1.<br />

sibadan; 2. sipakat; akö; bersetubuhpu'öi;<br />

situböh; sibadan; jima'; wati; menyetubuhi<br />

(kas) 'o'; pab; böh; bentuk tubuh yang<br />

indah meutrieng biang<br />

1. tuding a 1. singèt; sih'èt; 2. cincu; tincu<br />

2. tuding v tunyo'; teumunyo'<br />

tuduh v 1. tukaih; tudöh; töhmah; tömah; tukaih;<br />

waham; jalo'; sangka; menuduh tanpa<br />

alasan rakot-rakot; peusuna; 2. dawa;<br />

da'wa; lan<br />

tudung n tudöng; tutöp; seuluböng; — bentuk<br />

kerucut (dariupih pinang) parue'; jrukhö;<br />

sarue'; — saji sangè<br />

tufah n buah — nan bohkayèe; sibansa boh<br />

maplam<br />

tugal n tajö' dugai; tugai<br />

tugas n 1. (— kewajiban) wajéb; 2. prèntah suröh;<br />

3. buet<br />

tugi n beudeueng padé atawa teubèe<br />

tugu n tihang (tamèh) niba' batèe atawa bata<br />

tugur v prèh; jaga; kawai; keumiet<br />

tuhu n burung —jeunèh cicém, jimita umpeuen<br />

watèe malam<br />

tui v meukönsi pangkai ba'simeujudi<br />

tuidi n waki keuchi'<br />

tuil n peunyungkét; seuneungkét<br />

tuit n ija trikö; ija niba' bulèe bubiri, leumoh,<br />

ngon luen<br />

tujah v menujah rudh'o'<br />

tuji a meu'ulang-ulang; meutai-tai


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1 • tuju v arah; keue; meukeusud; tanda; menuju<br />

peukeue; daro'; ja'u; tertuju jipeukeue;<br />

daro'; ja'u; ferfu/'ujipeukeue; sefi/y'usaban<br />

arah; akö; seutuju<br />

2. tuju n du'a peukeunong; sihé<br />

tujuh num tujöh; — keliling ki sakét ulèe; peunèng<br />

tujul a lanja ba'meukeusud; hana meuputaputie;<br />

plah ikat<br />

tuk n su geuto' pintö<br />

tukai v tajö'<br />

tukak n cabo'<br />

tukai n nan uköran beuneueng<br />

tukam v kumunjöng ba'ureueng maté<br />

tukang n pandé; pandoe; utöih<br />

tukar v ca/rmeutuka; tuka; salén; ubah; menu/rar<br />

ranpa fambabantuka sali; — fambabtuka<br />

tamah; bertukar-tukar meutuka-tuka<br />

1- tukas v menukas tukaih; dawa; rakot-rakot;<br />

waham<br />

2. tukas v bertukas-tukas meu'ulang-ulang;<br />

menukas ulang klayi<br />

3. tukas n awé taron<br />

1- tukik v menukik 1. klèb; teureujön; 2. khib apui<br />

2. tukik n aneu' pinyie (peunyie)<br />

tukil n pacö' trieng<br />

1 • tuku n — takal sijeunèh teunaman keu tangkai<br />

jén<br />

tukul n pusöng; beuta; lungkab; burö'<br />

tukung adv buköng; loih (hana iku)<br />

tukup n thueb; tueb<br />

1 • tulah n teumeureuka; seumaloe; — papa kutö'<br />

tulah n cak teunamah (gaji); tulah<br />

1. tulang n tuleueng; duroe (duri) eungköt; — atlas<br />

tuleueng takue; — belakang (punggung)<br />

tuleueng rueng; söleubi; — belikat<br />

985


986<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

tuleueng kipaih; tuleueng dayöng; —<br />

belulang rangkayan; — cemak tuleueng<br />

gunci-bahö; — kering tuleueng gasien; -<br />

-- muda tuleueng noh; — tempurung lutut<br />

tuleueng brue" kréUeng; — pipi tuleuen<br />

mieng; — sendi tuleueng neurö'; —<br />

tongkeng princuen; tulang-tulangan 1.<br />

macam-macam tuleueng; 2. rungkha; ber<br />

— meutuleueng; menulangteuka kreueh<br />

atè; tertulang 1. meurha trö' ba' tuleueng;<br />

2. pijuet ruet; 3. meuseukin that; dana;<br />

rungkhé; ke — an hue'; ue<br />

1. tulang n — daing nan ba'kayèe — daun urat ön<br />

kayèe<br />

tular v jangkét; 'eui; é'; teupue; mat; langköt;<br />

seutot; seutèt<br />

tulat n lusaraya<br />

tule n ija kleumbu<br />

tulen a jatoe<br />

tuli a tulo; peuka'; k/beungka'; — bisu tulo klo;<br />

menulikan (telinga)\unyè; tunyoe; 2. pura<br />

tulo<br />

tulis v tuléh; rakam; surat; bertulis meutuléh;<br />

meusurat; — tangan surat tuléhsan jaroe;<br />

menulis tuléh; teumuléh; tulisan<br />

teunuléh; tuléhsan; kheuet; karangan;<br />

rikaan; baru — loh batèe<br />

tuli-tull n taloe beuneueng sutra, pira' atawa awé,<br />

keu ikat sarong kréh ba' taloe keu'ieng<br />

tulu a so'mo'; bingong<br />

tulup n 1. sumpét; 2. pröih; mböih<br />

tulus a — hati, — iklas sulu; sadé'; tulöih; aih<br />

1. turn n ékeulaih<br />

1. turn n su meuriyam (beudé); keut'um<br />

2. turn (mengetum)v seu'ob


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. turn (tali. , .) n cak taloe kang<br />

tuma n gutèe ulèe<br />

tuman a banggi; geuma; teugiyan<br />

1. tumang n (seu) neuglong; — tungku suelungkèe;<br />

nungkèe<br />

2. tumang v menumang (kan) 1. tula'; keui'ieh; 2.<br />

teumaköt; yo; 3. peubiyeue<br />

tumbakan n meukawén ngon cèdara taloe wali atawa<br />

karöng di Jawa<br />

tumbal n teunangkai; tula'bala<br />

1. tumbang v 1. reubah; reuban; 2. ki ruböh; runtöh<br />

2. tumbang n peunajöh (pisang reuböih geulawo' gula<br />

ngon u); menumbang taguen boh ubi<br />

atawa pisang<br />

tumbas a sapan sapha; ranap; reunab<br />

tumben p 1. phön-phön that; 2. ganjé that; yöh goh<br />

nyoó (gonyoe) hantom na; hantom nyangka<br />

lagèe biyasa atawa hanasoe duga<br />

tumbu n baköi; katéng meututóp<br />

tumbuh v 1. timoh; 2. dang rayeu'; dang jié'jbeutoh;<br />

3. teubiet; jiteuka; —suburleuhu; —cepat<br />

(pertumbuhan anak, bayi) reupö'<br />

1. tumbuk n 1. alèe; 2. teutöp; bertumbuk (dengan) 1.<br />

meukh'o'; mupo'; 2. meuthö'; meulangga<br />

meulangga; meuköng; 3. meulho; 4.<br />

meurumpo';5. meusigo watèe; menumbuk<br />

1. lanta'; sakai; tob; Iho; pèh; péh; 2.<br />

eucho'; labon; 3. po'; kh'o'; köng; thö';<br />

tertumbuk akai bingong; — halus (sirih)<br />

cho'; kucho'; — kasar(tumbukan pertama/<br />

pecah kulit padi) seuba; kumbaih; —kedua<br />

(lebih bersih) sroh'; rhoh; menumbukpadi<br />

muntèe; mutèe; sroh; rhoh; menumbuk<br />

pisang tho'; menumbuk horizontal tinju<br />

2. tumbuk n /refumbu/ran pasökan; tumpö'; teunumpö'<br />

987


988<br />

INDONESIA<br />

A C E H<br />

tumbung (— dubur) n teusuet leubö (dubö); — kelapa (nyiur)<br />

gue u; — rahim jitrön pruet<br />

tumika n salöb; seunalöb<br />

tumis n tumèh; teunumèh<br />

tumit n tumèt; geunue; keunue<br />

tumor n sibansa barah<br />

tumpah v menumpabfcanrö; limba';limpah;tumpah;<br />

peue'; preue'; — darah tanoh ie; — ruah<br />

rö meugrum-grum (meugr'um-gr'um);<br />

meukumang; tumpah (tersebar) limba';<br />

kumang; (air) reunyah<br />

tumpak n tumpö'; teunumpö'<br />

tumpal n ragam ija paté; Ihèe kra' garéh teudong<br />

meuriti<br />

tumpang v lumpang; — gilir cara seumula ba'<br />

si'aweuet tanoh jitanom padum macam<br />

teunaman ba'saboh musém; — sari cara<br />

seumula padum macam teunaman,<br />

seulang seuléng sireunta' ba' tanoh<br />

si'aweuet; menumpang 1. lumpang; 2. é'<br />

kapai; 3. meusigoe (saboh kapai, sapat<br />

dom)<br />

tumpang tindih, bertumpang tindih 1. meutindéh (la-) péh; 2. k<br />

meutumpö'-tumpö'; meutamon; meuseu'è;<br />

regha'<br />

1. tumpas v punah; binasa; reunab; ranab;<br />

menumpas(kan) sampöh sawiet<br />

2. tumpas n tumpasan euncit daweuet rö<br />

fumpaf a 1. doe; ila'; seusa'; seuleusa'; 2. /c/'so'mo'<br />

(akai); menumpat (kan) pasoe (peu'asoe);<br />

sa'; peusa'<br />

tumpeng a bu kulah<br />

tumper n puntöng<br />

tumpil v tumpang; tumpé;tula'; sangga; menumpil<br />

tukong; sukong


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tumplak (tumplek) v ruwah; ula'; meujr'om; menumplakkan<br />

plèe; sinthöng<br />

tumpu n (setumpu) teunumpang; geunidong;<br />

teuneugon; bertumpu'i. kaleueng; gilhoe;<br />

gidong; 2. ki meuglong; meu'ukheue; 3.<br />

gilhoe; 4. ki mumat; peutheuen<br />

tumpuk n cupho'; jupho'; tumpö'; menumpu/rtumpö';<br />

tamon; ung; purö (sampah); bertumpuktumpuk<br />

meukeuba-keuba; meuseu'è;<br />

meutamon; tumpukan batang<br />

tumpul a 1. tumpöi; bugam; tampheue'; 2. ki hana<br />

reujang muphöm; beuna'; — sekali loe<br />

tumpur a 1. binasa; 2. cak meuhabéh-habéh; jatöh<br />

papa; dana; habéh pèng; reulé; ranap;<br />

saphan sapha<br />

tumtam n su geundrang<br />

tumu n ba' bangka keutumbu<br />

tumus a tertumus meusungkob; meusungkö<br />

tuna n sibansa eungköt surè<br />

!. tuna a 1. cacat; luka; rusa'; reuloh; 2. tanna (hana)<br />

kureueng; — aksara hana jeued haraih;<br />

buta harah; —busana teulhön bulat;<br />

— daksa cacat tuböh; — karya hana buet;<br />

— nerra hana jeued keumalon; buta; -<br />

— rungu tuloe; — susila biduen; jalang; -<br />

~ wisma hana meurumoh; meuwoh-woh<br />

tunai n tunoe; kuntan; uang tunai tampéng;<br />

tampén<br />

tunak a hana piyöh-piyöh; seutiya; jeumot<br />

tunam n tertunam mupaca'; teuglong<br />

tunang v tunang; meutunang; tanda bertunangan<br />

tanda konghaba<br />

tunas n ceudieng; pucö'; tarö'<br />

989


990<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tunda n hue; kareue; taré'; tunda<br />

2. tunda v menunda (kan) tanggöh; undö; ta'khe<br />

3. tunda v bertunda bungkha; brangkat<br />

tunda n jambö teumpat gantoe guda pos<br />

tundang v bertundang meutunang (an)<br />

tundra n padang siseue! dikutöb<br />

tunduk v — tengadah brat seumiké; brat keureuja;<br />

menunduk~\. leunggo'; du (sembunyi);<br />

rundö'; teukui; tundö'; 2. ki ta'lö'; 3. ki<br />

seutiya; seunuröt; seumatéh; menundukan<br />

kepala saja reunggöt; teukui<br />

1. tundun n mu pisang atawa u; setundun saboh mu<br />

2. tundun n 1. kudö' guda; 2. bibi puko<br />

tundung v menundungparöh; peucro'; picro'; pagab;<br />

lét; peulét; husé; usé<br />

tung n su tö'-tö'<br />

1. tungau n piet; leubéng; lubéng<br />

2. tungau v menungau teukui; tundö'<br />

1. tunggak n tungköi; ceudue; tuko'<br />

2. tungak v menunggak gohlom glah (beunayeu);<br />

teudong utang; mantong meutanggöh; 2.<br />

meutanggöh buet<br />

tunggai num tunggai; sidroe atawa saboh sagai; srue<br />

1. tunggang v tunggéng; punggéng; sundi; tunggét;--balik<br />

pula pingkui; tunggang-tunggét;<br />

punggang-punggét; tertungang<br />

meupunggéng<br />

2. tungang a cot; cèt<br />

3. tungang v — gunung 1. mirah uroe; seupöt uroe; 2.<br />

fatuha; menunggang (i) é'; gidue'; pasang<br />

tunggang langgang adv teueng-bayeueng; mupunggéng<br />

tunggik a tunggét; tunggang-tunggét; menunggikkan<br />

teumunggét


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. tungging v menungging tunggéng; teumunggéng;<br />

tulang — princuen; tangküöng; keuküöng<br />

2. tungging n uroe Iheueh lusaraya; uroe keupeuet<br />

Iheueh uroe nyoe<br />

1. tunggu v (menunggu) prèh; bertunggu prèh;<br />

keumiet; menunggu 1. (menunggui)satoh;<br />

2. (menunggukan) lanti; nanti; 3. harap;<br />

4. due'; menunggu tanpa kena prèh dahoh;<br />

—angin /a/ukeumiet angèn; — laut kering<br />

kon buet; siya-siya<br />

2. tunggu (— taman) n cémpala<br />

3. tunggu v menunggu tunggè; lakèe pulang<br />

1. tunggul n 1. ceudue; peureudèe; 2. tuko'; tungoe;<br />

3. turuih<br />

2. tunggul n panji; alam; pupanji<br />

3. tungul v menunggui tanda ta'lö' (talö); pèng ta'lö'<br />

tungkahan n teunumpang; ganjai; keunaleueng<br />

tungkai n tungkèe; gaki; gatéh yub uram pha; —<br />

afas pha (teu'öt tröh ba' uram pha); —<br />

bawah teu'öt u yub; — hitam jeunèh<br />

peunyakét leumo menungkai carueh<br />

(keubeu, leumo)<br />

tungkak n tumèt; geunue<br />

tungkap v seungab; 'iem meukh'éb<br />

tungku n seunungkèe; seulungkèe; teulungkèe<br />

dapu; batèe peunuman (peuluman)<br />

tungka n tuwanku<br />

tungkul v menungkul 1. ta'lö'; tundö'; 2. teukui<br />

tungkap v lungkop; dugom; crueb; saböng<br />

1. tungkus n kulah; menung/fusbungköih; kulah; punjöt;<br />

patèe<br />

2. tungkus a Iham; ngob; bhue'; dudö' (kapai); (ter) -<br />

-- lumus ngob lam buet; mupalét lam<br />

utang<br />

991


992<br />

INDONESIA . <strong>ACEH</strong><br />

tungro n sibansa geusong<br />

tunjal v menunjah. glong Glong) gaki; 2. tunyo';<br />

cukèh<br />

tunjam v menunjam glong; seudo<br />

tunjang v menunjang 1. tumpang; 2. tumpöh; bantu;<br />

tulöng<br />

tunjang n gaki; gatéh; kukuet; gukuet; tulang —<br />

tuleueng gatéh<br />

tunjang v menunjang 1. trom; teureujang; 2. po';<br />

langa<br />

1. tunjuk n teulunyo'; jaroe teununyo'<br />

2. tunjuk v tunyo'; — hidung kheun lamsöng soe<br />

nyang jimita atawa soenyang jicuriga; -<br />

-- muka peuleumah droe; hadap ureueng<br />

raye' bertunjuk-tunjukan t u ny o' - mu ny o';<br />

menunjuki purunoe; peugah cara;<br />

menunjukkan peuleumah; peugah;<br />

penunjuk arah angin gada-gada<br />

3. tunjung n bungong tunjöng<br />

tuntas a 1. abéh; thö; 2. seulesusoe; 3. jeulaih<br />

1. tuntun v bertuntun 1. ja'sira mumat ba' sapai<br />

ureueng la'én; 2. ngui peunuman<br />

ba'pubuet saboh-saboh hai<br />

2. tuntun v salöp mata (muka)<br />

1. tuntung n cincu; tincu; lancö'<br />

2. tuntung n gampét; rutu sira<br />

3. tuntung a canggang<br />

4. tuntung v menuntung kr'èt; koh; setuntung sikra'<br />

5. tuntung n menuntungkan 1. tunggéng; 2. facurah<br />

rasa<br />

6. tuntung n banèng; lantui<br />

tuntut v menuntut 1. lakèe cara kreueh; nuntut;<br />

sana'; 2. tunggè; 3. dawa; 4. öseuha<br />

sunggöh; — balas kiseueh; — bela tueng<br />

bila "


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tunu v menunu hu; — hati hu até<br />

1. tupai n tupè; — terbang (sejenis kelelawar)<br />

meulue'; — besar bacèe; bamböng;<br />

keucuböng<br />

2. tupai n ekor (sarang) nan teunaman<br />

tur n tamaca; sapara<br />

rara v bertura-turaA. beungèh; 2. meuratöh; wènwèn<br />

turang n 1 (— afapjtampöng; 2. tamah (teunamah)<br />

furas v menuras saréng<br />

furas v toh 'ie'; keumèh; peturasan mon cut<br />

turbiditas n 1. uköran beusöt caya lam ie; 2. ie keudoe<br />

keulusa meu'adö' lando'<br />

turbin n meusén nyang meugra' (meuputa) ngon<br />

teuneuga ie atawa angèn<br />

turbojet n meusén jèt kapaiteureubang<br />

turi n ba'geuti (geutoe)<br />

turiang n padé tulo<br />

turis v menuris curéh; tako'<br />

turis v ureueng tamaca; simeurantoe<br />

turmalin n nan batèe pumata mubagoe wareuna<br />

turnamen n tandéng; tunang; mèt<br />

turne v cak meulawat; ja'eu nanggroe<br />

tursi n teurusi; turusi<br />

1. turun v trön; tren; turön; u baröh; bungkha; susöt;<br />

yue'; rhiet; minah (pinah); rhöt;<br />

teumeureuka; leumoh; luyöh; — berok<br />

buröt; —darahnya reuda ba' harga; jitrön<br />

yum; — kesawah ja u biang; — ma/'n<br />

piyöh; — makan watèe pajöh bu; —<br />

ranjang pulang balèe; menurun sijot;<br />

menurunkan peurön; turunan aneu'cuco;<br />

sunut; sineusa ke — an beunèh; bijèh;<br />

bie'; jeunèh; rungkhè; rungkho; ke — an<br />

baik-baikbako; se — an sikuru; sampèe;<br />

993


994<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

turun temurun (keturunan)<br />

mupeureunama (peunama); mupeusaka;<br />

salén-malén; turun (berkurang) puli<br />

2. turun v menurun 1. salén; 2. tirèe; turunan<br />

seunalén; teunirèe<br />

turus n tihang; tamèh; teumpat ikat kumudo;turuih<br />

turut n seutèt; seutot; iköt; seureuta; turöt; patéh;<br />

seutiya; berturut (turut) meutreut-treut;<br />

turut-turutan meudeu'eu-deu'eu<br />

tusam n sibansa ba'dama<br />

tuslah n cak tamah meunayeue<br />

tustel n peukakaih putrèt; kuda'<br />

tusuk v tob; paca'; rada'; reulöh; rudo'; menusuknusufrmeut'iet-t'iet;<br />

menusuktelinga ch'è<br />

tuter n kla'sön; seurumpét moto<br />

tutor n gurèe<br />

tutuh v menutuh 1. creue; 2. proh<br />

tutuk v menutuk geuto'; to'-to'<br />

tutul n kuréng; buré'; macan — rimueng kuen<br />

(bulöh)<br />

tutul (main —) n nan meuneu'èn aneu'miet<br />

tutung a tutöng; angoih; peungèt<br />

tutup n tutöp; tóp; ampéh; rubéng; simpi; — buku<br />

töpbuku (meuneukat, maniyaga); —bumi<br />

tutöp bumoe (ubat sijue'); bertutup<br />

menutöp; menutup töp; doe; Iji; pado';<br />

sapöt; menutup jalan pagap; menutup<br />

kesalahan seseorang pathieb; penutup<br />

ujung bantai guling tampö'; menutup rapat-rapat<br />

thueb; rö'; pathieb; tertutup<br />

(ditutup) oleh meusapöt<br />

1. tutur n tutö; bertutur meututö<br />

2. tutur n rambèe buböng; ie rambèe buböng<br />

2. tutur n penuturunan turönan; bijèh; bie'


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

tuwahan n ayeum pinlö' niba' teunaman udép<br />

fuf wuri handayani n tapawang (peutimang) jiliköt;<br />

pawang rot liköt<br />

tuyul n jén lamwujud aneu'miet buköng ulèe<br />

995


996<br />

u<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1.1/ n harah nyang keuduwaplöhsa<br />

2. u n tanda dat kimia öranium<br />

ua, n 1. tuha; 2. yahwa; mawa<br />

uai n ma; ma'; nang,<br />

1. uak n ayahwa; mawa<br />

2. uak n su keubeue, canggue', cicém<br />

1. uan n tuwan, neungui keu lakab<br />

2. uan v menguani(kan) kuwasa; kèewasa; atö;<br />

printah; rintah<br />

3. uan n ö' putéh<br />

uang n 1. pèng (wang) keureutaih; ön not;<br />

reunggét; ringgét; reuyeue; riyeu; (meuih,<br />

pira'); 2. atra; hareuta; 3. bagilhèe srtali<br />

(= lapan siteungöh sèn); setalitiga uang<br />

sikudoe la'én cura' (sa cit); — adat<br />

pèngkantö; pèngpeukara; —antaran neuba;<br />

peuneuba; —bandartaröh; —bangku<br />

pèngpangku; — belanja 1. napeukaih; 2.<br />

gaji; — dengar ha' deungo; — duduk (-<br />

- sidang) ha'majeulih; —gantung(muka,<br />

panjar) caram; cangkr'am; cingram; —<br />

hangus pèng angoih; --- insentif<br />

peurangsang; —komisi dalai; kamsèn; -<br />

-- jaga-jaga teuneuröh; — jalan ongkoih<br />

ja'; jasa hadiyah; — jujur jeunamèe;<br />

—/cagefpèngtrö'jilangèt; —suap(sogok)<br />

pèng ranub (ruko 1<br />

); balo; --- kecil<br />

pèngbicah; — kelip pèng limongsèn; —<br />

/cemba//keumali; —kertasön not; —lelah<br />

pèng peunayah; — logam pèng patong;<br />

— pesangon captè; — tunai tampéng;<br />

tampén; bunga — riba; ujöng ringgét;<br />

harga —yum pèng; ber—meu(mu)pèng;<br />

meng — i peupangkai; meng — kan<br />

peunuka; peng — an cara peujeud keu


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

pèng; ke — an urösan pèng/banda;<br />

mencetak — pèh pèng; — jamin yang<br />

dibayar dalam suatu perkara ha' gancéng<br />

1. uap n wap; — a/'rwap ie; meng—jeud keu wap;<br />

/c/'jipho; gadoh; meng — /ran peuseu'uem;<br />

ber — (berkerngat) '\eu]a\h; sijeue'; sagöb<br />

2. uap v menguap seumeungeub<br />

1. uar v meukeupöi; meubèe; meng — kan<br />

meuhambö bèe<br />

2. uar (-uar) n peuma'lum; bré thèe; sanggroh<br />

uba n pasu sagèe<br />

ubah a ubah; bida; la'én; berubah meu'ubah;<br />

meula'én; mubida; 2. meutuka; meugantoe<br />

jeued keu . . . ; 3. meugantoe; (pikiran,<br />

perasaan) meusuwé; perubahan dari yang<br />

tidak biasa menjadi hal yang biasa (sudah<br />

menjadi umum) cah; perubahan<br />

(peralihan) seundi; meng — (mengganti)<br />

ubah; berubah-ubah (sebentar-sebentar)<br />

guba-gabé; klè'-klo'; berubah dalam<br />

berkata-kata (tidak tetap pendiriannya)<br />

si'at sapeue; ula'-alé'; upa'-apé'<br />

uban n ö' putéh<br />

ubang v meng — peutako'; böh tako' (tanggam)<br />

1. ubar n nan ba' kayèe, kulét keu ceulöb pukat<br />

nyaréng atawa nyh'ab<br />

2. ubar v mengubar ploh; leueng; teueng<br />

3. ubar v lét; humeui; pagab; paröh; peucro'<br />

ubek v mengubek-ubek tuweueh; (h)ungki;<br />

ténteueng<br />

ubel n ube/-ube/1.ceureubanbanggali; 2. tantra<br />

Inggréh ureueng Kléng<br />

uber v menguber peucro'; pagab; lét; humeui;<br />

paröh<br />

997


998<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ubet a jeumot; gigèh<br />

ubi n — rambat Har boh dèng; — kelapa (jenis<br />

ubi) sudeuen; — benggala boh gantang<br />

ubin n batu — aleue seumèt jampu anoe<br />

ubit v menpub/f-ub/fmeuklèb-klèb; meuklib-klib<br />

ubrak-abrik v meng—ungka-ungki;tuweueh;ténteueng<br />

ubub n ububan sulie pröh apui<br />

1. ubun-ubun n 1.ubön;mböt-böt;eumböt-eumböt;pupö';<br />

2. jeumala<br />

2. ubun-ubun n inong teumapa (kaluet)<br />

ubunp n umpung; eumpung; weue; cintra (untuk<br />

burung)<br />

1. ubur-ubur n 1. ubö-ubö; payung — payöng ubö-ubo<br />

2. ubur-ubur n cukèe wasé la'öt (eungköt atawa sira)<br />

ucap n ucap; kheun; sabda; titah; — an sabda;<br />

narit; marit; terlanjur — jeubö; teujeuböb<br />

ucak v mengucak (kain cucian) geureucho'<br />

ucek v meng — upie (mata)<br />

uci-uci n boh keu'èh<br />

uc/s n khib aneu' beudé<br />

1. ucok v rundéng<br />

2. uco/c n aneu' agam; sigam<br />

ucu n tulöt<br />

ucus n paweue; pruet<br />

uda n aduen; cutbang<br />

udak v peucro'; pagab; peulét; paröh<br />

udam a balom; suram; reudèe<br />

udang n udeueng; — galah udeueng kapai; —<br />

geragu udeueng breueh; — karang<br />

udeueng kareueng; jenis udangdilaut (air<br />

asin) udeueng jambèe; geudö'; wat; mirah<br />

gaki(iku); keutèb; tima; sutra; jenis udang<br />

disungai(air tawarrawa) udeueng breueh;<br />

geudö'; itam; lipéh; 'iè'; rama; reukieh;<br />

keutèb; sutra; tima; udang air payau,


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

berduri-duri sikie; udang kering/ebi<br />

udeueng thö; —racun gatheue'; katheue';<br />

— laut yang kecil sekali (rebon) sabèe<br />

udani (wudani) n bungong sikleueng-kleueng<br />

udar a Iheueh; teuploh; teugeureubh'ang;<br />

mengudar 1. peugeureubh'ang ö'; 2. ki<br />

ploh masaalah; peuseuleusoe<br />

udara n 1. hawa ateueh bumoe; 2. ruweueng<br />

bumoe; 3. adara; andara; hampa — soh;<br />

kapai — kapai; kapai teureubang;<br />

mengudara pho; po; pho u langèt<br />

udek v meng — adö'; gawo; cawo; kinca<br />

udel n pusat; seenak — mu ki. pakriban gala'<br />

keuh (kah)<br />

udeng a (ija) ikat ulèe<br />

udet n ija (taloe) ikat keu'ieng<br />

udi a neuh'ah<br />

udik n 1. pucö' krueng; 2. tunong; 3. ki gante;<br />

mante<br />

udu n sitrèe; musöh<br />

uduh n sibansa uréh<br />

uduk (nasi) n bu leuma'; bu minyeu'<br />

udut v p'ieb (p'ueb) candu (ruko')<br />

ufuk n uphö'; gaki langèt<br />

ugahari n ugahari<br />

ugal-ugalan a ulo'-ulo'<br />

ugeran n atöran; ka'idah<br />

uget-uget n aneu'jamo'; jeunté'; preuen; pleuen<br />

ugut n geureuta'; gama'; kaca'<br />

uik n su aneu' ité'; meng meu'ieb-ieb<br />

uir-uir n ujo<br />

uis v menguis-uis kireueh; kikeueh<br />

uit v menguit 1. keu'ih; 2. sungkét<br />

ujang n sigam<br />

999


1000<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ujar n 1. narit; marit; tutö; kheun; uja; jaweueb;<br />

seu'öt; ujar-ujar nasihat; mengujar tutö;<br />

berujar kheun<br />

uji n ujoe; pré'sa; ci; baci; cuba; acö'; acu;<br />

menguji acu; acö'; ci; cuba; ujoe; batu<br />

ujian batèe ujoe; batèe meu'ujoe; di —<br />

Tuhan neu'ujoe Tuhan; telah diujidengan<br />

batu ujian nyénban geu'ujoe; — petik<br />

geupiléh-piléh ba'geupot (pèt); geuci<br />

saboh-saboh niba' nyang geupiléh-piléh<br />

uju a ugoh<br />

ujub n ujöb; seumeu'ah<br />

1. ujud n ujud; wujud; bangon; nyata; meukeusud;<br />

niet; kasad<br />

2. ujud n nyang neuh'eut; meukeusud<br />

ujuk v sunyue; sunyueng<br />

ujul (getah —) n geutah uju<br />

ujung n 1. ujöng; seuneulheueh; akhé; ceue; had;<br />

iku; pucö'; pincöng; punca'; 2. cincu; tincu;<br />

3. ujöng tanoh (glé); Ihö'; 4. bab akhé; 5.<br />

meukeusud; tuju; --- bumi jeu'öh that; -<br />

- hidung toe that; — kuku nit atawa mrt<br />

that; ber — pangkai meu'uram; meu'ujöng<br />

ukas n sipöt<br />

ukir v uké; culé'; curéh; ireuen; pheuet; silap; -<br />

- an ceunulé'; alat ukir mata peunguké;<br />

peunyulé'; peunyuré'<br />

ukup n bèe keutanggi; pinang di — pineueng<br />

ganggang; meng — uköb; ugob; höi; ra'si<br />

ukur n 1. sukat; taka; timang julö'; dugai; juga;<br />

ukö; rambu; sipat; 2. patöt; laya';<br />

kateuntèe; ukuran (mil, batu, tonggak)<br />

mèn<br />

ulah n cara; adat


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. ulak n ulak-ulak pinggang 1. lingko' (leukö')<br />

keu'ieng; 2. ie muputa<br />

2. ulak v pipèh; péh; giléng; kayu ulakan kayèe<br />

pipéh<br />

ulam n (sambai) ön kayèe meuntah; ulam<br />

ulang adv 1. riwang; ulang; 2. lom; 3. mantong;<br />

mengulangi klayi; sama klayi; sama layi;<br />

mengulang-ulang yang itu-itu juga<br />

meu'unyèn-'unyèn<br />

1. ulap-ulap n kanji boh kayèe; cagru'<br />

2. ulap-ulap v lambé; kawöt<br />

ular n uleue; — air uleue ie; — api meulhiet;<br />

seumeulhiet; — babi uleue bui; — bisa<br />

cuwala; — bakau uleue bangka; —<br />

bandotan puspa seudöng (teudöng); —<br />

sawah Ihan; — kepala dua munaphè'; -<br />

-- menginang (minum) buleuen raja timoh<br />

1. ular-ular (ularan)n pipa karèt; seulang<br />

2. ular-ular n panji; pupanji<br />

3. ular-ular n haba nasihat<br />

ular-ularan n seungkoe; kuweuet<br />

1. ulas n sarong; salöb; seunalöb; keuluböng;<br />

kluböng; kulét<br />

2. ulas n pansa; ulaih; mengulas bré peunapat;<br />

seulidé'; tapeusé; ulasan nala<br />

3. ulas n suemong; seuneumong<br />

4. ulas v mengulas-ulas geusue'; gusue'<br />

ulat n — gatai beuliceuh; blinceuh; — daging/<br />

bangkai peueng; langong; — bulu besar<br />

sangkadu<br />

ulat (ulet) a liet; jiwiet; gigèh<br />

1. uli n sijeunèh tumpoe; menguli uli; ramaih;<br />

kamè<br />

2. uli a gèt; ceudaih<br />

1001


1002<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ulik v mengulik usöt; sidé'<br />

ulin n nan ba'kayèe<br />

uling (— anjing)n kirèe la'öt<br />

ulir n beuneueng sikröb<br />

1. ulit v 1 .berulit peu'éh aneu' sira mupantön; 2.<br />

éh meusajan<br />

2. ulit a beu'o ba' bayeue utang<br />

ulan n tuleueng sapai; haih<br />

ulas n ijasawa' ureueng Bata'<br />

utima a bab akhé; keuneulheueh; seuneulheueh<br />

ultimatum n ama seuneulheueh; narit akhé<br />

ultimo adv 1. buleuen nyangka Iheueh; 2.<br />

seuneulheueh<br />

ultra meuleupah; leumpah that; — modern<br />

(leupah) that maju; — sonik (leupah)<br />

abéh bagah; leubèh bagah niba' suwara<br />

ulu n uram; pucö'; ulu-ulu keuchi' biang;<br />

peutuwa biang<br />

ulun n lamiet; namiet<br />

1. ulung (sulung) n aduen; ulèe bara<br />

2. ulung a ahli; pandé; mahè<br />

ulung-ulung n kleueng itam bulèe<br />

ulup n lueng sa'öh ba' ulèe kapai<br />

1. ulur v mengulur 1. ulö; ulu; uba'; ubö; piyoh; 2.<br />

ki pupanyang; tanggöh; 3. meujeu;euet;<br />

4. lien; 5. jö'; peuturöt; menyulurkan<br />

tangan/bantuan sunyu; sunyung<br />

2. ulur n ureueng peujö' droe; lamiet<br />

1. uma (huma) n umong; uma<br />

2. uma n rumoh adat Meuntawé<br />

uman v teuna'; caröt; seueb<br />

umang-umang n 1. sibansa umeui; 2. posadè'<br />

1. umbai n 1. rumboe; rumoe; 2. teunamah; meu'ikuiku;<br />

umbai cacing pruet buta


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

2. umbai padan; taki; tipè; peungeut<br />

umbalan n pèng siwa prahö tambangan<br />

umban n pengumban taloe geulawa batèe<br />

1. umbang v mengumbang meu'apöng; terumbangumbang<br />

meu'apöng-apöng<br />

2. umbang a mubeuno<br />

3. umbang v pujoe; ung<br />

umbang ambingv meng — kan 1. meu'apöng-apöng; Iham-<br />

Iham timu; 2. ki bingong; hana meuteuntèe<br />

umbar v mengumbar 1. peulabaih; 2. ki pubiyeue<br />

jipubuet peue nyang gala'; peuturöt até<br />

umbara v mengumbara meurawoh; meurantoe<br />

umbi n ukheue timoh (boh mula; keutila); uboe;<br />

utöm; umbi; umi; — diatas tanah banie;<br />

— obat peundang<br />

umbilikus n pusat; pusa<br />

umbin n tika seukèe<br />

umbo n bujai<br />

umbu n éndatu<br />

umbuk n padan; taki<br />

1. umbul n umbul-umbil pupanji; kupanji; unggöiunggöi<br />

2. umbul (umbur) a reupö'; basoe<br />

3. umbul (— air) n mata ie<br />

umbul-umbul (umbur-umbur) n cak ayeuem tulö<br />

1. umbut n gue<br />

2. umbut v mengumbut kareue; — hati tueng até<br />

3. umbut n eungköt krueng (ie tabeue)<br />

1. umi n ma'ulön; milön<br />

2. umi a buta haraih<br />

umpak n eumpa'; keunaleueng<br />

umpama n upama'; miseue; ibarat; perumpamaan<br />

saleue'; mengumpamakan pura<br />

umpan n umpeuen; eumpeuen<br />

1003


1004<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

umpat (umpatan)n caröt; ceureuca; upat<br />

umpat v mengumpat cak. 1. meusom; 2. mupétpét<br />

umpil v mengumpil 1. ungie'; 2. unja'; pengumpil<br />

unggai<br />

umpun n peureudèe<br />

umput n tumpo'; teunumpö'; teunamon<br />

umu n ma'<br />

umuk a eumböng; mböng<br />

umum a 1. umom; 'am; hana khusöih; 2. pada -<br />

-- nya galéb; raléb; ladém; 3. keu umom;<br />

4. ureueng ramè; 5. meugah; meuthèe;<br />

meng — Aan peugah; bréthèe; puma'lum;<br />

peng — an ma'lumat<br />

umun a mantong rasiya; hana jeulaih<br />

umur n umu; balèh; udép; nyaw'ong; se—silayeu;<br />

baya; dibawah — saghi; sari; meningkat<br />

umur beutoh<br />

unaA" una'; huna'<br />

1. unam n unam; unab<br />

2. unam n pumata; peureumata<br />

uncang n punjöt; ca'; bo'ca; kandét; baluem<br />

uncang-uncit v 1. hana teutap; sabé minah atawa buet<br />

meugantoe-gantoe; 2. bayeue meucr'ètcr'èt<br />

ngon watèe meunta'-meuntè<br />

uneu n caA tulöt<br />

uncue, unci n cubo'<br />

1. undaA v mengundaAmeutheun;meuhalang; tunda<br />

2. undaA n undak-undakan reunyeun; teurata'<br />

1. undan v berundan-undang meu'ayeuem<br />

2. undan (burung) n nan cicém kleuet<br />

1. undang v uroh; höi; tawö'; sawö; undangan sru;<br />

uroh<br />

2. undang n undang-undang kanun; atöran; adat;<br />

huköm; undang-undang


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

3. undang n kupala nanggroe di Negeri Sembilan<br />

(Malaysia)<br />

undi n piléh; lötré<br />

unduk-unduk n eungköt ulèe guda<br />

1. undung-undung n ija töp ulèe; kutudöng<br />

2. undang-undanga&j meusö'-meusö'<br />

undur v undö; mundö; rira'; meurira'; suröt; wèh;<br />

taré'; mengundurkan diri (dalam<br />

pertempuran atau perkara) undi; uni<br />

unek-unek a bron (br'on); breun (br'eun)<br />

ungah-ungih a leungo; meuyo'-yo'; gè'-go'; yang<br />

ungam v mengugamwon-won; wèn-wèn; wan-wan<br />

ungar a jeunèh eungköt la'öt<br />

unggal a cak tunggai<br />

unggang-anggit a gè'go'; meu'é'-meutrön<br />

unggas n hiweuen meugakiduwa, meusayeuep<br />

meuparöh ngon meubulèe, bandum nyang<br />

jitamong jeunèh cicém; unggas air ité';<br />

unggas puding cicém; tulö<br />

ungat-ungit a meu'é'-meutrön; meujungkat<br />

unggis v mengunggis seu; nyeuh; yeuh<br />

unggul a 1. meuleubèh niba' nyang la'én (carong,<br />

gèt, gagah, teuga); ulèe kudoe; jeued keu<br />

bijèh; 2. meunang<br />

unggun n teunamon atawa teunumpö'kayèe atawa<br />

pèng<br />

unggut v berunggut-unggutan meutaré'-taré' ngon<br />

taloe; sintha'-meurintha'<br />

ungka n kra panyangjaroe, hana iku meubulèe<br />

keulabèe atawa itam; ungka<br />

ungkah v pungah; ungki; tuweueh<br />

ungkai v 1. ploh; peuglah; buka; 2. Ihoh; 3.<br />

pubateue; 4. ki ungki; sungkét<br />

ungkak n urue'; lueng<br />

1005


1006<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

ungkal n bateue; batat; tungang; gaibugai<br />

1. ungkap v mengungkap(kan) crab; peugah; peuhah;<br />

(h)urè<br />

2. ungkap v peubah babah; ungkab<br />

ungkat v mengungkat-ungkat teu'oh; ceukot<br />

ungkau n kleueng malam<br />

ungkil v mengungkil ungie'; urien<br />

ungkir v ungki; meu'ungki; éngkeue<br />

ungkit a 1. gra' meué'-meutrön; teumpat meu'èn;<br />

ungkat-ungkit; mengungkit 1. ungie';<br />

urieng; 2. ungki<br />

ungkul n ungkulan é' ngon tém; meukeusud;<br />

teunaga; beulanja<br />

ungsi v mengungsi minah; pinah; wèh; plueng<br />

ungu a lambayöng; ungu<br />

unguikulus n gukèe ba' aneu' gaki<br />

uni n da; cutda<br />

uni n syarikat; carikat<br />

unifikasi n peusaboh<br />

uniform a 1. siragam; 2. bajèe siragam<br />

unik a khusöih; la'én niba' nyang la'én<br />

unit n bagiyan nyang ubit that nyang meuklèh<br />

keudroe<br />

universitas n sikula tinggi<br />

1. unjuk v cak bri(bré) thèe; puma'lum<br />

2. unjuk v tunyo'; peuleumah; peugah<br />

unjun v mengunjunsunyung, Iheueh nyang rintha';<br />

sintha'<br />

unjung v mengunjungkan bri; bré<br />

unjur v belunjur(terunjur)r\yue;nybue;mengunjur<br />

meunyue<br />

unjut n punjöt; bungköih; awieh<br />

unsur n drah; empaf unsur inase (hanasé); a/'r =<br />

ie; ap/' = apui; angvb = angèn; tanah =<br />

tanoh


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

untai n 1. beuneueng (taloe) neusö' meureujan;<br />

seuntai sikarang; untaian intan/bunga<br />

maloe; malè; 2. karang; sikarang ca'é<br />

1. untal n mubuliet; menguntal buliet<br />

2. untal v 'uet<br />

untang-anting a meu'ayön-ayon; meugo'-go'; meuyo'-yo'<br />

1. until n suntil sibuliet cut; bacut t'ieng<br />

2. until v menguntil meugantung meu'ayön-ayön;<br />

pubuet seun-seun bacut<br />

1. unting num cara bileueng taloe, padé; untie; untieng<br />

2. unting n (tali) unting-untingpeukakaib tukang batèe<br />

untir n gelang — gleueng peunuta; menguntir<br />

puta; putie'<br />

untung n 1. kada; 2. untöng; 3. laba; abuen; 4.<br />

guna; untung-untungan rawa';<br />

peruntunganabaX; jaban; bagi; beugi; liröh;<br />

kada; nirö(h)<br />

mendatangkan keuntungan meuseun ij ue';<br />

keuntungan yang dibagi dua meuduwa<br />

hareukat (laba); mengadu untung (sabung<br />

nyawajsambé; untunglahlab; laih; untung<br />

saja lah; laih; untunglah ada lahna;<br />

keuntungan yang tidak disangka-sangka<br />

(keadaan angin) pa'sa; mengadu untung<br />

sambé; keuntungan bersih suci hareukat<br />

untung adv untung saja lah<br />

untut a untöt; peunyakét gaki gajah<br />

unyai v berunyai (-unyai) meukeuli'èb; leubiem;<br />

meu'ayeuem<br />

upa n hadiyah; mengupa-upa bréhadiyah;<br />

meukhanuri<br />

upaboga n 1. ladat; nè'mat; 2. makanan<br />

upacara n meukeureuja; meu'adat<br />

upah n peunayah; upah; gaji; dapa; dapha;<br />

meunayeue; meunalaih<br />

1007


1008<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

upajiwa n napeukah<br />

upak v mengupak 1. pröh atawa<br />

peuhu, peu'udép apui; 2. pubangkét<br />

amarah; pubeuengèh; hasöt; peucöh-cöh<br />

upakati n hadiyah Peumeurèntah keu ureueng<br />

nyang jeued keu seuladan lam buet jaroe<br />

(uké-meu'uké, manyum-mumanyum,<br />

po' teupeuen atawa sulam meunyulam)<br />

upam v mengupam canè; upam<br />

upan n nan jeunèh cicém<br />

upanised n kitab ugama Hindu<br />

upar v menguparkan buliet<br />

1. upas n racön ba'kayèe; ipoh; bisa; tuba<br />

2. upas n upaih<br />

ypat v keurana; ceula; ruhé; upat<br />

upaya n öseuha; akai; jalan; ékheutiyeu; berdaya<br />

upaya (sekuat tenaga) seuleu'ah<br />

upet n tunam .<br />

upeti n keurajat; mupeuti; upeuti; upati<br />

1. upih n situe'; seutue'; seulumpue'; pati; bati;<br />

peulumpue';'upéh; jrukhö; tutup kepala<br />

dari upih pinang sarue'<br />

2. upih n upih-upih eungang bulèe keulabèe<br />

upil n è' idöng; mengupil kurè' idöng<br />

ura-ura n 1. pakat; rundéng; 2. geunantoe; cadang<br />

urah v ï. mengurah~\. ungki;tuweueh;ténteung;<br />

2. teutah; 3. meukisah; peugah<br />

urai a lheuhmeuhurè;teuploh; crébré; brèe; bra;<br />

brue; emas — meuih urè; fer — air mata<br />

rhö (srö) ie mata; rambut ter — ö'<br />

teugeureubang; menguraikan urut;<br />

peujeulaih; peugah; sipat; — an surah<br />

urak a urakan laku nyang hana meu'atöran;<br />

kureueng meu'adat; gaibugai


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. urang n ureueng<br />

2. urang, kayu — nan ba' kayèe; — aring sibansa ba'<br />

sumpueng<br />

uranium n lugam bahan böm atöm<br />

uranologi n éleumèe bhaih langèt<br />

uranus n 1. bintang nyang abéh jeu'öh ngon bumoe;<br />

2. diwa langèt<br />

1. urap n beuda' cayé<br />

2. urap n u paröt keu lawan buleukat, boh ubi atawa<br />

ulam; urap katang-katang ki beungèh<br />

that-that<br />

2. uras n 1. ie ubat; param; 2. puléh; sihat<br />

uraf n urat; ukheue; — darah yang mencuat di<br />

betis kurè; — keting geunue; thue<br />

urban a' kuta; urbanisasi minah u kuta ja' mita<br />

keureuja, meu'ubah sipheut gampöng<br />

jeued keu meukuta<br />

urbanisme n sipheut ngon cara udép ureueng kuta<br />

urdu n basa raseumi Indiya<br />

ureter n lueng atawa rèt ilé 'ie'<br />

urea n baja peuneugèt pabré'<br />

urgen a meukarat; peunténg that<br />

1. uri v uribari<br />

2. uri v menguri mupuséng (muputa) ngon kupé'<br />

urian a teulhön bulat (abéh)<br />

urik v mengurik-urik kuré'; kuro'<br />

urine n 'ie'; keumih<br />

1. uring (uring-uringan) a teubeungèh-beungèh<br />

2. uring n alu bibi<br />

urinoir n bagan 'ie'<br />

urip v udép<br />

uris n garéh; baréh; guréh<br />

urit (urita) n haba; wareuta<br />

uritan n 1. uram bijèh; beukai bijèh; 2. boh eungköt<br />

trubö'<br />

1009


1010<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. uma n wareuna<br />

2. uma n kulahkama<br />

uruk v tamon; tamba'; doe<br />

urun n ripè; tukong; sukong; — rembuk due'<br />

pakat; urunan ripè<br />

1. urung v hanajadèh; bateue<br />

2. urung v keurumon; jrom; hudöm<br />

urup v 1. tuka (peubicah) pèng; 2. bloe publoe<br />

barang ngon barang<br />

1. urus v satoh; siboe; kaman; plara; praha; atö;<br />

latéh; tidak ter — seuhai; mengurus<br />

kaman; satoh; plara; padubawa; peuduli;<br />

peuseuleusoe; seulidé'<br />

2. urus-urus n ubat rhaih pruet<br />

1. urut v mengurut uröt; mengurut urot; crue';<br />

geusue'<br />

2. urut adv meu'atö; teureutib; urutan banja; baréh;<br />

r'rti; seunusön<br />

usada n 1. ubat; 2. éleumèe ubat<br />

usab v peureulèe; 2. bè'; hana payah; — kan 1.<br />

bè' 'an; 2. niba'<br />

usana n öseuha; upaya; mubuet; keureuja;<br />

meununtöt; tempat membuat sesuatu<br />

teumpeuen; — sekuat tenaga (habishabisan)<br />

reu'èh; guliga; geuliga; karat;<br />

seuleu'ah; mengusahakan satoh; rintah<br />

usahawan n ureueng nyang meu'öseuha<br />

usai v seuleusoe; abéh; akhé; Iheueh; tamat<br />

usak v rhiet; sriet; suröt; susöt; yue'<br />

1. usam n keureumeuih<br />

2. usam a balom; reudom; suram<br />

usang a useueng; uto'; rue'; rie'; luto'<br />

usap v geuso'; gusue'; rahöb; alét; lè'-lè'; lèt-lèt;<br />

keureulieh; uröt


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

usar n sijeunèh naleueng manèh (mamèh)<br />

umat n eungköt seumilang<br />

user-useran n pusa ba'ulèe<br />

usia a umu<br />

usik v cukèh; peukaru; ajam; timpla'<br />

usil a ajam; lancang; rubeuet; meukeurubèt<br />

usir v lét; peulét; husé; usé; paröh; peucro';<br />

pagab; tiyeueb<br />

usuk n gaseue<br />

1. usul n 1. usöi; asal — asai; punca; ba' uram;<br />

phön<br />

2. usul n yue; lakèe; anjö<br />

3. usul v pré'sa; sidé'; seulidé'; usöt<br />

usung v usöng; gulam; ba' — an mayat keureunda;<br />

reuhab; — an yang dihias peurakan;<br />

peu rakkan<br />

usur num uso; keurajat<br />

usus n pruet; — besarpruet raye'; — buntu pruet<br />

doe; — kecil pruet cut (alöih); — ayam<br />

. ' (jeroan) beue<br />

1. usivf v pré'sa; sidé'; seulidé'; sasat; mita<br />

keutrangan<br />

2. iusut (-usut) v mengusut geue; raba<br />

utama a tiji; taji; teuji; preutama; utama; peutama;<br />

seureuloe; nyang abéh dhiet; göseuti;<br />

peureudèe; meng — kan peu'ateueh;<br />

puphön; yang ter — numböi; leumböi;<br />

peureudèe<br />

utan n uteuen<br />

utar-utar n peurisèe; prisèe uta-uta<br />

1. ufara n si u la'öt; si u ateueh; ateueh angén;<br />

meuhadap la'öt; pa'sina<br />

2. utara v mengutarakan peugah; bré peunapat<br />

1011


1012<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. utas a mahè; carong; tukang; utöh; orang —<br />

ureueng teubang kayèe; ureueng<br />

meu'uteuen<br />

2. utas n 1. taloe; 2. kra'; urat; lima utas benang<br />

(tali) limong urat (kra') beuneueng (taloe)<br />

uterus n rahém<br />

utih kp putéh; siputéh; nya' putéh<br />

1. utik v mengutik-utik 1. cukèh; kèh-kèh; ungki;<br />

seuntöh; singgöng; seubut; mengutik-utik<br />

(membongkar-bongkar ceritera yang<br />

lama-lama atau membangunkan harimau<br />

tidur); 2. ki oe; ceu'oe; peugoe<br />

2. utik n nan eungköt la'öt<br />

utopia n pulo lam lumpoe<br />

utopis a angan-angan; cèt langèt<br />

utuh a bulat; sampöreuna; sada; srue; sahda;<br />

sihat; meujeumai; — dan/cerasbeureuka;<br />

tidak — cupa; tidak — rungga (untuk<br />

dedaunan) meutheue'-theue' (untuk<br />

papan) karakab<br />

ufus v mengutus yue; suröh; — an antösan;<br />

seunuröh; peusuröh<br />

uzur n usoe


V<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

V, v n 1. haraih nyang keuduwapföh duwa; 2.<br />

tanda angka limong Röm<br />

v seuningkat l/ersusbasaZ.af/blawan;arah;<br />

(meu) lawan<br />

vagina n pukoe; nab; bröt; capö'<br />

vak n peulajaran; ahli lam saboh-saboh hai;<br />

mariè<br />

vakansi n éseutirahat; pré<br />

vakasi n peunayah keu tukang pré'sa ujiyan<br />

vakbon n carikat awa' keureuja<br />

vaksin n bijèh peunyakét; vaksinasi cacar curéh<br />

plawa<br />

vakum a 1. soh; hana meuhawa; 2. seungue atawa<br />

seungap, tan ureueng keureuja<br />

valid a sahèh<br />

valis n amböng tantra<br />

valium n ubat teungeut<br />

valuta n yum pèng; alat meunayeu nyangna<br />

angkèe meuih atawa pira' ba' béng Peueurèntah<br />

vampir n seumantöng p'ieb darah<br />

vandal n tukang peurusa'(peureuloh) barang nyang<br />

meuyum atawa nyang dhiet-dhiet<br />

vandel n panji; alam; bandöi<br />

vanili n teunaman panili<br />

varia n anika wareuna; rampoe<br />

variabel a meu'ubah-ubah; mumacam-macam;<br />

mubida-bida<br />

variasi n macam ragam; macam cura'; ber — bacut-sapeue<br />

na<br />

varises n kurè beutéh<br />

1- vas n teumpat bungong<br />

2. vas n urat darah lam tuböh<br />

vasal a meu'ikat; ta'lö'<br />

1013


1014<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

vasektomi n cara pumalé ureueng agam<br />

vaselin n geumo' niba' minyeu' bumoe<br />

vadda n ureueng mante di Selan<br />

vegetarir n pantang pajöhsie, cit ön atawa boh kayèe<br />

sagai nyang jeued pajöh<br />

vetegasi n dönya teunaman<br />

vektor n lalat ba peunyakét<br />

velodrom n geulanggang adu geuritangèn<br />

vena n urat darah<br />

ventilasi n 1. tuka hawa lam ruweueng; 2. tula' angèn<br />

verbal a 1. lésan; 2. (sipheut) angan-angan<br />

verifikasi n pré'sa keunira pèng<br />

verbatim adv haraih dami haraih nyang meutuléh<br />

verkoper v tukang meukat meujaja<br />

vermak v mempervermakcak\. ubah bangon bajèe,<br />

rumoh dsb; 2. heuncö' ureueng sampoe<br />

rusa' atawa meu'ubah bangon rupa<br />

(cacat);<br />

vernis n minyeu' cat<br />

verset n bantah; é'bandéng<br />

versi n 1. salénan; teureujeumah; 2. cura'; ragam;<br />

modè; 3. cara neukalon saboh-saboh<br />

hai lé sidroe-droe ureueng<br />

vertebra n seundi tuleueng rueng<br />

veteebrata n hiweuen meutuleueng rueng, lagèe cicém<br />

atawa leumo<br />

vertikal a cot; caca ca'cang;<br />

veste n sibansa bajèe sadariyah niba'bulèe bubiri;<br />

aneu'bajèe; bajèe dalam<br />

vestibul n 1.seulasa;branda;2.pintöteungohantara<br />

duwa guruba' geuritan apui; 3. rungga<br />

teungoh lam geulunyeung<br />

vet n 1. leuma'; gapah; 2. teubai; tu'ob<br />

veter n taloe sipatu


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

veteran n beukaih tantra nyang ja'muprang; ureueng<br />

pansiyön; ureueng nyang Ie<br />

peungalaman; ureueng nyang ragoe<br />

veterinarian n ahli éleumèe peunyakét hiweuen<br />

veto n 1. ha'tula'; ha'teugah; 2. ha'pubateue;<br />

ha' pumènsoh; ha' larang moteula'<br />

vetsin n 1. sibansa aweueh peuladat teunaguen<br />

v i a<br />

P lalu; neulalu; rèt; deungon peurantara<br />

viabel a é' udép<br />

viaduk n titi euncöng jalan atawa rèn, jeureulöng<br />

atawa krueng raya; tutu gantung<br />

vibrasi n meukeuta<br />

vibrator n peukakaih peukeuta<br />

vide v (ta)kalon; (ta)eu; (ta)ngieng<br />

vigia n bahya nyang kayém keujadiyan lam la'öt<br />

Ihö' nyang hana mupat neudue' jih<br />

vila n pundo' teumpat éseutirahat<br />

vinil n sibansa aseubèh<br />

viol n biyula; hareubab<br />

violces n nan sijeunèh ba' bungong<br />

ciolet n wareuna lambayöng<br />

virga n ujeuen sutra nyang rayéb yöh gohlom<br />

tröih u bumoe<br />

vargina n jeunèh baköng ruko'<br />

virilis a sipheut agam; inong sipheut meu'agam<br />

virtual a nyata deuh<br />

virtuoso n ureueng nyang mahè that meu'èn<br />

peukakaih musib<br />

virulen a 1. meuracön ganaih; 2. jeuheuet; hasöt<br />

virus n beunèh kumeun nyang hana kasatmata<br />

jiba atawa jipeuteuka sakét (peunyakét)<br />

visa n idin tamong ba' saboh-saboh nanggroe<br />

lam bangon cap ba' paseupör<br />

visera n asoe atawa alat dalam tuböh<br />

1015


1016<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

visi n cara pandang; peunapat<br />

visibel a jlaih; nyata; deuh; deuih<br />

vista n pumandangan meujurong; pumandangan<br />

visual a nyata; deuih; leumah; kasatmata<br />

visum n keutrangan<br />

visum et repetum n surat keutrangan doto bhaih tuböh<br />

sidroe-droe ureueng udép atawa manyèt<br />

dang' urösan ngon peungadélan<br />

vital a peunténg meuthat (sangat) atawa<br />

peureulèe that nyang wajébna lam udép<br />

vital'rtas n seumangat (keu)udép; gura'; saba<br />

vitamin n dat nyang peunténg (peureulèe) keu tuböh<br />

manusiya atawa hiweuen<br />

vit A, Ie lam minyeu' eungköt, mantiga<br />

vit B, Ie lam breueh<br />

vit C, Ie lam boh ngon ön kayèe nyang<br />

muwareuna ijö<br />

voile n ija bajèe (beuraji) nyang lipéh, leumie'<br />

ngon halöih<br />

vokal n 1. bhaih su (suwara); bunyoe; 2. haraih<br />

atawa bunyoe nyang udép (a, /', u)\ 3.<br />

nyaréng (taré')<br />

vokalia n lagèe; nyanoe; nyanyi<br />

vokalis n peunyanyi tunggai<br />

vokatif n seuru; panggé<br />

voli n bo/a — sijeunèh meuneu'èn bhan nyang<br />

jipèh ngon jaroe ateueh reuntang jaréng,<br />

bohbhan hanjeued rhöt ba' tanoh<br />

volume n uköran; asoe; taka; jeumeulah; jilédbuku<br />

volunter n peunyunang; peunyundang<br />

vonis n peunutöh hakim lam peukara; uköman<br />

voting n bileueng suwara<br />

vulgar a gasa; jahé; gaibugai<br />

vulkan n gunong meu'apui


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

vuiva n pukoe; 'orat<br />

vuring n cak ija lapé' bajèe siblah u dalam<br />

1017


1018<br />

w<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

W, w n harah keuduwaplöh Ihèe<br />

wabah n peunyakét nyang meujangkét; waba;<br />

ta'eun<br />

wacana n ucap;narit; marit; tutö; karangan<br />

wadah n plö'; teumpat peudue' atawa teumpat<br />

keubah; teumpat meuhimpön<br />

wadak n 1. tuböh; jirém; badan; 2. nyata<br />

wadal n kurubeuen<br />

wadam akr wandu; könsa; darè; ulaya<br />

wadar n nan sijeunèh eungköt<br />

wadat n bujang<br />

wadi n krueng lam gurön anoe<br />

wadon n inong; prumpuen<br />

waduk n pruet bu'ieng; kulah; (kulam) teumpat<br />

keubah ie ba' musém khueng; meunara<br />

ie; tamba' (seulamba') ie<br />

wadung n beuliyöng<br />

wafa a seutiya<br />

wafat v wapheuet<br />

wage n uroe keu peuet<br />

wagon n geuruba'; geureubha' geuritan apui<br />

wagu n jagon; gasa; burie'<br />

wahah n tanoh gurön nyang basoe<br />

waham n cho'; waham<br />

1. wahana n alat; keundran<br />

2. wahana n ta'bi lumpoe; phai<br />

wahyu n wahi<br />

wahia num wahéd; sa; tunggai<br />

wai n krueng<br />

waima p beuthat; bahthat; ba'that; bahlé<br />

waja n meulila; sita; meulila boh panjoe; mobil<br />

— moto tèng<br />

wajah n ie muka; rupa; ruman; ri; wajah<br />

wajan n beulangong beusoe


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

wajar n biyasa; galéb; ladém; laya'; laku; mèe;<br />

cakab; haröih; mupeureunah; se — nya<br />

patöt<br />

wajib v wajéb; han jeued h'an; haröih; meuseuti;<br />

patöt; laya'; yang ber — nyangna ha';<br />

nyang beureuha' alat nanggroe; —<br />

sekolah/belajar wajéb sikula<br />

wajik n peunajöh niba' breueh leukat; wajéb<br />

wakaf n wakeueh; harta — sara<br />

wakil n antösan; wali; wakilah; geunantoe;<br />

kuwasa; meng — i meuwaki<br />

waktu n wa'tèe; watèe; jan; yöh (masa); kutika; at;<br />

masa; sa'at; luweueng; sewa/cfcyba'watèe;<br />

yöh layeue; yöh watèe; layeue; masa;<br />

teuteukala; teukala; sewaktu-waktu janjan;<br />

meujan(-jan); hana meujan; sijanjan;<br />

pajan-pajan hana muwatèe; fepaf waktu<br />

ateueh watèe; tidak cukup — seuleusa';<br />

mengetahui waktunya selagi ada waktu<br />

yang baik (kesempatan) yöh mantong<br />

pa'sa<br />

wakun n ayeuem muka drabarö niba' manè'<br />

teukarang<br />

walabi n hiweuen asai nanggroe Ostrali<br />

1. walang n daruet; — sangit geusong<br />

2. walang (— hati)a sahsöh; söhsah; beulisah<br />

walau (pun) p ada'; ada' (pih) meunan; baranggakri;<br />

baranggaban; baranggari; beuthat; beu;<br />

walèe; meuseuki; bahthat<br />

waledan n peunayah nyang gohlom jibayeue<br />

1019


1020<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

walet (burung) n cicém ujeuen<br />

waleh n aku trang; meu'aku crahbeukah<br />

1. wali n wali<br />

2. wali n ija sawa' kunèng<br />

3. wali n sikin ceunulé'<br />

4. wali n raja wali siwaih rajawali<br />

waluh n boh labu ie<br />

waluku n langai<br />

wambrau n angèn seu'uem nyang kayémna di Iriyan<br />

wana n uteuen; — antara uteuen beuraleuen<br />

antara duwa keurajeuen<br />

wanara n bue angèn<br />

wang n astana; Dalam<br />

wangi a bèe; bangoe; hiröm; iröm; aröm; hipaih;<br />

meuhipaih; hireut; akar- --- ganti;<br />

mewangikan ra'si<br />

wangkang n jalö cina; kuwangkang; kurangkang;<br />

wangkang<br />

wangsa n 1. bie' atawa bijèh raja; waréh raja; turönan<br />

raja; sukèe raja (sukèe poteu); 2.<br />

bangsa; bansa<br />

wangsit n peusan ureueng halöih; su gayéb<br />

wani a beuhe; bhe; ceubeuh<br />

wan/fa n (ureueng) inong; prumpuen; — tua<br />

pengiring pengantin peunganjö (nè'<br />

peunganjö); — muda pengiring pengantin<br />

peungapét; — yang dijadikan gundik inong<br />

geumeudue'; s'rfat — utama (jelita)<br />

la'sana; — tua usia ma; ma'; maha<br />

wanoja n aneue' dara; dara beutoh<br />

wantek n ubat (cat) ija<br />

wantilan n kilang nyhèh papeuen<br />

wanti-wanti a amanah keubit; keubit-keubit that<br />

wara n wara-wara peuma'lum; bréma'lum;<br />

seuranta


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

1. warak a ta"at; war'a'; wareu'a; tawar'a'<br />

2. warak n badeue'<br />

warakat surat<br />

warakawuri n inong balèe<br />

warangan n tuba (racön) tiköih; warang<br />

waranggana n inong meunyanyoe<br />

waras a sihat; puléh; biyasa; tidak — datèe; dèe;<br />

ratèe; sapéh; seudèe; gadoh tuwah<br />

warangka n sarong (salöb) kréh atawa sikin<br />

1. warawiri n nan ba' bungong sipatu<br />

2. warawiri v ula-ili; ja'-ja' woe<br />

warga n anggèta; ahli; kawöm; waréh<br />

warga negara peundudo' nanggroe<br />

waria akr wandu; könsa; darè<br />

waringin n ba'beuringèn<br />

1. waris n ahli waréh; harta warisan peuninggai;<br />

peuninggai; peunginggalan; peunulungan;<br />

— an boinah; peusaka; keuneubah<br />

2. waris a gèt beugi<br />

warrta n haba; calitra<br />

warkat (warkah)n surat; asoe surat<br />

warna n wareuna; warna; rupa; ragam; jeunèh;<br />

aneka wama-warni planggi; peulanggi;<br />

warna yang tidakcerabtabeue; perubahan<br />

warna seundi wareuna; berwama gelap<br />

hilam<br />

warna-wami a peulanggi; planggi<br />

warok n juwara; panika<br />

warta n beurita; haba; wareuta; warta; mewartakan<br />

seubut<br />

wartawan n juruwareuta; jaröwareuta<br />

waru n ba'siron (sirèn)<br />

waruga n tuböh; badan; jirém<br />

waruna n diwa la'öt<br />

1021


1022<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

warung n warong; keudèklèb; bloko; jambö<br />

warwar n sanggroh<br />

1. wasiat n wasiet; amanah ureueng maté; ber —<br />

meuwasiet; peusan<br />

2. wasiat n peusaka; meutuwah<br />

wasit n mugè; ureueng peudamè; ureueng dong<br />

teungoh; hakim: tuha; ureueng publa<br />

waskita a lisé'; 'aréh; taka, ata<br />

waspada a meujaga-jaga; sigab; teugöh; hana lalèe<br />

waswas a cho'; so'; kureueng yakin; wèhweueh;<br />

wahweueh<br />

watak a sipheut; tabi'at; bangon; budhoe; budo;<br />

peuleu'oh; pleu'oh; peurangeui<br />

watang n ba' (kayèe)<br />

water mantel n cak seulampang meusén laraih jibuem<br />

ngon ie<br />

waterpas n peukakaih ujoe 'èttoh data aleue, bintéh<br />

atawa tanoh<br />

waterprof a han mböh ie; han jirh'ab ie<br />

waras (batas) ceu; had; ber — meuceue<br />

watu n batèe<br />

watunas akr biduen; inong jheut<br />

wau n geulayang keureutaih<br />

wawa n bue panyang jaroe, hana meu'iku<br />

wawancara n meusu'eue jaweueb; teumanyöng<br />

wawanmuka n meurumpo' meukeue-keue; meuhadaphadap;<br />

meudinab (-dinab)<br />

wawanrembuk n meutuka-tuka peunapat; meucawé<br />

wawas v mewawas (mawas) sima'; tilé'; me — diri<br />

Ihöh droe<br />

wawasan n pham; ma'na<br />

wayuh a Ie prumoh<br />

wazir n meuntroe beundhara; peudana meuntroe<br />

wedang n ie (jéb) neuléng


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

wedar v peugah; peujeulaih<br />

1. wedel a kong; gab; teugöh<br />

2. wedel v mewedel ceulöb ija<br />

weduk a keubai; hanlut<br />

wegah a beu'o; juwon<br />

wejang n — an nasihat<br />

waharima n hurub; meuseuraya<br />

wekel a sunggöh<br />

welahar n tasé'<br />

1. welas a weueh; geumaséh<br />

2. we/as adv welasan teunamah; seunamah<br />

weling n welingan peusan; wasiet; peusaka<br />

walirang n tanoh cémpaga<br />

welit n buböng ön naleueng<br />

welut n belut kirèe<br />

wenang v berwenang na(meu) ha'ngon kuwasa;<br />

sewenang-wenang la'lém; lalém<br />

werda a 1. tuha; 2. uto'; useueng; rungkhè; raghoe;<br />

3. bhab akhé; seuneulheueh<br />

werdatama n (ureueng) pansiyön<br />

wereng n sijeunèh geusong<br />

wese n bagan; tandaih<br />

1. wesel n tanda atawa cara kirém pèng<br />

2. wesel n simpang rèn, eunto' pupinah atawa peuiseu'<br />

geuritan apui; salah wesel ki salah<br />

pham; calawala<br />

wibawa n cèekah; sèekah; teureukah; teurakah;<br />

peuneulueng<br />

wfcara n ucap; lapai; marit; lugat; nasihat<br />

widara n ba'bada<br />

widuri n nan sibansa ba'rubé'<br />

wing n ö' peuleusu<br />

wijaya n meunang<br />

wijayakusuma n nan ba'bungong nyang keumang teungoh<br />

malam<br />

1023


1024<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

wijen n leungong<br />

wiji n bijèh; beunèh<br />

wijik v rhaih (sraih) jaroe gaki<br />

wikalat n waki<br />

wiku n panita; tapa<br />

wakiladah n lahé; na<br />

wilah n kra'<br />

wilangon n beureuhi<br />

wilayah n beulayat (blayat), beuleudan; pawö'<br />

wilis n birö meuneung ijö; ijötuha<br />

wimana n keundran<br />

wincester n nan seulampang Amarika<br />

wilamana/<br />

walimana n cicém bura'<br />

windu n lapan thön<br />

wing n sayeuep; sijeunèh tanda (lancana)<br />

teureujön payöng atawa ka jeued<br />

peulayeue kapaiteureubang<br />

winter n musém sijue'<br />

wira n pahlawan; (aneu') agam ceubeueh;<br />

beuhe; bhe<br />

wiracar'rta n calitra atawa ca'é palawan<br />

wirang n malèe; seugan<br />

wiru n neulipat ija<br />

wisa n bisa; racön<br />

wisata v tamaca<br />

wisma n rumoh; pundu'<br />

wirawan n gagah beurani; bhe<br />

wiski n ara'<br />

Wisnu n Béseunu<br />

wisuda n bé'at<br />

wiwaha n nikah; khanuri nikah<br />

wiweka a beuteugoh that


INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

wiyata n peulajaran<br />

wodka n ara' Rös<br />

wol n bulèe bubiri<br />

wolanda n kaphé<br />

wong n ureueng; wayang wong wayang ureueng<br />

wora-wari n bungong raya<br />

wortel n jeunèh boh mula<br />

wosi a reuhie'; rihie'<br />

wuduk n bu leuma'<br />

wujud n dat; meukeusud; ujud<br />

wuku n nyang peu'utang pèng dsb.<br />

wulan n buleuen (Januari dsb)<br />

wulang n wulangan peulajaran<br />

wulu cumbu 1. ureueng peutimang 2. tó meuseutiya;<br />

ureueng sajan<br />

1. wulung a itam<br />

2. wu/uno n kleueng<br />

wungon v meujaga, hana éh simalam suntö'<br />

wungu a lambayöng; ungu<br />

wuwungan n tampöng; raböng<br />

1025


1026<br />

X<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

X, x n 1. haraih nyang keuduwaplöh peuet; 2.<br />

tanda angka siplöh Röm; 3. keu geunantoe<br />

nan ureueng, angka nyang hana atawa<br />

nyang gohlom geuturi<br />

xenofobia n rasa binci atawa teumaköt keu bhaih nyang<br />

aséng, nyang seureuba aséng; hanamèe<br />

sagai ngon nyang aséng atawa seureuba<br />

aséng<br />

xenograf n ahli ba'jibeuet naseukah basa aséng<br />

xenokrasi n nanggroe nyang jipeurèntah lé ureueng<br />

aséng<br />

xenomani n haro' that keusigala hai nyang bèe aséng<br />

xerofit n teunaman gurön<br />

xeroftalmia n peunyakét mata keulasa kureueng pitamin<br />

(dat) A<br />

xerosis n thö kulét tan meusabab<br />

xilena n dat peujeureunèh ie<br />

xilograf n utöh ceumulé'


Y<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

Y, y n harah keuduwaplöh limong<br />

1. ya p nyo; gétna; na<br />

2. ya p wahé; — allah O Potalah<br />

yad p jaroe<br />

yahudi n kaphèe yahudi<br />

yakin n meyakinkan (dapat dipercaya. diharapkan<br />

ataupun dapat diandalkan) rhab; srab<br />

yakis n bue tanoh<br />

yakni (yaitu, maksudnya) n ya'ni; ca'ni<br />

yakut n batèe yaköb (yaköt)<br />

yang p nyang; keu; — mana siri; siré<br />

yard n seunipat Inggréh (gaki)<br />

yatim a meuntui<br />

yayasan n badan amai<br />

yayi n adoe raja<br />

yel n deumpé'<br />

yen n pèng Jeupun<br />

yeyenum n uram pruet cut<br />

yodium n udiyöm<br />

yoga n meukaluet cara Hindu; tapakö; teupakö<br />

yogi n ureueng meutapa bansa Hindu<br />

yoghurt n susu masam<br />

yogia a se — patöt; laya'; gèt<br />

yajana n nan seunipat<br />

1. yu (ikan) n eungköt yèe<br />

2. yu n cutpo; cutda<br />

yuda n prang<br />

yudo n manca' Jeupun<br />

yunior a nyang muda (aneu 1<br />

); bén; bilah<br />

yunda n da<br />

yunfa n meujeulieh panglima prang; diwan prang<br />

yuran n sijeunèh cukèe; ripè<br />

yunani nanggroe atawa ureueng Yunani (Grie')<br />

yute n teunaman keu guni<br />

yuwana a beuliya; aneu' bilah<br />

yuyu n péngpéng<br />

1027


1028<br />

z<br />

INDONESIA <strong>ACEH</strong><br />

Z, z n harah nyang keuduwaplöh nam<br />

zabib n jabét; jabéd<br />

zabur n kitab nabi Dawöd<br />

zakar n daka<br />

zahid n salèh<br />

zaman n (masa dulu) jameun; watèe dilèe; abad;<br />

— dahulu jameuen peureumeum è' no'<br />

zamin n tanoh; nanggroe<br />

zan n cho'; so'; waham<br />

zanggi n jeungi; dangki<br />

zat n dat; sri<br />

zaitun n doitun; doitön<br />

zebra n sibansa guda kuréng bulèe; gudaplang<br />

zebu n leumo banggala<br />

zenith n tité' punca'; puca'<br />

zero n noi; soh; ot; tité' reundah<br />

1. zib n layeue Ihèesagoe; layeue sue atawa jungo<br />

2. zib n asèe kleuet; sri atawa srigala<br />

zig-zag a meukilo'-kilo'; meubilo'-bilo'; kiwieng-kiwot<br />

ziarah n diyarah kubu<br />

zikir n diké; — bersama hadi; cakri; liké<br />

zina n berzina meukheunda'<br />

zone n wilayah; da'irah<br />

zoo n keubön atawa taman hiweuen<br />

zulfakar n pedang — döipaka<br />

zulhijah n döihijah > bulan<br />

zuhal n bintang — döhei; dahai<br />

zulkaidah n Döika'idah > bulan<br />

zulkarnain n Iskandar — Éseukanda Döikareunoini


HUBUNGAN KEKELUARGAAN<br />

LAMPIRAN I<br />

Abang aduen; bang; cutbang; cutlém; dalém; polém — bapak/ibu<br />

ayahwa; kuwa; kuya — bapak paduen; paduen mama;<br />

wali — suami/isteri parui<br />

Adik adé'; adoe; cutadé' — laki-laki bapak/ibu ayahcut; pacut;<br />

abucut; apatéh — perempuan bapak/ibu macut;<br />

cutma; ma'adé'; matéh; téh — isteri/suami parui<br />

Anak aneu' — abang/adik keumuen — laki-laki abang/adik<br />

bapak öseubah — abang/adik laki-laki bapak taloe wali<br />

— abang/adik ibu taloe karöng — laki-laki abang/adik<br />

bapak dan ibu sampèe — angf/caf aneu' geutueng (geuco';<br />

seubut) — 'sulung aneu' boh ba' (phön; ulèebara; ulèe<br />

beureu'öh) -y tinaneu' mo (ui) — bungsu tulöt; — semang<br />

aneu' due' keu bu<br />

Bapak abu; abi; ayah; tu; (kas); eumbah/mbah; ku (kas); du<br />

Besan bisan<br />

— angkat yah seubut — tiri yahmo; yah ui -<br />

Cicit cèt; anak dari — com; cong<br />

Cucu cucoe<br />

Ibu ma; ma'; mi; umi; nya' — angkat ma seubut — tiri ma<br />

ui; ma' mo<br />

Ipar parui; per — an sibang parui<br />

Isteri binoe; inong; peurumoh; purumoh — abang/adik teumuda;<br />

tumuda<br />

1


Kakak cutda; cutpo; cutka'; da; dapo; poda; ka' — bapak/ibu<br />

cutwa; mawa; mapo; ma'ye'; nya'ye'; poma — isteri/<br />

suami parui<br />

Kakek abuchi'; buchi'; chi'; duha; kuchi'; kunè'; nè'; ayah; yahchi';<br />

yahnè'<br />

Kemenakan keumuen<br />

Menantu meulintèe; beulintèe; beunintèe<br />

Mertua tuwan; tha; tuwantha<br />

Nenek nè'; nè'chi'; ninè'; nè'ni; nè'ja; maja; — moyang kuya;<br />

éndatu<br />

Orang tua (ibu bapa) ureueng chi'; maku; nangmbah<br />

Piut com<br />

Suami lakoe; (kas) agam — isteri lakoe binoe; — kakak/adik<br />

perempuan teumuda; — kakak/adik perempuan isteri<br />

sibang parui<br />

2


ARAH<br />

LAMPMAN II<br />

3


4<br />

Minggu ALEUHAD; LEUHAD<br />

Senin SEUNANYAN; NANYAN;<br />

LANYAN<br />

Selasa SEULASA; LASA<br />

Rabu RABU<br />

Kamis HAMÈH<br />

Jum'at JEUMEUAT<br />

Sabtu SABTU; SATTU<br />

1. Muharram ASAN USÉN; ACURA;<br />

MÈHRAM<br />

2. Safar SAPHA<br />

3. Rabiul Awal MO'LÖD AWAI<br />

4. Rabiul Akhir MO'LÖD TEUNGOH;<br />

MO'LÖD ADOE<br />

5. JumadilAwal MO'LÖD AKHÉ; MO'­<br />

LÖD SEUNEU­<br />

LHEUEH<br />

6. Jumadil Akhir KHANURI BOH KA­<br />

YÈE; JAMADÖ AKHÉ<br />

7. Rajab KHANURI APAM; RA­<br />

JAB<br />

8 Syakban KHANURI BU; CABAN<br />

9. Ramadan PUWASA; RAMEU-<br />

LAN; RAMALAN; RA-<br />

MULAN<br />

10 Syawal UROERAYA; CHAW-<br />

WAI<br />

11. Zulkaedah MEUAPÉT<br />

12. Zulhijjah HAJI; AJI


LAMPIRAN III<br />

SISTEM KALENDER MUSIM — KEUNEUNONG<br />

*** didasarkan atas masa antara "pertemuan" BINTANGKALA<br />

dengan bulan.<br />

1. JANUARI — KEUNONG 23 2. FEBRUARI-KEUNONG 21<br />

(DUWAPLÖH LHÈE) (DUWAPLÖH SA)<br />

bertiup angin tenggara yang musim menuai padi (panen)<br />

kering, memecahkan bulir- dan awal penanaman<br />

butir padi yang belum masak palawija. Sawah dibiarkan<br />

dan laut bergolak kecuali 5- kosong, tidak ditanami<br />

-- 7 hari<br />

3. MAREI KEUNONG 19 4. APRIL KEUNONG 17<br />

(SIKUREUENG BLAIH) (TUJÖH BLAIH)<br />

hujan mulai turun yang awal musim Saraf. Banyak<br />

membusukkan jerami penyakit, demam, pilek dan<br />

menjadi pupuk radang mata. Nelayan<br />

menambatkan perahu<br />

ke darat.<br />

5. MEi KEUNONG 15 6. JUNI KEUNONG 13<br />

(LIMONG BLAIH) (LHÈE BLAIH)<br />

ikan Luloh (sejenis belanak) Laut bergolak. Petani mulai<br />

dari hulu mengilirdanbertelur membajak sawah.<br />

(menjadi nener) dan kembaii<br />

lagi kehulu. Nelayan panen.<br />

Matahari berada dirembangnya.<br />

Laut mulai bergolak<br />

(badai).<br />

7 juu KEUNONG 11 8. AGUSTUS--KEUNONG 9<br />

(SIBLAIH) (SIKUREUENG)<br />

Sawahselesaidibajak secara Awal penyemaian padi tetapi<br />

menyeluruh dan mulai jumlahnya masih terbatas.<br />

berlaku larangan/pem- Angin Saraf mulai bertiup,<br />

kecuali 5 — 7 hari.<br />

5


atasan meiepaskan ternak<br />

kesawah-sawah (± 7 bulan).<br />

MUSÉM PICÉ"; KOTBLANG.<br />

Mulai menabur benih. angin<br />

Tenggara.<br />

9.SEPTEMBER--* KEUNONG7 10. OKTOBER —-KEUNONG 5<br />

(TUJÖH) (LIMONG)<br />

Penyemaian padi selesai Awal musim Timur yang<br />

seluruhnya. Kepiting darat basah {hujan). Penyakit<br />

bertualang kemana-mana mulaiberjangkit.<br />

karena tidak ada agi tempat<br />

menetap.<br />

Awal kemarau dan matahari<br />

berada dirembangnya pada<br />

siang hari. Jenis padi yang<br />

memiliki masa tumbuh yang<br />

lama mulai DARA ("gadis<br />

kecil") sedangjenis padi yang<br />

memiliKi masa tumbuh yang<br />

pandek mulaidisemai. Musim<br />

anjing kawin.<br />

11. NOPEMBER -KEUNONG.3 12. DESEMB-ER—KEUNONG 1<br />

(LHÈE) (SA) •<br />

Musim penghujan. Ideal<br />

berlayarkepantaiBaratyang Musim penghujan (MUSÉM<br />

berlaku sampai dengan TANGGILE').<br />

Desember.<br />

6


SUKAT AN DAN UKURAN<br />

2 Liter = 1 Arè =2 Cupa'<br />

2 Arè = 1 Gantang<br />

16 Arè =1 Naléh<br />

160 Arè =1 Gunca<br />

1600 Arè =1 Kuyan<br />

1 Cupa' = 2 Kai<br />

1 Blakai = 1/2 Kai<br />

LAMPIRAN IV<br />

80 Arè = 1 Lasah (ukuran borat untuk pinang)<br />

2 - 60 pon Inggeris = 1 Man<br />

1 M2 = No (ukuran kayu bakar)<br />

1 Tungköi = 10 Taloe (ukuran karangan bunga)<br />

3.125 gram (emas, perak) = 1 Manyam<br />

1 Manyam = 24 Saga<br />

16 Manyam = 1 Bungkai<br />

1/8 Manyam = 1 Mata (ukuran<br />

berat candu)<br />

1 Maih = 4 Gupang = 1/4 Reunggét<br />

1 Gupang = 1/16 Reunggét = 2 Busö'<br />

1 Buso' = 1/32 Reunggét<br />

97,5 kilogram = 1 Piköi = 100 Katoe<br />

1/16 Katoe = 1 tahil<br />

1 Tahiil = 1/5<br />

Bungkai<br />

1 Put = 1/2 Ndie (eundie; undie; nie)<br />

= 1/2 Blakai<br />

1 Rim kertas = 500 helai = 1 KJndang<br />

13 — 15 Km =1 Yujana (peureusangga; peusangga)<br />

1 Yujana = 8 Pareusah<br />

1 petak sawah = 1 Yö' = tipè' = Pita' keubeueng = 1 Naléh (bibit))<br />

Yö'; Tipè'<br />

1 Tu = 10 Rihan (takaran goncel benang atau sutera)<br />

7


Depa = Deupa<br />

Deupa Meunara, jarak antara<br />

ujung jari tengah<br />

yang direntangkan dengan<br />

ujung jari kaki dalam<br />

sikap diagonal lengan dan<br />

kaki.<br />

Hasta = Haih<br />

Jengkal = Jeungkai<br />

= Ningköi; Seuningköi (ujung<br />

jaritengah sampai siku<br />

dengan direntangkan horizontal;<br />

siku sampai<br />

dengan ujung jari tengah,<br />

lengan dibengkokkan.<br />

= Meuseuti (setumbuk ditambah<br />

ibu jari yang diulufcan<br />

kesamping).<br />

UKURAN KEDALAMAN AIR<br />

2 Meter = KURUNYONG; KRU-<br />

NYONG (jarak antara jari<br />

kaki dengan ujung jari<br />

tangan dari lengan yang<br />

direntangkan keatas<br />

vertikal)<br />

= TUMBÖ'<br />

siku sampai ujung kepalan<br />

tangan<br />

= LHUE'<br />

ketiak sampai ujung jari<br />

tengah, lengan yang<br />

direntangkan horizontal<br />

= TULANG<br />

pergelangan tampai<br />

sampai ujung siku<br />

8


LAMPIRAN V<br />

BEBERAPA NAMA PERALATAN RUMAH TEMPAT TINGGAL<br />

Ambang tangga/pintu Ampeuet<br />

Atap Buböng<br />

Baji, pasak Bajoe<br />

Bahk Gratan<br />

Babk lantai Lhue<br />

Bahk melintang Bara Linteueng<br />

Balok melintang menembus bawah Töi<br />

tiang rumah<br />

Balok panjang melintasi tiang Bara Panyang<br />

utama rumah<br />

Babk panjang yang disorongkan Rö'<br />

pada tiang<br />

Balok penghubung Tuleueng rueng<br />

Balok se jajar melintang pada Indréng<br />

Belebas Beuleubaih<br />

Bubungan Tampöng<br />

Cermin (kaca) tembus cahaya Ceureumèn<br />

pada atap atau dinding<br />

bagian atas<br />

Dinding Bintéh<br />

Dudukan belebas Neudue' Beuleubaih<br />

Dudukan dinding Neudue' Bintéh<br />

Dudukan kasau Neudue' Gaseue<br />

Dudukan pintu Neudue' Pintö<br />

Ganjal Keunaleueng<br />

Gantungan pada loteng rumah Titi Mama<br />

Gundukan tanah tempat alas tiang Teunamba'<br />

Jendela Tingkab<br />

Kasau Gaseue<br />

Kasau bambu penjepit belebas Gaseue Gantung<br />

Kasau dinding atap Gaseue Inong<br />

Kasau penopang gaseue Agam<br />

Kasau sepanjang balok melintang Gaseue Agung<br />

Kalerai (anyaman daun kelapa) Bleuet<br />

9


Kisi-kisi Eumpung Mirahpati<br />

Kisi-kisi horizontal Pupisang<br />

Lantai Aleue<br />

Ornamen berbentuk petak catur Tapa' Catö<br />

Palang kasau Geugulöng; Geunulörvg;<br />

Peunggulöng<br />

Papan dinding luar pada induk Peuneupi<br />

Kasau yang dipasak<br />

Papan memanjang diatas kaca Keukindang<br />

bingkai dinding<br />

Papan penutup celah antara Plangan<br />

Para-para Para<br />

Penekan belebas Geuneunton Beuleubaih<br />

Pintu Pintö<br />

Sambungan tiang/babk lantai Crue'; Ceuneurue'<br />

Selasar Seulasa<br />

Sumbat tiang Tueb Gratan<br />

Tangga Reunyeuen<br />

Tangga naik dari serambi ke É'-Trön<br />

ruan tengah<br />

Tangkai angin Tula' Angèn<br />

Terali Jeureuja'<br />

Tiang Tamèh<br />

Tiang penopang bubungan Diri<br />

Tiang tengah Rang<br />

Ujung para-para yang menancap Puténg<br />

' pada tiang<br />

10


Bahan ramuan obat dan bumbu ma sa kan<br />

AWEUEH PEUET PLÖH PEUET<br />

Lampiran VI<br />

1. Akar manis Aka Manèh<br />

2. Akar manis Jeura Manèh<br />

3. Akar wangi, Andropogon<br />

zizanioides Boh Ganti<br />

4. Alim, Lepidium sativum Boh Ganti<br />

5. Bengle, Zingiber cassumunar Munglé<br />

6. Biji, Carum carvi Jeura Keusani<br />

7. Biji, Nigella sativa Jeura Itam<br />

8. Biji apiun, Paper somniferum Bijèh Apiyun<br />

9. Biji dan kulit, lllicium anisatum Bungong Lawang Kléng<br />

10. Biji halba, Trigonela Haleuba<br />

foenumgraecum<br />

11. Biji jinten, Cumimum cyminum Jeura Putéh<br />

12. Biji mungsi, Carum caopthum Jamuju<br />

13. Biji parkia (kedaung) Perkia Aneu' Keudawöng<br />

intermedia<br />

14. Biji Sawi, Ifysanter antipode, Aneu' Sisawi<br />

Brasica chinensis (p),<br />

Brassica juncea (h)<br />

15. Boraks Peuja Tuleueng<br />

16. Boraks bentuk kristal Peuja Bu<br />

17. Buah elicteres isora Boh Puta Taloe<br />

18. Buah sindoro, Isoptera Sibeuranto<br />

Sumatrana<br />

19. Buih batu Meunta Batèe<br />

20. Cabe jawa, Chavica densa, Campli Buta (Puta)<br />

Piper longum<br />

21. Kapulaga, Cardamum, Kapulaga<br />

Elettaria cardamomum<br />

Amomum cardamomum<br />

22. Cekur, kencur, Kaempferia Ceukö'<br />

galanga<br />

11


23. Cengkeh, eugenia arimatica Bungong Lawang<br />

Bunga lawang<br />

24. Damar keling, buah prada, Mo<br />

Bixa oreliana<br />

25. Daun, Baeckea frutescens Ön Arön<br />

26. Daun karpulai (salam koja) ön Teumurui<br />

Eugenia polyantra<br />

27. Daun sena, Casia angustifolia Seunamaki<br />

28. Dringo Acorus calamus, Dlingo Jeureunggèe<br />

29. Extracum acacial Kacu<br />

30. Gandung cina, Smilax china, Peundang<br />

sarsaparilles<br />

31. Ganja, Cannabis sativa Ganja<br />

32. Halia Sunti Halia<br />

33. Hinggu, Asa foetida Hinggu<br />

34. Jamur, Usnea barbata Janggöt Jén<br />

35. Kamper, Dryobalanops Kaphö Baröh<br />

aromatica Kapur barus,<br />

D. camphora colebr<br />

36. Kara pedang, C. ensiformis Kacang Parang<br />

37. Kemenyan, damar dari Keuneureukam<br />

Styrax benzioa, Styrax<br />

Sumatrana<br />

38. Ketümbar, Coriandrum sativum Aweueh<br />

39. Kulit, Cleghornia cymosa Kulét Srapat<br />

40. Kulit lawan, Cinnamon Kulét Lawang<br />

Culilawan atau Cinamun<br />

Camporatum<br />

41. Kulit manis, Cinnamomum Kulét Manèh<br />

burmanni<br />

42. Kulit pulasari, Aixia stellata Kulét Salasari<br />

43. Kunyit, Curcuma Domestica Kömköma<br />

44. Lada putih, merica, Lada Putéh<br />

Piperningrum<br />

45. Lengkuas, alpinia galanga, Langkuweueh Cina<br />

mimusops elengi<br />

46. Majakani, Quercus lusitanica Boh Majakani<br />

Majaan<br />

12


47. Maja keling, Myrobalam Boh Keudeukèe<br />

chebulac<br />

48. Mangustan Har, Garnicia Bungong Barueh<br />

mangostana<br />

49. Mesui, Massoia Boh Meusuwi<br />

50. Mumia, Gala-gala Ruminya; Rumiya<br />

51. Pala, Myristica frgrans Boh Pala<br />

52. Pucuk, akar, aplataxis Pucö'<br />

auriculta<br />

53. Restung, Ervatamia corrym Boh Raseutöm<br />

bosa (malacencis, hirta)<br />

54. Seaphium Walachii Tumbang Mangko'<br />

55. Sejenis gaharu Galagarö<br />

56. Sejenis jambu wangi Bungong Kambue<br />

57. Tuau, Thunbergia grandiflora Tuwaya<br />

atau lauriflora<br />

58. Umbi rumput teki, Cyperus Boh Keunue<br />

rotundus<br />

13


DAERAH ISTIMEWA <strong>ACEH</strong><br />

LAMPIRAN VII<br />

Luas 55.390 km2; Kabupaten 8 : Aceh Barat; Aceh Besar;<br />

Aceh Selatan; Aceh Tengah; Aceh Tenggara; Aceh Timur;<br />

Aceh Utara; Pidie. Kotamadiya 2 : Banda Aceh; Sabang.<br />

Kecamatan : 142; Kelurahan : 112; Desa : 5.463;<br />

Ibukota BANDA <strong>ACEH</strong><br />

KABUPATEN<br />

<strong>ACEH</strong> BARAT (AD) Luas : 12.100 km2 Kecamatan : 19,<br />

Kelurah an : 92, Desa : 762,<br />

Ibukota MEULABÖH<br />

1. Beutöng 11. Seunagan<br />

2. Darul Makmur 12. Setia Bakti<br />

3. J a y a 13. Simeulu Barat<br />

4. Jöhan Pahlawan 14. Simeulu Tengah<br />

5. Kawai XV 15. Simeulu Timur<br />

6. Krueng Sabé 16. Sungai Mas<br />

7. Kuala 17. Teunom<br />

8. Salang 18. Teupah Selatan<br />

9. Sama Tiga 19. Woyla<br />

10. Sampoiniet<br />

14


<strong>ACEH</strong> BESAR (AB) Luas : 2.969 km2 Kecamatan : 13,<br />

Kelurahan : 5, Desa : 595,<br />

Ibukota JANTHO<br />

1. Darul Imarah 8. Mesjid Raya<br />

2. Darussalam 9. Montasi'<br />

3. Indrapuri 10. Puk» Acèh<br />

4. Ingin Jaya 11. Peukan Bada<br />

5. Kuta Barö 12. Seulimeum<br />

6. Lhö'nga-Leupueng 13. Sukamakmur<br />

7. Lhöng<br />

<strong>ACEH</strong> SELATAN (AS) Luas : 8.910 km2 Kecamatan : 18,<br />

Kelurahan : 11, Desa : 497,<br />

Ibukota TAPAKTUAN<br />

1. Baköngan 10. Samadua<br />

2. Biang Pidie 11. Sawang<br />

3. Kluet Selatan 12. Simpang Kanan<br />

4. Kluet Utara 13. Simpang Kiri<br />

5. Kuala Batèe 14. Singkil<br />

6. Labuhan Haji 15. Susöh<br />

7. Manggéng 16. Tangan-tangan<br />

8. Meukó' 17. Tapaktuan<br />

9. Pulau Banyak 18. Trumon<br />

<strong>ACEH</strong> TENGAH (AG) Luas : 5.575 km2 Kecamatan : 9,<br />

Kelurahan : 2, Desa : 166,<br />

Ibukota TAKÈNGON<br />

1. Bandar 6. Linge Isak<br />

2. Bebesan 7. Pegasing<br />

3. Bintang 8. Silih Nara<br />

4. Bukit 9. Timang Gajah<br />

5. Takèngon<br />

15


<strong>ACEH</strong> TENGGARA (AA) Luas : 9.635 km2 Kecamatan : 9,<br />

Kelurahan : 2, Desa : 229,<br />

Ibukota KUTACANÈ<br />

1. Babussalam 6. Lawé Alas<br />

2. Badar 7. Lawé Sigala-gala<br />

3. Bambel 8. Rikrt Gaib<br />

4. Biang Kejrèn 9. Terangon<br />

5. Kuta Panjang<br />

<strong>ACEH</strong> TIMUR (AT) Luas : 7.760 km2 Kecamatan : 19,<br />

Kelurahan : 8, desa : 737,<br />

Ibukota LANGSA<br />

1. Bendahara 10. Langsa Timur<br />

2. Birém Bayeun 11. Manyak Payét<br />

3. Darul Aman 12. Nurussalam<br />

4. Idi Raye' 13. Peureula'<br />

5. Julö' 14. Ranto Peureula'<br />

6. Karang Baru 15. Ranto Seulamat<br />

7. Kuala Simpang 16. Serbajadi<br />

8. Keujruen Muda 17. Seuruwai<br />

9. Langsa Barat 18. Simpang Ulim<br />

19. Tamiang Hulu<br />

<strong>ACEH</strong> UTARA (AU) Luas : 4.755 km2 Kecamatan . 26,<br />

Kelurahan : 10, Desa : 1.423,<br />

Ibukota LHÖ' SEUMAWÈ<br />

1. Baktiya 14. Muara Dua<br />

2. Bandar Sakti 15. Nizam<br />

3. Biang Mangat 16. Peudada<br />

4. Déwantara 17. Peusangan<br />

5. Gandapura 18. Samalanga<br />

6. Jeumpa 19. Samudera<br />

7. Jeunieb 20. Sawang<br />

8. Kuta Makmur 21. Seuneudön<br />

16


9. Lhö' Sukön 22. Syamtalira Arón<br />

10. Makmur 23. Syamtalira Bayu<br />

11. Matang Kuli 24. Tanah Jambö Ayé<br />

12. Meurah Mulia 25. Tanah Luas<br />

13. Muara Batu 26. Tanah Pasir<br />

P I D I E (AP) Luas : 4.107,81 km2 Kecamatan : 23,<br />

Kelurahan : 29, Desa : 948,<br />

Ibukota SIGLI<br />

1. Bandar Baru 13. Padang Tiji<br />

2. Bandar Dua 14. Peukan Barö<br />

3. Batèe 15. Pidie<br />

4. Delima 16. Sakti<br />

5. Gelumpang Tiga 17. Sigli<br />

6. Geumpang 18. Simpang Tiga<br />

7. Indra Jaya 19. Tangsé<br />

8. Kembang Tanjöng 20. Tiro/Truséb<br />

9. Meureudu 21. Titeue Keumala<br />

10. Mila 22. Trieng Gadéng/Panté Raja<br />

11. Muara Tiga 23. Ulim<br />

12. Mutiara<br />

KOTAMADIYA<br />

BANDA <strong>ACEH</strong> (BA) Luas : 57,27 km2 Kecamatan : 4,<br />

Kelurahan : 20, Desa : 88<br />

1. Ba'rturrahman<br />

2. Kuta Alam<br />

3. Meura'sa<br />

4. Syiah Kuala<br />

SABANG (SB) Luas : 153 km2 Kecamatan : 2,<br />

Kelurahan : 18, Desa : 18<br />

1. Suka Jaya<br />

2. Suka Karya<br />

17


NAMA DESA (GAMPÖNG)<br />

di _ D.l. ACEN<br />

(Huruf = Kabupaten/Kotamadya; Nomor, Angka = Kecamatan)<br />

Abail AD-15 Alue AP-21<br />

Abeu' Budi AD-6 Alue AU-25<br />

Abeu' Geulanteu AT-18 Alue AU-26<br />

Abeu' Jaloh AU-17 Alue AP-12<br />

Abeu' Leupeun AU-9 Alue Abèe AU-9<br />

Abeu' Reulieng AU-20 Alue Abéd AD-17<br />

Abeu' Tingkeum AU-6 Alue Ambang AD-17<br />

Abeu' Useueng AU-6 Alue Anoe Timu AU-1<br />

Abö AP-15 Alue Anoe Barat AU-1<br />

Adan AP-2 Alue Awé AU-14<br />

Adang AP-13 Alue Awé AU-23<br />

Afdeling II Bukit AT-2 Alue Badè AU-8<br />

Air Asin AG-6 Alue Bago' AD-9<br />

Air Berudang AS-17 Alue Baköng AD-9<br />

Air Dingin AD-15 Alue Barat AU-18<br />

Air Dingin AS-8 Alue Barö AS-8<br />

Air Masin AT-17 Alue Baröh AU-21<br />

Air Pinang AD-15 Alue Bata AD-7<br />

Air Pinang AS-17 Alue Batèe AD-9<br />

Air Sialang Hilir AS-10 Alue Batèe AT-4<br />

Air Sialang Hulu AS-10 Alue Batèe AT-14<br />

Air Sialang Tengah AS-10 Alue Bateueng Brö' AD-2<br />

AirTenang AT-6 Alue Bayeu Utang AU-17<br />

Ajèe AB-4 Alue Bieng AU-11<br />

Ajèe Cut AB-4 Alue Bilie AU-15<br />

Ajèe Raye' AB-4 Alue Bilie AD-19<br />

Ajuen AB-11 Alue Bilie Geulum-<br />

Akul AA-5 pang AU-1<br />

Alai AS-3 Alue Bilie Raye' AU-1<br />

Alén AU-23 Alue Biang AD-19<br />

Alue AP-15 Alue Bue AT-13<br />

18<br />

A


A<br />

Alue Bugéng AT-13 Alue Gadéng AT-3<br />

Alue Bue Jalan AT-13 Alue Gampöng AU-25<br />

Alue Bujö' AS-18 Alue Gajah AD-7<br />

Alue Bukét AU-9 Alue Gajah AD-11<br />

Alue Bukét AU-25 Alue Geunténg AT-14<br />

Alue Balöh AD-11 Alue Geudöng AU-1<br />

AlueBulöhl AT-18 Alue Gintong AB-12<br />

Alue Bulöh II AT-18 Alue Glumpang<br />

Alue Bumban AU-25 (MBA) AU-17<br />

Alue Bungköh AU-11 Alue Glumpang<br />

Alue Bue Tuha AT-13 (MSK) AU-17<br />

Alue Buya AU-17 Alue Gro AD-10<br />

Alue Yèe Buya AU-1 Alue Guntoe AU-22<br />

Alue Calöng AU-19 Alue Guréb AT-13<br />

Alue Capli AU-21 Alue Ie Itam AT-4<br />

Alue Cé' Döi AT-5 Alue Ie Mamèh AD-7<br />

Alue Dama AU-1 Alue Ie Mirah AT-18<br />

Alue Dama AT-3 Alue Ie Mirah AU-24<br />

Alue Dama AS-16 Alue Ie Putéh AT-11<br />

Alue Dayah Teungoh BA-3 Alue 'let AU-17<br />

Alue Dodo' AD-11 Alue Igeueh AU-7<br />

Alue Drien AU-9 Alue Itam AT-5<br />

Alue Drien AU-9 Alue Itam AT-4<br />

Alue Itam AT-15<br />

Alue Dua AU-15 Alue Itam AU-9<br />

Alue Dua AU-24 Alue Itam Reudeub AU-9<br />

Alue Dua AU-10 Alue Jampa' AD-2<br />

Alue Dua AT-13 Alue Jamo' AU-1<br />

Alue Dua AT-14 Alue Jang AD-17<br />

Alue Duamas AS-1 Alue Jangat AT-4<br />

Alue Dua Muka O AT-4 Alue Jeureuja' AS-5<br />

Alue Dua Muka S AT-4 Alue Kambu' AD-11<br />

Alue Dua Paya Gajah AT-13 Alue Ka'öi AT-15<br />

Alue Eumpeu' AD-19 Alue Keumiki AT-23<br />

Alue Eunto' AU-11 Alue Keumang AD-5<br />

Alue Empo' AU-9 Alue Keurinyèi AU-15<br />

19


A<br />

Alue Keutapang AP-2 Alue Mie AD-3<br />

Alue Keutapang AU-1 Alue Mirah AU-25<br />

Alue Keujruen AU-25 Alue Mulieng AT-18<br />

Alue Kiran AU-21 Alue Naga BA-4<br />

Alue Kra' Kayèe AU-24 Alue Ngom AU-25<br />

Alue Krueng AD-17 Alue Niböng AT-13<br />

Alue Krueb AU-17 Alue ön AD-5<br />

Alue Kumba AT-15 Alue Padé AS-5<br />

Alue Kumbang A AT-4 Alue Pandé AD-17<br />

Alue Kumbang M AT-4 Alue Panah AU-25<br />

Alue Kupula AU-17 Alue Pangkat AU-25<br />

Alue Kuta AU-17 Alue Papeuen AU-15<br />

Alue Kuyuen AD-19 Alue Papeuen AU-24<br />

Alue Kuyuen AD-2 Alue Panyang AD-19<br />

Alue Labu AD-7 Alue Peudeueng AD-5<br />

Alue Lada AP-3 Alue Peunawa AS-5<br />

Alue Leuböh AU-9 Alue Peuno AU-17<br />

Alue Leuhob AD-19 Alue Peusaja AD-11<br />

Alue Leuhob AU-18 Alue Peureuman AD-19<br />

Alue Leukot AU-11 Alue Pinang AS-10<br />

Alue Lhèe AD-5 Alue Pineung AT-10<br />

Alue Lhö' AU-11 Alue Pisang AS-5<br />

Alue Lhö' AT-3 Alue Puntie AD-17<br />

Alue Lhö' AT-4 Alue Puntie AT-15<br />

Alue Lhö' AD-9 Alue Rambèe AU-8<br />

Alue Lhö' AD-5 Alue Ramböng AU-1<br />

Alue Liem AU-3 Alue Rambot AS-2<br />

Alue Mangki AU-5 Alue Rambot AS-7<br />

Alue Manggota AS-2 Alue Rangan AT-15<br />

Alue Marjön AU-23 Alue Raya AB-10<br />

Alue Mè AP-2 Alue Raya AD-9<br />

Alue Meureubö AT-3 Alue Raya AD-17<br />

Alue Meudém AU-9 Alue Raya AT-15<br />

Alue Meuganda AD-19 Alue Raya AD-2<br />

Alue Meura'sa AD-17 Alue Raye' AD-3<br />

Alue Meutuwah AS-8 Alue Rima AU-11<br />

20


A<br />

Alue Reuyeueng AB-10 Alur Beurawé AT-10<br />

Alue Rindang AB-12 Alur Bilie AD-2<br />

Alue Sanèe AP-2 Alur Bulöh AT-2<br />

Alue Seuleuma' AT-15 Alur Buluh AA-3<br />

Alue Seumeurah AS-10 Alur Canang AT-2<br />

Alue Seuntang AT-11 Alur Cantik AT-1<br />

Alue Seureudang AU-1 Alur Cucur AT-8<br />

Alue Seumambu AU-9 Alur Dua AT-9<br />

Alue Seupeung AD-7 Alur Durèn AT-2<br />

Alue Seuralen AD-19 Alur Gadéng AT-2<br />

Alue Seutui AU-7 Alur Gadéng I AT-2<br />

Alue Sijue' AU-16 Alur Gele AG-8<br />

Alue Sijue' AU-25 Alur Geutah AD-2<br />

Alue Sikaya AD-19 Alur Jambu AT-19<br />

Alue Siron AD-7 Alur Keujruen AS-4<br />

Alue Siwah Alur Langsat AA-6<br />

Seureudang AT-12 Alur Lhö' AT-6<br />

Alue Sunda' AD-9 Alur Linci AS-12<br />

Alue Sunda' AD-19 Alur Manis AT-8<br />

Alue Sungai Pinang AS-2 Alur Mas AS-4<br />

Alue Tampa' AD-5 Alur Merbau AT-10<br />

Alue Taré' AU-1 Alur Nunang AT-1<br />

Alue Teungoh AD-17 Alur Peulumat AS-6<br />

Alue Thö ' AD-6 Alur Rambot AD-2<br />

Alue Thö AD-11 Alur Selalah AT-6<br />

Alue Thö AU-11 Alur Salébu AT-8<br />

Alue Thö AT-13 Alur Seuntang AT-2<br />

Alue Tuwi AT-15 Alur Siwah AT-12<br />

Alue Udép AT-14 Alur Tani I AT-19<br />

Alue Udeueng AU-17 Alur Tani II AT-19<br />

Alue Unoe AU-6<br />

Aluluddin I AT-3 Alur Téh AT-2<br />

Aluluddin II AT-3 Alur Waki AD-2<br />

Alur Alim AT-17 Amarabu AD-14<br />

Alur Baung AT-6<br />

Alur Beumban AT-6 Amabaan AD-13<br />

21


Ampa Kola' AA-8 Aröngan AU-9<br />

Ampéh AU-22 Aröngan AU-9<br />

Ampéh AU-25 Aröngan AU-18<br />

Anao AD-18 Aröngan Lisèe AU-1<br />

Angkèo AD-15 Arön Glumpang<br />

Anoe Itam SB-1 Tujöh AU-11<br />

Aneu' Batèe AB-13 Arön Pira' AU-11<br />

Aneu'Galöng Barö AB-13 Arön Tunggai AS-8<br />

Aneu' Galöng Titi AB-13 Arön Tunong AD-19<br />

Aneu' Glé AB-3 Arösan AP-8<br />

Aneu' La'öt SB-2 Arul Kumer AG-8<br />

Aneu' Paya AB-6 Asam Biduen AU-17<br />

Angking Barat AU-18 Asam Rampa' AT-4<br />

Angkup AG-8 Asan AP-21<br />

Asan AU-19<br />

Antöng AD-5 A s a n A U. 1 1<br />

ra<br />

\/<br />

A P<br />

~ 8<br />

Asan Ara Bungkö' AU-9<br />

* r a A U<br />

" 9<br />

Asan Kareueng AU-3<br />

r a<br />

7 B<br />

2 2<br />

?,, Asan Kumbang AP-2<br />

Ara Bungong AU-16 Asan Krueng Kreuh AU-11<br />

Ara Bungkö' AP-10 A s a n L h ö,<br />

y<br />

s u k ö n<br />

Arakundo AT-18 B a r a t A U<br />

Ara Lhö'Sukön Asan Nicah AP-21<br />

Selatan AU-19 A s a m P e u t é, A T. 1 Q<br />

Aramiah AT-2<br />

Aras Sembilan<br />

Ara Ton-Ton<br />

AT-19 Asan Tanjöng AT-12<br />

Mencrang AU-11 Asantola AS-9<br />

Arön Baröh AD-19 Asoe Nanggroe BA-3<br />

Arön AB-5<br />

Arön AP-3 Asoe Nanggroe AS-2<br />

Arön AP-8 Asir-Asir AG-5<br />

Arön/Bunot AP-13 Atang Jungkét AG-7<br />

Aröngan AD-9 Ateu' AB-12<br />

Aröngan AD-7 Ateu' Anggö' AB-4<br />

Aröngan AD-10 Ateu' Cut AB-13<br />

22<br />

A


A<br />

Ateu' Déyah Tanoh BA-1 Awé AP-3<br />

Ateu' Jawo BA-1 Awé AU-22<br />

Ateu' Lamphang AB-13 Awé Geutah AU-17<br />

Ateu' Lueng Ie AB-4 Awé Kecil AD-15<br />

Awé Sebai AD-15<br />

Ateu' Munjéng BA-1 Aweu' AB-12<br />

Ateu' Pahlawan BA-1 Ayön AB-12<br />

23


Babah Bulöh AU-20 Bada' AA-4<br />

Babah Ceupang AD-17 Bago' Panah I AT-3<br />

Babah Dua AD-3 Bago' Panah II AT-3<br />

Babah Dua AD-7 Bago' Panah III AT-3<br />

Babah Dua AD-10 Bago' Panah IV AT-3<br />

Babah Geudeubang AU-9 Ba'ét AB-2<br />

Babah Ie AD-3 Ba'ét Lam Pu'ot " AB-13<br />

Babah Iseueng AD-5<br />

Babah Juröng AB-5 Ba'ét Mesjid AB-13<br />

Babah Juröng AP-8<br />

Babah Juröng AU-5 Ba'ét Meuseugoe AB-13<br />

Babah Juröng AP-10 Bah AG-8<br />

Babah Krueng AD-1 Balai AT-1<br />

Babah Krueng AP-2 Bahagia AD-6<br />

Babah Krueng AD-3 Baharu AS-2<br />

Babah Krueng AT-13 Baharu AS-15<br />

Babah Krueng AU-20 Bakat AD-19<br />

Babah Krueng Ba' Aghu AB-12<br />

Manggi AD-5 Bakau Hulu AS-6<br />

Babah Krueng Ba' Bulöh AB-5<br />

Tèplèp AD-5 Ba' Ceurieh AB-9<br />

Babah Lueng AD-2 Ba' Dilip<br />

Babah Lueng AD-5 AB-9<br />

Babah Lueng AU-8 Baköi AB-4<br />

Babah Meulaböh AD-5 Ba' Pawoh AD-3<br />

Babah Rot AD-7 Ba' Seutui AB-12<br />

Babah Sua' AD-1 Ba' Sukön AB-3<br />

Babah Sua' AU-5 Ba' Thu AB-13<br />

Babah Nipah AD-10 Balai AS-10<br />

Babo AT-19 Balè AD-5<br />

Bubuhan AD-14 Balè AU-18<br />

Babussalam AD-14 Balè AP-13<br />

Bacang AA-4 Balè AP-5<br />

Bada AB-4 Balè AU-23<br />

Bada Barat AU-17<br />

Bada Timu AU-17 Balè AP-14<br />

24<br />

B


Balè Atu AG-* Bantan AD-11<br />

Balè Baröh AP-7 Bantayan AU-7<br />

Balè Baröh AP-7 Bantayan AP-8<br />

Balè Busu AP-12 Bantayan AT-12<br />

Balè Buya AT-13 Bantayan AT-18<br />

Balè Gantung AP-5 Bantayan AU-21<br />

Balè Keumangan AP-12 Bantayan AU-24<br />

Balè Kulu AP-16 Bantayan Barat AT-4<br />

Balè Mè AU-5 Bantayan Timur AT-4<br />

Balè Nosar AG-3 Barabueng AB-2<br />

Barat AS-15<br />

Balè Restöng AP-14 Barat Daya AS-3<br />

Balè Simpang Tiga AG-4 Barat Lanyan AU-17<br />

Balè Tanoh " AP-16 Barat Paya Ité' AU-12<br />

Balè Ujöng Rimba AP-12 Barawang Gading AG-8<br />

Balè Ulim AP-23 Barawang Ramung AG-8<br />

Balöhan SB-1 Bare Biang AU-12<br />

Baloe AU-3 Barieh AP-12<br />

Balik AG-2 Barieh AP-16<br />

Baling Karang AT-6 Bari' Lhö' AB-3<br />

Bambel AA-3 Barö AU-11<br />

Bamil Nosar AG-3 Barö AP-12<br />

Banai AT-6 Barö AP-13<br />

Banda Safa AB-3 Barö AP-13<br />

Bandar Barö AT-5 Barö AD-3<br />

Bandar Baru BA-2 Barö Kulam Gajah AU-23<br />

Bandar Baru AT-1 Barö Paya AD-5<br />

Bandar Kalrfah AT-19 Barö Yaman AP-12<br />

Bandar Khalrfah AT-1 Baröh AU-23<br />

Bandar Lampahan AG-9 Baröh AP-4<br />

Bandar Mahligai AT-6 Baröh AP-10<br />

Bandar Setia AT-19 Baröh AP-12<br />

Bandröng AT-13 Baröh AP-15<br />

Bangka Jaya AU-4 Baröh Barat AP-12<br />

Bangka Rimueng AT-13 Baröh Biang Mè AB-7<br />

Bangkéh AP-6 Baröh Bugéng AT-12<br />

B<br />

25


B<br />

Baröh Geunteuf AB-7 Bayeuen AT-15<br />

Baröh Krueng Kala AB-7 Bayeuen AT-2<br />

Baröh Kuta Batèe AU-12 Bayi AU-25<br />

Barö Jrue' AP-7 Bayu AB-1<br />

Baru AS-1 Bayu AU-8<br />

B a r u<br />

AS-4 Bayu AB-12<br />

B a r u<br />

AS-10 Bayu AP-15<br />

B a r u<br />

AS-13 Bayu AU-17<br />

Baru Gapui AP-7 Bebesan AG-2<br />

Baru Ulèe Gapui AP-7 Bener AA-5<br />

Barueh AB-12 Bener Baru AA-4<br />

Batang Ara AT-19 Bener Kalipah AG-1<br />

B a t è e<br />

AP-11 Bener Lukup Dua AG-1<br />

B a t è e<br />

AP-15 Bener Pepanyi AG-1<br />

Batèe llie' AU-18 Bengkelang AT-19<br />

Batèe Lhèe AB-12 Bèntèng AT-2<br />

Batèe Linteung AB-13 Bèntèng AP-17<br />

Batèe Meutudöng AD-17 Bèntèng Anyèr AT-11<br />

Batèe Raya AU-6 Benua Raja AT-8<br />

Batèe Rö AD-17 Berandang AA-3<br />

Batèe Sö' SB-2 Berandang AA-5<br />

Batèe Timoh AU-6 Beudikari AD-5<br />

Batèe Tunggai AS-10 Beungga AP-19<br />

Batin Baru AG-1 Beunot AU-23<br />

Batoh BA-1 Beunot AT-3<br />

Batu-batu AD-15 Beuracan Rata AU-11<br />

Batu Bedulang AT-19 Beuradeun AB-11<br />

Batu Duabelas AU-9 Beurandang AT-12<br />

Batu Itam AS-17 Beurandang AT-14<br />

Batumbulan I AA-1 Beurandang AU-23<br />

Batumbulan II AA-1 Beurandang Asan AU-9<br />

Batumbulan Asli AA-1 Beurandang Dayah AU-9<br />

Batuphat Barat AU-14 Beurandang Krueng AU-9<br />

Batuphat Timur AU-14 Beurandéh AB-8<br />

Batu Sumang AT-16 Beurangong AB-5<br />

B a w a n<br />

AS-13 Beurasan AP-2<br />

26


B<br />

Beurawang AU-6 Bimpang AU-11<br />

Beurawang AP-9 Binanga AS-13<br />

Beurawang AD-9 Binèh Biang AB-4<br />

Beurawang SB-1 Binèh Krueng AS-16<br />

Beurawé BA-2 Binjèe AU-15<br />

Beureuééh II AP-12 Binjèe AT-17<br />

Beureuegang AD-5 Bintah AT-18<br />

Beureuleung AP-4 Bintah AD-17<br />

Beureuleup AP-7 Bintang Hu AU-9<br />

Beureunut AB-12 Bintang Hu AP-3<br />

Beuringèn AU-11 Bira Cot AB-9<br />

Beuringèn AU-12 Bira Lhö' AB-9<br />

Beuringèn AU-19 Biram Cut AU-24<br />

Beuringèn AU-9 Biram Raye' AU-24<br />

Beuringin AP-9 Birè' AB-7<br />

Beuringin AT-13 Birém Puntöng AT-9<br />

Beusa Meuranoe AT-13 Birém Raye' AU-2<br />

Beusa Seberang AT-13 Bireuen Meunasah-<br />

Beutöng AS-1 Biang AU-6<br />

Beutöng AS-6 Bireuen Meunasah-<br />

Beutöng Peureula' AP-16 Capa AU-6<br />

Beutöng Pocut AP-16 Bireuen Meunasah-<br />

Bha Ulèe Tutu AB-13 Dayah AU-6<br />

Bhöm Lama AT-14 Bireuen Reuleut AU-6<br />

Biang Bulöh AU-3 Bireuen Tgk. di-<br />

Bia' Moli AA-3 Meunasah Gadöng AU-6<br />

Biara Barat AU-24 Biskang AS-12<br />

Biara Timur AU-24 Bitai BA-3<br />

Bidö' AP-23 Bitha' AB-3<br />

Bie AP-15 Biang AD-6<br />

Bie AU-23 Biang AP-7<br />

Bies Panantanan AG-7 Biang AP-10<br />

Bies Baru AG-7 Biang AP-12<br />

Bilie AP-5 Biang AU-9<br />

Bilie Barö AU-11 Biang AU-11<br />

Bilui AB-1 Biang AU-22<br />

27


B<br />

Biang AU-25 Biang Bétra AT-13<br />

Biang AU-26 Biang Beurandang AD-4<br />

Biang Adoe AU-8 Biang Beururu AU-16<br />

Biang Aman AU-9 Biang Bidö' AU-25<br />

Biang Andam AT-18 Biang Bintang AD-7<br />

Biang Ara AG-4 Biang Bladéh AS-8<br />

Biang Ara AÜ-22 Biang Bladéh AU-6<br />

Biang Ara Gampöng AD-11 Biang Bukit AT-3<br />

Biang Ara Keudè AD-11 * bn9<br />

?f h<br />

^1<br />

Biang Buloh AU-3<br />

Biang Asan AP-17 Biang Bungong AP-19<br />

Biang Can AP-23<br />

Biang Asan<br />

a<br />

AB-13 Biang Cot Manèh<br />

Biang Cot Rubé'<br />

AD-19<br />

AD-19<br />

Biang Asan AU-17<br />

r o<br />

° ' fU-JS<br />

Biang Awé<br />

a<br />

AP-9 B ang Crum<br />

Biang Cut<br />

AU-14<br />

BA-1<br />

Biang Awé AT-18 ^ A<br />

^ 0<br />

Biang Cut AB-13<br />

Biang Bajrön AU-23 Biang cut AU-17<br />

Biang Balo' AT-13<br />

Biang Balè AD-5 Biang Cut AU-17<br />

Biang Barö AD-11<br />

Biang Barö AD-2 Biang Cut AU-20<br />

Biang Barö AD-7 Biang Cut AU-12<br />

Biang Barö AD-17 Biang Cut AP-8<br />

Biang Baröh AP-5 Biang Cut AP-10<br />

Biang Baröm AT-14 Biang Cut AP-10<br />

Biang Barö Biang Cut AP-16<br />

Pulo Raga AD-1 Biang Cut Baröh AU-6<br />

Bilang Barö Biang Cut Tunong AU-6<br />

Rambong AD-1 Biang Dalam AD-1<br />

Biang Baru AS-6 Biang Dalam AD-5<br />

Biang Bayu AD-11 Biang Dalam AD-10<br />

Biang Bayu AU-23 Biang Dalam AD-19<br />

Biang Bayu AU-23 Biang Dalam AP-2<br />

28


B<br />

Biang Dalam AP-6 Biang Karieng AU-15<br />

Biang Dalam AP-19 Biang Kekumur AG-8<br />

Biang Dalam AS-5 Biang Keudè AU-5<br />

Biang Dalam AS-15 Biang Keujerèn AA-4<br />

Biang Dalam AU-6 Biang Keumahang AT-5<br />

Biang Dalam AU-10 Biang Keutumba AU-6<br />

Biang Dalam AU-11 Biang Kirèe AB-1<br />

Biang Dalam Baröh AU-15 Biang Kola' I AG-2<br />

Biang Dalam Geun- Blang Kola' II AG-2<br />

téng AU-15 Blang Krueng AB-2<br />

Blang Dalam Tunong AU-15 Blang Kula AP-15<br />

Blang Dhöt AP-19 Blang Kuala AS-8<br />

Blang Drang AP-5 Blang Kubu AU-5<br />

Blang Gele AG-2 Blang Kubu AU-16<br />

Blang Geudöng AD-11 Blang Kuta AP-2<br />

Blang Geulanggang AU-17 Blang Kuta AU-11<br />

Blang Geuliding ABP-13 Blang Kuta AT-4<br />

Blang Geulinggang AS-11 Blang Kutacoh AU-18<br />

Blang Geunang AD-5 Blang Kuta Dua<br />

Blang Gleuem AT-5 Meunasah AU-18<br />

Blang Glumpang AT-4 Blang Kuthang AU-10<br />

Blang Glumpang AU-16 Blang Kumot Baröh AP-16<br />

Blang Guci AP-13 Blang Kumot Tunong AP-16<br />

Blang Guci AT-4 Blang Lancang AU-7<br />

Blang Gunci AU-11 Blang Lango AD-11<br />

Blang Gurah AU-8 Blang Leuen AP-18<br />

Blang Gurön AU-5 Blang Leuma' AD-1<br />

Blang Jambèe AT-5 Blang Lileue AP-12<br />

Blang Luah AD-19<br />

Blang Jeurat AP-19 Blang Luah AD-19<br />

Blang Jeurat AU-15 Blang Makmu AD-19<br />

Blang Makmur AS-5<br />

Blang Jruen AU-25 Blang Malo AP-19<br />

Blang Kabu AU-19 Blang Manggéng AS-7<br />

Blang Kandis AT-19 Blang Mancung AG-8<br />

Blang Kasab AU-7 Blang Manè AU-17<br />

29


Blang Manè AU-10 Blang Pala AU-17<br />

Blang Manè AU-11 Blang Panjoe .AU-5<br />

Blang Manè Dua- Blang Panjoe AU-17<br />

Meunasah AU-18 Blang Panjoe AT-12<br />

Blang Manè Barat AU-18 Blang Pante AU-11<br />

Blang Manya' AU-20 Blang Panyang AD-11<br />

Blang Matang AU-16 Blang Panyang AS-5<br />

Blang Mè AU-5 Blang Panyang AU-14<br />

Blang Mè AD-19 Blang Panyang AU-18<br />

Blang Mè AU-6 Blang Paöh I AT-5<br />

Blang Mè Timu AU-7 Blang Paöh II AT-5<br />

Blang Mè Barat AU-7 Blang Paröh AU-7<br />

Blang Pasè AP-17<br />

Blang Mesjid AD-1 Blang Pateu' AD-11<br />

Blang Meurandéh AD-1 Blang Pati AU-16<br />

Blang Mideuen AT-5 Blang Patra AU-23<br />

Blang Minjèe AT-4 Blang Peuria AU-19<br />

Blang Miroe AB-13 Blang Peureula' AU-10<br />

Blang Miroe AP-2 Blang Pha AU-21<br />

Blang Monlueng AD-10 Blang Pie AU-25<br />

Blang Muröng AD-11 Blang Poroh AS-6<br />

Blang Muko AD-7 Blang Prèh AD-11<br />

Blang Mulieng AD-11 Blang Prèh AB-13<br />

Blang Naleung Mamèh AU-14 Blang P'ueb AP-5<br />

Blang Neubö' AU-7 Blang Pulo AG-1<br />

Blang Neu'ang AD-1 Blang Pulo AU-14<br />

Blang Niböng AU-19 Blang Punteuet AU-3<br />

Blang Pu'ue' AD-1<br />

Blang Nie AT-18 Blang Pu'ue' Nigan AD-11<br />

Blang Nisam AT-5 B| a n g p u' u- Ku|u AD-11<br />

Blang Oe BA-3 Blang Raleue AU-8<br />

Blang Padang AS-16 Blang Ramböng AT-4<br />

Blang Pah Roh AU-15 Blang Ramböng AU-17<br />

Blang Paku AG-9 Blang Ramböng AD-1<br />

Blang Paku AU-11 Blang Rangkuluh AU-16<br />

Blang Pala AU-15 Blang Rapa'i AP-7<br />

30<br />

B


B<br />

Blang Raya AP-11 Blang Tengku AD-11<br />

Blang Raya AP-14 Blang Teungoh AD-5<br />

Blang Reubé' AU-9 Blang Teungoh AD-7<br />

Blang Reulieng AU-6 Blang Teungoh AS-8<br />

Blang Reuma AU-12 Blang Teumulé' AU-18<br />

Blang Rheue AP-23 Blang Teurakan AU-20<br />

Blang Rheue AU-1<br />

Blang Rheue Kléng AU-20 Blang Tidieh AP-12<br />

Blang Rheum AU-6 Blang Tingkeum AB-12<br />

Blang Rié AU-8 Blang Tingkeum AU-6<br />

Blang Rie' AP-12 Blang Trieng AU-25<br />

Blang Rikui AP-20 Blang Tualang AT-2<br />

Blang Ronga AG-9 Blang Tuha AT-18<br />

Blang Sama Gadéng AU-7 Blang Tunong AP-5<br />

Blang Sapé' AD-11 Blang Tuweue AU-21<br />

Blang Sentang AG-4 Blang Ubit AT-18<br />

Blang Seurikui AU-23 Blang Uyo' AT-5<br />

Blang Seumot AD-1 Blang Weue Baröh AU-3<br />

Blang Seunong AD-1 Blang Weue Panjoe AU-3<br />

Blang Seunong AT-18 Blangong Bsah AP-12<br />

Blang Seunong AU-1 Borengan AD-14<br />

Blang Seunong AU-6 Blok 15 AS-12<br />

Blang Seunong AU-25 Blok 18 AS-12<br />

Blang Seunibung AT-10 Blok 31 AS-12<br />

Blang Seupeueng AU-6 Blok VI Baru AS-12<br />

Blang Sialét AU-11 Blok Bengkel AP-17<br />

Blang Sibeutöng AD-9 Blok Sawah AP-17<br />

Blang Simbö AP-12 Blue' Arab AP-14<br />

Blang Simpö AT-13 Bluka Teubai AU-4<br />

Blang Sirih AU-17 Buangan AP-9<br />

Blang Srtungkueh AB-10 Bubuhan AD-14<br />

Blang Supéng AU-11 Bucue AP-16<br />

Blang Talön AU-8 Bueng AB-12<br />

Blang Tambue AU-18 Bueng Ba'jö' AB-5<br />

Blang Tampu AG-4 Buga' Blang AU-17<br />

Blang Teue AU-3 Bueng Ceuko' AB-4<br />

31


Bueng Daroh AB-9 Bukét Mon Sukön AU-1<br />

Bueng Raya AB-9 Bukét Mas AS-8<br />

Bueng Sidom AB-4 Bukét Meura' AT-12<br />

Bueng Tujöh AB-9 Bukét Merdeka AA-7<br />

Bueng Pageue AB-9 Bukét Meriam AT-13<br />

Buga' Krueng AU-17 Bukét Meudang Ara AT-10<br />

Buga' Krueng Maté AU-17 Bukét Meutuah AT-10<br />

Buga' Mesjid AU-17 Bukét Meulinteueng AT-4<br />

Bugéng AU-17 Bukét Padang AU-24<br />

Bugha AB-13 Bukét Pala AT-4<br />

Buhga AB-12 Bukét Pala AT-13<br />

Bujang AG-4 Bukét Pala AT-14<br />

Bukét Alue Putéh AU-24 Bukét Panjang AT-6<br />

Bukét Batèe Badan AU-24 Bukét Panjang AT-5<br />

Bukét Dalam AU-5 Bukét Panjang I AT-11<br />

Bukét Dara Barö AU-1 Bukét Panjang II AT-11<br />

Bukét Drien AT-4 Bukét Panjoe AT-12<br />

Bukét Drien AT-15 Bukét Panyang AT-12<br />

Bukét Dindéng AT-5 Bukét Paya AT-11<br />

Bukét Glumpang AU-23 Bukét Paya AU-16<br />

Bukét Gum AU-11 Bukét Pidie AU-11<br />

Bukét Gadéng AS-1 Bukét Pelawi AT-4<br />

Bukét Hagu AU-9 Bukét Pulo AT-10<br />

Bukét Jrat Manyang AU-24 Bukét Pu'ue' AT-4<br />

Bukét Jö' AT-4 Bukét Rata AT-10<br />

Bukét Juara AT-4 Bukét Rata AT-18<br />

Bukét Kareueng AT-18 Bukét Rata AT-8<br />

Bukét Keuranji AT-6 Bukét Raya AT-3<br />

Bukét Krueng AU-9 Bukét Rumia AT-3<br />

Bukét Kulam AT-3 Bukét Ruminya AT-4<br />

Bukét Kuta AT-4 Bukét Seuntang AU-9<br />

Bukét Linteueng AU-24 Bukét Seulamat AU-10<br />

Bukét Lueng Bata AU-1 Buket Seulamat AT-15<br />

Bukét Langa AT-4 Bukét Sudan AU-17<br />

Bukèt Meugajah AD-19 Bukét Seuraja AT-5<br />

Bukét Me AU-9 Bukét Seuleuma' AT-2<br />

32<br />

B


Bukét Tempurung AT-7 Bulu Ara AS-12<br />

Bukét Teukueh AU-6 Buluh Duri AS-13<br />

Bukét Teukueh AT-4 Bulu Sema AS-12<br />

Buket Teumpeun AT-12 Bundar AT-6<br />

Bunet AP-9<br />

Bukét Teungoh AP-2 Bunga Melur Gabung-<br />

Bukét Tiga AT-2 an AA-1<br />

Bukét Tualang AT-3 Bungo AP-4<br />

Bukét Tufah AT-12 Bungon AU-23<br />

Bukit AA-4 Bungong AU-11<br />

Bukit Gunong AG-5 Bunyot AU-6<br />

Bukit Wih Hang AG-1 Buni Reulieng AP-13<br />

Buklöh AB-13 Buni ön AP-18<br />

Bulöh AP-4 Buning AT-16<br />

Bulöh AD-5 Buntha AD-6<br />

Bulöh AP-13 Buta Barat AU-10<br />

Bulöh AP-22 Burni Bies AG-8<br />

Bulöh AU-9 Burni Telong AG-4<br />

Bulöh Buni AP-13 Butar AS-13<br />

B<br />

33


Calö' AU-18 Ceurieh Keupula AP-4<br />

Calöng AU-22 Ceuwat AG-6<br />

Calöng Cut AP-3 Cibré' AU-25<br />

Campli AP-12 Cibré" AU-12<br />

Canè Toa AA-8 Cibré' AU-26<br />

Canè Uken AA-8 Cibré' Baröh AU-22<br />

Canè Duri AG-8 Cibré' Tunong AU-22<br />

Canggèe AD-5 Cibubukan AS-12<br />

Canggue' AU-26 Cingkam AS-12<br />

Capa AP-13 Cinta Damai AA-3<br />

Capeueng Baröh AB-12 Cinta Damai AA-7<br />

Capeueng Dayah AB-12 Cinta Raya AT-1<br />

S 6<br />

^ ré<br />

',<br />

A<br />

, P<br />

Ceubre' ."!L AU-23<br />

Cinta Raja<br />

C o t "<br />

AT-10<br />

A B. 2<br />

? U<br />

É<br />

.<br />

? ^ int,<br />

' AM'1 7<br />

Cot AB-7<br />

Cot AP<br />

" 11<br />

Ceubre<br />

S<br />

AU-11 C o t A b e u e' SB-1<br />

6<br />

" ï-<br />

A<br />

Ce'Mbon ?"fo AT- 3<br />

Cot Alue<br />

^ A m u n<br />

AB-4<br />

AD-9<br />

Cempala Kuneng AP-14 Cot Aneu'Batèe AU-17<br />

Ceubo AU-5 C o t A s a n A T. 1 2<br />

Ceumpa AA-4 ^ ^ A U. g<br />

Ceumpeuda AT-12 C o ( A r a A p. 1 8<br />

Ceumpeuda AU-8 ^ A r a ^<br />

Ceumpeuda' AU-1<br />

Ceumpeuda' AU-11 Cot Ara AU-5<br />

Ceumpeuda' AU-24 Cot Ara AU-9<br />

Ceumpeuda' AU-9 Cot Bada AB-4<br />

Ceumpeuda' AT-12 Cot Bada AU-6<br />

Ceupu AS-13 Cot Bada AU-24<br />

Ceunampröng AD-3 Cot Bada Barat AU-17<br />

Ceuraceu AD-17 Cot Bada Baröh AU-17<br />

Ceurieh BA-4 Cot Bada Tunong AU-17<br />

Ceurieh Alue AP-4 Cot Bagie AB-9<br />

Ceurieh Blang Mèe AP-4 Cot Ba' U AS-7<br />

Ceurieh cot AP-4 Cot Ba' U SB-1<br />

34<br />

C


Cot Barat AU-25 Cot Hö-hö AB-9<br />

Cot Baröh AU-5 Cot Ie Béh AU-6<br />

Cot Baröh AP-5 Cot Ie Ju AU-17<br />

Cot Batèe AU-6 Cot Jabét AU-15<br />

Cot Bayu AB-3 Cot Jabét AU-5<br />

Cot Beuet AB-5 Cot Jambö AB-9<br />

Cot Bie' AU-24 Cot Jaja AP-18<br />

Cot Bukét AU-17 Cot Jirat AS-7<br />

Cot Bulöh AD-9 Cot Jurumudi AD-9<br />

Cot Canté' AP-16 Cot Jrat AU-6<br />

Cot Cut AB-5 Cot Kafiratön AU-21<br />

Cot Dah AU-25 Cot Kareueng AB-3<br />

Cot Darat AD-9 Cot Karieng AB-4<br />

Cot Dirui AD-11 Cot Kèng * AP-2<br />

Cot Dulang AD-3 Cot Keumudèe AU-17<br />

Cot Euntung AU-15 Cot Keumudèe AD-19<br />

Cot Gadöng AU-6 Cot Keumunèng AU-20<br />

Cot Gapu AU-6 Cot Keumuning AD-9<br />

Cot Glumpang AP-15 Cot Keuranji AU-17<br />

Cot Glumpang AU-9 Cot Keutapang AP-13<br />

Cot Glumpang AU-6 Cot Keutapang AU-6<br />

Cot Glumpang AU-9 Cot Keutapang AU-16<br />

Cot Krèh AP-21<br />

Cot Geulumpang Cot Kruet AU-10<br />

Baröh AU-7 Cot Kumbang AD-7<br />

Cot Geulumpang Cot Kumbang AD-9<br />

Tunong AU-7 Cot Kumbang AD-11<br />

Cot Geundreuet AB-5 Cot Kumbang AU-1<br />

Cot Geundu' AP-15 Cot Kupö' AU-1<br />

Cot Geureufai AP-2 Cot Kuta AD-11<br />

Cot Geurundöng AU-6 Cot Kuta AU-6<br />

Cot Giré' AU-14 Cot Kuthang AP-12<br />

Cot Giré' AU-17 Cot Laba AU-1<br />

Cot Giré' AU-9 Cot Lada AD-9<br />

Cot Gud AD-11 Cot Lagan AD-19<br />

Cot Gud AB-4 Cot Lagan AD-19<br />

c<br />

35


c<br />

Cot Lam Bideueng AU-20 Cot Mesjid AD-9<br />

Cot Lam Kuweueh BA-3 Cot Mesjid BA-1<br />

Cot Lam Mè AB-5 Cot Meulangan AB-9<br />

Cot Lam Lam Pisè AD-9 Cot Meulu AP-14<br />

Cot Lampöh Soh AB-9 Cot Meura' Baröh AU-18<br />

Cot Langsa Sawa AU-6 Cot Meura' Blang AU-18<br />

Cot Langsat AD-10 Cot Mon Raya AB-5<br />

Cot La'öt AU-16 Cot Mu AD-7<br />

Cot Lélé AD-11 Cot Muda Itam AT-13<br />

Cot Leu'ot AB-9 Cot Muröng AU-1<br />

Cot Leupèe AU-15 Cot Muröng AD-19<br />

Cot Lesöng AU-6 Cot Namba' AB-9<br />

Cot Lheue Rhéng AP-22 Cot Neuheun AU-23<br />

Cot Lhö' AB-9 Cot Nga AU-17<br />

Cot Lubéng AU-7 Cot Neuran AP-21<br />

Cot Madi AB-4 Cot Pangè AD-10<br />

Cot Makasö AP-22 Cot Panjoe AU-17<br />

Cot Malém AB-4 Cot Patisah AU-21<br />

Cot Mamböng AU-15 Cot Paya AB-2<br />

Cot Mamplam AU-14 Cot Paya AU-1<br />

Cot Mancang AB-5 Cot Peuradi AD-11<br />

Cot Mancang AS-15 Cot Peutano AB-5<br />

Cot Mancang AB-9 Cot Pluh AD-9<br />

Cot Manè AU-5 Cot Prèh AB-5<br />

Cot Manè AU-18 Cot Puklat AB-5<br />

Cot Manè AU-1 Cot Puntie AD-11<br />

Cot Manè AS-2 Cot Puntie AD-19<br />

Cot Manggi AD-5 Cot Peuté' AU-6<br />

Cot Manyang AD-11 Cot Pu'ue' AU-5<br />

Cot Manyang AU-1 Cot Rabo Baröh AU-17<br />

Cot Masam AB-5 Cot Rabo Tunong AU-17<br />

Cot Mè AU-5 Cot Rambat AU-5<br />

Cot Mè AD-7 Cot Ramböng AD-7<br />

Cot Mè AU-15 Cot Ramböng AD-19<br />

Cot Mentiwan AB-4 Cot Raya AB-5<br />

Cot Meureubö AU-8 Cot Rhéng AP-15<br />

36


c<br />

Cot Rheue AU-8 Cot Tunong AU-5<br />

Cot Rumpuen AB-9 Cot Tunong AP-5<br />

Cot Saleuet AU-17 Cot Ulaya AU-1<br />

Cot Sayuen AB-9 Cot Ulim AU-6<br />

Cot Selamat AD-9 Cot Unoe AU-6<br />

Cot Seukèe AP-7 Cot Usén AU-1<br />

Cot Seumeuréng AD-9 Cot U Siba' AU-9<br />

Cot Seumiyöng AU-8 Cot U Siba' AU-6<br />

Cot Seunong AB-9 Cot Yang AB-5<br />

Cot Seurani AU-13 Cra' Mong AD-10<br />

Cot Seutui AP-23 Crueng AP-3<br />

Cot Seutui AU-8 Crueng AP-13<br />

Cot Situah AD-19 Crueng Kumbang AU-5<br />

Cot Sukön AP-16 Cucum AB-5<br />

Cot Surui AB-4 Cucun AB-3<br />

Cot Taröm Baröh AU-6 Cumbö' Lie AP-16<br />

Cot Taröm Tunong AU-6 Cumbö' Niwa Paya AP-16<br />

Cot Teuku Dé' AD-11 Cunin AB-7<br />

Cot Teungoh AP-15 Curèe Baröh AU-18<br />

Cot Trap AD-17 Curèe Tunong AU-18<br />

Cot Trieng AU-6 Curèh AB-3<br />

Cot Trieng AU-14 Curé' AD-6<br />

Cot Trieng AU-18 Curucö' AU-18<br />

Cot Trueng AU-13 Curucö' Barat AP-18<br />

Cot Trueng AU-21 Curucö' Sagoe AP-18<br />

Cot Tubèe AU-5 Curucö'Timur AP-18<br />

Cot Tufah AU-11 Cut AP-13<br />

Cot Tufah AU-5 Cut Titeue AP-21<br />

37


D<br />

Daböh AP-4 Dayah AU-9<br />

Dagang Setia AT-11 Dayah Awieue AP-10<br />

Dah AS-13 Dayah Arön AU-22<br />

Daka AP-4 Dayah Balè Cut AP-18<br />

Dakuta AU-13 Dayah Barö AD-6<br />

Dalam AT-6 Dayah Barö AP-4<br />

Dalam AS-10 Dayah Barö AU-7<br />

Daling AG-2 Dayah Barö AU-11<br />

Daleueng AP-15<br />

Damakawan AU-5 Dayah Barö AU-23<br />

Dama Pulo AT-4 Dayah Baröh AP-23<br />

Dama Pulo I AT-3 Dayah Baröh AP-20<br />

Dama Pilo II AT-3 Dayah Beu'ah AP-4<br />

DamaTutöng AT-13 Dayah Bi AP-7<br />

Damar Siput AT-15 Dayah Blang AP-18<br />

Darat AD-3 Dayah Blang AP-8<br />

Daröi Kameue AB-1 Dayah Blang Serikui AU-23<br />

Darul Aman AU-7 Dayah Blue' AU-12<br />

Darul Aman AG-1 Dayah Caleue AP-7<br />

Darul Aman AA-7 Dayah Cot AP-20<br />

Darul Aman AU-17 Dayah Geulumpang BA-3<br />

Darul Aman AU-21 Dayah Gampöng<br />

Darul Aman AU-23 Barö AP-20<br />

Darul Huda AD-19 Dayah Keumala AP-21<br />

Darussalam AU-23 Dayah Keurako AP-7<br />

Darussalam AU-17 Dayah Kruet AP-9<br />

Darussalam AU-15 Dayah Kumba AP-12<br />

Data Cut AB-12 Dayah Lampöh Awé AP-18<br />

Data Gaseue AB-12 Dayah Leubu AP-23<br />

Data Makmu AB-9 Dayah Mamplam AB-6<br />

Datar Luas AD-6 Dayah Mesjid AU-5<br />

Daya Daböh AB-9 Dayah Meuria AU-22<br />

Dayah AP-11 Dayah Mon Ara AU-16<br />

Dayah AP-12 Dayah Mon Ara AP-21<br />

Dayah AP-15 Dayah Mon Ara AP-8<br />

Dayah AP-22 Dayah Muara AP-14<br />

38


Dayah Muara AP-7 Deunong AB-1<br />

Dayah Panjoe AU-5 Deurung AB-8<br />

Dayah Reubèe AP-4 Dham Ceuko' AB-4<br />

Dayah Sangau AP-18 Dham Pulo AB-4<br />

Dayah Seumideun AP-14 Didöh AP-12<br />

Dayah Sinthop AP-10 Dihit AD-14<br />

Dayah Syarif AP-12 Dilip Bukti AB-13<br />

Dayah Sukön AP-14 Dilip Lam Teungoh AB-13<br />

Dayah Tanoh AP-13<br />

Dayah Tanoh AP-13 Doe BA-4<br />

Dayah Tanoh AP-12 Dolok Noli AA-6<br />

Dayah Tanoh AP-5 Drien AP-7<br />

Dayah Tanoh AP-15 Drien AS-1<br />

Dayah Teumanah AP-22 Drien Beukah AU-12<br />

Dayah Teungoh AP-15 Drien Bungong AP-2<br />

Dayah Teungoh AP-20 Drien Caleue AD-5<br />

Dayah Teungku AU-22 Drien Dua AU-9<br />

Dayah Timu AP-9 Drien Jalö AS-16<br />

Dayah Tuha AP-9 Drien Jalö AS-8<br />

Dayah Tuha AU-23 Drien Kipah AS-16<br />

Dayah Tüngku AP-14 Drien Mangko' AD-19<br />

Dayah Tutöng AP-15 Drien Puntöng AU-12<br />

Dayah Ujöng Baröh AP-22 Drien Rampa' AD-9<br />

Dayah Usi AP-12 Drien Rampa' AD-4<br />

Déyah AP-3 Drien Siba' AD-16<br />

Déyah AB-5 Drien Tujöh AD-2<br />

Déyah Barö BA-3 Drien Tujöh AP-2<br />

Déyah Baröh AP-3 Dua Paya AP-14<br />

Déyah Raya BA-4 Dulung Sikinel AG-6<br />

Déyah Tuha AP-3 Durèn AA-4<br />

Déyah Tunong AP-22 Durian Jangè' AS-15<br />

Dèlèng Damar AA-2 Durian Kawan AS-3<br />

Delung Tue AG-4 Durian Rampa' AS-15<br />

Déng AU-25<br />

Deu'ah AD-9<br />

Deudap AB-10<br />

D<br />

39


40<br />

E<br />

Ekan AA-4 Empèe Trieng AB-1<br />

Empèe Ara AB-3 Empèe Tunong AB-9<br />

Eumpèe Bata AB-9 Empéh AP-12<br />

Empèe Röm BA-3 Erlop AG-7


G<br />

Gabungan Parsaeran AA-7 Gampöng Cot AP-2<br />

Gadang AS-10 Gampöng Cot AD-9<br />

Gaharu AP-2 Gampöng Cot AD-11<br />

Gajah AA-4<br />

Gajah Ayé AP-15 Gampöng Cut AP-13<br />

Gajah Meunta AT-15 Gampöng Darat AD-4<br />

Gampöng AP-14 Gampöng Daulad AT-10<br />

Gampöng AP-15 Gampöng Gampa AD-4<br />

Gampöng Barat AP-15 Gampöng Harapan AD-17<br />

Gampöng Barat AU-15 Gampöng Jalan AT-12<br />

Gampöng Barö AB-8 Gampöng Jalan AT-4<br />

Gampöng Barö AD-5 Gampöng Jawa AT-9<br />

Gampöng Barö AD-12 Gampöng Jawa BA-2<br />

Gampöng Barö AD-17 Gampöng Keudè AT-3<br />

Gampöng Barö AD-19<br />

Gampöng Barö AD-19 Gampöng Jeumpa AP-16<br />

Gampöng Barö AT-18 Gampöng Lhö' AD-7<br />

Gampöng Barö AU-17 Gampöng Mesjid AT-12<br />

Gampöng Barö BA-3 Gampöng Meulin-<br />

Gampöng Barö AP-2 teung AU-17<br />

Gampöng Barö Paté' AD-10 Gampöng Pandé BA-2<br />

Gampöng Pie BA-3<br />

Gampöng Baröh AP-16 Gampöng Pinem AD-9<br />

Gampöng Baröh AU-19 Gampöng Pukat AP-15<br />

Gampöng Barö Gampöng Putöh AU-17<br />

Lam - Teungoh AD-10 Gampöng Raya<br />

Gampöng Baru AP-15 Dagang AU-17<br />

Gampöng Baru AT-3 Gampöng Raya<br />

Gampöng Baru AS-4 Tambö AU-17<br />

Gampöng Blang AU-7 Gampöng Tanjöng AT-4<br />

Gampöng Blang BA-3 Gampöng Teungoh AD-9<br />

Gampöng Blang AP-18<br />

Gampöng Blang AT-18 Gampöng Teungoh AD-11<br />

Gampöng Blang AT-10 Gampöng Teungoh AU-12<br />

Gampöng Blang Idi AT-4 Gumpöng Teungoh AU-15<br />

Gampöng Cot AP-13 Gampöng Teungoh AU-20<br />

41


G<br />

Gampöng Tiga AT-12 Geudham AT-11<br />

Gampöng Ulèe Glé AP-2 Geudöng AD-16<br />

Gampöng Waido AP-14 Geudöng AP-4<br />

Gani AB-4 Geudöng Alue AU-6<br />

Ganting AD-15 Geudöng Biara AT-17<br />

Gantung AP-8 Geudöng-geudöng AU-6<br />

Gantung Gelumi AA-4 Geudöng Tampu AU-6<br />

Gapa Garu AD-7 Geudubang Acèh AT-9<br />

Gapui AB-7 Geudubang Jawa AT-9<br />

Garöt AU-7 Geudumba' AU-24<br />

Garöt AU-16 Geulanggang AP-23<br />

Garöt AU-23 Geulanggang Barö AU-26<br />

Garöt Cut AP-7 Geulanggang<br />

Garöt Geuceue AB-1 Gampöng AU-6<br />

Gaséh Sayang AT-3 Geulanggang<br />

Gaséh Sayang AT-11 Gajah AD-2<br />

Gaseue AD-16 Geulanggang Gajah AS-5<br />

Geudham AT-11 Geulanggang Kulam AU-6<br />

Geulangang Labu AU-17<br />

Gele AA-4 Geulangang Meura' AT-11<br />

Gegarang AA-5 Geulanggang Meura' AT-13<br />

Gelampang Gading AG-6 Geulanggang Meun- AU-5<br />

Gelampang Wih jèe<br />

Tenang Ukèn AG-1 Geulanggang Panah AU-5<br />

Gelelungi AG-7 Geulanggang Raye' AU-5<br />

Gelung AT-17 Geulanggang<br />

Gempa Raya AD-19 Teungoh AU-6<br />

Genting AP-5 Geulidah AP-9<br />

Genting Gerbang AG-8 Geulinggang AU-9<br />

Geureunggam AT-8 Geulumbu' AS-3<br />

G e r a<br />

P<br />

A G<br />

" 1<br />

Geulumpang AT-5<br />

Geuceue Iniem BA-3 Geulumpang AU-11<br />

Geuceue Kayèe Jatoe BA-3 Geulumpang AU-12<br />

Geuceue Komplek BA-3 Geulumpang AP-13<br />

42


G<br />

Geulumpang Bungkö' AU-18 Glé Putöh AU-5<br />

Geulumpang Bungkö' AU-1 Glé Putöh AD-3<br />

Geulumpang Lhèe AP-3 Glé Putöh AD-17<br />

Geulumpang Payöng AS-2 Glé Siblah AD-19<br />

Geuumpang Pira' AU-11 Glé Suba' AD-12<br />

Geulumpang Tujöh AU-11 Gleng AD-16<br />

Geulumpang Tutöng AP-9 Glo' AU-22<br />

Geumata AU-9 Glong AU-23<br />

Geumeucet AU-8<br />

Glumpang AP-8<br />

Geumeucet AU-11 Glumpang AU-9<br />

Geundöt AU-17 Glumpang Bungkö' AP-5<br />

Geundring AB-1 Glumpang Meuji-Jim AU-6<br />

Glumpang Payöng AU-1<br />

Geunténg AP-9 Glumpang Payöng AU-6<br />

Geunténg Barat AP-3 Glumpang Payöng AT-15<br />

Geunténg Timu AP-3 Glumpang Samalakoe AU-1<br />

Glumpang Sulu Barat AU-4<br />

Geureughè' AU-11 Glumpang Sulu Timur AU-4<br />

Geurugo' AU-5 Glumpang Tujöh AU-11<br />

Glumpang Umpang<br />

Geuruguh AS-13 Unoe AU-24<br />

Gintong AP-4 Goneng AG-1<br />

Gla Dayah AB-4 Gosong Telaga<br />

Gla Meunasah Baro AB-4 Selatan AS-14<br />

Glanggang Batèe AS-7 Gosong Telaga Utara AS-14<br />

Glé AP-13 Gröng-Gröng AP-13<br />

Glé AP-4 Gröng-Gröng AP-4<br />

Glé Brue' AB-7 Gröng-Gröng AP-9<br />

Gröng-Gröng AU-9<br />

Glé Cut AP-11 Gröng-Gröng AT-18<br />

Glé Dagang AU-20 Gröng-Gröng AT-3<br />

Gröng-Gröng Capa AP-23<br />

Glé Jai AB-3 Grot Meunasah Barö AB-3<br />

Glé Jöng AD-3 Grot Meunasah Blang AB-3<br />

Glé Meudong AU-18 Grot Meunasah<br />

43


G<br />

Manyang AB-3 Gunong Meunasah AD-12<br />

Guci Brue' AP-7 Gunong Nagan AD-1<br />

Gue AB-5 Gunong Panah AD-9<br />

Gue Gajah AB-1 Gunong Panyang AD-19<br />

Gugöp AB-10<br />

Guha AS-12 Gunong Pungkie AD-7<br />

Gunong Putöh AT-4<br />

Guhang AS-2 Gunong Ramböng AD-19<br />

Guha Uleue AU-8 Gunong Reubo AD-7<br />

Gulo AA-2 Gunong Sapé' AD-7<br />

Gumpang AA-4 Gunong Taro' AD-5<br />

Gunci AU-20 Gunung Cut AS-10<br />

Gunong Bulöh AD-16 Gunung Cut AS-16<br />

Gunong Bulöh AD-17 Gunung Kerambil AS-17<br />

Gunong Cut AD-2 Gunung Kètè' AS-10<br />

Gunong Cut AD-10 Gunung Kupö' AS-18<br />

Gunung Lagan AS-12<br />

Gunong Geulugö AD-7 Gunung Pulo AS-4<br />

Gunong Hampa AD-19 Gunong Rotan AS-6<br />

Gunong Kléng AD-5 Gunung Samarinda AS-5<br />

Gunong Kupö' AD-7<br />

Gunong Mata Ie AD-5 Gunung Singit AG-8<br />

Gunong Mantö' AD-17 Gurah AB-11<br />

Gunong Meulin- Guréb Blang AT-4<br />

tieng AD-17 Gusung Batu AA-2<br />

44


H<br />

Hagu AP-13 Hakim Balè Bujang/ AG-5<br />

Hagu AP-22 Hakim Wih Hang AG-1<br />

Hagu AU-16 Haloban AS-9<br />

Hagu AU-22 Harum Sari AT-19<br />

Hagu AU-25 Hilir AS-17<br />

Hagu AU-11 Hueng AU-25<br />

Hagu Selatan AU-2 Hulu AS-17<br />

Hagu Teungoh AU-2 Hulu Pisang AS-6<br />

Hakim Tunggui Naru AG-4<br />

45


I<br />

Iböih SB-2 le Mirah AS-4<br />

Iböih Tanjöng AB-12 le Mirah/Ujöng Beusa AD-9<br />

Iböih Tunong AB-12 le Rh'ob AU-5<br />

le Alang Dayah AB-3 le Rh'ob Babah Lueng AU-18<br />

le Alang Lam Gui AB-3 le Rh'ob Barat AU-18<br />

le Alang Lam-<br />

Kreumeuh AB-3 le Rh'ob Glumpang AU-18<br />

le Alang Mesjid AB-3 le Rh'ob Timu AU-18<br />

le Beudoh AD-11 le Sayang AD-19<br />

le Bintah AT-11 le Seu'uem AB-8<br />

le Buboh AS-8 le Taré' I AU-8<br />

le Itam Baröh AD-19 le Taré' II AU-8<br />

le Itam Tunong AD-19 Iku Lhung AS-2<br />

le Jeureunèh AS-18 iku Lhung AS-6<br />

le Jeureungèh AD-10 Mie BA-4<br />

le Mamèh AS-5 le Meubudé AU-5<br />

le Masén AP-11 Inderadamai AS-3<br />

le Masén Kayèe<br />

Adang BA-4 Indrapuri AB-3<br />

le Masén Ulèe<br />

Karéng BA-4 Ingin Jaya AP-11<br />

le Meu Hé SB-1 Ingin Jaya AT-8<br />

le Meudama AS-18 Inor AD-15<br />

le Mirah AS-5 Isak Busur AG-4<br />

46


J<br />

Jabét AU-16 Jangka Alue AU-17<br />

Jabi-Jabi AS-13 Jangka Alue Bie AU-17<br />

Jabo AA-9 Jangka Alue U AU-17<br />

Jaböi SB-1 Jangka Keutapang AU-17<br />

Jadan AP-12 Jangka Mesjid AU-17<br />

Jaja Baröh AP-18 Jantang AB-7<br />

Jaja Tunong AP-18 Jantho AB-12<br />

Jalan Dua AT-4 Jontor AS-13<br />

Jalu' AG-8 Jaréng AP-8<br />

Jalin AB-12 Jaroe Mamah Baröh AU-5<br />

Jamat AG-6 Jaroe Mamah Mè AU-5<br />

Jamba' AD-5 Jati Rejo AD-7<br />

Jambèe AP-4 Jawa AP-15<br />

Jambi AS-13 Jawa AD-19<br />

Jambö Apha AS-17 Jawi AD-19<br />

Jambö Dalam AU-7 Jawie AB-12<br />

Jambö Dalém AS-18 Jering AT-16<br />

Jambö Kajeueng AU-5 Jeuleupè AP-15<br />

Jambö Kupö' AS-1 Jeulanga Barat AP-2<br />

Jambö Labu AT-2 Jeulanga Masjid AP-2<br />

Jambö Manyang AS-4 Jeulang Mata le AP-2<br />

Jambö Masi AD-3 Jeulikat AU-3<br />

Jambö Papan AS-4 Jeulikat AU-9<br />

Jambö Papan AS-8 Jeulikat AU-15<br />

Jambö Papeuen AS-18 Jeulingké BA-4<br />

Jambö Ramböng AT-19 Jeumeurang AP-8<br />

Jambö Reuhat AT-4 Jeumpa AB-12<br />

Jambö Timu AU-3 Jeumpa AU-25<br />

Jambur Damar AA-6 Jeumpa AP-15<br />

Jambur Lak-Lak AA-2 Jiem AP-12<br />

Jamuan AU-15 Jeumpa Sikureueng AU-7<br />

Jamur Labu AT-8 Jeumpét AB-1<br />

Jamur Rakyat AT-8 Jeumpeu' AD-10<br />

Jana Rata AG-1 Jeungki AT-13<br />

Janggeut AD-3 Jeuram AD-11<br />

Janggöt Seungko AU-7<br />

47


J<br />

Jiem AP-14 Juli Tambö/Tanjöng AU-6<br />

Jijiem AP-21 Jumphoh AP-12<br />

Jeulatang AS-10 Jungka Gajah AT-3<br />

Jiem-Jiem AP-7 Jungka Gajah AU-12<br />

Jogja AD-7 Juröng AP-14<br />

Johar AT-6 Juröng AP-9<br />

Jojo Alue Batèe AP-12 Juröng AP-18<br />

Jö' AP-13 Juröng AU-20<br />

Jö' AU-9 Juröng AP-7<br />

Jö' AU-11 Juröng Anoe AP-13<br />

Jongo' Meleum AG-5 Juröng Ara AP-2<br />

Jongar AA-2<br />

Jrue' Meunasah Juröng Balè AP-8<br />

Balèe AB-3 Juröng Barö AP-5<br />

Jrue' Meunasah Kreh AB-3 Juröng Binjè AP-2<br />

Jua AS-3 Juröng Binjè AU-18<br />

Juar AT-6 Juröng Mesjid AP-8<br />

Julé' Tunong AT-5 Juröng Pandé AP-5<br />

Juli Cot Mesjid AU-6 Juröng Panté AP-16<br />

Juli Mè Teungoh AU-6 Juröng Peujara AB-4<br />

Juli Meunasah Juröng Raya AP-14<br />

Seutui AU-6 Juröng Teungoh AP-2<br />

48


K<br />

Kaböng AD-6 Kampong Jawa Tgk.<br />

Kabu AD-2 Tinggi AT-1<br />

Kampong Jeumpa AP-5<br />

Kabu AD-11 Kampong Keudè AT-4<br />

Kabu AT-13 Kampong Keudè Bago'AT-12<br />

Kabu Baröh AD-11 Kampong Lada AP-12<br />

Kabu Tunong AD-11 Kampong Panjoe AP-8<br />

Kampong Pisang AP-5<br />

Kain Golong AS-12 Kampong Pisang<br />

Bucue AP-16<br />

Kajeung AD-16 Kampong Putöh AU-18<br />

Kaju AB-2 Kampong Raja AT-1<br />

Kalabidin AG-1 Kampong Teungoh AS-5<br />

Kala Ketol AG-8 Kampong Teungoh AT-10<br />

Kaloe AT-19 Kampung Acèh AT-4<br />

Kamban AU-13 Kampung Ayie AD-14<br />

Kambu' AU-17 Kampung Alue AB-9<br />

Kampung Apha AS-6<br />

Kambu' Nicah AP-13 Kampung Atöng AB-9<br />

Kambu' Paya AP-13 Kampung Bakti AA-7<br />

Kampong Arah AP-8 Kampung Bandar AS-15<br />

Kampong Asan AP-8 Kampung Bantan AU-9<br />

Kampong Asan AP-17 KampungBarat AP-8<br />

Kampong Barat AP-8 Kampung Barö AB-11<br />

Kampong Barö AU-16 Kampung Baröh AB-9<br />

Kampong Barö AT-5 Kampung Baru AS-2<br />

Kampong Barö AT-4<br />

Kampong Barö AT-10 Kampung Baru AA-2<br />

Kampong Barö AU-18 Kampung Baru BA-1<br />

Kampong Baröh Kampung Belakang AD-4<br />

Langsa Lama AT-10 Kampung Besar AT-1<br />

Kampong Baru AT-17 Kampung Blang AB-2<br />

Kampong Blang AP-9 Kampung Blang AB-4<br />

Kampong Blang AP-7<br />

Kampong Jawa Kampung Blang AU-24<br />

Sungai Liput AT-8 Kampung Cacang AS-6<br />

49


Kampung Cadé' AB-2 Kandang AU-18<br />

Kampung Cot AP-16 Kandang AP-16<br />

Kampung Dalam AS-6 Kandéh AD-11<br />

Kampung Durian AT-8 Kanot AU-22<br />

Kampung Gadang AS-15 Kapa AU-17<br />

Kampung Hilir AS-15 Kapai Barö AT-3<br />

Kampung le Leuhop AS-16 Kapéh AS-3<br />

Kampung Jawa AA-4 Kara' AD-19<br />

Kampung Jawa AU-2 Karang Ampar AG-8<br />

Kampung Jawa AT-4 Karang Anyèr AD-2<br />

Kampung Kaya AA-2 Karang Anyèr AT-9<br />

Kampung Keudè AS-7<br />

Kampung Koto AS-4 Karang Jadi AG-9<br />

Kampung Ladang AS-15 Karang Jadi AT-8<br />

Kampung Lhang AS-16 Karang Rejo AG-4<br />

Kampung Melayu<br />

Gabungan AA-1 Kareueng AB-7<br />

Kampung Mesjid AT-11 Kareueng AP-3<br />

Kampung Meuluem AU-18 Kareueng AU-17<br />

Kampung Nangka AA-3 Kareueng Ateuh AD-3<br />

Kampung Padang AS-6 Karieng AP-12<br />

Kampung Pandé AU-26 Karieng AP-4<br />

Kampung Pasir AD-4 Karieng AU-17<br />

Kampung Pawöh AS-6 Karieng AU-16<br />

Kampung Pisang AS-16 Kayèe Adang AB-12<br />

Kampung Pisang AS-6 Kayèe Adang AB-13<br />

Kampung Raja AA-1 Kayèe Jatoe AP-5<br />

Kampung Ramböng AS-16 Kayèe Panyang AP-8<br />

Kampung Raya AB-12 Kayèe Kunyèt AB-9<br />

Kampung Seulimeum AB-12 Kayèe Lheue AB-4<br />

Kampung Tèmpèl AU-9 Kayèe Panyang AU-23<br />

Kampung Tengah AS-15 Kayèe Unoe AD-2<br />

Kampung Tutöng AS-6 Kayu Menang AS-14<br />

Kampung Ujung AS-14 Kebön Barö AU-8<br />

Kandang AB-1 Keubön Pirah AU-11<br />

Kandang AP-8 Kebun Sungai Liput AT-8<br />

50<br />

K


K<br />

Kebun Afdeling Keudè AP-15<br />

Seleleh AT-6 Keudè AP-19<br />

Kebun Bata Ara AT-6 Keudè AP-22<br />

Kebun Medang Ara AT-6 Keudè Acèh AU-18<br />

Kebun Nilam " AP-19 Keudè Acèh AU-2<br />

Kebun Rantau AT-8 Keudè Acèh AT-4<br />

Kebun Seré AA-7 Keudè Alue Putéh AU-1<br />

Kebun Sungai Yu AT-1 Keudè Alue Reueng AU-16<br />

Kebun Tanah Terban AT-6 Keudè Arön AU-22<br />

Kebun Tanjung Keudè Arön AD-5<br />

Seumantö' AT-6 Keudè Bago' AT-12<br />

Kebun Teumpeuen AT-13 Keudè Baköngan AS-1<br />

Keudai Pala' Kerambil AS-15 Keudè Barö AS-5<br />

Keudè Padang AS-4 Keudè Barö AT-18<br />

Keudè Rasian AS-4 Keudè Bayu AU-23<br />

Keudai Susöh AS-15 Keudè Birém AT-2<br />

Kedataran Gabungan AA-7 Keudè Blang AT-4<br />

Keudè Meuké' AS-8 Keudè Blang AT-12<br />

Keudè Trumon AS-18 Keudè Blang Ara AU-8<br />

Kedelah AG-7 Keudè Blang Jruen AU-25<br />

Kèh AU-12 Keudè Blang Mè AU-19<br />

Kèh AU-25 Keudè Bungkaih AU-13<br />

Keumbang Keupula AP-5 Keudè Dua AT-4<br />

Keumbang Unoe AP-5 Keudè Geudöng AU-19<br />

Keumili AG-2 Keudè le Leubeue AP-8<br />

Keunawat AG-5 Keudè Jangka Buya AP-2<br />

Keunawat Redelong AG-4 Keudè Juenieb AU-7<br />

Kendawi AA-4 Keudè Jeurat<br />

Kenjaran AA-8 Manyang AU-26<br />

Keras AS-12 Keudè Kandang AS-3<br />

Kerukunan AA-3 Keudè Karieng AU-12<br />

Kesehatan AT-6 Keudè Keumuning AT-4<br />

Ketangkuhan AS-12 Keudè Krueng AU-8<br />

Keueb AD-9 Keudè Krueng<br />

Keubang AP-7 Geukueh AU-4<br />

Keudah BA-2 Keudè Kuta Binjè AT-5<br />

51


K<br />

Keudè Lapang AU-5 Keudè Ulèe Titi AU-21<br />

Keudè Lapang AU-26 Keudè Ulim AP-23<br />

Keudè Linteueng AD-11 Keudè Unga AD-3<br />

Keudè Manè AU-13 Keudondong AT-12<br />

Keudè Matang Keuleumbah AD-19<br />

Glumpang dua AU-17 Keumangan Cut AP-12<br />

Keudè Matang Kuli AU-11 Keumireue AB-3<br />

Keudè Matang Keumudèe AB-13<br />

Panyang AU-26 Keumumu Hilir AS-6<br />

Keudè Minyeu' IV AU-1 Keumumu Hulu AS-6<br />

Keudè Neulop AD-11 Keumumu Seberang AS-6<br />

Keudè Niböng AU-25 Keumunèng Lhö' AT-4<br />

Keudè Panga AD-17 Keumuning AT-5<br />

Keudè Panté Breueh AU-1 Keumuning AT-13<br />

Keudè Punteuet AU-3 Keumuning AT-4<br />

Keudè Paya AS-2 Keumuning I AT-3<br />

Keudè Paya Baköng AU-11 Keumuning II AT-3<br />

Keudè Peureula' AT-13 Keumuning III AT-3<br />

Keudè Plimbang AU-7 Keumuning IV AT-3<br />

Keudè Rundéng AS-3 Keumuning V AT-3<br />

Keudè Sampoiniet AU-1 Keumuning Hulu AT-2<br />

Keudè Sebelah AS-2 Keunaloe AB-12<br />

Keudè Seumot AD-1 Keunè AP-6<br />

Keudè Sua' Awé AD-5 Keuneukai SB-1<br />

Keuneu' Ue AB-11<br />

Keudè Simpang Empat AU-8 Keunirèe AP-15<br />

Keudè Simpang Jalan AU-21 Keupula AP-11<br />

Keudè Tanjöng AD-5 Keupula AP-13<br />

Keudè Tanjöng AU-17 Keupula AP-8<br />

Keudè Teunom AD-17 Keupula AP-5<br />

Keudè Teupin Punti AU-22 Keupula Rambayan AP-14<br />

Keuramat BA-2<br />

Keudè Trieng Gadéng AP-22 Keureusé' AU-8<br />

Keudè Tuha AT-18 Keureuseueng AD-9<br />

Keureutoe AU-26<br />

Keudè Ulèe Glé AP-2 Keurumbö' AU-5<br />

52


K<br />

Keuruweueng Blang AB-3 Pertamina AT-14<br />

Keuruweueng Krueng AB-3 Kong Bur AA-5<br />

Keutambang AD-5 Kopelma Darussalam BA-4<br />

Keutapang AB-7 KotaAtas SB-2<br />

Keutapang AP-14 Kota Baru AS-10<br />

Keutapang AP-4 Kota Baru BA-2<br />

Keutapang AP-15 Kota Bawah Barat SB-2<br />

Keutapang AP-7 Kota Bawah Timu SB-2<br />

Keutapang AU-15 Kota Bireuen AU-6<br />

Keutapang AU-26 Koto Indarung AS-4<br />

Keutapang AU-22 Kota Lintang AT-7<br />

Keutapang AU-25 Kota Meureudu AP-9<br />

Keutapang AU-11 Kota Padan AD-14<br />

Keutapang AU-9 Kota Pala' AS-6<br />

Keutapang AD-6 Kota Panton Labu AU-24<br />

Keutapang Bamböng AP-4 Kota Semboling AS-14<br />

Keutapang Dua AT-4 Kota Sinabang AD-15<br />

Keutapang Mamèh AT-4 Kota Inang AD-14<br />

Keutapang Mesjid AP-5 Kota Kuala Simpang AT-7<br />

Keutumbu AP-15 Kota Lhö'Seumawè AU-2<br />

Khang AP-13 Kota Lhö' Sukön AU-9<br />

Kila AD-11<br />

Kilangan AS-14 Kra' Tampai AD-11<br />

Kilometer VI AU-8 Kramat Dalam AP-17<br />

Kilometer VIII AU-8 Kramat Luar AP-17<br />

Kiran Baröh AP-2<br />

Kiran Dayah AP-2 Kréb AP-13<br />

Kiran Krueng AP-2 Krueng Linteueng AT-13<br />

Kisan AA-3 Kreumbö' AP-8<br />

Kitè Meranggun AA-2 Krueng AP-11<br />

Kitoe AU-19 Krueng AU-9<br />

Klieng Cot Arön AB-2 Krueng AU-11<br />

Klieng Manyang AB-13 Krueng além AD-2<br />

Klieng Meuriya AB-2 Krueng anoe AB-5<br />

Kliet AT-14 Krueng Barö AU-7<br />

Komplek Bèntèng/ Krueng Barö AU-20<br />

53


K<br />

Krueng Barö MJ-19 Krueng Manyang AU-8<br />

Krueng Barö Babah Krueng Maté AU-19<br />

Krueng AU-17 Krueng Mbang AU-23<br />

Krueng Barö Mesjid AU-17 Krueng Meuriyam AP-19<br />

Krueng Baté AS-4 Krueng Meuseugöb AU-18<br />

Krueng Batèe AS-4 Krueng No AD-10<br />

Krueng Batèe AS-18 Krueng Njöng AP-5<br />

Krueng Batèe AS-5 Krueng Raya SB-2<br />

Krueng Beukah AD-5 Krueng Sabé AD-6<br />

Krueng Beukah AD-17 Krueng Sentosa AP-12<br />

Krueng Beukah AU-17 Krueng Seumanyam AD-2<br />

Krueng Cèh AD-11 Krueng Seunong AU-8<br />

Krueng Cut AD-1 Krueng Seupéng AU-8<br />

Krueng Cut AP-4 Krueng Sikajang AT-11<br />

Krueng Deue AU-17 Krueng Sikeué AP-19<br />

Krueng Deue AP-8 Krueng Simpö AU-6<br />

Krueng Doe AP-15<br />

Krueng Ceuko AD-11 Krueng Thö AD-10<br />

Krueng Jangko AP-5 Krueng Tinggai AD-9<br />

Krueng Juli Barat AU-6 Krueng Tunong AD-3<br />

Krueng Juli Timu AU-6 Krumbé' AP-4<br />

Krueng Kalé AB-2 Kruet Teumpeum AP-5<br />

Krueng Kalé AS-4 Kuala AU-3<br />

Krueng Kiran AP-2 Kuala AD-3<br />

Krueng Kluet AS-4 Kuala AT-4<br />

Krueng Kulu AD-11 Kuala I AG-3<br />

Krueng Lala AP-10 Kuala II AG-3<br />

Krueng Lam<br />

Kareueng AB-3 Kuala Baköng Ad-10<br />

Krueng Lingka AU-24 Kuala Bago' AT-12<br />

Krueng Lingka AT-15 Kuala Barö AD-7<br />

Krueng Lingka Barat AU-1 Kuala Barö AP-18<br />

Krueng Lingka Timur AU-1 Kuala Baru Laut AS-14<br />

Krueng Luas AS-18 Kuala Baru Sunga AS-14<br />

Krueng Ma' AB-13 Kuala Bhèe AD-19<br />

Krueng Mangköm AD-11 Kuala Bubön AD-9<br />

54


Kuala Buga' AT-13 Kubu AD-17<br />

Kuala Cangköi AU-26 Kubu AD-9<br />

Kuala Déwa AU-13 Kubu Capang AD-19<br />

Kuala Geurapèe AU-17 Kubu Raya AU-17<br />

Kudrang AP-9<br />

Kuala Idi AT-4 Kueh AB-6<br />

Kuala Idi Cut AT-3 Kuku AU-16<br />

Kuala Jeumpa AU-6 Kulam AP-3<br />

Kuala Keupeueng AS-13 Kulam AU-22<br />

Kuala Keureutoe AU-26 Kulam Ara AP-12<br />

Kuala Keureutoe AU-26 Kulam Jeureunèh AD-1<br />

Kuala Langsa AT-10 Kulam Kaju AD-19<br />

Kuala Leuge AT-13 Kulèe AP-3<br />

Kulu AP-10<br />

Kuala Ligan AD-10 Kulu AU-5<br />

Kuala Makmur AD-15 Kulu AD-11<br />

Kuala Manjeue AD-5 Kumba AP-2<br />

Kuala Parét AT-15 Kumbang AU-12<br />

Kuala Peudawa Kumbang AP-13<br />

Puntöng AT-4 Kumbang AP-4<br />

Kuala Pidie AP-17 Kumbang AP-10<br />

Kuala Plieng AD-9 Kumbang AP-12<br />

Kuala Pusöng Kapai AT-17 Kumbang AP-21<br />

Kuala Raja AU-6 Kumbang AU-26<br />

Kuala Raya AT-1 Kumbang AU-22<br />

Kuala Seumanyam AD-2 Kumbang AU-9<br />

Kuala Tadu AD-7 Kumbang Punteuet AU-3<br />

Kuala Simpang Ulim AT-18<br />

Kuala Terubu AS-5 Kumbang Waido AP-14<br />

Kuala Trang AD-7 Kung AG-7<br />

Kuala Tripa AD-2 Kuning AA-8<br />

Kuala Tuha AD-7 Kuning I AA-3<br />

Kubang Gajah AD-7 Kuning II AA-3<br />

Kubu AA-6<br />

Kubu AU-20 Kunyèt Mulé AU-11<br />

Kubu AU-17 Kuta AP-22<br />

K<br />

55


K<br />

Kuta Acèh AD-11 Kuta Krueng AU-19<br />

Kuta Alam BA-2 Kuta Kumbang AD-11<br />

Kuta Bahagia AS-5 Kuta Lang-Lang AA-3<br />

Kuta Ba' Drien AS-16 Kuta Lang-Lang AA-6<br />

Kuta Bakti AS-2 Kuta Lengat Pagan AA-3<br />

Kuta Bantik Gabungan AA-1 Kuta Lengat Selian AA-3<br />

Kuta Barö AU-6 Kuta Lesung AA-3<br />

Kuta Barö AT-4 Kuta Lingga AA-3<br />

Kuta Barö AD-11 Kuta Lintang AA-4<br />

Kuta Barö AD-11<br />

Kuta Baröh AP-2 Kuta Makmu AD-7<br />

Kuta Baru AS-8 Kutam Baru AA-1<br />

Kuta Baru AS-11 Kuta Meuligoe AU-20<br />

Kuta Batu AD-15 Kuta Padang AS-18<br />

Kuta Batu AS-12 Kuta Padang AD-11<br />

Kuta Batu I AA-6 Kuta Padang AD-9<br />

Kuta Batu II AA-6 Kuta Padang AD-4<br />

Kuta Baru Seberang AS-18 Kuta Pasir AA-2<br />

Kuta Beringin AS-13 Kuta Paya AS-7<br />

Kuta Blang AS-10 Kuta Paya AD-11<br />

Kuta Blang AU-2 Kuta Reusép AU-7<br />

Kuta Bukit AA-4 Kuta Rèh AA-1<br />

Kuta Bulöh I AS-8 Kuta Sangè AA-9<br />

Kuta Bulöh II AS-8 Kuta Sayéh AD-11<br />

Kuta Buluh AA-3 Kuta Tengah AA-7<br />

Kuta Canè Lama AA-1 Kuta Tengah AS-13<br />

Kuta Cepu AS-13 Kuta Teungoh AD-1<br />

Kuta Cingkam I AA-6 Kuta Tinggi AA-2<br />

Kuta Cingkam II AA-6 Kuta Tinggi AS-12<br />

Kuta Glumpang AU-19 Kuta Tinggi AS-2<br />

Kuta Iböh AS-6 Kuta Trieng AS-6<br />

Kuta Jumpa AD-1 Kuta Trieng AD-2<br />

Kuta Jumpa AS-2 Kute Trieng AP-9<br />

Kuta Karang AB-1 Kuta Tuha AD-17<br />

Kuta Krangan AS-12 Kuta Ujung AA-2<br />

Kuta Krueng AP-2 Kuta Ujung AA-5<br />

56


K<br />

Kute Baru AG-6 Kute Rayang AG-6<br />

KuteGelima AG-6 Kute RobeI AG-6<br />

Kute Keramail AG-6 Kuyun AG-8<br />

KuteÜntang AG-7 Kuweu AB-9<br />

Kute Meriem AG-6 Kwala Genting AT-1<br />

57


Labuan AD-15 Lagang AU-20<br />

Labuhan AT-5 Laksana BA-2<br />

Labuhan Bajau AD-18 Lakubang AD-14<br />

Labuhan Keudè AT-15 Lam Aling AB-3<br />

Labuhan Kera AS-12 Lam Alue Cut AB-5<br />

Labui AP-15 Lam Alue Raya AB-5<br />

Labui AB-2 Lam Apeung AB-12<br />

Ladang AD-9 Lam Ara BA-3<br />

Ladang AS-10 Lam Ara Cot AB-13<br />

Ladang AS-10 Lam Ara Eungkit AB-13<br />

Ladang Barö AD-2 Lam Ara Tunong AB-13<br />

Ladang Barö AD-17 Lam Asan AB-5<br />

Ladang Barö AS-8 Lam Asan AB-2<br />

Ladang Barö AT-5 Lam Asan AB-2<br />

Ladang Bisik AS-13 Lam Asan AB-11<br />

Ladang Neubö' AS-2 Lam Asan AD-3<br />

Ladang Panah AS-7 Lam Ateu' AB-6<br />

Ladang Rimba AS-1 Lamatuha AS-5<br />

Ladang Rimba AS-18 Lam Awé AB-11<br />

Ladang Teungoh AS-4<br />

Ladang Tuha AS-4 Lam Bada AB-4<br />

Ladang Tuha AS-8 Lam Bada AB-4<br />

Ladang Tuha I AS-7 Lam Bada AB-12<br />

Ladang Tuha II AS-7 Lam Bada Lhö' AB-2<br />

L a d o n<br />

9<br />

Lae Balno<br />

A B _ 8<br />

AS-12<br />

Lam Bada Peukan<br />

L a m B a d a R e u k a n<br />

AB-2<br />

A B. 2<br />

LaeBatee AS-13 Lam Badeue' AB-11<br />

LaeBatee AS-12 L a m B a. é t A B. 5<br />

LaeGacih AS-12 Lam Baja AD-14<br />

Lae Gambir AS-12 Lam Barih Ba'Mè AB-13<br />

Lae Nipe AS-12 L a m B a r j h J u r ö<br />

Lae Riman AS-12 R A B. 1 3<br />

Lafakha AD-13 Lam Barö AB-1<br />

L a a n<br />

9 9<br />

A B<br />

" 1<br />

Lagang AP-10<br />

Lam Barö AB-11<br />

Laga Barö AU-19 Lam Barö AB-13<br />

58<br />

L


L<br />

Lam Barö AB-13 Lam Cot AB-4<br />

Lam Barö AP-5 Lam Daya AB-4<br />

Lam Barö AB-4 Lam Dingin BA-2<br />

Lam Barö Angan AB-2 Lam Dom BA-1<br />

Lam Barö Bileue AB-5 Lam Durian AD-3<br />

Lm Barö Dayah AB-5 Lam Duroe AB-2<br />

Lam Barö Kueh AB-6 Lam Gaböih AB-6<br />

Lam Barö Seubun AB-6 Lam Gapang AB-4<br />

Lam Barö Sikèp BA-2 Lam Gawé AB-2<br />

Lam Barö Sukön AB-2 Lam Geu Barö AB-13<br />

Lam Barö Tunong AB-12 Lam Geu Tuha AB-13<br />

Lam Baröh AD-3 Lam Glumpang AB-5<br />

Lam Batèe AB-13 Lam Glumpang BA-4<br />

Lam Batèe AB-1 Lam Griheu AB-7<br />

Lam Batèe AB-1 Lam Gugöb BA-4<br />

Lam Beuga' AB-3 Lam Gurön AB-11<br />

Lam Beutöng AB-3 Lamie (Lam le) AD-2<br />

Lam Bheue AB-1 Lam llie Gantoe AB-3<br />

Lam Bhue' BA-4 Lam llie Mesjid AB-3<br />

Lam llie Teungoh AB-3<br />

Lam Biheue AB-2 Lam Iseu' AB-11<br />

Lam Biheue AB-2 Lam Jabat BA-3<br />

Lam Birah AB-13 Lam Jamèe BA-3<br />

Lam Bétra AB-2 Lam Jamèe AB-13<br />

Lam Blang Manyang AB-1 Lam Jamèe Dayah AB-13<br />

Lam Blang Trieng AB-1 Lam Jruen AB-12<br />

Lam Bueng BA-3 Lam Juhang AB-7<br />

Lam Bueng Blang AT-1 Lam Kabu AP-7<br />

Lam Bunot AB-3 Lam Kawé AP-8<br />

Lam Bunot AB-13 Lam Kawé AB-1<br />

Lam Bunot Paya AB-5 Lam Keumo' AB-11<br />

Lam Bunot Tanoh AB-5 Lam Klat AB-2<br />

Lam Cara' AB-12 Lam Kléng AB-3<br />

Lam Ceue AB-5 Lam Kruet AB-6<br />

Lam Kubu AB-12<br />

Lam Cot AB-1 Lam Ku' AB-12<br />

59


Lam Kunung AB-2 Lam Pasie AB-1<br />

Lam Kunyèt AB-1 Lam Paya AB-6<br />

Lam Kuta AP-15 Lam Peudaya AB-2<br />

Lam Kuta AP-16 Lam Peudeu Tunong AP-15<br />

Lam Kuta AU-17 Lam Peudeu Baröh AP-15<br />

Lam Kuta Blang Mè AB-7 Lam Peuneuruet<br />

Lam Lagang BA-3 Ujöng Blang AB-1<br />

Lam Leu'ot AB-3 Lam Peuneuruet<br />

Lam Leupueng AB-3 Gampöng AB-1<br />

Lam Lheu AB-13 Lam Peuneu'eun AB-1<br />

Lam Lubö' AB-3 Lam Peureumèe AB-4<br />

Lam Lumpoe AB-11 Lam Peu'ot BA-3<br />

Lam Lueng AB-3 Lam Phu Ot AB-13<br />

Lam Manyang AB-11 Lam Pineung AB-2<br />

Lam Mè AB-5 Lam Pisang AB-11<br />

Lam Mè Garöt AB-9 Lam Pisang AB-13<br />

Lam Neuheun AB-5 Lam Pisang Dayah AB-12<br />

Lam Nga AB-8 Lam Pisang Teungoh AB-12<br />

Lam Nga AB-9 Lam Pisang Tunong AB-12<br />

Lam Pageue AB-11 Lam Prèh AB-4<br />

Lam Pahan AG-9 Lam Prèh AB-4<br />

Lam Puja AB-2<br />

Lam Paku' AB-3 Lam Pulo BA-2<br />

Lam Palöh BA-1<br />

Lam Panah AB-12 Lam Pupo' Barö AB-3<br />

Lam Panah Baröh AB-3 Lam Pupo' Raya AB-3<br />

Lam Panah Dayah AB-3 Lam Pu'ue' AB-2<br />

Lam Panah Ineu AB-13 Lam Pu'ue' AB-5<br />

Lam Panah Ranjo AB-3 Lam Puyang AB-10<br />

Lam Panah Teungoh AB-3 Lam Raya AB-5<br />

Lam Panah Tunong AB-3<br />

Lam Panté AB-12 Lam Raya AB-9<br />

Lam Pasèh Acèh BA-3<br />

Lam Pasèh Kota BA-3 Lam Rèh AB-2<br />

Lam Pasèh Krueng AB-9 Lam Rèh AB-8<br />

Lam Pasèh Lhö' AB-9 Lam Reuneung AP-7<br />

60<br />

L


L<br />

Lam Reung AB-1 Lam Tuwi AD-3<br />

Lam Roh " AB-5 Lam Tutui AB-11<br />

Lam Rukam AB-11 Lam U AB-4<br />

Lam Sabang AB-5 Lam Ujöng AB-2<br />

Lam Seunia AB-6 Lam Ujöng AB-2<br />

Lam Seunong AB-5 Lam Ujöng AP-16<br />

Lam Seupeueng B A Lam Ura AB-13<br />

Lam Sidaya AB-1 Lam Urit AB-13<br />

Lam Sie AB-3 Lamamè' AD-3<br />

Lam Siem AB-5 Lamerem AD-13<br />

Lam Sinyeu AB-4 Lamatuha AS-5<br />

Lam Siot AB-3 Lampöh Drien AS-15<br />

Lam Sitéh AB-1<br />

Lam Sitéh Cot AB-13 Lampöh Keudè AB-5<br />

Lam Sod AB-1<br />

Lam Sujén AB-7 Lampöh Krueng AP-17<br />

Lam Tado' AB-1 Lampöh Lada AP-9<br />

LamTamot AB-12 Lampöh Lada AP-15<br />

Lam Tanjöng AB-13 Lampöh Oe AU-7<br />

Lam Téh BA-4 Lampöh Raja AB-3<br />

Lam Téh AB-11 Lampöh Rayé At-18<br />

Lam Téh Dayah AB-13 Lampöh Siröng AP-12<br />

Lam Téng AB-10 Lampöh Taröm AB-5<br />

Lam Teuba AB-12 Lancang AP-8<br />

Lam Teubèe Lancang AU-7<br />

Geupula AB-5 Lancang AU-19<br />

Lam Teubèe Mön Lancang Barat AU-4<br />

Ara AB-5 Lancö' AP-9<br />

Lam Teumèn Barat BA-3 Lancö' AU-18<br />

Lam Teumèn Timu BA-3 Lancö' U-20<br />

Lam Teungoh AB-11 Lancö' AU-23<br />

Lam Teungoh AB-4 Lancö' Bungo AU-7<br />

Lam Teungoh AD-10 Lancö'-Lancö' AU-6<br />

Lam Timpeueng AB-2 Lancö' Panté Ara AU-6<br />

Lam Trieng AB-5 Lancö'Ulim AU-7<br />

Lam Tuwi AB-3 Lancöng AD-16<br />

61


L<br />

Landu' AT-8 Gabungan AA-7<br />

Langa AU-23 Lawé Kinga Tebing<br />

Langi AD-13 Tinggi AA-7<br />

Langkahan AU-24 Lawé Kongkir AA-6<br />

Langka' AD-7 Lawé Kulö'<br />

Langkura AU-8 Gabungan AA-1<br />

Lango AD-5 Lawé Lening Aman AA-7<br />

Langung AD-5 Lawé Lening<br />

Lanting AD-15 Gabungan AA-7<br />

Lapahan Buaya AS-13 Lawé Meulang AS-4<br />

Lapang AD-4 Lawé Penangalan AA-2<br />

Lapang Barat AU-5 Lawé Perbunga AA-7<br />

Lapang Timur AU-5 Lawé Petandu' AA-3<br />

Lapéhan Mesjid AU-10 Lawé Rutung AA-1<br />

Lapeueng AB-10 Lawé Sagu Hilir AA-1<br />

L a s i k i n<br />

Lata Ayah<br />

A<br />

1 5<br />

?"<br />

AD-14<br />

Lawé Sagu Hulu<br />

L a w é S a w a n<br />

AA-1<br />

A S. 3<br />

Latahng AD-18 Lawé Sempilang A-6<br />

L a t r t , k<br />

1 4<br />

AD" LawéSigalall AA-7<br />

L a t , u n<br />

9 AD-18 Lawé Sigala Barat AA-7<br />

L a t<br />

° n<br />

9 AD-11 L a w é S j | a T j m u r M . 7<br />

L a u k e<br />

AD-14 L a w é S t u| M. 2<br />

Laure AD-14 L a w é S u m u r AA. 3<br />

Lawa Batu AD-7<br />

Lawang AU-11 Lawé Sumur AA-6<br />

Lawang AU-16 Lawé Tua Gabungan AA-7<br />

Lawé Beukung AA-2 Lawé Tungkal AA-6<br />

Lawé Beringin Gayo AA-7 Lawét AD-5<br />

Lawé Beringin Horas AA-7<br />

Lawé Buluh Didi AS-3 Laya Baung AD-13<br />

Lawé Dèski I AA-7<br />

Lawé Deski Sabas AA-7 Layan AP-19<br />

Lawé Dua Gabungan AA-3 Layeuen AB-6<br />

Lawé Hijö AA-3<br />

Lawé Kesumpat AA-7 Layung AD-9<br />

Lawé Kinga Lè'-Lè' AD-5<br />

62


L<br />

Lelabu AG-2 Leu U AB-1<br />

Leles AT-16 Léwa Jadi AG-1<br />

Leme AA4 Léwa' AD-13<br />

Lembah Alas AA-2 Lhang AB-1<br />

Lembah Baru AS-6 Lhèe Meunasah AP-4<br />

Lempuh AA-4 Lheue AP-18<br />

Lentong AS-13 Lheue Barat AU-7<br />

Lenga AG-7 Lheue Blang AB-1<br />

Leubang AD-15 Lheue Jeumpa AB-3<br />

Leubue AP-15 Lheue Simpang AU-7<br />

Leubö' AU-11 Lhieb AB-12<br />

Leubö' AU-9 Lhoh AB-10<br />

Leubö' Pémpéng AT-13 Lhong Cut BA-3<br />

Leubu Cot AU-10 Lhong Raya BA-3<br />

Leubu Mesjid AU-10 Lhö' Aman AS-8<br />

Leuen AP-13 Lhö Asahan AT-4<br />

Leugeu AT-13 Lhö'Asan AU-23<br />

Leugeue AB-1 Lhö'Awé-awé AU-6<br />

Leuhan AD-4 Lhö'Awé Teungoh AU-6<br />

Leuhob AP-13 Lhö' Banie AT-9<br />

Leuhob AP-14 Lhö' Bayu AU-20<br />

Leuhong AU-25 Lhö' Beringèn AU-24<br />

Leuhong AU-11 Lhö' Beungkuang AS-17<br />

Leukeun AD-9 Lhö' Bintang Hu AU-24<br />

LeungahBarö AB-12 Lhö' Böt AD-12<br />

Leupè AU-11 Lhö' Bubön AD-9<br />

Leupeum Mesjid AP-16<br />

Leupon Sirèn AU-25 Lhö' Buya AD-12<br />

Leupu AP-6 Lhö' Cut AU-20<br />

Leupueng Balè AB-3 Lho' Dagang AU-7<br />

Leupueng Brue' AB-3 Lhö' Dalam AT-4<br />

Leupueng Cut AB-13 Lhö' Dalam AT-13<br />

Leupueng Mesjid AB-5 Lhö' Euncin AU-1<br />

Leupung Riwat AB-13 Lhö' Gajah AP-23<br />

Leupueng Raye' AB-13 Lhö' Gajah AS-5<br />

Leupueng Ulèe Alu AB-5 Lhö' Gajah AU-20<br />

63


Lhö' Geulitut AU-21 Lhö' Pawöh AD-13<br />

Lhö' Geulumpang AT-3 Lhö' Pawöh AS-11<br />

Lhö' Geulumpang AD-12 Lhö' Pawöh AS-7<br />

Lhö' Geulumpang AS-5 Lhö' Puntoe AS-7<br />

Lhö' Guci AD-17 Lhö' Pusöng AP-2<br />

Lhö' Guci AD-5 Lhö' Pu'ue' AU-21<br />

Lhö' Iböh AU-1 Lhö' Pu'ue' AP-22<br />

Lhö' Igeuh AP-20 Lhö' Rambideung AU-21<br />

Lhö' Jö' AU-20 Lhö' Ramböng AT-5<br />

Lhö' Jö' AU-8 Lhö' Rameuen AD-11<br />

Lhö' Kareueng AU-9 Lhö' Reudeueb AU-24<br />

Lhö' Keutapang AS-17 Lhö' Reuhat AU-9<br />

Lhö' Keutapang AP-17 Lhö' Rukam AS-17<br />

Lhö' Keutapang AP-15 Lhö' Sandong AP-9<br />

Lhö' Krue' AU-20 Lhö' Sari AD-5<br />

Lhö' Kruet AD-10 Lhö' Seuntang AU-9<br />

Lhö' Kulam AU-7 Lhö' Seumira AU-18<br />

Lhö' Kuyuen AU-20 Lhö' Seumot AD-1<br />

Lhö' Leubu AP-10 Lhö' Seutöng AD-11<br />

Lho' Leuma' AT-4 Lhö' Seutui AU-1<br />

Lhö' Mambang AU-5 Lhö' Sialang Cut AS-4<br />

Lhö' Mamplam AS-8 Lhö' Tanoh AU-18<br />

Lhö' Malèe AD-19 Lhö' Timon AD-12<br />

Lhö' Medang Ara AT-11 Lhung Asan AS-2<br />

Lhö' Mè AP-16 Lhung Barö AS-7<br />

Lhö' Meureubö AU-20 Lhung Taro' AS-2<br />

Lhö' Mereubo AU-24 Lhut AD-3<br />

Lhö' Meureubö AU-9 Licèh AD-9<br />

Lhö' Meureue AT-4 Lieu AB-2<br />

Lhö' Mesjid AD-11 Ligan AD-10<br />

Lhö' Nga AU-5 Likat AA-3<br />

Lhö' Padang AD-11 Limau Purut AS-4<br />

Lhö' Palöh AP-16 Limau Saring AS-6<br />

Lhö' Pangè AD-11 Limo Blang AB-3<br />

Lhö' Panjoe AT-4 Limo Lam<br />

Lhö' Paröm AD-11 Leuweung AB-3<br />

64<br />

L


L<br />

Limo Mesjid AB-3 Lubö' Panyang AD-19<br />

Limpö' AB-2 Lubo Pasi Ara AD-19<br />

Linge AG-6 Lubö' Pusaka AU-24<br />

Ljnggi AD-15 Lubö' Sukön AB-4<br />

Lingom AB-3 Lubö' Layu AS-10<br />

Linggöng AU-17 Lubö' Tuweue AU-12<br />

Linggöng Sagoe AP-18 Lubu' Baik AD-13<br />

Lingka Kuta AU-5 Lubu' Damar AT-17<br />

Lingko' AP-16 Lubu' Sidup AT-6<br />

Lingko' AP-21 Lueng AU-17<br />

Lingko' Busu AP-12 Lueng AU-11<br />

Lueng Barö AD-11<br />

Linung Buien I AG-3 Lueng Barö AD-16<br />

Linung Buien II AG-3 Lueng Barö AU-9<br />

Lipah Cut AU-6 Lueng Barö AU-26<br />

Lipah Raye' AU-6 Lueng Barö AU-17<br />

Lipat Kajang AS-12 Lueng Barö AD-19<br />

Lokop AT-16 Lueng Bata BA-1<br />

Lon Asan AB-12 Lueng Bima AP-9<br />

Lon Baroh AB-12 Lueng Bulöh AD-19<br />

Longkip AS-13 Lueng Gampöng<br />

Cot Usi AP-12<br />

Lo'ot AT-16 Lueng Dama AP-4<br />

Lot Bener Klaipah AG-1 Lueng Daneung AU-17<br />

Lot Kala AG-5 Lueng Dua AT-18<br />

Luan Balu AD-14 Lueng Gayo AD-17<br />

Luar AS-3 Lueng le AB-4<br />

Luar AS-10 Lueng Jawa AD-19<br />

Lubö' AD-9 Lueng Keubeue AU-13<br />

Luba' Batèe AB-4 Lueng Keubeue<br />

Lubö' Batèe AB-13 Jagat AD-2<br />

Lubö' Batil AT-1 Lueng Kuli AU-17<br />

Lubö'Beutöng AD-16 Lueng Manyo AT-11<br />

Lubö' Buni AB-13 Lueng Mesjid AP-14<br />

Lubö' Gapui AB-4 Lueng Niböng AU-1<br />

Lubö' Manè AU-24 Lueng Peuet AT-18<br />

65


L<br />

Lueng Rambayan AP-14 Lueng Tuha AU-24<br />

Lueng Sa AT-18 Lugu AD-15<br />

Lueng Tanoh Thö AD-19 Lumban Sitio-Tio AA-6<br />

Lueng Taro' AS-8 Lumban Tua AA-6<br />

Lueng Tengku Yah AD-19 Lumut AG-6<br />

Lueng Sangau AP-12 Luthu Dayah Krueng AB-13<br />

Lueng Teuku Bén AD-7 Luthu Lam Weue AB-13<br />

Lueng Teungoh AU-7 Lutueng AP-6<br />

66


M<br />

Macah AD-11 Manggis Harapan AS-6<br />

Madan AU-19 Manggra AB-3<br />

Madat AS-10 Manjéng AD-5<br />

Madat AT-18 Manta' Raya AP-18<br />

Maddi AU-25 Manyang AP-8<br />

Madika AP-18 Manyang AP-5<br />

Maha Singkil AA-3 Manyang AU-12<br />

Mah'èng AB-3 Manyang AU-9<br />

Makrukon AP-14 Manyang AU-25<br />

Malasin AD-13 Manyang Baröh AU-22<br />

Mali Cot AP-16 Manyang Cut AP-9<br />

Mali Meunasah U Manyang Lancö' AP-9<br />

Kèe AP-16 Manyang Tunong AU-25<br />

Mamas AA-2 Manyang Tunong AU-25<br />

Mamprèe AP-20 Mare' AD-5<br />

Mamprèe AU-11 Mareue AD-3<br />

Mamplam AP-5 Marlempang AT-1<br />

Mamplam AP-18 Masén AD-10<br />

Mancang AP-15 Mata le AB-9<br />

Mancang AU-19 Mata le AU-9<br />

Mancang AU-9 Mata le AU-17<br />

Mancang AU-8 Mata fe AT-14<br />

Mancang AP-16 Mata le AD-10<br />

Mandilang AS-13<br />

Mandumpang AS-12 Mata le AS-2<br />

Manè AP-6 Mata le AS-4<br />

Manè Déyah AB-1 Mata Mamplam AU-17<br />

Manè Kareueng AU-3 Mata U AU-9<br />

Manè Kawan AU-21<br />

Manè Meujingki AU-6 Matang AP-22<br />

Manè Rampa' AT-5 Matang AT-5<br />

Manè Tunong AU-13<br />

Mangang AA-8 Matang Anoe AU-21<br />

Mangeue AB-12 Matang Ara Acèh AT-11<br />

Matang Ara Jawa AT-11<br />

Manggi AD-5 Matang Aröngan AU-24<br />

67


Matang Balöi AU-25 Matang Kuli AP-8<br />

Matang Bangka AU-7 Matang KUli AU-7<br />

Matang Barö AU-1 Matang Kumbang AU-1<br />

Matang Baröh AU-26 Matang Kumbang AU-10<br />

Matang Bayu AU-1 Matang Kumbang AT-18<br />

Matang Bén AU-25 Matang Kunyèt * AT-12<br />

Matang Beringin AU-1 Matang Lada AU-21<br />

Matang Blang Sialét AU-1 Matang Lawang AU-1<br />

Matang Bungong AT-4 Matang Linya AU-1<br />

Matang Cengai AT-10 Matang Manè AU-25<br />

Matang Ceubré' AU-1 AU-1 Matang Manéh AU-24<br />

Matang Cibré' AU-25 Matang Manyam AU-1<br />

Matang Cicin AT-11 Matang Manyang AT-10<br />

Matang Cot Pasè AU-17 Matang Mè AU-11<br />

Matang Cut AU-1 Matang Mesjid AU-17<br />

Matang Drien AU-24 Matang Munyè AU-9<br />

Matang Geutoe AT-3 Matang Munyè AU-11<br />

Matang Geulumpang Matang Munyè AU-22<br />

Dua Meunasah Dayah AU-17 Matang Neuheun AT-12<br />

Matang Niböng AT-18<br />

Matang Geulumpang Matang Niböng AU-7<br />

Dua Meunasah Timu AU-17 Matang Panyang AT-12<br />

Matang Guru AT-18 Matang Panyang AU-1<br />

Matang Janèng AU-26 Matang Panyang AU-11<br />

Matang Jareueng AU-18 Matang Panyang AU-21<br />

Matang Jeulikat AU-21 Matang Pasi AU-16<br />

Matang Juröng AU-24 Matang Paya AU-1<br />

Matang Kareueng AU-1 Matang Peureula' AT-18<br />

Matang Karing AU-21 Matang Peusangan AU-11<br />

Matang Kèh AU-11 Matang Pineung AU-1<br />

Matang Keulayu AU-1 Matang Pineung AT-3<br />

Matang Keupula I AT-18 Matang Puding AT-18<br />

Matang Keupula II AT-18 Matang Puntöng AU-21<br />

Matang.Keupula III AT-18 Matang PUntöng AU-19<br />

vlatang Keutapang AU-24 Matang Pupanji AU-9<br />

Matang Kruet AT-18 Matanq Rawa AU-1<br />

68<br />

M


M<br />

Matang Raya AU-24 Matang Tunong AU-26<br />

Matang Raya Barat AU-1 Matang Ulim AU-19<br />

Matang Ulim AU-1<br />

Matang Raya Timu AU-1 Matang Urung AD-15<br />

Matang Raye' AT-4 Matang Wakeueh AU-18<br />

Matang Raye' AT-18 Matang Wéng AT-18<br />

Matang Raye' I AT-4 Maté le AU-17<br />

Matang Raye' II AT-4 Mè AU-11<br />

Matang Reudeuep AU-1<br />

Mè AU-12<br />

Matang Reuiét AU-16 Mè Arön AU-22<br />

Matang Rö' AT-18<br />

Matang Rubé' AU-24 Mè Hagu AP-14<br />

Matang Sagoe AU-17 M e Matang Panyang AU-26<br />

Matang Santeuet AU-24 f^è Meureubö AU-26<br />

Matang Seureudang AU-24 Mè Krueng<br />

Matang Seukèe PulötAU-24 Seumideun AP-14<br />

Matang Seuleuma' AT-12 M è Lampöh Saka AP-14<br />

Matang Seulimèng AT-9 M è p a n yang AP-12<br />

Matang Seuntang AT-17 ^ e pj a y e' AU-17<br />

Matang Seupéng AT-1 y\ e Teungoh AP-12<br />

Matang Seutui AT-10 Mè Tanjung AP-12<br />

Matang Sijeu' Barat AU-1<br />

Matang Sijeu' Timu AU-1 Mè Tanoh AP-14<br />

Matang Sijeu' Meujambè AU-6<br />

Teungoh AU-1 Meujè AP-5<br />

Matang Teupah AT-1 Meulidi AT-16<br />

Matang Teungoh AU-24 Meunanggini AT-6<br />

Matang Teungoh AU-1 Meunafa AD-8<br />

Matang Teungoh AU-9<br />

Matang Teungoh AU-9 Mengaya AG-3<br />

Matang Teungoh AU-7 Meungit AP-12<br />

Matang Teungob AU-18 Meunuang AD-5<br />

Matang Teungoh Meurant AA-6<br />

Selatan AU-24 Meureubö AU-9<br />

Matang Tunong AU-19 Meureubö Dua AT-2<br />

69


M<br />

Meureubö Juröng AU-26 Mesjid Beu'ah AP-4<br />

Meureubö Juröng AU-26 Mesjid Beurabo AP-13<br />

Meureubö Lama AU-26 Mesjid Beureuleueng AP-4<br />

Meureubö Puntöng AU-21 Mesjid Blue' AU-12<br />

Meureuduati BA-1 Mesjid Bungie AP-18<br />

Mesjid Geuliding AP-13<br />

Meuriya AP-13 Mesjid Gigieng AP-18<br />

Mersa' AS-4 Mesjid Gögö AP-13<br />

Meusé AT-16 Mesjid Keumangan AP-12<br />

Mesjid AP-11 Mesjid Kunyèt AP-13<br />

Mesjid AP-3 Mesjid Lam Ujöng AP-7<br />

Mesjid AP-10 Mesjid Meura'sa AU-3<br />

Mesjid AP-15 Mesjid Pira' AU-11<br />

Mesjid AP-7 Mesjid Palöh AP-13<br />

Mesjid AP-8 Mesjid Panté Raja<br />

Mesjid AP-12 Timur AP-22<br />

Mesjid AP-21 Mesjid Peudaya AP-13<br />

Mesjid AP-21 Mesjid Peudue' Baröh AP-22<br />

Mesjid AU-16 Mesjid Punteuet AU-3<br />

Mesjid AU-12 Mesjid Reubèe AP-4<br />

Mesjid AU-19 Mesjid Rumpong AP-14<br />

Mesjid AD-5 Mesjid Runtöh AP-15<br />

Mesjid AD-5 Mesjid Tanjöng AP-13<br />

Mesjid AS-16 Mesjid Tringgadéng AP-22<br />

Mesjid AU-19 Mesjid Tuha AD-5<br />

Mesjid I AT-1 Mesjid Tuha AP-9<br />

Mesjid Tungköp AP-7<br />

Mesjid AT-11 Mesjid Ulèe Gampöng AP-7<br />

Mesjid Andeue AP-10 Mesjid Ulim Baröh AP-23<br />

Mesjid Arè AP-4 Mesjid Ulim Tunong AP-23<br />

Mesjid Amud AP-5 Mesjid Yaman AP-12<br />

Mesjid Andeue AP-10 Mètareuem AP-4<br />

Mesjid Bamböng AP-4 Meucat AU-9<br />

Mesjid Barö AD-9 Meucat AP-3<br />

Mesjid Barö AU-18 Meucat AP-15<br />

Mesjid Baru AP-7 Meucat AP-22<br />

70


M<br />

Mesjid Meumeu'aneu' AP-4 Meunasah Alue AU-7<br />

Meucat AU-19 Meunasah Alue AU-16<br />

Meucat AU-22 Meunasah Alue AU-14<br />

Meudang Ara AU-23 Meunasah Alue AU-15<br />

Meudang Ara AT-12 Meunasah Alue le<br />

Meudang Ara AS-2 Putéh AU-1<br />

Meudang Ara AU-1 Meunasah Ara AD-5<br />

Meunasah Ara AP-1<br />

Meudang Ara AT-4 Meunasah Arön AP-8<br />

Meudang Ara AT-6 Meunasah Arön AU-13<br />

Meudang Ghon AD-3 Meunasah Arön AT-4<br />

Meudheun AD-3 Meunasah Asan AT-18<br />

Meue AP-22 Meunasah Asan AU-18<br />

Meugat Mèh AD-11 Meunasah Ba'ét AB-4<br />

Meugit Kayèe Meunasah Ba' U AB-6<br />

Panyang AP-2 Meunasah Ba' Trieng AB-4<br />

Meugit Sagoe AP-2 Meunasah Ba' Trieng AB-5<br />

Meugo Cut AD-5 Meunasah Balè AB-6<br />

Meugo Raye' AD-5 Meunasah Balè AP-16<br />

Meujèe Mesjid AP-14 Meunasah Balè AP-1<br />

Maenasah Balé' AP-9<br />

Meulaka AS-4 Meunasah Barö AB-4<br />

Meulayo AB-5 Meunasah Barö AB-6<br />

Meulayu AP-7 Meunasah Barö AP-8<br />

Meuleuweue' AP-14 Meunasah Barö AP-16<br />

Meulie' AU-18<br />

Meuligoe AS-11 Meunasah Barö AP-1<br />

Meunasah Barö AB-12<br />

Meulinggèe AB-10 Meunasah Barö AU-13<br />

Meunara AB-3 Meunasah Baröh AU-8<br />

Meunasah AS-15<br />

Meunasah Abah Lueng AP-1 Meunasah Baröh AU-16<br />

Meunasah Aki<br />

Neungoh AP-1 Meunasah Baröh<br />

Meunasah Alue AP-1 Lancö' AP-1<br />

71


M<br />

Meunasah Beung AP-23 Meunasah Cot Paleue AP-18<br />

Meunasah Beunot AU-15 Meunasah Cut AP-4<br />

Meunasah Beureum- Meunasah Cut AP-1<br />

bang AP-2 Meunasah Cut AP-1<br />

Meunasah Beutöng AB-6 Meunasah Cut AU-16<br />

Meunasah Bie AP-9 Meunasah Cut AU-15<br />

Meunasah Blang AU-14 Meunasah Daböih AP-5<br />

Meunasah Blang AU-24 Meunasah Daböih AP-1<br />

Meunasah Blang AT-3 Meunasah Dayah AB-4<br />

Meunasah Blang AP-14<br />

Meunasah Blang AP-18 Meunasah Dayah AD-1<br />

Meunasah Blang AP-18 Meunasah Dayah AP-1<br />

Meunasah Blang AU-14 Meunasah Dayah AP-1<br />

Meunasah Blang AU-16 Meunasah Dayah AP-12<br />

Meunasah Blang Ara AU-8 Meunasah Dayah AU-7<br />

Meunasah Blang Barö AP-1 Meunasah Dayah AU-18<br />

Meunasah Blang Cutt AP-9 Meunasah Dayah AU-8<br />

Meunasah Blang<br />

Glong AP-1 Meunasah Dayah AU-18<br />

Meunasah Blang GuyuiAP-16 Meunasah Dayah AU-14<br />

Meunasah Blang Iböh AP-1 Meunasah Dayah AU-25<br />

Meunasah Blang Meunasah Dayah AU-9<br />

Krueng AP-1 Meunasah Dayah AU-24<br />

Meunasah Blang Meunasah Dayah<br />

Paröh AU-14 Kp. Pisang AP-16<br />

Meunasah Blang<br />

Sakti AP-16 Meunasah Dayah<br />

Meunasah Blang Seupéng AU-23<br />

Sukön AP-1 Meunasah Kayèe<br />

Meunasah Bujö' AU-1 Raya AP-1<br />

Meunasah Bukét AU-8 Meunasah Dayah Tuha AP-16<br />

Meunasah Bulöh AD-5 Meunasah Dayah UsénAP-9<br />

Meunasah Bungong AP-5 Meunasah Drang AU-13<br />

Meunasah Bungong AU-16 Meunasah Eumpéh AP-16<br />

Meunasah Cebré' AP-18 Meunasah Eumpéh AP-18<br />

Meunasah Cot Baröh AP-1 Meunasah Gampöng AP-1<br />

72


M<br />

Meunasah Gampöng Meunasah Keurisi<br />

Blang AP-14 Raya AP-2<br />

Meunasah Gantung AD-5 Meunasah<br />

Meunasah Geudöng AU-1 Keutapang AU-7<br />

Meunasah Geudöng AU-24 Meunasah<br />

Meunasah Glé Gapui AP-7 Keutapang AT-3<br />

Meunasah Gong AP-18 Meunasah Kinco AD-5<br />

Meunasah Hagu AP-9 Meunasah Krueng AB-4<br />

Meunasah Hagu AT-12 Meunasah Krueng AP-8<br />

Meunasah Hagu AU-1 Meunasah Krueng AU-16<br />

Meunasah Ho' AB-7 Meunasah Krueng AU-17<br />

Meunasah Intan AB-4 Meunasah Krueng AU-15<br />

Meunasah Jeumpa AT-4 Meunasah Krueng AT-4<br />

Meunasah Jijiem AP-1 Meunasah Krueng AD-1<br />

Meunasah Kabat AP-14 Meunasah Krueng AP-23<br />

Meunasah Krueng<br />

Meunasah Kaluet AB-4 Kala AB-7<br />

Meunasah Karieng AB-6 Meunasah Krueng<br />

Reubèe AP-4<br />

Meunasah Kayèejatoe AP-1 Meunasah Krumbé' AP-14<br />

Meunasah Kulam AB-8<br />

Meunasah Krumbé' AP-14<br />

Meunasah Kayèe Meunasah Kulam AP-9<br />

Raya AP-1<br />

Meunasah Keudè AB-8 Meunsah Kulam AP-9<br />

Meunasah Keudè<br />

Cunda AU-14 Meunasah Kulam AU-8<br />

Meunasah Keudè Meunasah Kulam AD-10<br />

Lueng Putu AP-1 Meunasah Kumbang AP-5<br />

Meunasah Keudè Meunasah Kumbang AP-23<br />

Paru AP-1<br />

Meunasah Keulili AU-25 Meunasah Kumbang AP-2<br />

Meunasah Keupula AP-18<br />

Meunasah Keupö' AU-25 Meunasah Kumbang AU-8<br />

Meunasah Keurisi<br />

Lueng AP-2 Meunasah Kupula AU-7<br />

73


M<br />

Meunasah Lam Baro AB-6 Meunasah Mè AP-4<br />

Meunasah Lam BidóngAP-18 Meunasah Mè AP-8<br />

Meunsah Lam Giré' AB-6 Meunasah Mè AP-12<br />

Meunasah Lam Mè AD-3 Meunasah Mè AP-22<br />

Meunasah Lancang AP-1 Meunasah Mè AP-2<br />

Meunasah Lancö' AU-18 Meunasah Mè AU-14<br />

Meunsah Mè AP-3<br />

Meunasah Leubö' AT-18 Meunasah Mesjid AP-12<br />

Meunasah Leupè AD-3 Meunasah Mesjid AP-1<br />

Meunasah Lhèe AP-18 Meunasah Mesjid AU-18<br />

Meunasah Mesjid AU-14<br />

Meunasah Lhö' AP-9 Meunasah Mesjid<br />

Blang .lheue AP-23<br />

Meunasah Lhö' AU-13 Meunasah Mesjid<br />

Meunasah Liliep AP-18 Lam Lhom AB-6<br />

Meunasah Lincah AU-18 Meunasah Mesjid<br />

Meunasah Lueng AP-14 Lam Pu'ue' AB-6<br />

Meunasah Lueng AP-16<br />

Meunasah Lueng AU-18 Meunasah Mesjid<br />

Meunasah Mali Leupung AB-6<br />

Mesjid AP-16 Meunasah Meucap AU-17<br />

Meunasah Mancang AP-20 Meunasah Meucat AU-15<br />

Meunasah Meucat AP-12<br />

Meunasah Mamplam AU-18<br />

Meunasah Meunyè<br />

Meunasah Mamplam AU-25 Lhèe AU-25<br />

Meunasah Macang AP-9 Meunasah Meurandéh AP-1<br />

Meunasah Meureubö AU-24<br />

Meunasah Manyang AB-4 Meunasah Mon AB-8<br />

Meunasah Manyang AB-4 Meunasah Mon Cut AB-6<br />

Meunasah Manyang AB-6 Meunasah Nien AP-18<br />

Meunasah Manyang AB-4 Meunasah Niböng AU-17<br />

Meunasah Manyang AP-1<br />

Meunasah Paku AP-2<br />

Meunasah manyang AU-14 Meunasah Papeuen AB-4<br />

Meunasah Manyèt AB-4 Meunasah Panah AP-20<br />

74


M<br />

Meunsah Panté AU-1 Meunasah Raye' AD-3<br />

Meunasah Panté AD-1<br />

Meunasah Panté AP-18 Meunasah Raye' AU-15<br />

Meunasah Panton<br />

Labu SAU-24 Meunasah Raye' AD-5<br />

Meunasah Paya AT-11 Meunasah Raye' AU-9<br />

Meunah Paya Meunasah Reudeuep AU-7<br />

Paleue AP-18<br />

Meunasah Paya Meunasah Sagoe AP-1<br />

Terbang AU-25 Meunasah Sagoe AP-5<br />

Meunasah Peukan AP-17 Meunasah Sagoe AU-21<br />

Meunasah Pintö AU-13 Meunasah Sawang AP-1<br />

Meunasah P'uep/ Meunasah Sanggét AP-5<br />

Lueng Niböng AP1 Meunasah Sarah<br />

Meunasah Pulo AU-16 Panyang AP-1<br />

Meunasah Pulo AU-20<br />

Meunasah Serba AD-3<br />

Meunsha Seukèe AP-18<br />

Meunasah Pulo Meunasah Seukèe AP-5<br />

P'uep AP-1 Meunasah Seuneubö'<br />

Meunasah Pulo Rayé AU-25<br />

Rhéng AP-1 Meunasah Sirèn AP-1<br />

Meunasah Pupu AP-23<br />

Meunasah Sukön AP-11<br />

Meunasah Pu'ue' AU-18 Meunasah Sukön AP-18<br />

Meunasah Sukön AS-7<br />

Meunasah Pu'ue' AT-4 Meunasah Tambö AU-7<br />

Meunasah Rabo AU-16 Meunasah Tambö AU-16<br />

Meunasah Rambot AP-12<br />

Meunasah Rambot AD-5 Meunasah Tanoh<br />

Meunasah Rawa AU-9 Mirah AP-1<br />

Meunasah Raya AP-14 Meunasah Teungoh AP-1<br />

Meunasah Raya AP-16 Meunasah Teungoh AP-9<br />

Meunasah Raya AP-9 Meunasah Teungoh AU-7<br />

Meunasah Teungoh AU-8<br />

Meunasah Raya Paya AP-18 Meunasah Teungoh AU-9<br />

75


M<br />

Meunasah Teungoh AT-12 Meurah AB-12<br />

Meunasah Teungoh AT-18 Meurah AU-18<br />

Meunasah Teungoh AD-3 Meura'sa AP-8<br />

Meunasah Teungoh AD-1 Meura'sa AP-9<br />

Meurandéh AT-10<br />

Meunasah Teungoh AS-7 Meurandéh AT-11<br />

Meunasah Teupin Jö' AU-25 Meurandéh AS-7<br />

Meunasah Tingkeum AT-18 Meurandéh Alue AP-2<br />

Meunasah Tuha AB-11 Meurandéh Paya AU-1<br />

Meunasah Tuha AB-13 Meurandéh Sua' AD-11<br />

Meunasah Tuha Lada AP-1 Meurandih Paya AG-8<br />

Meunasah Tungau AP-18 Meureubö AU-10<br />

Meunasah Tunong AB-12 Meureubö AD-5<br />

Meunsah Tunong AU-16 Meureubö AD-11<br />

Meunasah Tunong AT-18 Meuna Arön AU-22<br />

Meunasah Tunong<br />

M e u r , a B u e<br />

„ ,.<br />

A U<br />

' 2<br />

L u e n o AU-7 Meuna Matang Kuli AU-11<br />

Meurya AU-8<br />

Meunasah Tutöng AB-4 Meuriya AU-9<br />

Meunasah Tutöng AB-9<br />

meunsah Tutöng AP-1 Meuna Palöh AU- 4<br />

Meunasah Tutöng AD-3 Meuria Seuleuma AU-11<br />

Meunasah Udeueng AP-1 Meusalee Lhö AB-3<br />

Meunasah Ujöng LebatAP-1<br />

M e u s e A U<br />

" 5<br />

Meunasah Ujöng Pacu AU-14 Meutara AD-3<br />

Meunasah Ukè AP-5 Meuteumpeum AP-5<br />

Meunasah Uteunkot<br />

M e u t i a A T<br />

- 1 0<br />

Cunda AU-14 Mibo BA-3<br />

Meunasah Wèh AD-3 Mideuen Geudöng AU-18<br />

Meuntulang AD-5 Mideuen Jö' AU-18<br />

Mirue' AB-4<br />

Meunyè AU-9 Mirue' Lam Reudeuep AB-2<br />

Meunyè Payöng AU-12 Mirue' Taman AB-2<br />

Meunyè Peuet AU-12 Mitem AD-13<br />

Meunyè Cut Bahagia AU-8 Mon Alue AB-3<br />

Meuyub AP-10 Mon Ara AB-9<br />

76


M<br />

Mon Ara AP-12 Muké AP-13<br />

Mon Ara AU-10 Mukhan AD-3<br />

Mon Bateung AD-11 Muko AP-13<br />

Mon Crang AU-22 Muko AD-5<br />

Mon Dua AD-2 Muko Baröh AP-2<br />

Mon Geudöng AT-13 Muko Bulöh AP-2<br />

Mon Geudöng AU-2 Muko Dayah AP-2<br />

Mon Gal AG-2 Muko Juröng AP-2<br />

Mon Ikeun AB-6 Muko Kuthang AP-2<br />

Mon Jeureuja' AU-5 Muko Meungit AP-2<br />

Mon Keulayu AU-5 Mulia BA-2<br />

Mulieng AP-9<br />

Mon Mata AB-7 Mulieng Manyang AU-8<br />

Mon Mata AD-6 Mulieng Meucat AU-8<br />

Mon Panah AB-13 Mungkur AG-6<br />

Mon Pasöng AD-19 Munyè Pira' AU-11<br />

Munyè Seuleuma' AU-11<br />

Muara Baru AA-6 Munyè Tujöh AU-11<br />

Muara Batu-Batu AS-13 Mureue Baröh AB-3<br />

Muara Lawé Bulan AA-1 Mureue Bueng U AB-3<br />

Muara Pea AS-13 Mureue Lam Glum-<br />

Muara Situlan AA-7 pang AB-3<br />

Mude Nosar AG-3 Mureue Ulèe T'rti AB-3<br />

Muröng AU-19<br />

Muröng Cot AP-16<br />

Muka Blang AS-5 Muröng Lhö' AP-16<br />

Muka Blang AP-22 Mutiara AS-11<br />

Muka Sungai Kuru' AT-17 Mutiara Damai AA-6<br />

77


N a c a<br />

AS-18 Neubö' Ye Peutua<br />

Naga Timbul AA-7 Putéh AD-2<br />

Naga Umbang AB-6 Neuheun AB-8<br />

Naibos AD-15 Neuheun AP-3<br />

N a<br />

'°n AT-16 Neuheun AU-17<br />

Naleung AT-5 Neulop AP-4<br />

Nuelop AP-7<br />

Namo Buaya AS-13 Neurö' AP-5<br />

Namplöh Barö AU-18 Neusö' AB-1<br />

Namplöh Blang Neusö' Aceh BA-1<br />

Garang AU-18 Neusö' Jaya BA-1<br />

Namplöh Krueng AU-18 Nga AU-9<br />

Namplöh Manyang AU-18 Nga AU-9<br />

Namplöh Papeuen SU-18 Nga AU-9<br />

Namprèe AU-22 Nga AU-11<br />

Nancala AD-15 Nga AU-12<br />

Nancawa AD-15 Ngkeran AA-6<br />

Nanggroe Barat AP-23 Ngkeran Alur Buluh AA-3<br />

Nanggroe Timur AP-23 Niböng AU-12<br />

Napai AD-19 uiböng AU-23<br />

Nupagaluh AS-12 N j bö n g A p. 1 2<br />

Nasé Mè AU-7 N j b ö r i g B a r ö n A U. 2 5<br />

Nasrehe AD-8 Niböng Wakheuh AU-25<br />

Natam<br />

Neubö'Badeu'<br />

AA-2<br />

AP-19<br />

N i c a n<br />

N i c a n<br />

A p. 4<br />

A L M 7<br />

Nicah Awa AT-18<br />

Neubö' Dalam AD-19 Nigan AD-11<br />

Neubö' Pasi/Ara AD-19 Niron AB-13<br />

Neubö' Saboh AT-18 Nusa AB-6<br />

Neubö' Ye Peutua Nusa AD-3<br />

Kadam AD-2 Nya AB-13<br />

78<br />

N


O<br />

Oboh AS-13 One Bale Atu AG-5<br />

79


Padang AA-9 Pakb AP-21<br />

Padang AD-11 Paku' AB-3<br />

Padang AS-7 Paku AU-18<br />

Padang AP-18 Paleuh Blang AB-4<br />

Padang AS-17 Paleuh Pulo AB-4<br />

Padang AD-12 Pala'Hulu AS-15<br />

Padang AS-4 Pala' Hilir AS-15<br />

Padang Ba' Jö' AS-16 Palau Bengkalak AD-18<br />

Padang Ba' Jeumpa AS-16 Palimbungan AD-5<br />

Padang Barö AS-15 Palö' AA-4<br />

Padang Baru AS-6 Palöh AU-17<br />

Padang Datar AD-6 Palöh AU-18<br />

Padang Geulumpang AS-2 Palöh AB-10<br />

Padang Jawa AD-19 Palöh AP-15<br />

Padang Kasah AT-4 Dalöh AU-26<br />

Padang Kawa AS-16 . alöh Awé AU-13<br />

Padang Keulèlè AS-7 Palöh Batèe AU-14<br />

Padang Kléng AD-17 Palöh Dama AU-5<br />

Padang Langgis AT-17 Palöh Gadéng AU-4<br />

Padang Mancang AD-5 Palöh Igeuh AU-4<br />

Padang Meuria AU-24 Palöh Jeurat AP-13<br />

Padang Panjang AS-15 Palöh Jeureula AP-16<br />

Padang Panyang AD-7 Palöh Kambu' AP-12<br />

Padang Pasir AA-8 Palöh Kayèe Kunyèt AU-15<br />

Padang Peulumat AS-6 Palöh Kayèe Kunyèt AU-5<br />

Padang Rasian AS-4 Palöh Lada AU-4<br />

Padang Rubó' AD-7 Palöh Lhö' AP-12<br />

Padang Sakti AU-1 A Palöh Mambu AU-15<br />

Padang Seurahét AD-4 Palöh Mamprèe AU-15<br />

Padang Sikaboe AD-5 Palöh Mè AU-5<br />

Padang Sikabu AS-5 Palöh Meunasah<br />

Padang Unoe AD-8 Raya AP-12<br />

Pahlawan AT-11 Palöh Naleueng AP-21<br />

Pahlawan AT-6 Palöh Panyang AU-6<br />

Pajar Harapan AS-4 Palöh Peuradi AU-5<br />

Paki Raman AS-12 Palöh Puntie AU-14<br />

80<br />

P


p<br />

Palöh Raya AU-5 Pantai Tinjau AT-6<br />

Palöh Raya AU-13 Panté AU-9<br />

Palöh Seulimong AU-6 Panté AU-25<br />

Palöh Tinggi AP-12 Panté AU-22<br />

Palöh Teungoh AP-12 Panté AB-4<br />

Palöh Tö'due' AP-18 Panté AP-12<br />

Palöng AP-5 Panté Ara AU-17<br />

Panca AB-12 Panté Ara AD-1<br />

Panda' AU-10 Panté Arè AP-4<br />

Pandrah Janèng AU-7 Panté Barö AU-6<br />

Pandrah Kandé AU-7 Panté Barö<br />

Panga Pilo' AP-4 Glesiblah AU-17<br />

Pangè AD-9 Panté Barö<br />

Panggöng ;AD-6 Glumpang AU-17<br />

Panggöng AD-4<br />

Panggöi AU-14 Panté Barö Panté<br />

Pangi AS-12 Manyang AU-17<br />

Pangkalan AT-8 Panté Bayam AT-18<br />

Panté Beureunè AP-9<br />

Pangkalan Sulampi AS-12 Panté Cermin AD-3<br />

Pangoe Déyah BA-4 Panté Cermin AD-5<br />

Pangoe Raya BA-4 Panté Cermin AD-11<br />

Pangoe AP-4 Panté Ceumpa AT-19<br />

Pangur AA-4 -Panté Cut AU-17<br />

Panigah AU-13 Panté Cut AS-5<br />

Panté Gaki Balè AU-24<br />

Panjang Baru AS-15 Panté Garöt AP-7<br />

Panji AS-13 Panté Breueh AU-10<br />

Panji Mulia I AG-4 Panté Geulima AS-6<br />

Panji Mulia II AG-4 Panté Geulumpang AS-16<br />

Panju Pian AS-17 Panté Jaloh AU-20<br />

Panosan AA-5 Panté Kera AT-16<br />

Pantan Nungka AG-6 Panté Krueng AP-16<br />

Pantai Balai AT-17 Panté Keutapang AD-3<br />

Pantai Cermin AP-13 Panté Kulu AP-21<br />

Pantai Peureula' AT-6 Panté Kuyuen AD-12<br />

81


Panté Labu AT-18 Panton Geulima AU-17<br />

Panté Lhong AU-17 Panton Gurah AU-13<br />

Panté Lhö'Kaju AP-7 Panton Kabu AD-17<br />

Panté Meureubö AT-18 Panton Krueng AD-17<br />

Panté Meutia AD-9 Panton Krueng AD-10<br />

Panté Paku AU-17 Panton Luas AS-17<br />

Panté Panah AT-18 Panton Luas AS-11<br />

Panté Pira' AS-7 Panton Makmu AD-3<br />

Panté Pira' AS-15 Panton Makmu AD-9<br />

Panté Peusangan AU-17 Panton Makmur AS-7<br />

Panté Pira' AU-11 Panton Makmur AD-6<br />

Panté Pisang AU-17 Panton Meureubö AT-4<br />

Panté Piyeue AU-17 Panton Mesjid AU-10<br />

Panté Raja AS-7 Panton Pangè AD-2<br />

Panté Ranub AU-17 Panton Pawöh AS-6<br />

Panté Rakyat AS-5 Panton Raya AS-2<br />

Pante' Ramböng AT-18 Panton Raya AP-22<br />

Panté Rawa AB-13 Panton Raye' I AU-8<br />

Panté Raya AG-4 Panton Raye' II AU-8<br />

Panton Raye A AT-4<br />

Panté Rie' BA-1 Panton Raye' B AT-4<br />

Panté Seuleuma' AU-11 Panton Raye'M AT-4<br />

Panté Sikumbang AU-5 Panton Raye' T AT-4<br />

Panté Sirèn AP-21 Penyau AP-5<br />

Panté Sukön AU-17 Papeuen AP-11<br />

Panté Teungoh AP-17 Papeuen AP-21<br />

Panton AU-15 Parang Sikureueng AU-5<br />

Panton AD-19 Parang Sikureueng AU-11<br />

Panton AD-17 Parom AD-11<br />

Panton Bahagia AD-9 Paro AB-7<br />

Panton Bayam AD-1 Pardamèan AA-7<br />

Panton Bayu AD-2 Pardemuan I AA-7<br />

Panton Bilie AS-4 Pardemuan II AA-7<br />

Panton Bilie AU-7 Pasar AP-13<br />

Panton Bilie AS-18 Pasar Acèh AD-4<br />

Panton Beunot AP-20 Pasar Blang Pidie AS-2<br />

82<br />

P


p<br />

Pasar Indra Puri AB-3 Pasi Luna' AD-19<br />

Pasar Kota Bakti AP-16 Pasi Mali (M.B) AD-19<br />

Pasar Kuta Bahagia AS-5 Pasi Mali (MLM) AD-19<br />

Pasar Kuta Canè AA-1 Pasi Meurapat AS-3<br />

Pasar Lama AS-6 Pasi Mesjid AD-5<br />

Pasar Lam No AD-3 Pasi Meugat AD-5<br />

Pasar Lam Paku' AB-3 Pasi Pandan AD-19<br />

Pasar Panjang AS-13 Pasi Panyang AD-19<br />

Pasar Puntung AA-3 Pasi Pawang AD-17<br />

Pasar Seulimeum AB-12 Pasi Peukan Barö AP-17<br />

Pasar Simpang Tiga AG-4 Pasi Pinang AD-5<br />

Pasar Singkil AS-14 Pasi Rawa AP-17<br />

Pasar Tapanduan AS-17<br />

Pasheu Beutöng AB-1 Pasi Seubadéh AS-1<br />

Pasi AB-4 Pasi Teubèe AD-17<br />

Pasi AB-7 Pasi Teungoh AD-5<br />

Pasi AP-8 Pasi Timon AD-17<br />

Pasi Acèh AD-19 Pasi Tula' Bala AD-17<br />

Pasi Acèh Baroh AD-5 Pasir AA-9<br />

Pasi Acèh Tunong AD-5 Pasir Bangun AA-6<br />

Pasi Ara AD-19 Pasir Belo AS-13<br />

Pasi Asahan AS-4 Pasir Gala Gabungan AA-1<br />

Pasi Birah AD-19 Pasir Perjengakan AA-1<br />

Pasi Geulima AD-17 Pasir Putih AG-1<br />

Pasi Jambu AD-5 Pasir Putih AT-13<br />

Pasi Janèng AD-19 Pasir Putih AT-14<br />

Pasi Janèng AB-10 Paté' AD-10<br />

Pasi Jeued AD-19 Pawöd AP-11<br />

Pasi Jeumpa AD-5 Pawöh AS-15<br />

Pasi Keubeue Dom AD-2 Paya AP-11<br />

Pasi Kuala Ba' U AS-4 Paya AD-11<br />

Pasi Kumbang AD-5 Paya AS-7<br />

Pasi Lam Garöt AB-4 Paya AU-16<br />

Pasi Leumbang AS-3 Paya AU-25<br />

Pasi Lhö' AP-8 Paya AP-15<br />

Pasi Luah AD-7 Paya AP-4<br />

83


p<br />

Paya AS-4 Paya Deumam II AT-18<br />

Paya SB-1 Paya Deumam III AT-18<br />

Paya Abö AU-17 Paya Deumam IV AT-18<br />

Paya Awé AT-4 Paya Dua AU-10<br />

Paya Awé AT-6 Paya Dua AD-19<br />

Paya Baköng AT-5 Paya Dua AU-15<br />

Paya Baning AG-1 Paya Dua AT-4<br />

Paya Barö AU-5 Paya Dua Uram AU-21<br />

Paya Barö AD-17 Paya Dua Ujöng AU-21<br />

Paya Barö AD-5 Paya Enjè AT-12<br />

Paya Barö AD-5 Paya Gaböh AU-20<br />

Paya Barö AD-19 Paya Gaböh AT-4<br />

Paya Baröh AP-2 Paya Gajah AT-13<br />

Paya Bateung AU-1 Paya Guci AP-19<br />

Paya Beudi AT-8 Paya Kalui AT-13<br />

Paya Beurandang AU-25 Paya Kambu' AU-12<br />

Paya Beunyot AU-15 Paya Kamèng AB-8<br />

Paya Bieng AU-17 Paya Kareueng AU-5<br />

Paya Bilie AU-12 Paya Keureuléh AB-12<br />

Paya Bilie AU-14 Paya Keutapang AT-15<br />

Paya Bilie I AT-2 Paya Ketenggar AT-11<br />

Paya Bilie I AT-4 Paya Kolak AG-8<br />

Paya Bilie II AT-2 Paya Krueb AT-12<br />

Paya Bilie II AT-4 Paya Kulbi AT-6<br />

Paya Bujö' Tunong AT-9 Paya Laman AT-4<br />

Paya Bujo' Beuramo AT-9 Paya Leupah AU-8<br />

Paya Bujö' Blang PasèAT-9 Paya Lipah AT-13<br />

Paya Bujö' Seuluma' AT-9 Paya Lipah AU-17<br />

Paya Bujö' Teungoh AT-9 Paya Luah AD-19<br />

Paya Bumbung AS-14 Paya Lueng Jalö AU-11<br />

Paya Bunot AU-16 Paya Lumpat AD-9<br />

Paya Crot AU-17 Paya Meudru AU-11<br />

Paya Cut AU-6 Paya Meugeundrang AD-19<br />

Paya Cut AU-17 Paya Meuta AT-6<br />

Paya Dapur AS-3 Paya Meunèng AU-17<br />

Paya Deumam I AT-18 Paya Meuligoe AT-13<br />

84


p<br />

Paya Nadén AT-18 Paya Uleue AU-15<br />

Paya Pasi AT-5 Paya Undan AD-11<br />

Paya Palas AT-14 Paya Unoe AT-14<br />

Paya Peulawi AT-2 Payo Nan Gadang AS-10<br />

Paya Peulumat AS-6 Pedesi AA-3<br />

Paya Peunaga AD-5 Pegayo AS-13<br />

Paya Pisang Klat AP-2<br />

Pematang Durian AT-6<br />

Paya Punteuet AU-14 Pemuka AS-14<br />

Paya Ramböng AT-2 Penampaan AA-1<br />

Paya Rangkuluh AU-5 Penampaan AA-4<br />

Paya Reuhat AT-1 Penanggalan AS-13<br />

Paya Reuhat AU-17 Péndéng AA-4<br />

Paya Rabo Lhö' AU-20 Penggalangan AA-4<br />

Paya Rabo Timu AU-22 Pengidam AT-19<br />

Paya Roh AB-1 Penguhapan AA-6<br />

Paya Santeuet AD-10 Penjahitan AS-12<br />

Paya Seunara SB-2 Penyeberangan<br />

Paya Seungat AT-13 Cingkam AA-2<br />

Paya Seupat AU-5 Peunyeurat BA-3<br />

Paya Sutra AU-12 Peparik Gaib AA-5<br />

Paya Tampah AT-2 Peranginan AA-2<br />

Paya Tampah AT-6 Perangusan AS-12<br />

Paya Teu' AS-4 Perdamaian, AT-7<br />

Paya Teureubang AU-19 Pardamaèan AA-7<br />

Paya Teungoh AU-8 Perdamean AA-6<br />

Paya Tiba AP-12 Perkebunan Alur<br />

Paya Tieng AB-11 Gadéng II AT-2<br />

Paya Trienggadéng AP-22 Perkebunan Alur<br />

Paya Tunong AP-2 Jambu AT-19<br />

Paya Tukai AU-24 Perkebunan<br />

Paya Tumpi AG-5 Geudöng Biara AT-17<br />

Perkebunan Pulau<br />

Paya U AB-5 Tiga AT-19<br />

Paya Udang AT-17 Perkebunan Upa' AT-1<br />

Paya Udeueng AD-11 Perkebunan Seuruwè AT-17<br />

85


p<br />

Per-Ia' AA-19 Peulawi AT-12<br />

Peureula' AD-11 Peuleukung AD-19<br />

Peureula' AP-13 Peuleukung AD-11<br />

Peureula' AP-12 Peunaga Cut Ujöng AD-5<br />

Peureula' AA-9 Peunaga Pasi AD-5<br />

Peureula' Asan AP-16 Peunaga Raye' AD-5<br />

Peunalom I AP-13<br />

Peureula' Baröh AP-16 Peunalom II AP-19<br />

Pertabas AS-12 Peunalöp AS-6<br />

Pertamina AT-8 Peunayan AU-15<br />

Pertampakan AS-12 Peunarön AG-6<br />

Pertinggi AA-8<br />

Petukel AG-1 Peunayöng BA-2<br />

Pertik AA-4 Peunayöng AP-14<br />

Peudari AU-23 Peuneulét Baröh AU-18<br />

Peukan Barö AP-15 Peuneulét Tunong AU-18<br />

Peukan Tuha AP-18 Peunia AD-5<br />

Peukan Idi Cut AT-3 Peuniti BA-1<br />

Peukan Langsa AT-10 Peunyeurat BA-3<br />

Peukan Seuruwai AT-17 Peuradè AP-22<br />

Peureupö' AU-11<br />

Peukan Sot AP-18<br />

Peureupö' AU-22<br />

Peulanggahan BA-2 Peuribu AD-9<br />

Peulökan AS-6 Peurumping AB-9<br />

Peulakan Cebre' AP-2 Pusöng AU-19<br />

Peulakan Tambö AP-2 Peutoe AT-2<br />

Peulakan Tunong AP-2 Peutoe Gapu AP-7<br />

Peulalu AT-18 Piala Kunyèt AP-13<br />

Pie AU-19<br />

Peulanteue Lam Balé' AD-9 Pilo Panjoe AP-5<br />

Peulanteue Sua' Pinang AS-15<br />

Pangkat AD-9 Pinang Rugub AA-8<br />

Peunandp' AP-20 Pinangan AG-5<br />

Peulandö' Teungoh AP-22 Pinem AD-9<br />

Peulandö' Tunong AP-22 Pineung BA-4<br />

86


p<br />

Pineung Siribèe AU-18 Pucö' Krueng AS-4<br />

Pinding AA-3 Pucö' Leumbang AS-3<br />

Pintö Makmu AU-13 Pucö' Lueng AD-9<br />

Pintö Rime AA-4 Pucö' Pungkie AD-5<br />

Pintö Rimba AS-18 Pucö' Reudeuep AD-5<br />

Pintö Khöp AB-12 Pudéng AB-7<br />

Piyeung Datu AB-9 Pulau Balai AS-9<br />

Piyeung Lhang AB-9 Pulau Bagu' AS-9<br />

Piyeung Manè AB-9 Pulau Belem AS-13<br />

Poh Roh AP-9 Pulau Gedep AS-13<br />

Poh Roh AP-2 Pulau Kambing AS-4<br />

Pondok Balik AG-8 p<br />

u'o Kayu AS-15<br />

Pondok Gajah AG-1 Pulau Loih AP-6<br />

Pondok Kemuning AT-10 Puü AP-15<br />

Pondok Pabrik AT-10 Pulo AD-7<br />

Pondok Ulung AG-1 Pulo AP-3<br />

Pondok Sayur AG-4 Pulo AP-3<br />

Pondok Kelapa AT-9 Pulo AB-12<br />

Porang AA-4 Pulo AU-22<br />

Prapat Batu Nunggul AA-6 Pulo AU-19<br />

Prapat Hilir AA-1 Pulo AP-2<br />

Prapat Hülu AA-1 Pulo Ara AU-16<br />

pré AU-26 Pulo Barat AU-8<br />

Pri Keutapang AU-12 Pulo Barö AP-19<br />

Prupu' AT-19 PuloBaroh AP-4<br />

Pulo Barö AP-21<br />

Pucö' AP-6 Pulo Batèe AP-5<br />

Pucö' Alue AU-24 Pulo Blang AU-5<br />

Pucö' Alue AU-1 Pulo Blang AU-25<br />

Pucö' Alue AU-9 Pulo Blang AU-17<br />

Pucö'Alue I AT-18 Pulo Blang AU-12<br />

Pucö' Alue II AT-18 Pulo Blang AT-4<br />

Pucö'Alue Barat AT-18 Pulo Blang AT-14<br />

Pucö'Alue Bukét AU-1 Pulo Blang AP-18<br />

Pucö' Alue Pira' AU-11 Pulo Blang Mangat AU-23<br />

Pucö'Alue Seuleuma' AU-11 Pulo Blang Trieng AU-23<br />

87


P<br />

Pulo Blue' AU-12 Pulo Lhö' AP-23<br />

Pulo Bubèe AP-15<br />

Pulo Bungong AP-3 p u|o Lhö' AP-19<br />

Pulo Bunta AB-11 Pulo Linteueng AP-15<br />

Pulo Cahi AP-21 Pu|o Loih AP-21<br />

Pulo Dayah/Lon AP-5 p u|o Lueng Teuga AP-5<br />

Pulo Drien AP-12 p u|o Mesjid AP-20<br />

Pulo Drien AU-18 p u|o Mesjid I AP-19<br />

Pulo Dulang AU-9 p u| 0 Mesjid II AP-19<br />

Pulo Gajah Maté AP-18 p u|o Meuria AU-23<br />

Pulo Gampöng U AP-7 p u| 0 Naleueng AU-17<br />

Pulo Gapu AP-2 p ulo Nas AA-1<br />

Pulo Gisa AU-5 p u|o Nga AU-5<br />

Pulo Glumpang AP-20 p u|o Panté AP-21<br />

Pulo Hagu AP-13 p u|o Payang AU-17<br />

Pulo Iböh AU-17 Pulo Pineung MNS.<br />

Pulo Iböh AU-8 Mon. Dua AU-17<br />

Pulo Iböh AP-5 Pulo Piku AA-2<br />

Pulo le AS-6 Pulo Pisang AP-15<br />

Pulo le AD-2 Pulo Pisang AU-17<br />

Pulo Ie AD-7 Pulo Rangkiléh AU-7<br />

Pulo le AD-19 Pulo Raya AP-21<br />

Pulo le AS-3 Pulo Raya AS-18<br />

Pulo le AS-4 Pulo Raya AP-18<br />

Pulo le I AS-4 pulo Raya AD-10<br />

Pulo Ie II AS-4 pulo Raye' AU-8<br />

Pulo Jeumpa AP-16 p u| 0 Reudeuep AU-5<br />

Pulo Kawa AP-19 P u| 0 Reudeuep AU-17<br />

Pulo Keumiri AP-20 P u| 0 Rungköm AU-4<br />

Pulo Kitan AU-12 P u| 0 Saro' AS-14<br />

Pulo Kitön AU-6 P u| 0 Seunang AP-19<br />

Pulo Kreumbö' AP-16 P u ) o Seujahtra AP-19<br />

Pulo Kruet AD-2 P u| 0 Seupang AA-6<br />

Pulo Latöng AA-1 P u| 0 S e u n a A u_i 7<br />

Pulo Lawang AU-6 P u| 0 Seukèe AU-1<br />

Pulo Lawang AU-16 Pulo Siblah AP-20<br />

88


p<br />

Pulo Sirèn AU-5 Puntie Glumpang<br />

Pulo Tambö AP-20 Tujöh AU-11<br />

Pulo Tanjöng AP-10 Puntie Matang<br />

Pulo Teungoh AD-2 Pangkat AU-25<br />

Puntie Payöng AT-14<br />

Pulo Teungoh AD-5 Puntie Seuleuma'<br />

Pulo Teungoh AD-5 Barat AU-25<br />

Pulo Teungoh AD-11 Puntue AD-3<br />

Puk» Tinggi AD-17 Purwodadi AT-8<br />

Purwodadi AD-7<br />

Pulo Tunong AP-4 Purwodadi Gabungan AA-2<br />

Pulo U AT-12 Purworejo AD-7<br />

Pulo U AP-9 Purwosari AG-1<br />

Pulo U AU-17' Purwosari AD-7<br />

Pulo U AU-25 Pusöng AP-8<br />

Pulo Ulim AP-23 Pusöng Lhö' SeumawèAU-2<br />

Pulöt AB-6 Pusu , AS-7<br />

Punjöt AU-17 Putéh I AT-18<br />

Pungè Blang Cut BA-3 Putéh I AT-18<br />

Pungè Juröng BA-3 Putéh II AT-18<br />

Pungè Ujöng BA-3 Putim AD-5<br />

Pungkie AD-5 Pu'ue' AP-4<br />

Pungkie AD-16 Pu'ue' AP-8<br />

Punie AB-1 Pu'ue' AP-14<br />

Punteuet AU-20 Pu'ue' AD-5<br />

Puntie AU-11 Pu'ue' AB-5<br />

Puntie AU-23 Pu'ue' AU-19<br />

89


R<br />

Rabo AB-10 Ranto Panjang AT-15<br />

Rabo AB-12 Ranto Panjang AD-6<br />

Rabo AP-20 Ranto Panjang AT-6<br />

Rabeue AB-5 Ranto Panjang AD-19<br />

Raja Tuha AT-11 Ranto Panyang AP-19<br />

Rakét AS-18 Ranto Panyang AU-24<br />

Ramiti AD-16 Ranto Panyang Barat AD-5<br />

Ramböng AS-1 Ranto Panyang Timu AD-5<br />

Ramböng AD-19 Ranto Pauh AT-8<br />

Ramböng AD-9 Ranto Sabön AD-10<br />

Ramböng AP-9 Ranub Dong AD-5<br />

Ramböng AP-12 Ranub Laséh AU-26<br />

Ramböng Cut AD-11 Rapana AP-12<br />

Ramböng Dalam AU-1 Rawa AP-15<br />

Ramböng Lop AT-18 Rawa AP-7<br />

Ramböng Payöng AU-7 Rawa AU-25<br />

Ramböng Payöng AU-20 Rawang Ité' AU-24<br />

Ramböng Payöng AU-17 Rawasari AP-22<br />

Ramböng Pintö AD-19 Rawe AG-5<br />

Ramböng Raye' AD-11<br />

Rambot AU-9 Raya AP-15<br />

Rampah AT-16 Raya AP-15<br />

Rancöng AU-5 Raya AP-4<br />

Ranggiléh AU-12 Raya AP-13<br />

Raya Paya Ité' AU-12<br />

Rangkiléh AD-9 Raya Trienggadéng AP-22<br />

Rangkaya AU-25 Raye' Glang Glong AU-11<br />

Rangoh AT-19 Raye' Jawa AU-23<br />

Ranto AU-12 Raye' Kareueng AU-3<br />

Ranto AU-25 Raye' Kuta AU-25<br />

Ranto AU-9 Raye Kuta AU-25<br />

Ranto Bintang AT-19 Raye' Matang AU-12<br />

Ranto Binuang AS-3 Raye' Matang Kuli AU-11<br />

Ranto Dior Gabungan AA-2 Raye' Minyè AU-25<br />

Ranto Gedang AS-14 Raye' Naleueng AU-25<br />

Ranto Pakam AT-1 Raye' Peungè AU-11<br />

90


Raye' Pira* AU-11 Reuloh AB-4<br />

Reudeuep Blue' AU-12 Reului Mangat AP-2<br />

Reibeun AP-12 Reungkam AU-11<br />

Rejewali AG-8 Reuntang AD-10<br />

Rejo Guru AG-4 Reuntöh AP-4<br />

Releuet Barat AU-13 Reusa' AD-9<br />

Releuet Timu AU-13 Reuséb AP-4<br />

Rema AA-5 Rhéng AU-23<br />

Rema AA-3 Rheuem Barat AU-18<br />

Remesen AG-8 Rheuem Timu AU-18<br />

Rempelam AA-8 Rhing Blang AP-9<br />

Rempelam AA-9 Rhing Blue' AU-12<br />

Remukut AA-8 Rhing Krueng AP-9<br />

Remukut/ Lukut AA-9 Rhing Tunong AP-9<br />

Rerebe AA-9 Rikit AA-3<br />

Reronga AG-9 Rikit Dekat AA-5<br />

Reuba AP-4 Rima/Jeunè AB-11<br />

Reuba Widè AP-14 Rima/Keuneurun AB-11<br />

Reubat AP-12 Rimba Langgéh AD-9<br />

Reubé' Payöng AD-17 Rimba Raya AG-9<br />

Reudeuep AB-9 Rimba Sawang AT-8<br />

Reudeuep AU-9<br />

Reudeuep AD-5 Rimo AS-12<br />

Reudeuep/Pudue' Rinon AB-10<br />

Baröh AP-22 Rinti AP-12<br />

Reudeuep Melayu AP-5 Risèh Baröh AU-20<br />

Reudeuep Melayu AP-2 Risèh Teungoh AU-20<br />

Reueng-Reueng AP-8 Risèh Tunong AU-20<br />

Reuhat Tuha AB-13 Riting AB-3<br />

Reukieh Dayah AB-3 Riweue' AP-16<br />

Reukieh Keupula AB-3 Rot Teungoh AS-8<br />

Reuleue AP-12 Rua' AS-4<br />

Reuleueng Geulum- Rubé' Meupayöng AS-15<br />

pang AB-13 Rukoh BA-4<br />

Reuleueng Karéng AB-13 Rumah Dua Lapis AS-15<br />

Reuleuet AP-23 Rumah Kampung AA-6<br />

91


Rumah Luar AA-6 Rundóng AS-13<br />

Rumah Panjang AS-15 Rungköm AP-9<br />

Ruminya AP-7 Rungköm AP-3<br />

Rumpét AD-3 Rusép AP-22<br />

Rumpét AB-4 Rusép Ara AU-17<br />

Rumoh Raye' AU-24 Rusép Dayah AU-17<br />

Rumpi AA-9 Rusip AG-1<br />

Rumpueri AP-9 Rutih AG-8<br />

Rundéng AD-4 Ruyung AB-8<br />

92


s<br />

Sabét AD-3 Sapé' AD-11<br />

Sagoe AP-22 Sapéng AD-11<br />

Sagoe AU-17 Sapik AS-3<br />

Sagoe AP-11 Sara Maba AU-12<br />

Sagoe AP-4 Sarah Kayèe AT-15<br />

Sakui AD-16 Sara Manè AP-9<br />

Salang Alas AA-2 Sarah Mantp' AD-7<br />

Salang Baru AA-2 Sarah Peureula' AD-16<br />

Salang Sigotom Sarah Raya AD-17<br />

Gabungan AA-2 Sarah Teubèe AT-15<br />

Salim Pipit AA-6 Sarèe AB-12<br />

Salim Pinim AA-6<br />

Salur AD-15 Sawah AS-4<br />

Samar Dua AS-13 Sawah Tingkeuem AS-1<br />

Sama Dua AT-4 Sawang AU-16<br />

Samar Kilang AG-1 Sawang AU-20<br />

Sama Kuro' AU-24 Sawang AD-12<br />

Sambungan Baru AP-23 Sawang AU-19<br />

Sampaimah AT-4 Sawang I AS-11<br />

Sampaimah AT-11 Sawang II AS-11<br />

Sampoe Ajad AU-7 Sawang Ba' U AS-11<br />

Samuti Aman AU-5 Sawang Manè AD-11<br />

Samuti Krueng AU-5 Sawang Rambot AD-5<br />

Samuti Makmur AU-5 Sawang Teubèe AD-5<br />

Samuti Raye' AU-5 Saweue' AU-8<br />

Sanèe AB-7 Sawiet AP-14<br />

Sangau AP-12 Sayeung AD-10<br />

Sangau AP-21 Sebuang AT-16<br />

S^ngiran AD-13 Sejahtera AS-7<br />

Sangkelan AU-15 Sejahtera AA-7<br />

Sango AU-18 Sekera' Kanan AT-6<br />

Sekera' Kiri AT-6<br />

Sango AD-3 Sekualan AT-16<br />

Santan AB-4 Sekumur AT-6<br />

Sapé' AD-3 Sekuwelen AA-5<br />

Sapé' AD-12 Selamat AT-8<br />

93


Selamat Rajo AG-1 Seuleuma' AT-16<br />

Selok Acèh AS-14 Seuleuma' Muda AT-12<br />

Semadam AT-8 Seuleuma' Muda AT-14<br />

Semadam Asal AA-7 Seuleumbah AU-6<br />

Semadam Awal AA-7 Seuleungging AP-13<br />

Semelit AG-8 Seulunyo' AU-25<br />

Seneren AA-8 Seumali AT-14<br />

Sentosa AD-6 Seumambé' AD-11<br />

Sepakat AA-2 Seumantö' AD-10<br />

Sepang AS-13 Seumantö' AD-5<br />

Seping AS-12 Seumantö' AD-19<br />

Serasah AS-12 Seumara AD-5<br />

Serba AT-19 Seumatang AT-5<br />

Serba Guna AD-2 Seumatang Arön AT-12<br />

Serba Jadi AD-2 Seumatang Keudè AT-13<br />

Serba Jaman AU-25 Seumatang Muda Itam AT-13<br />

Serba Jaman Baröh AU-25 Seumèt AB-9<br />

Serba Jaman Tunong AU-25 Seumeureueng AB-13<br />

Seureudang AU-11 Seumira AD-17<br />

Sere AA-4 Seumirah AU-15<br />

Serempah AG-8 Seumuling AD-9<br />

Serimuda AA-2 Seunadeun AP-13<br />

Serule AG-3 Seunalöp AS-2<br />

Seubam Lhö' AB-9 Seuneubö' AB-12<br />

Seubam Cot AB-9 Seuneubö' AU-15<br />

Seubun Ayön AB-6 Seuneubö' AU-3<br />

Seubun Keutapang AB-6 Seuneubö' AS-4<br />

Seu' Ceuko' AP-18 Seuneubö' AD-4<br />

Seukèe AP-15 Seuneubö' Acèh AU-7<br />

Seukeuem AP-4 Seuneubö' Acèh AU-17<br />

Seukeuembrö' AP-15 Seuneubö' Acèh AU-11<br />

Seukeuembrö' AP-13 Seuneubö' Acèh AT-3<br />

Seulalah AT-10 Seuneubö' Acèh AT-13<br />

Seulangai AB-3<br />

Seulatan AP-3 Seuneubö' Acèh AT-15<br />

Seuleukat AS-1 Seuneubö' Acèh AT-1<br />

94


s<br />

Seuneubö' Acèh Seuneubö' Doe AU-24<br />

Barö AT-4 Seuneubö' Drien AU-8<br />

Seuneubö' Aiue Seuneubö' Drien AT-4<br />

Bulöh AS-1 Seuneubö' Gunci AU-6<br />

Seuneubö' Antara AT-10 Seuneubö' Jalan AT-4<br />

Seuneubö' Bacé AT-4 Seuneubö' Jalan AT-13<br />

Seuneubö' Barat AT-4 Seuneubö' Johan AT-14<br />

Seuneubö' Barö AU-7 Seuneubö' Kandang AT-4<br />

Seuneubö' Barö AU-10 Seuneubö' Kranji AS-1<br />

Seuneubö' Barö AU-23 Seuneubö' Kulam AT-4<br />

Seuneubö' Barö AU-9 Seuneubö' Kuyun AT-4<br />

Seuneubö' Barö AT-5 Seuneubö' Lapang AT-4<br />

Seuneubö' Lapang AT-13<br />

Seuneubö' Barö AT-4 Seuneubö' Lhong AU-6<br />

Seuneubö' Barö AT-14 Seuneubö' Lhong AD-9<br />

Seuneubö' Baröh AT-3 Seuneubö' Meureudu AT-4<br />

Seuneubö' Baru AT-11 Seuneubö' Nalam AU-7<br />

Seuneubö' Bayu AT-5 seuneubö' Padang AD-17<br />

Seuneubö' Bayu Seuneubö' Pangoe AT-4<br />

Dalam AT-4 Seuneubö' Panton AT-12<br />

Seuneubö' Bèntèng AT-4 Seuneubö' Pasè AT-15<br />

Seuneubö' Bulöh AT-3 Seuneubö' Paya AT-13<br />

Seuneubö' Bulöh AT-4 Seuneubö' Paya AU-16<br />

Seuneubö' Buya AT-4 Seuneubö' Peuradén AU-6<br />

Seuneubö' Cantik AT-11 Seuneubö'<br />

Seuneubö' Dalam AU-9 Peusangan AT-13<br />

Seuneubö' Dalam AT-12 Seuneubö' Pidie AT-18<br />

Seuneubö' Pidie AU-24<br />

Seuneubö' Dalam AT-4 Seuneubö' Pidie AT-13<br />

Seuneubö' Pidie AT-11<br />

Seuneubö' Dalam AT-4 Seuneubö' Plimbang AU-7<br />

Seuneubö' Dalam AT-13 Seuneubö' Punteut AT-4<br />

Seuneubö' Dalam AT-15 Seuneubö' Puntie AU-7<br />

Seuneubö' Dalam AT-15 Seuneubö' Puntie AU-8<br />

Seuneubö' Dalam AT-1 Seuneubö' Puntie AT-4<br />

Seuneubö' Dalam AT-1 Seuneubö' Puntie AT-13<br />

95


s<br />

Seuneubö' Puntie AT-11 Seupeung AP-4<br />

Seuneubö' Puntoe AS-18 Seupéng AP-21<br />

Seuneubö' Ramböng AT-12 Seupéng AU-9<br />

Seuneubö' Ramböng AT-5 Seuradeu' AD-19<br />

Seuneubö' Ramböng AT-4 Seureupöng AB-10<br />

Seuneubö' Rawa AU-17 Seureumo AB-3<br />

Seuneubö' Ra wang AT-13 Seurigit AT-9<br />

Seuneubö' Seumawè AU-7 Seuriweu' AP-15<br />

Seuneubö' Simpang AT-3 Seuriweu' AU-11<br />

Seuneubö' Simpang AT-4 Seuruki Cebré' AP-5<br />

Seuneubö' Teungoh AT-3 Seusa' AS-18<br />

Seuneubö' Teungoh AT-4 Seutui BA-1<br />

Sialang AS-3<br />

Seuneubö' Teungoh AT-4 Sialang Raye' AS-4<br />

Seuneubö' Teungoh AT-4 Sialét-alét AP-14<br />

Seuneubö' Teungoh AT-4 Siantas AS-12<br />

Seuneubö' Teungoh AT-13 Sibatang AS-12<br />

Seuneubö' Teungoh AD-9 Sibintang AD-5<br />

Seuneubö' Teupin AT-13 Siblah Coh AP-23<br />

Seuneubö' Teupin AT-4 Sibuasan AS-13<br />

Panah Sibungké AS-13<br />

Seuneubö' Timur AT-4 Sidodadi AG-1<br />

Seuneubö' Trap AD-9 Sktodadi AT-10<br />

Seuneubö' Tuha AT-4 Sidodadi AT-3<br />

Seuneubö' Tuha I AT-3 Sidodadi Simpang Kiri AT-8<br />

Seuneubö' Tuha I' AT-3 Sktodadi AT-17<br />

Seuneubö' Tutöng AT-4 Sktojadi AD-2<br />

Seuneulop AS-7 Sktomuliyo AU-8<br />

Seungko Mulat AB-7 Sidorejo AT-10<br />

Seunong AP-2 Sidorejo AS-12<br />

Seunong AP-9 Siem AB-2<br />

Seuntosa AP-4 Sifilan AD-13<br />

Seu'öt Baröh AB-3 Srfuluh AD-14<br />

Seu'öt Tunong AB-3 Sigapang AB-3<br />

Seupóng/Lampöh AU-6 Sigerun AS-13<br />

Seupeu AB-5 Sigulai AD-13<br />

96


Sinom Cot AB-3 Simpang Tiga AT-11<br />

Sinom Lhö' AB-3 Simpang Tiga AS-11<br />

Sikalondang AS-13 Simpang Tiga AS-4<br />

Sikelang AS-13 Simpang Tiga Jonggar AA-2<br />

Siköran AS-12 Simpang Tiga Uning AG-6<br />

Sikulat AS-11<br />

Sikundö AD-5 Simpang Wie AT-10<br />

Silatöng AS-12<br />

Silengas AD-15 Singgah Mata AU-1<br />

Silolo AS-4 Singgersing AS-13<br />

Simpang AP-5 Singléng AS-18<br />

Simpang AD-5 Sinyeu AB-3<br />

Simpang AS-1 Siompin AS-12<br />

Simpang Abail AD-15 Siperkas AS-13<br />

Simpang Aneuh AT-15 Sipöt AD-16<br />

Simpang Deli Sirèn AU-11<br />

Kampung AD-2 Sirèn Tujöh AU-23<br />

Simpang Deli Sirimo Mungkur AS-12<br />

Kilang AD-2 Siron AB-4<br />

Simpang Dua AD-2 Siron AP-13<br />

Simpang Dua AS-4 Siron AP-13<br />

Simpang Empat AS-4 Siron Blang AB-3<br />

Simpang Empat AT-6 Siron Krueng AB-3<br />

Simpang Empat AU-21 Sirong AP-15<br />

Simpang Empat AU-2 S'rtubu AD-15<br />

Simpang Jemih AT-16 Si Tubuh-tubuh AS-12<br />

Simpang Kanan AT-8 Si Urai-urai AS-4<br />

Simpang Kelaping AG-7 Soyo AA-9<br />

Simpang Lhèe AT-9 Sriwijaya AT-7<br />

Simpang Lhèe AS-4 Sua-Sua AD-15<br />

Simpang Peuet AT-15 Sua' Awé AD-5<br />

Simpang Peuet AD-9 Sua' Baköng AS-3<br />

Simpang Peuet AD-7 Sua' Bidö' AD-9<br />

Simpang Semadam AA-7 Sua' Bilie AD-11<br />

Simpang Teritit AG-4 Sua' Geudubang AD-9<br />

Simpang Tiga AU-24 Sua' Geuringgéng AS-4<br />

S<br />

97


Sua' Hulu AS-10 Bujö' AT-6<br />

Sua' le Beusoe AD-9 Suka Jaya AP-11<br />

Sua' Indrapuri AD-4 Suka Makmur AT-6<br />

Sua' Jampa' AS-13 Suka Makmur AT-8<br />

Sua' Keumudèe AD-9 Suka Makmur AS-13<br />

Sua' Labu AS-16 Suka Makmur AS-12<br />

Sua' Lamatan AD-18 Suka Makmur AA-7<br />

Sua' Lokan AS-6 Suka Makmur AG-9<br />

Sua' Niböng AS-16 Suka Mulia AT-1<br />

Sua' Nie AD-4 Suka Mulia AT-8<br />

Sua' Plimbang AD-2 Suka Mulia AD-2<br />

Sua' Pandan AD-9 Suka Mulia AT-1<br />

Sua' Pangkat AD-9 Suka Mulia AB-12<br />

Sua' Panté Breueh AD-9 Suka Rahmat AT-8<br />

Sua' Peureuböng AD-11 Suka Rakyat AT-8<br />

Sua' Puntöng AD-7 Suka Ramai BA-1<br />

Sua' Raya AD-4 Suka Ramai AD-2<br />

Sua' Ribèe AD-4 Suka Ramai I AT-17<br />

Sua' Seukèe AD-9 Suka Ramai II AT-17<br />

Sua' Seumaséh AD-9 Suka Ramè AU-10<br />

Sua' Timah AD-9 Suka Ramè Atas AG-4<br />

Sua' Trieng AD-19 Suka Ramè Bawah AG-4<br />

Sukaraja AD-2<br />

Subarang AS-10 Suka Rejo AT-10<br />

Subulus Salam AS-13<br />

Suka Damai BA-1 Suka Rejo AS-12<br />

Suka Damai AB-12 Suköm AP-7<br />

Suka Damai AG-9 Sukön AP-13<br />

Suka Damai AT-1 Sukön AP-4<br />

Suka Damai AS-7 Sukön AP-4<br />

Suka Damai AA-7 Sukön AP-8<br />

Suka Jadi AT-1 Sukön Baröh AP-5<br />

Suka Jadi AT-6 Sukön Mesjid AP-5<br />

Suka Jadi AT-8 Sukön Paku AP-5<br />

Suka Jadi AD-2 Sukön Tungköp AP-7<br />

Suka Jadi Paya Suku Wih Hang AG-1<br />

98


s<br />

Suleu AB-2 Sungai Pauh AT-10<br />

Sulum AT-6 Sungai Simpang AT-15<br />

Sumboe Buga AP-14 Sunti AT-16<br />

Sungai Kuru' I AT-17 Sunting AT-19<br />

Sungai Kuru' II AT-17 Surien BA-3<br />

Sungai Kuru' III AT-17 Suro AS-12<br />

Sungai Liput AT-8 Suyö AP-13<br />

Sungai Lueng AT-10<br />

99


Takal Pasir AS-14 Tanjöng Ara AT-18<br />

Takèngon Barat AG-5 Tanjöng Ara AU-24<br />

Takengon Timur AG-5 Tanjöng Awe AU-19<br />

Tambön Baröh AU-4 Tanjöng Babah Krueng AU-11<br />

Tambön Tunong AU-4 Tanjöng Barö AU-18<br />

Tampa' AT-14 Tanjöng Baröh AU-19<br />

Tampa' Teungoh AT-5 Tanjöng Beuridi AU-17<br />

Tampang AS-10 Tanjöng Beurunyong AU-11<br />

Tampéng AA-5 Tanjöng Bunga AD-5<br />

Tamping AD-5 Tanjöng Bungong AU-5<br />

Tamping Baröh AP-7 Tanjöng Bungong AU-7<br />

Tamping Tunong AP-7 Tanjöng Ceungai AU-24<br />

rampö' Blang AB-13 Tanjöng Dalam<br />

Tampö' Beurandang AU-13 Selatan AU-24<br />

Tampö Jeurat Raya AB-13 Tanjöng Dalam Utara AU-24<br />

Tampor AT-16 Tanjöng Dama AU-21<br />

Tampor Boor AT-16 Tanjöng Dama AU-26<br />

Jampui AP-22 Tanjöng Dóah AB-2<br />

Tanah Bara AS-12 Tanjöng Drien AU-11<br />

Tanjöng Geunténg AT-8<br />

Tanah Merah AS-12 Tanjöng Geulumpang AT-6<br />

Tanah Rata AT-13 Tanjöng Glumpang AU-1<br />

Tanah Terban AT-6 Tanjöng Hagu AP-14<br />

Tanah Tumbuh AS-13 Tanjöng Hagu AU-19<br />

Tangan-Tangan Cut AS-16 Tanjöng Haji Muda AU-11<br />

Tangga Besi AS-13 Tanjöng Jawa AU-24<br />

Tangkéh AD-19 Tanjöng Keumala AU-20<br />

Tangkeueng AP-16 Tanjöng Kléng AU-19<br />

Tangsi Lama AT-17 Tanjöng Krueng AP-8<br />

Tanjöng AB-4 Tanjöng Krueng AP-17<br />

Tanjöng AB-6 Tanjöng Krueng Pasè AU-22<br />

Tanjöng AP-8 Tanjöng Lipat AT-1<br />

Tanjöng AU-12 Tanjöng Lipat Jawa AT-1<br />

Tanjöng AP-4 Tanjöng Meunjèe AT-18<br />

Tanjöng AP-15 Tanjöng Meunyè AU-24<br />

Tanjöngan AU-17 Tanjöng Meunuang AU-24<br />

100<br />

T


T<br />

Tanjöng Mesjid AU-17 Tanjung Pura AG-1<br />

Tanjöng Mesjid AU-5 Tnajung Parit AT-1<br />

Tanjöng Mesjid AU-19 Tanjung Seumantö' AT-6<br />

Tanjöng Mesjid AU-25 Tanjung Slamet AB-2<br />

Tanjöng Meulaböh AD-5 Tanjung Teldak AA-2<br />

Tanjöng Mulieng AU-22 Tanjung Tualang AT-13<br />

Tanjöng Mulia AU-10 Tanoh Anoe AU-13<br />

Tanjöng Nie AU-17 Tanoh Anoe AU-17<br />

Tanjöng Putöh AU-25 Tanoh Anoe AD-17<br />

Tanjöng Paya AU-17 Tanoh Anoe AT-4<br />

Tanjöng Pineung AU-21<br />

Tanjöng Punti AU-24 Tanoh Manyang AD-17<br />

Tanjöng Raya AU-5 T a n o h M j r a n A U. 1 7<br />

Tanjöng Reukam AU-19 T a n o n M j r a h A D. 1 6<br />

Tanjöng Seureukui AU-11 Tan Saril AG-2<br />

Tanjöng Siron AU-5<br />

Tanjöng Teungku Ali AU-11 Tan Tuha AB-13<br />

Tanjöng Teungku Kari AU-11 Teben Lues AG-7<br />

Tanjöng Tö' Blang AT-5 Tebing Tinggi AT-8<br />

Tanjöng Ulim Tunong AP-23 Tegal Sari AD-5<br />

Tanjöngan Pu'ue' AU-18 Teladan AD-5<br />

Tanjung AG-8 Telaga VII AT-10<br />

Tanjung AT-1 Telaga Meuku I AT-1<br />

Tanjung Aman AA-2 Telaga Meuku II AT-1<br />

Tanjung Beti' AS-12 Teluk Ambön- AS-14<br />

Tanjung Binjèi AT-1 Teluk Halaban AT-1<br />

Tanjung Harapan AS-8 Teluk Kemiri AT-1<br />

Tanjung Kapai AT-4 Teluk Kepayang AT-1<br />

Tanjung Karang AT-6 Teluk Niböng AS-9<br />

Tanjung Keramat AT-1 Teluk Rumbia AS-14<br />

Tanjung Lama AA-2 Tembolon AG-1<br />

Tanjung Mancang AT-8 Teumpeuen AP-8<br />

Tanjung Mas AS-12 Teumpeuen AT-13<br />

Tanjung Muda AA-2 Tenembak Alas AA-6<br />

Tanjung Mulia AT-1 Tenembak Bintang AA-3<br />

Tanjung Neraca AT-11 Tenembak Juhar AA-3<br />

101


Tenembak Lang-Lang Teungku Di Laweueng AP-11<br />

Gabungan AA-1 Teungoh AP-4<br />

Tengah AS-10 Teungoh AU-3<br />

Tengah AS-7 Teungoh AP-7<br />

Tengah AS-18 Teungoh AP-8<br />

Tenggulung AT-8 Teungoh AP-13<br />

Teungoh AS-18 Teungoh AU-9<br />

Teungoh AP-10<br />

Teungoh Drien AP-13 Teungoh AP-22<br />

Ten Saren AG-2<br />

TepiAir AS-17 Teungoh AU-19<br />

Terangon AA-9<br />

Terang Ulén AG-7 Teungoh AU-22<br />

Teruja' AT-16<br />

Terutung Blang AA-1 Teungoh AU-25<br />

Terutung Kute AA-2 Teungoh Baru AS-6<br />

Terutung Megara Asli AA-3 Teungoh Blang AP-7<br />

Terutung Megara Teungoh Blang Mè AB-7<br />

Lawé Pasaran AA-3<br />

Terutung Payung Teungoh Geunteut AB-7<br />

Hilir AA-3 Teungoh Glumpang<br />

Terutung Payung Tujöh AU-11<br />

Hulu AA-3 Teungoh Iböh AS-6<br />

Terutung Pedi AA-1 Teungoh Kuta Batèe AU-12<br />

Teue Balui AB-1 Teungoh Mangki AP-18<br />

Teue Dayah AB-13 Teungoh Matang<br />

Teue Mareuen AD-3 Pangkat AU-25<br />

Teue Marön AD-19 Teungoh Peulumat AS-6<br />

Teugöh Baröh AP-14 Teungoh Pisang AS-6<br />

Teungoh Pira' AU-11<br />

Teumeucuet AP-10 Teungoh Reuba AU-12<br />

Teumikeut Ranom AD-19 Teungoh Seuleuma' AU-11<br />

Teungku Di Balè AU-25 Teunom AB-10<br />

Teungku Di Banda AU-11 Teupin Ara AU-19<br />

Teungku Di Banda Teupin Ara AD-17<br />

Tó'-Té' AU-11 Teupin Asan AD-10<br />

102<br />

T


Teupin Batèe AB-9 Tibang AP-15<br />

Teupin Batèe AT-4 Tibang BA-4<br />

Teupin Bayu AU-24 Tibang Phui AB-4<br />

Teupin Beulangan AU-19 Tibang Phui Barö AB-9<br />

Teupin Breueh AT-18 Tibang Phui Mesjid AB-9<br />

Teupin Drum AT-3 Tidie' Dayah AP-12<br />

Teupin Gajah AU-24 Tijue AP-15<br />

Teupin Gajah AS-4 Tijin Daböh AP-23<br />

Teupin Gapeuh AU-26 Tijin Usin AP-23<br />

Teupin Jö' AP-3 Timang Gajah AG-9<br />

Teupin Keubeue AU-9 Timbang Langsa AT-9<br />

Teupin Keubeue AU-11 Timpleung AD-17<br />

Teupin Kupala AU-7 Tinggi AS-4<br />

Teupin Kuyuen AU-21 Tingkeum AB-1<br />

Teupin Mamplam AT-18 Tingkeum AU-15<br />

Teupin Manè AU-6 Tingkeum Asli AG-4<br />

Teupin Manja' AU-13 Tingkeum Barö AU-5<br />

Teupin Mè AU-25 Tingkeum Manyang AU-5<br />

Teupin Panah AU-7 Tingkeum Panyang AD-19<br />

Teupin Panah AT-4 Titi Barö AT-4<br />

Teupin Panah AD-5 Titi Baröh AT-18<br />

Teupin Raya AP-3 Titi Mas AA-6<br />

Teupin Paya AT-5 Titi Pasir AA-3<br />

Teupin Peurahö AD-9 Titi Pobé AS-18<br />

Teupin Peurahö AP-9 Tokoh AS-7<br />

Teupin Pukat AT-12 Töng Priya AP-12<br />

Teupin Reudeuep AU-17 Töng Wéng AP-12<br />

Teupin Reusép AU-20 Toweren Toa AG-5<br />

Teupin Siron AU-5 Toweren Uken AG-5<br />

Teupin Tinggi AS-18 Trieng AP-13<br />

Teupin U AU-11 Trieng AU-25<br />

Teupö' Baröh AU-6 Trieng AU-9<br />

Teupö' Tunong AU-6 Trieng AU-9<br />

Teureubéh AB-12 Trieng Cudè Baröh AP-20<br />

Tiba Mesjid AP-12 Trieng Cudè Tunong AP-20<br />

Tiba Raya AP-12 Trieng Gadéng AU-10<br />

103


Trieng Gadéng AT-13 Tuhtuhan AS-12<br />

Trieng Krueng Kreueh AU-11 Tumbö' Barö AB-13<br />

Trieng Meuduroe AU-23 Tumpö' Barat AU-11<br />

Trieng Meuduroe Baröh AS-11 Tumpö' Teungoh AU-2<br />

Trieng Meuduroe Tumpeun AU-23<br />

Tunong AS-11 Tumpö' Aceh AU-25<br />

Trieng Pantang AU-9 Tumpö' 40 AP-15<br />

Trieng Teupin Keubeue AU-11 Tumpö' Ladang AD-5<br />

Tumpö' Lampöh AB-5<br />

Tugan AS-12 Tumpö' Laweueng AP-15<br />

Tualang AU-12 Tumpö' Mesjid AU-11<br />

Tualang AT-13 Tumpö' Peureula' AU-11<br />

Tualang AT-17 Tumpö' Tengah AT-1<br />

Tualang AT-16<br />

Tualang AS-13 Tumpö' Teungku AU-12<br />

Tualang Barö AT-11 Tungel AA-8<br />

Tualang Baru AA-3 Tungklut AP-22<br />

Tualang Dalam AT-4 Tungköp AB-2<br />

Tualang Sembilar AA-3 Tungköp AD-16<br />

Tualang Teungoh AT-9<br />

Tufah AU-7 Tungköp Cut AP-7<br />

Tufah Jeulatang AP-5 Tunong AP-13<br />

Tugan AS-12 Tunong AP-13<br />

Tunong AP-4<br />

Tuha AP-3 Tunong AP-10<br />

Tuha AP-13 Tunong AP-21<br />

Tuha AP-22 Tunong AP-22<br />

Tuha AU-9 Tunong AU-3<br />

Tuha AP-7 Tunong Bugéng AT-12<br />

Tuha Biheue AP-11 Tunong Krueng AU-11<br />

Tuha Blang Teungoh AP-19 Tunong Krueng Kala AB-7<br />

Tuha Gampöng Tunong Paya Krueb AT-12<br />

Gajah AP-12 Tunong Ulèe Gajah AT-12<br />

Tuha Gögö AP-13 Tunyang AG-9<br />

Tuha Lala AP-10 Tupah AT-6<br />

Tuhi Jongkat AA-6 Tu Panté Raja AP-22<br />

104<br />

T


T<br />

T u r a m<br />

AB-1 Tuwi Buya AD-5<br />

Turue Cut AP-6 Tuwi Eumpeue' AD-17<br />

Tutöng AU-9 Tuwi Kareueng AD-17<br />

Tutöng AU-11 Tuwi Kareueng AD-19<br />

Tutöng AU-25 Tuwi Kareueng AD-17<br />

Tu<br />

tui AB-3 Tuwi Kayèe AD-17<br />

T u t u t<br />

AD-16 Tuwi Meuleusöng AD-11<br />

Tuwi Bunta AD-1 Tuwi Peuriya AD-17<br />

Tuwi Buya AD-2 Tuwi Saya AD-16<br />

105


u<br />

U Barö AU-9 Ujöng Mulöh AD-3<br />

U Gadéng AP-21 Ujöng Nga AD-9<br />

Ubeut Paya Ité' AU-12 Ujöng Padangq AD-7<br />

Udé' Kampong AP-5 Ujöng Padang AS-15<br />

Ujöng AU-19 Ujöng Padang AS-7<br />

Ujöng Blang Asan AU-22 Ujöng Padang AS-1<br />

Ujöng Bungkö' AP-5 Ujöng Pasi AD-7<br />

Ujöng XII AB-4 Ujöng Patihah AD-7<br />

Ujöng Baröh AP-18 Ujöng Pi AP-11<br />

Ujöng Baröh AU-25 Ujöng Pulo Cut AS-1<br />

Ujöng Baröh AD-4 Ujöng Pulo Raye' AS-1<br />

Ujöng Batu AS-6 Ujöng Raya AD-5<br />

Ujöng Batu AS-4 Ujöng Reuba AU-12<br />

Ujöng Bayu AU-5 Ujöng Rimba AD-10<br />

Ujöng Blang AU-2 Ujöng Sikunèng AD-7<br />

Ujöng Blang AU-2 Ujöng Simpang AD-9<br />

Ujöng Blang AD-1 Ujöng Sudeuen AD-3<br />

Ujöng Blang AB-5 Ujöng Tanah AS-16<br />

Ujöng Blang Arön AU-6 Ujöng Tanoh AS-1<br />

Ujöng Dama AU-1 Ujöng Tanoh AS-7<br />

Ujöng Drien AD-5 Ujöng Tanoh AS-18<br />

Ujöng Gampöng AP-18 Ujöng Tanoh Darat AD-5<br />

Ujöng Gunong Cut AS-1 Ujöng Tanjöng AD-5<br />

Ujöng lenggeu AP-15 Ujöng Tanjöng AT-11<br />

Ujöng Kala' AD-4 Ujöng Tanjöng AD-2<br />

Ujöng Karang AT-16 Ujöng Taring AT-16<br />

Ujöng Karang AS-11 Ujöng Tunong AT-5<br />

Ujöng Kareueng SB-1 Ujung AS-3<br />

Ujöng Keupula AB-12 Ujung Gele AG-4<br />

Ujöng Krueng AD-2 Ujung Gunung Raye' AS-1<br />

Ujöng Kulam AU-11 Ujung Kampung AS-10<br />

Ujöng Kuta Batèe AU-12 Ujung Limus AS-12<br />

Ujöng Lamie AD-2 Ujung Padang AS-6<br />

Ujöng Mangki AS-1 Ujung Padang AS-11<br />

Ujöng Mesjid AB-12 Ujung Padang AS-3<br />

Ujöng Mesjid AB-12 Ujung Padang AD-14<br />

106


I I<br />

Ujung Padang Asahan AS-4 Ulèe Jalan AU-17<br />

Ujung Pasir AS-3 Ulèe Jeumatan AU-18<br />

Ujung Salang AD-8 Ulèe Kareueng AU-18<br />

Ujung Sialit AS-9 Ulèe Kareueng AB-3<br />

Ujung Tanah AS-10 Ulèe Lhat AB-9<br />

Ukèe AP-21 Ulèe Lheue BA-3<br />

Ulèe Alue AU-18 Ulèe Lueng AB-1<br />

Ulèe Ateueng AT-18 Ulèe Matang AU-21<br />

Ulèe Ateueng AT-5 Ulèe Meuria AU-12<br />

Ulèe Blang * AD-9 Ulèe Meuria AU-23<br />

Ulèe U AB-3 Ulèe Nyeue AU-15<br />

Ulèe Barat AU-9 Ulèe Oe AB-3<br />

Ulèe Barat AP-18" Ulèe Pasi Ara AD-19<br />

Ulèe Birah AP-7 Ulèe Pata BA-3<br />

Ulèe Blang AU-11 Ulèe Paya AB-10<br />

Ulèe Blang AU-15 Ulèe Pulo AD-19<br />

Ulèe Blang AT-5 Ulèe Pulo AU-4<br />

Ulèe Blang AU-7 Ulèe Pusöng AU-5<br />

Ulèe Blang AT-4 Ulèe Rabo AU-7<br />

Ulèe Blang Manè AU-3 Ulèe Reuleueng AU-4<br />

Ulèe Ceue AP-15 Ulèe Rubé' Barat AU-21<br />

Ulèe Ceue AP-15 Ulèe Rubé' Timu AU-21<br />

Ulèe Ceue AU-17 Ulèe Tanoh AU-26<br />

Ulèe Cibré' AU-12 Ulèe Tanoh AT-5<br />

Ulèe Cot Seupeueng AP-14 Ulèe Tanoh AU-9<br />

Ulèe Gajah AU-7 Ulèe Tutue AP-15<br />

Ulèe Gampöng AU-9 Ulèe Tutue AP-14<br />

Ulèe Gampöng AU-23 Ulèe Tutue AP-12<br />

Ulèe Gampöng AP-12 Ulèe Tutue Raya AP-4<br />

Ulèe Geudöng AU-20 Ulèe Tui AB-1<br />

Ulèe Glé AU-10 MIJ.II A , Q<br />

Ulèe Glé AU-24<br />

U l è e U A U 1 8<br />

'<br />

i nu, AT A<br />

u<br />

U l u n<br />

Tanoh AA-5<br />

Ulèe Gé AT-4 ... . „ A l l „_<br />

l i r ^ A l l r t UeueMadon AU-13<br />

Ulee Gunong AU-9<br />

Ulèe Gunong AP-19 Umang AG-2<br />

Ulèe Jalan AT-4 Umang AG-6<br />

107


u<br />

Umong Siribèe AB-7 Uteuen Bayu AP-2<br />

Uning AG-1 Uteuen Bayi AU-2<br />

Uning AG-7 Uteuen Bunta AU-17<br />

Uning Bersah AG-4 Uteuen Dama AT-13<br />

Uning Terrtit AG-4 Uteuen Pulo AD-11<br />

Uning Segugur AA-6 Uteuen Gathom AU-17<br />

Upah AT-1 Uteuen Galinggang AU-4<br />

Uram Jalan AU-23 Uteuen Pupalèh AU-7<br />

Uram Jalan AT-4 Uteuen Raya AU-17<br />

Uring AG-7 Uteuen Reutöh AU-6<br />

Uring AA-4 Uteuen Rungköm AU-7<br />

Utamong AB-7 Uteuen Sikumböng AU-7<br />

108


w<br />

Wakheuh AP-7 Weue Lhö' AB-9<br />

Waq AG-6 Weue Raya AB-6<br />

Warabo AB-9 Weue Sitéh AB-13<br />

Wei-Wel AD-14 Wih Pora' AG-8<br />

Weue AB-12 Wih Lah AG-7<br />

Weue Bada AB-9 Wihni Baköng AG-8<br />

Weue Jangka AU-6 Wihni Durin AG-8<br />

Weue Krueng AB-9 Wonosari AT-19<br />

109


Yub Mè AP-7<br />

110<br />

Y


Chairil Anwar<br />

DROEKU<br />

au sampai waktuku Meunan droeku tö' ba' had<br />

mau tak seorang 'kan<br />

'ayu Ku lakèe bè'na sidroe nyang<br />

neu'payu<br />

ak juga kau Kon cit dikah<br />

r perlu sedu sedan itu H'an peuna seumeundan nyan<br />

/ ini binatang jalang Droeku nyoe meunatang jalang<br />

•/ kumpulannya terbuang Lam kawan ka teuhanyang<br />

r peluru menembus kuirtku Bah peuluru kulét droeku mböh<br />

i tetap meradang menerjang Kurada' teutap kuteurajang<br />

a dan bisa kubawa berlari Kupubaplueng luka ngon bisa<br />

lari Kubaplueng<br />

gga hilang pedih peri Sampoe gadoh peudéh ngon<br />

peuréh<br />

1 aku akan lebih tidak<br />

uli H'an jan lé ku pakoe<br />

' mau hidup seribu tahun<br />

Kunf*u' udép siribèethön teu' lom


DAIMÈEN; DÈEMÈN<br />

SILUWIT<br />

SIRUNCIENG<br />

RUNCIE<br />

SILUHO'<br />

SI PATAH<br />

SIPATO'<br />

SIMEUGALANG<br />

RAJA<br />

SIKUPAN<br />

SIKALI<br />

SIKALILAWA<br />

ÖN MURÖNG<br />

HE<br />

PRAHÖ; PUTROE


Kamus Umum<br />

INDONESIA - <strong>ACEH</strong><br />

Daftar Ralat<br />

hal dari dari tercetak seharusnya<br />

atas bawah<br />

ix '- 9 sepeti sepem<br />

x 8 - sepeti seperti<br />

xii 10 9 sepeti seperti<br />

2 - 5 hana hale hana halé<br />

4 - 12 mieseue miseue<br />

5 - 14 ampéh ampéh; tham<br />

12 - 13 ië ie<br />

14 - 3 buah bueh<br />

25 7 - (bayeuë) (bayeue)<br />

27 - 9 jeupawejueb jaweueb (jeunaweueb)<br />

28 6 • busoe beusoe<br />

33 12 - sie; sie,<br />

39 - 10 sijene sijeunèh<br />

43 - 4 prèntah prèntah<br />

50 9 - rateuen gunto rateuen; gunto<br />

52 - 2 item; bure itam; buré'<br />

54 17 - meutgè meuthèe<br />

55 - 1 pubeutoi pubeutöi<br />

59 5 - mate maté<br />

60 5 - tuleng tueng<br />

61 - 15 balot balöt<br />

72 2 - droê droe<br />

122 - 6,7 meubang- on meubangon<br />

123 - 1 cèng céng<br />

173 - 10 nyango nyangpo<br />

182 - 12 meusampèe meusampé<br />

191 - 2 teumpat; meuceue teumpat meucheue (ceue);<br />

198 15,16 - due' ba' aleue sira due' meusimpan ba'aleue<br />

gaki meulipat<br />

204 15 - peunyakét peunyakét<br />

207 5 - nyagn nyang<br />

207 - 6 pangku dapu pangku dapu; geuguda;<br />

guguda<br />

208 9 - jimeukawi jimeuwaki


hal<br />

d a r<br />

d a n<br />

'<br />

atas bawah<br />

tercetak seharusnya<br />

223 - 1 mengegel mengegol<br />

226 - 17 wiloayah wilayah<br />

227 4 - to watee<br />

t o<br />

'<br />

w a t è e<br />

234 - 12 giché 9'cnèe<br />

236 1 - hadu moto "adu playeue moto<br />

236 10 - nyagn n a n<br />

y 9<br />

249 12 - formulir n ... baris ini dianggap tidak<br />

ada !<br />

256 9 - museb muséb<br />

260 - 3 criet taré criet; taré'<br />

268 - 1 sile silè'<br />

269 13 - mengelepar menggelepar<br />

i<br />

270 10 - si jue'<br />

s u e<br />

i '<br />

278 16 - jeuntraie ieuntra ie<br />

278 - 6 geonsenris geosentris<br />

282 - 9 ujeuen rint" ujeuen rinté'<br />

301 7 - putoih Putöih<br />

307 6 - seengah setengah<br />

309 - 10 panton panton<br />

310 15 - teumaköt teumaköt<br />

310 17 - turupong turupöng<br />

318 11 - kawom kawöm<br />

320 - 2 keubn kebun<br />

320 - 3 yagn y an<br />

9<br />

320 - 15 suet;<br />

s u e t<br />

329 7 - geupeugaih geupeugah<br />

337 - 1 watee<br />

w a t è e<br />

341 - 6 gareh<br />

a r é h<br />

9<br />

344 1 - harih haraih<br />

344 14 - sejbat sejabat<br />

344 15 - berjbat berjabat<br />

350 1 - Habieusi Habeusi<br />

369 7 - eupun Jeupun<br />

372 - 6. si; ats<br />

i a t<br />

' '<br />

379 10 - teumaköt teumaköt<br />

385 13 - apong a ö n<br />

P 9<br />

389 14 - pajon P a ö n<br />

i<br />

400 . 2 öngulé Ö n<br />

l u è<br />

S<br />

4 1 3 1 5 . sisé' sisé'; seumantöng<br />

416 - 11 nlipat neulipat


hal<br />

d a n<br />

, d a n<br />

, tercetak seharusnya<br />

atas bawah<br />

426 - 3 (kulan) (kulah)<br />

445 - 1 meudhaih meudaih<br />

445 - 2 si'udeueng-iudeueng sii'udeueng-udeueng<br />

446 9 - m, it; mit;<br />

454 - 1 2. sisuwe; 2. sisuwé;<br />

458 3 - meukeuröng meukuröng<br />

461 - 3 khusöih khusöih<br />

463 - 1 hana tupeulé hanatupeu lé<br />

474 18 - eet cèt<br />

475 15 - pumeu'en pumeu'èn<br />

488 - 10 tuko' tukö'<br />

505 3 - meusakét; meusakét<br />

511 10 - jeu'öh; jeu'öh;<br />

535 16 - licén; licén; luen;<br />

543 - 6 1. paco' trieng; 1. pacö' trieng;<br />

545 13 - 1. ulo; 1. ulö;<br />

570 8 - keulapé keulapé'<br />

579 - 17 lape' lapé'<br />

591 - 15 sih 'et sih 'èt<br />

595 15 - reilimg reukueng<br />

598 - 11 pusatkkuta pusat kuta<br />

599 - 14 budé bubé<br />

614 14 - yöphön yöh phön<br />

626 1 - peeureuté peureuté<br />

637 - 1 ureuen gkeumalon ureueng keumalon<br />

638 - 14 berleh beroleh<br />

638 - 1 miseu miseue<br />

641 - 11 poeh pöh<br />

652 - 11 duengon deungon<br />

654 17 - sibanasaba' sibansa ba'<br />

668 - 5 urt surat<br />

668 - 10 tng utang<br />

687 - 9 — brekemudi — berkemudi<br />

687 - 6 seureumpehOMeulaboh seureumpéh Meulaboh<br />

753 18 - sanan sanam<br />

757 5 - kayee kayèe<br />

770 15 - u liköt uliköt (diliköt)<br />

770 16 - u liköt uliköt (diliköt)<br />

770 17 - u liköt uliköt (diliköt)<br />

780 11 - rèt; rè'; rot rawoh; ja' meurawoh


hal<br />

d a n d a n<br />

L tercetak seharusnya<br />

atas bawah<br />

794 - 2 meusie; meusi;<br />

812 12 - peurahö; peurahö;<br />

825 10 - cic' 'm cicém<br />

830 17 - seulisen seuliséh<br />

840 6 - kunong keunong<br />

843 - 1 menyenggar (kan) menyenggara (kan)<br />

848 1 - sintaha'; rintaha'; sintha'; rintha';<br />

850 3 - cucaculo; culaculo;<br />

859 17 - 3. se3rok 3. serok<br />

861 - 5 menyeryuk menyemyuk<br />

868 8 • 1. beucah-beucah; 1. beucah-beucöh;<br />

872 - 5 heuet gheuet<br />

881 13 - sepeti seperti<br />

881 17 - 2. akeul' 'm 2. akeulém<br />

888 - 11 seumprot seumprot (seumibu)<br />

903 - 2 si u luwa si uluwa<br />

915 5 - sambömng samböng<br />

915 8 - tanun tenun<br />

947 - 10 tengaih tangaih<br />

947 - 1 ureo uroe<br />

950 - 7 bertenget bertenjet<br />

960 2 - terus erang terus terang<br />

960 10. 11 - jeu- ed jeued<br />

972 - 1 minom adat minom<br />

977 - 10,9 hana soelawan hanasoe lawan<br />

980 - 17 tanggui tangui<br />

1011 - 11 iusut (-usut) usut (-usut)<br />

1013 - 15 eurèntah meurèntah<br />

Lampi an :<br />

61 7 - B A BA-1

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!